Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τεύχος 21 ΜΑΡΤΙΟΣ 2009

Transcript

1 Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τεύχος 21 ΜΑΡΤΙΟΣ Μάρτη: Ο 2ος γιορτασμός της Παγκόσμιας μέρας Θεάτρου Σκιών Μήνυμα του προέδρου Πάνου Καπετανίδη Σελίδα 7 Κάνε και εσύ κάτι για το σωματείο σου Αγαπητά μέλη και φίλοι, όπως ήδη ξέρετε και έχετε καταλάβει, το σωματείο μας, μέσω του καλλιτεχνικού συμβουλίου, κάνει μια προσπάθεια αύξησης του αρχείου του οπτικού και ηχητικού. (Σελίδα 4) ΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΘΕΑ- ΤΡΟ ΣΚΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ (Σελίδα 9) Ο δάσκαλός μου Μάνθος Αθηναίος Μια αφηγηματική αναδρομή από τον Αποστόλη Γραβάνη Σελίδα 5 ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1928 Η εφημερίδα ΜΑΚΕΔΩΝΙΑ για τον Χαρίλαο Πετρόπουλο Ο Καραγκιόζης στο Μπαράκι του Βασίλη Διδότου 3, Κολωνάκι Τρεις νέοι και σύγχρονοι καλλιτέχνες του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών, ο Άγγελος Αλιμπέρτης, ο Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής & ο Μιχάλης Ταυλάτος συναντιούνται επί σκηνής για να ζωντανέψουν μνήμες και όνειρα σκιών, μέσα από τη φωνή, το λόγο και την κίνηση των φιγούρων τους. (Συνέχεια στην σελίδα 6) Το Σάββατο 28 Φλεβάρη «δραπέτευσε» από κοντά μας η Σοφούλα - Καλογερά (Θεοδωροπούλου) - Φραγκοπούλου Καλό ταξίδι Σοφούλα Όπως ξέρουμε οι περισσότεροι, ήταν κόρη του αείμνηστου μεγάλου καραγκιοζοπαίκτη και μεταρρυθμιστή του Ελληνικού θεάτρου Σκιών Ντίνου Θεοδωρόπουλου. Ήταν... «η μοναδική γυναίκα καραγκιοζοπαίκτης» (Συνέχεια στην 2η σελίδα) ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΝΕΩΝ ΚΑΡΑ- ΓΚΙΟΖΟΠΑΙΧΤΩΝ στο Σωματείο μας Σε ένα ζεστό κλίμα έγιναν και φέτος οι εξετάσεις μπροστά στην Επιτροπή Δοκιμασίας Καραγκιοζοπαίκτη. Συνέχεια στη σελίδα 4 Γλέντι ρεφενέ Σελίδα 5 ΜΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΕΤΥΧΕ! Δεν έπιασε ούτε το μίνιμουμ των προβλέψεων (τα σαράντα άτομα) η συμμετοχή στο «γλέντι ΡΕΦΕΝΕ», που οργάνωσε το σωματείο. Με το τελείωμα των εξετάσεων και την ανακοίνωση των 12 σαν συμμετοχή στο ρεφενέ ο κόσμος αραίωσε και μείνανε τραγικά λίγοι. Εμείς πάντως ευχαριστούμε θερμά τους καταπληκτικούς μουσικούς τον Κατσιγιάννη Ανδρέα (Σαντούρι και καλλιτεχνικό διευθυντή του συγκροτήματος, τον Γκουβέντα Κυριάκο βιολί, ΤΟΝ Βαλαρούτσο Απόστολο κιθάρα, και τον Βουγιούκα Δήμο ακορντεόν ενορχηστρώσεις, και που έγινε μέλος μας αλλά και ήταν από τους επιτυχόντες στις «εξετάσεις».

2 Καλό ταξίδι Σοφούλα ΣΤΗΝ ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ Ο Καραγκιόζης και ο φύλακας-άγγελος Σοφούλα Χατζ. (Εισέρχεται και χτυπάει την παράγκα του Καραγκιόζη). Καραγκιόζηηηηηη!!! Καραγκιόζηηηηηη!!! Έλα κάτω βρε γρήγορα και είναι ανάγκη... Καρ. Σιγά μωρέ χρουσούζη μην χτυπάς και πέσει κάνα κεραμίδι και θα με σκοτώσει. Τι θέλεις Χατζατζάρη; Χατζ. Έλα κάτω βρε σου λέω γρήγορα και είναι ανάγκη. Καρ. Δεν μπορώ σου λέω τώρα, φεύγα. Φεύγα, διαβάζω εφημερίδα. Χατζ. (Χτυπά δυνατά). Έλα έξω τώρα!!! Καρ. Αμέσωωωωωςςςςςςςςς. (Πέφτει επάνω του και τον χτυπά). Τι θέλεις μωρέ ψευτοκαζαμία και με ενοχλείς τέτοιες ώρες; Χατζ. Έλα βρε ματάκια μου. Έλα και δεν τά έμαθες;; Καρ. Τι να μάθω μωρέ; Τι έγινε; Γιατί κοιμάμαι κανά σαραντάμερο και δεν κατάλαβα. Χατζ. Έλα βρε ματάκια μου. Η Σοφούλα, το στηριγμά μας. Καρ. Τι;;;; Τι έπαθε η Σοφούλα;;; Χατζ. Έφυγε καραγκιόζη μου. Μας ξάφνιασε με την απόφασή της... Ταξίδεψε για την γειτονιά των αγγέλων. Καρ. Τι είπες μωρέ. Η Σοφούλα; Πότε μωρέ, πότε; Χατζ. Έτσι ξαφνικά έφυγε καραγκιόζη μου, έγινε φύλακας άγγελός μας. Τώρα μας βλέπει από ψηλά και μας προσέχει, όπως μας πρόσεχε τόσα χρόνια, με το θεατράκι που είχε φτιάξει και μας έδινε πνοή και με τις παραστάσεις που μας (Συνέχεια απο την 1η σελίδα) Η κηδεία της που έγινε την Τρίτη 3 Μάρτη, συνέπεσε με την διπλή εκδήλωση του Σωματείου μας, τις εξετάσεις για επτά νέους καραγκιοζοπαίκτες, και το «γλέντι ΡΕ- ΦΕΝΕ», στο θέατρο του Θανάση Σπυρόπουλου. Στην αρχή σκεφτήκαμε να αναβάλουμε την εκδήλωση, όμως τους καλλιτέχνες δεν τους συνοδευουν τα πένθη και τα κλάματα αλλά το χειροκρότημα η παράσταση, η συνέχεια της ζωής, και η αναφορά σε αυτούς. Άλλωστε η ίδια, διάλεξε να φύγει πάνω στην κορύφωση του σημαντικότερου γεγονότος της πόλης της, του «Πατρινού Καρναβαλιού», η δε κηδεία της να συμπέσει με ένα καλλιτεχνικό γεγονός που σπάνια οργανώνει και πραγματοποιεί το Σωματείο μας: Δηλαδή τις εξετάσεις για νέους καραγκιοζοπαίκτες (Τρίτη φορά), και το «Γλέντι ΡΕΦΕΝΕ» (επίσης τρίτη φορά στην ιστορία του Σωματείου μας). Ειλικρινά πιστεύω ότι ήταν μαζί μας. Άλλωστε σε ένα σχεδιαστικό απολογισμό που έκανα, όταν ταχυδρομούσα τις επιστολές της εκδήλωσης, και αναρωτιόμουν για το ποιοι πιθανόν θα παραβρεθούν, μη ξέροντας για την ασθένεια της, την Σοφούλα την είχα υπολογίσει πρώτη πρώτη. Άλλωστε, από τους πρώτους κατέφθανε στις Γενικές συνελεύσεις, (παρότι από την επαρχία), πρώτη έπαιρνε τον λόγο για να πεί την γνώμη της για ότι πίστευε σωστό. Το θεωρώ απίστευτο που δεν θα είναι πια ανάμεσά μας, αυτή η ζωντανή, η εκρηκτική γυναίκα, ανεξάρτητα αν συμφωνούσες ή διαφωνούσες μαζί της, με εκείνα που η ίδια πίστευε για τη δουλειά της, ήταν μια αγωνίστρια, ένα μέλος της οικογένειας μας, που εγώ προσωπικά, αλλά και τα υπόλοιπα μέλη του Δ.Σ. αγαπούσαμε. Είναι αλήθεια πως θα μας λείψει Ας είναι αιώνια η μνήμη της. Πάνος Καπετανίδης πήγαινε σε όλη την Ελλάδα, και μας γύρναγε και μας ζωντάνευε η Σοφούλα μας που μας αγάπαγε και μας αγαπάει. Τώρα μας προσέχει από εκεί ψηλά, καραγκιόζη μου. Καρ. Τι λες βρε Χατζατζάρη. Ώστε έφυγε η Σοφούλα; Πήγε να ξεκουραστεί και να βρεί τον μπάρμπα - Ντίνο... Και τώρα ρε Χατζατζάρη, το θεατράκι που είχε φτιάξει η Σοφούλα, η φωνή της και το έργο της;... Χατζ. Έλα βρε Καραγκιόζη, η Σοφούλα δεν έχει αφήσει συνεχιστές που μας αναβιώνουν; Δεν έχει αφήσει τα παιδιά της; Το θέατρο που έχει δημιουργήσει η Σοφούλα θα το συνεχίσουν τα παιδιά της. Η φωνή της θα ακούγεται μέσα από αυτούς και το έργο της Σοφούλας μαζί με το έργο του μπάρμπα - Ντίνου έχει γράψει ιστορία... Και η ιστορία γράφεται γιά να μένει και δεν μπορεί να την σβήσει κανείς Καραγκιόζη μου. Καρ. Αυτό να μου πεις μωρέ. Είναι ο Νίκος, ο Τάσος και ο Ντίνος, που θα συνεχίσουν το έργο της Σοφούλας και θα μας αναβιώνουν για πάντα. Χατζ. Ναι, βρε καραγκιόζη μου. Άντε... Ετοιμάσου τώρα να πάμε και εμείς να ανάψουμε ένα κεράκι στην Σοφούλα και να της πούμε πως την αγαπάμε πολύ και πως απο εδώ και πέρα θα είναι για πάντα ο φύλακας αγγελός μας. Καλό ταξίδι, Σοφούλα μας. Η φωνή σου θα ακούγεται πάντα μέσα απο εμάς. Καρ. Και φωνάζει πολύ ρε Χατζατζάρη. Πω πω πω!!!! Χατζ. Έτσι πρέπει βρε. Άντε πάμε και έχουμε αργήσει... Στην μητέρα μας - Τα παιδιά της Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τζωρτζ 6 Αθήνα Τεύχος 21 Μάρτης 2009 ΕΚΔΟΤΗΣ Πάνος Β. Καπετανίδης panoskap@mycosmos.gr ΣΟΥΣΤΕΣ από τον Βασίλη Ταυλάτο κιν: Μεταλλικά μέρη από ανοξείδωτο μέταλλο, ενώσεις με ARCON. Μήκος περίπου 52 εκατοστά με δυνατότητα να αυξομειωθεί Βέργα με διάμετρο 0.4 ή 0.5 ή 0.6 χιλιοστά, για πλαστικές, χαρτονένιες, δερμάτινες ή μικρές φιγούρες και χρειώδη Τσαπί της σούστας είναι κατασκευασμένο από ξύλο οξιάς και βάφεται στο επιθυμητό χρώμα.

3 ΣΟΦΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ (ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ) ΦΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ Με το τέλος του Χειμώνα και την αρχή της Άνοιξης, στο μεταίχμιο αυτών των δυο εποχών ταξίδεψε για την γειτονιά των Αγγέλων σε ηλικία 64 ετών και μετά από μια άνιση μάχη πενήντατριών ημερών με τον Χάροντα, η διαλεκτή διδασκάλισσα, δημοσιογράφος και μοναδική γυναίκα καραγκιοζοπαίχτης, μέλος του Πανελληνίου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Σοφούλα Καλογερά (Θεοδωροπούλου) Φραγκοπούλου. Η Σοφούλα, όπως την φώναζαν όλοι όσοι την γνώριζαν, μεγάλωσε χορεύοντας από το πανί και ζωντανεύοντας μια παράδοση χρόνων με τις φιγούρες του Καραγκιόζη και άλλων ηρώων του Θεάτρου Σκιών. Η Σοφία Φραγκοπούλου γεννήθηκε στην Πάτρα το 1945 με καλλιτεχνικές καταβολές. Υπήρξε μοναχοκόρη του σημαντικού και αξέχαστου καλλιτέχνη και μεγάλου δάσκαλου του Θεάτρου Σκιών Ντίνου Καλογερά Θεοδωρόπουλου, που άφησε μια ωραία εποχή τόσο στην Ευρώπη και την Αμερική, όσο και στην Ελλάδα. Υπήρξε ο πρώτος που εφηύρε και χρησιμοποίησε την έγχρωμη φιγούρα από ζελατίνη. Από την μητέρα της Αθανασία κληρονόμησε την ωραία φωνή της. Υπήρξε αριστούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Αθηνών και υπηρέτησε ως εκπαιδευτικός στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση σε διάφορα σχολεία της χώρας. Πέρα Από την εκπαιδευτική της προσφορά είχε αναπτύξει αξιόλογη πνευματική, καλλιτεχνική και κοινωνική δραστηριότητα και είναι γνωστή στους πνευματικούς κύκλους ως καλλιτέχνης του Θεάτρου Σκιών, ποιήτρια και λογοτέχνης. Υπήρξε η πρώτη και μοναδική στην Ελλάδα γυναίκα καραγκιοζοπαίκτης, άξια διάδοχος του μεγάλου καλλιτέχνη Ντίνου Θεοδωρόπουλου, και μετέδωσε το χάρισμα της στα παιδιά της Νίκο, Τάσο, Ντίνο, τα οποία είναι επαγγελματίες καραγκιοζοπαίκτες με άδειες Από το Υπουργείο Παιδείας και μέλη του Πανελληνίου Σωματείου Θεάτρου Σκιών. Το 1989 μετέτρεψε το πατρικό σπίτι του Ντίνου Θεοδωρόπουλου σε μόνιμο «σπίτι» του καραγκιόζη στην Πάτρα, ιδρύοντας το «Θεοδωροπούλειο Παιδικό Θέατρο και Θέατρο Σκιών Πάτρας», το θίασο του οποίου αποτελούσε η ίδια και τα έξι παιδιά της, και έδιδε παραστάσεις σε σχολεία, δήμους ολόκληρης της χώρας. Ο πρόωρος θάνατος μιας τόσο δυναμικής, δραστήριας και δημιουργικής γυναικείας προσωπικότητας στέρησε την τέχνη και τα γράμματα. Το έργο αυτής και του Ντίνου Θεοδωρόπουλου θα το συνεχίσουν επ άξια στο θέατρο που ίδρυσε και σε ολόκληρη την Ελλάδα, τα παιδιά της. Η Σοφούλα θα παραμείνει αναλλοίωτη στην μνήμη εκείνων που την αγάπησαν και την εκτίμησαν. Η πορεία της στην ζωή και η διαδρομή της στον χώρο του Θεάτρου Σκιών χαράχτηκε με έντονα σημάδια, όπως έντονη και δραστήρια ήταν η ίδια. Το πέρασμα από τον Χειμώνα στην Άνοιξη ήταν για την Σοφούλα ένα ξαφνικό άλμα και ένα φτερούγισμα από τα πρόσκαιρα και εφήμερα στην γαλήνη και την αιωνιότητα. Καλό ταξίδι Σοφούλα, Τα παιδιά σου

4 ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΝΕΩΝ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΑΙΧΤΩΝ στο Σωματείο μας Συνέχεια από τη 1η σελίδα Σε ένα ζεστό κλίμα έγιναν και φέτος οι εξετάσεις μπροστά στην Επιτροπή Δοκιμασίας Καραγκιοζοπαίκτη. Την επιτροπή που αποτελούσαν ο Φώτης Πλέσσας, ως Πρόεδρος, και οι Θανάσης Σπυρόπουλος, Μίμης Αθανασίου, και Γιάννης Νταγιάκος, δεν συμμετείχε ο Τάκης Βαμβακίδης, όπως αρχικά είχε ανακοινωθεί, λόγω έκτακτης καλλιτεχνικής υποχράιωσης, και αναπληρώθηκε όπως προβλεπόταν από τον Κώστα Μακρή. Από τους οχτώ υποψήφιους καραγκιοζοπαίκτες δοκιμάστηκαν οι επτά, και θεωρήθηκαν ικανοί να αποκτήσουν την ιδιότητα του Καραγκιοζοπαίκτη οι παρακάτω έξι: Νίκος Αλεφραγκής, Θωμάς Αγραφιώτης, Άγγελος Αλιμπέρτης, Σωκράτης Κοτσορές, Μπάμπης Ρουμελιώτης και Δήμος Βουγιούκας. Πριν αρχίσουν οι εξετάσεις ο βετεράνος καραγκιοζοπαίκτης Θανάσης Σπυρόπουλος, έδωσε μερικές γενικές συμβουλές από την πολύχρονη εμπειρία του, τόσο στους εξεταζόμενους όσο και στους παρευρισκόμενους. Ο Πρόεδρος της «Επιτροπής Δοκιμασίας Καραγκιοζοπαίκτη» Φώτης Πλέσσας, έδωσε στην αρχή τις γενικές κατευθύνσεις στους εξεταζόμενους πριν ξεκινήσει η «δοκιμασία» ενώ έδωσε και τις τελευταίες συμβουλές σε επιτυχόντες και μη, θυμίζοντας σε όλους το γεγονός, ότι σύμφωνα με το νέο καταστατικό το οποίο τέθηκε σε ισχύ από τον προηγούμενο μήνα, η επιτροπή πλέον έχει την αρμοδιότητα ΑΝΑΚΛΗΣΗΣ της ιδιότητας του καραγκιοζοπαίκτη, από εκείνους που δεν τηρούν την επαγγελματική δεοντολογία ή για οποιοδήποτε λόγο δεν πληρούν πλέον τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την άσκηση του επαγγέλματος του καραγκιοζοπαίκτη. Κάνε και εσύ κάτι για το σωματείο σου (Συνέχεια από την πρώτη σελίδα) Αγαπητά μέλη και φίλοι, όπως ήδη ξέρετε και έχετε καταλάβει, το σωματείο μας, μέσω του καλλιτεχνικού συμβουλίου, κάνει μια προσπάθεια αύξησης του αρχείου του οπτικού και ηχητικού. Στην προσπάθεια αυτή είναι ιδανικό ο καθένας από μας ξεχωριστά καθώς και όλοι μαζί να προσθέσουμε το δικό μας λιθαράκι. Διαχρονικά, άλλωστε, το ατομικό καλό προκύπτει μέσα από την πρόοδο του συνόλου, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για το καλό και τη δράση μια καλλιτεχνικής οικογένειας Καλούνται, λοιπόν, όλα τα μέλη να συμμετέχουν με την προσφορά : Παραστάσεων (οπτικού και ηχητικού υλικού) παλιών μαστόρων της τέχνης Δικών τους παραστάσεων για να μπορούν οι νέοι καθώς και οι φίλοι της τέχνης να γνωρίσουν τη δουλειά τους Φωτογραφιών που αποθανατίζουν σημαντικές στιγμές για τους ίδιους ή των δασκάλων τους Βιογραφικά σημειώματα Αναμνηστικές φιγούρες και σκηνικά του θιάσου τους (πιθανόν το σωματείο σε ορισμένες περιπτώσεις να μπορεί να προβεί και στην αγορά τέτοιου υλικού) Τέλος, σας υπενθυμίζουμε ότι έχει ολοκληρωθεί τόσο η ψηφιοποίηση του φωτογραφικού υλικού, όσο και η φωτογράφηση των φιγούρων και σκηνικών του αρχείου μας. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στους φωτογράφους κ Βασίλη Καπετανίδη και κα Ελένη Πατσοπούλου για τον χρόνο που διέθεσαν και το μεράκι που έβαλαν για να επιτευχθεί ένα άρτιο αποτέλεσμα. Αποτέλεσμα που αναδεικνύει, όσο το δυνατόν καλύτερα το δημιούργημα του καλλιτέχνη μέσα από τον κατάλληλο φωτισμό.

5 Γλέντι ρεφενέ ΜΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΕΤΥΧΕ! Δεν έπιασε ούτε το μίνιμουμ των προβλέψεων (τα σαράντα άτομα) η συμμετοχή στο «γλέντι ΡΕΦΕΝΕ», που οργάνωσε το σωματείο. Με το τελείωμα των εξετάσεων και την ανακοίνωση των 12 σαν συμμετοχή στο ρεφενέ ο κόσμος αραίωσε και μείνανε τραγικά λίγοι. 18 άτομα πλήρωσαν τον ρεφενέ και συνολικά εισπράχτηκαν 229, ενώ το κόστος ανήλθε στα 485, μη υπολογίζοντας τα γλυκά που κέρασε ο καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής σκηνής Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής. Δεν μέτρησε ούτε η συμμετοχή των καταπληκτικών μουσικών της «ΕΣΤΟΥΔΙΑΝΤΙΝΑ» που συμμετείχαν αφιλοκερδώς με 4 όργανα, και χάρισαν μαγικές στιγμές σε όσους παραβρέθηκαν. Εμείς πάντως ευχαριστούμε θερμά τους καταπληκτικούς μουσικούς τον Κατσιγιάννη Ανδρέα (Σαντούρι και καλλιτεχνικό διευθυντή του συγκροτήματος, τον Γκουβέντα Κυριάκο βιολί, τον Βαλαρούτσο Απόστολο κιθάρα, και τον Βουγιούκα Δήμο ακορντεόν - ενορχηστρώσεις, και που έγινε μέλος μας αλλά και ήταν από τους επιτυχόντες στις «εξετάσεις». Ασφαλώς να αναφερθούμε και στα δυο μέλη μας που συμμετείχαν στην ορχήστρα παίζοντας μπουζούκι: τον Αντώνη Παντιώρα και τον Νίκο Αλεφραγκή, καθώς και την φίλη μας φωτογράφο Ελένη Πατσοπούλου που είχε κάνει και την φωτογράφιση της δευτερης σειράς του αρχείου φιγουρών του Σωματείου και την οποία ευχαριστούμε ιδιαίτερα Αξίζει να πούμε και λίγα λόγια για αυτή την θαυμάσια ορχήστρα παραδοσιακών λαϊκών οργάνων. Την «Εστουδιαντίνα» Η «Εστουδιαντίνα» Ορχήστρα είναι η αναβίωση ενός τύπου ορχήστρας που έδρασε έντονα στα τέλη του 19ου αιώνα και στο πρώτο τέταρτο του 20ου διαδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη και σταμάτησε να υπάρχει λίγο μετά την καταστροφή της. Έχουν καταγραφεί αριστουργήματα μουσικής και αυτά αποτελούν το αντικείμενο μελέτης και το περιεχόμενο των συναυλιών. Είναι ορχήστρα Ελληνικής μουσικής και αποτελείται από νέους μουσικούς που παίζουν κυρίως νυκτά έγχορδα και ξύλινα πνευστά. Το ρεπερτόριό της είναι μουσική της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης, των αστικών κέντρων της υπόδουλης και ελεύθερης Ελλάδας την εποχή της ακμής του ελληνισμού, της Αμερικής της μετανάστευσης πρώτης γενιάς και γενικότερα από το χώρο της Μικράς Ασίας, Προποντίδας, Βοσπόρου και Πόντου. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι μ αυτή την ορχήστρα συμπράττουν οι καλύτεροι Έλληνες μουσικοί και τραγουδιστές εμπλουτίζοντας το ρεπερτόριό της με τραγούδια που είναι δικές τους επιτυχίες και είναι σχετικά με το θέμα και την αισθητική της Γιώργος Νταλάρας, Μαρία Φαραντούρη, Παντελής Θαλασσινός, Γλυκερία, Ελένη Βιτάλη, Αγάθωνας, Μαριώ, Μπάμπης Τσέρτος, Γεράσιμος Ανδρεάτος, Χρίστος Τσιαμούλης, Χρόνης Αηδονίδης, Σοφία Παπάζογλου κ.α. Αυτόν τον τύπο ορχήστρας επανίδρυσε ο Δήμος Νέας Ιωνίας Μαγνησίας μετά από πρόταση του Ανδρέα Κατσιγιάννη που είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ορχήστρας. Αρωγός σ αυτήν την προσπάθεια είναι ο Παναγιώτης Κουνάδης μελετητής της Ελληνικής μουσικής που η βοήθειά του είναι πολύτιμη και η παραχώρηση τραγουδιών από το προσωπικό του αρχείο καθιστούν ιδιαίτερο και μοναδικό το πρόγραμμα της «Εστουδιαντίνας»,ο συνθέτης, τραγουδιστής και μουσικός Χρίστος Τσιαμούλης και ο Κυριάκος Γκουβέντας που είναι εξάρχων μουσικός στις συναυλίες της «Εστουδιαντίνας». Το 2003 η Εστουδιαντίνα πήρε νομική υπόσταση ως αστική μη κερδοσκοπική εταιρία με σκοπό την έρευνα και καταγραφή της μουσικής των Ελλήνων. Βασικός χορηγός της ορχήστρας που είναι τομέας του σωματίου είναι ο Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Νέας Ιωνίας. Είναι η πρώτη φορά που μετά από 80 χρόνια δημιουργείται μια ορχήστρα τέτοιου είδους έχοντας όχι μόνο ως άξονα την προβολή του Σμυρναίικου τραγουδιού αλλά δημιουργώντας και προτείνοντας μουσικές φόρμες με νέα δομή.

6 Το Δεκέμβρη του 2003 η δισκογραφική εταιρία ΜΙΝΟS EMI με παραγωγό τον Γιώργο Νταλάρα κυκλοφόρησε το πρώτο άλμπουμ της Εστουδιαντίνας και τη συμμετοχή πολλών τραγουδιστών. Χρ.Αϊδονίδης, Ε.Βιτάλη, Π.Γαϊτάνος, Γλυκερία, Π.Θαλασσινός, Αγάθωνας Ιακωβίδης, Ε.Καράγιαννη, Π.Λάλεζας, Μαριώ, Γ.Νταλάρας, Κ.Παπαδοπούλου, Σ.Παπάζογλου, Μ.Τσέρτος, Χ.Τσιαμούλης. Ο δίσκος αυτός τιμήθηκε με το βραβείο «Αρίων» στην κατηγορία «καλύτερος δίσκος παραδοσιακής μουσικής» σύμφωνα με τις μετρήσεις του παγκόσμια επίσημου φορέα μετρήσεων IFPI. Πρόσφατα η δισκογραφική εταιρία ΜΙΝΟS που κυκλοφόρησε το δίσκο, βράβευσε τη δισκογραφική έκδοση «SMYRNE» με χρυσό δίσκο για πωλήσεις άνω των αντιτύπων. Ο Καραγκιόζης στο Μπαράκι του Βασίλη Διδότου 3, Κολωνάκι Τρεις νέοι και σύγχρονοι καλλιτέχνες του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών, ο Άγγελος Αλιμπέρτης, ο Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής & ο Μιχάλης Ταυλάτος συναντιούνται επί σκηνής για να ζωντανέψουν μνήμες και όνειρα σκιών, μέσα από τη φωνή, το λόγο και την κίνηση των φιγούρων τους. Ο Καραγκιόζης και η παρέα του είναι έτοιμοι, μέσα από 6 μοναδικές παραστάσεις (κωμωδίες, ηρωϊκά και δράματα), να χαρίσουν στο κοινό τους άφθονο γέλιο και σάτιρα, μεταφέροντας τους σε ένα κόσμο τόσο μακρινό, μα και τόσο κοντινό με αυτόν της πραγματικότητας. 15/3 "Ένας Μεγάλος Προφήτης" (κωμωδία), με τον Κωνσταντίνο Κουτσουμπλή 19/3 "Κατσαντώνης και Βεληγκέκας" (ηρωϊκό), με τον Άγγελο Αλιμπέρτη 02/4 "Ο Μετανοημένος Αρχιληστής" (δράμα), με τον Μιχάλη Ταυλάτο 23/4 "Το προξενιό της Αντιγόνης" με τον Κωνσταντίνο Κουτσουμπλή 07/5 "Ο λήσταρχος Πασαδόρος" (δράμα), με τον Άγγελο Αλιμπέρτη 07/5 "Ο Καραγκιόζης Γιατρός" (κωμωδία), με τον Μιχάλη Ταυλάτο Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Οργάνων Διογένους 1-3, Αθήνα Ώρες Λειτουργίας: Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο, Κυριακή 10:00-14:00, Τετάρτη 12:00-18:00, Δευτέρα κλειστά Τηλ.: , , Φαξ: ival@atlas.uoa.gr Έργο ζωής του εθνομουσικολόγου Φοίβου Ανωγειανάκη ( ), η συλλογή περιλαμβάνει 1200 μουσικά όργανα από το 18ο αιώνα ως τις μέρες μας, από τα οποία εκτίθενται τα 600 περίπου, ενώ τα υπόλοιπα βρίσκονται στη διάθεση των ερευνητών. Το μουσείο στεγάζεται σε ένα παλιό αρχοντικό στην Πλάκα, δίπλα στη ρωμαϊκή αγορά, κτισμένο το 1842 από τον οπλαρχηγό Γεώργιο Λασσάνη. Το είδατε;

7 28 Μάρτη: Αγαπητοί συνάδελφοι. Φίλοι της λαϊκής μας παράδοσης. Φέτος γιορτάζουμε για δεύτερη χρονιά την 28η Μάρτη σαν παγκόσμια μέρα θεάτρου σκιών πράγμα που αναφέρεται πλέον και στο νέο καταστατικό του σωματείου μας που τέθηκε σε ισχύ από τον προηγούμενο μήνα. Παράλληλα γίνονται συνεννοήσεις ώστε η ημέρα αυτή να υιοθετηθεί από την UN- ESCO και ο εορτασμός να γίνεται συντονισμένα και από τα θέατρα σκιών του υπόλοιπου κόσμου. Το πρώτο στίγμα για θέατρο σκιών στην Ελληνική αρχαιότητα το δίνει ο Πλάτωνας, με την αφήγησή του στον μύθο του σπηλαίου: «Σε μια σπηλιά κάτω από τη γη, που έχει την είσοδό της ανοιγμένη στο φως, ζουν από παιδιά άνθρωποι αλυσοδεμένοι από τα πόδια και τον τράχηλο. Πίσω τους, ψηλά και σε απόσταση, υπάρχει φωτιά αναμμένη και στο ενδιάμεσο ένας δρόμος, κατά μήκος του οποίου βρίσκεται ένας μικρός τοίχος, όπως τα παραπετάσματα των θαυματοποιών. Πίσω απ τον τοίχο περνούν άνθρωποι μεταφέροντας πάνω από το ύψος του κάθε λογής αντικείμενα, καθώς και ομοιώματα ανθρώπων και ζώων. Οι σκιές τους προβάλλονται χάρη στο φως της φωτιάς στο βάθος του σπηλαίου, το μοναδικό οπτικό πεδίο των δεσμωτών. Ανήμποροι να κινηθούν και περιοριζόμενοι στη φυσική τους όραση οι έγκλειστοι νομίζουν πως οι σκιές είναι τα ίδια τα αντικείμενα και ο αντίλαλος από τις ομιλίες εκείνων που κινούνται πίσω από το τοιχίο, η φωνή των σκιών.» Αυτές τις σκιές, μέσα από τους αιώνες καλούμαστε να εμψυχώνουμε σήμερα με το δικό μας θέατρο. Ο 2ος γιορτασμός της Παγκόσμιας μέρας Θεάτρου Σκιών Την μέρα αυτή θα διαβάζεται κάθε φορά το μήνυμα που θα γράφουν εξέχουσες προσωπικότητες όπου παίζεται παράσταση Θεάτρου Σκιών, θα οργανώνονται ημερίδες και διαλέξεις ενώ στα μόνιμα θέατρα η είσοδος θα είναι ΕΛΕΥΘΕΡΗ Οι καραγκιοζοπαίχτες τιμούν την ημέρα αυτή με παραστάσεις ομιλίες και αναφορές. Μήνυμα του προέδρου Πάνου Καπετανίδη Στις μέρες μας, το φως των ηλεκτρικών λαμπτήρων αντικατέστησε την αρχική φωτιά και το λευκό πανί της σκηνής τους τοίχους της σπηλιάς. Άρα η αυτός ο μύθος μάς υπενθυμίζει ότι η τεχνολογία και ο νεωτερισμός, δεν πρέπει να θεωρείται ως απειλή αλλά ως συνδετικό στοιχείο. Σήμερα η ηλεκτρική λυχνία είναι σε πορεία αντικατάστασης από το φως του LED, που όμως μέσα από τον ορθό λόγο, την ορθή θεατρική πράξη, μπορεί να είναι η φωτιά από τους δαυλούς του Πλάτωνα που αν δεν προσέξεις μπορεί και να καείς. Έχουμε στα χέρια μας ένα θέατρο που απειλείται πάντα από τον αφανισμό του, ειδικά μετά την άνοδο του κινηματογράφου, της τηλεόρασης και, στις μέρες μας, των ψηφιακών μέσων Το Θέατρο γενικότερα έχει ορατούς εχθρούς: Την έλλειψη της καλλιτεχνικής παιδείας στην παιδική ηλικία που εμποδίζει την ανακάλυψη και την απόλαυσή του, τη φτώχεια που εισβάλλει στον κόσμο, κρατώντας το κοινό μακριά. Και ας μη στεκόμαστε μόνο στους εξωτερικούς παράγοντες. Ορατοί εχθροί είναι και η προχειρότητα που κάποιο επιδεικνύουν, ο ευκαιριακός επαγγελματικός προσανατολισμός, και φυσικά η αδιαφορία και η ολιγωρία των κυβερνήσεων που θα έπρεπε να το προωθούν. Έχουμε στα χέρια μας ένα θέατρο που δεν έχει συγγραφέα. Δεν έχει ηθοποιούς δεν έχει τεχνικούς. Για αυτό εμείς οι άνθρωποι που ζωντανεύουμε τις σκιές, θα πρέπει να ζούμε μαζί με το λαό. Να μεταγγίσουμε τον πόνο και τα βάσανα που υπάρχουν γύρω μας, αλλά και να ξεκλέβουμε μια αχτίδα ελπίδας μέσα στο χάος και τον εφιάλτη της καθημερινής ζωή μας. Να σεβόμαστε και να εμπιστευόμαστε την ευφυΐα του θεατή, ο οποίος είναι σε θέση να διακρίνει το σχήμα της ανθρωπότητας μέσα από αυτό το αέναο παιχνίδι φωτός και σκιάς. Καλές δουλειές, και του χρόνου

8 Ο δάσκαλός μου Μάνθος Αθηναίος Μια αφηγηματική αναδρομή από τον Αποστόλη Γραβάνη είχε διαφορετική παράσταση. Βλέποντας με ο δάσκαλος να μην ξεκολλάω από το θέατρο, μια μέρα μου είπε : «Εσύ θα έρθεις πίσω στη σκηνή να με βοηθήσεις». Έτσι έγινα μόνιμος βοηθός του το χειμώνα στο Ριάλτο και τα καλοκαίρια στο θέατρο του στη Νέα Σμύρνη Κοντά στο Μάνθο έμαθα την τέχνη του Καραγκιόζη. Με δίδαξε πολλά και σπάνια έργα. Πρωτογνώρισα τον Μάνθο σε ηλικία 10 χρονών, στο θέατρο Ριάλτο. Η πρώτη φορά που τον είδα ήταν έξω από το δημοτικό σχολείο που πήγαινα. Μοίραζε προσκλήσεις για τις παραστάσεις που έπαιζε κάθε Κυριακή πρωί. Δεν θα ξεχάσω το άκουσμα της ντουντούκας, όταν περνούσε μέσα στις γειτονιές της Κυψέλης και καλούσε μικρούς και μεγάλους, για να τους ταξιδέψει στη μαγεία του θεάτρου σκιών. Έτσι και εγώ ξεκίνησα από περιέργεια ένα πρωί να πάω να δω μια παράστασή του. Μπαίνοντας στο θέατρο αντίκρισα μια μεγάλη σκηνή γεμάτη φώτα. Τα σκηνικά της, η παράγκα και το σαράι ήταν τόσο όμορφα χρωματισμένα που τα κοίταζα εντυπωσιασμένος. Ο κόσμος έμπαινε συνεχώς μέσα στην αίθουσα και όταν έφτασε η ώρα να ξεκινήσει η παράσταση το θέατρο ήταν γεμάτο από θεατές που περίμεναν με λαχτάρα να ξεκινήσει το έργο Ο Καραγκιόζης παλικαράς. Όταν τελείωσε η παράσταση, γυρνώντας προς το σπίτι μου, είχα στο μυαλό μου όλη αυτή τη μαγεία που έζησα σ αυτό το λευκό πανί, από τις όμορφες φιγούρες, την γλυκιά μελωδία της μουσικής, τις αστείες κινήσεις που έκαναν οι ήρωες με τις χαρισματικές φωνές τους. Από εκείνη τη μέρα το θέατρο σκιών έγινε η μαγεία της ζωής μου. Κάθε Κυριακή ήμουν μόνιμος θεατής στο μπερντέ του Μάνθου. Ξεκινούσα από πολύ νωρίς για να προλάβω το στήσιμο της σκηνής και πάντα έφευγα τελευταίος. Ήμουν εντυπωσιασμένος που κάθε εβδομάδα Ο Μάνθος Αθηναίος εκτός από σπουδαίος Καραγκιοζοπαίχτης υπήρξε και μεγάλος ζωγράφος. Πάντα με εντυπωσίαζαν οι περίτεχνες φιγούρες του και οι λαϊκές ζωγραφιές, που στόλιζαν το θέατρο του. Με το πέρασμα των χρόνων έγινα ένας από τους καλύτερους βοηθούς του. Τα καλοκαίρια στο θεατράκι του στη Νέα Σμύρνη ήταν υπέροχα.κάθε βράδυ ανέβαζε διαφορετικό έργο. Το ρεπερτόριό του ήταν πλούσιο από κωμωδίες, ηρωικά, δράματα, περιπέτειες και παραμύθια. Πήγαινα πάντα από νωρίς για να ετοιμάσω τα εργαλεία της παράστασης και να τον βοηθήσω στην προετοιμασία του θεάτρου. Ήταν μια μεγάλη κούραση για μένα αλλά και μια όμορφη εμπειρία. Ο τρόπος που παρουσίαζε τις παραστάσεις είχε μεγάλη απήχηση στο κοινό του. Μετά από 20 χρόνια βοηθός δίπλα στον Μάνθο Αθηναίο διαπιστώνω πως δεν υπήρξε μόνο ένας μεγάλος δάσκαλος για εμένα, αλλά ένας από τους σπουδαιότερους Καραγκιοζοπαίχτες, που πέρασαν ποτέ από το Ελληνικό θέατρο σκιών. Πληρώστε τακτικα τις συνδρομές σας στην Eurobank στο λογαριασμό του Σωματείου: Έτσι δεν μαζεύονται και δεν θα προκαλούν πρόβλημα όταν πληρώνονται όλες μαζί Κρατήστε το απόκομμα ως απόδειξη πληρωμής

9 Η επόμενη σημαντική ρητή αναφορά παράστασης Καραγκιόζη στο χώρο των Βαλκανίων εντοπίζεται στα Ιωάννινα το έτος 1809 με καραγκιοζοπαίχτη τον Ιάκωβο τον Γιαννιώτη. Μολονότι η πόλη αυτή βρίσκεται εκτός των ορίων της Μακεδονίας, η περίπτωσή της ενδιαφέρει την έρευνά μας, καθώς από τον Ηπειρώτικο Καραγκιόζη κατάγεται ο καραγκιοζοπαίχτης Μέμος Χριστοδούλου που ήταν μαθητής του Ηλία του Γιαννιώτη, (ο οποίος με τη σειρά του ήταν μαθητής του Ιακώβου). Το Ηπειρώτικο Θέατρο Σκιών είχε ηρωική θεματολογία. Με την έννοια αυτή, διακρινόταν σαφώς από τον αισχρό και κωμικό Karagöz της Κωνσταντινούπολης. Με επίκεντρο τα Γιάννενα και ιδιαίτερα μετά το θάνατο του Αλή Πασά, οι Ηπειρώτες καραγκιοζοπαίχτες ξεχύθηκαν στο νοτιότερο ελλαδικό χώρο και παρουσίασαν έργα που κινούνταν στην ηρωική θεματολογία του Μεγαλέξανδρου και του Κατσαντώνη. Ο πατρινός καραγκιοζοπαίχτης Δημήτρης Σαρντούνης ή Μίμαρος ( ) ήταν αυτός που συνδύασε επιτυχώς τον Ηπειρώτικο με τον Οθωμανικό ΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ: Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΜΕΜΟ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ Ο ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ο Μέμος Χριστοδούλου έδρασε κυρίως στον Βόλο και στον υπόλοιπο χώρο της Θεσσαλίας. Ο σημαντικότερος μαθητής του, ο Κορίνθιος Χαρίλαος Πετρόπουλος, κινήθηκε βορειότερα, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Θεσσαλονίκη και μετέτρεψε την πόλη αυτή σε νέα κοιτίδα του Καραγκιόζη. Με τον τρόπο αυτό, ο Καραγκιόζης μετά την Απελευθέρωση της πόλης στα 1912, εισβάλλει δυναμικά στην καλλιτεχνική ζωή της και εγκαινιάζει μια πορεία που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Η δυναμική αυτή οφείλεται πρωτίστως στη σπουδαία καλλιτεχνική οντότητα του Πετρόπουλου. Κατά το α μισό του 20ού αιώνα, ο καραγκιοζοπαίχτης Χαρίλαος άφησε εποχή αφενός μπερντέ, προβάλλοντας το επικό στοιχείο του πρώτου και αποφορτίζοντας το κωμικό στοιχείο του δεύτερου από τα άσεμνα στοιχεία. Ο Μίμαρος, αξιοποιώντας τη μαθητεία του στην Αιτωλοακαρνανία κοντά στον Ηπειρώτη καραγκιοζοπαίχτη Λιάκο Πρεβεζάνο, προώθησε τον νεοελληνικό Καραγκιόζη αρχικώς νοτιότερα από την Πάτρα (προς την Γαστούνη και την Καλαμάτα) και κατόπιν ανατολικότερα προς την Αθήνα. Η περίπτωση του Μίμαρου όμως δεν ενδιαφέρει την έρευνά μας για το χώρο της Μακεδονίας. Περισσότερο μας ενδιαφέρει η περίπτωση ενός άλλου Ηπειρώτη καραγκιοζοπαίχτη, ο οποίος από την περιοχή της Ηπείρου πέρασε στην Θεσσαλία με κέντρο δράσης και ορμητήριο την πόλη του Βόλου κυρίως στις αρχές του 20ού αιώνα. Πρόκειται για τον Μέμο Χριστοδούλου, ο οποίος μαζί με τον Γιάννη Ρούλια είναι οι σημαντικότεροι και γνωστότεροι εκφραστές του Ηπειρώτικου μπερντέ. Αν ο Ρούλιας υπήρξε (ως δάσκαλος του καραγκιοζοπαίχτη Αντώνη Μόλλα) ο βασικότερος φορέας του Ηπειρώτικου Καραγκιόζη στην Αθήνα, ο Χριστοδούλου (ως δάσκαλος του Χαρίλαου Πετρόπουλου) θεωρείται ο κύριος φορέας του Ηπειρώτικου μπερντέ στην Θεσσαλονίκη και στον ευρύτερο χώρο της Μακεδονίας. Σε γενικότερες γραμμές, στον Μέμο μαθήτευσαν οι περισσότεροι καραγκιοζοπαίχτες που ξεχύθηκαν βορειότερα από τον θεσσαλικό κάμπο προς την Μακεδονία και την Θεσσαλονίκη. του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη Εκπαιδευτικού για την ποιότητα των παραστάσεών του στο Σιντριβάνι της Θεσσαλονίκης και αφετέρου για τις ιδιαίτερα πρωτοποριακές τεχνικές καινοτομίες του με πιο σημαντικό επίτευγμα την αυτόματη αλλαγή των σκηνικών του μπερντέ του χάρη στη χρήση των εναλλασσόμενων πανιών που ανεβοκατέβαιναν με ράουλα. Η φήμη του Χαρίλαου επιβεβαιώνεται από το σλόγκαν «Μόλλας στην Αθήνα, Χαρίλαος στην Θεσσαλονίκη» και με δεδομένο ότι ο Αντώνης Μόλλας θεωρούνταν ο καλύτερος καραγκιοζοπαίχτης της πρωτεύουσας. Η καλλιτεχνική δράση του Χαρίλαου στην Θεσσαλονίκη κράτησε μέχρι και τις παραμονές του Β Παγκοσμίου Πολέμου.

10