ΤΕΙ Αθήνας Σ Α Ε Τ. Επιστήμη Υλικών ΙΙ (Θ) Ενότητα 6 : Οργανικές χρωστικές και βαφές

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΕΙ Αθήνας Σ Α Ε Τ. Επιστήμη Υλικών ΙΙ (Θ) Ενότητα 6 : Οργανικές χρωστικές και βαφές"

Transcript

1 Επιστήμη Υλικών ΙΙ (Θ) Ενότητα 6 : Οργανικές χρωστικές και βαφές Σταμάτης Μπογιατζής, επίκουρος καθηγητής Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων & Έργων Τέχνης ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ TEI ΑΘΗΝΑΣ

2 Το χρώμα έπαιξε σημαντικό ρόλο στις ανθρώπινες κοινωνίες από τα προϊστορικά χρόνια. Κόκκινη ώχρα (σπηλαιογραφία, Αλταμίρα της Ισπανίας Το χρώμα AltamiraBison, by Ramessos available under Public Domain 1

3 Ποια χρώματα άρχισαν να χρησιμοποιούνται στην προϊστορία; Αρχαία Αίγυπτος: το κεφάλι της Νεφερτίτης Μπλε: κονιοποιημένο Αιγυπτιακό μπλε. Χρώμα δέρματος: κιμωλία (CaC 3, ανθρακικό ασβέστιο) και ώχρα. Κίτρινο: As 2 S 3 (κίτρινο του αρσενικού, orpiment). Πράσινο: κονιοποιημένο Αιγυπτιακό μπλε, οξείδια χαλκού και σιδήρου. Μαύρο: άνθρακας (συνδετικό μέσο: κερί). Λευκό: κιμωλία (CaC 3 ). Nefertiti berlin, by Zserghei available under Public Domain 2

4 Ανόργανες χρωστικές στην προϊστορία και την αρχαιότητα Λευκό [κιμωλία, bone white]. Μαύρο [ivory black, lamp black]. Κόκκινο [ώχρα (Fe23/FeH), κιννάβαρι (HgS)]. Κίτρινο [orpiment As 2 S 3, κίτρινο μολύβδου Pb 2 Sb 2 7, λιθάργυρος Pb]. Πράσινο [πράσινη γη, verdigris]. Μπλε [Αιγυπτιακό μπλε, αζουρίτης, μαλαχίτης]. 3

5 Χρωστικές στον Μεσαίωνα Λευκό [λευκό του μολύβδου]. Κόκκινο [μίνιο Pb34, κιννάβαρι (HgS, vermillion)]. Κίτρινο [λιθάργυρος Pb, φύλλο χρυσού]. Πράσινο [πράσινη γη, verdigris]. Μπλε [μπλε Ultramarine]. 4

6 Χρωστικές στην Αναγέννηση Κόκκινο [λάκκες: ριζάρι (αλιζαρίνη), κοχενίλη]. Πορτοκαλί [realgar As 4 S 4 ]. Κίτρινο [orpiment As 2 S 3 (συνθετικό)]. Οργανικές χρωστικές στη ζωγραφική 5

7 Χρωστικές στην Αναγεννησιακή Τισιάνο: Βάκχος και Αριάδνη ( , National Gallery, Λονδίνο) Μπλε ultramarine αζουρίτης Κιννάβαρι (vermillion) Κόκκινη λάκκα (κοχενίλλη) Titian Bacchus and Ariadne, by ursana available under Public Domain ζωγραφική Κίτρινο του αρσενικού 6

8 Ανόργανες χρωστικές στην νεώτερη ζωγραφική 1704: Prussian blue (εξακυανο-σιδηρικός σίδηρος). 1775: Scheele's green (αρσενικώδης χαλκός). 1802: cobalt blue (αργιλικό κοβάλτιο). 1804: chrome yellow and chrome orange (χρωμικός μόλυβδος). 1814: emerald green (οξικός/αρσενικώδης χαλκός). 1819: cadmium yellow and cadmium orange (θειούχο κάδμιο). 1828: συνθετικό μπλε ultramarine. 1834: zinc white (Chinese white) (οξείδιο ψευδαργύρου). 1838: viridian (ένυδρο οξείδιο του χρωμίου). 1859: cobalt violet (φωσφορικό/αρσενικικό κοβάλτιο). 1860s: cerulean blue (κασσιτερικό κοβάλτιο,). 1861: aureolin (νιτρώδες κάλιο-κοβάλτιο). 7

9 Χρήση οργανικών χρωστικών στην Κυριότερες κόκκινες χρωστικές Ριζάρι (αλιζαρίνη), Κοχενίλλη (κέρμης), Brazilwood. Κυριότερες κίτρινες χρωστικές Κίτρινο της Ινδίας, Κρόκος (σαφράν). Κυριότερες μπλε χρωστικές Ινδικό, Tekhelet, Πορφύρα. αρχαιότητα Wool skein coloured with natural dyes indigo, lac, madder and tesu by Himalayan Weavers in Mussoorie, by MGA73bot2 available under Public Domain 8

10 Πού χρησιμοποιούνται οι οργανικές Βαφή υφασμάτων. Βαφή άλλων οργανικών υλικών (ξύλο - χαρτί). Βαφή τροφών. Τέχνη (ζωγραφική). Ζωγραφική δέρματος. χρωστικές; Naturally dyed skeins, by Madison60 available under CC BY-SA 3.0 Ethiopian Tribes, Suri, available under CC BY-NC-SA 2.0 9

11 Πιγμέντα στη ζωγραφική (1 από 2) Με τον όρο πιγμέντα, (pigments) εννοούμε υλικά που «αλλάζουν» το χρώμα της ακτινοβολίας που προσπίπτει σε αυτά μέσω ανάκλασης ή διέλευσης. Τα πιγμέντα απαντώνται υπό μορφή κόκκων χρωστικής (συσσωματωμάτων μορίων ή ιόντων κρυσταλλικής δομής). Στον φυσικό κόσμο: π.χ. στα άνθη και στο τρίχωμα, δέρμα και φτερά ζώων. Στα έργα ζωγραφικής. Σε βιομηχανικά αντικείμενα. Τροφές. Καλλυντικά. 10

12 Πιγμέντα στη ζωγραφική (2 από 2) Στην περίπτωση ανακλώμενης ακτινοβολίας, το παρατηρούμενο χρώμα είναι εκείνο που δεν απορροφάται. Ο δείκτης διάθλασης κάθε κόκκου ως προς τον αέρα είναι μεγαλύτερος, όσο πιο αδιαφανής είναι, δηλαδή όσο μεγαλύτερη καλυπτική ικανότητα έχει. Simple reflectance, by Phidauex available under Public Domain 11

13 Χρωματικό στρώμα τοιχογραφίας (1 από 2) W2 Layer 3 Layer 2 Layer 1 Boyatzis, Ioakimoglou, et al., TECHNART, x original magnification 12

14 Χρωματικό στρώμα τοιχογραφίας (2 από 2) S3 Layer 2 10 μm ~5 μm Layer 3 Layer 2 Layer 1 Boyatzis, Ioakimoglou, et al., TECHNART, x original magnification 13

15 Φυσικές οργανικές κόκκινες χρωστικές (1 από 5) Κερμεσικό οξύ (crimson) H HC H 3 C H H H NR3. Από τα θηλυκά έντομα Kermes vermilio και Kermes ilicis που παρασιτούν στον αειθαλή θάμνο Quercus coccifera (=πρίνος). Ελληνικά: κόκκος βαφικός ή «κρεμέζι». Γνωστό στους αρχαίους Αιγύπτιους και τους Έλληνες. Quercus coccifera, by Carlosblh available under CC BY-SA

16 Οικογένεια της ανθρακινόνης Οι διπλοί δεσμοί C=C (οι οπ[οίοι μάλιστα βρίσκονται σε συζυγία) είναι χρωμοφόρες ομάδες Τα υδροξύλια είναι αυξόχρωμες ομάδες H Χρωμοφόρες ομάδες σε συζυγία Αυξόχρωμες ομάδες H H 15

17 Τι απαιτείται σε μια οργανική ένωση, προκειμένου να απορροφά στο ορατό; Στο μόριο των οργανικών ενώσεων πρέπει να υπάρχουν χρωμοφόρες ομάδες σε κατάλληλη διάταξη και πλήθος. Στο χρώμα συχνά συνεισφέρουν και οι αυξόχρωμες ομάδες. Χρωμοφόρες ομάδες C=C C= C=N N=N Αυξόχρωμες ομάδες -H -Cl, -Br -NH 2 -NH-

18 Φυσικές οργανικές κόκκινες χρωστικές (2 από 5) Κοχενίλλη (carmine), NR4. Από τα αποξηραμένα σώματα του εντόμου dactylopius coccus (Κεντρική Αμερική, Μεξικό). Cochineal drawing, by DariusMazeika available under Public Domain Dactylopius coccus 02, by Llez available under CC BY-SA

19 H Φυσικές οργανικές κόκκινες χρωστικές (3 από 5) Τον 16 ο αιώνα το κερμεσικό οξύ αντικαταστάθηκε πλήρως από το καρμινικό οξύ, που εισαγόταν από το Μεξικό. Εξάγεται από το έντομο κοχενίλλη (Dactylopius coccus) που παρασιτεί στον κάκτο ficus indica. H H 3 C H H H H H H H H H H Καρμινικό οξύ (carmine) H H Dactylopius coccus 05, by Rotatebot available under CC BY-SA

20 Φυσικές οργανικές κόκκινες χρωστικές (4 από 5) Ριζάρι (αλιζαρίνη) madder root. PR83 H H Alizarin-sample, by Benjah-bmm27 available under Public Domain Το 19 ο αιώνα η εντατική καλλιέργεια του ριζαριού (madder root) στην Ινδία πρακτικά εξαφάνισε την κοχενίλλη. 19

21 Φυσικές οργανικές κόκκινες χρωστικές (5 από 5) Ριζάρι (αλιζαρίνη) madder root. Wellingtons33rd, by Wyrdlight available under CC BY-SA 3.0 H H Lothian Buses bus 285 Volvo lympian Alexander Royale P285 PSX Madder and White livery, 3 June 2010, by Ultra7 available under CC BY-SA

22 ανθρακένιο οξείδωση ανθρακινόνη Ανθρακινόνες H αλιζαρίνη H H H H H H H H H H H H 21

23 Οι έγχρωμες οργανικές ενώσεις Το χρώμα στις οργανικές ενώσεις εμφανίζεται όταν υπάρχουν χρωμοφόρες συζυγιακοί διπλοί δεσμοί. Αλιζαρίνη (κόκκινη χρωστική) Alizarin-sample, by Benjah-bmm27 available under Public Domain H Χρωμοφόρες ομάδες σε συζυγία H Αυξόχρωμες ομάδες H 22

24 Η Κρητική σχολή εικονογραφίας Angelos Akotantos - The Virgin Cardiotissa - WGA00097, by JarektUploadBot available under Public Domain Icon of John Baptist by Emmanouel Tzanes, by File Upload Bot (Magnus Manske) available under Public Domain 23

25 Οργανικές χρωστικές στη ζωγραφική 2975 της Κρητικής σχολής Περίγραμμα από τον χιτώνα της Παναγίας 3050 Μανδύας της Παναγίας Μανδύας του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου Ινδιγοτίνη, ινδιρουβίνη Κερμεσικό οξύ, φλαβοκερμεσικό οξύ, ινδιγοτίνη Αλιζαρίνη, ινδιγοτίνη Μανδύας της Παναγίας Αλιζαρίνη (ίχνη), πουρπουρίνη (ίχνη), ινδιγοτίνη 2978 Μανδύας της Παναγίας Καρμινικό οξύ 2988 Κόκκινος χιτώνας 3012 Επιτραχήλιο: σκίαση του κόκκινου φόντου του προφήτη Σολομώντα Καρμινικό οξύ, κερμεσικό οξύ, φλαβοκερμεσικό οξύ Καρμινικό οξύ, κερμεσικό οξύ, φλαβοκερμεσικό οξύ L. Valianou, et al, Identification of organic materials in icons of the Cretan School of iconography, Journal of Archaeological Science, 38, 2, 2011,

26 Άλλες οργανικές κόκκινες χρωστικές Brazilwood. Το 1500 οι Πορτογάλοι εξερευνητές όταν έφτασαν στη σημερινή Βραζιλία εντόπισαν τα δέντρα του γένους caesalpinia που τους ήταν ήδη γνωστά από την Ν. Α. Ασία. Από αυτό το δέντρο πήρε το όνομά της η χώρα (Βραζιλία). Μπραζιλίνη 25

27 Ιστορικές κίτρινες οργανικές χρωστικές (1 από 3) Κίτρινο της Ινδίας Από ούρα αγελάδας που τρέφονται αποκλειστικά με μάνγκο. Χρησιμοποιήθηκε σε χειρόγραφα των Μογγόλων της Νότιας Ασίας μέχρι τον 19 ο αι. Σαν χρωστική για υδατογραφίες στην Αγγλία από τον 18 ο αιώνα μέχρι το Μπορούσε ο Βερμέερ (17 ος αι.) να γνώριζε αυτή τη χρωστική, όπως αναφέρεται στην ταινία «Το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι»; H H H C H H Johannes Vermeer ( ) - The Girl With The Pearl Earring (1665), by Thebridt available under Public Domain 26

28 Λουτεολίνη Προέρχεται από φυτά: reseda luteola, σέλερι, μπρόκολο, θυμάρι, χαμομήλι. Η λουτεολίνη χρησιμοποιήθηκε εκτενώς από τον Vermeer. H H 27

29 Ιστορικές κίτρινες οργανικές χρωστικές (2 από 3) Κρόκος (σαφράν). H HC C CH CH κροκετίνη CH CH CH CH CH Ξηραμένα ινίδια κρόκου CH CH CH CH CH HC CH Iran saffron threads by Saravask available under Public Domain CH CH 3 28

30 Ιστορικές κίτρινες οργανικές χρωστικές (3 από 3) Gamboge (garcinia tinctoria, κίτρινο των Βουδιστών μοναχών). Ajahn uthai, by Upload Bot (Rich Smith) available under CC BY-SA

31 Ιστορικές μπλε οργανικές χρωστικές Μπλε χρωστικές: ινδιγοειδή. Ινδικό. Tekhelet. Πορφύρα. N H H N Indigo-Historische Farbstoffsammlung, by Shisha-Tom available under CC BY-SA

32 Μπλε και πορφυρές οργανικές χρωστικές Indigo (ινδικό), Πορφύρα, Και οι δυο έχουν ως βασική δομή την ινδιγοτίνη. Indigo plant extract sample by Ras67 available under Public Domain Purpur-mit-Ausfaerbung, by Boonekamp available under CC BY-SA

33 Οι διπλοί δεσμοί C=C και C= (οι οποίοι μάλιστα βρίσκονται σε συζυγία) είναι χρωμοφόρες ομάδες. Οι αμινομάδες (-ΝΗ-) είναι αυξόχρωμες ομάδες. Η ινδιγοτίνη N H Αυξόχρωμες ομάδες Χρωμοφόρες ομάδες σε συζυγία H N 32

34 Indigo (ινδικό) Το indigo και η πορφύρα έχουν ως βασική δομή την ινδιγοτίνη. N H H N ινδιγοτίνη αναγωγή H H N N H H Λευκο-ινδιγοτίνη 33

35 Το χρώμα στις οργανικές ενώσεις Το χρώμα στις οργανικές ενώσεις εμφανίζεται όταν υπάρχουν συγκεντρωμένοι συζυγιακοί διπλοί δεσμοί. Ινδιγοτίνη (μπλε χρωστική) Indigo-Historische Farbstoffsammlung, by Shisha-Tom available under CC BY-SA 3.0 N H Αυξόχρωμες ομάδες Χρωμοφόρες ομάδες σε συζυγία H N 34

36 Το έπος της πορφύρας Η πορφύρα απέκτησε συμβολικό χαρακτήρα για την ισχύ στη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή αυτοκρατορία: το εμβληματικό χρώμα των αυτοκρατόρων. Empress Theodora by Bogdan available under Public Domain Justinian by Strangerer available under Public Domain Br N H H N Br 35

37 Br Το έγχρωμο συστατικό της πορφύρας είναι η 6,6 -διβρωμο-ινδιγοτίνη. H N H Η πορφύρα H N H Br Haustellum brandaris 000, by M.violante available under CC BY-SA

38 Λάκες (1 από 2) Οι οργανικές χρωστικές: προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στη ζωγραφική, έχουν ένα σοβαρό μειονέκτημα σε σύγκριση με τις ανόργανες: Δεν μπορούν να σχηματίσουν «μεγάλους» κρυσταλλικούς κόκκους, και συνεπώς όταν διασπείρονται μέσα στο συνδετικό υλικό, δεν δίνουν οπτικό χρωματικό αποτέλεσμα όμοιο με εκείνων των ανόργανων. Οι πρώτες λάκες παρασκευάστηκαν με τις χρωστικές: Ινδικό (indigo), Κέρμης και Κοχενίλλη, Αλιζαρίνη, Λουτεολίνη (ή κίτρινη λάκα). 37

39 Υποστρώματα λάκας: Al(H) 3. Κιμωλία (CaC 3 ). Στυπτηρία καλίου K Al (S 4 ) 2. BaS 4 (βαρίτης, blanc fixe). Λάκες (2 από 2) Καολίνης (πορσελάνη Al 2 (Si4) 3.xH2). 38

40 Βαφή υφασμάτων Η βαφή των υφασμάτων επιτυγχάνεται με την ανάπτυξη δεσμών μεταξύ πολικών ομάδων (NH, CH, H) μιας χρωστικών και αντίστοιχων ομάδων στο υλικό των υφασμάτων Διακρίνουμε δυο κύριες μεθόδους βαφής: Βαφή με στερεωτικό (Mordant dyeing) Βαφή με εμβάπτιση (Vat dyeing) 39

41 Βαφή υφασμάτων με στερεωτικό (Mordant dyeing) Η χρωστική πρώτα αντιδρά με ένα μεταλλικό άλας (Mn 4+, Fe 2+, Al 3+ ), το οποίο λειτουργεί σαν γέφυρα τόσο με τη χρωστική, όσο και με το κυτταρινικό ύφασμα

42 Βαφή υφασμάτων με στερεωτικό (Mordant dyeing) Η χρωστική πρώτα αντιδρά με ένα μεταλλικό άλας (Mn 4+, Fe 2+, Al 3+ ), το οποίο λειτουργεί σαν γέφυρα τόσο με τη χρωστική, όσο και με το κυτταρινικό ύφασμα. H - H Al H H H 41

43 Βαφή υφασμάτων με στερεωτικό (Mordant dyeing) Το ιόν (Mn 4+, Fe 2+, Al 3+ ) συμπλέκεται τόσο με τη χρωστική, όσο και με το κυτταρινικό ύφασμα. Πολυσακχαριτική ίνα (π.χ. βαμβάκι) Ο Ο Ο Ο 42

44 Βαφή υφασμάτων με απλή εμβάπτιση (vat dyeing) Βαφή με απλή εμβάπτιση (vat dying), όπου η οργανική χρωστική συχνά μετατρέπεται με αναγωγή σε μια μορφή πιο συγγενική με το υπόστρωμα (ύφασμα) N H Ινδιγοτίνη H N Μικρή πολικότητα. Δεν συνδέεται με τις ομάδες στο υλικό του βαμβακιού) Αναγωγικό μέσο (Na 2 S 2 3 ) H N H H N H Λευκο-ινδιγοτίνη (leuco-indigotin, Ανηγμένη μορφή) Πιο πολική. Συνδέεται αποτελεσματικά με τις ομάδες στο υλικό του βαμβακιού) 43

45 Βαφή υφασμάτων με απλή εμβάπτιση (vat dyeing) Βαφή με απλή εμβάπτιση (vat dying), όπου η οργανική χρωστική συχνά μετατρέπεται με αναγωγή σε μια μορφή πιο συγγενική με το υπόστρωμα (ύφασμα) Α στάδιο: αναγωγή της χρωστικής με διθειονώδες νάτριο (Na 2 S 2 3 ) N H Ινδιγοτίνη H N Μικρή πολικότητα. Δεν συνδέεται με τις ομάδες στο υλικό του βαμβακιού) Αναγωγικό μέσο (Na 2 S 2 3 ) H N H H N H Λευκο-ινδιγοτίνη (leuco-indigotin, Ανηγμένη μορφή) Πιο πολική. Συνδέεται αποτελεσματικά με τις ομάδες στο υλικό του βαμβακιού) 44

46 Βαφή υφασμάτων με απλή εμβάπτιση (vat dyeing) Β στάδιο: επανοξείδωση της χρωστικής από το ατμοσφαιρικό οξυγόνο H N H H N H Λευκο-ινδιγοτίνη (leuco-indigotin, Ανηγμένη μορφή) Συνδεδεμένη με τις ομάδες στο υλικό του βαμβακιού) Ο 2 N H Ινδιγοτίνη H N 45

47 Λάκες στη ζωγραφική Johannes Vermeer: το κορίτσι με το κόκκινο καπέλλο. Κόκκινη λαζούρα στο καπέλλο: από καθαρή λάκα αλιζαρίνης (κόκκινη οργανική χρωστική) επάνω στο χρωματικό στρώμα από vermillion (HgS, κόκκινη οργανική χρωστική). Vermeer - Girl with a Red Hat, by Hohum available under Public Domain 46

48 Λάκες στα βιολιά Stradivarius Κόκκινη λάκα καρμινικού οξέος σε υπόστρωμα αλουμίνας (Al 2 3 ) ανιχνεύθηκε με τη μορφή διαφανών κόκκων στο επιφανειακό στρώμα του βερνικιού στο βιολί Davidoff, του Αντόνιο Στραντιβάρι (1708). The Nature of the Extraordinary Finish of Stradivari s Instruments Angewandte Chemie International Edition Volume 49, Issue 1, pages , 3 DEC 2009 DI: /anie

49 Φωτοσταθερότητα (lightfastness) Το ηλιακό φως (ή φως από οποιαδήποτε πηγή που εκπέμπει σημαντικό ποσοστό υπεριώδους ακτινοβολίας) είναι ο «μεγάλος εχθρός» των χρωστικών. Βάσει φωτοχημικών μηχανισμών αλλοιώνεται η χημική σύσταση σε μοριακό επίπεδο. Αποτέλεσμα: το αρχικό χρώμα εξασθενεί (fading), σκουραίνει (darkening) ή απλά αλλάζει (discoloration). Η ανθεκτικότητα έναντι του συνόλου των αλλοιώσεων αποδίδεται με τον εμπειρικό όρο «lightfastness (=φωτοσταθερότητα). 48

50 Κλίμακα φωτοσταθερότητας Η φωτοσταθερότητα κάθε χρωστικής μπορεί να μετρηθεί μέσω συγκεκριμένων τεστ και αφορά στο χρόνο (σε έτη έκθεσης) που απαιτείται μέχρι να διαπιστωθεί χρωματική αλλοίωση. τιμή χαρακτηρισμός τι σημαίνει σχόλιο 8 πολύ φωτοσταθερό 7 φωτοσταθερό 6 οριακά φωτοσταθερό 4-5 ασταθές 2-3 φευγαλέο (fugitive) 1 πολύ φευγαλέο (very fugitive) αναλλοίωτο για τουλάχιστον 200 κατάλληλο για ζωγραφική χρόνια αναλλοίωτο για χρόνια κατάλληλο για ζωγραφική αναλλοίωτο για 50- οριακά κατάλληλο για 100 χρόνια ζωγραφική αναλλοίωτο για χρόνια ακατάλληλο για ζωγραφική αναλλοίωτο για 2-15 χρόνια ακατάλληλο για ζωγραφική αναλλοίωτο μόνο για 2 ακατάλληλο για ζωγραφική χρόνια 49

51 Η φωτοσταθερότητα της τέχνης του Turner έχει περάσει στη μνήμη των φιλότεχνων ως μεγάλος καινοτόμος του χρώματος. Πειραματίστηκε με υλικά και συνδυασμούς χρωστικών με σκοπό να αποδώσει εξωτικές αποχρώσεις στα έργα του που κανείς μέχρι τότε δεν είχε δει στην τέχνη. Turner daydaypaint.com Όμως, στο έργο «Κύματα κόντρα στον άνεμο» (1835) το κόκκινο καρμίν που χρησιμοποίησε έχασε σύντομα τη αρχική του απόχρωση 50

52 Πόσο αξιόπιστη είναι η εκτίμηση της φωτοσταθερότητας; Τα ίδια τεστ μπορούν να δώσουν διαφορετικές τιμές σε πατενταρισμένες χρωστικές ή του εμπορίου. Αιτία: Η φωτοχημική αλλοίωση μπορεί να διαφοροποιηθεί δραματικά αν υπάρχουν προσμίξεις που δρουν ως φωτοευαισθητοποιητές, ή φωτοσταθεροποιητές. Το μέγεθος των κρυστάλλων, Το ph του υλικού. Συνεπώς: οι τιμές φωτοσταθερότητας (lightfastness) λαμβάνονται υπόψη μόνο συμβουλευτικά. 51

53 Πώς κωδικοποιούνται οι χρωστικές Color Index (C.I.) Ν (= natural / φυσική χρωστική), P (= pigment / πιγμέντο), o R (red, κόκκινο), o (orange, πορτοκαλί), o Y (yellow, κίτρινο), o B (blue), o G (green), o V (violet), o W (white), o B (black). 52

54 Η ίδια χημική ένωση: Ριζάρι (NR9) Αλιζαρίνη (PR83) Κοχενίλλη NR4 Κέρμης NR3 Παραδείγματα C. I. H H H H H H H H H H H 3 C CH 3 53

55 Γιατί εμφανίζεται το χρώμα στα μόρια; (1 από 2) Αίτιο 1: η ύπαρξη της κατάλληλης ακτινοβολίας ικανή να διεγείρει μια κατηγορία χημικών μορίων. Αίτιο 2: η ύπαρξη κατάλληλων μορίων, ικανών να υφίστανται ηλεκτρονιακή διέγερση (τα οργανικά μόρια φέρουν χρωμοφόρες και αυξόχρωμες ομάδες). Αποτέλεσμα: ύπαρξη κατάλληλου αισθητήριου (μάτι, τα κονία, 3 ειδών: R G B). 54

56 Το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα Ορατή περιοχή: μικρή περιοχή μεταξύ της υπεριώδους (UV) περιοχής του φάσματος και της περιοχής υπερύθρου (IR). Μείωση μήκους κύματος (λ) Αύξηση ενέργειας (Ε) και συχνότητας (ν) 55

57 Γιατί εμφανίζεται το χρώμα στα μόρια; (2 από 2) Αίτιο 1: η ύπαρξη της κατάλληλης ακτινοβολίας ικανή να διεγείρει μια κατηγορία χημικών μορίων. Αίτιο 2: η ύπαρξη κατάλληλων μορίων, ικανών να υφίστανται ηλεκτρονιακή διέγερση (τα οργανικά μόρια φέρουν χρωμοφόρες και αυξόχρωμες ομάδες). Ανακλώμενη δέσμη Διερχόμενη δέσμη 56

58 Με ποιους φυσικούς μηχανισμούς εμφανίζεται το χρώμα; Μοριακός Μηχανισμός - απορρόφηση ακτινοβολίας: διέλευση (διαπερατότητα) και ανάκλαση. Φυσικός μηχανισμός: περίθλαση. Λευκό φως Προσπίπτον φως Απορροφούμενη ακτινοβολία (πρασινο-μπλε) Εξερχόμενη ακτινοβολία (κόκκινη) Simple reflectance, by Phidauex available under Public Domain 57

59 Ο μοριακός μηχανισμός της δημιουργίας χρώματος Το χρώμα των οργανικών ενώσεων και των υλικών στα οποία αυτές απαντώνται οφείλεται στην απορρόφηση τμήματος της ορατής περιοχής της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Όταν απορροφά μόνο στο υπεριώδες (UV), τότε η ένωση εμφανίζεται άχρωμη (αν το υλικό είναι διαφανές) ή λευκή (αν το υλικό είναι αδιαφανές). Η συστηματική μελέτη του χρώματος των διαφόρων υλικών γίνεται με την καταγραφή-αποτύπωση και μελέτη των φασμάτων απορρόφησης στο υπεριώδες και το ορατό (UVvis). 58

60 Br S Br S H C - C Br Br ΟΗ - Το χρώμα των δεικτών Br Br Br Br H - Το μπλε της βρωμοφαινόλης. 59

61 Οργανικές χρωστικές (Βαφές) Οι βαφές οι οποίες από τα αρχαιότατα χρόνια είχαν χρησιμοποιηθεί στην βαφή των υφασμάτων είναι οργανικές χημικές ενώσεις που απορροφούν την ορατή ακτινοβολία σε περιοχές αντίστοιχες με το χρώμα που κατέχουν. Παράδειγμα: αν μια χρωστική εμφανίζεται κόκκινη, τότε απορροφά στο μπλε-πράσινο τμήμα της ορατής περιοχής (μέγιστο απορρόφησης περίπου στα 500nm). 60

62 Το χρώμα στις οργανικές χημικές ενώσεις (1 από 2) Η απορρόφηση της ακτινοβολίας στο υπεριώδες και το ορατό παρατηρείται επειδή συμβαίνει μια εσωτερική διαδικασία σε κάθε μόριο που καλείται ηλεκτρονιακή μετάπτωση. Όλες οι χημικές ενώσεις απορροφούν σε κάποια περιοχή του υπεριώδους. Όταν συντρέχουν επιπλέον παράγοντες ώστε ένα μόριο να απορροφά και στο ορατό, τότε αυτό εμφανίζεται έγχρωμο. 61

63 Ε Η διαδικασία της ηλεκτρονιακής ενεργειακή στάθμη αντιδεσμικού τροχιακού ενεργειακή στάθμη δεσμικού τροχιακού Αρχικά μετάπτωσης Πρόσπτωση φωτός Ε ενεργειακή στάθμη αντιδεσμικού τροχιακού ενεργειακή στάθμη δεσμικού τροχιακού Τελικά 62

64 Το χρώμα στις οργανικές χημικές ενώσεις (2 από 2) Ένα κόκκινο διαφανές αντικείμενο έχει το συγκεκριμένο χρώμα επειδή από το λευκό προσπίπτον φως απορροφάται επιλεκτικά η μπλε-πράσινη συνιστώσα (περιοχή από nm) και εξέρχονται οι συνιστώσες που δεν απορροφώνται (ιώδης, πορτοκαλί και κόκκινη) των οποίων η σύνθεση δίνει την απόχρωση του κόκκινου. Λευκό φως Προσπίπτον φως Απορροφούμενη ακτινοβολία (πρασινο-μπλε) Εξερχόμενη ακτινοβολία (κόκκινη) 63

65 Προσπίπτουσα ακτινοβολία Παρατηρούμενο χρώμα λόγω απορρόφησης Απορροφούμενη ακτινοβολία (πράσινη-μπλε) Λευκό φως Έγχρωμο διαφανές αντικείμενο (λεπτό υμένιο, ή διάλυμα) Εξερχόμενη ακτινοβολία (κόκκινη) 64

66 Απορρόφηση της ακτινοβολίας στο UV-ορατό: μοριακός μηχανισμός Τα μόρια όλων των χημικών ενώσεων (οργανικών και ανοργάνων) απορροφούν στο υπεριώδες και ορισμένα από αυτά στο ορατό, με ένα κοινό μηχανισμό: Σε αυτές, ένα ηλεκτρόνιο απορροφά την ακτινοβολία στο UV ή το ορατό. Σαν αποτέλεσμα όλη η ενέργεια του μορίου στο σύνολό της αυξάνεται και λέμε ότι αυτό μεταπίπτει στη διεγερμένη κατάσταση. Ε Διεγερμένη ενεργειακή στάθμη του μορίου ΔΕ Θεμελιώδης ενεργειακή στάθμη του μορίου 65

67 Χρωμοφόρες ομάδες Η απορρόφηση στο ορατό δεν είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο. Οι περισσότερες οργανικές χημικές ενώσεις απορροφούν στο υπεριώδες (UV) και συνεπώς φαίνονται άχρωμες (λόγω διαπερατότητας) ή λευκές λόγω ανάκλασης. Μόνο όταν υπάρχουν χρωμοφόρες ομάδες (δηλαδή διπλοί δεσμοί C=C, C=, C=S, C=N, N=N) το μέγιστο του φάσματος απορρόφησης βρίσκεται σε χαμηλές ενέργειες. Ε Διεγερμένη ενεργειακή στάθμη ΔΕ Θεμελιώδης ενεργειακή στάθμη 66

68 Συζυγιακοί διπλοί δεσμοί Όταν υπάρχουν χρωμοφόρες ομάδες (διπλοί δεσμοί C=C) σε συζυγία, η ενέργεια του μορίου μειώνεται το μέγιστο του φάσματος απορρόφησης (λ max ) βρίσκεται σε πιο κοντά στο ορατό. H 3 C CH 3 Διεγερμένη ενεργειακή στάθμη Ε ΔΕ ΔΕ καροτένιο: λ abs = 425 nm Θεμελιώδης ενεργειακή στάθμη H 3 C CH 3 11 συζυγιακοί διπλοί δεσμοί C=C H 3 C CH 3 67

69 Αυξόχρωμες ομάδες (1 από 2) Εκτός από τις χρωμοφόρες ομάδες, η βαθυχρωμική μετατόπιση εντείνεται και από την παρουσία αυξόχρωμων ομάδων. Αυξόχρωμες ομάδες: -H,-NH 2, οι οποίες μετατοπίζουν την απορρόφηση δεξιά, και -Cl, -Br οι οποίες μετατοπίζουν την απορρόφηση αριστερά). Με ελάχιστες αλλαγές στον αριθμό των συζυγιακών χρωμοφόρων ομάδων και των αυξόχρωμων ομάδων είναι δυνατή η απορρόφηση σε κάθε δυνατό μήκος κύματος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μπορούν τα οργανικά μόρια να αποκτούν κάθε δυνατή απόχρωση. 68

70 Αυξόχρωμες ομάδες (2 από 2) Οι ομάδες ΟΗ, ΝΗ 2, Cl, Br, I, που συνδέονται με χρωμοφόρες ομάδες σε ένα μόριο ονομάζονται αυξόχρωμες. Προκαλούν μετατόπιση του μεγίστου απορρόφησης σε μεγαλύτερα λ (προς τα δεξιά): δηλαδή βαθυχρωμική μετατόπιση. H 2 C CH 3 H 2 C CH 3 H 69

71 Ανθρακινόνες ανθρακινόνη αλιζαρίνη H H H H H 70

72 Συνθετικές οργανικές χρωστικές (1 από 4) Με την έκρηξη της χημείας από τις αρχές του εικοστού αιώνα, έγινε προσπάθεια να συντεθούν χρωστικές, και μάλιστα με μεγαλύτερη ποικιλία και ευφάνταστα χρώματα, ώστε να δώσουν πλούτο στις βιομηχανίες χημικών κυρίως της Γερμανίας, της Αγγλίας και πιο πρόσφατα των ΗΠΑ και να χρωματίσουν την καθημερινότητα των ανθρώπων. Η μωβεΐνη (ή ματζέντα), ήταν η πρώτη συνθετική βαφή που ανακαλύφθηκε (δηλαδή συντέθηκε στο εργαστήριο, και μάλιστα κατά λάθος!), και έδωσε πλούτο στον Άγγλο χημικό Perkins. Έκτοτε, πολλές βαφές συντέθηκαν στο εργαστήριο, με σημαντικότερο παράδειγμα εκείνο του ινδικού (indigo). 71

73 Συνθετικές οργανικές χρωστικές (2 από 4) Μωβεΐνη. Συντέθηκε τυχαία το 1856 από τον Perkin στην προσπάθειά του να συνθέσει την κινίνη (ένα πανάκριβο τότε φάρμακο για την ελονοσία). Μωβεΐνη Α William Perkin William Henry Perkin by Ineuw available under Public Domain 72

74 Συνθετικές οργανικές χρωστικές (3 από 4) Χρώματα ανιλίνης / αζωχρώματα. Γερμανία: Δημιούργησαν τη μεγάλη έκρηξη στη βιομηχανία χρωμάτων και τη χημική βιομηχανία εν γένει. N + H H NaN 2, HCl N + N H N + N + Cl - Αντίδραση διαζώτωσης N N αζώχρωμα 73 H

75 Συνθετικές οργανικές χρωστικές (4 από 4) Κίτρινο ανιλίνης Σύνθεση της σειράς Hansa yellow N N NH 2 HansaYellowPigmentsCorrected, by Smokefoot available under CC BY-SA

76 Συνθετικές Βαφές (1 από 2) Οργανικές χρωστικές που συνδέονται μέσω προσρόφησης, ή σχηματισμού δεσμών με υποστρώματα: Υφάσματα (βαμβακερό, λινό, μαλλί, συνθετικά υφάσματα), Χαρτί, Πλαστικές ύλες, Καλλυντικά, Τροφές. 75

77 Συνθετικές Βαφές (2 από 2) Οι περισσότεροι τύποι βαφών είχαν ήδη συντεθεί κατά τον 19 ο αιώνα. Σύνθεση της μωβεΐνης (Perkin), Σύνθεση αζωχρωμάτων, Σύνθεση της ινδιγοτίνης, Σύνθεση της ανθρακινόνης. 76

78 Μητρική ένωση: φθαλοκυανίνη Φθαλοκυανίνες Phthalocyanine by Choij available under Public Domain 77

79 Copper phthalocyanine by Leyo available under Public Domain Φθαλοκυανίνες Phthalo Blue Φθαλοκυανίνη χαλκού (PB15) Χλωριωμένη Φθαλοκυανίνη χαλκού ή πράσινο της φθαλοκυανλινης (PG7) Phthalocyanine Green G by Pngbot available under Public Domain 78

80 Τα δεδομένα του 20 ου αιώνα Τις δεκαετίες εισήχθησαν στην αγορά συνθετικές ίνες όπως νάιλον, πολυεστερικές, πολυακρυλονιτριλικές. Η οικονομική κρίση του 1970 αύξησε σημαντικά τις τιμές των πρώτων υλών, οπότε αναζητήθηκαν νέες βαφές χαμηλότερου κόστους: Οι ανθρακινόνες αντικαταστάθηκαν από ετεροκυκλικά αζωχρώματα και βενζο-διφουρανόνες, Από τη δεκαετία του 1990, τα πιο σημαντικά (οικονομικά) υφάσματα είναι τα βαμβακερά και τα πολυεστερικά. 79

81 Βιβλιογραφία R. M. Christie, Colour Chemistry, RSC Paperbacks, Royal Society of Chemistry, Industrial Dyes Chemistry, Properties, Applications, K. Hynger (ed.), Wiley-VCH, High Performance Pigments, H. M. Smith (ed.), Wiley-VCH, P. F. Schatz, Indigo and Tyrian Purple In Nature and in the Lab, J. Chem. Educ. 78 (11), pp C. J. Cooksey, Tyrian Purple : 6,6'-Dibromoindigo and Related Compounds, Molecules 6 (9), pp (2001) ; Figure 2, p Philip Ball, Bright Earth, Penguin Books, London

82 Τέλος Ενότητας

Φασματοφωτομετρία. Φασματοφωτομετρία είναι η τεχνική στην οποία χρησιμοποιείται φως για τη μέτρηση της συγκέντρωσης χημικών ουσιών.

Φασματοφωτομετρία. Φασματοφωτομετρία είναι η τεχνική στην οποία χρησιμοποιείται φως για τη μέτρηση της συγκέντρωσης χημικών ουσιών. Φασματοφωτομετρία Φασματοφωτομετρία είναι η τεχνική στην οποία χρησιμοποιείται φως για τη μέτρηση της συγκέντρωσης χημικών ουσιών. Το λευκό φως που φτάνει από τον ήλιο περιέχει φωτόνια που πάλλονται σε

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΣΜΑΤΑ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ

ΦΑΣΜΑΤΑ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ: Τα άτομα έχουν διακριτές ενεργειακές στάθμες Τα άτομα και μόρια, βρίσκονται σε διακριτές ενεργειακές στάθμες και Υφίστανται μεταβάσεις μεταξύ αυτών των ενεργειακών σταθμών όταν αλληλεπιδρούν

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα Ι. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΧΡΩΜΑ ΚΑΙ ΦΩΣ...11 ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΩΜΑΤΟΣ...31. Το φως...13. Η ανθρώπινη όραση...33. Πρόλογος...7 Εισαγωγή...

Περιεχόμενα Ι. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΧΡΩΜΑ ΚΑΙ ΦΩΣ...11 ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΩΜΑΤΟΣ...31. Το φως...13. Η ανθρώπινη όραση...33. Πρόλογος...7 Εισαγωγή... Περιεχόμενα Πρόλογος...7 Εισαγωγή...9 Ι. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΧΡΩΜΑ ΚΑΙ ΦΩΣ...11 Το φως...13 1.1. Η φύση του φωτός...13 Πώς δημιουργούνται τα φωτόνια...14 Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα...14 Το ηλεκτρομαγνητικό

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Β Β.1 Α) Μονάδες 4 Μονάδες 8 Β.2 Α) Μονάδες 4 Μονάδες 9

ΘΕΜΑ Β Β.1 Α) Μονάδες 4  Μονάδες 8 Β.2 Α) Μονάδες 4 Μονάδες 9 Β.1 O δείκτης διάθλασης διαφανούς υλικού αποκλείεται να έχει τιμή: α. 0,8 β. 1, γ. 1,4 Β. Το ηλεκτρόνιο στο άτομο του υδρογόνου, έχει κινητική ενέργεια Κ, ηλεκτρική δυναμική ενέργεια U και ολική ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ: Τα άτομα έχουν διακριτές ενεργειακές στάθμες ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΑ ΦΑΣΜΑΤΑ

ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ: Τα άτομα έχουν διακριτές ενεργειακές στάθμες ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΑ ΦΑΣΜΑΤΑ ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ: Τα άτομα έχουν διακριτές ενεργειακές στάθμες ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΑ ΦΑΣΜΑΤΑ Ένα σημαντικό αποτέλεσμα της κβαντομηχανικής θεωρίας είναι ότι τα μόρια, όχι μόνο βρίσκονται σε διακριτές ενεργειακές

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά)

Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά) Οπτικές Ιδιότητες Κεραμικών Διδάσκοντες: Αναπλ. Καθ. Σ. Αγαθόπουλος, Καθ. Δ. Γουρνής, Καθ. Μ. Καρακασίδης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 5 ΟΠΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ (Σύνθεση και χαρακτηρισμός έγχρωμων υάλων οξειδίων)

ΑΣΚΗΣΗ 5 ΟΠΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ (Σύνθεση και χαρακτηρισμός έγχρωμων υάλων οξειδίων) ΑΣΚΗΣΗ 5 ΟΠΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ (Σύνθεση και χαρακτηρισμός έγχρωμων υάλων οξειδίων) Το χρώμα σε ένα υλικό μπορεί να οφείλεται σε: Σκέδαση, Ανάκλαση και Διασπορά του φωτός Άτομα και Ιόντα Μόρια Μεταφορά

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ Απεικόνιση ηλεκτρονίων ατόμων σιδήρου ως κύματα, διατεταγμένων κυκλικά σε χάλκινη επιφάνεια, με την τεχνική μικροσκοπικής σάρωσης σήραγγας. Δημήτρης

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα Ι. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΧΡΩΜΑ ΚΑΙ ΦΩΣ...11 ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΩΜΑΤΟΣ Το φως Η ανθρώπινη όραση Πρόλογος...7 Εισαγωγή...

Περιεχόμενα Ι. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΧΡΩΜΑ ΚΑΙ ΦΩΣ...11 ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΩΜΑΤΟΣ Το φως Η ανθρώπινη όραση Πρόλογος...7 Εισαγωγή... Περιεχόμενα Πρόλογος...7 Εισαγωγή...9 Ι. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΧΡΩΜΑ ΚΑΙ ΦΩΣ...11 Το φως...13 1.1. Η φύση του φωτός...13 Πώς δημιουργούνται τα φωτόνια...14 Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα...14 Το ηλεκτρομαγνητικό

Διαβάστε περισσότερα

Συστήματα Πολυμέσων. Ενότητα 4: Θεωρία Χρώματος. Θρασύβουλος Γ. Τσιάτσος Τμήμα Πληροφορικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Συστήματα Πολυμέσων. Ενότητα 4: Θεωρία Χρώματος. Θρασύβουλος Γ. Τσιάτσος Τμήμα Πληροφορικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Θεωρία Χρώματος Θρασύβουλος Γ. Τσιάτσος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΙΑΚΗ ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΑ

ΜΟΡΙΑΚΗ ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΑ ΜΟΡΙΑΚΗ ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΑ Ενότητα 10 Ηλεκτρονικά φάσματα Δημήτρης Κονταρίδης Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Χημικών Μηχανικών Ενδεικτική βιβλιογραφία 1. ATKINS, ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑ P.W. Atkins, J.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΧΗΜΕΙΑ

ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΧΗΜΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΧΗΜΕΙΑ Ενότητα # (10): Φασματοσκοπία Ακρίβος Περικλής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 η - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 14/09/2014 ΘΕΜΑ Α

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 η - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 14/09/2014 ΘΕΜΑ Α ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 η - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 14/09/2014 ΘΕΜΑ Α Α1. Κατά την ανάλυση λευκού φωτός από γυάλινο πρίσμα, η γωνία εκτροπής του κίτρινου χρώματος είναι:

Διαβάστε περισσότερα

O N. Οργανικές χρωστικές: Εκχύλιση ινδιγοειδών σε οργανικούς διαλύτες 1. ΓΕΝΙΚΑ: ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΒΑΦΕΣ OH OH.

O N. Οργανικές χρωστικές: Εκχύλιση ινδιγοειδών σε οργανικούς διαλύτες 1. ΓΕΝΙΚΑ: ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΒΑΦΕΣ OH OH. Οργανικές χρωστικές: 8 Εκχύλιση ινδιγοειδών σε οργανικούς διαλύτες Στόχος της άσκησης: Η κατανόηση γενικών γνωρισμάτων στη δομή των οργανικών χρωστικών, η γνώση μιας σημαντικής κατηγορίας οργανικών χρωστικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ. Άσκηση 2 η : Φασματοφωτομετρία. ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γενικό Τμήμα Εργαστήριο Χημείας

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ. Άσκηση 2 η : Φασματοφωτομετρία. ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γενικό Τμήμα Εργαστήριο Χημείας Άσκηση 2 η : ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Εκχύλιση - Διήθηση Διαχωρισμός-Απομόνωση 2. Ποσοτικός Προσδιορισμός 3. Ποτενσιομετρία 4. Χρωματογραφία Ηλεκτροχημεία Διαχωρισμός-Απομόνωση 5. Ταυτοποίηση Σακχάρων Χαρακτηριστικές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εµµανουήλ Λέκτορας Τηλεανίχνευσης

ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εµµανουήλ Λέκτορας Τηλεανίχνευσης ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εµµανουήλ Λέκτορας Τηλεανίχνευσης ΘΕΜΑΤΑ Τι είναι τηλεπισκόπηση Ιστορική εξέλιξη Συστήµατα παρατήρησης της Γης Στοιχεία Ηλεκτρο-Μαγνητικής Ακτινοβολίας Διακριτική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΦΥΣΙΚΗ Γ.Π. Γ Λυκείου / Το Φως 1. Η υπεριώδης ακτινοβολία : a) δεν προκαλεί αμαύρωση της φωτογραφικής πλάκας. b) είναι ορατή. c) χρησιμοποιείται για την αποστείρωση ιατρικών εργαλείων. d) έχει μήκος κύματος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εμμανουήλ Επίκ. Καθηγητής Τηλεανίχνευσης

ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εμμανουήλ Επίκ. Καθηγητής Τηλεανίχνευσης ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εμμανουήλ Επίκ. Καθηγητής Τηλεανίχνευσης ΘΕΜΑΤΑ Τι είναι τηλεπισκόπηση Ιστορική εξέλιξη Συστήματα παρατήρησης της Γης Στοιχεία Ηλεκτρο-Μαγνητικής Ακτινοβολίας Διακριτική

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/9/2013 ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη

Διαβάστε περισσότερα

Α1. Πράσινο και κίτρινο φως προσπίπτουν ταυτόχρονα και µε την ίδια γωνία πρόσπτωσης σε γυάλινο πρίσµα. Ποιά από τις ακόλουθες προτάσεις είναι σωστή:

Α1. Πράσινο και κίτρινο φως προσπίπτουν ταυτόχρονα και µε την ίδια γωνία πρόσπτωσης σε γυάλινο πρίσµα. Ποιά από τις ακόλουθες προτάσεις είναι σωστή: 54 Χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΪΔΗ-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Φιλολάου & Εκφαντίδου 26 : Τηλ.: 2107601470 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2014 ΘΕΜΑ Α Α1. Πράσινο και κίτρινο φως

Διαβάστε περισσότερα

Α Ε Τ. ΤΕΙ Αθήνας. Οργανική Χημεία της συντήρησης (ή Γενική Οργανική Χημεία Για Συντηρητές) Ενότητα 1 Εισαγωγή. Διδάσκων: Στ.

Α Ε Τ. ΤΕΙ Αθήνας. Οργανική Χημεία της συντήρησης (ή Γενική Οργανική Χημεία Για Συντηρητές) Ενότητα 1 Εισαγωγή. Διδάσκων: Στ. Οργανική Χημεία της συντήρησης (ή Γενική Οργανική Χημεία Για Συντηρητές) Ενότητα 1 Εισαγωγή Διδάσκων: Στ. Μπογιατζής Επίκουρος καθηγητής Προτεινόμενα βιβλία Α. Βάρβογλη. ΕΠΙΤΟΜΗ ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ Εκδόσεις

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι έρευνας ορυκτών και πετρωμάτων

Μέθοδοι έρευνας ορυκτών και πετρωμάτων Μέθοδοι έρευνας ορυκτών και πετρωμάτων Μάθημα 8 ο Φασματοσκοπία απορρόφησης υπερύθρων (IR) και Φασματοσκοπία απορρόφησης υπερύθρων με μετασχηματισμό Fourier (FTIR) Διδάσκων Δρ. Αδαμαντία Χατζηαποστόλου

Διαβάστε περισσότερα

Η Φύση του Φωτός. Τα Β Θεματα της τράπεζας θεμάτων

Η Φύση του Φωτός. Τα Β Θεματα της τράπεζας θεμάτων Η Φύση του Φωτός Τα Β Θεματα της τράπεζας θεμάτων Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ Θέμα Β _70 Β. Μονοχρωματική ακτίνα πράσινου φωτός διαδίδεται αρχικά στον αέρα. Στη πορεία της δέσμης έχουμε τοποθετήσει στη σειρά τρία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΥΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΥΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΑ: Μέτρηση της έντασης της (συνήθως) ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας με (φωτοηλεκτρικούς ήάλλους κατάλληλους) μεταλλάκτες, μετάτην αλληλεπίδραση της με

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ «Β ΘΕΜΑΤΑ ΦΩΣ» ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Χ. Δ. ΦΑΝΙΔΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 04-05 ΠΟΡΕΙΑ ΑΚΤΙΝΑΣ. Β. Στο διπλανό

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΣΜΑΤΟΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ ΥΠΕΡΙΩΔΟΥΣ ΟΡΑΤΟΥ (UV VIS)

ΦΑΣΜΑΤΟΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ ΥΠΕΡΙΩΔΟΥΣ ΟΡΑΤΟΥ (UV VIS) ΦΑΣΜΑΤΟΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ ΥΠΕΡΙΩΔΟΥΣ ΟΡΑΤΟΥ (UV VIS) Εισαγωγή Η απορρόφηση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από ιόντα και μόρια αποτελεί τη βάση για ποιοτική ανίχνευση και για ποσοτικό προσδιορισμό των ενώσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΖΗΚΟΣ ΝΙΚΟΣ ΠΑΛΟΥΜΠΙΩΤΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΤΡΙΓΚΑΣ ΝΙΚΟΣ

ΖΗΚΟΣ ΝΙΚΟΣ ΠΑΛΟΥΜΠΙΩΤΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΤΡΙΓΚΑΣ ΝΙΚΟΣ ΖΗΚΟΣ ΝΙΚΟΣ ΠΑΛΟΥΜΠΙΩΤΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΤΡΙΓΚΑΣ ΝΙΚΟΣ Φυσικά φαινόμενα και τεχνολογία Το λευκό φως Το ουράνιο τόξο Το πολικό σέλας Το χρώμα του ουρανού Το ηλιοβασίλεμα Οι επιγραφές ΝΕΟΝ Το χρώμα στους υπολογιστές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ 1 ΦΩΣ Στο μικρόκοσμο θεωρούμε ότι το φως έχει δυο μορφές. Άλλοτε το αντιμετωπίζουμε με τη μορφή σωματιδίων που ονομάζουμε φωτόνια. Τα φωτόνια δεν έχουν μάζα αλλά μόνον ενέργεια. Άλλοτε πάλι αντιμετωπίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Φωτοσύνθεση: η διεργασία που τρέφει τη βιόσφαιρα. η τροφή

Φωτοσύνθεση: η διεργασία που τρέφει τη βιόσφαιρα. η τροφή Φυσιολογία Φυτών Φυσιολογία Φυτών Πως λειτουργεί ένα ακίνητος οργανισμός? Πως αντιμετωπίζει βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες καταπόνησης? Πως σχετίζεται η ακινησία με το γεγονός ότι η τροφή των φυτών

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικοί Νόμοι διέπουν Το Περιβάλλον

Φυσικοί Νόμοι διέπουν Το Περιβάλλον Φυσικοί Νόμοι διέπουν Το Περιβάλλον Απαρχές Σύμπαντος Ύλη - Ενέργεια E = mc 2 Θεμελιώδεις καταστάσεις ύλης Στερεά Υγρή Αέριος Χημικές μορφές ύλης Χημικά στοιχεία Χημικές ενώσεις Χημικά στοιχεία 92 στη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΝΔΟΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 3 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΘΕΜΑ 1ο Α. Στις

Διαβάστε περισσότερα

Διαγνωστικό Κέντρο Έργων Τέχνης ΙΔΡΥΜΑ ΟΡΜΥΛΙΑ

Διαγνωστικό Κέντρο Έργων Τέχνης ΙΔΡΥΜΑ ΟΡΜΥΛΙΑ Διαγνωστικό Κέντρο Έργων Τέχνης ΙΔΡΥΜΑ ΟΡΜΥΛΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης Εφαρμογή μη καταστρεπτικών μεθόδων για τη διερεύνηση των υλικών και της τεχνικής κατασκευής ψηφιδωτών

Διαβάστε περισσότερα

Μοριακή Φασματοσκοπία I. Παραδόσεις μαθήματος Θ. Λαζαρίδης

Μοριακή Φασματοσκοπία I. Παραδόσεις μαθήματος Θ. Λαζαρίδης Μοριακή Φασματοσκοπία I Παραδόσεις μαθήματος Θ. Λαζαρίδης 2 Τι μελετά η μοριακή φασματοσκοπία; Η μοριακή φασματοσκοπία μελετά την αλληλεπίδραση των μορίων με την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία Από τη μελέτη

Διαβάστε περισσότερα

Φασματοσκοπία Υπερύθρου (IR, FTIR)

Φασματοσκοπία Υπερύθρου (IR, FTIR) Φασματοσκοπία Υπερύθρου (IR, FTIR) Εργαστήριο Ανάλυσης ΤΕΙ Αθήνας 2016-2017 Διδάσκοντες Βασιλεία Σινάνογλου Παναγιώτης Ζουμπουλάκης Σωτήρης Μπρατάκος Γενικά Στην φασματοσκοπία υπερύθρου μελετάμε την απορρόφηση

Διαβάστε περισσότερα

XHMEIA ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

XHMEIA ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑ XHMEIA ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΘΕΜΑ 1ο Για τις ερωτήσεις 1.1 1.4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1.1 Ποια από

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΣΤ 30 ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΤΕΣΤ 30 ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΕΣΤ 30 ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΧΗΜΕΙΑΣ ο αριθμός Avogadro, N A, L = 6,022 10 23 mol -1 η σταθερά Faraday, F = 96 487 C mol -1 σταθερά αερίων R = 8,314 510 (70) J K -1 mol -1 = 0,082 L atm mol -1 K -1 μοριακός

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΟΥΤΑΛΙΑΝΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΝΕΣΗ ΛΕYΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΩΓΡΑΦΑΚΗΣ ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΥ

ΦΩΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΟΥΤΑΛΙΑΝΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΝΕΣΗ ΛΕYΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΩΓΡΑΦΑΚΗΣ ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΥ ΦΩΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΟΥΤΑΛΙΑΝΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΝΕΣΗ ΛΕYΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΩΓΡΑΦΑΚΗΣ ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ-ΦΩΣ ΝΙΚΟΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΟΓΛΟΥ ΠΟΥ ΗΣΟΥΝΑ ΦΩΣ ΜΟΥ ΠΥΛΗΤΟΥΗΧΟΥ ΤΟΦΩΣΤΟΥΗΛΙΟΥ SOUNDTRACK ΑΠΌ ΜΑΛΛΙΑ ΚΟΥΒΑΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Βαθμολογία φασματοσκοπίου και προσδιορισμός φασμάτων εκπομπής και απορρόφησης.

Βαθμολογία φασματοσκοπίου και προσδιορισμός φασμάτων εκπομπής και απορρόφησης. Ο9 Βαθμολογία φασματοσκοπίου και προσδιορισμός φασμάτων εκπομπής και απορρόφησης. 1 Σκοπός Όταν αναλύεται το φως που εκπέμπεται από ένα σώμα τότε λαμβάνεται το φάσμα του. Ειδικά το φάσμα των αερίων αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

Προτεινόμενα θέματα για τις εξετάσεις 2011

Προτεινόμενα θέματα για τις εξετάσεις 2011 Προτεινόμενα θέματα για τις εξετάσεις 2011 Τάξη: Γ Γενικού Λυκείου Μάθημα: Χημεία Θετικής Κατεύθυνσης ΘΕΜΑ 1ο Για τις ερωτήσεις 1.1 1.4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτική ανάλυση ιόντων 1 ο Πείραμα

Ποιοτική ανάλυση ιόντων 1 ο Πείραμα Εισαγωγή Ποιοτική ανάλυση ιόντων 1 ο Πείραμα Η ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα και των εδαφών από βιομηχανικά απόβλητα είναι ένα από τα καίρια περιβαλλοντικά προβλήματα της εποχής μας. Ειδικά η απόρριψη

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 5 ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α-Α να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΧ. ΕΤΟΣ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: 1 ο ΕΠΑΛ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΦΥΤΙΚΕΣ ΒΑΦΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΧ. ΕΤΟΣ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: 1 ο ΕΠΑΛ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΦΥΤΙΚΕΣ ΒΑΦΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΧ. ΕΤΟΣ: 2012 2013 ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: 1 ο ΕΠΑΛ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΦΥΤΙΚΕΣ ΒΑΦΕΣ ΦΥΤΙΚΕΣ ΒΑΦΕΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΓΙΑΝΤΣΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΟΥΡΡΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ 1. Εισαγωγή. Η ενέργεια, όπως είναι γνωστό από τη φυσική, διαδίδεται με τρεις τρόπους: Α) δι' αγωγής Β) δια μεταφοράς Γ) δι'ακτινοβολίας Ο τελευταίος τρόπος διάδοσης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-2 Υ: ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-2 Υ: ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-2 Υ: ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ ΥΠEΡΥΘΡΗ ΘΕΡΜΟΓΡΑΦΙΑ Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης Τομέας Υλικών, Διεργασιών και

Διαβάστε περισσότερα

Μονάδες Το γραμμικό φάσμα του ατόμου του υδρογόνου ερμηνεύεται με

Μονάδες Το γραμμικό φάσμα του ατόμου του υδρογόνου ερμηνεύεται με Προτεινόµενα Θέµατα Γ Λυκείου Οκτώβριος 20 Φυσική ΘΕΜΑ A γενιικής παιιδείίας Στις ερωτήσεις -5 να γράψετε τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.. Η υπεριώδης ακτινοβολία

Διαβάστε περισσότερα

Δx

Δx Ποια είναι η ελάχιστη αβεβαιότητα της ταχύτητας ενός φορτηγού μάζας 2 τόνων που περιμένει σε ένα κόκκινο φανάρι (η η μέγιστη δυνατή ταχύτητά του) όταν η θέση του μετράται με αβεβαιότητα 1 x 10-10 m. Δx

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 05 2 0 ΘΕΡΙΝΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ ο Οδηγία: Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις -4 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση..

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ (SPECTROMETRIC TECHNIQUES)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ (SPECTROMETRIC TECHNIQUES) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ (SPECTROMETRIC TECHNIQUES) ΑΘΗΝΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ Στηρίζονται στις αλληλεπιδράσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας με την ύλη. Φασματομετρία=

Διαβάστε περισσότερα

Βαθμολογία φασματοσκοπίου και προσδιορισμός φασμάτων εκπομπής και απορρόφησης

Βαθμολογία φασματοσκοπίου και προσδιορισμός φασμάτων εκπομπής και απορρόφησης O9 Βαθμολογία φασματοσκοπίου και προσδιορισμός φασμάτων εκπομπής και απορρόφησης 1. Σκοπός Όταν αναλύσουμε το φως που εκπέμπεται από ένα σώμα τότε λαμβάνουμε το φάσμα του. Ειδικά το φάσμα των αερίων αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

Οργανική Χημεία. Κεφάλαια 12 &13: Φασματοσκοπία μαζών και υπερύθρου

Οργανική Χημεία. Κεφάλαια 12 &13: Φασματοσκοπία μαζών και υπερύθρου Οργανική Χημεία Κεφάλαια 12 &13: Φασματοσκοπία μαζών και υπερύθρου 1. Γενικά Δυνατότητα προσδιορισμού δομών με σαφήνεια χρησιμοποιώντας τεχνικές φασματοσκοπίας Φασματοσκοπία μαζών Μέγεθος, μοριακός τύπος

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί Η ζωή στον πλανήτη μας στηρίζεται στην ενέργεια του ήλιου. Η ενέργεια αυτή εκπέμπεται με τη μορφή ακτινοβολίας. Ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 0 ΜΑΪΟΥ 204 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

1.5 Υπέρυθρη Ακτινοβολία

1.5 Υπέρυθρη Ακτινοβολία 1.5 Υπέρυθρη Ακτινοβολία Το συνεχές φάσμα που παίρνουμε, όταν αναλύουμε με το φασματοσκόπιο το λευκό φως, τελειώνει στο ένα άκρο με ιώδες φως, ενώ στο άλλο με ερυθρό. Όπως φαίνεται στην Εικόνα 10, το ορατό

Διαβάστε περισσότερα

προς τα θετικά του x άξονα. Ως κύμα η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (άρα και το φως) ικανοποιούν τη βασική εξίσωση των κυμάτων, δηλαδή: c = λf (1)

προς τα θετικά του x άξονα. Ως κύμα η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (άρα και το φως) ικανοποιούν τη βασική εξίσωση των κυμάτων, δηλαδή: c = λf (1) Φως 1 1 Φως 11 Η φύση του φωτός Το φως είναι το μέρος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που διεγείρει τα κωνία και τα ραβδία του αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού μας Αυτό έχει μήκος κύματος από λ 400

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτροµαγνητικό Φάσµα. και. Ορατό Φως

Ηλεκτροµαγνητικό Φάσµα. και. Ορατό Φως Ηλεκτροµαγνητικό Φάσµα και Ορατό Φως Ηλεκτροµαγνητικό Φάσµα Το σύνολο των ΗΜ κυµάτων αποτελεί το Ηλεκτροµαγνητικό Φάσµα Το ορατό φως Το ορατό φως Το ορατό φως αποτελεί ένα πολύ µικρό κοµµάτι του Ηλεκτροµαγνητικού

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ Σκοπός Εργαστηριακής Άσκησης Η παρατήρηση και η κατανόηση των μηχανισμών των οξειδοαναγωγικών δράσεων. Θεωρητικό Μέρος Οξείδωση ονομάζεται κάθε αντίδραση κατά την οποία συμβαίνει

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΥΝΕΧΩΝ ΦΑΣΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΗΣ & ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΣΤΕΡΕΟΥ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΥΝΕΧΩΝ ΦΑΣΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΗΣ & ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΣΤΕΡΕΟΥ 1 ο ΕΚΦΕ (Ν. ΣΜΥΡΝΗΣ) Δ Δ/ΝΣΗΣ Δ. Ε. ΑΘΗΝΑΣ 1 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΥΝΕΧΩΝ ΦΑΣΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΗΣ & ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΣΤΕΡΕΟΥ Α. ΣΤΟΧΟΙ Η παραγωγή λευκού φωτός με τη χρήση λαμπτήρα πυράκτωσης. Η χρήση πηγών φωτός διαφορετικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Επιµέλεια: Οµάδα Φυσικών της Ώθησης

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Επιµέλεια: Οµάδα Φυσικών της Ώθησης ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 0 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Επιµέλεια: Οµάδα Φυσικών της Ώθησης ΘΕΜΑ A ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 0 Παρασκευή, 0 Μαΐου 0 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΦΥΣΙΚΗ Στις ερωτήσεις Α -Α να γράψετε στο τετράδιό σας τον

Διαβάστε περισσότερα

6. Ατομικά γραμμικά φάσματα

6. Ατομικά γραμμικά φάσματα 6. Ατομικά γραμμικά φάσματα Σκοπός Κάθε στοιχείο έχει στην πραγματικότητα ένα χαρακτηριστικό γραμμικό φάσμα, οφειλόμενο στην εκπομπή φωτός από πυρωμένα άτομα του στοιχείου. Τα φάσματα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Φασματοφωτομετρία

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Φασματοφωτομετρία 1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Φασματοφωτομετρία Ιωάννης Πούλιος Αθανάσιος Κούρας Ευαγγελία Μανώλη ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 54124

Διαβάστε περισσότερα

Η θερμική υπέρυθρη εκπομπή της Γης

Η θερμική υπέρυθρη εκπομπή της Γης Η θερμική υπέρυθρη εκπομπή της Γης Δορυφορικές μετρήσεις στο IR. Θεωρητική θεώρηση της τηλεπισκόπισης της εκπομπήςτηςγήινηςακτινοβολίαςαπό δορυφορικές πλατφόρμες. Μοντέλα διάδοσης της υπέρυθρης ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή σε οπτική και μικροσκοπία

Εισαγωγή σε οπτική και μικροσκοπία Εισαγωγή σε οπτική και μικροσκοπία Eukaryotic cells Microscope Cancer Μικροσκόπια Microscopes Ποια είδη υπάρχουν (και γιατί) Πώς λειτουργούν (βασικές αρχές) Πώς και ποια μικροσκόπια μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Λύσεις 3 ης Γραπτής Εργασίας (Φασματοσκοπία)

Λύσεις 3 ης Γραπτής Εργασίας (Φασματοσκοπία) Ακαδημαϊκό έτος 014-15 Θέμα 1. α) Υπολογίστε το μήκος κύματος, τον κυματάριθμο και την ενέργεια των εκπεμπόμενων κυμάτων ενός ραδιοφωνικού σταθμού που εκπέμπει στα 88.8 MHz στην μπάντα των FM. β) Συγκρίνετε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ. ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα- Ιδιότητες - είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ. ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα- Ιδιότητες - είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ 1.1 Τα οξέα ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα Ιδιότητες είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1. Ποιες χηµικές ενώσεις ονοµάζονται οξέα; Με ποιόν χηµικό τύπο παριστάνουµε γενικά τα οξέα; Οξέα είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 2η:Ταξινόμηση των στοιχείων-στοιχεία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον

ΕΝΟΤΗΤΑ 2η:Ταξινόμηση των στοιχείων-στοιχεία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ΕΝΟΤΗΤΑ 2η:Ταξινόμηση των στοιχείων-στοιχεία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον 1. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ Η ανάγκη της ταξινόμησης των στοιχείων Ενώ στην αρχαιότητα ήταν γνωστά γύρω στα 13 περίπου στοιχεία, τον 18o αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 7 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 7 ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ

Διαβάστε περισσότερα

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΧΗΜΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ÊÁËÁÌÁÔÁ. Κάνω τις ηλεκτρονιακές κατανοµές των ατόµων σε στιβάδες:

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΧΗΜΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ÊÁËÁÌÁÔÁ. Κάνω τις ηλεκτρονιακές κατανοµές των ατόµων σε στιβάδες: ΘΕΜΑ.. β.. α.. α.4. γ.5. α. Σωστό β. Λάθος γ. Λάθος δ. Σωστό ε. Σωστό ΘΕΜΑ.. α. Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΧΗΜΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Κάνω τις ηλεκτρονιακές κατανοµές των ατόµων σε στιβάδες: Ο: s s p 4 9F: s

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά σωματίδια της ύλης

Βασικά σωματίδια της ύλης 1 Βασικά σωματίδια της ύλης Τα βασικά σωματίδια της ύλης είναι τα άτομα, τα μόρια και τα ιόντα. «Άτομο ονομάζουμε το μικρότερο σωματίδιο της ύλης που μπορεί να πάρει μέρος στο σχηματισμό χημικών ενώσεων».

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2013-14 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΤΑΞΗ :Γ ΜΑΘΗΜΑ : ΧΗΜΕΙΑ ΒΑΘΜΟΣ:.. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 04/06/14 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ΩΡΕΣ (Βιολογία Χημεία) Αριθμός σελίδων γραπτού:7

Διαβάστε περισσότερα

Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία

Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία Α) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ Στοιχείο Σύμβολο Σθένος Νάτριο Να 1 Κάλιο Κ 1 Μαγνήσιο Mg 2 Ασβέστιο Ca 2 Σίδηρος Fe 2 ή 3 Χαλκός Cu 2 Ψευδάργυρος Zn 2 Λίθιο Li 1 Άργυρος

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1. Το χρώμιο έχει τέσσερα φυσικά ισότοπα με τις εξής κλασματικές αφθονίες και ατομικές μάζες: 50 Cr, 4,35%, 49,9461 amu

ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1. Το χρώμιο έχει τέσσερα φυσικά ισότοπα με τις εξής κλασματικές αφθονίες και ατομικές μάζες: 50 Cr, 4,35%, 49,9461 amu 1η ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ (19/11/2014) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΗΤΡΩΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ: 1ο Οδηγίες εξετάσεως Θέματα 1-8: Σημειώστε Χ στον κύκλο με τη σωστή απάντηση. Θέματα 9 και 10: Αιτιολογείστε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΑΣ ΑΤΟΣΚΟΠ ΦΑΣΜΑ ΑΣ ΚΑΙ ΧΗΜΕΙΑ ΝΤΙΚΗΣ ΕΣ ΚΒΑΝ ΑΡΧΕ

ΠΙΑΣ ΑΤΟΣΚΟΠ ΦΑΣΜΑ ΑΣ ΚΑΙ ΧΗΜΕΙΑ ΝΤΙΚΗΣ ΕΣ ΚΒΑΝ ΑΡΧΕ ΠΙΑΣ Γενικά χαρακτηριστικά φασματοσκοπίας Το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα ΠΙΑΣ Γενικά χαρακτηριστικά φασματοσκοπίας Αλληλεπίδραση η ατόμων και μορίων με την ηλεκτρομαγνητική η ακτινοβολία Ε Ε Ενεργειακές καταστάσεις:

Διαβάστε περισσότερα

Φασματοσκοπίας UV/ορατού Φασματοσκοπίας υπερύθρου Φασματοσκοπίας άπω υπερύθρου / μικροκυμάτων Φασματοσκοπίας φθορισμού Φασματοσκοπίας NMR

Φασματοσκοπίας UV/ορατού Φασματοσκοπίας υπερύθρου Φασματοσκοπίας άπω υπερύθρου / μικροκυμάτων Φασματοσκοπίας φθορισμού Φασματοσκοπίας NMR Φασματοσκοπία Ερμηνεία & εφαρμογές : Φασματοσκοπίας UV/ορατού Φασματοσκοπίας υπερύθρου Φασματοσκοπίας άπω υπερύθρου / μικροκυμάτων Φασματοσκοπίας φθορισμού Φασματοσκοπίας NMR Ποια φαινόμενα παράγουν τα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑΣ Γραφείο 211 Επίκουρος Καθηγητής: Δ. Τσιπλακίδης Τηλ.: 2310 997766 e mail: dtsiplak@chem.auth.gr url:

Διαβάστε περισσότερα

Μοριακός Χαρακτηρισμός

Μοριακός Χαρακτηρισμός Μοριακός Χαρακτηρισμός Φασματοσκοπία Υπερύθρου Φασματοσκοπία Πυρηνικού Μαγνητικού συντονισμού Φασματοσκοπία Ορατού Υπεριώδους 1 Αλληλεπίδραση Ακτινοβολίας -Ύλης I o I Δομή της Ύλης Η απορρόφηση ηλεκτρομαγνητικής

Διαβάστε περισσότερα

Μg + 2 HCL MgCl 2 +H 2

Μg + 2 HCL MgCl 2 +H 2 Εργαστηριακή άσκηση 3: Επεξήγηση πειραμάτων: αντίδραση/παρατήρηση: Μέταλλο + νερό Υδροξείδιο του μετάλλου + υδρογόνο Νa + H 2 0 NaOH + ½ H 2 To Na (Νάτριο) είναι αργυρόχρωμο μέταλλο, μαλακό, κόβεται με

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 13 Φασματοσκοπία

Κεφάλαιο 13 Φασματοσκοπία Κεφάλαιο 13 Φασματοσκοπία Φασματοσκοπία υπερύθρου Φασματοσκοπία ορατού-υπεριώδους Φασματοσκοπία πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού Φασματοσκοπία μάζας 13.1 Οι αρχές της μοριακής φασματοσκοπίας: Ηλεκτρομαγνητική

Διαβάστε περισσότερα

τα βιβλία των επιτυχιών

τα βιβλία των επιτυχιών Τα βιβλία των Εκδόσεων Πουκαμισάς συμπυκνώνουν την πολύχρονη διδακτική εμπειρία των συγγραφέων μας και αποτελούν το βασικό εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιούν οι μαθητές των φροντιστηρίων μας. Μέσα από

Διαβάστε περισσότερα

Απορρόφηση του φωτός Προσδιορισμός του συντελεστή απορρόφησης διαφανών υλικών

Απορρόφηση του φωτός Προσδιορισμός του συντελεστή απορρόφησης διαφανών υλικών Ο11 Απορρόφηση του φωτός Προσδιορισμός του συντελεστή απορρόφησης διαφανών υλικών 1. Σκοπός Η εργαστηριακή αυτή άσκηση αποσκοπεί α) στην μελέτη του φαινομένου της εξασθένησης του φωτός καθώς αυτό διέρχεται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 0 ΜΑΪΟΥ 0 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ

Διαβάστε περισσότερα

Ανόργανη Χημεία. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ενότητα 12 η : Υδατική ισορροπία Οξέα & βάσεις. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής

Ανόργανη Χημεία. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ενότητα 12 η : Υδατική ισορροπία Οξέα & βάσεις. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Ανόργανη Χημεία Ενότητα 12 η : Υδατική ισορροπία Οξέα & βάσεις Οκτώβριος 2018 Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Οι Έννοιες Οξύ Βάση: Η Θεωρία Brønsted - Lowry 2 Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β )

Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΘΕΜΑ Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΚΥΡΙΑΚΗ 13/04/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΔΕΚΑΤΡΕΙΣ (13) ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΥΤΟΔΙΟΡΘΩΣΗΣ Στις ερωτήσεις Α1

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 5 ο ΕΞΑΜΗΝΟ

ΤΕΧΝΙΚΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 5 ο ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΕΧΝΙΚΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 5 ο ΕΞΑΜΗΝΟ Μελέτη της κινητικής αποχρωματισμού πρότυπων διαλυμάτων αζωχρωμάτων μέσω της καταλυτικής διάσπασης υπεροξειδίου του υδρογόνου σε αντιδραστήρα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΗ ΚΥΜΑΤΩΝ εγκάρσια διαμήκη

ΕΙΔΗ ΚΥΜΑΤΩΝ εγκάρσια διαμήκη ΕΙΔΗ ΚΥΜΑΤΩΝ Τα οδεύοντα κύματα στα οποία η διαταραχή της μεταβλητής ποσότητας (πίεση, στάθμη, πεδίο κλπ) συμβαίνει κάθετα προς την διεύθυνση διάδοσης του κύματος ονομάζονται εγκάρσια κύματα Αντίθετα,

Διαβάστε περισσότερα

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 5

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 5 2002 5. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη λέξη που συµπληρώνει σωστά καθεµία από τις παρακάτω προτάσεις. γ. Η αιτία δηµιουργίας του ηλεκτροµαγνητικού κύµατος είναι η... κίνηση ηλεκτρικών φορτίων. 1. Ακτίνα

Διαβάστε περισσότερα

Εκπομπή Φωτός Απορρόφηση φωτός

Εκπομπή Φωτός Απορρόφηση φωτός Εκπομπή Φωτός Απορρόφηση φωτός Ατομικό μοντέλο Ηλεκτρόνια κοντά στον πυρήνα βρίσκονται σε χαμηλή ενεργειακή στάθμη Συνεχές ενεργειακό φάσμα E i Ενέργεια ιονισμού E m E n E 2 E 1 θεμελιώδης κατάσταση Κάθε

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ-ΕΡΓΑΣΙΑ 4 Α. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ

ΧΗΜΕΙΑ-ΕΡΓΑΣΙΑ 4 Α. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑ-ΕΡΓΑΣΙΑ 4 Α. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ Ονοματολογία Αν η ένωση έχει μοριακό τύπο της μορφής Η x A δηλαδή είναι ένα οξύ, τότε : α) Αν το Α δεν έχει Ο (οξυγόνο)

Διαβάστε περισσότερα

Ενόργανη Ανάλυση II. Ενότητα 3: Εισαγωγή στις φασματομετρικές τεχνικές. Θωμαΐδης Νικόλαος Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας

Ενόργανη Ανάλυση II. Ενότητα 3: Εισαγωγή στις φασματομετρικές τεχνικές. Θωμαΐδης Νικόλαος Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας Ενόργανη Ανάλυση II Ενότητα 3: Εισαγωγή στις φασματομετρικές τεχνικές Θωμαΐδης Νικόλαος Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΑ: Μέτρηση της έντασης

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΠΜΔΧ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΠΜΔΧ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΠΜΔΧ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 27 ος ΠΜΔΧ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 30 03 203. Στοιχείο Μ το οποίο ανήκει στην πρώτη σειρά στοιχείων μετάπτωσης, σχηματίζει ιόν Μ 3+, που έχει 3 ηλεκτρόνια στην υποστιβάδα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ. π. Αναστάσιος Ισαάκ Λύκειο Παραλιμνίου Ιανουάριος 2014

ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ. π. Αναστάσιος Ισαάκ Λύκειο Παραλιμνίου Ιανουάριος 2014 ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ π. Αναστάσιος Ισαάκ Λύκειο Παραλιμνίου Ιανουάριος 2014 www.biomathia.webnode.gr ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ (ΜΕΓΑΛΟΜΟΡΙΑΚΕΣ) ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ ΛΙΠΗ ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ ΑΡΧΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Α: (μονάδες 4) Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δύο (2) μονάδες. Ερώτηση 1

ΜΕΡΟΣ Α: (μονάδες 4) Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δύο (2) μονάδες. Ερώτηση 1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA (20/100) ΤΑΞΗ: Γ Γυμνασίου ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/6/2015 ΧΡΟΝΟΣ: 2 Ώρες (Χημεία + Βιολογία) ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ Αριθμητικά:.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3 Το θέμα που απασχολεί το κεφάλαιο σε όλη του την έκταση είναι ο μεταβολισμός και χωρίζεται σε τέσσερις υποκατηγορίες: 3.1)Ενέργεια και οργανισμοί,

Διαβάστε περισσότερα

Ανόργανη Χημεία. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ενότητα 4 η : Ιοντικοί Δεσμοί Χημεία Κύριων Ομάδων. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής

Ανόργανη Χημεία. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ενότητα 4 η : Ιοντικοί Δεσμοί Χημεία Κύριων Ομάδων. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Ανόργανη Χημεία Ενότητα 4 η : Ιοντικοί Δεσμοί Χημεία Κύριων Ομάδων Οκτώβριος 2018 Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Δόμηση Ηλεκτρονίων στα Ιόντα 2 Για τα στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Γυμνάσιο Αργυρούπολης. Χημεία Γ Γυμνασίου. 1. Γενικά να γνωρίζεις Α. τα σύμβολα των παρακάτω στοιχείων

1 ο Γυμνάσιο Αργυρούπολης. Χημεία Γ Γυμνασίου. 1. Γενικά να γνωρίζεις Α. τα σύμβολα των παρακάτω στοιχείων 1 ο Γυμνάσιο Αργυρούπολης Π. Γκίνης 1. Γενικά να γνωρίζεις Α. τα σύμβολα των παρακάτω στοιχείων Β. τις παρακάτω ρίζες Χημεία Γ Γυμνασίου Οξυγόνο O Βρώμιο Br Χαλκός Cu Υδρογόνο H Ιώδιο I Αργίλιο Al Άζωτο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ 1.. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασμένες (Λ); α. Στη διάθλαση όταν το φως διέρχεται από ένα οπτικά πυκνότερο υλικό σε ένα οπτικά αραιότερο

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση Τροφίμων. Ενότητα 9: Υδατική ισορροπία Οξέα και βάσεις Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ακαδημαϊκό Έτος

Ανάλυση Τροφίμων. Ενότητα 9: Υδατική ισορροπία Οξέα και βάσεις Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ακαδημαϊκό Έτος Ανάλυση Τροφίμων Ενότητα 9: Υδατική ισορροπία Οξέα και βάσεις Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ακαδημαϊκό Έτος 2018-2019 Δημήτρης Π. Μακρής PhD DIC Αναπληρωτής Καθηγητής Οι Έννοιες Οξύ Βάση:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 09/01/12 ΛΥΣΕΙΣ

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 09/01/12 ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΚΠ. ΤΟΥΣ 0-0 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΙΑΣ/Γ ΛΥΚΙΟΥ ΣΙΡΑ: ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΗΜΡΟΜΗΝΙΑ: 09/0/ ΛΥΣΙΣ ΘΜΑ ο Οδηγία: Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό κάθε µίας από τις παρακάτω ερωτήσεις -

Διαβάστε περισσότερα

Οι ακτίνες Χ είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με λ [ m] (ή 0,01-10Å) και ενέργεια φωτονίων kev.

Οι ακτίνες Χ είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με λ [ m] (ή 0,01-10Å) και ενέργεια φωτονίων kev. Οι ακτίνες Χ είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με λ [10-9 -10-12 m] (ή 0,01-10Å) και ενέργεια φωτονίων kev. ότι το αόρατο το «φώς» από τον σωλήνα διαπερνούσε διάφορα υλικά (χαρτί, ξύλο, βιβλία) κατά την

Διαβάστε περισσότερα

Η ανακλαστικότητα των φωτοβολταϊκών πλαισίων

Η ανακλαστικότητα των φωτοβολταϊκών πλαισίων Η ανακλαστικότητα των φωτοβολταϊκών πλαισίων Γ Έκδοση Ιανουάριος 2009 Το παρόν κείμενο αποτελεί αναδημοσίευση των βασικών σημείων από τη Μελέτη για την Αντανακλαστικότητα Φωτοβολταϊκών Πλαισίων Τεχνολογίας

Διαβάστε περισσότερα