Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη 8 Αυγούστου Ελληνική Οικονομία ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Transcript

1 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη 8 Αυγούστου 2013 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονομία Οι όποιες αμφισβητήσεις υπήρχαν για την πορεία υλοποίησης του Π2013, ο οποίος εκτελείται συστηματικά και αναμφισβήτητα καλύτερα από τους προγραμματισμένους στόχους από την αρχή του έτους, φαίνεται ότι υποβαθμίζονται ουσιαστικά μετά την ανακοίνωση αφενός των στοιχείων εκτέλεσης του Προϋπολογισμού της Γενικής Κυβέρνησης (ΓΚ) στο 1 ο 6μηνο.2013 και αφετέρου των στοιχείων για την πορεία των εσόδων του προϋπολογισμού της κεντρικής κυβέρνησης τον Ιούλιο του Τα στοιχεία έως τώρα επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις για την επίτευξη σημαντικού πρωτογενούς πλεονάσματος στη γενική κυβέρνηση το 2013 και για τη σημαντική αύξηση αυτού του πλεονάσματος το Με μόνη προϋπόθεση τη συνέχιση της εφαρμογής των μέτρων αύξησης των εσόδων και μείωσης των δαπανών που έχουν ήδη θεσπιστεί και εφαρμόζονται με ικανοποιητικό τρόπο έως σήμερα. Κανένα νέο μέτρο δεν είναι αναγκαίο, ιδιαίτερα αν η διαδικασία είσπραξης των δημοσίων εσόδων βελτιωθεί ουσιαστικά στους επόμενους μήνες, όπως επίσης αναμένεται. Ειδικότερα: Ο Προϋπολογισμός της ΓΚ, που ανακοινώνεται σε ταμειακή βάση, δείχνει ότι στο 1 ο 6μηνο του 2013 εκτελέστηκε καλύτερα από τους στόχους που είχαν τεθεί, κυρίως λόγω του δραστικού περιορισμού των πρωτογενών δαπανών της γενικής κυβέρνησης. Οι δαπάνες αυτές μειώθηκαν κατά -4,5% σε ταμειακή βάση, αλλά αν ληφθεί υπόψη και η σημαντική μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου κατά 1,71 δις στο 1 ο 6μηνο.2013, έναντι της αύξησης αυτών των οφειλών κατά 0,88 δις στο 1 ο 6μηνο.2012, τότε η μείωση των προσαρμοσμένων ως προς τα μεγέθη αυτά πρωτογενών δαπανών στο 1 ο 6μηνο.2013 υπερβαίνει το -10,9%. Ωστόσο, το πιο σημαντικό ήταν ότι τον Ιούν.2013 σημειώθηκε αξιοσημείωτη βελτίωση και της πορείας των εσόδων της ΓΚ. Τα έσοδα αυτά σημείωσαν πτώση κατά -6,4% στο 1 ο 6μηνο.2013, έναντι της πτώσης τους κατά -9,0% στο 1 ο 5μηνο Αυτή η βελτίωση σημειώθηκε παρά τα πολύ μειωμένα έσοδα του Τ.Π. τον Ιούν.2013 (λόγω κυρίως της καθυστέρησης της υποβολής των δηλώσεων του φόρου εισοδήματος από τα φυσικά (ΦΕΦΠ) και τα νομικά (ΦΕΝΠ) πρόσωπα) και οφείλεται: α) Κατά κύριο λόγο στη σημαντική αύξηση των ιδίων εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων (ΑΤ) κατά +12,8% τον Ιούν.2013, έναντι της πτώσης τους κατά -15,3% στο 1 ο 5μηνο Έτσι, η πτώση των εσόδων των ΑΤ περιορίστηκε στο -11,5% στο 1 ο 6μηνο.2013, που αποτελεί σημαντική βελτίωση από την πτώση τους κατά -15,3% στο 1 ο 5μηνο.2013 και κατά -18,9% στο 1 ο 4μηνο Η πορεία βελτίωσης αναμένεται να συνεχιστεί και στους επόμενους μήνες του β) Στη σημαντική αύξηση των ιδίων εσόδων των ΟΤΑ κατά 14,7% στο 1 ο 6μηνο.2013 (1 ο 5μηνο.2013: +7,4%). γ) Στην αξιοσημείωτη βελτίωση των εισπράξεων των ιδίων εσόδων των Νομικών Προσώπων που είναι ενταγμένα στη ΓΚ, τα οποία ήταν ελάχιστα μειωμένα κατά -6,4% στο 1 ο 6μηνο.2013, από την μεγάλη πτώση τους κατά -25,7% στο 1 ο 5μηνο Επιπλέον των ανωτέρω, η Κυβέρνηση ανακοίνωσε την σημαντική αύξηση και των συνολικών εσόδων του Τακτικού Προϋπολογισμού (Τ.Π.) στα 4,76 δις τον Ιούλ.2013, δηλαδή κατά 600 εκατ. περισσότερα από τον Ιούλ.2012 και κατά 118 εκατ. πάνω από τον στόχο που είχε τεθεί για τον Ιούλ Αυτό δε συνέβη παρά το ότι υπήρξε αξιοσημείωτη υστέρηση στα έσοδα από τον ΦΕΦΠ κατά 285 εκατ., έναντι του στόχου για τον Ιούλ.2013, λόγω των νέων αναβολών που σημειώθηκαν στην υποβολή των σχετικών δηλώσεων. Ωστόσο, τα έσοδα από τον ΦΕΦΠ υπερέβησαν κατά 82 εκατ. ή κατά 48,3% τον στόχο που είχε τεθεί για τον Ιούλ.2013 και τα έσοδα από τους έμμεσους φόρους ήταν αυξημένα κατά 247 εκατ. ή κατά 11,0% έναντι του στόχου για τον Ιούλ Τα ανωτέρω στοιχεία για την εξέλιξη των εσόδων του Τ.Π. τον Ιούλ.2013 συνεπάγονται ακόμη μεγαλύτερη βελτίωση της πορείας των εσόδων της ΓΚ κατά το μήνα αυτό και έως το τέλος του έτους, μετά την ήδη σημαντική βελτίωσή τους τον Ιούν.2013, όπως προαναφέρθηκε. Ειδικότερα: Το ΔΝΤ με βάση την εξέλιξη των εσόδων της ΓΚ στο 1 ο 5μηνο.2013 (όπου ήταν μειωμένα κατά -9,0%) προβλέπει στην πρόσφατη Έκθεσή του (Ιούλιος 2013) πτώση αυτών των εσόδων για το έτος 2013 ως σύνολο κατά -7,8%. Ωστόσο, με βάση την εξέλιξη των εσόδων της ΓΚ στο 1 ο 6μηνο.2013 και των εσόδων του Τ.Π. τον Ιούλιο του 2013, όπως αναλύθηκαν προηγουμένως, η πτώση των εσόδων της ΓΚ το 2013 εκτιμάται τώρα ότι θα είναι χαμηλότερη από το -6,0%. Η εξέλιξη αυτή στα έσοδα της ΓΚ, με ταυτόχρονη πτώση των πρωτογενών δαπανών της ΓΚ έστω και κατά -9,5% (ΔΝΤ: -10,1%, 1 ο 6μηνο.2013: -10,6%) συνεπάγεται πρωτογενές πλεόνασμα άνω των 1,0 δις από το τρέχον έτος, έναντι ελλείμματος 0,2 δις που προβλέπει το ΔΝΤ (Πίνακας 1). Πίνακας 1. Εκτέλεση του Επικαιροποιημένου Προϋπολογισμού 2013 Εκτέλεση Π2013: ΔΟΑ %Δ Προϋπολογισμός Εκτέλεση Π2013: ΔΝΤ, Ιούλιος 2013 Alpha Bank, Ιούλιος μήνου 2012 Εκατ. %Δ Εκατ. %Δ Έσοδα ΓK 6,4% ,8% ,7% Πρωτογενείς Δαπάνες ΓΚ 10,9% ,1% ,5% Πρωτογενές Ισοζύγιο ΓΚ ΑΕΠ τρέχουσες τιμές ,3% ,8% Πρωτογενές Ισοζύγιο ΓΚ % ΑΕΠ 1,2% 0,1% 0,6% Με την αναμενόμενη υλοποίηση του Π2013 με πρωτογενές πλεόνασμα στη ΓΚ και με την ήδη εμφανή επιτάχυνση της πορείας ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας από τις αρχές του 2014, με πτώση του ΑΕΠ χαμηλότερη από το -4,0% το 2013, η χρηματοδότηση του ελληνικού δημοσίου και της ελληνικής οικονομίας γενικότερα είναι ήδη ουσιαστικά εξασφαλισμένη έως το Ειδικότερα, με την αναμενόμενη ανάκαμψη της οικονομίας από το 1 ο 3μηνο του 2014 και με την

2 επίσης αναμενόμενη πορεία βελτίωσης στην είσπραξη των εσόδων της ΓΚ στα επόμενα 3μηνα και έτη και, επίσης, με την προωθούμενη ταχύτερη είσπραξη και των εσόδων που έχει εξασφαλίσει η χώρα από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, μπορεί να διασφαλιστεί η επίτευξη του σημαντικού πρωτογενούς πλεονάσματος στη ΓΚ το 2013 και το 2014, όπως προαναφέρθηκε. Η εξέλιξη αυτή θα αδρανοποιήσει ακόμη περισσότερο τις συνεχείς αμφισβητήσεις περί αδυναμίας της Ελλάδος να αποκαταστήσει σε σταθερή ισορροπία τα δημόσια οικονομικά της και περί μη βιωσιμότητας του χρέους της. Όπως προαναφέρθηκε, με τα σημερινά δεδομένα δεν προκύπτουν δημοσιονομικά ή/και χρηματοδοτικά κενά για την Ελλάδα έως το Η εκτίμηση αυτή ενισχύεται ουσιαστικά και από τις ακόλουθες εξελίξεις: (1) Από την εντυπωσιακή αύξηση των τουριστικών αφίξεων (αεροπορικές αφίξεις: +18,7% τον Μάιο και +15,02% τον Ιούνιο.2013) και εισπράξεων (Μάϊος.2013: +38,5%) και τις εκτιμήσεις που γίνονται σήμερα για τα έσοδα από τον εξωτερικό τουρισμό να προσεγγίζουν ακόμη και τα 12,0 δις το (2) Από τον περιορισμό της πτωτικής πορείας του όγκου των πωλήσεων των καταστημάτων λιανικού εμπορίου (Μάιος.2013:-2,2%, 1 ο 3μηνο.2013: -12,5%). (3) Από τη σταθεροποίηση της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας (4 ο 3μηνο.2012: +1,7%, 1 ο 5μηνο.2013: -0,2%). (4) Από την πολύ καλύτερη του αναμενομένου υλοποίηση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών με συμβολή από τον ιδιωτικό τομέα σημαντικών κεφαλαίων, περί το 1,5 δις περισσότερων από ότι αναμενόταν. Πρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια από αυτή την πηγή μπορεί να προκύψουν με την άσκηση των δικαιωμάτων αγοράς (warrants) περισσότερων μετοχών των τραπεζών (τα οποία κυμαίνονται σε αυξανόμενη θετική αξία έως σήμερα) και με την επικείμενη ιδιωτικοποίηση και της Eurobank. Ήδη το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (HFSF, ή ΤΧΣ) διαθέτει μη διατεθέντα κεφάλαια άνω των 10 δις, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για κάλυψη τυχόν χρηματοδοτικών ανοιγμάτων της γενικής κυβέρνησης. Επομένως, η εμμονή του ΔΝΤ στην εκτίμηση από σήμερα δημοσιονομικών και χρηματοδοτικών κενών ακόμη και για το 2015, το 2016 και το 2017 δεν είναι δικαιολογημένη. Αντίθετα, δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα στην προσπάθεια της χώρας για έξοδο από την κρίση και ευνοεί τη διατήρηση της αβεβαιότητας για την Ελλάδα ακόμη και σήμερα που τα επιτεύγματά της χώρας μας στον τομέα της δημοσιονομικής προσαρμογής δεν τα αρνείται ούτε αυτό το ίδιο το ΔΝΤ. Πράγματι, στην τελευταία έκθεσή του το ΔΝΤ αναγνωρίζει ότι η μείωση του προσαρμοσμένου ως προς τον οικονομικό κύκλο πρωτογενούς ελλείμματος της ΓΚ κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, μέσα σε 3,5 έτη, είναι ένα επίτευγμα πρωτοφανές παγκοσμίως. Το ίδιο ισχύει και με την μετατροπή του μεγάλου ελλείμματος (-10,3% του ΑΕΠ το 2009) του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της χώρας, σε πλεόνασμα 1,0% του ΑΕΠ το Ωστόσο, το ΔΝΤ επιχειρηματολογεί στην τελευταία Έκθεσή του και για τα ακόλουθα: Πρώτον, ότι η τεράστια (από κάθε άποψη) μακροοικονομική προσαρμογή που υλοποιήθηκε στην Ελλάδα στηρίχθηκε κυρίως στη δραστική μείωση της εγχώριας ζήτησης και όχι στις αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα συνέβαλαν στην αύξηση της παραγωγικότητας και στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Σε αυτό το έλλειμμα μεταρρυθμίσεων αποδίδει το ΔΝΤ τη μεγάλη πτώση του ΑΕΠ στην Ελλάδα στην περίοδο Εκτιμά, προφανώς, ότι το πρόγραμμα είχε σχεδιαστεί ορθά, αλλά οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν πέτυχαν την έγκαιρη υλοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και γι αυτό η ύφεση ήταν πολύ μεγαλύτερη. Δεύτερον, ότι η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει δημοσιονομικά κενά της τάξης των 3,4 δις το 2015 και επιπλέον 0,7 δις το 2016 και 0,2 δις το 2017, τα οποία, προφανώς (έτσι το ερμηνεύουν οι αναλυτές στην Ελλάδα και το εξωτερικό), θα πρέπει να καλυφθούν με νέα μέτρα αύξησης των εσόδων και μείωσης των δαπανών. Τρίτον, ότι εξακολουθεί να υπάρχει ένα χρηματοδοτικό κενό για την Ελλάδα ύψους 4,4 δις το 2014 και 6,5 δις το 2015, η χρηματοδότηση του οποίου θα πρέπει να έχει προσδιοριστεί σαφώς κατά το χρόνο της 5 ης εξέτασης της πορείας προόδου της Ελλάδος από την Τρόικα (μετά τον Σεπτ.2013) για να εξασφαλιστεί ότι η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να έχει την αναγκαία χρηματοδότηση για να καλύψει τις υποχρεώσεις της σε μια περίοδο 12-μηνών. Αναφορικά με τα ανωτέρω σημαντικά θέματα σημειώνονται τα ακόλουθα: Η εκτίμηση του ΔΝΤ περί μη προώθησης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα, έρχεται ασφαλώς σε πλήρη αντίθεση με τις εκτιμήσεις άλλων διεθνών οργανισμών (όπως, π.χ., ο ΟΟΣΑ) που υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα είναι η αναμφισβήτητη πρωταθλήτρια παγκοσμίως στην υλοποίηση φιλικών προς την ανάπτυξη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στα τελευταία 3,5 έτη. Επιπλέον, αυτή η εκτίμηση έρχεται σε αντίθεση με τις περιγραφές των αναρίθμητων και κρίσιμων μεταρρυθμίσεων που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα τα τελευταία έτη που συμπεριλαμβάνονται στις ίδιες τις Εκθέσεις του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα επιμέρους κεφάλαια αυτών των Εκθέσεων, τα οποία συνήθως δεν διαβάζονται από τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Έως σήμερα, οι δυσμενείς εκτιμήσεις στην εισαγωγή των Εκθέσεων χρησιμοποιήθηκαν ευρέως για τη δημιουργία του εξαιρετικά δυσμενούς (κατά κανόνα) οικονομικού κλίματος μέσα στο οποίο ήταν αναγκασμένη να λειτουργεί η ελληνική οικονομία στα τελευταία έτη. Αυτό δε το κλίμα ήταν βασικός συντελεστής που συνέβαλε στην αναίτια και υπέρμετρη εμβάθυνση της ύφεσης στην ίδια 2

3 περίοδο. Σε πολύ μικρότερο βαθμό η ύφεση ήταν αποτέλεσμα της ενδεχόμενης ανεπάρκειας των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Βεβαίως το ΔΝΤ αναφέρεται στα αναμφισβήτητα προβλήματα που αντιμετωπίζονται στην υλοποίηση του προγράμματος προσαρμογής σε τρείς βασικούς τομείς, που έχουν αναλυθεί και τονιστεί εκτενώς στο παρόν Δελτίο. (1) Στο θέμα της αδυναμίας αποτελεσματικής αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, (2) στο θέμα της ανεπαρκούς προόδου στον τομέα της εκλογίκευσης της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού στο δημόσιο τομέα και (3) στο θέμα της σχετικά αργής διαδικασίας υλοποίησης του προγράμματος απόκρατικοποιήσεων.στα θέματα αυτά η Τρόικα και πολλοί άλλοι συγχέουν προφανώς την οριστική επίλυση των προβλημάτων που υπάρχουν, με την επίτευξη προόδου προς την κατεύθυνση επίλυσης αυτών των προβλημάτων. Πρόοδος έχει επιτευχθεί και τα αποτελέσματά της θα φανούν σύντομα. Η οριστική, ωστόσο και αποτελεσματική, επίλυση αυτών των προβλημάτων θα απαιτήσει πολύ χρόνο και συνεχείς αναθεωρήσεις και διορθώσεις προσεγγίσεων και διαδικασιών έως ότου επιτευχθεί ένα αποτέλεσμα που να μπορεί να κριθεί ως απολύτως ή αρκούντως ικανοποιητικό. Σε κάθε περίπτωση, το να παρουσιάζονται αυτά τα θέματα ως αποδείξεις ανεπαρκών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων δείχνει αδυναμία κατανόησης της πραγματικής φύσης τους. Από την άλλη πλευρά, το να υποβαθμίζονται ανεξέλεγκτα οι δραστικές μεταρρυθμίσεις που έχουν συντελεστεί στην Ελλάδα στους τομείς του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας, της αγοράς εργασίας και ιδιαίτερα στον τομέα των εργασιακών σχέσεων στο δημόσιο τομέα, στο σύστημα υγείας και ιδιαίτερα στον τομέα του φαρμάκου, στο τραπεζικό σύστημα της χώρας με την αποκρατικοποίηση των υπό κρατικό έλεγχο τραπεζών όπως η Αγροτική Τράπεζα, στα κλειστά επαγγέλματα, στη δημόσια διοίκηση, στους κρατικούς οργανισμούς και στην τοπική αυτοδιοίκηση (όπου το μεταρρυθμιστικό έργο συνεχίζεται αλλά τα αποτελέσματα που έχουν ήδη επιτευχθεί είναι εντυπωσιακά), στην εκ βάθρων αναδιάρθρωση σημαντικών κλάδων της οικονομίαςμε έξοδο ενός πλήθους μη ανταγωνιστικών επιχειρήσεων από τις αγορές, ακόμη και στο φορολογικό σύστημα της χώρας όπου τώρα έχουν τεθεί οι βάσεις για αποτελεσματική αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής. Σίγουρα, είναι αδιανόητο ότι το ΔΝΤ μπορεί να πιστεύει ότι η μείωση των πρωτογενών δαπανών της ΓΚ κατά 33,7 δις το 2013 έναντι του 2009 (δηλαδή κατά 18,3 ποσοστιαίες μονάδες του εκτιμώμενου ΑΕΠ του 2013) θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις εκτεταμένες δραστικές μεταρρυθμίσεις σε αρτηριοσκληρωτικούς θεσμούς και οργανωτικές δομές που πράγματι υλοποιήθηκαν τα τελευταία 3,5 έτη στην Ελλάδα και ήδη εφαρμόζονται. Ούτε η πραγματική εσωτερική υποτίμηση της τάξης του 25% στο τέλος του 2013 έναντι του 4 ου 3μήνου του 2009 θα μπορούσε ποτέ να υλοποιηθεί χωρίς τις δραστικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ιδιαίτερα στην αγρά εργασίας, που πραγματοποιήθηκαν υπό την ασφυκτική πίεση της Τρόικα. Αυτή λοιπόν η εκτίμηση, της ανεπάρκειας των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα είναι καιρός να εγκαταλειφθεί πριν προκαλέσει μεγαλύτερα προβλήματα από όσα έχει προκαλέσει έως σήμερα. Η εκτίμηση του ΔΝΤ για την ανεπάρκεια των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων οδηγεί σε εκτιμήσεις ότι η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας δεν θα έρθει έγκαιρα πράγμα που μπορεί να συμβάλλει στα δημοσιονομικά κενά που προαναφέρθηκαν, Ωστόσο, αυτά τα κενά δεν στηρίζονται, τελικά στην ανεπαρκή αύξηση του ΑΕΠ αλλά στην εκτιμώμενη από το ΔΝΤ πτώση των εσόδων της ΓΚ από το 44,1% του ΑΕΠ το 2012 στο 42,9% του ΑΕΠ το 2013 και στο 42% του ΑΕΠ το 2016 και το Όλα δε αυτά παρά το ότι οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των ιδιωτών έναντι του δημοσίου από φόρους και από εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία στην τρέχουσα περίοδο υπερβαίνουν τα 70 δις. Αντί δηλαδή να μειωθούν αυτές οι υποχρεώσεις στα επόμενα έτη, εάν οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ για τα έσοδα της ΓΚ το επιβεβαιωθούν στην πράξη, τότε θα αυξηθούν περαιτέρω και μπορεί να υπερβαίνουν το 2016 τα 85 δις. Είναι πραγματικά δύσκολο να κατανοηθεί το τι εννοεί το ΔΝΤ εκτιμώντας ότι θα υπάρξει δημοσιονομικό κενό ύψους 3,4 δις το Θα συνεχίσει να υπάρχει αυτό το δημοσιονομικό κενό αν οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των ιδιωτών προς το κράτος μειωθούν κατά 5,0 δις έως το 2015, λόγω, π.χ., της σταδιακής αποπληρωμής τους, υπό την πίεση των δραστικών μέτρων που λαμβάνονται ήδη για το σκοπό αυτό; Η απάντηση είναι ότι το όποιο εκτιμώμενο δημοσιονομικό κενό εξαφανίζεται αν η ανάκαμψη της οικονομίας είναι ταχύτερη (όπως φαίνεται να προκύπτει από τις πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις) και, κυρίως, αν εισπραχθεί έστω και το 15% των συνολικών βεβαιωμένων εσόδων του κράτους από φόρους και εισφορές. Τέλος, όσον αφορά το χρηματοδοτικό κενό που εκτιμά το ΔΝΤ για το 2014 και το 2015, σημειώνεται από το ίδιο το ΔΝΤ ότι σήμερα η Ελλάδα έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση έως τον Αύγουστο του Απομένει, επομένως, να προσδιοριστεί και ο τρόπος κάλυψης του κενού των 4,4 δις που το ΔΝΤ εκτιμά ότι θα υπάρξει στο τελευταίο 4μηνο του Και αυτός ο προσδιορισμός θα πρέπει να γίνει στην επόμενη διαπραγμάτευση με την Τρόικα, για να μπορέσει το ΔΝΤ να δώσει το ΟΚ για τη συνέχιση της χρηματοδότησης του ελληνικού προγράμματος προσαρμογής. Όλα αυτά ηχούν ασφαλώς περίεργα όταν το πρωτογενές πλεόνασμα της ΓΚ το μπορεί να είναι έως και κατά 2,5 δις καλύτερο από ότι προβλέπει το ΔΝΤ και όταν το ΤΧΣ διαθέτει ήδη πλεονασματικά κεφάλαια άνω των 10 δις, τα οποία ενδέχεται να αυξηθούν με πωλήσεις επιπλέον μετοχών έως το τέλος του Επίσης, τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις μπορεί να είναι υψηλότερα το Σε κάθε περίπτωση, όταν οι πρωτογενείς δαπάνες της ΓΚ έχουν μειωθεί κατά 34 δις σε 3

4 μια περίοδο που το ΑΕΠ της χώρας μειώθηκε κατά περισσότερο από 45 δις, είναι πραγματικά σουρεαλιστικό να μας θέτει προ των ευθυνών μας το ΔΝΤ για το αν μπορούμε να βρούμε επιπλέον 4,4 δις έως το τέλος του Παγκόσμια Οικονομία ΗΠΑ: H Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) στην προγραμματισμένη συνεδρίαση της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής (FOMC), στις 31 Ιουλίου 2013, διατήρησε, κατά το αναμενόμενο, το βασικό επιτόκιο στο ίδιο επίπεδο (0,0%-0,25%). Η εκτίμηση της FED για την πορεία της οικονομίας των ΗΠΑ αναφέρει πως ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης αναμένεται να επιταχυνθεί κατά το 3 ο 3μηνο.2013 και οι συνθήκες στην αγορά εργασίας να βελτιωθούν, ενώ ο πληθωρισμός να παραμείνει υπό έλεγχο. Τα παραπάνω συνηγορούν στην άποψη ότι το πρόγραμμα αγοράς από την FED στοιχείων ενεργητικού (κρατικών ομολόγων και τιτλοποιημένων στεγαστικών δανείων) για την ενίσχυση της ρευστότητας στην οικονομία αναμένεται να περιοριστεί σταδιακά από το Σεπτέμβριο % Αυγ Δεκ Πηγή: Bloomberg Μαϊ ΒΑΣΙΚΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ Σεπ- Φεβ- Ιουλ- Νοε- Απρ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΗΠΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ Αυγ Ιαν- Ιουν- Οκτ- Μαρ- Ιουλ Την εκτίμηση αυτή επιβεβαιώνουν και οι ανακοινώσεις για τα οικονομικά στοιχεία των ΗΠΑ την εβδομάδα που πέρασε. Ειδικότερα, θετικά ήταν τα μηνύματα και από την αγορά εργασίας όπου οι αιτήσεις των ανέργων για επίδομα ανεργίας μειώθηκαν σε 326 χιλ. τον Ιούλιο από 343 χιλ τον Ιούνιο και το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σε 7,4% τον Ιούλιο, από 7,6% τον Ιούνιο. Επίσης, η βελτίωση της αγοράς εργασίας διαφαίνεται και από τα στοιχεία του Υπ. Εργασίας για την εξέλιξη της απασχόλησης, μολονότι η αύξηση της απασχόλησης (εξαιρουμένου του αγροτικού τομέα) ήταν ελαφρά μικρότερη του αναμενομένου στις 162 χιλ. τον Ιούλ. 13 (ενώ οι αναλυτές ανέμεναν αύξηση 185 χιλ). Ταυτόχρονα, αναθεωρήθηκε προς τα κάτω η σχετική εκτίμηση για την αύξηση της απασχόλησης τον Ιούν. 13 στις 188 χιλ. (από 195 χιλ. που είχε εκτιμηθεί προηγουμένως) αλλά και τον Μάιο 13 (στις 176 χιλ. από 195 χιλ. που ήταν η προηγούμενη εκτίμηση). Ωστόσο, η πτώση του ποσοστού ανεργίας θεωρήθηκε αξιοσημείωτη εξέλιξη, αφού συνεχίζει την πορεία μείωσης της ανεργίας, όπως φαίνεται στο Διάγραμμα. Συνολικά, ο αριθμός των ανέργων διαμορφώνεται στα 11,5 εκατ. τον Ιούλ.2013 και ήταν μειωμένος κατά 1,2 εκατ. σε σχέση με τον Ιούλ Επιπλέον, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας το 2 ο τρίμηνο 2013 επιταχύνθηκε σε 1,7% σε ετήσια βάση, από 1,3% το 1 ο τρίμηνο και 0,4% το 4 ο τρίμηνο Οι λόγοι για την ασθενική ανάπτυξη της οικονομίας στο τέλος του 2012 και αρχή του 2013 συνοψίζονται στις συνέπειες από την καταστροφική έλευση του τυφώνα Σάντυ, στην υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης των λιανικών πωλήσεων στην εγχώρια αγορά, στην μείωση των δαπανών της κυβέρνησης και στην αύξηση των φόρων. Οι συνέπειες όλων των παραπάνω σταδιακά απορροφώνται από την οικονομία και έτσι ομαλοποιείται ο δρόμος για την ανάκαμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης και του ΑΕΠ. Θετικό αντίκτυπο προκάλεσε και η άνοδος του δείκτη Chicago PMI στο 52,3 τον Ιούλ.2013, από 51,6 τον Ιούν.2013, καθώς και του δείκτη Υπευθύνων Προμηθειών στη μεταποιητική βιομηχανία (ISM manufacturing index), ο οποίος αυξήθηκε πάνω από τις προσδοκίες στο 55,4 τον Ιούλ.2013 (υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο ετών), από 50,9 τον Ιούν Αντίστοιχα, σημαντική ήταν η βελτίωση και του δείκτη ISM στους τομείς εκτός μεταποιητικής βιομηχανίας στο 56,0 τον Ιούλ.2013 (υψηλότερο επίπεδο 5 μηνών), από 52,2 τον Ιούν Αυτές οι εξελίξεις στον τομέα της παραγωγής ενισχύουν ουσιαστικά τις προσδοκίες (και της FED) για υψηλότερη αύξηση του ΑΕΠ στο 3 ο 3μηνο Ιουλ Σεπ Πηγή: Bloomberg Οκτ ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΔΟΛΑΡΙΟΥ/ΕΥΡΩ Δεκ Ιαν Φεβ Απρ Μαϊ Ιουλ Παρά τα ανωτέρω θετικά στοιχεία για την πορεία της οικονομίας των ΗΠΑ, η ισοτιμία του δολαρίου σε σχέση με το ευρώ παρέμεινε στα ίδια επίπεδα στο 7ήμερο που πέρασε, στο 1,326 USD/EURO (βλέπε το ανωτέρω Διάγραμμα). Ωστόσο, εν μέσω σημαντικών αβεβαιοτήτων που επηρεάζουν ιδιαίτερα τις αγορές συναλλάγματος, η εκτίμηση για την ισοτιμία USD/EUR σε πιο μακροπρόθεσμη περίοδο 4

5 παραμένει προς όφελος του δολαρίου (USD) λόγω της διαφοράς των βασικών επιτοκίων και της δυναμικότερης ανάπτυξης της οικονομίας των ΗΠΑ σε σχέση με την Ευρωζώνη. Επίσης, ο περιορισμός της επεκτατικής τάσης της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ θα πρέπει τελικά να λειτουργήσει ενισχυτικά προς το δολάριο. Ευρωζώνη (ΖτΕ): Την 1 η Αυγ.2013 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) κατά την τακτική συνεδρίαση του ΔΣ της κράτησε το βασικό επιτόκιο αμετάβλητο στο 0,5%. Η εκτίμηση του πρόεδρου της ΕΚΤ ήταν ότι η οικονομία της Ευρωζώνης φαίνεται ότι σταθεροποιείται σε χαμηλά επίπεδα και ότι η ανεργία εξακολουθεί να είναι υψηλή. Για το 2 ο 6μηνο.2013 και κατά το 2014 οι εξαγωγές αναμένεται να επωφεληθούν από τη σταδιακή ανάκαμψη της διεθνούς ζήτησης, ενώ η εγχώρια ζήτηση εκτιμάται ότι θα υποστηριχθεί από τη νομισματική πολιτική και τη βελτίωση του πραγματικού εισοδήματος λόγω του χαμηλότερου πληθωρισμού. Παρά τη γενική εκτίμηση ότι η οικονομία της ΖτΕ σταθεροποιείται και ότι σταδιακά αναμένεται να ανακάμψει με αργούς ρυθμούς, από πολλές πλευρές διατυπώνεται η άποψη ότι οι κίνδυνοι παραμένουν. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, παρά τα ερωτήματα που δέχθηκε, απέφυγε να συνδέσει τις αποφάσεις στον τομέα της νομισματικής πολιτικής στα επόμενα 3μηνα με συγκεκριμένες οικονομικές εξελίξεις ή χρονικά περιθώρια, διατηρώντας ένα ασαφές τοπίο σχετικά με αυτές τις αποφάσεις της ΕΚΤ, σε αντίθεση με την FED, η οποία έχει προσδιορίσει με πιο σαφή τρόπο τις εξελίξεις στα επόμενα 3μηνα. Στον τομέα της πραγματικής οικονομίας, τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν για την Ευρωζώνη στο προηγούμενο 7ήμερο συνηγορούν στο ότι η ύφεση στην οικονομία μετριάζεται αλλά είναι πρώιμο να αναφερόμαστε σε ανάκαμψη. Ειδικότερα, ο δείκτης υπευθύνων προμηθειών στην μεταποίηση (PMI) ανήλθε τον Ιούλιο 2013 στο 50,3 (υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο ετών), έναντι 48,8 τον Ιούνιο Η εξέλιξη αυτή είναι σημαντική γιατί ήδη ο δείκτης δείχνει αντιστροφή της πτωτικής πορείας της παραγωγής. Βέβαια, τη μεγαλύτερη συμβολή στην άνοδο του δείκτη είχε η Γερμανία και η Γαλλία, αλλά και η Ιταλία, η οποία φαίνεται να καταγράφει πιο περιορισμένη ύφεση το 2013 από ότι είχε εκτιμηθεί έως τώρα. Αντίστοιχη θετική εικόνα παρουσίασε και ο δείκτης PMI στις υπηρεσίες στην Ευρωζώνη (Ιούλιος 2013: 49,8, Ιούνιος 2013: 48,3). Το ποσοστό ανεργίας στην Ευρωζώνη παραμένει σε υψηλό επίπεδο (Ιούλιος 2013: 21,1%) και αμετάβλητο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, επηρεαζόμενο από το υψηλό ποσοστό ανεργίας στις χώρες της Ευρωπαϊκής περιφέρειας. Επίσης οι λιανικές πωλήσεις ήταν μειωμένες τον Ιούλ.2013 κατά 0,9% σε ετήσια βάση έναντι αύξησής τους κατά 0,3% τον Μάιο Η αδύναμη καταναλωτική δραστηριότητα στη ΖτΕ αυξάνει τις αμφιβολίες σχετικά με την ένταση και τη διατηρησιμότητα της προσδοκώμενης ανάκαμψης. Ωστόσο, οι σημαντικές βελτιώσεις που προαναφέρθηκαν είναι πραγματικές. Αξιοσημείωτη είναι η ανακοίνωση για τη μικρότερη του αναμενομένου πτώση του ΑΕΠ της Ιταλίας στο 2ο 3μηνο.2013, κατά -0,2% και -2,0% σε 3μηνιαία και ετήσια βάση αντίστοιχα, μετά την πτώση του κατά -0,6% και -2,3% αντίστοιχα στο 1ο 3μηνο Επιπλέον, η εξέλιξη των δεικτών συγκυρίας στην Ιταλία σηματοδοτούν περαιτέρω επιβράδυνση της πτωτικής πορείας στο 3ο 3μηνο.2013 και στα επόμενα 3μηνα. Αρκεί να διατηρηθεί η ηρεμία που επικρατεί σήμερα στις αγορές κρατικών ομολόγων στη Ζώνη του Ευρώ. Όσο αφορά στην εξέλιξη των νομισματικών μεγεθών σε συμφωνία με τη μείωση του ρυθμού μεταβολής της προσφοράς χρήματος (από 2,8% το Μάιο 2013, σε 2,3% τον Ιούνιο) βρίσκεται και η επιβράδυνση της πιστωτικής επέκτασης. Συγκεκριμένα, ο ετήσιος ρυθμός πτώσης των δανείων προς τις επιχειρήσεις ανήλθε σε -2,3% τον Ιούνιο 2013, από -2,1% τον Μάιο, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των δανείων προς τα νοικοκυριά παρέμεινε σε χαμηλό επιπεδο τον Ιούνιο 2013 (0,3%), πρακτικά αμετάβλητος από την αρχή του έτους. Η αδύναμη πιστωτική επέκταση στην Ευρωζώνη αντανακλά την τρέχουσα κατάσταση του επιχειρηματικού κύκλου, του υψηλού πιστωτικού κινδύνου και τη συνεχιζόμενη αναπροσαρμογή των ισολογισμών των επιχειρήσεων. Στις αγορές των ομολόγων της Ευρωπαϊκής περιφέρειας και ειδικότερα των 10ετών ομολόγων Ιταλίας, Ισπανίας, Πορτογαλίας παρατηρήθηκαν ελαφρά πτωτικές τάσεις των αποδόσεων την εβδομάδα που πέρασε (Διάγραμμα). 12,0 9,0 6,0 3,0 Αποδόσεις10ετών Ομολόγων (%) Απρ-13 Μαϊ-13 Ιουν-13 Ιουλ-13 Αυγ-13 Ιταλία Ισπανία Πορτογαλία Ελλάδα Όσον αφορά στην πρωτογενή αγορά κρατικών ομολόγων την 1 η Αυγούστου 2013, το Ισπανικό δημόσιο πούλησε ομόλογα 3ετους και 5ετούς διάρκειας, συνολικού ύψους 3,218 δισ.. Ειδικότερα, από τη δημοπρασία 3ετών ομολόγων, λήξεως 7/2026, άντλησε ποσό ύψους 951 εκατ, με μέσο κόστος 2,64% (χαμηλότερο σε σχέση με την ίδια έκδοση του προηγούμενου μήνα με κόστος 2,768%). Επίσης άντλησε ποσό ύψους 2,267 δισ. από δημοπρασία 5ετους ομολόγου λήξεως 10/2018 με μέσο κόστος 3,561% (χαμηλότερο σε σχέση με την ίδια έκδοση του προηγούμενου μήνα με κόστος 3,735%). Και η δύο εκδόσεις υπερκαλυφθήκαν με δείκτη υπερκάλυψης 3,32 για το 3ετές ομόλογο και 1,74 για το 5ετές ομόλογο. 5

6 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ελληνική Οικονομία Εξελίξεις στην αγορά των οικιστικών ακινήτων: Επιτάθηκε περαιτέρω η ύφεση στην αγορά οικιστικών ακινήτων στο 2 ο 3μηνο 13, γεγονός που προκύπτει από την εντονότερη αποκλιμάκωση των τιμών των κατοικιών και αφετέρου από τη σημαντικότερη πτώση του ήδη σημαντικά περιορισμένου-αριθμού των συναλλαγών. Επισημαίνεται ότι το 2012 και το 1 ο 6μηνο του 2013 η μείωση των τιμών των οικιστικών ακινήτων συνεχίστηκε με εντονότερο ρυθμό σε σύγκριση με τα πρώτα έτη της τρέχουσας κρίσης, ενώ παράλληλα στην ίδια περίοδο η πτώση των τιμών των κατοικιών άρχισε να προκαλεί και σημαντική πτώση των ενοικίων (βλ.διάγραμμα) Πηγή: ΤτΕλλάδος Δείκτες Αγοράς Κατοικιών (2007=100) Ετήσιες Μεταβολές Τιμών Διαμερισμάτων (αριστερός άξονας) Δείκτης Τιμών Ενοικίων (δεξιός άξονας) I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I ΙΙ Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, στην περίοδο οι τιμές των διαμερισμάτων στο σύνολο της χώρας υπέστησαν σωρευτική πτώση κατά -11,7%, ενώ στην περίοδο 2012 μέχρι και το 2 ο 3μηνο 2013, οι τιμές των διαμερισμάτων μειώθηκαν κατά -23,1% (2012: -11,7%, 2 ο 3μηνο 13: -11,4%). Αναφορικά με τα ενοίκια, παρατηρείται ότι, ενώ στη περίοδο αυξήθηκαν σωρευτικά κατά +11,2%, από το 2012 αρχίζουν να μειώνονται και μάλιστα η μείωσή τους συνεχίστηκε με εντονότερο ρυθμό στο 1 ο 6μηνο (2012: -2,0%, 1 ο 3μηνο 13: -4,6%, 2 ο 3μηνο 13: -6,1%). Γενικά, η υποχώρηση της ζήτησης ακινήτων διαφαίνεται από τον συνεχιζόμενο αρνητικό ρυθμό μεταβολής των στεγαστικών δανείων (2010: -0,3%, 2012: -3,4%, 1 ο 6μηνο 13: -3,2%). Η έλλειψη της ζήτησης εκπορεύεται από την αβεβαιότητα των νοικοκυριών σχετικά με την απασχόληση και τα μελλοντικά τους εισοδήματα, την υψηλή φορολογική επιβάρυνση των ακινήτων στα τελευταία έτη (με μια σειρά από επικαλυπτόμενα φορολογικά μέτρα) σε συνδυασμό με την μεγάλη απόκλιση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων από τις χαμηλότερες πραγματικές αξίες συναλλαγών σε πολλές περιπτώσεις και τέλος την προσεκτική στάση των τραπεζών στη χορήγηση νέων δανείων Από την άλλη πλευρά, η αγορά χαρακτηρίζεται από τάση διόγκωσης της δυνητικής προσφοράς ακινήτων, λόγω της ανάγκης που έχει προκύψει για καλύτερη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας πολλών νοικοκυριών με πολλά ακίνητα στην ιδιοκτησία τους. Παρά την σημαντική πτώση των τιμών και την ύπαρξη πληθώρας ακινήτων που προσφέρονται σε τιμές χαμηλότερες από την πραγματική τους αξία, οι συναλλαγές επί ακινήτων εξακολουθούν να διαμορφώνονται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα λόγω κυρίως: α) των στρεβλώσεων που υπάρχουν ακόμη όσον αφορά τον φόρο των συναλλαγών ακινήτων που επιβάλλεται σε πολύ υψηλές αντικειμενικές σε σχέση με τις πραγματικές αξίες, και β) των προσδοκιών που ενδεχομένως εξακολουθούν να υπάρχουν για μεγαλύτερη πτώση των τιμών των ακινήτων. Ειδικότερα, με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώνει η Τράπεζα της Ελλάδος από τα πιστωτικά ιδρύματα, οι τιμές των διαμερισμάτων (παλαιών και νέων) μειώθηκαν κατά -11,6% σε ετήσια βάση στο 2 ο 3μηνο 13 (1 ο 3μηνο 13: -11,3%), έναντι μείωσής τους κατά -10,8% το 2 ο 3μηνο 12 και κατά -11,7% συνολικά το Η μείωση των τιμών ήταν ελαφρά μικρότερη για τα νέα (ηλικίας έως 5 έτη) διαμερίσματα συγκριτικά με τα παλαιά (άνω των 5 ετών). Ειδικότερα, οι μειώσεις των τιμών είχαν ως ακολούθως: (νέα διαμερίσματα: 2 ο 3μηνο 13: -11,3%, 2 ο 3μηνο 12: -11,7%, παλαιά: 2 ο 3μηνο 13: -11,8%, 2 ο 3μηνο 12: -10,2%). Από την ανάλυση των στοιχείων κατά γεωγραφική περιοχή, προκύπτει ότι, μεγαλύτερη ήταν η πτώση των τιμών των διαμερισμάτων στην Αθήνα: (2 ο 3μηνο 13: -12,7%, 2 ο 3μηνο 12: -11,4%) και ακολουθούν οι άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας (2 ο 3μηνο 13:-11,5%, 2 ο 3μηνο 12: -9,8%), η Θεσσαλονίκη (2 ο 3μηνο 13: -10,5%, 2 ο 3μηνο 12: - 13,8%) και οι εξοχικές περιοχές (2 ο 3μηνο 13: - 10,0%, 2 ο 3μηνο 12: -9,5%). Γενικά η σωρευτική μείωση των τιμών των οικιστικών ακινήτων ανήλθε στο -29,5% το 2 ο 3μηνο 13, έναντι του Η αγορά οικιστικών ακινήτων επιβαρύνθηκε δυσανάλογα από τον Σεπτέμβριο του 2011, εξαιτίας και της μεγάλης έλλειψης ρευστότητας στην οικονομία και της κάθετης πτώσης των προσδοκιών των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών για την πορεία της οικονομίας. Η δυσμενής κατάσταση στην αγορά κατοικιών επιδεινώνεται περαιτέρω και από τις πολλαπλές φορολογικές επιβαρύνσεις επί των οικιστικών ακινήτων, που επιβλήθηκαν (ή που είχε ανακοινωθεί ότι θα επιβληθούν) το Έως τώρα έχουν επιβληθεί ο Φόρος Ακίνητης Περιουσίας (ΦΑΠ) του 2010 και ο ΕΕΤΗΔΕ του 2012 και του Η Κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι θα στείλει τα εκκαθαριστικά και για τον ΦΑΠ του 2011 και 2012, πράγμα που δεν έχει γίνει ακόμη. Η κατάσταση αυτή αναμένεται να ξεκαθαριστεί πλήρως από το 2014 με την επιβολή ενός μοναδικού φόρου επί των ακινήτων με σημαντική μείωση του φόρου επί των συναλλαγών. 6

7 Σημαντική ήταν, για τους ανωτέρω λόγους, και η περαιτέρω πτώση του αριθμού των συναλλαγών επί των οικιστικών ακινήτων που πραγματοποιήθηκαν με τη διαμεσολάβηση του τραπεζικού συστήματος. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των συναλλαγών υποχώρησε σε μόλις 4,4 χιλ. στο 2 ο 3μηνο 13 (1 ο 3μηνο 13: 5,6 χιλ.), έναντι 6,9 χιλ. στο 2 ο 3μηνο. 12. Επισημαίνεται ότι ο αριθμός των συναλλαγών στα οικιστικά ακίνητα μειώθηκε από το 2007 σε το 2012 (πτώση κατά -79,5%), ενώ το 2013 ο αριθμός των συναλλαγών εκτιμάται ότι θα συρρικνωθεί σε μόλις Διάγραμμα: Αριθμός Συναλλαγών επί Οικιστικών Ακινήτων Αριθμός συναλλαγών (σε χιλ.) αποθησαυρισμένων τραπεζογραμματίων ( 11,2 δισ.), από επαναπατρισμό καταθέσεων που είχαν δημιουργηθεί σε πιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού ( 4,2 δισ.) και από πωλήσεις άλλων χρηματοοικονομικών μέσων ( 0,6 δισ.) ,9 150,6 153,4 Καταθέσεις Ιδιωτών 161,5 154,3 155,2 155,9 160,9 163,9 164,0 163,3 162,2 162, Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Καταθέσεις Ιδιωτών: Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, οι συνολικές καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα στα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα μειώθηκαν σε 162,6 δισ. τον Ιούν. 13 από 163,3 δισ. τον Μάιο. 13, μηνιαία μείωση κατά -0,5% (βλ. Διάγραμμα). Η μείωση των ιδιωτικών καταθέσεων κατά 737 εκατ. εντός του Ιούνιου 13, προήλθε από τη μείωση των καταθέσεων προθεσμίας ( εκατ.), καθώς αυξήθηκαν οι καταθέσεις ταμιευτηρίου (+235 εκατ.) και οι καταθέσεις όψεως (+ 476 εκατ.). Η μικρή σχετικά κάμψη των καταθέσεων τον Ιούν. 13 αποδίδεται στην πρόσκαιρη πολιτική αστάθεια που σημειώθηκε στον εν λόγω μήνα, στην ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών εμπορικών τραπεζών, καθώς και στην περαιτέρω μείωση των επιτοκίων των προθεσμιακών καταθέσεων (έως 1 έτος, Ιούν. 13: 3,96%, Μάιος 13: 4,06%, Απρ. 13: 4,22%, Ιούν. 12: 5,01%). Σε ετήσια βάση, οι καταθέσεις ιδιωτών αυξήθηκαν κατά +8,3% τον Ιούν. 13 (καταθέσεις όψεως: +10,6%, καταθέσεις ταμιευτηρίου: -1,8%, προθεσμίας: +13,7%), έναντι μείωσης κατά -7,3% τον Δεκ. 12 και -21,0% τον Ιούν. 12. Σημειώνεται ότι από τα μέσα Ιουνίου 2012 ως το τέλος Ιουνίου. 13 έχουν επιστρέψει στο τραπεζικό σύστημα 16,0 δισ. ( +12,1 δισ. από το τέλος Ιουνίου 2012), υπερκαλύπτοντας έτσι την εκροή καταθέσεων, που παρατηρήθηκε μεταξύ των εκλογών της 6 ης Μαΐου 2012 και της 16 ης Ιουνίου 2012 ύψους 11,4 δισ. Εκτιμάται ότι η εισροή των καταθέσεων από τα μέσα Ιουν. 12, μέχρι και τον Ιούν. 13, προήλθε κατά το μεγαλύτερο μέρος από επιστροφή Πηγή: ΤτΕλλάδος Η τάση επανόδου των καταθέσεων θα εξαρτηθεί και από την περαιτέρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος, το οποίο ήδη διαμορφώνεται σε ικανοποιητικό επίπεδο, χάρη στην επιτάχυνση των διαρθρωτικών αλλαγών και στη βελτίωση των μακροοικονομικών εξελίξεων προς τους στόχους του προγράμματος προσαρμογής. Πληθωρισμός: Ο πληθωρισμός, με βάση τον ΔΤΚ υποχώρησε περαιτέρω στο -0,7% τον Ιούλ. 13, από -0,4% τον Ιούν. 13, έναντι +1,3% τον Ιούλ. 12. Επισημαίνεται ότι ο πληθωρισμός εξακολουθεί να διαμορφώνεται στο χαμηλότερο επίπεδο από όλες τις χώρες στην ΕΕ-27, όπου ο μ έσος πληθωρισμός αυξήθηκε στο 1,7% τον Ιούν. 13 (1,6% τον Μάιο 13). Η διατήρηση του πληθωρισμού σε αρνητικό επίπεδο τον Ιούλ. 13 οφείλεται κυρίως στην πτωτική επίπτωση κατά -0,08 π.μ. των εκπτώσεων και ακολουθούν: οι τιμές των ενοικίων κατοικιών με πτωτική επίπτωση κατά -0,02 π.μ. και οι τιμές των καυσίμων (-0,07 π.μ.). Από την άλλη πλευρά, αυξητική επίπτωση στον πληθωρισμό κατά +0,08 π.μ. είχαν οι αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων αυτοκινήτων και κατά +0,02 στα έξοδα ξενοδοχείων. Ο δομικός πληθωρισμός (που δεν επηρεάζεται από τις αυξομειώσεις στις τιμές των καυσίμων και των φρέσκων φρούτων και λαχανικών) μειώθηκε περαιτέρω στο -2,0% τον Ιούλ. 13, από -1,7% τον Ιούν. 13 και +0,6% τον Ιούλ. 12. Όπως φαίνεται στον ανωτέρω Πίνακα, εξαιρουμένων των μεγάλων αυξήσεων των τιμών του πετρελαίου θέρμανσης (+25,1%) και του ηλεκτρικού ρεύματος (+12,3%), σημειώθηκαν σημαντικές μειώσεις τιμών που επηρεάζουν τον ετήσιο πληθωρισμό, όπως στα ενοίκια κατοικιών (-7,0%), τα ασφάλιστρα μεταφορών (-11,4%), οι τηλεφωνικές υπηρεσίες (-4,3%), τις οικιακές υπηρεσίες (-8,1%), στα φάρμακα (-4,2%), τα δίδακτρα (-4,0%), στα εστιατόρια ζαχαροπλαστεία (-1,6%), και τα έπιπλα (-5,4%). Ο μέσος πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ αναμένεται τώρα να διαμορφωθεί στο -0,5% το 2013 (εκτίμηση ΔΝΤ: -0,8%), έναντι 1,5% το 2012, 7

8 ενώ σε αρνητικά επίπεδα αναμένεται να κινηθεί και κατά το μεγαλύτερο μέρος του 2014 (εκτίμηση ΔΝΤ: -0,4%), ενώ θετικός πληθωρισμός αναμένεται από το Οι εκτιμήσεις μας για το 2013 στηρίζονται κυρίως στην υπόθεση ότι οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου σε ευρώ θα διαμορφωθούν με όχι μεγάλες αποκλίσεις από τις τιμές του 1 ου 7μήνου του % μεταβολή τιμών Ιούλ'12/ Ιούλ'11 Επίπτωση στον πληθωρισμό Ιούλ'12 % μεταβολή τιμών Ιούλ'13/ Ιούλ'12 Επίπτωση στον πληθωρισμό Ιούλ'13 Αγαθά και Υπηρεσίες Δημητριακά και παρασκευάσματα 0,4 0,01-2,8-0,07 Φρούτα (νωπά) 1,9 0,02 6,1 0,07 Πατάτες (νωπές) -7,3-0,02 33,5 0,10 Ενοίκια κατοικιών -2,2-0,07-7,0-0,22 Έπιπλα-Καλύμματα δαπέδου -2,4-0,03-5,4-0,07 Ηλεκτρισμός 13,9 0,27 12,3 0,27 Πετρέλαιο Θέρμανσης 15,6 0,48 25,1 0,87 Καύσιμα αυτοκινήτου 4,1 0,26-0,6-0,04 Αυτοκίνητα -2,5-0,10-4,8-0,18 Τηλεφωνικές υπηρεσίες -1,9-0,08-4,3-0,18 Οικιακές υπηρεσίες -3,2-0,04-8,1-0,10 Ασφάλιστρα μεταφορών 1,9 0,04-11,4-0,22 Οπτικοακουστικός εξοπλισμός-υπολογιστές -7,3-0,07-4,9-0,04 Φάρμακα -4,4-0,04-4,2-0,04 Δίδακτρα -1,0-0,03-4,0-0,11 Εστιατόρια-Ζαχαροπλαστεία-Καφενεία-Κυλικεία 3,3 0,34-1,6-0,16 Έξοδα ξενοδοχείων -11,5-0,06 3,6 0,02 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ. Δείκτες Οικονομικού Κλίματος: Ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα, που καταρτίζεται από το ΙΟΒΕ και δημοσιεύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα για 3 ο συνεχόμενο μήνα, υποχωρώντας στις 91,7 μονάδες τον Ιούλ. 13 από 93,5 μον. τον Ιούνιο 13, μετά από τη σημαντική άνοδο που κατέγραψε στις 93,8 μον. τον Μάιο 13 (Απρ. 13: 89,2, Ιούλ. 12: 79,4 μον.) Συμβολή στον Πληθωρισμό Κύριων Κατηγοριών Προϊόντων Πηγή: Ευρωπαική Επιτροπή Διάγραμμα. Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (ESI) Ελλάδα Έτσι, ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα ήταν τον Ιούλ.2013 ελαφρά χαμηλότερος των αντίστοιχων δεικτών τόσο της Ζώνης του Ευρώ (Ιούλ. 2013: 92,5, Ιούν. 13: 91,3) και της ΕΕ-27 (Ιούλ. 13: 95,0, Ιούν. 13: 92,6, Μάιος 13: 90,9), που σημείωσαν τον Ιούλ. 13 σημαντική μηνιαία αύξηση Σημειώνεται ότι τον Μάιο 13 για πρώτη φορά μετά το 2010 ο ελληνικός δείκτης οικονομικής εμπιστοσύνης υπερέβη τους αντίστοιχους της ΖτΕ και της ΕΕ-27. Επισημαίνεται ότι οι βασικοί κλαδικοί δείκτες οικονομικού κλίματος (με βάση και τα στοιχεία των ερευνών του ΙΟΒΕ), παρά τη μικρή κάμψη τον Ιούλ.2013, εξακολουθούν να κινούνται σε υψηλότερο επίπεδο σε σύγκριση με τον Ιούλιο 12. Ειδικότερα: ΖτΕ Στη Βιομηχανία, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών υποχώρησε στις 86,2 μον. τον Ιούλ. 13 από 88,8 μον. τον Ιούν. 13 και 92,6 τον Μάιο 13. Διαμορφώνεται πάντως σε τιμή κατά πολύ ανώτερη της περσινής (Ιούλ. 13: 73,5). Η εξασθένιση της εγχώριας ζήτησης άσκησε πτωτικές τάσεις στους 17 από τους 24 κλάδους της μεταποιητικής βιομηχανίας. Η πτώση του δείκτη προήλθε από: α) Την υποχώρηση προβλέψεων τον Ιούλ. 13 για την εξέλιξη της παραγωγής στο προσεχές 3-μηνο (Ιούλ. 13: 0,0, Ιούν. 13; +8,3, Μάιος 13: +18,0 Δεκ. 12: -9,2, Ιούλ.12: -15,8), που πάντως εξακολουθούν να διατηρούνται σε πολύ καλύτερο επίπεδο από την περσινή επίδοση. β) Την υποχώρηση των προσδοκιών για τις βιομηχανικές εξαγωγές στους προσεχείς μήνες (Ιούλ. 13: +4,1, Ιούν. 13: +17,7, Μάιος 12: +22,5, Δεκ. 12: +10,3, Ιούλ. 12: +8,9). γ) Την υποχώρηση των προβλέψεων για τις πωλήσεις στο προσεχές 3- μηνο (Ιούλ. 13: 0,0, Ιούν. 13: +15,2, Μάιος 13: +21,7, Δεκ. 12: -8,2, Ιούλ. 12: -16,9). δ) Αντίθετα θετικά επέδρασε το θετικό ισοζύγιο των εκτιμήσεων των μεταποιητικών επιχειρήσεων για τις τρέχουσες πωλήσεις (Ιούλ. 13: +3,3, Ιούν. 13: -1,6, Μάιος 13: -10,3, Δεκ. 12: +2,3, Ιούλ 12: -22,7), όπως και η σημαντική αύξηση του δείκτη PMI στις 47,0 μον. τον Ιούλ. 13 (καλύτερο επίπεδο των τελευταίων 3,5 ετών) (Ιούν. 13: 45,4), που αποτελεί στοιχείο ανάκαμψης της παραγωγής στο προσεχές μέλλον. Στο Λιανικό Εμπόριο, οι επιχειρηματικές προσδοκίες επιδεινώθηκαν, καθώς ο σχετικός δείκτης μειώθηκε στις 72,4 μον. (Ιούν. 13: 73,9), έναντι πάντως της πολύ χειρότερης τιμής του Ιούλ. 12 (Ιούλ. 12: 62,7). Πιο συγκεκριμένα, η μείωση του δείκτη στον κλάδο του λιανικού εμπορίου, προήλθε κυρίως από τις πολύ αρνητικές προσδοκίες των λιανεμπορικών επιχειρήσεων για τις παραγγελίες στο προσεχές 3-μηνο (Ιούλ. 13: -29,6, Ιούν. 13: -23,0, Μάιος 13: -15,0, από -48,9 τον Ιούλ. 12) και τις πωλήσεις (Ιούλ. 13: -21,9, Ιούν. 13: -23,0, Μάιος 13: -15,0, Ιούλ 12: -42,2). Αναφορικά με τους κλάδους του λιανικού εμπορίου σημειώνεται: α) η σημαντική πτώση των προσδοκιών στον κλάδο των «τρόφιμα-ποτά-καπνός» (Ιούλ. 13: 68,5, Ιούν. 13: 75,5, Ιούλ. 12: 80,9), β) η μείωση των προσδοκιών και στον κλάδο «υφάσματα-ένδυσηυπόδηση» (Ιούλ. 13: 75,3, Ιούν. 13: 79,4, Ιούλ. 12: 73,4), γ) η απότομη πτώση των επιχειρηματικών εκτιμήσεων στον κλάδο των πολυκαταστημάτων (Ιούλ. 13: 50,6, Ιούν. 13: 67,0, Ιούλ. 12: 51,5). Σημειώνεται ότι στον κλάδο παρατηρούνται έντονες μεταπτώσεις των επιχειρηματικών προσδοκιών. Αντίθετα, αυξήθηκαν, οι επιχειρηματικές προσδοκίες στα «είδη οικιακού εξοπλισμού», που, ωστόσο, διαμορφώνονται ακόμη σε χαμηλό επίπεδο, μικρότερο και από το περυσινό (Ιούλ. 13: 59,3, Ιούλ. 13: 55,1, Ιούλ. 12: 63,5), όπως και στον κλάδο των «οχημάτων-ανταλλακτικών» (Ιούλ. 13: 94,1, Ιούν. 13: 92,5, Ιούλ. 12: 63,5). Επισημαίνεται η εντυπωσιακή αύξηση των προσδοκιών του κλάδου 8

9 τον Ιουλ.13 έναντι της περσινής χαμηλής τιμής, γεγονός που οφείλεται κυρίως στις χαμηλές τιμές των οχημάτων σε συνάρτηση με την έντονη διαφημιστική προβολή του από τα ΜΜΕ. Στις Υπηρεσίες, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών υποχώρησε τον Ιούλ. 13 στο 76,1 (Ιούν. 13: 79,2, Μάιος 13: 69,3, Ιούλ. 12: 52,9). Παράλληλα, μειώθηκαν οι προοπτικές της ζήτησης υπηρεσιών στο επόμενο 3μηνο, μετά τη συνεχή βελτίωσή τους που σημειώθηκε από τον Δεκ. 12 (Ιούλ. 13: -8,3, Ιούν. 2013: +2,3, Μάιος 13: -2,6, Δεκ. 12: -31,3, Ιούλ. 12: -30,7). Ωστόσο, συνεχίσθηκε η έντονη άνοδος του δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών στον κλάδο «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια» και τον Ιούλ. 13 (Ιούλ. 13: 104,1, Ιούν. 13: 98,0, Μάιος 13: 82,9, Απρ. 13: 66,4, Ιούλ. 12: 88,2), ενώ και ο δείκτης προσδοκιών στα «Τουριστικά Πρακτορεία», μετά την αλματώδη άνοδο στις 111,4 μον. τον Ιούν. 13 (Μάιος 13: 98,3), διατηρήθηκε και τον Ιούλ. 13 σε πολύ υψηλό επίπεδο (110,0 μον.). Η σημαντική βελτίωση των δεικτών εμπιστοσύνης στον κλάδο του τουρισμού τον Ιούλιο, Ιούνιο και Μάιο 13 αντικατοπτρίζουν τη θεαματική άνοδο της τουριστικής κινήσεως στη Χώρα το Ιαν 12 Φεβ 12 Μαρ 12 Απρ 12 Μαϊ 12 Ιουν 12 Ιουλ 12 Αυγ 12 Σεπ 12 Οκτ 12 Νοε 12 Δεκ 12 Ιαν 13 Φεβ 13 Μαρ 13 Απρ 13 Μαϊ 13 Ιουν 13 Ιουλ 13 Πηγή: ΙΟΒΕ Διάγραμμα. Δείκτης Προσδοκιών στην Κατασκευή Δημοσίων Έργων ( =100) Στις Κατασκευές, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών βελτιώθηκε περαιτέρω για 4 ο κατά σειρά μήνα τον Ιούλ. 13 (Ιούλ. 13: 72,3 μον., Ιούν. 13: 69,5, Μάιος 13: 65,7, Ιούλ. 12: 46,3). Η επίδοσή αυτή είναι η καλύτερη από τα τέλη του Η βελτίωση του δείκτη αποδίδεται τόσο στην άνοδο του δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών στα Δημόσια Έργα (Ιούλ. 13: 89,3, Ιούν. 13: 86,2, Μάιος 13: 73,8, Ιούλ. 12: 61,9), όσο και στην παράλληλη ενίσχυση των προσδοκιών των επιχειρήσεων στις Ιδιωτικές Κατασκευές (Ιούλ. 13: 40,1, Ιούν. 13: 33,5, Ιούλ. 12: 21,8), αποτέλεσμα της σημαντικής ανόδου του δείκτη προσδοκιών στις κατασκευές κατοικιών (Ιούλ. 13: 70,3, Ιούν. 13: 38,0, Μάιος 13: 63,6, Ιουλ. 12: 40.9) και της μικρής αύξησης των προσδοκιών στην κατασκευή λοιπών ιδιωτικών κτιρίων (Ιούλ. 13: 34,3, Ιούν. 13: 32,4). Τέλος, η Καταναλωτική Εμπιστοσύνη υποχώρησε και πάλι τον Ιούλ.2013, όπως συνέβη και τον Ιούν.2013, μετά τη σημαντική βελτίωση που σημειώθηκε τον Μάιο.2013, επανερχόμενος έτσι στα πολύ χαμηλά επίπεδα του 1 ου 4μήνου του Επιδεινώθηκαν αισθητά οι προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών στο προσεχές 12-μηνο (Ιούλ. 13: -61,5, Ιούν. 13: -58,6, Ιούλ. 12: -54,5) και αυξήθηκαν οι αρνητικές προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση της Χώρας (Ιούλ.2013: -69,0, Ιούν.2013: -61,0, Ιούλ.2012: -57,6) και σημαντικά ο δείκτης για την εξέλιξη της ανεργίας (Ιούλ.2013: 80,7, Ιούν.2013: 67,8, Ιούλ.2012: 67,0). Αυξήθηκαν επίσης ελαφρά και οι αρνητικές περιβλέψεις για μείζονες αγορές στο προσεχές 12-μηνο (Ιούλ. 13: -73,8, Ιούν. 13: -72,2, Ιούλ. 12: -78,8). Αντίθετα, βελτιώθηκε το ποσοστό των νοικοκυριών που μόλις ανταπεξέρχονται στις υποχρεώσεις τους (Ιούλ. 13: 60,0%, Ιούν. 13:63,0%, Ιούλ. 12: 58,0%). Παγκόσμια Οικονομία ΗΠΑ: Η πιο εντυπωσιακή εξέλιξη την προηγούμενη εβδομάδα ήταν η περαιτέρω σημαντική βελτίωση της αγοράς εργασίας, μολονότι η αύξηση της απασχόλησης (εξαιρουμένου του αγροτικού τομέα) ήταν ελαφρά μικρότερη του αναμενομένου. Ειδικότερα, η αύξηση της απασχόλησης διαμορφώθηκε στις 162 χιλ. τον Ιούλ.2013 (ενώ οι αναλυτές ανέμεναν αύξηση 185 χιλ). Ταυτόχρονα αναθεωρήθηκε προς τα κάτω η σχετική εκτίμηση για τον Ιούν.2013 στις 188 χιλ. (από 195 χιλ. που είχε εκτιμηθεί προηγουμένως) αλλά και για τον Μάιο.2013 (στις 176 χιλ. από 195 χιλ. που ήταν η προηγούμενη εκτίμηση). Ωστόσο, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σε χαμηλό επίπεδο 4,5 ετών, στο 7,4% τον Ιούλ.2013, από 7,6% τον Μάιο.2013 και 8,2% τον Ιούλ Συνολικά, ο αριθμός των ανέργων ανήλθε στα 11,5 εκατ., δηλαδή μειώθηκε κατά 1,2 εκατ. σε σχέση με τον Ιούλ. 12. Πιο αναλυτικά, η μεγαλύτερη αύξηση της απασχόλησης σε μηνιαία βάση παρατηρήθηκε στον κλάδο των υπηρεσιών του ιδιωτικού τομέα (+157 χιλ.) και ιδιαίτερα στον κλάδο του χονδρικού εμπορίου (+13,7 χιλ.), στο λιανικό εμπόριο (+46,8 χιλ.), στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες (+15 χιλ.), στα επαγγέλματα γραφείου (+36 χιλ.) και στον τομέα της φιλοξενίας (+23 χιλ.) καθώς και στον κλάδο της εκπαίδευσης και του τομέα της υγείας (+6 χιλ.). Αντίθετα, μείωση των θέσεων απασχόλησης σημειώθηκε στον κλάδο των κατασκευών (-6 χιλ.), και τον κλάδο των τεχνών/διασκέδασης (-10,2 χιλ.). Τέλος, η απασχόληση στον δημόσιο τομέα έμεινε σχεδόν αμετάβλητη (+1.000). Οι εβδομαδιαίες αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας, σημείωσαν μείωση κατά 19 χιλ. την εβδομάδα έως και διαμορφώθηκαν στις 326 χιλ. ενώ ο μέσος όρος 4 εβδομάδων, διαμορφώθηκε στις 341,25 χιλ., σημαντικά χαμηλότερα από τις 400 χιλιάδες. Η μικρή αύξηση της απασχόλησης θεωρείται εν μέρει απογοητευτική, ωστόσο η σημαντική βελτίωση στο ποσοστό της ανεργίας στο 7,4%, από 8,1% τον Αύγ.2012, σε συνδυασμό με τις επίσης θετικές εξελίξεις στον τομέα της παραγωγής, όπως δείχνει η σαφής βελτίωση του δείκτη ISM, αλλά και της ικανοποιητικής αύξησης του ΑΕΠ (που αναλύεται στη συνέχεια) ενισχύουν τις εκτιμήσεις για την πρόθεση της FED να προχωρήσει στον περιορισμό του προγράμματος 9

10 αγοράς κρατικών ομολόγων που εφαρμόζει (QE3) από τον Σεπτ Η αύξηση του ΑΕΠ ήταν τελικά στο 1,7% σε ετησιοποιημένη βάση στο 2 ο 3μηνο 13, από 1,1% το 1 ο 3μηνο 13 (από 1,8% αρχική εκτίμηση) και μόλις 0,1% το 4 ο 3μηνο 12. Σε ετήσια βάση το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,4%, από 1,3% το 1 ο 3μηνο.2013 και 2,0% το 4 ο 3μηνο Το 2012, το ΑΕΠ επίσης αναθεωρήθηκε προς τα πάνω, με την αύξησή του να διαμορφώνεται στο 2,8% (από 2,2% που ήταν η έως τώρα εκτίμηση). Η ιδιωτική κατανάλωση στήριξε την ανάπτυξη στο 1 ο 6μηνο.2013, παρά την μικρή επιβράδυνση του ρυθμού αύξησής της που σημειώθηκε το 2 ο 3μηνο.2013, ενώ τα θετικά στοιχεία και από την αγορά εργασίας και την πτώση του πληθωρισμού σηματοδοτούν νέα ενίσχυση της κατανάλωσης το 2 ο 6μηνο Επιπλέον, οι επενδύσεις θα συνεχίσουν να αυξάνονται, όπως δείχνει η βελτίωση στον δείκτη ISM στη μεταποίηση, αλλά και τις υπηρεσίες. Επομένως, αναμένεται νέα αύξηση του ΑΕΠ το 3 ο 3μηνο.2013, ενώ για το 2013 αν συνεχιστεί αυτή η θετική πορεία, προβλέπεται το ΑΕΠ να αυξηθεί περισσότερο από 1,7%, που εκτιμούσε το ΔΝΤ στην επικαιροποιημένη Έκθεσή του τον Ιούλ. 13. ΗΠΑ: ΑΕΠ % μεταβολή σε ετησιοποιημένη βάση 2ο 3μηνο. 13 1ο 3μηνο ΑΕΠ 1,7 1,1 2,8 Κατ.Δαπάνη 1,8 2,3 2,2 Διαρκή Αγαθά 6,5 5,8 7,7 Επιχ. Επενδύσεις 4,6-4,6 7,3 Επενδ. σε Κατοικίες 13,4 12,5 12,9 Εξαγωγές 5,4-1,3 3,5 Εισαγωγές 9,5 0,6 2,2 Πηγή: Bureau of Economic Analysis Η ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας το 2 ο 3μηνο.2013 οφείλεται κυρίως στην τόνωση των επενδύσεων (που συνέβαλλαν στην αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,3 π.μ., έναντι +0,7 π.μ. το 1 ο 3μηνο.2013), αλλά και της καταναλωτικής δαπάνης (2 ο 3μηνο.2013: 1,22 π.μ., 1 ο 3μηνο.2013: 1,54 π.μ.), ενώ ο εξωτερικός τομέας συνεχίζει να συμβάλει αρνητικά στην αύξηση του ΑΕΠ (2 ο 3μηνο.2013: -0,8 π.μ., 1 ο 3μηνο.2013: -0,3 π.μ.). Πιο συγκεκριμένα, σημειώθηκε επιβράδυνση της ιδιωτικής κατανάλωσης με αύξησή της κατά 1,8% σε ετησιοποιημένη βάση στο 2 ο 3μηνο.2013, από 2,3% στο 1 ο 3μηνο.2013, 1,8% στο 4 ο 3μηνο.2012 και κατά 2,2% το 2012 ως σύνολο. Ωστόσο, ικανοποιητική ήταν η αύξηση της δαπάνης για διαρκή καταναλωτικά αγαθά κατά 6,5% στο 2 ο 3μηνο.2013, από 5,8% στο 1 ο 3μηνο.2013, 13,6% στο 4 ο 3μηνο.2012 και κατά 7,7% το 2012 ως σύνολο. Αξιοσημείωτη αύξηση σημείωσαν οι επιχειρηματικές επενδύσεις κατά 4,6% στο 2 ο 3μηνο.2013 από -4,6 στο 1 ο 3μηνο.2013, 13,2% στο 4 ο 3μηνο.2012 και 7,3% το 2012 ως σύνολο. Αντίστοιχα, σημαντική ήταν η αύξηση των επενδύσεων σε κατοικίες κατά 13,4% στο 2 ο 3μηνο.2013 από 12,5% στο 1 ο 3μηνο Σημειώνεται ότι οι επενδύσεις σε κατοικίες συνέβαλαν κατά +0,4 π.μ. στο ΑΕΠ, από +0,3 π.μ. το 1 ο 3μηνο Οι κυβερνητικές δαπάνες σημείωσαν νέα πτώση κατά -0,4% σε ετησιοποιημένη βάση στο 2 ο 3μηνο.2013, μετά τη μεγαλύτερη μείωσή τους κατά -4,2% στο 1 ο 3μηνο.2013, -7,0% στο 4 ο 3μηνο.2012 και -1,0% το Στις 31 Ιουλίου 2013 έγινε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ αλλαγή στο τρόπο υπολογισμού του ΑΕΠ με την προσθήκη των δαπανών για έρευνα και τεχνολογία (R&D) στις επενδύσεις. Δεδομένης αυτής της τροποποίησης, οι επενδύσεις των επιχειρήσεων ανήλθαν σε 12,4% από 10,4% ως προς το ΑΕΠ κατά το 2 ο 3μηνο 13. Η επίδραση της αλλαγής στην μέθοδο απεικόνισης, αυξάνει την συνολική συνεισφορά των επενδύσεων κατά 0,1% σε υψηλότερο επίπεδο από το μέσο όρο (12,3% με την νέα μέθοδο). Οι ανησυχίες περί επιβράδυνσης της επενδυτικής δραστηριότητας μετριάζονται. Η αύξηση του ποσοστού των επενδύσεων σε R&D αναμένεται να αντισταθμίσει την ολοένα χαμηλότερη συνεισφορά των επενδύσεων σε φυσικά αγαθά & εξοπλισμό, η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλή διακύμανση. Για παράδειγμα οι φαρμακευτικές εταιρίες και οι εταιρίες τηλεπικοινωνιών αποκτούν βαθμιαία μεγαλύτερη συμμετοχή στην οικονομία έναντι της μεταποίησης. Επιπλέον, η αναθεώρηση της συνεισφοράς των ιδιωτικών επενδύσεων αντισταθμίζει την αρνητική επίδραση της μείωσης των κρατικών δαπανών, των οποίων η συνεισφορά μειώνεται από -0,93% το 1 ο τριμ. 13 σε -0,82% (αναθεωρημένο) και κατά -0,08% το 2 ο τριμ. 13. Αντίστοιχα, η συνεισφορά των επενδύσεων σε παγία αυξάνεται από -0,23% κατά το 1 ο τριμ.2013 σε +0,93% κατά το 2 ο τριμ Σημειώνεται ότι μέχρι πρότινος οι ιδιωτικές δαπάνες για έρευνα και τεχνολογία απεικονίζονταν ως ενδιάμεσες εισροές ενώ οι δημόσιες περιλαμβάνονταν στην κατανάλωση. Ταυτόχρονα, μειώθηκε δραστικά ο πληθωρισμός με βάση τον Αποπληθωριστή της Ιδιωτικής Κατανάλωσης (PCE price index), που παρακολουθεί ιδιαίτερα η FED, στο 0,0% στο 2 ο 3μηνο. 2013, από 1,1% στο 1 ο 3μηνο.2013, 1,6% στο 4 ο 3μηνο.2012 και 1,8% το 2012 ως σύνολο. Ο δομικός πληθωρισμός με βάση τον δείκτη αυτόν διαμορφώθηκε χαμηλότερα στο 0,8% στο 2 ο 3μηνο.2013, από 1,4% στο 1 ο 3μηνο.2013, 1,6% στο 4 ο 3μηνο.2012 και 1,8% το 2012 ως σύνολο. Αυτό σημαίνει ότι ουσιαστικά δεν υφίστανται πληθωριστικές πιέσεις στην οικονομία των ΗΠΑ, πράγμα που δίνει περισσότερο χρόνο στην FED για να προχωρήσει στην έναρξη της διαδικασίας περιορισμού της αγοράς ομολόγων, όπως αυτή αναμένεται από Σεπτέμβριο και μετά, με πιο σταδιακό τρόπο. Η προσωπική κατανάλωση των ιδιωτών αυξήθηκε κατά +0,5% σε ετήσια βάση τον Ιούν.2013, δείχνοντας την επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης στο 2 ο 3μηνο του 2013 στο 1,8%, από 2,3% το 1 ο 3μηνο του Επίσης, 10

11 το διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε κατά 0,3% τον Ιούν.2013 όπως και το Μάιο Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό αποταμίευσης διαμορφώθηκε στο 4,4% τον Ιούν.2013 από 4,6% τον Μάιο Στον τομέα της παραγωγής αύξηση σημείωσε ο δείκτης Chicago PMI στο 52,3 τον Ιούλ. 13 από 51,6 τον Ιούν. 13 και 58,7 τον Μάιο. 13. Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και ο δείκτης ISM Manufacturing Index, ο οποίος ανήλθε σε υψηλό επίπεδο 2 ετών, στο 55,4 τον Ιούλ. 13 από 50,9 τον Ιούν. 13 και 49,0 τον Μάιο. 13. Η ενίσχυση του δείκτη οφείλεται κυρίως στην αισθητή άνοδο του υποδείκτη της παραγωγής, ο οποίος διαμορφώθηκε στο 65,0 τον Ιούλ. 13 από 53,4 τον Ιούν. 13 και 48,6 τον Μάο. 13. Αντίστοιχα, ο δείκτης ISM στον τομέα εκτός μεταποίησης επίσης βελτιώθηκε σε υψηλό επίπεδο 5 μηνών, στο 56,0 τον Ιούλ. 13, από 52,2 τον Ιούν. 13. ενοσχύοντας την πιθανότητα ενίσχυσης του ΑΕΠ το 3 ο 3μηνο. 13. Στον τομέα της αγοράς ακινήτων, οι δαπάνες για κατασκευές μειώθηκαν κατά -0,6% σε μηνιαία βάση τον Ιούν. 13, έναντι αύξησης 1,3% τον Μάι. 13. Σε ετήσια βάση οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 3,3%. Ευρωζώνη (ΖτΕ): Ενισχύονται οι ενδείξεις ότι σταθεροποιείται η οικονομία της ΖτΕ και ότι εξέρχεται από την ύφεση, καθώς αναμένεται αύξηση του ΑΕΠ από το 2 ο 6μηνο.2013, όπως σηματοδοτεί η συνεχής βελτίωση στον δείκτη οικονομικού κλίματος και καταναλωτικής εμπιστοσύνης, καθώς και των δεικτών ΡΜΙ. Παρ όλα αυτά, η αδυναμία μιας πιο ουσιαστικής τόνωσης της ιδιωτικής κατανάλωσης, αποτελεί βασικό παράγοντα που συμβάλλει στην αρνητική, ή χαμηλή, ανάπτυξη της οικονομίας της ΖτΕ. Πιο συγκεκριμένα: α) Ο δείκτης ΡΜΙ στη μεταποίηση στη ΖτΕ αυξήθηκε σε επίπεδο άνω του 50 (για πρώτη φορά μετά από 23 συνεχείς μήνες διαμόρφωσής του κάτω του 50), στο 50,3 τον Ιούλ.2013, από 48,8 τον Ιούν Επιπλέον, ο υποδείκτης της παραγωγής αυξήθηκε στο 52,3 τον Ιούλ.2013, από 49,8 τον Ιούν.2013, ενώ αντίθετα ο υποδείκτης της απασχόλησης, παρά τη σημαντική βελτίωσή του στο 49,1, από 47,8 τον Ιούν.2013, παραμένει σε επίπεδο που συμβαδίζει με ύφεση στην αγορά εργασίας. Σημειώνεται η εντυπωσιακή αύξηση του αντίστοιχου δείκτη ISM στη μεταποίηση στις ΗΠΑ, στο 55,4 τον Ιούλ.2013, από 50,9 τον Ιούν Όσον αφορά στις επιμέρους οικονομίες, σημειώνεται η σημαντική βελτίωση του δείκτη στη Γερμανία και την Ιταλία, σε επίπεδο που αντιστοιχεί σε ανάκαμψη του κλάδου της μεταποίησης, ενώ στη Γαλλία και την Ισπανία, ο δείκτης εξακολουθεί να διαμορφώνεται σε χαμηλό επίπεδο, όπως φαίνεται στον κατωτέρω πίνακα. Επιπλέον, ο δείκτης κλίματος των επενδυτών της ΖτΕ (Euro Sentix Index) βελτιώθηκε αισθητά στο -4,9 τον Αύγ. 13, από -12,6 τον Ιούλ. 13, ενισχύοντας τις προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας από το 3 ο 3μηνο. 13. β) ο δείκτης ΡΜΙ στις υπηρεσίες βελτιώθηκε για πρώτη φορά τους τελευταίους 18 μήνες, στο 49,8 τον Ιούλ.2013, από 48,3 τον Ιούν.2013 και παρόλο που ο δείκτης παραμένει κάτω του 50, η σαφής βελτίωση δείχνει ότι και ο κλάδος των υπηρεσιών αναμένεται να ανακάμψει τους επόμενους μήνες. Στη Γερμανία, ο δείκτης στις υπηρεσίες βελτιώθηκε στο 51,3 τον Ιούλ.2013, από 50,4 τον Ιούν.2013, επιβεβαιώνοντας το γεγονός ότι η οικονομία έχει εισέλθει σε περίοδο ανάκαμψης από το 3 ο 3μηνο Στη Γαλλία, αντίθετα, ο δείκτης παραμένει σε χαμηλό επίπεδο (Ιούλ.2013: 48.6, Ιούν.2013: 47,2). Το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί περί το 0,2% το 2 ο 3μηνο.2013, μετά την πτώση κατά -0,2% το 1 ο 3μηνο.2013, αν και η ανάπτυξη θα παραμείνει πολύ περιορισμένη όλο το Στην Ιταλία ο δείκτης αυξήθηκε πολύ περισσότερο του αναμενομένου, στο 48,7 τον Ιούλ.2013, από 45,8 τον Ιούν.2013, αν και ο υποδείκτης της απασχόλησης μειώθηκε για 26 ο συνεχή μήνα τον Ιούλ Επισημαίνεται ότι ο κλάδος των υπηρεσιών στην Ιταλία αποτελεί το 70% του ΑΕΠ της χώρας. Τέλος, στην Ισπανία, ο δείκτης ΡΜΙ στις υπηρεσίες αυξήθηκε στο 48,5 τον Ιούλ.2013 (υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούν.2011), και αν συνεχισθεί αυτή η τάση βελτίωσης, το ΑΕΠ μπορεί να αυξηθεί από το 4 ο 3μηνο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) στην Μεταποίηση Ιούλ. 13 Ιούν. 13 Μάιος 13 Απρ. 13 Μάρτ. 13 ΖτΕ 50,3 48,8 48,3 46,7 46,8 Γερμανία 50,7 48,6 49,4 48,1 49,0 Γαλλία 49,7 48,4 46,4 44,4 44,0 Ιταλία 50,4 49,1 47,3 46,2 44,5 Ισπανία 49,8 50,0 48,1 45,5 44,2 Πηγή: Reuters γ) Στην αγορά εργασίας για πρώτη φορά φαίνεται μία τάση βελτίωσης, αν και το ποσοστό ανεργίας παραμένει σε πολύ υψηλό επίπεδο που εμποδίζει την ουσιαστική ανάκαμψη της οικονομίας. O αριθμός των ανέργων μειώθηκε για πρώτη φορά από τον Απρ.2011, κατά 33 χιλ. σε μηνιαία βάση τον Ιούν.2013, ενώ ο συνολικός αριθμός των ανέργων διαμορφώνεται στα 19,266 εκατ. άτομα, με το ποσοστό ανεργίας να παραμένει στο 12,1% και τον Ιούν.2013 (παρά τις προσδοκίες για άνοδό του στο 12,2%), από 11,4% τον Ιούν Σημειώνεται ότι στις ΗΠΑ το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 7,4% τον Ιούλ Στην Ευρώπη, το ποσοστό ανεργίας παραμένει σε ικανοποιητικό επίπεδο στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, ενώ στις χώρες της περιφέρειας το ποσοστό ανεργίας εξακολουθεί να διαμορφώνεται σε πολύ υψηλό επίπεδο. Στη Γερμανία το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε στο 5,4% και τον Ιούν.2013, καθώς ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε ελαφρά (Ιούν.2013: 2,297 χιλ., Μάιος 13: 2,304 χιλ.), ενώ στην Γαλλία το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε στο 11%, από 10,9% τον Μάιο Η Γερμανία, μαζί με την Αυστρία, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο διατηρεί ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας στη ΖτΕ. Αντίθετα, στην Ισπανία, στην Ιταλία, και την Πορτογαλία, το ποσοστό αν και μειώθηκε ελαφρά, παραμένει σε υψηλό επίπεδο. Στη ΖτΕ το ποσοστό εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 12,2% το 2013, ενώ θα υποχωρήσει ελάχιστα στο 12,1% το 2014, από 11,4% το Συνεπώς, τονίζεται η ανάγκη να δοθεί έμφαση στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, καθώς ο αριθμός των ανέργων ηλικίας κάτω των 25 διαμορφώνεται στα 3,526 εκατ. και το ποσοστό ανεργίας των νέων αυξήθηκε στο 11

12 23,9% τον Ιούν.2013, από 23,8% τον Μάιο Το υψηλότερο ποσοστό εμφανίζεται στην Ισπανία (Ιούν.2013: 56,1%, Μάιος.2013: 55,8%), αλλά και στην Ελλάδα (Απρ.2013: 58,7%, Μάρτ.2013: 58,5%), ενώ στη Γερμανία διαμορφώνεται στο 7,5%, από 7,6% τον Μάιο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) στην Μεταποίηση Ιούλ. 13 Ιούν. 13 Μάιος 13 Απρ. 13 Μάρτ. 13 ΖτΕ 50,3 48,8 48,3 46,7 46,8 Γερμανία 50,7 48,6 49,4 48,1 49,0 Γαλλία 49,7 48,4 46,4 44,4 44,0 Ιταλία 50,4 49,1 47,3 46,2 44,5 Ισπανία 49,8 50,0 48,1 45,5 44,2 Πηγή: Reuters δ) Ένδειξη αδυναμίας της καταναλωτικής δαπάνης είναι η πτώση των λιανικών πωλήσεων κατά -0,5% τον Ιούν.2013, έναντι αύξησης 1,1% τον Μάιο.2013, ενώ σε ετήσια βάση, η πτώση ήταν -0,9% (Μάιος 2013: +0,3%). Σημειώνεται η μεγάλη πτώση των πωλήσεων τροφίμων, ποτών και καπνού κατά -1,6% τον Ιούν.2013, από -0,2% τον Μάιο Τα ανωτέρω δείχνουν ότι η καταναλωτική δαπάνη συνέχισε να μειώνεται και το 2 ο 3μηνο.2013, μετά από μείωση κατά -1,2% σε ετήσια βάση το 1 ο 3μηνο Σημειώνεται ότι ακόμη και στη Γερμανία, όπου η οικονομία έχει ήδη ανακάμψει, η ιδιωτική κατανάλωση εξακολουθεί να επιβραδύνεται, καθώς και οι λιανικές πωλήσεις μειώθηκαν και πάλι κατά -0,4% σε ετήσια βάση τον Ιούν Κύπρος: Η Τρόικα ολοκλήρωσε την πρώτη αξιολόγηση του οικονομικού προγράμματος της Κύπρου. Σύμφωνα με συμπεράσματα, το πρόγραμμα βρίσκεται σε καλό δρόμο, καθώς οι δημοσιονομκοί στόχοι έχουν επιτευχθεί, με θετική πορεία εκτέλεσης του Προυπολογισμού στο 1 ο 6μηνο.2013, γενικά καλύτερα από τους στόχους που έχουν τεθεί. Μεταξύ των μεταρρυθμίσεων που προωθούνται είναι η ενοποίηση των υπηρεσιών εσωτερικών εσόδων και του φόρου προστιθέμενης αξίας. Ταυτόχρονα θα ληφθούν μέτρα πάταξης της φοροδιαφυγής και τόνωση της είσπραξης εσόδων, πλήρους μεταρρύθμισης της κοινωνικής πρόνοιας για να μην θιγούν οι πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Το βασικό μέτρο είναι η εισαγωγή από το 2014 ενός συστήματος ελάχιστου εγγυημένυ εισοδήματος παράλληλα με την κατάργηση των διπλών παροχών, όπου υπάρχουν. Ωστόσο, η ύφεση φαίνεται ότι θα είναι έντονη, καθώς προβλέπεται μείωση του ΑΕΠ κατά 13% την περίοδο , ενώ σταδιακή ανάκαμψη αναμένεται από το Παρά το γεγονός ότι οι δείκτες οικονομικού κλίματος έχουν ελφρώς βελτιωθεί από το χαμηλό επίπεδο του Απρ.2013, οι συνθήκες κυρίως στην αγορά εργασίας παραμένουν πολύ δυσμενείς. Στον τραπεζικό τομέα, έως τις 12 Σεπτεμβρίου αναμένεται να συγκληθεί η νέα Γενική Συνέλευση της Τράπεζας Κύπρου για την ανάδειξη το νέου Διοικητικού Συμβουλίου. Εκτιμάται ότι η κακή Λαϊκή Τράπεζα Κύπρου θα συμμετέχει με 18,1% στο ΜΚ της Τράπεζας Κύπρου και θα είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος της Τράπεζας. Η Τράπεζα Κύπρου μείωσε το προσωπικό της κατά 25% (ή κατά 1,370 άτομα), στα 4,400 άτομα συμπεριλαμβανομένης και της απορροφηθείσας Λαϊκής Τράπεζας, μέσω εθελουσίας αποχώρησης. Με την μείωση του προσωπικού κατά 25% προκύπτει μείωση εξόδων προσωπικού κατά 35% σύμφωνα με την Τράπεζα. Το bail-in της Τράπεζας Κύπρου ήταν τελικά ύψους 8 δισ. και αντιστοιχεί στο 47,5% των ανασφαλίστων καταθέσεων (πάνω από ). Μετά το κούρεμα των ανασφάλιστων καταθέσεων κατά 47,5%, ο λόγος των βασικών ιδίων κεφαλαίων της Τράπεζας Κύπρου, ως προς τον σταθμισμένο ως προς τον κίνδυνο ενεργητικό της εκτιμάται ότι διαμορφώνεται στο 12,0%. Μετά την απόφαση αυτή ανοίγει ο δρόμος για σταδιακή απεμπλοκή των ανασφάλιστων καταθέσεων στην Κύπρο. Όσον αφορά στις οικονομικές εξελίξεις σημειώνονται τα ακόλουθα: α) Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η Eurostat, ο όγκος του λιανικού εμπορίου στην Κύπρο μειώθηκε κατά -12,6% σε ετήσια βάση τον Απρ.2013 (με μέση μείωση τετραμήνου κατά -11% σε ετήσια βάση). Η μείωση του Απριλίου είναι η δεύτερη μεγαλύτερη μετά την Ελλάδα (-14,5%) ενώ στην Ευρωζώνη η πτώση ήταν πολύ μικρότερη (-1,0%). β) Η εγγεγραμμένη ανεργία στην Κύπρο έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ μέσα στον Ιούλιο λόγω σημαντικών περικοπών θέσεων εργασίας στον κατασκευαστικό κλάδο όπως και στον κλάδο του εμπορίου. Σύμφωνα με την Κυπριακή Στατιστική Αρχή (Cystat), ο αριθμός των ανέργων (μη εποχικά διορθωμένος) έφτασε τους 48,001 σημειώνοντας άνοδο κατά 31,7% σε σχέση με τον Ιούλιο του 2012 και επίσης άνοδο κατά 2,4% σε σχέση από τον περασμένο Ιούνιο Κύπρος: Αριθμός των ανέργων Μη εποχικά διορθωμένα στοιχεία Εποχικά διορθωμένα στοιχεία Ιαν 09 Απρ 09 Ιουλ 09 Οκτ 09 Ιαν 10 Απρ 10 Ιουλ 10 Οκτ 10 Ιαν 11 Απρ 11 Ιουλ 11 Οκτ 11 Ιαν 12 Απρ 12 Ιουλ 12 Οκτ 12 Ιαν 13 Απρ 13 Ιουλ 13 Η ανεργία στην Κύπρο είναι στο υψηλότερο επίπεδο από το 1994, έτος που ξεκίνησε η συστηματική απογραφή της. Δυσμενής εξακολουθεί να είναι η πρόγνωση για την εξέλιξη της ανεργίας στην Κύπρο, τόσο για το 2013 όσο και για το 2014, καθόσον οι επίσημες προβλέψεις για το ΑΕΠ δείχνουν πτώση του κατά 13% μέσα στην εν λόγω χρονική περίοδο. Ειδικότερα, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, το ποσοστό της ανεργίας στην Κύπρο, εποχιακά διορθωμένης, εκτινάχθηκε στο 17,3% τον Ιούνιο του 2013 από 16,5% που ήταν τον Μάιο και μόλις 11,7% τον Ιούνιο του 2012, με αποτέλεσμα το 12

13 μέσο ποσοστό ανεργίας κατά το 1 ο 6μηνο του 2013 να ανέλθει στο 15,6%, από 10,9% το 1 ο 6μηνο του Πάντως από τα στοιχεία της εγγεγραμμένης ανεργίας της Cystat διαφαίνεται νέα αύξηση του ποσοστού της ανεργίας και τον μήνα Ιούλιο, αλλά και γενικότερα στο 3 ο 3μηνο,2013 στην Κύπρο. Στην πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ για την Κύπρο (Μάιος 2013), το μέσο ποσοστό ανεργίας εκτιμάται στο 15,5% για το 2013 με κορύφωση στο 16,9% το 2014 πριν μειωθεί στο 14,6% το 2015 και χαμηλότερα τα επόμενα έτη. Τα στοιχεία όμως του 2 ου 3μήνου του 2013 δείχνουν ότι η πρόβλεψη του ΔΝΤ πιθανότατα να υπερκερασθεί προς το δυσμενέστερο για τα αμέσως επόμενα 3μηνα και έτη. 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Κύπρος: Ποσοστό Ανεργίας κινητός μέσος 12 μηνών Δεκ 07 Απρ 08 Αυγ 08 Δεκ 08 Απρ 09 Αυγ 09 Δεκ 09 Απρ 10 Αυγ 10 Δεκ 10 Απρ 11 Αυγ 11 Δεκ 11 Απρ 12 Αυγ 12 Δεκ 12 Απρ 13 γ) Συνεχίζεται η επιβράδυνση του πληθωρισμού στην Κύπρο. Ο εναρμονισμένος πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 0,7% τον Ιούλιο 2013, από 0,8% τον Ιούν.2013 και 3,8% τον Ιούλ Ο μέσος εναρμονισμένος πληθωρισμός το 1 ο 7μηνο.2013 ήταν στο 1,0% έναντι 3,4% στο 1 ο 7μηνο ΚΙΝΑ: Ο δείκτης ΡΜΙ για τη μεταποίηση στην Κινα αυξήθηκε στο 50,3 τον Ιούλ.2013, από 50,1 τον Ιούν Η ενίσχυση του δείκτη προήλθε από την αύξηση του υποδείκτη των νέων παραγγελιών, στο 50,6 τον Ιούλ.2013 (από 50,4 τον Ιούν.2013), ενώ ο υποδείκτης των παραγγελιών για εξαγωγικά προϊόντα συνεχίζει να διαμορφώνεται κάτω του 50, στο 49,0 τον Ιούλ.2013 (από 47,7 τον Ιούν.2013). Αντίθετα, ο δείκτης ΡΜΙ που καταρτίζεται από την HSBC/Markit δείχνει υποχώρηση της παραγωγικής δραστηριότητας, καθώς ο μειώθηκε για 3ο συνεχή μήνα, στο χαμηλότερο επίπεδο 12 μηνών, στο 47,7 τον Ιούλ.2013, από 48,2 τον Ιούν Η διαφορά των δύο δεικτών οφείλεται στο ότι στον υπολογισμό του επίσημου δείκτης PMI η βαριά βιομηχανία έχει μεγαλύτερη βαρύτητα. Τον τελευταίο μήνα η βαριά βιομηχανία παρουσίασε καλύτερη εξέλιξη σε σχέση με την υπόλοιπη βιομηχανία και ως εκ τούτου προέκυψε η παραπάνω απόκλιση. Η κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να τονώσει την ανάπτυξη έχει ανακοινώσει μέτρα ενίσχυσης των εταιριών εξοικονόμησης ενέργειας και του οργανισμού σιδηροδρόμων, καθώς και φορολογικές απαλλαγές για μικρές επιχειρήσεις. Οι πολιτικές εκτιμάται ότι είναι προς την σωστή κατεύθυνση για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και την τόνωση της αγοράς εργασίας και της εγχώριας ζήτησης, παρά το ότι δεν έχουν ακόμη δείξει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Επίσης, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να λάβει μέτρα ώστε να περιορίσει τις πληθωριστικές πιέσεις από το 2ο 6μηνο. 13 (Ιούλ. 13: 2,7%, Ιούν. 13: 2,1%) Προς αυτήν την κατεύθυνση ανακοίνωσε ότι θα ενισχύσει την εποπτεία στην μεταβλητότητα των τιμών στα καταναλωτικά αγαθά. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις των αναλυτών (Reuters) για την πορείας της οικονομίας δείχνουν ότι η αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να επιβραδυνθεί στο 7,3% το 3ο 3μηνο.2013, από 7,5% το 2ο 3μηνο. 13, προτού ανακάμψει προς το τέλος του έτους. Στο ανωτέρω οικονομικό περιβάλλον, ο δείκτης του χρηματιστηρίου της Σανγκάης (Shanghai Composite) έχει σημειώσει σημαντική πτώση τους τελευταίους 2μήνες, κατά 13% από το υψηλό τέλους Μαΐου Σε ετήσια βάση και συγκρινόμενος με τον γενικό δείκτη MSCI της Ασίας (εξαιρουμένης της Ιαπωνίας) έχει καταγράψει σημαντική απόκλιση κατά 28%. Η πτώση αυτή οφείλεται στην εντεινόμενη ανησυχία για την ανάπτυξη της οικονομίας της Κίνας και την εξασθένιση του ρυθμού ανόδου του ΑΕΠ. Σε αυτή τη συγκυρία ο στόχος που τίθεται είναι η διατήρηση του ρυθμού ανάπτυξης ενώ θεωρείται ανέφικτη η περαιτέρω επιτάχυνση του. Η επιθυμία για αναδιάρθρωση της οικονομίας μακριά από την βαρεία βιομηχανία και τις επενδύσεις φαίνεται να είναι καθοριστικής σημασίας για την κυβέρνηση. Οι μετοχές του χρηματοοικονομικού κλάδου του Χρηματιστηρίου της Κίνας σημείωσαν επίσης σημαντική υποχώρηση μετά τις 19 Ιουλίου όταν ανακοινώθηκε η μερική απελευθέρωση των επιτοκίων δανεισμού. Αυτό έγινε με την προσδοκία ότι θα ακολουθήσει και η απελευθέρωση των επιτοκίων καταθέσεων που θα μειώσει τα spreads και άρα την κερδοφορία των τραπεζών. Η πιστωτική επέκταση στην Κίνα ήταν πολύ ισχυρή τα προηγούμενα έτη. Το υπόλοιπο των δανείων προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά ανήλθε το 2012 στο 180% ως προς το ΑΕΠ, από 123% του ΑΕΠ το Η δομή του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Κίνας έχει προκαλέσει προβληματισμούς διεθνώς λόγω του αυξανόμενου ποσοστού των πιστώσεων που διοχετεύεται στους ιδιώτες μέσω μη τραπεζικών ιδρυμάτων και είναι ευρέως γνωστό ως «σκιώδης τραπεζικός τομέας» (shadow banking). 13

14 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη 8 Αυγούστου 2013 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές αγοράς) 3,6-0,2-3,1-4,9-7,1-6,4-3,7 Ιδιωτική Κατανάλωση 3,6 4,3-1,6-6,3-7,7-9,1-5,8 Δημόσια Κατανάλωση 7,1-2,6 4,9-8,7-5,2-4,2-4,0 Ακαθάριστες Επενδύσεις 22,8-14,3-13,7-15,0-19,6-19,2-3,2 - Κατοικίες 25,6-33,6-20,7-21,6-18,0-32,9-19,0 - Εξοπλισμός 27,4-4,8-18,4-8,2-18,1-17,4 1,5 Μεταποίηση 2,2-4,7-11,2-5,1-8,5-3,9 0,5 Ανεργία (%) 8,3 7,7 9,5 12,5 17,7 24,2 27,0 Συνολική Απασχόληση 1,4 1,2-0,6-2,6-5,6-8,3-3,5 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (μέσα επίπεδα) 2,9 4,2 1,2 4,7 3,3 1,5-0,5 Κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος 3,1 4,9 5,2 0,1-2,4-6,4-6,3 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τομέα) 21,5 15,9 4,1 0,0-3,1-4,0-2,0 Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -6,5-9,8-15,6-10,7-9,5-6,0-4,1 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών με κεφαλαιακές μεταβιβάσεις (% ΑΕΠ) -12,4-13,3-10,3-9,2-8,6-2,2 1,0 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ και ΔΟΜ Alpha Bank. Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας έτος Q1 Q2 Q3 Q4 έτος διαθέσιμη περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων (εκτός καυσίμων) -8,7-12,1-11,4-9,9-13,8-11,8-10,9 (5μην.) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων -29,8-36,0-49,9-45,7-30,9-41,7-5,9 (6μην.) Οικοδομική Δραστηριότητα -37,7 1,9-26,2-43,7-44,1-30,6-37,8 (4μην.) Μεταποίηση -8,5-9,6-3,9-3,8 1,9-3,9-0,2 (5μην.) Δείκ της Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 43,6 40,0 41,3 42,0 41,4 41,2 47,0 (Ιούλ.) Δείκ της Οικονομικού Κλίματος 80,6 78,5 79,0 79,7 82,7 80,0 91,7 (Ιούλ.) Δείκ της Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Μεταποίηση 76,9 72,9 77,6 76,7 81,6 77,2 86,2 (Ιούλ.) Δείκ της Εμπιστοσύνης Καταναλωτών ,9 (Ιούλ.) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τομέας -3,1-4,0-4,8-4,5-4,0-4,0-4,1 (Ιούν.) Επιχειρήσεις -2,0-3,3-4,1-4,9-4,4-4,4-4,9 (Ιούν.) - Βιομηχανία 0,1-2,3-3,4-4,2-2,1-2,1-1,1 (Ιούν.) - Κατασκευές -7,4-6,8-6,8-6,6-1,9-1,9-0,3 (Ιούν.) - Τουρισμός -2,3-0,5-0,2-0,2 1,1 1,1-0,7 (Ιούν.) Νοικοκυριά -3,9-4,4-4,4-4,2-3,8-3,8-3,6 (Ιούν.) - Καταναλωτική Πίστη -6,4-6,8-5,3-5,3-5,1-5,1-5,2 (Ιούν.) - Στεγαστικά Δάνεια -2,9-3,4-3,6-3,7-3,4-3,4-3,2 (Ιούν.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή 3,3-0,9 1,9-1,5 1,7 1,5-0,7 (Ιούλ.) Δομικός Πληθωρισμός 1,5-1,8 1,9-1,6 1,2 0,3-2,0 (Ιούλ.) Δείκ της Τιμών Διαμερισμάτων -5,5-10,2-10,8-12,6-13,2-11,7-11,5 (3μην) Επιτόκια Ταμιευτηρίου 0,40 0,41 0,42 0,42 0,42 0,42 0,33 (Ιούν.) Δάνεια προς επιχειρήσεις 7,46 7,81 7,67 7,52 7,45 7,61 7,40 (Ιούν.) Καταναλωτικ ών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 12,37 11,41 11,26 11,22 10,76 11,16 8,95 (Ιούν.) Στεγαστικών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 4,71 4,13 3,78 3,31 3,16 3,60 2,98 (Ιούν.) Απόδοση 10-ετούς Ομολόγου 15,75 24,74 25,40 23,69 16,16 16,16 9,94 (Ιούλ.) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -7,1-6,7-6,4-6,7-5,7-6,4-5,6 (1ο 3μηνο) Τελική Κατανάλωση -7,2-7,4-7,2-8,9-8,7-8,1-8,3 (1ο 3μηνο) Επενδύσεις -19,6-22,8-21,5-21,5-10,3-19,2-5,6 (1ο 3μηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 0,3 4,2-3,0-4,2-4,8-2,4-2,6 (1ο 3μηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -7,3-14,9-12,9-18,7-8,1-13,7-7,8 (1ο 3μηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών σε δισ. Εξαγωγές Αγαθών 20,2 4,9 10,4 16,1 22,0 22,0 9,4 (5μην.) Εισαγωγές Αγαθών 47,5 10,8 21,5 31,7 41,6 41,6 16,5 (5μην.) Εμπορικό Ισοζύγιο -27,2-5,9-11,1-15,7-19,6-19,6-7,2 (5μην.) Ισοζύγιο Αδήλων Πόρων 8,8 2,2 5,0 13,8 16,3 16,3 4,8 (5μην.) Aναλογία Αδήλων Πόρων προς Εμπορικό Έλλειμμα 32,4 37,5 45,5 88,0 83,4 83,4 66,2 (5μην.) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών (κεφαλ. μεταβιβ.) -18,4-3,7-6,0-1,9-3,3-3,3-2,4 (5μην.) Άμεσες Επενδύσεις (καθ. μεταβολή ροής) -0,40-0,5 0,6 1,9 0,3 2,3 1,1 (5μην.) Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου (καθ. μεταβολή ροής) -19,6-36,5-34,4-3,9-24,2-99,1-11,1 (5μην.) Χρηματιστήριο Γενικός Δείκτης Τιμών ΧΑ 680,4 729,0 611,0 739,0 908,0 908,0 884,6 (Ιούλ.) (% μεταβολή ΓΔ) -51,9 7,1-10,2 8,6 33,4 33,4 47,8 (Ιούλ.) Χρηματιστηριακή Αξία (% ΑΕΠ) 11,8 13,4 11,5 13,6 17,7 17,7 27,6 (Ιούλ.) Πηγή: Τράπ εζα της Ελλάδος και ΕΛΣΤΑΤ.