Τεχνολογική Πλατφόρμα Βιοκαυσίμων Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας Θεσσαλίας. Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας & Στρατηγικό Σχέδιο Εφαρμογής Τεχνολογίας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τεχνολογική Πλατφόρμα Βιοκαυσίμων Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας Θεσσαλίας. Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας & Στρατηγικό Σχέδιο Εφαρμογής Τεχνολογίας"

Transcript

1 Τεχνολογική Πλατφόρμα Βιοκαυσίμων Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας Θεσσαλίας Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας & Στρατηγικό Σχέδιο Εφαρμογής Τεχνολογίας Οκτώβριος 2008

2

3 Πρόλογος Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και τα βιοκαύσιμα βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της συζήτησης που αφορά στο μέλλον της ενέργειας, σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Η κλιματική αλλαγή, η αυξανόμενη εξάρτηση από το πετρέλαιο και άλλα ορυκτά καύσιμα, η αύξηση των εισαγωγών και η ανοδική πορεία του κόστους της ενέργειας καθιστούν ευάλωτες τις κοινωνίες και τις οικονομίες μας. Στο σύνθετο, λοιπόν, σκηνικό της ενεργειακής πολιτικής, ο κλάδος των βιοκαυσίμων μπορεί να δώσει λύσεις. Τα οφέλη είναι πολλά: α) Σημαντικό συναλλαγματικό όφελος, λόγω μείωσης των εισαγωγών πετρελαίου. β) Όφελος από μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που μεταφράζεται και σε οικονομική ωφέλεια, λόγω των δεσμεύσεων της χώρας από το Πρωτόκολλο του Κυότο. γ) Οφέλη από τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. δ) Οφέλη για την ελληνική αγροτική οικονομία, μέσω της αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών, με αποτέλεσμα όχι μόνο την ενίσχυση του αγροτικού εισοδήματος, αλλά και τη συγκράτηση του πληθυσμού της υπαίθρου, την ενδυνάμωση της περιφερειακής ανάπτυξης και εν κατακλείδι την αύξηση του ΑΕΠ. ε) Σημαντικά οφέλη για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, λόγω της μείωσης των εκπεμπόμενων από τα οχήματα αερίων ρύπων. Οι φιλόδοξοι στόχοι που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υιοθετούνται από την Ελλάδα που δίνει ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στις αλλαγές και τις μεταρρυθμίσεις, τις πολιτικές και τις δράσεις που απαιτούνται για την κατάκτησή τους. Η ικανοποίηση των εθνικών δεσμεύσεων για την προώθηση των βιοκαυσίμων βάσει της νέας Οδηγίας για τις ΑΠΕ, επιτάσσει αύξηση των ποσοστών των ανανεώσιμων πηγών στην τελική ενεργειακή κατανάλωση 20% μέσος Ευρωπαϊκός στόχος (για την Ελλάδα υπολογίστηκε σε 18%)- και προώθηση της χρήσης των βιοκαυσίμων επί της κατανάλωσης στον τομέα μεταφορών 10%, μέχρι το Προς αυτή την κατεύθυνση τροποποιήσαμε το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο και καταστήσαμε το 2008 μεταβατικό έτος, προκειμένου από το 2009 να ισχύσει νέο, λαμβάνοντας υπόψη και τις προτεινόμενες αλλαγές της νέας Οδηγίας. Τον Απρίλιο 2008 συγκροτήσαμε Εθνική Επιτροπή με αντικείμενο την επεξεργασία και εισήγηση σχετικών προτάσεων για την προώθηση των βιοκαυσίμων στη χώρα, στην οποία συμμετέχει το σύνολο των συναρμόδιων δημοσίων φορέων και εκπρόσωποι της αγοράς. Καλωσορίζουμε κάθε προσπάθεια που γίνεται για τη στήριξη του κλάδου και δη τις προτάσεις που αναπτύσσονται από την Τεχνολογική Πλατφόρμα Βιοκαυσίμων για καινοτομική έρευνα και ανάπτυξη σε αυτό τον νέο ενεργειακό τομέα. Κωνσταντίνος Μουσουρούλης Γενικός Γραμματέας Υπουργείου Ανάπτυξης 5

4 Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας & Στρατηγικό Σχέδιο Εφαρμογής Τεχνολογίας Περιεχόμενα Κύρια Σημεία 7 Συνοπτικό Περιεχόμενο Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας (ΣΣΕ) 1. Εισαγωγή Προτεραιότητες & Οδοχάρτες Ε&Α&Ε Ενίσχυση Δυναμικού Έρευνας & Ανάπτυξης Στρατηγικό Σχέδιο Εφαρμογής Τεχνολογίας (ΣΣΕΤ) Εισαγωγή Στρατηγική Ανάπτυξης Οδοχάρτη Ε&Τ Μέτρα Εφαρμογής Ευαισθητοποίηση Κοινού & Κοινωνική Αποδοχή Παραρτήματα Παράρτημα 1. Κύρια Σώματα της Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιοκαυσίμων 53 Παράρτημα 2. Συνοπτικός Οδοχάρτης 57 Παράρτημα 3. Ιδιότητες Βιοκαυσίμων και Παράμετροι Καύσης 60 Παράρτημα 4. Επεξηγήσεις Συντμήσεων 63 Παράρτημα 5. Βιβλιογραφικές Αναφορές & Πηγές Πληροφοριών 65

5 Κύρια Σημεία Το ΣΣΕ συντάχθηκε από τις Καθοδηγητικές Επιτροπές της Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιοκαυσίμων με σκοπό τον καθορισμό των βασικών προτεραιοτήτων Έρευνας, Ανάπτυξης και Εφαρμογής Τεχνολογίας (Ε&Α&Ε) που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων διείσδυσης των βιοκαυσίμων στην ελληνική αγορά μέχρι το 2030 και μετά Το ΣΣΕ αντιπροσωπεύει τις συγκεντρωτικές εκτιμήσεις για την Ε&Α&Ε όλων των εμπλεκόμενων φορέων (επιχειρηματικών, ακαδημαϊκών, ερευνητικών) της Θεσσαλίας, αλλά και άλλων περιοχών της χώρας που δραστηριοποιούνται στην ανάδειξη των βιοκαυσίμων ως εναλλακτικού ενεργειακού φορέα Τρεις κύριοι άξονες τεχνολογικής ανάπτυξης καλύπτονται στο παρόν κείμενο: παραγωγή και διάθεση βιομάζας, διεργασίες μετατροπής βιομάζας σε βιοκαύσιμα και τελική χρήση και διάθεση των βιοκαυσίμων Η παραγωγή και διάθεση βιομάζας κρίνεται υψίστης σημασίας, δεδομένου ότι θα πρέπει να γίνει στροφή σε κατάλληλες πρώτες ύλες που δε θα ανταγωνίζονται εκείνες για την παραγωγή τροφίμων και για άλλες χρήσεις. Θα πρέπει να εξεταστούν όλες οι δυνατότητες παραγωγής βιομάζας πολλαπλών χρήσεων, με αύξηση των αποδόσεων χρήσης γης, για την εξασφάλιση επιπλέον προϊόντων εκτός καυσίμων/ενέργειας Οι επικρατέστερες τεχνολογίες μετατροπής βιομάζας είναι εκείνες που θα ανταποκριθούν με τον πιο κατάλληλο και αειφόρο τρόπο στους συγκεκριμένους στρατηγικούς στόχους (μείωση αερίων θερμοκηπίου, διασφάλιση της ενεργειακής οικονομίας και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας) Ιδιαίτερα χρήσιμες θα αποβούν οι δράσεις ανάπτυξης επιδεικτικών μονάδων παραγωγής βιοκαυσίμων δεύτερης γενιάς στη Θεσσαλία Η ενιαία διαμόρφωση ενός κοινού και απολύτως συμβατού πλαισίου ανάπτυξης βιοκαυσίμων, συμβατικών καυσίμων και μηχανών είναι απαραίτητη για την ενίσχυση και καθιέρωση ενός αειφόρου και ενεργειακά αποδοτικού συστήματος οδικών μεταφορών Αναγκαία κρίνεται και η ανάλυση κύκλου ζωής και αειφορίας όλων των τύπων βιοκαυσίμων που παράγονται και πρόκειται να παραχθούν στη Θεσσαλία και στον ελληνικό χώρο γενικότερα Απαιτείται ένα ενιαίο, μακροπρόθεσμο και εναρμονισμένο νομοθετικό πλαίσιο ανάπτυξης των βιοκαυσίμων και των ενεργειακών καλλιεργειών που να διασφαλίζει, σε ικανό βάθος χρόνου, σταθερό και ευνοϊκό περιβάλλον για τα επενδυτικά εγχειρήματα στην αγορά βιοκαυσίμων Κοινά χρηματοδοτικά προγράμματα Ε&Α&Ε χρειάζεται να προωθηθούν από ιδιωτικά και δημόσια κονδύλια, καθώς και επιπλέον χρηματοδότηση σε μεγάλης κλίμακας και υψηλού ρίσκου εγκαταστάσεις επίδειξης Η δημόσια πληροφόρηση επιβάλλεται να ενισχυθεί και η κοινωνική αποδοχή θα πρέπει να επιτευχθεί μέσα από συντονισμένες προσπάθειες ανοιχτής επικοινωνίας των ωφελειών και των πιθανών προβλημάτων από την ανάπτυξη των βιοκαυσίμων 7

6 Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας & Στρατηγικό Σχέδιο Εφαρμογής Τεχνολογίας Το Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας (ΣΣΕ) που παρουσιάζεται στο κείμενο αυτό εστιάζεται στην επισήμανση των βασικών προτεραιοτήτων Έρευνας, Ανάπτυξης και Εφαρμογής Τεχνολογίας (Ε&Α&Ε), όπως αυτές προκύπτουν από την ορθολογιστική αποτίμηση όλων των παραγόντων που επηρεάζουν τη διείσδυση των βιοκαυσίμων στην ελληνική αγορά. Το Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας ακολουθεί ένα επιπλέον κείμενο, το Στρατηγικό Σχέδιο Εφαρμογής Τεχνολογίας (ΣΣΕΤ), το οποίο αποσκοπεί στην αποσαφήνιση των μη τεχνολογικών ζητημάτων που πρέπει να ληφθούν υπόψη, ώστε η αγορά των βιοκαυσίμων στην Ελλάδα να αναπτυχθεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Και τα δύο αυτά σχέδια συντάχθηκαν από τα μέλη των Καθοδηγητικών Επιτροπών της Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιοκαυσίμων και συγκεντρώνουν τις απόψεις, επισημάνσεις, κατευθυντήριες γραμμές και προτάσεις Ε&Α&Ε όλων των εμπλεκόμενων φορέων που συμμετέχουν στις Καθοδηγητικές Επιτροπές. Δεδομένου ότι οι απαιτήσεις ενεργειακής κατανάλωσης στις οδικές μεταφορές αυξάνονται ραγδαία αυξάνοντας και την εξάρτηση των καυσίμων μεταφοράς από το πετρέλαιο, τα βιοκαύσιμα κρίνεται ότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα σημαντικό μέρος της επίλυσης του προβλήματος της διασφάλισης της ενέργειας, καθώς και της κλιματικής αλλαγής, με επιπρόσθετα οφέλη για την αγροτική ανάπτυξη και την οικονομία της χώρας. Η συνεισφορά των βιοκαυσίμων στα παραπάνω προβλήματα θεωρείται βιώσιμη, μόνο αν διασφαλίζεται η αειφορία της αλυσίδας παραγωγής και διάθεσής τους, μέσα από ένα ισχυρό σύστημα εισαγωγής αυστηρά καθορισμένων κριτηρίων και παρακολούθησης της αειφορίας. Οι απαιτήσεις για την προώθηση των βιοκαυσίμων είναι ακόμη πολλές και ποικίλες. Σε αρχική φάση, απαιτείται ο επαναπροσδιορισμός των στόχων και δράσεων για τη διείσδυση των βιοκαυσίμων στην ελληνική αγορά, σε στρατηγική ευθυγράμμιση με τους ευρωπαϊκούς στόχους και προσανατολισμούς της ενεργειακής πολιτικής για τα βιοκαύσιμα. Στη συνέχεια, είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός και η θέσπιση μιας μακροχρόνιας πολιτικής ενσωμάτωσης των βιοκαυσίμων στο εθνικό ενεργειακό ισοζύγιο και ανάπτυξης των ενεργειακών καλλιεργειών. Η πολιτική αυτή θα πρέπει να διασφαλίζει σταθερό και ευνοϊκό περιβάλλον για τα επενδυτικά εγχειρήματα, την αντίστοιχη αγορά και τις εξαγωγές. Σήμερα, ενώ το εγκατεστημένο δυναμικό παραγωγής βιοντίζελ στη χώρας μας είναι αρκετά υψηλό, δεν έχουν καταστεί ακόμη σαφείς οι όροι με τους οποίους θα λειτουργήσει το σύστημα Συνοπτικό Περιεχόμενο εμπορίας και διάθεσης των βιοκαυσίμων. Εξαιτίας αυτού, το επιχειρηματικό περιβάλλον κρίνεται αυτή τη στιγμή χαμηλού ενδιαφέροντος τόσο για τους παραγωγούς πρώτων υλών (αγρότες), όσο και για τις βιομηχανίες παραγωγής βιοκαυσίμων. Η διευθέτηση των παραπάνω θεσμικών προβλημάτων αποτελεί προαπαιτούμενο για τη μελλοντική ανάπτυξη της αγοράς βιοκαυσίμων και την πραγματοποίηση επιστημονικής έρευνας, η οποία θα επιφέρει προστιθέμενη αξία στα εγχώρια βιοκαύσιμα και θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα του συνολικού κλάδου. Επίσης, σημαντικότατο ζήτημα για την ανάπτυξη του τομέα θεωρείται η αειφορία ολόκληρης της αλυσίδας παραγωγής. Είναι αναγκαίο να αποδειχτεί άμεσα και με επιστημονικά ηχηρό τρόπο το γεγονός ότι η παραγωγή βιοκαυσίμων μπορεί να συμπορευθεί με την παραγωγή επαρκών ποσοτήτων τροφίμων και άλλων απαραίτητων αγαθών με θετικές οικονομικές επιπτώσεις, με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο και με την κοινωνική συναίνεση. Επιπλέον, θα πρέπει να αποδειχτεί ότι οι αποδόσεις των βιοκαυσίμων με όρους οικονομικούς, περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς είναι σαφώς καλύτερες στο σύνολό τους από εκείνες των ορυκτών καυσίμων. Ωστόσο, η διαδικασία για την επίτευξη των στόχων αυτών απαιτεί άμεση δραστηριοποίηση και συγκροτημένες προσπάθειες. Μερικές από τις κρίσιμες προτεραιότητες Ε&Α&Ε ανά άξονα δραστηριοτήτων, που εντόπισαν οι Καθοδηγητικές Επιτροπές της Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιοκαυσίμων, παρουσιάζονται συνοπτικά παρακάτω. Πρώτες ύλες- Βιομάζα Ιδιαίτερα κρίσιμη θεωρείται για την Ελλάδα η διαθεσιμότητα εγχώριων πρώτων υλών, μη ανταγωνιστικών με τις πρώτες ύλες παραγωγής τροφίμων, σε συνάρτηση με τη διαθεσιμότητα και διαχείριση υδάτινων πόρων Είναι χρήσιμο να πραγματοποιηθούν αναλύσεις κόστους-προσόδου σε επίπεδο αγροκτήματος, για κάθε σενάριο χρήσεων γης, καθώς και μελέτη αποδόσεων των ενεργειακών καλλιεργειών σε αντιπροσωπευτικά εδάφη Θα πρέπει να καταγραφούν και να αποτιμηθούν όλα τα υπάρχοντα στοιχεία παραγωγής και ποιότητας πρώτης ύλης βιομάζας, για παραγωγή βιοκαυσίμων πρώτης και δεύτερης γενιάς Απαιτείται λεπτομερής μελέτη των χρήσεων γης και ποσοτική εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις χρήσεις αυτές (νιτρορύπανση, ερημοποίηση, χρήση/σπατάλη αρδευτικού νερού, κλπ). Επιπλέον, προτείνεται η κατασκευή χαρτών φυσικής και οικονομικής αξιολόγησης

7 όλων των Θεσσαλικών γαιών, για κάθε διαφορετική χρήση (συμβατική και ενεργειακή), και διαφορετικά επίπεδα εισροών Είναι σημαντικό να διερευνηθούν, επίσης, όλες οι δυνατότητες γενετικής βελτίωσης φυτών, για μεγιστοποίηση παραγωγής βιομάζας Τέλος, προτείνεται η δημιουργία εξειδικευμένου συστήματος (expert system), για βοήθεια στη λήψη αποφάσεων, λαμβάνοντας υπόψη τη φυσική αξιολόγηση των συστημάτων χρήσης γης, την οικονομική ανάλυση (συμπεριλαμβανομένων της διαχείρισης και των logistics) και τις περιβαλλοντικές συνθήκες Διεργασίες μετατροπής Να διερευνηθούν διεργασίες παραγωγής βιοκαυσίμων 2ης γενιάς που να δίνουν αυξημένες οικονομικές και περιβαλλοντικές αποδόσεις από μια ευρύτερη γκάμα πρώτων υλών (πχ. ενζυμική τεχνολογία παραγωγής βιοντίζελ, βελτίωση ανάκτησης και αξιοποίηση παραπροϊόντων, μικροβιακή παραγωγή συστήματος κυττταρινολυτικών, ημικυτταρινολυτικών και λιγνοκυτταρινολυτικών ενζύμων, τεχνολογίες παραγωγής μικροβιακών ελαίων από υποπροϊόντα της βιομηχανίας, παραγωγή βιοαιθανόλης από στελέχη σακχαρομυκήτων σε απόβλητα κλπ) Να πραγματοποιηθεί έρευνα για την ανάπτυξη καταλυτικών υλικών, για την εκλεκτική μετατροπή αερίου σύνθεσης σε αιθανόλη, καθώς και καταλυτικών συστημάτων και διεργασιών, για καταλυτική πυρόλυση βιομάζας, με σκοπό την παραγωγή βελτιωμένου βιοελαίου Να ερευνηθεί η ανάπτυξη συστημάτων διεργασιών μεγαλύτερης κλίμακας (scale-up) και η βελτιστοποίηση αυτών Να πραγματοποιηθεί ο σχεδιασμός και η βελτιστοποίηση ολοκληρωμένων συστημάτων θερμοκαταλυτικών και άλλων διεργασιών παραγωγής πολλαπλών προϊόντων, προς την κατεύθυνση ανάπτυξης βιοδιυλιστηρίων Να αξιολογηθούν νέες τεχνολογίες που να συμβάλλουν στην περαιτέρω μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (ενεργειακή βελτιστοποίηση) Να αναπτυχθούν υποσχόμενες διεργασίες σε πιλοτική κλίμακα Να γίνουν μελέτες σύζευξης συμβατικών διυλιστηρίων/βιοδιυλιστηρίων και αναβάθμισης των βιομηχανικών υποδομών και του εξοπλισμού Διάθεση και χρήση βιοκαυσίμων Με τις μελλοντικές τεχνολογίες CI και SI να ερευνηθεί η επίδραση των ιδιοτήτων του καυσίμου στην απόδοση του κινητήρα/οχήματος, τόσο για τις συμβατικές, όσο και για τις νέες τεχνολογίες καύσης Να αξιολογηθεί η απόδοση γνωστών και μελλοντικών βιοκαυσίμων, για χρήσεις τους ως καθαρά καύσιμα ή μίγματα σε υπάρχοντες και μελλοντικούς κινητήρες CI και SI Να αξιολογηθεί η απόδοση καύσης φυτικών ελαίων σε γεωργικά μηχανήματα Να προγραμματιστούν δοκιμές σε κινητήρες και οχήματα για τον προσδιορισμό των απαιτήσεων για τα καύσιμα των υπαρχόντων και μελλοντικών κινητήρων CI και SI Να διερευνηθεί η χρήση των πλέον κατάλληλων προσθέτων για κάθε τύπο καυσίμου Να αναπτυχθούν και εμπορικά (με τις αντίστοιχες ονομασίες τους) τα καύσιμα εκείνα, καθώς και μίγματα καυσίμων, που κρίνονται τα καταλληλότερα Να βελτιστοποιηθούν τα συστήματα καυσίμων/ οχημάτων Συνολικό σύστημα αειφορίας Να πραγματοποιηθούν ολοκληρωμένες αναλύσεις κύκλου ζωής (LCA) για τα βιοκαύσιμα 1ης και 2ης γενιάς, σε σχέση με την αντίστοιχη ανάλυση των υπό αντικατάσταση συμβατικών καυσίμων Να πραγματοποιηθούν αναλύσεις των ποσοτήτων απόληψης βιομάζας και εκτιμήσεις των επιπτώσεων από τη συνολική απόληψη των υπολειμμάτων βιομάζας στη γονιμότητα του εδάφους, την προστασία από διάβρωση κλπ. Να γίνουν μελέτες πάνω στην ανάπτυξη νέων και βελτίωση υπαρχόντων συστημάτων διαχείρισης ολόκληρης της εφοδιαστικής αλυσίδας & των logistics της βιομάζας και των βιοκαυσίμων Να μελετηθούν τα πεδία και οι εναλλακτικές μορφές αξιοποίησης των γεωργικών, δασικών και αγροβιομηχανικών παραπροϊόντων Να αναπτυχθούν συστήματα LCA σε επίπεδο βιοδιυλιστηρίων Να αναλυθούν περαιτέρω και πιθανώς να προσαρμοστούν κατάλληλα τα πρότυπα ποιότητας (ISO) στις συνθήκες της Θεσσαλίας Να αναπτυχθεί και κατόπιν να καθιερωθεί ένα ενιαίο σύστημα παρακολούθησης και πιστοποίησης της αειφορίας για κάθε παραγωγική αλυσίδα Μη τεχνικά ζητήματα και μέτρα εφαρμογής Απαιτείται η ενσωμάτωση των βιοκαυσίμων στο εθνικό ενεργειακό ισοζύγιο, μέσω μιας σαφώς καθορισμένης, ενιαίας και μακροχρόνιας στρατηγικής για τα βιοκαύσιμα και τις ενεργειακές καλλιέργειες Θα πρέπει να διερευνηθούν χρηματοδοτικά πλαίσια και συνεργασίες με το εξωτερικό σε θέματα έρευνας και εφαρμογής Θα πρέπει να διατυπωθούν εθνικά πρότυπα για τα βιοκαύσιμα και ιδιαίτερα για τα φυτικά έλαια Να διερευνηθούν οι δυνατότητες σύνδεσης με τα τοπικά συστήματα διαχείρισης αποβλήτων και η συμβατότητα της ενεργειακής αξιοποίησης των αποβλήτων, σε σχέση με το ισχύον καθεστώς ανακύκλωσης Να προβλεφθούν οι απαραίτητοι μηχανισμοί, ώστε να μπορούν να εισαχθούν εναλλακτικά βιοκαύσιμα στην Ελληνική αγορά καυσίμων και να διατυπωθούν τα αναγκαία πρότυπα για αυτά Να συσταθεί συγκεκριμένο πρωτόκολλο για τη διαχείριση μονάδων παραγωγής βιοκαυσίμων και καλλιεργητικών τεχνικών για τις ενεργειακές καλλιέργειες, το οποίο να επαληθεύεται ως προς την ορθότητα της εφαρμογής του κατά την αξιολόγηση ISO

8 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή 1.1 Σκοπός 1.2 Ο Ρόλος της Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιοκαυσίμων 1.3 Η Σπουδαιότητα του Τομέα Οδικών Μεταφορών στο Ενεργειακό Ισοζύγιο 1.4 Βιοκαύσιμα: Ποιοί οι Καθοριστικοί Παράγοντες Ανάπτυξης; 1.5 Η Αλυσίδα Βιοκαυσίμων: Βασικά Ζητήματα Προσδιορισμού Τεχνολογικών Αναγκών 2. Προτεραιότητες & Οδοχάρτες Ε&Α&Ε 2. 1 Διαθεσιμότητα και Διάθεση Βιομάζας Προτεραιότητες Βιομάζας Οδοχάρτης Ε&Α&Ε 2. 2 Διεργασίες Μετατροπής Προτεραιότητες Διεργασιών Μετατροπής Οδοχάρτης Ε&Α&Ε Η Έννοια του Βιοδιυλιστηρίου 2.3 Χρήση και Διάθεση Βιοκαυσίμων Προτεραιότητες Χρήσης και Διάθεσης Οδοχάρτης Ε&Α&Ε 2.4 Αειφορία Προτεραιότητες Αειφορίας Οδοχάρτης Ε&Α&Ε 3. Ενίσχυση Δυναμικού Έρευνας & Ανάπτυξης

9 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο παρόν κείμενο παρουσιάζεται το Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας (ΣΣΕ), όπως αυτό εκπονήθηκε από τα κύρια σώματα της Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιοκαυσίμων του Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας Θεσσαλίας. Ο σκοπός του ΣΣΕ είναι να δώσει απαντήσεις και να επισημάνει εκείνες τις προσπάθειες και τα εγχειρήματα της Έρευνας, Ανάπτυξης και Εφαρμογής τεχνολογίας (Ε&Α&Ε), που θα μπορέσουν να ικανοποιήσουν τους στόχους του οράματος των βιοκαυσίμων, όπως αυτό καθορίστηκε στο Σχέδιο Αναφοράς (Vision Paper) [1] για τα βιοκαύσιμα της Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιοκαυσίμων. Το ΣΣΕ καλύπτει τις τεχνολογικές εξελίξεις στους τομείς της βιομάζας, των διεργασιών μετατροπής βιομάζας σε υγρά και στερεά βιοκαύσιμα, καθώς και της διάθεσης και χρήσης των παραγόμενων βιοκαυσίμων, οι οποίες απαιτούνται για την επίτευξη του οράματος, ενώ παρέχουν βαθιά γνώση και καθοδήγηση σε ζητήματα αειφορίας. 1.1 Σκοπός κύριος σκοπός του ΣΣΕ είναι να προσδιορίσει Ο τις ενέργειες Ε&Α&Ε που απαιτούνται για την ανάπτυξη ανταγωνιστικής βιομηχανίας παραγωγής βιοκαυσίμων, η οποία θα συνδράμει στην επίτευξη του οράματος, όπως αυτό έχει καθοριστεί στο Σχέδιο Αναφοράς (Vision Paper) της Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιοκαυσίμων. Η επίτευξη του οράματος μπορεί να πραγματοποιηθεί με την προώθηση της αντικατάστασης ενός σημαντικού μέρους των καυσίμων μεταφοράς από βιοκαύσιμα μέχρι το 2030, με τρόπο οικονομικά βιώσιμο και αειφόρο. Πρόκειται για ένα μέσο για το συντονισμό και σχεδιασμό σχετικών στοχευμένων δραστηριοτήτων Ε&Α&Ε από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Στο ΣΣΕ περιλαμβάνεται το χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης βελτιωμένων και νέων πρώτων υλών και τεχνολογιών μετατροπής. Παράλληλα, στο κείμενο αυτό καθορίζονται και οι απαραίτητες ενέργειες, συμπεριλαμβάνοντας προτάσεις για την εφαρμογή τους, τόσο σε δημόσια, όσο και σε ιδιωτικά προγράμματα. Το ΣΣΕ δεν έχει σκοπό να διαμορφώσει ένα λεπτομερές πρόγραμμα ερευνητικών εργασιών, αφού αυτές οι ενέργειες αποτελούν ευθύνη σχετικών ανταγωνιστικών φορέων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Εν τούτοις ο στόχος του ΣΣΕ είναι να ενισχύσει τα εθνικά, ευρωπαϊκά και ιδιωτικά προγράμματα Ε&Α&Ε, προσφέροντας καθοδήγηση στους αρμόδιους φορείς, η οποία ευθυγραμμίζεται με τις ανάγκες και τις εθνικές προτεραιότητες. Καθώς οι εμπλεκόμενοι φορείς θα αναλάβουν ξεχωριστούς ρόλους κατά την εφαρμογή του ΣΣΕ, η συνεργασία μεταξύ τους είναι επιτακτική. Στο ΣΣΕΤ προτείνονται μηχανισμοί συνεργασίας και εταιρικότητας, μέσω των οποίων θα καθοριστούν σχέδια διείσδυσης των βιοκαυσίμων στην ελληνική αγορά και θα προσδιοριστούν οι πόροι, τα απαραίτητα νομοθετικά μέτρα και οι επιπτώσεις εφαρμογής των μέτρων αυτών. 1.2 Ο Ρόλος της Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιοκαυσίμων Τεχνολογική Πλατφόρμα Βιοκαυσίμων συστήθηκε στις αρχές του 2007, ως μια πρωτοβουλία που Η αναπτύχθηκε στα πλαίσια του Πόλου Καινοτομίας Θεσσαλίας, με επίκεντρο την έρευνα και επιχειρηματική δραστηριότητα γύρω από τα βιοκαύσιμα. Στόχος της είναι η διαμόρφωση ανταγωνιστικής τεχνολογίας για ανάπτυξη ενεργειακών καλλιεργειών και για παραγωγή βιοκαυσίμων, η διαμόρφωση ανάλογων υποδομών στην περιφέρεια της Θεσσαλίας και η επιτάχυνση της διάχυσης των βιοκαυσίμων στην Ελληνική αγορά. Ο κύριος ρόλος της Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιοκαυσίμων είναι η διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής, αρχικά γύρω από την περιφέρεια της Θεσσαλίας, για την παραγωγή βιοκαυσίμων από ενεργειακές καλλιέργειες, αγροτικά και αστικά απόβλητα. Η στρατηγική αυτή επιτυγχάνεται με την συμβολή και συνεργασία όλων των συναφών επιχειρηματικών, ερευνητικών και διοικητικών φορέων, σύμφωνα με το αντίστοιχο Ευρωπαϊκό πρότυπο. Η κινητοποίηση των φορέων ξεκίνησε τον Μάρτιο του Αρχικά προσκλήθηκαν οι σχετικοί επιχειρηματικοί φορείς, όπως οι επιχειρήσεις παραγωγής βιοντίζελ, οι πετρελαϊκές βιομηχανίες, η βιομηχανία ζαχάρεως, γεωργικές επιχειρήσεις της Θεσσαλίας (εκκοκκιστήρια, σπορελαιουργεία, εταιρίες εμπορίας σπόρων) κτλ. Οι ερευνητικοί φορείς κινητοποιήθηκαν με γενικές ανακοινώσεις πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος, μέσω της ιστοσελίδας της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, καθώς και μέσω των γραφείων διαμεσολάβισης ΑΕΙ και ΑΤΕΙ και Ερευνητικών Κέντρων της χώρας. Η ανακοίνωση, επίσης, προωθήθηκε στα Υπουργεία Ανάπτυξης και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λάρισας και σε αναπτυξιακές εταιρίες της Μαγνησίας, της Καρδίτσας και των Τρικάλων. Ακόμη, η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος κοινοποιήθηκε στις ενώσεις γεωργικών συνεταιρισμών των τεσσάρων νομών της Θεσσαλίας, στην ΠΑΣΕΓΕΣ, στην Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων και στα ΚΤΕΛ Βόλου. Παράλληλα, έγινε ενημέρωση του τοπικού τύπου και παρουσίαση της Πλατφόρμας σε ημερίδες και συνέδρια συναφούς περιεχομένου στη Θεσσαλία και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Μέσα από αυτές τις δράσεις κινητοποίησης, εκδήλωσαν ενδιαφέρον πάνω από 100 φορείς που συμμετέχουν και αποτελούν το ευρύτερο σώμα της 11

10 Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας & Στρατηγικό Σχέδιο Εφαρμογής Τεχνολογίας Πλατφόρμας. Για την επίτευξη των στόχων της Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιοκαυσίμων, αναπτύχθηκε μια ευέλικτη οργανωτική δομή (Σχήμα 1), μέσω της οποίας συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς. Το ανώτερο σώμα της Τεχνολογικής Πλατφόρμας είναι η Συμβουλευτική Επιτροπή, αποτελούμενη από τους σημαντικότερους επιχειρηματικούς φορείς της πετρελαϊκής βιομηχανίας, της ζαχαροβιομηχανίας, της βιομηχανίας παραγωγής βιοντίζελ, εκκοκκιστηρίων/σπορελαιουργείων, γεωργικών επιχειρήσεων κλπ, αλλά και από ειδικούς επιστήμονες διαφόρων ερευνητικών φορέων της χώρας, που δραστηριοποιούνται σε σχετικούς τομείς. Παράλληλα, στη Συμβουλευτική Επιτροπή υπάρχει εκπροσώπηση της τοπικής αυτοδιοίκησης της περιφέρειας Θεσσαλίας, αλλά και διοικητικών φορέων της χώρας. Πέραν των ενεργειών παρακολούθησης και συντονισμού όλων των δραστηριοτήτων της Πλατφόρμας, κύρια δραστηριότητα της Συμβουλευτικής Επιτροπής αποτέλεσε η ανάπτυξη του Σχεδίου Αναφοράς (Vision Paper). Το Σχέδιο Αναφοράς ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2008 και υιοθετείται στο ΣΣΕ ως εισαγωγικό και βασικό υποστηριχτικό μέσο για τον καθορισμό των ερευνητικών προτεραιοτήτων και δράσεων ανάπτυξης & εφαρμογής, με στόχο τη διείσδυση των βιοκαυσίμων στην ελληνική αγορά μέχρι το 2030 αλλά και μετά. Συμβουλευτική Επιτροπή Γραμματεία Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιομάζα Τεχνολογίες Μετατροπής Αξιολόγηση Αειφορίας Διάθεση & Χρήση Βιοκαυσίμων Καθοδηγητικές Επιτροπές Αγορές & Κανονισμοί Γενική Συνέλευση Σχήμα 1. Δομή Τεχνολογικής Πλατφόρμας Βιοκαυσίμων Στηριζόμενη σε αυτό το Σχέδιο Αναφοράς, η Τεχνολογική Πλατφόρμα Βιοκαυσίμων προχωρεί στο επόμενο βήμα, το οποίο αφορά στην ανάπτυξη του ΣΣΕ & ΣΣΕΤ, όπως αυτά διαμορφώνονται από τις πέντε Καθοδηγητικές Επιτροπές (Σχήμα 1). Οι Καθοδηγητικές Επιτροπές επικεντρώνονται σε πέντε θεματικές ενότητες: α) βιομάζα, β) τεχνολογίες μετατροπής, γ) χρήση και διάθεση, δ) αειφορία και ε) αγορές & κανονισμοί. Τα μέλη των Καθοδηγητικών αυτών Επιτροπών επιλέχθηκαν μέσα από συγκεκριμένες διαδικασίες αξιολόγησης, σε σχέση με το βαθμό εξειδίκευσης και ανάλογης εμπειρίας, όπως και δυνατότητας συμμετοχής του φορέα στις δράσεις της Πλατφόρμας. Τα μέλη των Καθοδηγητικών Επιτροπών εκπροσωπούν βασικούς φορείς και οργανισμούς, που δραστηριοποιούνται στον τομέα των βιοκαυσίμων σε επιχειρηματικό, ερευνητικό και διοικητικό επίπεδο. Ο κύριος ρόλος των Καθοδηγητικών Επιτροπών είναι να παρέχουν εμπεριστατωμένες προτάσεις και όλες τις δυνατές στρατηγικές κατευθύνσεις, για την περαιτέρω ανάπτυξη της καινοτόμου έρευνας που απαιτείται στον τομέα αυτό, με κριτήρια την αειφόρο ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα της αντίστοιχης αγοράς. Παράλληλα με τις Καθοδηγητικές Επιτροπές και τη Συμβουλευτική Επιτροπή, οι στόχοι της Πλατφόρμας επιτυγχάνονται με τη συμμετοχή και χρήση των αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων της στρατηγικής έρευνας από το ευρύτερο σώμα της Γενικής Συνέλευσης, το οποίο είναι ανοιχτό σε όλους τους φορείς της Θεσσαλίας και της υπόλοιπης χώρας. Τα ονόματα όλων των συμμετεχόντων στα κύρια σώματα της Πλατφόρμας και οι αντίστοιχοι φορείς που αντιπροσωπεύουν δίνονται στους Πίνακες 4-9 του Παραρτήματος 1. Στους πίνακες αυτούς γίνεται φανερή η ευρύτητα και αναλογία αντιπροσώπευσης των διαφόρων συναφών φορέων της χώρας στην Τεχνολογική Πλατφόρμα Βιοκαυσίμων. Το ΣΣΕ, όπως και το ΣΣΕΤ, συντάχθηκαν μετά από αρκετή επεξεργασία των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν από τα μέλη των Καθοδηγητικών Επιτροπών και κατόπιν επαναληπτικών διαβουλεύσεων μεταξύ των μελών των κυρίων σωμάτων της Πλατφόρμας.

11 1.3 Η Σπουδαιότητα του Τομέα Οδικών Μεταφορών στο Ενεργειακό Ισοζύγιο κατανάλωση ενέργειας στον τομέα των Η οδικών μεταφορών εξαρτάται ισχυρά από τα ορυκτά καύσιμα, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων προέρχεται από το εισαγόμενο πετρέλαιο. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μέχρι το 2030, προβλέπεται ότι η εξάρτηση της ΕΕ από το εισαγόμενο πετρέλαιο θα φθάσει το 94% [2]. Παράλληλα, λαμβάνοντας υπόψη την κατανομή της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στην Ελλάδα (Σχήμα 2), τα πετρελαιοειδή φαίνονται να καλύπτουν το μεγαλύτερο ποσοστό (68.5%) [3]. Σχήμα 2. Τελική κατανάλωση ενέργειας ανά είδος στην Ελλάδα για το 2005 Ο τομέας των μεταφορών στην Ελλάδα αντιπροσώπευε το 39% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας για το 2005, που αντιστοιχεί σε 8.1 Mtoe, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 2.2 Mtoe ή 37% από το 1990 [3]. Σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας στα μέσα μεταφοράς για το 2005, το 76,7% αντιστοιχεί στα οδικά μέσα μεταφοράς [5]. Από τα παραπάνω πρόσφατα δεδομένα, καθώς και από τα σημερινά δεδομένα, διαφαίνεται ότι η εξάρτηση των καυσίμων μεταφοράς από το εισαγόμενο πετρέλαιο ολοένα και ισχυροποιείται. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συνολικά το 98% της ενέργειας του τομέα οδικών μεταφορών εξαρτάται αποκλειστικά από το πετρέλαιο [2]. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες απαιτήσεις ενεργειακής κατανάλωσης στις οδικές μεταφορές εγείρει σημαντικά ερωτηματικά για το μέλλον της διασφάλισης της ενεργειακής διάθεσης, τόσο στην Ευρώπη, όσο και παγκόσμια. Πέρα της κατανάλωσης ενέργειας για οδικές μεταφορές, σημαντικά προβλήματα παρουσιάζονται και από τις επακόλουθες εκπομπές αερίων. Στο Σχήμα 3 παρουσιάζεται η κατανομή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από διάφορους τομείς δραστηριοτήτων που συνδέονται με την καύση ορυκτών καυσίμων στην Ελλάδα για το Από το σχήμα αυτό προκύπτει ότι ποσοστό 21.2% των εκπομπών αυτών προέρχεται από τις μεταφορές [3], δεδομένου ότι η καύση βενζίνης, πετρελαίου και LPG στις οδικές μεταφορές είναι οι βασικές αιτίες εκπομπών CO2. 13

12 Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας & Στρατηγικό Σχέδιο Εφαρμογής Τεχνολογίας Σχήμα 3. Συνεισφορά στις εκπομπές CO2 δραστηριοτήτων που συνδέονται με τη χρήση (καύση) ορυκτών καυσίμων για το 2004 [3] Η ολοένα αυξανόμενη κατανάλωση ενέργειας στις οδικές μεταφορές έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, με κυρίαρχο ρυπογόνο αέριο το CO2. Η εξέλιξη των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου τα τελευταία χρόνια, όπως αυτή αναλύεται από στοιχεία του ΥΠΑΝ [3], δεικνύει τη ραγδαία αύξηση των εκπομπών CO2 που προέρχονται από τον τομέα των μεταφορών (αύξηση κατά 41% μεταξύ του έτους βάσης 1990 και του 2004). Η αύξηση αυτή προβλέπεται ότι θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια, δεδομένου ότι θα αυξηθεί η κατανάλωση καυσίμων μεταφορών. Με βάση τα παραπάνω, είναι απαραίτητο να μειωθεί η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, ιδιαίτερα όσον αφορά στα καύσιμα μεταφορών. Μια ποσοτική εκτίμηση της εξέλιξης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που παρουσιάστηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ, δίνει τα αποτελέσματα από δύο διαφορετικά σενάρια σε σχέση με το Σενάριο Αναμενόμενης Εξέλιξης (ΣΑΕ) με χρονικό ορίζοντα το 2020 (Σχήμα 4) [4]. Στην ανάλυση αυτή γίνεται φανερό ότι, ανάλογα με τις πολιτικές που ενσωματώνονται στο ΣΑΕ, ο βαθμός αβεβαιότητας που προκύπτει είναι δυνατόν να οδηγήσει σε σημαντικές ή λιγότερο σημαντικές αποκλίσεις από τις προβλεπόμενες εκπομπές. Συνεπώς, είναι φανερό ότι απαιτείται να ενισχυθούν οι προσπάθειες εξεύρεσης των βέλτιστων συνολικά λύσεων στην ανάπτυξη των πολιτικών που εντάσσονται στο αναθεωρημένο ΣΑΕ και παρουσιάζουν μεγάλο συντελεστή βαρύτητας για τις προβλέψεις και το σχεδιασμό της σχετικής πολιτικής kt CO2eq Σχήμα 4. Ανάλυση ευαισθησίας σχετικά με τη μελλοντική εξέλιξη των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στο χρονικό ορίζοντα του 2020 [4] Απογραφή Στόχος Κιότο Απαισιόδοξο σενάριο ΣΑΕ Αισιόδοξο σενάριο ΑΠΕ

13 1.4 Βιοκαύσιμα: Ποιοι οι Καθοριστικοί Παράγοντες Ανάπτυξης; Λόγοι Προώθησης Χρήσης Βιοκαυσίμων αύξηση της χρήσης των βιοκαυσίμων για μεταφορές μπορεί να αποτελέσει ένα βασικό μέσο Η αντιμετώπισης της εξάρτησης από το εισαγόμενο πετρέλαιο, της διασφάλισης της ενεργειακής διάθεσης και της μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή πολιτική, αλλά και την εθνική πολιτική σύγκλισης για τις δεσμεύσεις μείωσης των εκπομπών CO2, οι ποσοτικές εκτιμήσεις μιας εν δυνάμει μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που θα μπορούσε να επιτευχθεί με την αντικατάσταση μέρους των καυσίμων μεταφορών από βιοκαύσιμα, βάσει των στόχων για το 2020 και 2030, θα μπορούσαν να απεικονιστούν στο παρακάτω Σχήμα 5. Σχήμα 5. Εκπομπές CO2 στην ΕΕ25 για τα έτη 1990 έως σήμερα και προβλέψεις μέχρι το 2030 [2] Ένα σημαντικό εργαλείο στην αξιολόγηση και σύγκριση των δυναμικών μείωσης των αερίων θερμοκηπίου και συνολικής ενεργειακής απόδοσης από τις διαδικασίες παραγωγής βιοκαυσίμων είναι η WTW (Well-To- Wheel) ανάλυση. Η ανάλυση αυτή δύναται να αποτυπώσει τα περιβαλλοντικά οφέλη (μείωση εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου) που μπορούν να προέλθουν από τη χρήση των εναλλακτικών καυσίμων μεταφοράς, σε συνάρτηση με τη συνολική ενεργειακή τους απόδοση. Μελέτες που έγιναν σε ευρωπαϊκό επίπεδο ήταν ενδεικτικές της σημαντικής ελάττωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τη χρήση βιοκαυσίμων (κυρίως δεύτερης γενιάς), σε σχέση με αυτή των συμβατικών καυσίμων. Ωστόσο, η συνολική ενεργειακή κατανάλωση για την παραγωγή των καυσίμων αυτών είναι ακόμη υψηλή [2]. 15

14 Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας & Στρατηγικό Σχέδιο Εφαρμογής Τεχνολογίας Οι Βασικές Προκλήσεις Σημαντικές προκλήσεις για την ανάπτυξη της παραγωγής και χρήσης των βιοκαυσίμων, σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς στόχους, συνεχίζουν να αποτελούν η περιορισμένη διάθεση της πρώτης ύλης (βιομάζας), η διαθεσιμότητα και διαχείριση των υδάτινων πόρων και το υψηλό κόστος παραγωγής των βιοκαυσίμων. Για το λόγο αυτό, οι διεθνείς τάσεις έρευνας και ανάπτυξης στρέφονται κυρίως σε προσπάθειες διερεύνησης νέων τεχνολογιών, διεύρυνσης των πρώτων υλών και μείωσης του κόστους παραγωγής βιοκαυσίμων, διασφαλίζοντας την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους τόσο σε οικονομικό, όσο και κοινωνικό επίπεδο. Στα πλαίσια αυτά, η εξέλιξη της έρευνας σε καλλιέργειες υψηλών αποδόσεων, με κατάλληλες ιδιότητες και ποιότητα για την παραγωγή βιοκαυσίμων, καθώς και η ολιστική αξιοποίηση των καλλιεργειών για την παραγωγή 2ης γενιάς βιοκαυσίμων, προβλέπεται ότι θα μειώσουν τον ανταγωνισμό χρήσης γης και θα συντελέσουν στην σταθεροποίηση της παγκόσμιας αγοράς. Η απότομη αύξηση των τιμών των αγροτικών προϊόντων (υψηλό κόστος διάθεσης λόγω της αυξημένης ζήτησης), όπως του καλαμποκιού, του σιταριού, του τεύτλου, του ηλίανθου και της ελαιοκράμβης, τα τελευταία χρόνια είχε ως αποτέλεσμα την αλλαγή των οικονομικών δεδομένων (κόστος παραγωγής και κόστος αγοράς πρώτων υλών, όπως στα σιτηρά και στους ελαιούχους σπόρους). Το γεγονός αυτό φάνηκε ότι οφείλεται εν μέρει στον ανταγωνισμό της χρήσης γης για παραγωγή τροφίμων και ενέργειας και για άλλες χρήσεις. Η ανάπτυξη των βιοκαυσίμων, ελλείψει στρατηγικής, έρχεται αντιμέτωπη με τη μείωση της διαθέσιμης γης που προορίζεται για την παραγωγή τροφίμων (έναντι της παραγωγής βιοκαυσίμων) και του διαθέσιμου νερού για άρδευση των καλλιεργειών (πρόβλημα ερημοποίησης εδαφών). Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αυξημένη ζήτηση για την παραγωγή βιοκαυσίμων, θα πρέπει να βρεθούν τρόποι αύξησης της ενεργειακής απόδοσης των υπαρχόντων καλλιεργήσιμων εδαφών και διερεύνηση των δυνατοτήτων χρήσης άλλων εδαφικών πόρων. Η διάχυση της γεωργικής παραγωγής πρώτων υλών σε άλλα μέρη της χώρας, τα οποία παρουσιάζουν διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες, όπως πχ βροχοπτώσεις, οι οποίες ευνοούν τις σχετικές καλλιέργειες, θα μπορούσε να είναι μια πρόταση αλλαγής των αρχικών συνθηκών για επίτευξη αυξημένων αποδόσεων. Επίσης, θα μπορούσε να εξεταστεί η παραγωγή βιοκαυσίμων σε σχολάζουσες γεωργικές εκτάσεις, όπως για παράδειγμα σε εκβολές/δέλτα ποταμών, ακατάλληλες για δοκιμασμένες καλλιέργειες τροφίμων. Ακόμη θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η δυνατότητα πολλαπλών χρήσεων από μια καλλιέργεια, ώστε από ένα στρέμμα να υπάρχουν επιπλέον προϊόντα εκτός καυσίμου/ ενέργειας. Παράλληλα, η έρευνα στην Ελλάδα θα πρέπει να στραφεί πάνω στις δυνατότητες αξιοποίησης και επέκτασης της διάθεσης της δασικής βιομάζας, όπως της βιομάζας από λιγνινοκυτταρινούχα δασικά φυτά, κυρίως από ταχυαυξή πολυετή ξυλώδη αγγειόσπερμα, για παραγωγή βιοκαυσίμων 2ης γενιάς. Επίσης, για την Ελλάδα πρόκληση αποτελεί και η ανάπτυξη έρευνας μοριακής βελτίωσης και βιοτεχνολογίας τοπικού γενετικού υλικού στα εν δυνάμει παραγωγικά είδη λεύκης, ιτιάς, πλατανιού και επίσης στα ξενικά ψευδακακία, και ευκάλυπτο. Καθοριστικό παράγοντα ανάπτυξης των βιοκαυσίμων αποτελεί η αειφορία της συνολικής αλυσίδας παραγωγής τους. Είναι αναγκαίο να αποδειχτεί με ηχηρό οικονομικο-τεχνικο-κοινωνικό τρόπο ότι τα βιοκαύσιμα εξασφαλίζουν σημαντικότερα αειφορικά οφέλη από ότι τα ορυκτά καύσιμα. Η διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος είναι απαραίτητη. Η πρώτη ύλη δε θα πρέπει να προέρχεται από εδάφη σε περιοχές υψηλής βιοποικιλότητας, ούτε να προκαλεί εδαφική υποβάθμιση. Τόσο οι αλυσίδες παραγωγής βιοκαυσίμων όσο και η τελική χρήση αυτών θα πρέπει να αποδίδουν υψηλότερους βαθμούς αειφορίας σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες μελέτες αειφορίας και να αναπτυχθούν τα σχετικά εργαλεία ανάλυσης (WTW, LCA) για όλα τα βιοκαύσιμα που παράγονται και δύναται να παραχθούν στη Θεσσαλία και στον ελληνικό χώρο γενικότερα. Κατά συνέπεια, είναι σαφές ότι το νομοθετικό πλαίσιο θα πρέπει να ενισχύει επιχειρήσεις

15 παραγωγής βιοκαυσίμων και βιοενέργειας και επιχειρήσεις εμπορίας, βάσει συγκεκριμένων δεικτών αειφορίας, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά κριτήρια του ειδικού COREPER [7] και της Οδηγίας 98/70/EC [9]. Προκειμένου να αναπτυχθεί με βιώσιμο τρόπο η παραγωγή και διάθεση των βιοκαυσίμων (ειδικά των βιοκαυσίμων δεύτερης γενιάς), θα πρέπει να υπάρξει αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου, συμπεριλαμβάνοντας μέτρα αξιολόγησης αειφορίας των αλυσίδων παραγωγής. Η Βιομηχανία Παραγωγής Βιοκαυσίμων στην Ελλάδα παραγωγή βιοκαυσίμων (βιοντίζελ) στην Ελλάδα ξεκίνησε μόλις το 2005, χρονιά κατά την Η οποία παρήχθησαν μόνο 420 τόνοι βιοντίζελ. Το 2006 η παραγωγή έφτασε τους 61,000 τόνους, ενώ το 2007 καλύφθηκε πλήρως η κατανομή των 114,000 τόνων που δόθηκε από το Υπουργείο Ανάπτυξης [6]. Παρά την καθυστέρηση στη διείσδυση των βιοκαυσίμων στην Ελληνική αγορά σε σχέση με την Ευρώπη, σήμερα έχουν αναπτυχθεί σημαντικές υποδομές παραγωγής βιοντίζελ στη χώρα. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Ανάπτυξης, οι εταιρίες που έλαβαν δικαιώματα πώλησης ποσοτήτων βιοντίζελ το 2008 στην Ελλάδα είναι αυτές που παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Στον πίνακα αυτό περιέχονται και πληροφορίες σχετικές με τη δηλωθείσα δυναμικότητα της παραγωγής των εταιριών αυτών και το ύψος της αποφορολόγησης που έλαβαν. Εκτός των μονάδων που αναφέρονται, τέλος του 2008 με αρχές 2009 αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία ακόμα μία μονάδα παραγωγής στην Αττική δυναμικότητας 100,000m 3, η οποία βρίσκεται στο τελικό στάδιο κατασκευής. Πίνακας 1. Εταιρείες παραγωγής και εμπορίας βιοντίζελ που έλαβαν δικαιώματα πώλησης το 2008 α/α Εταιρία Δηλωθείσα Δυναμικότητα (m 3 /έτος) 1. Πέττας (Πάτρα) 112,500 33, Agroinvest (Φθιώτιδα) 280,000 25, ΕΛΒΙ (Κιλκίς) 90,000 17, ΕΛΙΝ Βιοκαύσιμα (Βόλος) 83,331 10, Βιοντίζελ (Αθήνα) Εμπορία 5, VertOil (Θεσσαλονίκη) 11,880 5, Staff Colour Energy (Λάρισα) 13,000 4, ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ ΕΠΕ (Λαγκαδάς) 23,958 4, Εκκοκκ.-Κλωστήρια Β. Ελλάδος (Κομοτηνή) 7,543 3, DP Lubrificant SRL (Ιταλία) Ιταλός Παραγωγός 2, Βιοενέργεια Παπαντωνίου (Ν. Μουδανιά) 10,197 2, ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ (ΕΛΛΑΣ) ΔΙΥΛ. ΚΟΡΙΝΘΟΥ Εμπορία 2, ΦΥΤΟΕΝΕΡΓΕΙΑ Α.Ε. (Σέρρες) 24,004 2, GF ENERGY (Αθήνα) 112,500 2, CAFFARO CHIMICA SRL (Ιταλία) 17, MILL OIL Hellas (Θεσσαλονίκη) 11, ΜΑΝΟΣ (Αθήνα) 37, Σύνολο 834, ,000 Αποφορολογημένες ποσότητες (m 3 ) 17

16 Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας & Στρατηγικό Σχέδιο Εφαρμογής Τεχνολογίας Στη διαδικασία κατανομής των ποσοτήτων του παραγόμενου βιοντίζελ για τις ανάγκες της εγχώριας αγοράς του έτους 2008, οι δυναμικότητες που δηλώθηκαν έχουν αυξηθεί σημαντικά, σε σχέση με αυτές του Ωστόσο, το 2008 καταργήθηκε η πολιτική της αποφορολόγησης των βιοκαυσίμων, ενώ εξετάζεται ένα νέο σύστημα κατανομής βιοκαυσίμων, στο οποίο η ποσότητα βιοντίζελ που θα μπορεί να διαθέσει κάθε παραγωγός θα καθορίζεται βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων. Στα κριτήρια αυτά περιλαμβάνονται το δυναμικό παραγωγής, η συνέπεια στις παραδόσεις τα προηγούμενα χρόνια, οι ποσοστώσεις παλαιότερων ετών, η χρήση εγχώριων ενεργειακών καλλιεργειών, η συμμετοχή σε προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης και η πιστοποίηση ποιότητας κατά ISO 9001:2000, με διαφορετική στάθμιση για κάθε κριτήριο. Η σημαντική αυτή ανάπτυξη των βιομηχανιών βιοντίζελ στην Ελλάδα έχει οδηγήσει, ωστόσο, στη διαμόρφωση εγκατεστημένων δυναμικών παραγωγής αρκετά μεγαλύτερων του 5.75% του ενεργειακού περιεχομένου του ντίζελ. Αποτέλεσμα αυτού είναι η δέσμευση μικρού ποσοστού των δυναμικών παραγωγής τους, αναγκάζοντας αρκετά από τα παραπάνω εργοστάσια να λειτουργούν περιορισμένο αριθμό ημερών κάθε μήνα ή και καθόλου, για την κάλυψη των περιορισμένων μηνιαίων ποσοτήτων που τους έχουν κατανεμηθεί. Το χαρακτηριστικό αυτό περιορίζει την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα των Ελλήνων παραγωγών, οι οποίοι οφείλουν να κατευθυνθούν και σε αγορές του εξωτερικού. Επιπλέον, θα πρέπει να τονιστεί ότι ένας από τους λόγους που το ελληνικό βιοντίζελ δεν είναι ανταγωνιστικό (π.χ. για εξαγωγές) είναι η εξαιρετικά υψηλή τιμή πώλησής του. Πέραν αυτού, η πραγματοποίηση εξαγωγών εγχώριου ντίζελ προς άλλες χώρες μέλη της ΕΕ, πλην της Βουλγαρίας, δυστυχώς δεν ευνοείται εξαιτίας της γεωγραφικής τοποθέτησης των περισσότερων μονάδων. Πολλά από τα εργοστάσια αυτά βρίσκονται σε περιοχές που δεν ευνοούν τη μεταφορά του προϊόντος και των πρώτων υλών με πλοίο. Συνεπώς, η όποια μεταφορά του βιοντίζελ πρέπει αναγκαστικά να γίνεται με βυτία σε μικρές παρτίδες, γεγονός το οποίο αυξάνει σημαντικά το κόστος μεταφοράς, επιβαρύνει την τιμή πώλησης, μειώνει τον αειφορικό χαρακτήρα του καυσίμου και δεν προτιμάται από τον τελικό αποδέκτη, ο οποίος πρέπει να πραγματοποιήσει μεγαλύτερο αριθμό ποιοτικών ελέγχων για μια δεδομένη ποσότητα προϊόντος. Για τους λόγους αυτούς, είναι αναγκαίο αφενός να γίνει προσπάθεια από τους παραγωγούς (π.χ. εξεύρεση φθηνότερων πρώτων υλών, εκμετάλλευση των παραπροϊόντων γλυκερίνης κλπ) για να ρυθμιστεί το θέμα των τιμών και από την πολιτεία, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των Ελληνικών βιοκαυσίμων, και αφετέρου να επανεξεταστεί η ανάπτυξη δυνατοτήτων παραδόσεων βιοντίζελ με πλοίο. Σε ότι αφορά τη βιοαιθανόλη, η χρήση της στην Ελλάδα συνοδεύεται και από ορισμένα πρακτικά προβλήματα. Χαρακτηριστικά αναφέρονται: ο τρόπος διακίνησης της βενζίνης με βιοαιθανόλη στα νησιά η επιλογή του μετουσιωτή ο τρόπος τελωνειακού ελέγχου της αιθανόλης βιολογικής προέλευσης γενικότερα προβλήματα προδιαγραφών Ιδιαίτερα ως προς το τελευταίο, χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της προδιαγραφής της τάσης ατμών κατά τη θερινή περίοδο. Υπό τις υφιστάμενες συνθήκες γίνεται προσπάθεια επίτευξής της, στα πλαίσια της αναθεώρησης της οδηγίας 98/70/ΕΚ που αν δεν επιλυθεί, θα είναι αδύνατη η εισαγωγή της βιοαιθανόλης στις βενζίνες το καλοκαίρι στην Ελλάδα, τουλάχιστον για μια πενταετία. Προς αυτή την κατεύθυνση, δεν έχουν ακόμα αναπτυχθεί εγκαταστάσεις παραγωγής βιαιθανόλης, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει εξαγγελθεί η πρόθεση για μετατροπή δυο εργοστασίων της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης (ΕΒΖ) σε εργοστάσια παραγωγής βιοαιθανόλης. Η υπόθεση αυτή βρίσκεται ακόμη σήμερα εν εξελίξει. Τα παραπάνω συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι για να καταστεί η βιομηχανία παραγωγής βιοκαυσίμων ανταγωνιστική και βιώσιμη σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, θα πρέπει να υποστηριχθεί από την πολιτεία, μέσω μιας ολοκληρωμένης, μακροχρόνιας στρατηγικής για τα βιοκαύσιμα. Μέχρι πρόσφατα, δεν υπήρξαν ακριβή στοιχεία για το ποσοστό χρήσης γης για την παραγωγή βιοκαυσίμων και γι αυτό προτείνεται η εκπόνηση μελέτης για την επικαιροποίηση των σχετικών δεδομένων, σε συνεργασία με τα εργοστάσια απορρόφησης πρώτων υλών (π.χ. τα εργοστάσια παραγωγής στερεών και υγρών βιοκαυσίμων, δηλ. πελλέτας, και βιοντίζελ - βιοαιθανόλης αντίστοιχα). Συγκεκριμένα στη Θεσσαλία, εκτιμάται ότι καλλιεργούνται σήμερα λιγότερα από 1,000 στρέμματα για την παραγωγή βιοκαυσίμων (λιγότερο από 0,5 ). Είναι, ωστόσο, γνωστό ότι τις προσεχείς χρονιές προβλέπεται κινητικότητα σχετικά με την επιχειρηματικότητα παραγωγής βιομάζας, ειδικά όσον αφορά στην απορρόφηση ελαιούχων σπόρων και κυρίως ηλιόσπορου και αγριαγκιναρόσπορου. Επίσης, αναμένονται εξελίξεις αναφορικά με τις απαιτήσεις σε βιομάζα από την ΕΒΖ για την παραγωγή βιοαιθανόλης από το 2010 και μετά.

17 Παράλληλα, συνεχίζεται η ανάπτυξη επιχειρηματικότητας στη Θεσσαλία για παραγωγή στερεών καυσίμων (κυρίως πελλέτες από υπολείμματα βιομηχανιών ξύλου), ενώ για πρώτη φορά το 2008 συγκομίστηκε βιομάζα αγριαγκινάρας με συγκεκριμένη τιμή πώλησης σε Θεσσαλική μονάδα. Σήμερα λειτουργούν ήδη τέσσερις μονάδες παραγωγής ξυλοπελλέτας, μια στην Καρδίτσα, δύο στην Λάρισα και μια στη Μαγνησία, ενώ στις αρχές του 2009 θα λειτουργήσει και μια πέμπτη μονάδα. Πρόσφατα υπήρξε, επίσης, έντονο ενδιαφέρον για τη σύναψη συμβολαίων για καλλιέργεια αγριαγκινάρας σε έκταση 10,000 στρεμμάτων στη Θεσσαλία το Θεσμοθετημένα Μέτρα και Σύγκλιση με την Ελληνική Πραγματικότητα Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), μέσω της Κοινοτικής Οδηγίας 2003/30/ΕΚ [13], αναγνώρισε θεσμικά τα βιοκαύσιμα και το σημαντικό ρόλο που αυτά θα διαδραματίσουν στο άμεσο μέλλον στην Ευρώπη, θέτοντας το απαραίτητο νομικό πλαίσιο για την πώληση και χρήση τους εντός της ΕΕ. Παράλληλα, τέθηκαν ενδεικτικοί στόχοι υποκατάστασης των συμβατικών καυσίμων με βιοκαύσιμα για όλα τα Κράτη Μέλη. Η Οδηγία προέβλεπε ότι έως το τέλος του 2005, η συμμετοχή των βιοκαυσίμων στο εθνικό σύνολο των καυσίμων που χρησιμοποιούνται για τις μεταφορές θα έπρεπε να ανέρχεται στο 2%. Το ποσοστό αυτό υπολογίζεται επί του συνολικού ενεργειακού περιεχομένου του ντίζελ και της βενζίνης που χρησιμοποιούνται για τις μεταφορές, ενώ ο αντίστοιχος στόχος για το έτος 2010 ορίστηκε στο 5.75%. Επιπλέον, η ΕΕ (και ακολούθως και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με πρόσφατη πρότασή της) έχει θέσει ως στόχο για το 2020 το 10% των ενεργειακών αναγκών σε καύσιμα μεταφοράς να καλύπτεται από βιοκαύσιμα [14,15,23]. Ο στόχος αυτός, αν και τίθεται υπό αμφισβήτηση λόγω των αυξήσεων που παρατηρήθηκαν στις βρώσιμες πρώτες ύλες, πιθανότατα θα διατηρηθεί. Σε αυτό συνηγορούν τόσο οι ανάγκες της ΕΕ για αποδέσμευση από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων, όσο και το γεγονός ότι η προτεινόμενη νέα Ευρωπαϊκή νομοθεσία που αφορά στον περιορισμό των εκπομπών θερμοκηπίου από τις μεταφορές, κάνει ιδιαίτερη μνεία στην αυξημένη χρήση βιοκαυσίμων και το ρόλο που αυτά θα παίξουν στην επίτευξη χαμηλότερων επιπέδων εκπομπών CO2 [16]. Η πολιτική της ΕΕ για τα βιοκαύσιμα και τη βιομάζα, όμως, δεν εξαντλείται στην Οδηγία 2003/30/ΕΚ. Το πρόγραμμα δράσης για τη βιομάζα [17] που εγκρίθηκε από την ΕΕ, τον Δεκέμβριο του 2005, έθεσε τρεις κύριους στόχους σε ότι αφορά στη μελλοντική προώθηση των βιοκαυσίμων: Την προώθηση των βιοκαυσίμων τόσο στην ΕΕ όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες Την προετοιμασία για ευρείας κλίμακας χρήση των βιοκαυσίμων, βελτιώνοντας την ανταγωνιστικότητά τους ως προς το κόστος και ενισχύοντας την έρευνα όσον αφορά στα καύσιμα δεύτερης γενιάς Τη στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών, στις οποίες η παραγωγή βιοκαυσίμων θα μπορούσε να τονώσει την αειφόρο οικονομική ανάπτυξη Ακολούθως, η ΕΕ καθόρισε το Φεβρουάριο του 2006, τη στρατηγική για τα βιοκαύσιμα, εστιάζοντας σε επτά κύριους άξονες πολιτικής για την ενίσχυση των βιοκαυσίμων και της αειφορίας των μεταφορών [18] : Τόνωση της ζήτησης για βιοκαύσιμα, μέσω της προώθησης τεχνολογιών πρώτης και δεύτερης γενιάς Αύξηση περιβαλλοντικών ωφελειών, μέσω της προώθησης τεχνολογιών και μεθόδων παραγωγής, που αυξάνουν το δυναμικό εξοικονόμησης εκπομπών CO2 των καυσίμων αλλά και τον αειφορικό χαρακτήρα τους Ανάπτυξη της παραγωγής και της διανομής βιοκαυσίμων, προτρέποντας τα Κράτη Μέλη να υιοθετήσουν την Ευρωπαϊκή στρατηγική και εμβαθύνοντας στα τεχνικά προβλήματα που κατά τόπους δημιουργούν κωλύματα Επέκταση του εφοδιασμού με πρώτες ύλες και στήριξη των καλλιεργειών μέσω της νέας ΚΑΠ Ενίσχυση των ευκαιριών για εμπορικές συναλλαγές, μέσα από την υιοθέτηση κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου, εισαγωγή προτύπων και διατύπωση ισότιμων κανόνων εισαγωγής και εμπορίας Υποστήριξη αναπτυσσόμενων χωρών, μέσω ειδικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων Υποστήριξη έρευνας και ανάπτυξης, μέσω χρηματοδοτικών προγραμμάτων του 7ου κοινοτικού πλαισίου στήριξης και άλλων Το Μάρτιο του 2008 κατατέθηκε πρόταση οδηγίας για την αναθεώρηση της 98/70/EC οδηγίας περί καυσίμων των μεταφορών [19]. Στην πρόταση συμπεριλαμβάνονται μέτρα διασφάλισης του αειφορικού χαρακτήρα των βιοκαυσίμων. Μεταξύ άλλων προβλέπονται: Το δυναμικό μείωσης των εκπομπών CO2 ενός βιοκαυσίμου πρέπει να είναι τουλάχιστον 35%, ενώ από το 2013 τουλάχιστον 50% για βιοκαύσιμα που παράγονται από παραγωγούς ήδη ενεργούς την 1/1/2008 και το 2015 για τους λοιπούς παραγωγούς Η πρώτη ύλη για την παραγωγή των βιοκαυσίμων δεν πρέπει να προέρχεται από γαίες υψηλής βιοποικιλότητας (δάση όπου δεν υπήρξε έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα κατά το παρελθόν, προστατευόμενες νομοθετικά περιοχές, συμπεριλαμβανομένων αυτών που έχουν υποδειχθεί για την προστασία σπάνιων ειδών, περιοχές με οικότοπους υψηλής βιοποικιλότητας με μεγάλο αριθμό ενδημικών ειδών) Η πρώτη ύλη δεν θα πρέπει να παράγεται σε εκτάσεις υψηλής εναπόθεσης άνθρακα Από τα παραπάνω διαφαίνεται η προσπάθεια της ΕΕ μέσω ειδικών οδηγιών [7,19] να ενισχύσει και να διασφαλίσει τον αειφορικό χαρακτήρα των βιοκαυσίμων, προστατεύοντας παράλληλα τη βιοποικιλότητα και την ισορροπία των οικοσυστημάτων. 19

18 Στρατηγικό Σχέδιο Έρευνας & Στρατηγικό Σχέδιο Εφαρμογής Τεχνολογίας Σύγκλιση με την Ελληνική Πραγματικότητα Ανάγκες σε Βιοκαύσιμα Η ενσωμάτωση της Κοινοτικής Οδηγίας 2003/30/ΕΚ στην Ελληνική νομοθεσία πραγματοποιήθηκε με την εισαγωγή του νόμου 3423/2005 [20]. Παρά το αξιόλογο δυναμικό παραγωγής βιοκαυσίμων, όπως φαίνεται και στην πιο πάνω ενότητα, ο στόχος του 2% διείσδυσης των βιοκαυσίμων στην εθνική αγορά για το 2005 δεν επιτεύχθηκε. Με τις μέχρι σήμερα ενδείξεις, το ίδιο φαίνεται να συμβαίνει και με την επίτευξη του στόχου του 5.75% για το Σύμφωνα με στοιχεία του 2008 [5], για την κάλυψη του 2% των καυσίμων των οδικών μεταφορών το 2005 θα απαιτούνταν σχεδόν 117 ktoe βιοκαυσίμων, που αντιστοιχούν περίπου σε 144 ktons βιοκαυσίμων, τη στιγμή που για το 2007 οι εμπορεύσιμες ποσότητες παρέμειναν ακόμη αρκετά χαμηλότερες. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι φορολογικές απαλλαγές που δόθηκαν για το βιοντίζελ ήταν: 51,000 m 3 για το 2005, 91,000 m 3 για το 2006, 114,000 m 3 για το 2007 και 123,000 m 3 για το 2008 (45, 80, 100 και 108 ktons αντίστοιχα). Υποκατάστατα της βενζίνης δεν αποφορολογήθηκαν. Σύμφωνα με το Υπουργείο Ανάπτυξης, η διείσδυση των βιοκαυσίμων το έτος 2007 ανήλθε μόλις στο 1.4%, ποσοστό αρκετά χαμηλότερο του στόχου του έτους Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Ανάπτυξης, η εξέλιξη της ενεργειακής κατανάλωσης για μεταφορές φαίνεται να ακολουθεί το μοτίβο του Πίνακα 2. Πίνακας 2. Εξέλιξη ενεργειακής κατανάλωσης για μεταφορές ανά είδος καυσίμου στην Ελλάδα [3] Είδος καυσίμου / Έτος Βενζίνη (ktoe) 2,532 3,814 4,390 Ντίζελ κίνησης (ktoe) 1,557 2,036 2,304 Σύμφωνα με τους στόχους αντικατάστασης των συμβατικών καυσίμων από βιοκαύσιμα, οι αναγκαίες ποσότητες βιοκαυσίμων (σε ktoe και ktons) που απαιτούνται για το 2010 φαίνονται στον παρακάτω Πίνακα 3. Όπως φαίνεται στον Πίνακα αυτό, το 5.75% της εγχώριας κατανάλωσης του έτους 2010 αντιστοιχεί σε 384 ktoe ή 558 ktons βιοκαυσίμων. Μετά το 2010, και με την προϋπόθεση της αύξησης του ποσοστού ανάμιξης βιοκαυσίμων στα καύσιμα στο 10%, οι ανάγκες αυτές προβλέπεται να διπλασιαστούν. Πίνακας 3. Κατανάλωση καυσίμου το 2010 και απαιτούμενες ποσότητες βιοκαυσίμων* Καύσιμο Κατανάλωση 2010 (ktoe) Αναγκαία υποκατάστατα (ktoe) Αναγκαία υποκατάστατα (ktons βιοκαυσίμου) Βενζίνη 4, Ντίζελ 2, Σύνολο 6, * Αν θεωρηθεί ότι το 5.75% του ενεργειακού περιεχομένου της βενζίνης υποκαθίσταται από βιοαιθανόλη και το αντίστοιχο του ντίζελ από βιοντίζελ Σε ό,τι αφορά στην υποκατάσταση των καυσίμων με βιοκαύσιμα, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα δεδομένα που προκύπτουν λόγω της διαφοράς των φυσικών ιδιοτήτων μεταξύ βιοκαυσίμων και συμβατικών καυσίμων (Πίνακας 10, Παράρτημα 3). Γενικά τα βιοκαύσιμα, λόγω της παρουσίας οξυγόνου και της διαφορετικής αναλογίας ατόμων υδρογόνου προς τα άτομα άνθρακα στο μόριό τους, έχουν χαμηλότερες θερμογόνες δυνάμεις από τα συμβατικά. Ιδιαίτερα τα υποκατάστατα βενζίνης έχουν σημαντικά μικρότερο ενεργειακό περιεχόμενο, πράγμα που σημαίνει ότι για να καλυφθεί το ίδιο ποσοστό της ενέργειας των καυσίμων των μεταφορών αποκλειστικά από βιοαιθανόλη ή αιθυλο-τριτοταγή βουτυλαιθέρα (ΕΤΒΕ), χρειάζονται μεγαλύτερες ποσότητες βιοκαυσίμου, απ ότι αν καλύπτονταν αποκλειστικά από βιοντίζελ. Εάν η υποκατάσταση των συμβατικών καυσίμων με βιοκαύσιμα πραγματοποιηθεί με

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Αγορές & Κανονισμοί. Πρόεδρος Δρ. Σπύρος Κιαρτζής (ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΑΕ)

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Αγορές & Κανονισμοί. Πρόεδρος Δρ. Σπύρος Κιαρτζής (ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΑΕ) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Αγορές & Κανονισμοί Πρόεδρος Δρ. Σπύρος Κιαρτζής (ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΑΕ) Αντιπρόεδρος Καθηγητής Ζήσης Σαμαράς (ΑΠΘ) Πρόεδρος Κιαρτζής Σπύρος ΕΛ.ΠΕ. Αντιπρόεδρος

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογίες Μετατροπής

Τεχνολογίες Μετατροπής ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Πρόεδρος Μιχαήλ Μαρουλάκης (ΕΛ.ΒΙ.) Αντιπρόεδρος Α Καθ. Δημήτριος Καρώνης (ΕΜΠ) Αντιπρόεδρος Β Άγγελος Λάππας (ΕΚΕΤΑ) Περιεχόμενα Παρουσίασης Εισαγωγή Η ελληνική

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε όλους τους τομείς

Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε όλους τους τομείς 2014-20202020 Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε όλους τους τομείς Γιάννης Βουγιουκλάκης PhD, Διπλ. Μηχ. Μηχανικός Υπεύθυνος Τμήματος Ανάπτυξης Αγοράς Θεματικός στόχος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΣ Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics)

ΤΟΣ Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics) ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 ΤΟΣ Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics) Τομεακό Σχέδιο Αθήνα, 03.04.2014 Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μια σύνθεση των απόψεων που μέχρι τώρα διατυπώθηκαν από Υπηρεσίες, Κοινωνικούς Εταίρους

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της βιομάζας για την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας

Ο ρόλος της βιομάζας για την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας 4η Ενότητα: «Βιοκαύσιμα 2ης Γενιάς» Ο ρόλος της βιομάζας για την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας Αντώνης Γερασίμου Πρόεδρος Δ.Σ. Ελληνικής Εταιρείας Βιοµάζας ΕΛ.Ε.Α.ΒΙΟΜ ΒΙΟΜΑΖΑ Η αδικημένη μορφή ΑΠΕ

Διαβάστε περισσότερα

ενεργειακό περιβάλλον

ενεργειακό περιβάλλον Προστατεύει το ενεργειακό περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ δημιουργεί ένα βιώσιμο Ενεργειακό Περιβάλλον βελτιώνει την

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Βιομάζα. Πρόεδρος Γεώργιος Ζανάκης (Pioneer Hellas) Αντιπρόεδρος καθ. Νικόλαος Δαναλάτος (ΠΘ)

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Βιομάζα. Πρόεδρος Γεώργιος Ζανάκης (Pioneer Hellas) Αντιπρόεδρος καθ. Νικόλαος Δαναλάτος (ΠΘ) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Πρόεδρος Γεώργιος Ζανάκης (Pioneer Hellas) Αντιπρόεδρος καθ. Νικόλαος Δαναλάτος (ΠΘ) Καθοδηγητική Επιτροπή ς Πρόεδρος Ζανάκης Γεώργιος Pioneer Hellas S.A. Αντιπρόεδρος

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός. Συνοπτικά αποτελέσματα εξέλιξης εγχώριου ενεργειακού συστήματος

Εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός. Συνοπτικά αποτελέσματα εξέλιξης εγχώριου ενεργειακού συστήματος Εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός Συνοπτικά αποτελέσματα εξέλιξης εγχώριου ενεργειακού συστήματος μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και περιβαλλοντικοί στόχοι αύξηση συμμετοχής ΑΠΕ στην κατανάλωση ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό δελτίο για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης για την Ελλάδα

Ενημερωτικό δελτίο για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης για την Ελλάδα Ενημερωτικό δελτίο για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης 2014-2020 για την Ελλάδα Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) για την Ελλάδα εγκρίθηκε επίσημα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 11 Δεκεμβρίου 2015,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΕ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ «Προοπτικές ηλεκτροπαραγωγής μέσα στο νέο ενεργειακό περιβάλλον»

ΤΕΕ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ «Προοπτικές ηλεκτροπαραγωγής μέσα στο νέο ενεργειακό περιβάλλον» ΤΕΕ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ «Προοπτικές ηλεκτροπαραγωγής μέσα στο νέο ενεργειακό περιβάλλον» Ι. Κοπανάκης Γενικός Διευθυντής Παραγωγής ΔΕΗ Α.Ε. Η πρόκληση Το μέλλον της ηλεκτροπαραγωγής, σε παγκόσμιο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του αγροδιατροφικού τομέα

Διαβάστε περισσότερα

Μοντελοποίηση και Τεχνικοοικονομική Ανάλυση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Βιοκαυσίμων

Μοντελοποίηση και Τεχνικοοικονομική Ανάλυση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Βιοκαυσίμων Μοντελοποίηση και Τεχνικοοικονομική Ανάλυση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Βιοκαυσίμων Αιμ. Κονδύλη, Ι. Κ. Καλδέλλης, Χρ. Παπαποστόλου ΤΕΙ Πειραιά, Τμήμα Μηχανολογίας Απρίλιος 2007 Στόχοι της εργασίας Η τεχνική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΣΕΓΕΣ ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α

ΠΑΣΕΓΕΣ ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΠΑΣΕΓΕΣ ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Βιοκαύσιµα Καύσιµα παραγόµενα από βιόµαζα σε ειδικές βιοµηχανικές εγκαταστάσεις µε εφαρµογή φυσικών και χηµικών διεργασιών

Διαβάστε περισσότερα

«Βιοκαύσιμα και περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής»

«Βιοκαύσιμα και περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής» «Βιοκαύσιμα και περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής» Δρ Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Ecocity Υπεύθυνος της Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών & Διαχείρισης του

Διαβάστε περισσότερα

Η αγροτική Βιομάζα και οι δυνατότητες αξιοποίησής της στην Ελλάδα. Αντώνης Γερασίμου Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρίας Ανάπτυξης Βιομάζας

Η αγροτική Βιομάζα και οι δυνατότητες αξιοποίησής της στην Ελλάδα. Αντώνης Γερασίμου Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρίας Ανάπτυξης Βιομάζας Η αγροτική Βιομάζα και οι δυνατότητες αξιοποίησής της στην Ελλάδα Αντώνης Γερασίμου Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρίας Ανάπτυξης Βιομάζας 1 Η ΕΛΕΑΒΙΟΜ και ο ρόλος της Η Ελληνική Εταιρία (Σύνδεσμος) Ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Συμπεράσματα από την ανάλυση για την Ευρωπαϊκή Ένωση

Συμπεράσματα από την ανάλυση για την Ευρωπαϊκή Ένωση Ενεργειακή πολιτική για την Ελλάδα: σύγκλιση ή απόκλιση από την Ευρωπαϊκή προοπτική; Π. Κάπρου, Καθηγητή ΕΜΠ Εισαγωγή Πρόσφατα δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Ενέργειας, η έκδοση

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, εκπονήθηκε στο πλαίσιο εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Πολιτικής σε σχέση με την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 1. Ενίσχυση της ελκυστικότητας του αγροτικού χώρου μέσω βελτίωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 2.12. COM() 614 final ANNEX 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ για την ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

Πρώτον, στις απαιτούμενες δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μέσα σε μία ολοένα και αυστηρότερη περιβαλλοντική νομοθεσία,

Πρώτον, στις απαιτούμενες δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μέσα σε μία ολοένα και αυστηρότερη περιβαλλοντική νομοθεσία, Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Κέντρο Ερευνών Προοδευτικής Πολιτικής και την Capital Link για αυτήν την πρωτοβουλία ανταλλαγής απόψεων σχετικά με τις επενδύσεις στην Ελλάδα, ιδιαίτερα σε μία χρονική στιγμή

Διαβάστε περισσότερα

Διερεύνηση των Επιλογών στις Χρήσεις Γης και των Δυνατοτήτων Επίτευξης των Στόχων του 2020 στη Βιοενέργεια

Διερεύνηση των Επιλογών στις Χρήσεις Γης και των Δυνατοτήτων Επίτευξης των Στόχων του 2020 στη Βιοενέργεια Διερεύνηση των Επιλογών στις Χρήσεις Γης και των Δυνατοτήτων Επίτευξης των Στόχων του 2020 στη Βιοενέργεια Βασίλης Λυχναράς (ΚΕΠΕ) Καλλιόπη Πανούτσου(Imperial College) Ελληνική Γεωργία 2012 2020: Η Αγροτική

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ- ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΝΑΔΟΧΟΥ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ- ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΝΑΔΟΧΟΥ Πειραιώς 132 118 54 Αθήνα Τηλ.: 210-3727400 Fax: 210-3255460 E-mail: info@rae.gr Web: www.rae.gr Αθήνα, 04/07/2018 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΣΗ ΕΡΓΟΥ «ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Αλλάζει τη. ζωή μας. www.epperaa.gr. www.ypeka.gr. Προστατεύει από τα Απόβλητα

Αλλάζει τη. ζωή μας. www.epperaa.gr. www.ypeka.gr. Προστατεύει από τα Απόβλητα Προστατεύει από τα Απόβλητα Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ ενισχύει την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αποβλήτων βελτιώνει την Ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Προοπτικές ανάπτυξης ενεργειακών καλλιεργειών στην Ελλάδα και ΕΕ. Επιπτώσεις στο περιβάλλον Φάνης Γέμτος, Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας,

Προοπτικές ανάπτυξης ενεργειακών καλλιεργειών στην Ελλάδα και ΕΕ. Επιπτώσεις στο περιβάλλον Φάνης Γέμτος, Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας, Προοπτικές ανάπτυξης ενεργειακών καλλιεργειών στην Ελλάδα και ΕΕ. Επιπτώσεις στο περιβάλλον Φάνης Γέμτος, Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Εισαγωγή Η ΕΕ και η χώρα μας δεν διαθέτουν

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Ενεργειακής Έντασης

Δείκτες Ενεργειακής Έντασης ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΑΠΕ) Σειρά Πληροφοριακού και Εκπαιδευτικού Υλικού Δείκτες Ενεργειακής Έντασης ΠΑΤΡΑ, 2016 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΗΛΙΟΣ ΗΛΙΟΣ - Τοπικό σχέδιο για την απασχόληση ανέργων στην κατασκευή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ ΤΟΣ Περιβάλλον. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα,

ΕΠΑνΕΚ ΤΟΣ Περιβάλλον. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα, ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 ΤΟΣ Περιβάλλον Τομεακό Σχέδιο Αθήνα, 27.3.2014 1. Προτεινόμενη στρατηγική ανάπτυξης του τομέα Η στρατηγική ανάπτυξης του τομέα εκτείνεται σε δραστηριότητες που έχουν μεγάλες προοπτικές

Διαβάστε περισσότερα

EΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

EΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ EΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών 14 Μαϊου 2002 ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ 2001/0265(COD) ΣΧΕ ΙΟ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗΣ/ΕΚΘΕΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, ηµόσιας

Διαβάστε περισσότερα

[ 1 ] την εφαρμογή συγκεκριμένων περιβαλλοντικών

[ 1 ] την εφαρμογή συγκεκριμένων περιβαλλοντικών [ 1 ] [ 1 ] Υδροηλεκτρικός Σταθμός Κρεμαστών - Ποταμός Αχελώος - Ταμιευτήρας >> H Περιβαλλοντική Στρατηγική της ΔΕΗ είναι ευθυγραμμισμένη με τους στόχους της ενεργειακής πολιτικής της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

7672/19 ΣΠΚ/σα/ΜΙΠ 1 LIFE.1.B

7672/19 ΣΠΚ/σα/ΜΙΠ 1 LIFE.1.B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 19 Μαρτίου 2019 (OR. en) 7672/19 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Προεδρία Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: 15011/18 Θέμα: Ειδική Επιτροπή Γεωργίας / Συμβούλιο AGRI 159 ENV

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Διδακτορικής Διατριβής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Τμήμα Περιβάλλοντος. Ευστράτιος Γιαννούλης

Περίληψη Διδακτορικής Διατριβής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Τμήμα Περιβάλλοντος. Ευστράτιος Γιαννούλης Μοντελοποίηση και βελτιστοποίηση του ενεργειακού συστήματος με την χρήση κατανεμημένης παραγωγής και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. H τεχνολογική διάσταση Περίληψη Διδακτορικής Διατριβής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟ ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΤΟΜΕΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟ ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟ ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΠΑΑ) 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 16 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Θεόδουλος Μεσημέρης Ανώτερος Λειτουργός Περιβάλλοντος 8 Ιουνίου Συμφωνία του Παρισιού Πακέτο για το Κλίμα και την Ενέργεια

Δρ. Θεόδουλος Μεσημέρης Ανώτερος Λειτουργός Περιβάλλοντος 8 Ιουνίου Συμφωνία του Παρισιού Πακέτο για το Κλίμα και την Ενέργεια Δρ. Θεόδουλος Μεσημέρης Ανώτερος Λειτουργός Περιβάλλοντος 8 Ιουνίου 2017 Συμφωνία του Παρισιού Πακέτο για το Κλίμα και την Ενέργεια Περιεχόμενα Συμφωνία Παρισιού (state of play) Στόχοι για την Ευρώπη Στόχοι

Διαβάστε περισσότερα

Η ενεργειακή πολιτική στην Ελλάδα για το 2030 και το 2050

Η ενεργειακή πολιτική στην Ελλάδα για το 2030 και το 2050 Putting Regions on Track for Carbon Neutrality by 2050 Η ενεργειακή πολιτική στην Ελλάδα για το 2030 και το 2050 1η Συνάντηση Εργασίας με θέμα: Υποστήριξη δήμων στην εκπόνηση και υλοποίηση μακρόχρονων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΥΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΖΩΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Θ Ε Μ Α Τ Ο Λ Ο Γ Ι Ο 2 0 1 5 2 0 1 6 ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΥ

ΠΟΛΥΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΖΩΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Θ Ε Μ Α Τ Ο Λ Ο Γ Ι Ο 2 0 1 5 2 0 1 6 ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΠΟΛΥΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΖΩΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Θ Ε Μ Α Τ Ο Λ Ο Γ Ι Ο 2 0 1 5 2 0 1 6 ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με σκοπό την επίτευξη των στρατηγικών

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακή Αξιοποίηση της Βιομάζας και Συμβολή στην Κυκλική Οικονομία

Ενεργειακή Αξιοποίηση της Βιομάζας και Συμβολή στην Κυκλική Οικονομία Ενεργειακή Αξιοποίηση της Βιομάζας και Συμβολή στην Κυκλική Οικονομία Γιώργος Διαμαντής Χημικός Μηχ/κός ΕΜΠ Μέλος Δ.Σ. ΕΛΕΑΒΙΟΜ 1 2 Η ΕΛΕΑΒΙΟΜ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ Η Ελληνική Εταιρεία Ανάπτυξης Βιομάζας (ΕΛΕΑΒΙΟΜ)

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΥΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΖΩΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ: ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ 2014 2015

ΠΟΛΥΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΖΩΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ: ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ 2014 2015 ΠΟΛΥΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΖΩΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ: ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ 2014 2015 ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΙΟΥΛΙΟΣ 2013 Π Ρ Ο Ο Ι Μ Ι Ο Η σημασία του ανθρώπινου

Διαβάστε περισσότερα

Σύνοψη της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την Κύπρο, 2014-2020

Σύνοψη της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την Κύπρο, 2014-2020 ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 20 Ιουνίου 2014 Σύνοψη της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την Κύπρο, 2014-2020 Συνολική πληροφόρηση Η σύμβαση εταιρικής σχέσης με την Κύπρο καθορίζει ένα ορόσημο για επενδύσεις

Διαβάστε περισσότερα

Καταρχήν, σε παγκόσμιο επίπεδο έχει εκπονηθεί το Στρατηγικό Σχέδιο των Ηνωμένων Εθνών για τα Δάση το οποίο θέτει έξι βασικούς στόχους:

Καταρχήν, σε παγκόσμιο επίπεδο έχει εκπονηθεί το Στρατηγικό Σχέδιο των Ηνωμένων Εθνών για τα Δάση το οποίο θέτει έξι βασικούς στόχους: Αξιότιμη κυρία Πρόεδρε, Κύριε Υπουργέ, Κυρίες και κύριοι βουλευτές. Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος σήμερα, γιατί επιτέλους ξεκινάει μια θεσμικά οργανωμένη στο ανώτατο επίπεδο της ελληνικής πολιτείας συζήτηση

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου: Δρ Πέτρος Κουτσοβίτης Επιστημονικοί Συνεργάτες: Αμαλία Ρούφη Δρ Παύλος Τυρολόγου Υπόβαθρο Το έργο INTRAW είναι μέρος του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ορίζοντας 2020

Διαβάστε περισσότερα

Οι Δήμοι στο κατώφλι της νέας προγραμματικής περιόδου. Ράλλης Γκέκας, Διευθύνων Σύμβουλος ΕΕΤΑΑ Φεβρουάριος 2014

Οι Δήμοι στο κατώφλι της νέας προγραμματικής περιόδου. Ράλλης Γκέκας, Διευθύνων Σύμβουλος ΕΕΤΑΑ Φεβρουάριος 2014 Οι Δήμοι στο κατώφλι της νέας προγραμματικής περιόδου Ράλλης Γκέκας, Διευθύνων Σύμβουλος ΕΕΤΑΑ Φεβρουάριος 2014 Περιεχόμενα Παρουσίασης Η Στρατηγική «Ευρώπη 2020» Οι Δήμοι στη νέα προγραμματική περίοδο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΝΑΣΑΚΗ ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΜΑΝΑΣΑΚΗ ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΜΑΝΑΣΑΚΗ ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ Νησί που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης. Μόνιμος πληθυσμός (απογρ. 2011) 680.000 κάτοικοι. Ελκυστικός τουριστικός προορισμός

Διαβάστε περισσότερα

Ο στόχος αυτός είναι σε άμεση συνάρτηση με τη στρατηγική της Λισαβόνας, και συγκεκριμένα την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής μέσω:

Ο στόχος αυτός είναι σε άμεση συνάρτηση με τη στρατηγική της Λισαβόνας, και συγκεκριμένα την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής μέσω: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Δελτίο Τύπου Ομιλία Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών & Άλλων Πόρων Του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας Κυρίου Κωνσταντίνου

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Υπουργού Ανάπτυξης Κυρίου Χρήστου Φώλια στο 3 ο Συνέδριο ENERTECH 2008

Ομιλία Υπουργού Ανάπτυξης Κυρίου Χρήστου Φώλια στο 3 ο Συνέδριο ENERTECH 2008 Δελτίο Τύπου Αθήνα, 20 Νοεμβρίου 2008 Ομιλία Υπουργού Ανάπτυξης Κυρίου Χρήστου Φώλια στο 3 ο Συνέδριο ENERTECH 2008 Διεθνές Κυρίες και Κύριοι, Θέλω πρώτα απ όλα να εκφράσω τα συγχαρητήριά μου σε όλους

Διαβάστε περισσότερα

Σχηματισμών Η Περίπτωση της Ελληνικής Ένωσης Βιομηχανιών Ψύχους

Σχηματισμών Η Περίπτωση της Ελληνικής Ένωσης Βιομηχανιών Ψύχους Συστάδες Συνεργατικών Δρ Παναγιώτης Γραμμέλης, Δ/ντής Ερευνών, Ι.Δ.Ε.Π. / Ε.ΚΕ.Τ.Α. Σχηματισμών Η Περίπτωση της Ελληνικής Ένωσης Βιομηχανιών Ψύχους Logistics Conferences Γλυφάδα Golf Gardens, 19-20 Μαΐου

Διαβάστε περισσότερα

5 σενάρια εξέλιξης του ενεργειακού μοντέλου είναι εφικτός ο περιορισμός του λιγνίτη στο 6% της ηλεκτροπαραγωγής το 2035 και στο 0% το 2050

5 σενάρια εξέλιξης του ενεργειακού μοντέλου είναι εφικτός ο περιορισμός του λιγνίτη στο 6% της ηλεκτροπαραγωγής το 2035 και στο 0% το 2050 Η παρούσα μελέτη διερευνά τις δυνατότητες της Ελλάδας να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO 2) από τον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής με χρονικό ορίζοντα το 2035 και το 2050. Για τον σκοπό αυτό

Διαβάστε περισσότερα

Οριζόντια Προτεραιότητα & Εγκάρσιος Στόχος

Οριζόντια Προτεραιότητα & Εγκάρσιος Στόχος Οριζόντια Προτεραιότητα & Εγκάρσιος Στόχος Στην Πρόταση Κανονισμού για τη στήριξη της Αγροτικής Ανάπτυξης μετά το 2013, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην καινοτομία αφού, όπως φαίνεται και στο παρακάτω διάγραμμα,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΣΜΗ ΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗ. που συνοδεύει την

ΔΕΣΜΗ ΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗ. που συνοδεύει την ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 25.2.2015 COM(2015) 80 final ANNEX 1 ΔΕΣΜΗ ΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗ που συνοδεύει την ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο τοπίο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και ο ρόλος του Διαχειριστή Δικτύου Διανομής (ΔΕΔΔΗΕ)

Το νέο τοπίο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και ο ρόλος του Διαχειριστή Δικτύου Διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) Ιωάννης Μάργαρης Αντιπρόεδρος ΔΣ ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. Διαχειριστής Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε. Το νέο τοπίο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και ο ρόλος του Διαχειριστή Δικτύου Διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) ανάγκη

Διαβάστε περισσότερα

Η Λιγνιτική Ηλεκτροπαραγωγή στο νέο Ενεργειακό Περιβάλλον

Η Λιγνιτική Ηλεκτροπαραγωγή στο νέο Ενεργειακό Περιβάλλον Η Λιγνιτική Ηλεκτροπαραγωγή στο νέο Ενεργειακό Περιβάλλον Δ. Μετικάνης Διευθυντής Διεύθυνσης Σχεδιασμού & Απόδοσης Παραγωγής 25.06.2010 Κύρια Σημεία 1. Το νέο Ενεργειακό Περιβάλλον 2. Το Επενδυτικό Πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ Μέρος πρώτο: Η πορεία προς μία κοινή ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ανάγκη για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗ. στην

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗ. στην ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 18.11.2015 COM(2015) 572 final ANNEX 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 11.7.2019 SWD(2019) 331 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ στην ΕΛΛΑ Α. Παρασκευή, 12 Μαΐου 2006 Θεσσαλονίκη

ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ στην ΕΛΛΑ Α. Παρασκευή, 12 Μαΐου 2006 Θεσσαλονίκη ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ στην ΕΛΛΑ Α Παρασκευή, 12 Μαΐου 2006 Θεσσαλονίκη 1 Ευθύµιος Μουρατίδης Υπεύθυνος Ενέργειας & Περιβάλλοντος 2 Ευρωπαϊκή Ένωση Σχέδιο ράσης Προώθηση Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας Απεξάρτηση από

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2007-2013

ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2007-2013 ΕΙ ΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Επιστηµονική και Οργανωτική Γραµµατεία Σχεδιασµού και Κατάρτισης Αναπτυξιακού Προγραµµατισµού 2007-2013 ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Βιοενέργεια στην Ελλάδα Επίκαιρα δεδοµένα - Θεσµικό πλαίσιο Εθνικός Σχεδιασµός. Κατερίνα Σάρδη, Ανδρέας Κατσαρός Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας

Βιοενέργεια στην Ελλάδα Επίκαιρα δεδοµένα - Θεσµικό πλαίσιο Εθνικός Σχεδιασµός. Κατερίνα Σάρδη, Ανδρέας Κατσαρός Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας Βιοενέργεια στην Ελλάδα Επίκαιρα δεδοµένα - Θεσµικό πλαίσιο Εθνικός Σχεδιασµός Κατερίνα Σάρδη, Ανδρέας Κατσαρός Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας Ησηµασία της Βιοενέργειας 2004 2003 Ησηµασία της Βιοενέργειας Ησηµασία

Διαβάστε περισσότερα

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς Το Πρωτόκολλο του Κιότο Μια πρόκληση για την ανάπτυξη και την απασχόληση «Από το Ρίο στο Γιοχάνεσµπουργκ και πέρα από το Κιότο. Ποιο µέλλον για τον Πλανήτη;» ρ Μιχαήλ Μοδινός

Διαβάστε περισσότερα

Για την υλοποίηση του κύριου στόχου αναπτύσσονται επιμέρους δράσεις.

Για την υλοποίηση του κύριου στόχου αναπτύσσονται επιμέρους δράσεις. 26 Αυγούστου 2016 Άρθρο Του κ. Πρόδρομου Καλαϊτζή Στελέχους Πολιτικής της COPA-COGECA Πρόγραμμα εργασίας του νέου φορέα εκπροσώπησης των συνεταιρισμών Προκειμένου να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των

Διαβάστε περισσότερα

«Συµβολή της Εξοικονόµησης Ενέργειας στους διάφορους τοµείς της Οικονοµίας. Εµπειρίες του ΚΑΠΕ»

«Συµβολή της Εξοικονόµησης Ενέργειας στους διάφορους τοµείς της Οικονοµίας. Εµπειρίες του ΚΑΠΕ» «Συµβολή της Εξοικονόµησης Ενέργειας στους διάφορους τοµείς της Οικονοµίας. Εµπειρίες του ΚΑΠΕ» ρ Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός ιευθυντής Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ, 24 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2010 ΗΜΕΡΙΔΑ: "ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΑ ΚΑΥΣΙΜΑ:ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ. ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ Μ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ, 24 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2010 ΗΜΕΡΙΔΑ: ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΑ ΚΑΥΣΙΜΑ:ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ. ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ Μ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ, 24 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2010 ΗΜΕΡΙΔΑ: «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΑ ΚΑΥΣΙΜΑ: ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ. ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» Με επιτυχία διεξήχθη η Ημερίδα με θέμα: «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΑ ΚΑΥΣΙΜΑ: ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Συνάντηση Ολομέλειας Πλατφόρμα «Περιβάλλον και Βιώσιμη Ανάπτυξη» στο πλαίσιο της Στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση της προγραμματικής

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακά φυτά Βιομάζα. Εισαγωγή στην καλλιέργεια, συγκομιδή, διακίνηση και χρήση βιομάζας

Ενεργειακά φυτά Βιομάζα. Εισαγωγή στην καλλιέργεια, συγκομιδή, διακίνηση και χρήση βιομάζας Ενεργειακά φυτά Βιομάζα. Εισαγωγή στην καλλιέργεια, συγκομιδή, διακίνηση και χρήση βιομάζας Θ.Α.Γέμτος Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Εισαγωγή Χρήση βιομάζας δηλαδή χρήση βιολογικών

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο ελφών ελφοί, Παρασκευή και Σάββατο 7-8 Μαΐου 2010

Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο ελφών ελφοί, Παρασκευή και Σάββατο 7-8 Μαΐου 2010 3 ο Συµπόσιο ελφών του ΙΕΝΕ για τις ΑΠΕ Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο ελφών ελφοί, Παρασκευή και Σάββατο 7-8 Μαΐου 2010 1. Εισαγωγή Το ΙΕΝΕ οργανώνει το 3 ο Συµπόσιο για τις ΑΠΕ στους ελφούς την Παρασκευή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ για την παραγωγικότητα και βιωσιμότητα της γεωργίας

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ για την παραγωγικότητα και βιωσιμότητα της γεωργίας ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΠΑΑ) 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 16 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ για την παραγωγικότητα και βιωσιμότητα της γεωργίας Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Η ελληνική αγορά Βιομάζας: Τάσεις και εξελίξεις. Αντώνης Γερασίµου Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Βιοµάζας

Η ελληνική αγορά Βιομάζας: Τάσεις και εξελίξεις. Αντώνης Γερασίµου Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Βιοµάζας 1 ο στρατηγικόσυνέδριογιατονκλάδοτηςενέργειας, «ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Η ελληνική αγορά Βιομάζας: Τάσεις και εξελίξεις Αθήνα, 31 Οκτωβρίου 2011 Αντώνης Γερασίµου Πρόεδρος Ελληνικής

Διαβάστε περισσότερα

Προοπτικές συνεργασίας και καινοτομίας στο νέο ΠΑΑ

Προοπτικές συνεργασίας και καινοτομίας στο νέο ΠΑΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΠΑΑ) 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 16 Προοπτικές συνεργασίας και καινοτομίας στο νέο ΠΑΑ Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισμός Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου στην Έκτακτη Γενική Συνέλευση του ΣΕΑΠΕΚ. Γραφεία ΟΕΒ 26 Μαΐου, 2010

Χαιρετισμός Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου στην Έκτακτη Γενική Συνέλευση του ΣΕΑΠΕΚ. Γραφεία ΟΕΒ 26 Μαΐου, 2010 Χαιρετισμός Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου στην Έκτακτη Γενική Συνέλευση του ΣΕΑΠΕΚ Γραφεία ΟΕΒ 26 Μαΐου, 2010 Κυρίες και Κύριοι, Με ιδιαίτερη χαρά αποδέχθηκα την πρόσκλησή σας για να απευθύνω

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΑΠΟ LIFE-NATURE

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΑΠΟ LIFE-NATURE ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΑΠΟ LIFE-NATURE EΘΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ NATURA ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014-2020 Πρωτοβουλία Επιτροπής ΦΥΣΗ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ για

Διαβάστε περισσότερα

Κυρίες και Κύριοι Σύνεδροι,

Κυρίες και Κύριοι Σύνεδροι, Ομιλία της Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Τίνας Μπιρμπίλη, στο 14 ο Εθνικό Συνέδριο Ενέργειας του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης Την Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2009 Κυρίες

Διαβάστε περισσότερα

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 2 Δεκεμβρίου 2016 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 2 Δεκεμβρίου 2016 (OR. en) Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 2 Δεκεμβρίου 2016 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2016/0382 (COD) 15120/16 ADD 9 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: ENER 417 CLIMA

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Περιφερειακό Τμήμα Νομού Αιτωλοακαρνανίας

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Περιφερειακό Τμήμα Νομού Αιτωλοακαρνανίας ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Περιφερειακό Τμήμα Νομού Αιτωλοακαρνανίας Παρατηρήσεις για την λειτουργία μονάδας ηλεκτροπαραγωγής με χρήση βιορευστών καυσίμων, στον Δήμο Μεσολογγίου. Αγρίνιο 10-7-2017 1.

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0184/36. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0184/36. Τροπολογία 12.3.2019 B8-0184/36 36 Παράγραφος 17 γ (νέα) 17γ. υπενθυμίζει ότι, εφόσον η Ευρώπη καταστεί η πρώτη μεγάλη οικονομία η οποία επιδιώκει την κλιματική ουδετερότητα, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα είναι σε

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των δήμων στην προώθηση των συστημάτων ΑΠΕ στο πλαίσιο της Νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020

Ο ρόλος των δήμων στην προώθηση των συστημάτων ΑΠΕ στο πλαίσιο της Νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Ο ρόλος των δήμων στην προώθηση των συστημάτων ΑΠΕ στο πλαίσιο της Νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Τι μπορεί να αναλάβει η Τοπική Αυτοδιοίκηση Οι ΟΤΑ σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κατέχουν πρωταγωνιστικό

Διαβάστε περισσότερα

D5.6.6 ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Προτάσεις για Υπεύθυνους Λήψης Αποφάσεων. Φεβρουάριος 2016 Ορεστιάδα

D5.6.6 ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Προτάσεις για Υπεύθυνους Λήψης Αποφάσεων. Φεβρουάριος 2016 Ορεστιάδα Αξιοποιώντας τις δυνατότητες της στερεάς βιομάζας στα Πάρκα της Ε.Ε. D5.6.6 ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Προτάσεις για Υπεύθυνους Λήψης Αποφάσεων Σπυρίδων Γαλατσίδας, Σταύρος Κεχαγιόγλου, Νικόλαος

Διαβάστε περισσότερα

WP 3: «Διοικητικά εργαλεία και ενισχύσεις σε τοπικό επίπεδο»

WP 3: «Διοικητικά εργαλεία και ενισχύσεις σε τοπικό επίπεδο» WP 3: «Διοικητικά εργαλεία και ενισχύσεις σε τοπικό επίπεδο» 1. Εθνικό πλαίσιο επενδύσεων σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Σκοπός του νέου νόμου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (νόμος 3468/2006 ΑΠΕ)

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από την ένταξη της επιστημονικής γνώσης στη διαδικασία ανάπτυξης προϊόντων. Η έρευνα ενσωματώνεται

Διαβάστε περισσότερα

Χτίζοντας Το Μέλλον. Ένα Πρόγραμμα για τα Βιώσιμα κτίρια και την Πράσινη Ανάπτυξη. Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής

Χτίζοντας Το Μέλλον. Ένα Πρόγραμμα για τα Βιώσιμα κτίρια και την Πράσινη Ανάπτυξη. Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Χτίζοντας Το Μέλλον Ένα Πρόγραμμα για τα Βιώσιμα κτίρια και την Πράσινη Ανάπτυξη Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας ΚΑΠΕ ΥΠΕΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των προηγμένων βιοκαυσίμων στην ενεργειακή και κλιματική στρατηγική της Ευρωπαικής Ένωσης Κυριάκος Μανιάτης PhD

Ο ρόλος των προηγμένων βιοκαυσίμων στην ενεργειακή και κλιματική στρατηγική της Ευρωπαικής Ένωσης Κυριάκος Μανιάτης PhD Ο ρόλος των προηγμένων βιοκαυσίμων στην ενεργειακή και κλιματική στρατηγική της Ευρωπαικής Ένωσης Κυριάκος Μανιάτης PhD Τομέας Νέων Ενεργειακών Τεχνολογιών, Καινοτομίας και Καθαρού Άνθρακα, Γενική Διεύθυνση

Διαβάστε περισσότερα

Το σήμερα και το αύριο της αξιοποίησης βιομάζας στην ελληνική πραγματικότητα. Αντώνιος Ε. Γερασίμου Πρόεδρος ΕΛΕΑΒΙΟΜ

Το σήμερα και το αύριο της αξιοποίησης βιομάζας στην ελληνική πραγματικότητα. Αντώνιος Ε. Γερασίμου Πρόεδρος ΕΛΕΑΒΙΟΜ Το σήμερα και το αύριο της αξιοποίησης βιομάζας στην ελληνική πραγματικότητα Αντώνιος Ε. Γερασίμου Πρόεδρος ΕΛΕΑΒΙΟΜ 1 2 Η ΕΛΕΑΒΙΟΜ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ Η Ελληνική Εταιρεία Ανάπτυξης Βιομάζας (ΕΛΕΑΒΙΟΜ) είναι

Διαβάστε περισσότερα

Παρακολούθηση & Αξιολόγηση με τη νέα ΚΑΠ Λογική της παρέμβασης και προτεινόμενοι δείκτες

Παρακολούθηση & Αξιολόγηση με τη νέα ΚΑΠ Λογική της παρέμβασης και προτεινόμενοι δείκτες Παρακολούθηση & Αξιολόγηση με τη νέα ΚΑΠ Λογική της παρέμβασης και προτεινόμενοι δείκτες 3 η Τεχνική Συνάντηση Ομάδας Καθοδήγησης 27 Απριλίου 2012 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2007-2013 ΕΥΔ

Διαβάστε περισσότερα

1 Ενισχυμένος ρόλος για τη ΜΕΓΕ

1 Ενισχυμένος ρόλος για τη ΜΕΓΕ Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 2 Δεκεμβρίου 2015 (OR. en) 14927/15 AGRI 635 RECH 300 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Προεδρία Αντιπροσωπίες Διαδικασία ανάλυσης προοπτικών της ΜΕΓΕ με

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις για το Σχέδιο Νόμου(ΣΝ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής»

Θέσεις για το Σχέδιο Νόμου(ΣΝ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» Αθήνα, 15-01-2010 Αριθμ. Πρωτ. 385 Θέσεις για το Σχέδιο Νόμου(ΣΝ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» Εισαγωγή Ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Ενεργειακής Έντασης

Δείκτες Ενεργειακής Έντασης 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Σειρά Πληροφοριακού και εκπαιδευτικού υλικού Δείκτες Ενεργειακής Έντασης 10 11 - Τοπικό σχέδιο για την απασχόληση ανέργων στην κατασκευή και τη συντήρηση έργων Α.Π.Ε. με έμφαση στις δράσεις

Διαβάστε περισσότερα

Βιοκαύσιμα στην Ελλάδα, Εμπόδια και Προοπτικές

Βιοκαύσιμα στην Ελλάδα, Εμπόδια και Προοπτικές 3η Ενότητα: «Αγορά Βιοκαυσίμων στην Ελλάδα: Τάσεις και Προοπτικές» Βιοκαύσιμα στην Ελλάδα, Εμπόδια και Προοπτικές Ηλίας Ντεμιάν Περιβαλλοντολόγος Ερευνητής ΙΟΒΕ Δομή παρουσίασης 1. Αποτύπωση της αγοράς

Διαβάστε περισσότερα

Βιοοικονομία και Αγροτική Παραγωγή. Γ. Ν. Σκαράκης, Ομότιμος Καθηγητής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Βιοοικονομία και Αγροτική Παραγωγή. Γ. Ν. Σκαράκης, Ομότιμος Καθηγητής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Βιοοικονομία και Αγροτική Παραγωγή Γ. Ν. Σκαράκης, Ομότιμος Καθηγητής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 4 ο Συνέδριο Αγροτικής Ανάπτυξης του Economist Λάρισα, Μάιος 2018 Τι είναι η Βιοοικονομία? Η βιοοικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Εξοικονόμησης Ενέργειας

Εξοικονόμησης Ενέργειας Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας Πράσινη Επιχειρηματικότητα στον τομέα της Ενέργειας Γ. Βουγιουκλάκης Υπ. Τμήματος Ανάπτυξης Αγοράς ΚΑΠΕ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΕΝ.

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΕ/07/777/SI Λύσεις στα εμπόδια της αγοράς των καυσίμων βιομάζας και τη διαθεσιμότητα πρώτων υλών.

ΙΕΕ/07/777/SI Λύσεις στα εμπόδια της αγοράς των καυσίμων βιομάζας και τη διαθεσιμότητα πρώτων υλών. ΙΕΕ/07/777/SI2.499477 Λύσεις στα εμπόδια της αγοράς των καυσίμων βιομάζας και τη διαθεσιμότητα πρώτων υλών Ι. Ελευθεριάδης Τμήμα Βιομάζας, ΚΑΠΕ http://www.eubionet.net European Bioenergy Network EUBIONET

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα LIFE. Υποπρόγραμμα: Δράση για το Κλίμα. Σπυριδούλα Ντεμίρη, Εμπειρογνώμονας Κλιματικής Αλλαγής

Πρόγραμμα LIFE. Υποπρόγραμμα: Δράση για το Κλίμα. Σπυριδούλα Ντεμίρη, Εμπειρογνώμονας Κλιματικής Αλλαγής Πρόγραμμα LIFE Υποπρόγραμμα: Δράση για το Κλίμα Σπυριδούλα Ντεμίρη, Εμπειρογνώμονας Κλιματικής Αλλαγής Στόχοι του υποπρογράμματος 1. Συνεισφορά στην στροφή προς μία αποδοτική και κλιματικά ανθεκτική οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ, Αθήνα, Ιουνίου 2007

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ, Αθήνα, Ιουνίου 2007 ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ, Αθήνα, 27-29 Ιουνίου 2007 «Οι αναπτυξιακές προκλήσεις στην 4 η Προγραμματική Περίοδο και ο ρόλος των μηχανικών: Για την κοινωνία της γνώσης, την κοινωνική συνοχή, τη βιώσιμη ανάπτυξη» ------------------

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 5 (ΘΟΣΣ 5) ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 5 (ΘΟΣΣ 5) ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 5 (ΘΟΣΣ 5) ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Αργυρώ Ζέρβα, ΥΠΕΚΑ/Ειδική Γραμματεία Δασών Σοφία Πουρνάρα, Διαχειριστική Αρχή ΥΠΑΑΤ 1η Συνάντηση ομάδας ΘΟΣΣ 5, Τρίτη 25 Σεπτεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Η Εθνική Στρατηγική Εξυπνης Εξειδίκευσης. Θεματική Περιοχή Τρόφιμα. Πιλοτική Δράση Γενική Διευθύντρια ΣΕΒΤ. Βάσω Παπαδημητρίου

Η Εθνική Στρατηγική Εξυπνης Εξειδίκευσης. Θεματική Περιοχή Τρόφιμα. Πιλοτική Δράση Γενική Διευθύντρια ΣΕΒΤ. Βάσω Παπαδημητρίου Η Εθνική Στρατηγική Εξυπνης Εξειδίκευσης 2014-2020 Πιλοτική Δράση Θεματική Περιοχή Τρόφιμα Βάσω Παπαδημητρίου Γενική Διευθύντρια ΣΕΒΤ Περιεχόμενα Ποιος είναι ο ΣΕΒΤ Η Βιομηχανία Τροφίμων & Ποτών Δράσεις

Διαβάστε περισσότερα

Οι επιστημονικές δημοσιεύσεις από τα Ελληνικά ΑΕΙ υπερβαίνουν τον ευρωπαϊκό μ.ο., καθώς και ο δείκτης: επιστημονικές δημοσιεύσεις ανά εκατομμύριο

Οι επιστημονικές δημοσιεύσεις από τα Ελληνικά ΑΕΙ υπερβαίνουν τον ευρωπαϊκό μ.ο., καθώς και ο δείκτης: επιστημονικές δημοσιεύσεις ανά εκατομμύριο Π. Καρανικόλας Οι επιστημονικές δημοσιεύσεις από τα Ελληνικά ΑΕΙ υπερβαίνουν τον ευρωπαϊκό μ.ο., καθώς και ο δείκτης: επιστημονικές δημοσιεύσεις ανά εκατομμύριο πληθυσμού Υστερούμε: στην ενίσχυση των

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ Μοχλός ανάπτυξης της αγροτικής επιχειρηματικότητας

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ Μοχλός ανάπτυξης της αγροτικής επιχειρηματικότητας ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ Μοχλός ανάπτυξης της αγροτικής επιχειρηματικότητας Γεώργιος Αλετράς / ΕΥΔ ΠΑΑ-Μονάδα Α Λακωνία, 3 Μαρτίου 2013 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012

Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μακεδονία Θράκη»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ 1 1. ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ 1.1 Αναφερθείτε

Διαβάστε περισσότερα

Μεταφορές και Εφοδιαστική αλυσίδα. στην Στρατηγική της Έξυπνης Εξειδίκευσης

Μεταφορές και Εφοδιαστική αλυσίδα. στην Στρατηγική της Έξυπνης Εξειδίκευσης Μεταφορές και Εφοδιαστική αλυσίδα Δρ Σωτήρης Παυλέας Ειδικός Σύμβουλος, Γραφείο Γενικού Γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας στην Στρατηγική της Έξυπνης Εξειδίκευσης Συνάντηση Εργασίας Αθήνα, 20 Μαΐου 2016

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωµένη στην πολυµορφία EL A7-0430/1. Τροπολογία. Bas Eickhout εξ ονόµατος της Οµάδας Verts/ALE

EL Eνωµένη στην πολυµορφία EL A7-0430/1. Τροπολογία. Bas Eickhout εξ ονόµατος της Οµάδας Verts/ALE 8.1.2014 A7-0430/1 1 Παράγραφος -1 (νέα) -1. θεωρεί ότι δεν θα πρέπει να δοθεί δηµόσια στήριξη για την ανάπτυξη της CCS στον κλάδο της παραγωγής ενέργειας 8.1.2014 A7-0430/2 2 Παράγραφος 1 1. αναγνωρίζει

Διαβάστε περισσότερα

ράσειςτου ΥΠΕΚΑ: το Πρόγραµµα «Χτίζοντας το Μέλλον»

ράσειςτου ΥΠΕΚΑ: το Πρόγραµµα «Χτίζοντας το Μέλλον» ράσειςτου ΥΠΕΚΑ: το Πρόγραµµα «Χτίζοντας το Μέλλον» ρ Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός ιευθυντής Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών και Εξοικονόµησης Ενέργειας - Κ.Α.Π.Ε. e-mail:

Διαβάστε περισσότερα

Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας,

Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας, Παρέμβαση του αναπληρωτή διευθύνοντος συμβούλου της Τράπεζας Πειραιώς κ. Χριστόδουλου Αντωνιάδη, στο συνέδριο «Αριστοτέλης» της ΕΕΔΕ, στις 28 Νοεμβρίου 2014, στη Θεσσαλονίκη Χρηματοδοτικά Νέα Εργαλεία

Διαβάστε περισσότερα

Α) Παρουσίαση του έργου ECOFUNDING (Στόχος, Κύριες δράσεις, Εταίροι) B) Υπηρεσίες υποστήριξης «πράσινης» επιχειρηματικότητας.

Α) Παρουσίαση του έργου ECOFUNDING (Στόχος, Κύριες δράσεις, Εταίροι) B) Υπηρεσίες υποστήριξης «πράσινης» επιχειρηματικότητας. Α) Παρουσίαση του έργου ECOFUNDING (Στόχος, Κύριες δράσεις, Εταίροι) B) Υπηρεσίες υποστήριξης «πράσινης» επιχειρηματικότητας Ιωάννινα, 27 Μαρτίου 2015, Ενημερωτικό Τεχνικό Σεμινάριο ECOFUNDING 1 Το Επιμελητήριο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. Δεύτερη διετής έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της Σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. Δεύτερη διετής έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της Σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 15.12.2015 COM(2015) 642 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Δεύτερη διετής έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της Σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές

Διαβάστε περισσότερα