Ο φωτισµός, παράγων ασφαλείας στο οδικό δίκτυο

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΑ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑ ΕΠΕ Ο φωτισµός, παράγων ασφαλείας στο οδικό δίκτυο Θα αναφερθώ στο θέµα του οδικού φωτισµού και του φωτισµού σηράγγων που έχει άµεση σχέση µε την οδική ασφάλεια και την ασφάλεια των µεταφορών. Η σηµερινή παρουσίαση του θέµατος αυτού περιλαµβάνει τα εξής επί µέρους θέµατα: Σκοπός του οδικού φωτισµού Κριτήρια και παράµετροι οδοφωτισµού και φωτισµού σηράγγων Κανονισµοί Οδοφωτισµός Φωτισµός σηράγγων Ελληνικοί Κανονισµοί και µελέτες φωτισµού Συµπεράσµατα Τα στοιχεία που παρατίθενται βασίζονται τόσο η δική µας εµπειρία όσο και των εταιρειών που εκπροσωπούµε, µεταξύ των οποίων και της Thorn Lighting Group, ενός από τους µεγαλύτερους οµίλους φωτισµού στον κόσµο µε σηµαντική παρουσία στα δηµόσια έργα υποδοµής καθώς επίσης και του φωτισµού σηράγγων. Σκοπός του οδικού φωτισµού Με τον οδικό φωτισµό επιδιώκεται: 1. Να παρέχεται η δυνατότητα στους οδηγούς των οχηµάτων να κινούνται µε ασφάλεια 2. Να αντιλαµβάνονται οι πεζοί επικίνδυνες καταστάσεις, να είναι ορατοί στους οδηγούς αλλά και να έχουν το αίσθηµα ασφάλειας όταν κινούνται σε δρόµο και 3. Να βελτιώνει την εικόνα των πόλεων και γενικότερα του περιβάλλοντος. Σελίδα 1 από 6

2 Κριτήρια και παράµετροι οδοφωτισµού και φωτισµού σηράγγων Κανονισµοί Είναι δεδοµένο ότι η κίνηση στο οδικό δίκτυο συνεχίζει να αυξάνεται σε όγκο καθώς, τόσο η τεχνολογική ανάπτυξη, όσο και κοινωνικοί λόγοι δίδουν βάρος στην οδική µεταφορά και µετακίνηση. Παρά το γεγονός ότι το µεγαλύτερο µέρος της κινήσεως πραγµατοποιείται κατά τη διάρκεια της ηµέρας, υπάρχει σηµαντική κυκλοφοριακή επιβάρυνση και κατά τη διάρκεια της νύχτας. Μετρήσεις που έχουν γίνει και δηµοσιευθεί, αποδεικνύουν ότι κατά τη διάρκεια του σκότους, τα ατυχήµατα είναι τριπλάσια αυτών που συµβαίνουν κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Ο λόγος της σηµαντικής αυτής αυξήσεως είναι η µειωµένη ορατότητα και η κόπωση, οδηγών και πεζών που επιφέρει µείωση των αντανακλαστικών τους και της ικανότητας να αντιλαµβάνονται µε την επιβαλλόµενη ταχύτητα τους κινδύνους και τα εµπόδια. Οι παρατηρήσεις αυτές οδηγούν στο συµπέρασµα ότι πρέπει να τηρούνται σχολαστικά οι κανονισµοί οδοφωτισµού και φωτισµού σηράγγων. Αυτοί οι κανονισµοί αναφέρονται στις προδιαγραφές της CIE και τις προδιαγραφές και απαιτήσεις του ΥΠΕΧΩ Ε που πραγµατεύονται το θέµα του οδοφωτισµού και του φωτισµού σηράγγων. Οι ευρωπαϊκοί κανονισµοί εξελίσσονται συνεχώς τόσο από ανεξάρτητες επιτροπές όσο και από τις έρευνες που πραγµατοποιούν οι µεγαλύτερες εταιρείες φωτισµού, οι οποίες διαθέτουν τµήµατα έρευνας και τεχνολογίας τα οποία αναπτύσσουν συνεχώς προϊόντα φωτισµού και συστήµατα µε τα οποία επιδιώκεται η δηµιουργία αισθήµατος ασφάλειας στους οδηγούς και τους πεζούς. Αυτό µας υποχρεώνει να παρακολουθούµε συνεχώς τις εξελίξεις στον τοµέα αυτό µε συµµετοχή στις διάφορες διεθνείς επιτροπές, όπου η χώρα µας είναι δυστυχώς απούσα. Η πρόσφατα ιδρυθείσα Ελληνική Επιτροπή Φωτισµού ελπίζουµε να συνεισφέρει θετικά στον τοµέα αυτό. Οδοφωτισµός Σύµφωνα µε τους κανονισµούς, ο πλέον πρόσφορος τρόπος φωτισµού του εθνικού οδικού δικτύου βασίζεται στην λαµπρότητα και όχι την ένταση φωτισµού που απεδείχθη αναποτελεσµατικό κριτήριο. Ο αντικειµενικός σκοπός είναι να επιτυγχάνεται µια οµοιόµορφη διαµήκης και συνολική λαµπρότητα στο οδόστρωµα. Σελίδα 2 από 6

3 Αυτό προϋποθέτει βέβαια σωστή µελέτη, η οποία εκπονείται µε κατάλληλα προγράµµατα ο- δοφωτισµού τα οποία διαθέτουν τόσο ανεξάρτητες εταιρείας παραγωγής λογισµικού, όσο και όλες σχεδόν οι µεγάλες εταιρείες παραγωγής φωτιστικών σωµάτων. Οι µετρήσεις λαµπρότητας είναι αρκετά πιο πολύπλοκες από τις µετρήσεις της εντάσεως φωτισµού, µε αποτέλεσµα να µην γίνονται σχεδόν ποτέ, µε σοβαρές συνέπειες για την οδική α- σφάλεια αφού δεν είναι βέβαιο ότι οι ελάχιστες απαιτήσεις των διεθνών και ελληνικών κανονισµών πληρούνται στο σύνολό τους. Παράλληλα, η ποιότητα του διατιθέµενου εξοπλισµού φωτισµού που περιλαµβάνει φωτιστικά σώµατα, ιστούς, όργανα εναύσεως και συστήµατα διαχειρίσεως φωτισµού περιλαµβάνει όλα τα δυνατά επίπεδα τιµών που συµβαδίζουν συνήθως µε την ποιότητα και ως εκ τούτου µε την απόδοση και την κατανάλωση, η οποία στην περίπτωση αυτή µεταφράζεται σε ενεργειακή σπατάλη. Όλοι γνωρίζουµε ότι µόνο µε την αύξηση του βαθµού προστασίας των φωτιστικών σωµάτων αυξάνει σηµαντικά ο συντελεστής χρησιµοποιήσεως των φωτιστικών σωµάτων µε αποτέλεσµα σε πολλά σηµεία του οδικού δικτύου να µην απαιτείται πλέον εγκατάσταση φωτιστικών ισχύος 400W αλλά µόνον 250W. Επίσης ο σχεδιασµός των σύγχρονων φωτιστικών σωµάτων επιβάλει την χρησιµοποίηση κατοπτρικών συστηµάτων µε ρυθµιζόµενο σύστηµα λυχνιολαβής για αλλαγή της εστιακής αποστάσεως της πηγής φωτισµού και τροποποίηση της εκπεµπόµενης δέσµης για φωτισµό µόνον του οδοστρώµατος. ιασφαλίζεται κατ αυτόν τον τρόπο σηµαντική εξοικονόµηση ενέργειας, εξαιρετική ποιότητα φωτισµού και αποφυγή της φωτορυπάνσεως. Φωτισµός σηράγγων Σκοπός του φωτισµού σηράγγων είναι να επιτρέπει την κυκλοφορία οχηµάτων µέσω της σήραγγας, µε την αυτή ταχύτητα, ασφάλεια και ευχέρεια που παρέχεται και στις προσεγγίζουσες αρτηρίες. Ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται µόνον όταν οι οδηγοί αντιλαµβάνονται το οπτικό βάθος και την παρουσία άλλων οχηµάτων ή εµποδίων στο οδόστρωµα µε ευχέρεια. Κατά τη διάρκεια της προσεγγίσεως και εισόδου στην σήραγγα, η όραση του οδηγού προσαρµόζεται στο σκοτεινό περιβάλλον και η προσαρµογή αυτή είναι µία συνεχής λειτουργία η οποία τείνει να σταθεροποιηθεί στην εσωτερική πλέον ζώνη. Στην έξοδο από την σήραγγα η όραση προσαρµόζεται στη µεγαλύτερη λαµπρότητα πολύ πιο γρήγορα. Για να αντιληφθούµε την σηµασία που έχει η σωστή προσαρµογή της οράσεως του οδηγού και ιδιαίτερα την σηµασία του σωστού σχεδιασµού του φωτισµού, αρκεί να αναφερθεί ότι µε την ταχύτητα των αυτοκινήτων που στους αυτοκινητόδροµους συνήθως είναι 100χλµ/ώρα, ο χρόνος που απαιτείται για να διανυθεί η πρώτη ζώνη του κατωφλίου, µήκους συνήθως περί Σελίδα 3 από 6

4 τα 75 µέτρα είναι 2,7 sec., χρόνος ελάχιστος για να αντιδράσει ο οδηγός σε περίπτωση υπάρξεως εµποδίου που δεν έχει αντιληφθεί έγκαιρα και από την απόσταση ασφαλούς πεδήσεως. Υπάρχουν δύο βασικά συστήµατα φωτισµού σηράγγων, ήτοι µε 1) Με φωτιστικά σώµατα ασύµµετρης κατανοµής της δέσµης (counter beam) στις ζώνες του κατωφλίου (threshold) και προσαρµογής (transition) και συµµετρικής δέσµης στην εσωτερική ζώνη. 2) Φωτιστικά σώµατα συµµετρικής κατανοµής καθ όλο το µήκος της σήραγγας. Το σύστηµα counter beam, εκτός του ότι είναι οικονοµικότερο σε κόστος λειτουργίας και συντηρήσεως, επιτρέπει καλύτερη ορατότητα λόγω του ότι αυξάνει τη διαφορά λαµπρότητας του αντικειµένου που πρέπει να προσέξει ο οδηγός προς την λαµπρότητα της περιοχής που το περιβάλλει. Χρησιµοποιείται, ή µάλλον επιβάλλεται η εγκατάστασή του σε σήραγγες µονής κατευθύνσεως. Το συµµετρικό σύστηµα φωτισµού παρέχει εξαιρετική οµοιοµορφία σε όλη την επιφάνεια του οδοστρώµατος και πλευρών της σήραγγας και επιβάλλεται η χρησιµοποίησή του σε περιπτώσεις σηράγγων διπλής κατευθύνσεως. Σε ορισµένες άλλες περιπτώσει, όπως όταν υπάρχουν περσίδες προ της εισόδου της σήραγγας η επιλογή συστήµατος συµµετρικού φωτισµού είναι απαραίτητη, όπως συµβαίνει µε την υποθαλάσσια σήραγγα Ακτίου-Πρεβέζης. Οι κανονισµοί της CIE περιλαµβάνουν όλες τις παραµέτρους σχεδιασµού του φωτισµού σηράγγων, κι αυτούς τους κανονισµούς έχουν υιοθετήσει οι ελληνικές αρχές. Παράλληλα η προσπάθεια της CEN για την καθιέρωση ευρωπαϊκών προδιαγραφών δεν έχει ακόµη τελεσφορήσει αφού βρισκόµαστε στο 13 ο draft και κανείς δεν γνωρίζει εάν θα ακολουθήσουν κι άλλα. Όλα τα µεγέθη λαµπρότητας, οµοιοµορφίας και πρωτίστως του ρυθµού προσαρµογής, πρέπει να υπολογίζονται µε µεγάλη ακρίβεια και σαφήνεια. Θα πρέπει να τονισθεί ότι οι µεγάλες εταιρείες σχεδιασµού και παραγωγής φωτιστικών σω- µάτων διαθέτουν in-house προγράµµατα µε τα οποία εκπονούνται οι φωτοτεχνικοί υπολογισµοί οι οποίοι πρέπει να περιλαµβάνουν και τις ανακλάσεις των τοιχωµάτων της σήραγγας. Υπάρχουν όµως ελάχιστα προγράµµατα που διατίθενται στην αγορά λογισµικού τα οποία περιλαµβάνουν modules για φωτοτεχνικούς υπολογισµούς σηράγγων που λαµβάνουν υπ όψη τους τις inter-reflectances. Σελίδα 4 από 6

5 Ελληνικοί Κανονισµοί και µελέτες φωτισµού Οι ελληνικοί κανονισµοί οδοφωτισµού και φωτισµού σηράγγων ακολουθούν τις κατευθυντήριες οδηγίες της CIE. Προβλέπονται, ανάλογα µε την σηµασία της οδού, µεγέθη λαµπροτήτων, οµοιοµορφίας, θαµβώσεως και ποσοστού Τi (Threshold increment), τα οποία έχουν περιβληθεί την ισχύ Προεδρικού ιατάγµατος. Το ζητούµενο λοιπόν είναι πως εκπονούνται οι µελέτες, βάσει των οποίων καθορίζονται: ο τύπος των φωτιστικών σωµάτων και των λαµπτήρων, η απόσταση µεταξύ τους, το ύψος τοποθετήσεως και η κλίση των φωτιστικών σωµάτων, στον οδοφωτισµό ή οι θέσεις εγκαταστάσεως των φωτιστικών σηράγγων ώστε κάθε εγκατάσταση να πληροί τις απαιτήσεις των προαναφεροµένων κανονισµών και να είναι ασφαλής για τους διακινούµενους. Στη διεθνή αγορά υπάρχουν προγράµµατα λογισµικού µε τα οποία καθίσταται εφικτός ο υπολογισµός των απαραίτητων µεγεθών οδοφωτισµού. Οι µεγάλες εταιρείες φωτισµού αναπτύσσουν και παραχωρούν την χρήση λογισµικών σε µελετητές και Υπηρεσίες για την εκπόνηση φωτοτεχνικών µελετών. Όπως προαναφέρθηκε, πολύ λιγότερα προγράµµατα µελετών κυκλοφορούν µε αµιγή modules υπολογισµού φωτισµού σηράγγων. Αυτό συµβαίνει γιατί διεθνώς η αγορά του φωτισµού σηράγγων είναι πολύ περιορισµένη, πράγµα που δεν συµβαίνει στην Ελλάδα όπου την στιγµή αυτή κατασκευάζονται και µελετώνται περισσότερες απ όσες σήραγγες κατασκευάζονται σ όλη την Ευρώπη. Οι µελέτες φωτισµού σηράγγων απαιτούν έναν πιο πολύπλοκο συνδυασµό παραµέτρων απ αυτές που λαµβάνονται υπ όψιν στον οδικό φωτισµό, απαιτούν γνώση του αντικειµένου τόσο θεωρητική όσο και πρακτική. Πρέπει να είναι πλήρεις και να δικαιολογούν απόλυτα όλες τις παραµέτρους που τίθενται ως προϋποθέσεις για τον σχεδιασµό και την επιλογή ενός συστήµατος φωτισµού, ιδιαίτερα των σηράγγων. Σωστές µελέτες σηµαίνουν τελικά οικονοµικές λύσεις φωτισµού, πολλές φορές ακόµα και από το αρχικό στάδιο κατασκευής. Σελίδα 5 από 6

6 Η εξοικονόµηση ενέργειας είναι σηµαντική αλλά η τήρηση των ισχυουσών προδιαγραφών ισχυρότερη της επιθυµίας περιορισµού του κόστους λειτουργίας ιδίως των σηράγγων. Αντίστοιχα και το κόστος συντηρήσεως µειώνεται δραµατικά όταν εφαρµοστούν λύσεις φωτισµού µε φωτιστικά σώµατα υψηλής ποιότητας και αποδόσεως. Συµπεράσµατα Με ευτελή φωτιστικά σώµατα ή µε φωτιστικά σώµατα που αποτελούν αντιγραφή άλλων σω- µάτων δεν επιτυγχάνεται πότε καλό αποτέλεσµα φωτισµού, υπάρχει µειωµένη απόδοση και σε τελική ανάλυση δεν πληρούνται οι απαιτήσεις των προδιαγραφών για ασφαλή φωτισµό. Αναπόφευκτα αυτό οδηγεί σε µείωση των αποτελεσµάτων φωτισµού, σε πολύ πιο χαµηλά επίπεδα από τις ελάχιστες ανάγκες που προδιαγράφουν οι κανονισµοί. Πρέπει λοιπόν να δίδεται µεγάλη σηµασία στον σωστό σχεδιασµό και την πιστή εφαρµογή και υλοποίηση των µελετών κατά το στάδιο της κατασκευής ώστε να διασφαλίζεται πάντοτε το τελικό αποτέλεσµα και η ασφάλεια που παρέχει. Παράλληλα επιβάλλεται µετά την κατασκευή των έργων ηλεκτροφωτισµού οδών και σηράγγων η επαλήθευση των αποτελεσµάτων των µελετών, µε µετρήσεις για να διαπιστωθεί η συµφωνία µε την εγκεκριµένη µελέτη, αφού προηγουµένως υπολογισθούν οι συντελεστές χρησιµοποιήσεως και µειώσεως της φωτεινής ροής των λαµπτήρων µε την πάροδο του χρόνου. Αυτή είναι η µόνη διασφάλιση ώστε να υπάρξει πιστή τήρηση των προδιαγραφών Υ- ΠΕΧΩ Ε, που στην περίπτωση του οδοφωτισµού έχουν περιβληθεί, όπως προαναφέρθηκε, την ισχύ Π.. Είναι γενικά αυταπόδεικτο, και αναφέρεται σε όλους τους εν ισχύ κανονισµούς, ότι ο φωτισµός καλής ποιότητας, µε υψηλής ποιότητος υλικά αυξάνει σηµαντικά την ασφάλεια στο οδικό δίκτυο. Σελίδα 6 από 6