3ο Colloquium Υποψήφιων Διδακτόρων και Μεταπτυχιακών Φοιτητών του Τομέα Αρχαίας Ελληνικής & Ρωμαϊκής, Βυζαντινής & Μεσαιωνικής Ιστορίας

Transcript

1 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Φιλοσοφική Σχολή - Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας 3ο Colloquium Υποψήφιων Διδακτόρων και Μεταπτυχιακών Φοιτητών του Τομέα Αρχαίας Ελληνικής & Ρωμαϊκής, Βυζαντινής & Μεσαιωνικής Ιστορίας Τρίτη 19 Ιανουαρίου 2016 (Σπουδαστήριο Βυζαντινής και Μεσαιωνικής Ιστορίας, ΝΦΣ, 406) Πρόγραμμα Ημερίδας :30 Η εικόνα των Μακεδόνων στη Δεύτερη Σοφιστική, Πεπούδης Αντώνιος 10:30-11:30 Η εξωτερική πολιτική του Μαρκιανού ( μ.χ.) στον Δούναβη, Σαραντίδης Ιωάννης 11:30-12:15 Η οργάνωση της αυτοκρατορικής γραμματείας κατά την πρώιμη και μέση βυζαντινή περίοδο, Χάιτα Δέσποινα 12:15-13:45 Διάλειμμα. Κοπή βασιλόπιτας Τομέα για το Νέον Έτος. 13:45-14:30 Βυζαντινά εργαστήρια και αστική οικονομία (9 ος -15 ος αι.), Μουλλάι Ίνα 14:30-15:15 Οι πόλεις και το κοινό των Ακαρνάνων (5 ος -1 ος αι. π.χ.), Γαϊτάνος Κωνσταντίνος 1

2 Περιλήψεις Ομιλιών Η εικόνα των Μακεδόνων στη Δεύτερη Σοφιστική, Πεπούδης Αντώνιος, υποψήφιος διδάκτορας αρχαίας ιστορίας. Στο πλαίσιο της διδακτορικής μου διατριβής με θέμα η «Παρουσίαση των Μακεδόνων στους συγγραφείς των αυτοκρατορικών χρόνων (1ος - 3ος αι)», η μέχρι στιγμής έρευνά μου εστίασε στη μελέτη του πνευματικού κινήματος της «δεύτερης σοφιστικής», καθώς και του ευρύτερου κύκλου των πεπαιδευμένων κατά τη ρωμαϊκή αυτοκρατορική περίοδο. Για τη δεύτερη σοφιστική μελετήθηκαν σημαντικά έργα συγγραφέων, όπως των G.W. Bowersock, G. Anderson, S. Swain, T. Whitmarsh και E. Bowie, τα οποία ανέδειξαν τα χαρακτηριστικά των σοφιστών της περιόδου, όπως τον θαυμασμό τους για τα έργα της κλασικής περιόδου (το οποίο αποτελεί χαρακτηριστικό γενικά των πεπαιδευμένων), τη μίμηση της αττικής γλώσσας του 5 ου και 4 ου αιώνα, το κύρος τους και την ισχύ τους εντός και εκτός της τοπικής κοινωνίας, τα οποία συγκροτούν τη διακριτή ταυτότητα της ελίτ σε σύγκριση με τις κατώτερες τάξεις. Επιπρόσθετα, έγιναν κατανοητές φαινομενικά αντιθετικές μεταξύ τους τάσεις, από τη μία η ενσωμάτωση των πεπαιδευμένων στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία με την απόκτηση της ρωμαϊκής πολιτείας και την ανάληψη θέσεων στη ρωμαϊκή διοίκηση, το οποίο σημαίνει ουσιαστικά την πολιτική ταυτοποίησή τους με την αυτοκρατορία, και από την άλλη η εμμονή στο ένδοξο, εξωραϊσμένο στο νου τους, ιστορικό παρελθόν της κλασικής περιόδου, το οποίο δείχνει ότι οι πεπαιδευμένοι ένιωθαν πολιτισμικά Έλληνες. Έχοντας λοιπόν αυτήν την εικόνα για τους συγγραφείς της περιόδου, μελετήθηκαν τα έργα σύγχρονων συγγραφέων που ασχολήθηκαν στην έρευνά τους με την εικόνα των Μακεδόνων σε επιλεγμένα χωρία από έργα ενός ή περισσοτέρων Ελλήνων συγγραφέων από τους δεκατρείς συνολικά (Αρριανός, Αππιανός, Δίων Κάσσιος, Ηρωδιανός, Δέξιππος, Στράβων, Διονύσιος Αλικαρνασσέας, Δίων Χρυσόστομος, Αίλιος Αριστείδης, Φιλόστρατος, Λουκιανός, Παυσανίας Πλούταρχος) που αποτελούν αντικείμενο της παρούσας εργασίας μου. Έτσι, μελετήθηκαν τα έργα του Ι. Κ. Ξυδοπούλου με τίτλο Κοινωνικές και Πολιτιστικές σχέσεις των Μακεδόνων και των άλλων Ελλήνων (Θεσσαλονίκη ), μερικά άρθρα της S. R. Asirvatham, άρθρο του Tim Whitmarsh με τίτλο Alexander s Hellenism and Plutarch s 2

3 Textualism, ενώ υπάρχουν σύντομες αναφορές σε άλλα έργα, όπως του S. Swain, Hellenism and Empire: Language, Classicism, and Power in the Greek World, AD , (Oxford 1996) και στο άρθρο του G. S. Bucher με τίτλο The Origins, Program, and Composition of Appian's Roman History [TAPA 130 (2000), ]. Η εξωτερική πολιτική του Μαρκιανού ( μ.χ.) στον Δούναβη, Σαραντίδης Ιωάννης, υποψήφιος διδάκτορας βυζαντινής και μεσαιωνικής ιστορίας. Η στρατιωτική ισχύς και η εδαφική επέκταση των Ούννων του Αττίλα προκάλεσε την υποχώρηση της πολιτικής επιρροής του βυζαντινού κράτους στους βαρβαρικούς λαούς του παραδουνάβιου χώρου το διάστημα μ.χ. Με την άνοδο του στην εξουσία το 450 μ.χ. ο αυτοκράτορας Μαρκιανός ανέλαβε σημαντικές πρωτοβουλίες, τόσο στρατιωτικές όσο και διπλωματικές, προκειμένου να ενισχύσει τη θέση του Βυζαντίου και να περιορίσει την ουννική απειλή στα ευρωπαϊκά εδάφη της αυτοκρατορίας. Στο πλαίσιο της μεταπτυχιακής μου εργασίας μελέτησα την πολιτική που εφάρμοσε ο Μαρκιανός στον Δούναβη κατά τα έτη μ.χ. και αυτή πρόκειται να παρουσιάσω. Ειδικότερα θα αναφερθώ στις επαφές που ανέπτυξε ο Μαρκιανός με τα βαρβαρικά φύλα, τις βυζαντινο-βαρβαρικές συνθήκες και τη δημιουργία του νέου συστήματος ασφαλείας που δημιούργησε ο αυτοκράτορας για την προστασία της βυζαντινής επικράτειας στη χερσόνησο του Αίμου. Η οργάνωση της αυτοκρατορικής γραμματείας κατά την πρώιμη και μέση βυζαντινή περίοδο, Χάιτα Δέσποινα, μεταπτυχιακή φοιτήτρια βυζαντινής και μεσαιωνικής ιστορίας. Η εργασία με τίτλο «Η αυτοκρατορική γραμματεία κατά την πρώιμη και μέση βυζαντινή περίοδο» έχει ως στόχο να παρουσιάσει τον μηχανισμό της αυτοκρατορικής γραμματείας του βυζαντινού κράτους και να περιγράψει την οργάνωση και τη λειτουργία της. Διερευνώνται οι αξιωματούχοι που υπηρετούσαν σε αυτή κατά την πρώιμη και τη μέση βυζαντινή περίοδο και εξετάζονται οι γραμματειακές τους αρμοδιότητες, οι τιμητικοί τους τίτλοι, η θέση τους στην κρατική ιεραρχία και οι υφιστάμενοι υπάλληλοι που εργάζονταν στην υπηρεσία τους. 3

4 Επισημαίνονται οι αλλαγές που έλαβαν χώρα στην αυτοκρατορική γραμματεία από την πρώιμη στη μέση βυζαντινή περίοδο και περιγράφεται η εξέλιξη των γραμματειακών αξιωμάτων, ορισμένα από τα οποία διατηρήθηκαν και στις δύο περιόδους, ενώ άλλα έπαυσαν να λειτουργούν ή εξελίχθηκαν σε δικαστικούς λειτουργούς. Βυζαντινά εργαστήρια και αστική οικονομία (9 ος -15 ος αι.), Μουλλάι Ίνα, μεταπτυχιακή φοιτήτρια βυζαντινής και μεσαιωνικής ιστορίας. Η παρούσα παρουσίαση αποτελεί μέρος της κύριας διπλωματικής εργασίας με τίτλο «Βυζαντινά εργαστήρια και αστική οικονομία από τον 9ο αι.». Θα αναφερθούν οι βιοτεχνικές εγκαταστάσεις στη Θεσσαλονίκη και τη γύρω από αυτή περιοχή από τον 9ο έως και τον 15ο αιώνα. Ως πηγές για τη διερεύνηση του συγκεκριμένου θέματος χρησιμεύουν τα κείμενα κάθε μορφής και προέλευσης και αρχαιολογικά ευρήματα. Ιδιαίτερα πολύτιμα για τη διερεύνηση του συγκεκριμένου χώρου είναι τα αρχεία του Αγίου Όρους που μας παρέχουν πληθώρα πληροφοριών. Αρχικά, θα γίνει μια σύντομη εισαγωγή στα κύρια χαρακτηριστικά του όρου εργαστήριον (τα είδη, το καθεστώς ιδιοκτησίας, οι θέσεις που βρίσκονταν, το νομικό καθεστώς κ.α). Στη συνέχεια, θα καταγραφούν τα εργαστήρια που εντοπίζονται στη Θεσσαλονίκη με βάση τις γραπτές πηγές και τα αρχαιολογικά ευρήματα. Τα εργαστήρια κατηγοριοποιούνται με βάση το είδος τους και τοποθετούνται σε χρονολογική σειρά. Από τα είδη των εργαστηρίων που καταγράφηκαν εδώ, λόγω έλλειψης χρόνου θα εξετασθούν μόνο τα μυλικά εργαστήρια. Θα αναφερθούν τα είδη των μύλων και θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στους νερόμυλους. Πληροφορίες για τα μυλικά εργαστήρια παραδίδονται στα μοναστηριακά έγγραφα του Άθω και μας διαφωτίζουν σχετικά με τις βασικές λειτουργίες τους. Οι πόλεις και το κοινό των Ακαρνάνων (5 ος -1 ος αι. π.χ.), Γαϊτάνος Κωνσταντίνος, μεταπτυχιακός φοιτητής αρχαίας ιστορίας. Στην παρούσα ανακοίνωση θα παρουσιαστεί ένα τμήμα της διπλωματικής μου 4

5 εργασίας στον κλάδο της αρχαίας ιστορίας, με θέμα τις «πόλεις και το κοινό των Ακαρνάνων (5 ος -1 ος αιώνας π.χ)». Στην ανακοίνωση θα παρουσιαστούν εν συντομία τμήματα από τις τρεις βασικές ενότητες της εργασίας. Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στην πολιτική ιστορία της Ακαρνανίας από την εποχή του 5 ου έως και τον 1 ο αιώνα π.χ. Στη δεύτερη ενότητα, γίνεται λόγος για ορισμένα από τα κρατικά όργανα και τους πολιτικούς θεσμούς που υφίσταντο στις πόλεις, αλλά και στο κοινό των Ακαρνάνων. Στην τρίτη και τελευταία ενότητα, θα παρουσιαστούν συνοπτικά ιδρυτικοί μύθοι πόλεων της Ακαρνανίας, καθώς και μία προσπάθεια να αναδειχθεί ένα είδος διαμόρφωσης ταυτότητας «εθνικής» ή συλλογικής στο εσωτερικό της περιοχής της Ακαρνανίας. Παράλληλα, θα γίνει μνεία και στον τρόπο με τον οποίο προσελάμβαναν άλλες ελληνικές πόλεις πολίτες από την Ακαρνανική επικράτεια. Επίσης, στην ανακοίνωση θα συμπεριληφθούν περιλήψεις από τα συγγράμματα που πραγματεύονται την περιοχή και την ιστορία της Ακαρνανίας. Στα εν λόγω πονήματα πραγματοποιείται μία εξέταση της επικράτειας της Ακαρνανίας με βάση αρχαιολογικά, τοπογραφικά ιστοριογραφικά και επιγραφικά δεδομένα. Ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης θα γίνει χρήση αποσπασμάτων από γραμματειακές και επιγραφικές πηγές. 5