Σειρά μεγάλοι στοχαστές. Robert Dahl. Ε ιµέλεια: Μαυροζαχαράκης Μανόλης. Κοινωνιολόγος Πολιτικός Ε ιστήµονας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Σειρά μεγάλοι στοχαστές. Robert Dahl. Ε ιµέλεια: Μαυροζαχαράκης Μανόλης. Κοινωνιολόγος Πολιτικός Ε ιστήµονας"

Transcript

1 Σειρά μεγάλοι στοχαστές Robert Dahl Ε ιµέλεια: Μαυροζαχαράκης Μανόλης Κοινωνιολόγος Πολιτικός Ε ιστήµονας Πολιτικές, Οικονοµικές, Κοινωνιολογικές Αναζητήσεις στον 21ο αιώνα αρχισυνταξία: Μανόλης Μαυροζαχαράκης

2 ROBERT DAHL Βιογραφία και θεωρία Ο Robert Dahl (Robert A. Dahl), είναι ένας α ό τους ιο διάσηµους σύγχρονους Αµερικανούς ολιτικούς ε ιστήµονες. To 2002, η εφηµερίδα «The New Yorker» έγραψε ότι ο καθηγητής Dahl έχει τιµηθεί µε τιµές όσο µ ορεί να τιµηθεί ένας µελετητής αρα έµ οντας στον στοχαστή Theodore J. Lowi ο ο οίος είχε α οκαλέσει τον Dahl ως «τον κυριότερο ολιτικό θεωρητικό αυτής της γενιάς. Ο Robert Dahl γεννήθηκε το 1915 στην µικρή κοινότητα Ινβουντ (Inwood) στην Αϊόβα ( Iowa) της Αµερικής ό ου και µεγάλωσε. Το 1925 οι γονείς του µετακόµισαν µαζί του στην Αλάσκα η ο οία δεν ήταν ακόµα ολιτεία της Αµερικής. Σ ούδασε στο Πανε ιστήµιο της Ουάσιγκτον και ήρε το διδακτορικό του το 1940 α ό το Yale University, ό ου και ήταν καθηγητής Πολιτικών Ε ιστηµών. Το θέµα της διατριβής του ήταν: Socialist Programs and Democratic Politics: An Analysis ( Σοσιαλιστικά ρογράµµατα και δηµοκρατική ολιτική. Μια ανάλυση). Α ό το 1936 εργάστηκε για το Εθνικό Συµβούλιο Εργασιακών Σχέσεων (National Labor Relations Board) στην Ουάσινγκτον και ολέµησε στον Πρώτο Παγκόσµιο Πόλεµο ως φαντάρος.. Α ό το 1940 ως το 1946 εργάστηκε για την κυβέρνηση σε διάφορες θέσεις ενώ α ό το 1946 και µετά ακολούθησε ανε ιστηµιακή καριέρα. Ο Dahl έχει βραβευτεί και τιµηθεί ολλές φορές τόσο για το έργο του όσο και για την εν γένει ροσφορά του στις ολιτικές ε ιστήµες. Χάρη στa εξαιρετικά ακαδηµαϊκά του ε ιτεύγµατά, εξελέγη το 1966 ρόεδρος της Αµερικανικής Πολιτικής Ε ιστήµης. Μεταξύ άλλων υ ήρξε και ε ίτιµος καθηγητής Πολιτικής Ε ιστήµης στο Πανε ιστήµιο του Yale, µέλος της Εθνικής Ακαδηµίας Ε ιστηµών. Το 1986 έγινε οµότιµος καθηγητής, ενώ το 1995 τιµήθηκε µε το βραβείο Johan Skytte για τις έρευνες του. Ο Dahl συγκαταλέγεται στους µεγαλύτερους ολιτικούς ε ιστήµονες του 20 ου αιώνα και υ ήρξε θεωρητικός της λεγόµενης λουραλιστικής θεωρίας της ηµοκρατίας ως «ολυαρχίας». Εν ροκειµένω εννοούσε ένα σύστηµα ολιτικών α οφάσεων στο ο οίο οι ηγέτες αντα οκρίνονται λιγότερο ή ερισσότερο στις ροτιµήσεις των µη-ηγετών. Η λουραλιστική θεωρία της ηµοκρατίας του Dahl καθώς και η µεθοδολογία της ολιτικής έρευνας ου ακολούθησε θεωρείται ότι είναι α ό τους λέον σηµαίνοντες σύγχρονες δυτικές δηµοκρατικές θεωρίες.

3 Το µοντέλο της ολυαρχίας του Dahl αντιστοιχεί σε µία συνταγµατική ολιτεία ό ως την συνέλαβε ο Kant στην ιστορική της εξέλιξη τα χαρακτηριστικά της ο οίας είναι ελευθερία, ισονοµία, αντι ροσω ευτική κυβέρνηση και διάκριση των εξουσιών. Η σχολή του φιλελεύθερου λουραλισµού η ο οία α οκαλείται και θεωρία της εµ ειρικής δηµοκρατίας, την ο οία εκ ροσω ούσε ο Dahl εξέτασε τη διασύνδεση µεταξύ του εκλογικού ανταγωνισµού των δραστηριοτήτων των οργανωµένων οµάδων συµφερόντων. Η δια ίστωση τους ήταν ότι η δηµοκρατική ολιτική ζωή είναι ιο ανταγωνιστική και οι ακολουθούµενες ολιτικές είναι ιο ικανο οιητικές για όλα τα µέρη. Ε ίσης, θεωρούν ότι οι οµάδες ίεσης ή συµφερόντων α οτελούν δοµική ηγή σταθερότητας και κεντρική έκφραση της δηµοκρατίας. Ο Dahl θεωρούσε ότι το διαδεδοµένο ρόβληµα στις σύγχρονες ηµοκρατίες της χαµηλής συµµετοχής των ολιτών στην λήψη συλλογικών α οφάσεων εντείνεται ακόµα ερισσότερο στο υ ερεθνικό ε ί εδο. Οι λουραλιστές υ οστηρίζουν ότι ο ανταγωνισµός µεταξύ των οµάδων καθορίζει τη µορφή και τα α οτελέσµατα της ολιτικής διαδικασίας, ενώ οι κρατικοί θεσµοί αίζουν έναν αρκετά ουδέτερο ρόλο. Οι φιλελεύθερες δηµοκρατίες αναγορεύουν ως συστατικό στοιχείο της κοινωνικής και ολιτειακής δοµής τον λουραλισµό, αναγνωρίζοντας µε αυτό τον τρό ο και τη νοµιµότητα των οµάδων αυτών. Η αυξανόµενη αρουσία των οµάδων στις δυτικές δηµοκρατίες σηµατοδοτεί τόσο την α ουσία των ό οιων δοµικών εµ οδίων στην ανά τυξη κάθε συλλογικής έκφρασης και δράσης όσο και την ισότιµη συµµετοχή στη διαδικασία ε ιρροής της ολιτικής διαδικασίας. ό ως αναφέρει ο Dahl αίρνοντας ως αράδειγµα την Αµερική Ό ως ε ισηµαίνει ο Robert Dahl (Dahl R A Preface to Democratic Theory. Chicago: University of Chicago Press1, 46), «λόγω συνταγµατικών ε ιταγών και της ολιτικής κουλτούρας, το Αµερικανικό ολιτικό σύστηµα α αγορεύει στην κυβέρνηση να αγνοεί τις συχνά αντικρουόµενες ε ιδιώξεις και ροτεινόµενες ολιτικές διαφορετικών οµάδων. Η ισορρο ία ανάµεσα στις εξουσίες, η α οκεντρωµένη εξουσία του Κογκρέσου, οι α οφάσεις ου λαµβάνονται στις ε ιτρο ές και υ ο-ε ιτρο ές και η συνεχής ροετοιµασία για εκλογές διαµορφώνει ένα ολιτικό εριβάλλον ου αφήνει τις οµάδες οργανωµένων συµφερόντων να δράσουν ελεύθερες». Σε αυτό λοι όν το εριβάλλον, δίνονται ολλές ευκαιρίες στις οµάδες ίεσης ου ενδιαφέρονται για την εξωτερική ολιτική να ε ηρεάσουν τους διαµορφωτές της. Για τον Dahl ακόµα και το ραγµατικό νόηµα του συντάγµατος όχι το «αληθές» ή ιδανικό βάσει κά οιας θεωρίας, µ ορεί να γίνει κατανοητό εάν εξο λιστούµε µε τα εργαλεία εκείνα ου θα µάς ε ιτρέψουν να κατανοήσουµε µε οιον τρό ο η λειτουργία του ολιτικού συστήµατος νοηµατοδοτεί κάθε φορά το σύνταγµα. Ας σηµειωθεί ότι, για τον Dahl και

4 τα δικαστήρια α οτελούν τµήµα του ολιτικού συστήµατος καθώς αλληλε ιδρούν µε τα λοι ά ολιτικά υ οκείµενα Βλ., το κλασικό άρθρο του Robert Dahl, Decision-Making in a Democracy: The Supreme Court as a National Policy-Maker, J. Pub. L. 6 (1957), σ. 279) Σύµφωνα µε τον Robert Dahl ωστόσο κριτήριο δηµοκρατίας δεν α οτελεί µόνο η συµµετοχή και α οτελεσµατικότητα των ολιτών ( citizen effectiveness), µε δυο λόγια ο λήρης έλεγχος των α οφάσεων εκ µέρους τους, αλλά και η α οτελεσµατικότητα της ολιτείας (system capacity) δηλαδή η ικανότητά της να αντα οκρίνεται στις συλλογικές ροτιµήσεις των ολιτών της. Με άλλα λόγια ο Robert Dahl, µελετώντας τη φύση της δύναµης υ οστηρίζει ότι η δύναµη µ ορεί να εντο ισθεί µόνο µέσα α ό τα α οτελέσµατα των διενέξεων, όταν ένα κράτος έχει ασκήσει, έλεγχο ή ε ιρροή σε άλλους. Η ε ιτυχία, λοι όν, α οδεικνύει τη δύναµη Ό ως γράφει και ο Robert Dahl, «η δηµοκρατία δεν α οτελείται µόνο α ό ολιτικές διαδικασίες αλλά συνιστά α αραίτητα και ένα σύστηµα θεµελιωδών δικαιωµάτων». Ε οµένως, αν - έρα α ό ορισµούςθεωρήσουµε ως ο τελικός στόχος της δηµοκρατίας είναι η ολιτική ισότητα, αυτή βιάζεται σε θεσµούς, στο όνοµα του «λαού». Το βιβλίο του Who governs? έχει βραβευτεί µε το βραβείο Woodrow Wilson Foundation ως το καλύτερο βιβλίο Αµερικανού συγγραφέα σχετικά µε την κυβέρνηση, την ολιτική ή τις διεθνείς σχέσεις και έχει καταγραφεί στον κατάλογο TLS 1995 ως ένα α ό τα "εκατό ιο σηµαντικά βιβλία α ό τον όλεµο και µετά". Στο εν λόγω βιβλίο, ο Dahl αντι αρατίθεται µεταξύ άλλων µε την θεωρία του διάσηµου κοινωνιολόγου Charles Wright Mills για την φύση των δοµών της εξουσίας στην Αµερική. Ο Mills στο βιβλίο του The Power Elite εξέτασε τις σχέσεις µεταξύ των ηγετών του στρατού, της κυβέρνησης και της βιοµηχανίας και αρατήρησε ότι είχαν ως ε ί το λείστον ε ισκεφτεί ένα δακεκριµένο ανε ιστήµιο των ελίτ, ήταν µέλη στις ίδιες α οκλειστικές λέσχες και συχνά αντρεύονταν εντός του κύκλου της στενής ελίτ στην ο οία ανήκαν. Στην ανάλυσή του ο Mills, καταλήγει στο συµ έρασµα ότι ένας τριµερής συνασ ισµός εξουσίας των ελίτ ( κάτοχοι υψηλόβαθµων θέσεων σε µεγάλες ε ιχειρήσεις, στην ολιτική εκτελεστική εξουσία και στο στρατό), διέθετε τις βασικές θέσεις της εξουσίας, ότι υ ήρχε ισχυρή δια λοκή µεταξύ των οµάδων αυτών και µια σύγκλιση των συµφερόντων τους. Ως εκ τούτου κατά τον Mills δεν υ ήρχε ίχνος α ό τον ζητούµενο λουραλισµό ου α αιτεί η δηµοκρατία. Ο Dahl άσκησε κριτική στις θέσεις αυτές αντιτείνοντας ότι ότι υ άρχουν ολλές διαφορετικές ελίτ ου εµ λέκονται, οι ο οίες είναι υ οχρεωµένες τόσο να συνεργάζονται και να συµβιβάζονται µεταξύ τους όσο και να ανταγωνίζονται η µία την άλλη. Αυτό συνιστά σε τελική ανάλυση µια µορφή ολυαρχίας ή λουραλισµού.

5 Οι α όψεις αυτές του Dahl ε ιβεβαιώθηκαν στο γνωστότερο ίσως έργο του Who Governs? (1961),( οιος κυβερνά; ), µια µελέτη ερί τωσης ό ου εξετάζει τις δοµές της εξουσίας (ε ίσηµες και ανε ίσηµες) στην όλη του New Haven, Connecticut. Τα συµ εράσµατα του Dahl αµφισβητήθηκαν µετά την δεκαετία του 60 α ό µελετητές ό ως ο Γ William Domhoff και Charles E. Lindblom (ένας φίλος και συνάδελφός του Dahl). Άλλα έργα του είναι: A preface to democratic theory, Democracy in the United States: Promise and performance, Democracy and its critics, Toward democracy: A journey: Reflections Ο Robert Dahl έθανε στις 5 Φεβρουαρίου του 2014, σε ηλικία 98 ετών. Ο κ. Στάθης Καλύβας, Ελληνας καθηγητής στο Yale, µίλησε για τον «θάνατο ενός γίγαντα της ολιτικής ε ιστήµης». Ο Κόρι Ρόµ ιν, συγγραφέας του εξαιρετικού βιβλίου The Reactionary Mind (Το Αντιδραστικό Μυαλό), εί ε για τον Νταλ ότι έζησε µε βάση το θεώρηµα του Τζορτζ Μ έρναρντ Σω, ότι «οι ιο σηµαντικοί άνθρω οι στον κόσµο όσο µεγαλώνουν γίνονται ερισσότερο ε αναστάτες». Κορυφαίος θεωρητικός του «ολιτικού λουραλισµού», ο Νταλ υ οστήριζε ένθερµα τον σηµαντικό ρόλο ου αίζουν στην ολιτική οι ενώσεις, οµάδες και οργανώσεις. Στο ιο γνωστό του βιβλίο, το «Ποιος Κυβερνά; ηµοκρατία και Εξουσία σε µια Αµερικανική Πόλη» (1961), µελετά τη δυναµική της εξουσίας στην όλη New Haven του Connecticut, κι α οφαίνεται ότι η ολιτική εξουσία στην Αµερική είναι λουραλιστική, διαφωνώντας έτσι ανοικτά µε συναδέλφους του ακαδηµαϊκούς, ό ως ο Μιλς κι ο Χάντερ ου έλεγαν ότι η Αµερική κυβερνάται α ό µία µικρή οµάδα αλληλένδετων ανθρώ ων ου καταλαµβάνουν καίριες θέσεις εξουσίας. Μέχρι το τέλος της ζωής του ο Dahl ε έµενε ότι αν και ό ου συµβαίνει αυτό, ο µόνος τρό ος ανατρο ής του είναι η συλλογικότητα, ου να α ορρέει α ό την οργάνωση σε οµάδες και οργανώσεις «α λών, σκε τοµένων ολιτών».

6 ΘΕΩΡΗΤΙΚΉ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ Μεταδηµοκρατία O Robert Dahl και ο συνάδελφος του Charles E. Lindblom είχαν συλλάβει και διατυ ώσει 40 χρόνιο ριν τον Colin Crouch ολλές τυχές της θεωρίας ερί µεταδηµοκρατίας. Στο magnum opus τους Politics, Economics, and Welfare (1953) οι δύο συγγραφείς συζητούν τα ροβλήµατα ου ροκύ τουν όταν αυτονοµηθούν οι γραφειοκρατικές ελίτ και όταν υ άρχει άνιση ολιτική συµµετοχή καθορισµένη α ό την κοινωνική καταγωγή καθώς ε ίσης τις αρνητικές ε ιδράσεις ου έχουν ολλές φορές οι αγορές άνω στην δηµοκρατία. Στη ρώτη έκδοση του βιβλίου αυτού υ άρχει ακόµα µια διάχυτη αισιοδοξία των δύο φιλελεύθερων έως σοσιαλδηµοκρατικών συγγραφέων. Μια αισιοδοξία ου αρα έµ ει ροφανώς στις µεταρρυθµίσεις ου δροµολογούσε το New Deal του Roosevelt. Εξουσία και κυριαρχία Με το έργο του «Who Governs? Democracy and Power in an American City (1961)» o Dahl άνοιξε µια α ό τις µεγαλύτερες συζητήσεις στην ολιτική ε ιστήµη η ο οία αφορά τα ρόσω α της εξουσίας. Ο ίδιος δεν αρέµεινε άντως ανε ηρέαστος α ό το ε ιχείρηµα ορισµένων ε ικριτών του οι ο οίοι θεωρούσαν ότι ορισµένες συγκρούσεις και αντι αραθέσεις δεν διεξάγονται στην δηµοκρατία λόγω εξουσιαστικής δράσης. Εξ ου ο θεωρητικός άρθρωσε την ά οψη ότι η εξουσία ε ιχειρεί τον λήρη έλεγχο της ολιτικής ατζέντας ράγµα ου ρέ ει να λαµβάνεται υ όψη.. Ε οµένως και το ε ιχείρηµα ου διατύ ωσε ο J. Habermas κα ότι η Ευρώ η βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης σήµερα και την ολιτική εξουσία την έχει εκείνη η δύναµη ου καθορίζει τα θέµατα ου φτάνουν στην δηµοσιότητα ανήκει στην αράδοση του Dahl ηµοκρατικά διλήµµατα Γενικότερα όλες οι συζητήσεις γύρω α ό την δηµοκρατική θεωρία της ευρω αϊκής ολοκλήρωσης δεν µ ορούν να γίνουν χωρίς την αναφορά στα ε ιχειρήµατα του Dahl. Το δοκίµιο του «A Democratic Dilemma: System Effectiveness versus Citizen Participation (1994)» (Ένα δηµοκρατικό δίληµµα: Η α οτελεσµατικότητα του συστήµατος ενάντια στην συµµετοχή των ολιτών» είναι ένα α ό τα κείµενα µε τις ερισσότερες αναφορές στην κοινωνική ε ιστήµη. Ποτέ άλλοτε ριν τον Dahl, κά οιος ε ιστήµονας δεν τόνισε τόσο εύστοχα την βασική αντίθεση

7 µεταξύ της δυνατότητας λήψης α οφάσεων και της έντασης συµµετοχής των ολιτών. Στα βιβλία του «Dilemmas of Pluralist Democracy: Autonomy vs. Control (1983) ( ιλήµµατα της λουραλιστικής δηµοκρατίας : Αυτονοµία εναντίον Έλεγχος (1983) και Democracy and Its Critics (1989) ( Η δηµοκρατία και οι ε ικριτές της ) ε ίσης αντι αραβάλει την δηµοκρατία µε τα σύγχρονα ροβλήµατα τα ο οία ά τονται της εξέλιξης της. Στην ροσέγγιση του αυτή οτέ δεν αρέθεσε βιαστικές και ρόχειρες λύσεις αλλά ολλές φορές κόντρα στο κυρίαρχο ρεύµα διατύ ωσε ολύ λοκες ροτάσεις οι ο οίες ροσέγγιζαν τα ολύ λοκα θεωρητικά ζητήµατα της δηµοκρατίας και τις αραδοξίες τους Οικονοµική ηµοκρατία Ειδικότερα την ε οχή του Reagan στις Ηνωµένες Πολιτείες α ό το 1980 και µετά χρειαζόταν ισχυρή αυτο ε οίθηση για κά οιον θεωρητικό της δηµοκρατίας ώστε να ζητήσει µερικές φορές ριζική αναδιανοµή του εισοδήµατος και της εξουσίας. Όµως ο Dahl δεν ροήθηκε και διατύ ωσε το ε ιχείρηµα ότι η α οτυχία των κρατών µε γραφειοκρατικό-συγκεντρωτικού σχεδιασµό είναι µεν σοβαρό γεγονός αυτό δεν σηµαίνει όµως ότι ρέ ει να συµφιλιωθούµε µε την ιδιωτική και κα ιταλιστική οικονοµία. Αντ 'αυτού, έκανε εκστρατεία για µια ανοικτή διαδικασία µάθησης στην ο οία ρότεινε ι να χρησιµο οιηθούν διαφορετικές µορφές της ιδιοκτησίας και του ελέγχου. Ο γενικός στόχος Dahl ήταν άντοτε η κατάργηση των ιδιωτικών κέντρων εξουσίας, τα ο οία θεωρούσε ασυµβίβαστα µε τις α αιτήσεις της δηµοκρατικής διακυβέρνησης. Με σχεδόν ροφητικό τρό ο ε οµένως ο Dahl έθεσε ζητήµατα και φανέρωσε ολλές τυχές της οικονοµικής δηµοκρατίας ου είναι σήµερα ε ίκαιρες όσο οτέ. Πολιτικο οίηση του δικαστικού νόµου Όταν το Ευρω αϊκό ικαστήριο µέµφεται το δικαίωµα της α εργίας και των συλλογικών συµβάσεων σε διάφορα κράτη µέλη της ΕΕ και ένας αξιοσέβαστος ολιτικός ε ιστήµονας, ζητά να µην εφαρµοστούν οι τις σχετικές α οφάσεις, όταν υ άρχουν κάθε έξι µήνες ροσφυγές στο ανώτατο συνταγµατικό ικαστήριο της Γερµανίας για να για να σταµατήσει η ολιτική διάσωσης του ευρώ της οµοσ ονδιακής κυβέρνησης, όταν το Ανώτατο ικαστήριο των ΗΠΑ εξισώνει τις τεράστιες ροεκλογικές δα άνες των εταιρειών µε την ατοµική ελευθερία του λόγου τότε βρισκόµαστε ροφανώς σε µια χρυσή ε οχή του ολιτικο οιηµένου δικαστικού δικαίου. Αν και δεν είναι α ό την ίδια έµφαση ό ως και άλλα βασικά σηµεία της θεωρίας του της δηµοκρατίας, Η

8 διάγνωση αυτή διατυ ώνεται α ό τον Dahl στο δοκίµιο του «Decision Making in a Democracy: The Supreme Court As a National Policy Maker (1957). Αντι ολίτευση Μέχρι σήµερα, η ανθολογία του Dahl «Political oppositions in Western Democracie (1966) ( ολιτικές αντι ολιτεύσεις στην δυτική Ευρώ η ) θεωρείται το ρότυ ο έργο για την αντι ολίτευση. Ο Dahl ανα τύσσει σε αυτό όχι µόνο µια λαµ ρή, ιστορικά τεκµηριωµένη διερεύνηση της αντι ολίτευσης στις Ηνωµένες Πολιτείες, αλλά και ένα λαίσιο για την ανάλυση της αντι ολίτευσης καθαυτού. Η συµβολή του ήταν τόσο µεγάλη ου είκοσι χρόνια αργότερα, ένα δοκίµιο για την αντι ολίτευση είχε τον υ ότιτλο: «υ άρχει ζωή µετά τον Dahl;». Με κοφτερή διαίσθηση ο Dahl διατυ ώνει στον ε ίλογό της ανθολογίας µια θέση ου ε αληθεύτηκε µε το κίνηµα του 1968: «Μεταξύ των ιθανών ηγών της α οξένωσης στις δυτικές δηµοκρατίες ου ιθανόν δηµιουργεί νέες µορφές διαρθρωτικής αντι ολίτευσης είναι ο νέος δηµοκρατικός Λεβιάθαν καθαυτού. Με τον δηµοκρατικό Λεβιάθαν εννοώ την ουσία του ολιτικού συστήµατος, ένα ροϊόν µακράς εξέλιξης και σκληρού αγώνα, µε κοινωφελή χαρακτήρα, συγκεντρωτικό, γραφειοκρατικό, εριορισµένο και ελεγχόµενο α ό τον ανταγωνισµό µεταξύ των οργανωµένων ελίτ και στην ροο τική του ολίτη, ένα κά ως α οµακρυσµένο, µακρινό, α ρόσω ο µόρφωµα ακόµα και σε µικρές χώρες ό ως η Νορβηγία και η Σουηδία. Η ολιτική αυτού του νέου δηµοκρατικού Λεβιάθαν,, είναι άνω α 'όλα µια ολιτική του συµβιβασµού, της ροσαρµογής, της δια ραγµάτευσης,της συναλλαγής και ραγµατο οιείται µεταξύ ε αγγελµατιών και ηµι-ε αγγελµατικών ηγετών οι ο οίοι α οτελούν µόνο ένα µικρό µέρος του συνολικού σώµατος των ολιτών. Μια ολιτική ου αντανακλά µια δέσµευση στις αρετές του ραγµατισµού, της µετριο άθειας, και σταδιακής αλλαγής.μια ολιτική µη - ιδεολογική και ολλές φορές ακόµα και αντι-ιδεολογική. H συνεχή ε ικαιρότητα αυτής της αρατήρησης φαίνεται α ό τα νέα κινήµατα ου συνεχώς αναδύονται ό ως οι - "αγανακτισµένοι", οι " ειρατές", το κίνηµα "Πέντε Αστέρων," το "Tea Party" και ολλά άλλα. Οι θεωρητικοί της δηµοκρατίας διατύ ωσαν νέες και ρωτότυ ες ιδέες, αλλά το κάνουν άντα στο στενό λαίσιο και εντός των ορίων µιας ροκαθορισµένης ορολογίας. Ο Robert A. Dahl λήταν µια εξαιρετική εξαίρεση ου άφησε ίσω του µια τεράστια δεξαµενή ερωτήσεων, θεωριών και ροο τικών.

9 Για δεκαετίες οι ολιτικοί ε ιστήµονες ε ικεντρώθηκαν σε στενά και συχνά τεχνικά ερωτήµατα. Ο Dahl ε ανέφερε την ροο τική στην µεγάλη εικόνα και στα µεγάλα ζητήµατα. ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΓΩΝ On Political Equality, 2006, 120 S., Yale University Press, ISBN (Themen: die Grundlagen der Demokratie, die Bedeutung politischer Teilhabe für die Demokratie, eine Skala für den Grad der Polyarchie, zwei Zukunftsszenarien); Übersetzung: Gabriele Gockel, Barbara Steckham, Thomas Wollermann: Politische Gleichheit - ein Ideal? Hamburger Edition, Hamburg 2006, ISBN How democratic is the American Constitution? New Haven, Conn. ISBN On Democracy, ISBN Democracy and its critics, New Haven and London, ISBN Dilemmas of Pluralist Democracy - Autonomy vs. Control., New Haven and London, ISBN Und nach der Revolution? Herrschaft in einer Gesellschaft freier Menschen. Frankfurt ISBN Tufte, Edward Roef: Size and democracy. Stanford Calif. ISBN Polyarchy: Participation and Opposition. New Haven Governing the giant corporation. In: Corporate power in America, S Equality and power in American society. In: Urban politics and public policy. The city in crisis, S Democracy in the United States. Promise and performance. Chicago ISBN X Polyarchy. Participation and opposition. New Haven, Conn. ISBN After the revolution? Authority in a good society. New Haven ISBN A critique of the ruling elite model. In: Charles Wright Mills and the power elite, S

10 1967. The evaluation of political systems. In: Contemporary political science: toward empirical theory, S Pluralist democracy in the United States. Conflict and consent. Chicago Some explanations. In: Political oppositions in Western democracies, S Political oppositions in Western democracies. New Haven Patterns of opposition. In: Political oppositions in Western democracies, S Lindblom, Charles E.: Social techniques. In: Public policies and their politics, S Who governs? Democracy and power in an American city. New Haven Power in an American city. The executive-centered coalition. In: Political leadership in American government, S Congress and foreign policy. New York Modern political analysis. Englewood Cliffs NJ A preface to democratic theory. Chicago Ill. Περαιτέρω αναφορά σε θεωρητικές επισηµάνσεις του Robert Dahl O Robert Dahl εκπροσωπεί στην πολιτική επιστήµη το σηµαντικό θεωρητικό µοντέλο του πλουραλισµού. Η πλουραλιστική θεωρία αποτελεί σχολή της φιλελεύθερης θεωρητικής παράδοσης, οι ρίζες της οποίας βρίσκονται στους κλασικούς φιλοσόφους του 17ου-19ου αιώνα, ενώ πατέρας ή θεµελιωτής της στο γνωστικό πεδίο της Πολιτικής Κοινωνιολογίας είναι αναµφίβολα ο Μαξ Βέµπερ. Ο πλουραλισµός, έχει ως µοντέλο το σύστηµα των Ηνωµένων Πολιτειών (ΗΠΑ), και υποστηρίζει µια µη συγκεντρωτική διάρθρωση της πολιτικής εξουσίας που επιτρέπει σε διάφορες κοινωνικές οµάδες να έχουν πρόσβαση στην λήψη αποφάσεων. Το πολιτικό σύστηµα που στηρίζεται σε µια τέτοια πλουραλιστική κατανοµή της πολιτικής εξουσίας ονοµάζεται και πολυαρχικό. Κατά τον Andrew Heywood(, Πολιτικές Ιδεολογίες. Μια εισαγωγή, Γρηγόρης Μολύβας, Γιώργος Ψιλόπουλος (µτφ), ΕΑΠ, Πάτρα, 2002, σε 65 ) «oπως το έθεσε ο Σουµπέτερ, «η δηµοκρατία είναι η διακυβέρνηση εκ µέρους των πολιτικών». Η σηµασία της, ωστόσο, δεν µειώνεται µε κανένα τρόπο από αυτό: ο πολιτικός ανταγωνισµός δηµιουργεί µια πολιτική αγορά, η

11 οποία αναγκάζει τους πολιτικούς.να λαµβάνουν υπόψη τα διάφορα συµφέροντα που λειτουργούν στην κοινωνία. Οι θεωρητικοί του πλουραλισµού, όπως ο αµερικανός πολιτικός επιστήµονας Ρόµπερτ Νταλ (Roberι Dahl, γ. 1915) και ο Τσαρλς Λίντµπλοµ (Charles Lindblohm) χαρακτηρίζουν τα σύγχρονα δηµοκρατικά συστήµατα ως «πολυαρχίες», εννοώντας µε αυτό τον όρο τη διακυβέρνηση εκ µέρους των πολλών, ώστε να την διακρίνουν από τη διακυβέρνηση εκ µέρους όλων των πολιτών. Η πολυαρχία χαρακτηρίζεται από την απονοµή πολιτικών δικαιωµάτων σε ένα σχετικά υψηλό ποσοστό ενηλίκων, καθώς και από το δικαίωµα αυτών των πολιτών να αντιτίθενται στα κυβερνητικά στελέχη αποπέµποντάς τα µε την ψήφο τους. Αν και αυτό το καθεστώς υστερεί κατά πολύ σε σχέση µε το κλασικό ιδεώδες της αυτοδιακυβέρνησης, πάντως έχει το κρίσιµο πλεονέκτηµα πως αναγκάζει σε ικανοποιητικό βαθµό τους κυβερνώντες να ανταποκρίνονται στα αιτήµατα του λαού και να είναι υπόλογοι σ' αυτόν. Από αυτή την οπτική γωνία, η γοητεία της δηµοκρατίας έγκειται στο ότι αποτελεί το µόνο σύστηµα διακυβέρνησης που είναι ικανό να διατηρήσει συνθήκες ισορροπίας στις πολυσύνθετες και ευµετάβλητες σύγχρονες κοινωνίες.» Κατά τον Dahl, η απουσία της διάστασης της πολιτικής ισότητας στις δηµοκρατίες αποδυναµώνει την ίδια τη δηµοκρατία, αλλά η απουσία της δηµοκρατίας ως δυνατότητα επιλογής και συµµετοχής αποδυναµώνει την ίδια την κοινωνία στην ολότητά της Όπως τονίζει η Μελίνα Σεραφετινίδου (Εισαγωγή στην πολιτική κοινωνιολογία Gutenberg, Αθήνα 2006, σελ 67 «η φιλελεύθερη πλουραλιστική παράδοση βρίσκεται σε αντίλογο µε τη µαρξιστική. Για παράδειγµα, ο Robert Dahl ως βασικός εκπρόσωπος της πλουραλιστικής σχολής η οποία ασκεί δριµύτατη κριτική στη µαρξιστική θεωρία περί άρχουσας τάξης, επισηµαίνει ότι η πολιτική ανάλυση διακρίνει µεταξύ του «ασκώ δύναµη» και του «έχω δύναµη», παραπέµποντας µάλιστα στο έργο δύο µελετητών που ανήκουν στην 'αντίπαλη φιλελεύθερη σχολή της θεωρίας των ελίτ (Laswell & Kaplan, Power and Society, 1950)10. Αυτό που διαφοροποιεί την άσκηση από την κατοχή της δύναµης, γράφει ο Νταλ, είναι «η παρουσία έκδηλης πρόθεσης» στην περίπτωση της πρώτης και «η απουσία» κάθε τέτοιας πρόθεσης στην περίπτωση της δεύτερης (Dahl. 1968, 413). Παρόµοια, στην Περί Βίας µελέτη της η διακεκριµένη πολιτική φιλόσοφος Χάνα Άρεντ παρατηρεί ότι «υπό συνθήκες αντιπροσωπευτικής διακυβέρνησης ο λαός κυριαρχεί (rule) αυτούς που τον κυβερνούν (govern)» (Arendt, 1970, 41). Εν ολίγοις, η φιλελεύθερη θεωρητική παράδοση πρεσβεύει ότι ο Κυρίαρχος λαός έχει δύναµη την οποία όµως δεν ασκεί ο ίδιος, παρά µόνο περιοδικά όταν εκλέγει αυτούς που θα την ασκήσουν για λογαριασµό του. Αντίθετα, σύµφωνα µε τη µαρξιστική θεωρία δεν είναι ο λαός αυτός που "κυριαρχεί" αυτούς που Κυβερνούν5, αλλά η κοινωνική τάξη που συγκροτούν οι ιδιοκτήτες των µέσων παραγωγής.» Σε κάθε περίπτωση ο Robert A. Dahl, έχει σταδιακά αναδειχθεί ως η κύρια αυθεντία για το ζήτηµα της ηµοκρατίας κατά τη διάρκεια των τελευταίων

12 δεκαετιών. Σύµφωνα µε τον γενικό ορισµό του Dahl, η σύγχρονη δηµοκρατία είναι ένα σύστηµα διακυβέρνησης µε συγκεκριµένες πρακτικές, στρατηγικές και κανόνες. Τα µέλη του εν λόγω συστήµατος αντιµετωπίζουν ο ένας τον άλλο ως πολιτικά ίσους, κυβερνούν συλλογικά και έχουν στη διάθεσή τους δικαιώµατα, πόρους, θεσµούς και όργανα που διασφαλίζουν τη δυνατότητά τους για αυτοδιοίκηση. Σε αυτό το πολιτικό καθεστώς, οι κυβερνώντες είναι υπόλογοι στους πολίτες για ό, τι κάνουν στη δηµόσια σφαίρα, και οι πολίτες είναι πολιτικοί παράγοντες που δρουν έµµεσα, µέσω του ανταγωνισµού και της συνεργασίας των εκλεγµένων αντιπροσώπων τους. Όπως όλα τα πολιτικά καθεστώτα, η δηµοκρατία εξαρτάται από την παρουσία των αρχόντων, δηλαδή ατόµων που κατέχουν εξειδικευµένους ρόλους εξουσίας και µπορούν να δώσουν νόµιµες εντολές σε άλλους. Αυτό που διακρίνει τους δηµοκρατικούς ηγέτες από τους µη δηµοκρατικούς είναι οι κανόνες που καθορίζουν τον τρόπο µε τον οποίο έρχονται στην εξουσία και οι πρακτικές που τους καθιστούν υπόλογους για τις πράξεις τους Όπως αναφέρει ο Robert Dahl στο βιβλίο του Περί ηµοκρατίας ο όρος δηµοκρατία έχει τις ρίζες του στην κλασική Ελλάδα και Ρώµη, συνεπώς ως πολίτευµα και πολιτειακό σύστηµα εκκινεί περί το 500 π.χ. στην αθηναϊκή δηµοκρατία και στη ρωµαϊκή πολιτεία (Res publica) και θεµελιώνεται επί της λαϊκής κυριαρχίας, του δήµου (Dahl, 1999: 28-29). Η δηµοκρατία δεν γνώρισε ευθύγραµµη εξελικτική πορεία αλλά φαίνεται, όπως υποστηρίζει ο Dahl (1999: 29), να έχει «επινοηθεί παραπάνω από µία φορά και σε παραπάνω από ένα σηµεία». Από τη σκοπιά του σήµερα, η δηµοκρατία έχει αποκτήσει καθολική αξία, καθώς αποτελεί πραγµατικότητα για τις περισσότερες χώρες του κόσµου και έχει αναδειχθεί σε γενικότερο τρόπο ζωής, ιδεολογίας και παιδείας. Ωστόσο, ο όρος ερµηνεύεται ποικιλοτρόπως, καθώς δεν υφίσταται ένα µοντέλο δηµοκρατίας, το οποί να γίνεται αυτό καθ αυτό αντιληπτό από όλους.. Μέσα από αυτό το ασαφές πλαίσιο ιδεών και προσεγγίσεων σχετικά µε το δηµοκρατικό ιδεώδες, ο Dahl (1998: 62-63) εντοπίζει πέντε βασικά κριτήρια τα οποία αναδεικνύουν τα κύρια χαρακτηριστικά και προϋποθέσεις που οφείλουν να διακρίνουν ένα δηµοκρατικό πολίτευµα. Ειδικότερα, πρόκειται για α) την ουσιαστική συµµετοχή των πολιτών κατά τη λήψη των αποφάσεων, β) την ισότητα της ψήφου, γ) την πληροφόρηση σχετικά µε τις εναλλακτικές πολιτικές και τις συνέπειες αυτών, δ) τον καθορισµό και έλεγχο επί της ηµερήσιας διάταξης από τους πολίτες, και ε) τον συνυπολογισµό στα ανωτέρω κριτήρια των ενήλικων υπηκόων και µόνιµων κατοίκων του εκάστοτε πολιτικού συστήµατος (Dahl, 1998: 62-63). Με άλλα λόγια το πρώτο θέµα το οποίο πρέπει να εξεταστεί εάν µια πολιτική διαδικασία είναι πράγµατι δηµοκρατική είναι αν υπήρχε όντως ουσιαστική συµµετοχή στις διαδικασίες. Αν δηλαδή όλα τα µέλη είχαν ίσες και ουσιαστικές ευκαιρίες προκειµένου να εκθέσουν τις απόψεις τους για τις

13 επιλογές που θα υιοθετηθούν. Το δεύτερο είναι αν πραγµατικά κάθε µέλος είχε την ευκαιρία να ψηφίσει και η κάθε ψήφος να µετρηθεί σαν ισότιµη. Το τρίτο θέµα που πρέπει να εξεταστεί είναι αν κάθε µέλος, µέσα σε εύλογο χρονικό διάστηµα, είχε την ευκαιρία να πληροφορηθεί τις εναλλακτικές δυνατότητες και τις πιθανές συνέπειές τους.το τέταρτο θέµα είναι αν τα µέλη είχαν την δυνατότητα να καθορίσουν τα θέµατα που θα συζητηθούν στην ηµερήσια διάταξη. Το πέµπτο κριτήριο, αναφέρεται στην δυνατότητα να είναι κάποιος µέλος και να µην υπάρχουν αποκλεισµοί λόγω φύλλου, θρησκείας, κλπ Για να είναι µια διαδικασία δηµοκρατική θα πρέπει κατά τον Robert Dahl να πληροί όλα τα κριτήρια Ο πλουραλισµός ιδεών αναφορικά µε το δηµοκρατικό διακύβευµα, η ελλιπής θεµελίωση των δηµοκρατικών χαρακτηριστικών που προτάσσουν και η ανάδυση αντικρουόµενων απόψεων περί παρακµής του δηµοκρατικού ιδεώδους, συνδράµουν στην ανάδυση προκλήσεων, inter alia της κρίσης της δηµοκρατίας και της διόγκωσης του δηµοκρατικού ελλείµµατος, τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, µε το τελευταίο σε αυτό το στάδιο προσέγγισης να αποτελεί προτεραιότητα ανάλυσης στην παρούσα µελέτη. Το παράδοξο της ηµοκρατίας (Το "δηµοκρατικό παράδοξο) κατά τον Dahl είναι ότι η δηµοκρατία διευρύνει τις προσδοκίες των πολιτών, αλλά υπερφορτώνει το δηµοκρατικό πολιτικό σύστηµα µε απαιτήσεις, στις οποίες αυτό δεν µπορεί να ανταποκριθεί. Ο πολίτης δοκιµάζει απογοήτευση αντιλαµβανόµενος την ύπαρξη δηµοκρατικών ελλειµµάτων. Υπάρχει ωστόσο και το "παράδοξο της ανάπτυξης": εν είναι µόνο οι απαιτήσεις των πολιτών που υπερφορτώνουν το δηµοκρατικό σύστηµα, αλλά και η θεσµική και λειτουργική υστέρηση της δηµοκρατίας απέναντι στη ραγδαία ανάπτυξη της κοινωνίας. Θεσµικά και λειτουργικά οι δηµοκρατίες του σήµερα δεν διαφέρουν και πολύ από εκείνες της πρώτης µεταπολεµικής περιόδου. Στις αγγλοσαξωνικπύ τύπου (ανταγωνιστικές) δηµοκρατίες το κέντρο της πολιτικής ζωής παραµένει το κοινοβούλιο και ο πρωθυπουργός ή πρόεδρος. Στις δηµοκρατίες της ηπειρωτικής Ευρώπης (διαπραγµατευτικές δηµοκρατίες) κόµµατα και εκπροσωπήσεις συµφερόντων µοιράζονται την εξουσία συµπτύσσοντας ένα είδος άτυπου καρτέλ. Οι πολίτες απαιτούν, όµως, µεγαλύτερη συµµετοχή στη λήψη των αποφάσεων, καθώς και στον έλεγχο και τη λογοδοσία της εκλεγµένης εξουσίας. (βλ. R. Dahl, Περί ηµοκρατίας... Επίσης, Ηλ. Κατσούλη, 'Η απαξίωση των πολιτικών κοµάτων και το "παράδοξο της ανάπτυξης"', στο Ηλ.Κατσούλη (επιµ.), Η Νέα Σοσιαλδηµοκρατία, Ι. Σιδέρης) Ο Robert Dahl επισήµανε ότι καπιταλιστικός κόσµος µετά τον Β Παγκόσµιο Πόλεµο πέρασε πρώτον στο στάδιο του µονοπωλιακού καπιταλισµού των κυρίαρχων µεγάλων επιχειρήσεων και δεύτερον, από αυτό που ο ίδιος αποκαλούσε µοντέλο ενσωµάτωσης της ηµοκρατίας σε ένα

14 κοινωνικοοικονοµικό σύστηµα, το οποίο παραχωρεί «προνοµιακές θέσεις» στα επιχειρηµατικά συµφέροντα, Σε περιόδους κρίσης µάλιστα ο Dahl θεωρούσε ότι η ισχύς µεταβιβάζεται στην εκτελεστική εξουσία, αλλά είναι βέβαιο ότι µία τέτοια εξέλιξη θα δυναµιτίζει το δηµοκρατικό οικοδόµηµα. Κατά τον Dahl, µολονότι η αντι ροσω ευτική δηµοκρατία µ ορεί να έχει σηµαντικότατα µειονεκτήµατα δεν υ άρχει καλύτερη λύση

15 Σχεδόν αιωνόβιος έφυγε από τη ζωή ο Αµερικανός "γίγαντας της πολιτικής επιστήµης" Ρόµπερτ Νταλ ( ΕΙΤΕ ΦΩΤ.) O κορυφαίος Αµερικανός ολιτικός ε ιστήµονας Ρόµ ερτ Νταλ, ε ίτιµος καθηγητής του Πανε ιστηµίου του Γέιλ, α ' ό ου έλαβε και το ρώτο του τυχίο στις Πολιτικές Ε ιστήµες, το 1940, έθανε στις 5 Φεβρουαρίου, σε ηλικία 99 ετών. 2 Ηµ.δηµοσίευσης: 20/2/ :50:03 πµτελευταία ανανέωση: 20/2/ :50:03 πµ Ο Στάθης Καλύβας, Έλληνας καθηγητής σ' αυτήν ακριβώς την έδρα στο Γέιλ, µίλησε για το «θάνατο ενός γίγαντα της πολιτικής επιστήµης». Ο Κόρι Ρόµπιν, συγγραφέας του εξαιρετικού βιβλίου "The Reactionary Mind" ("Το Αντιδραστικό Μυαλό"), είπε για τον Νταλ ότι έζησε µε βάση το θεώρηµα του Τζορτζ Μπέρναρντ Σο, ότι «οι πιο σηµαντικοί άνθρωποι στον κόσµο όσο µεγαλώνουν γίνονται περισσότερο επαναστάτες». Κορυφαίος θεωρητικός του «πολιτικού πλουραλισµού», ο Νταλ υποστήριζε ένθερµα το σηµαντικό ρόλο που παίζουν στην πολιτική οι ενώσεις, οµάδες και οργανώσεις.

16

17 Στο πιο γνωστό του βιβλίο, το «Ποιος Κυβερνά; ηµοκρατία και Εξουσία σε µια Αµερικανική Πόλη» (1961), όπως αναφέρει το philenews.com, µελετά τη δυναµική της εξουσίας στην πόλη Nιού Χέιβεν, του Κονέκτικατ, κι αποφαίνεται ότι η πολιτική εξουσία στην Αµερική είναι πλουραλιστική, διαφωνώντας, έτσι, ανοιχτά µε συναδέλφους του ακαδηµαϊκούς, όπως ο Μιλς κι ο Χάντερ, που έλεγαν ότι η Αµερική κυβερνάται από µία µικρή οµάδα αλληλένδετων ανθρώπων, που καταλαµβάνουν καίριες θέσεις εξουσίας. Μέχρι το τέλος της ζωής του ο Νταλ επέµενε ότι, αν και όπου συµβαίνει αυτό, ο µόνος τρόπος ανατροπής του είναι η συλλογικότητα, που να απορρέει από την οργάνωση σε οµάδες και οργανώσεις «απλών, σκεπτόµενων πολιτών». Γεννηµένος στις 17 εκεµβρίου του 1915, ο Ρόµπερτ Νταλ, που δίδαξε για 40 ολόκληρα χρόνια στο Γέιλ, υπήρξε πρόεδρος του Τµήµατος Πολιτικών Επιστηµών του Πανεπιστηµίου από το 1957 ως το 1962, ενώ το 1967 ανέλαβε πρόεδρος της Αµερικανικής Εταιρείας Πολιτικών Επιστηµών. Υπήρξε, ακόµη, µέλος της Εθνικής Ακαδηµίας Επιστηµών των ΗΠΑ, της Αµερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας και της Αµερικανικής Ακαδηµίας Τεχνών και Επιστηµών.

18 ΡΟΜΠΕΡΤ ΝΤΑΛ ΠΑΘΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ εκεµβρίου 9, 2007, 12:48 πµ Filed under: Βιβλιοκρισίες Ο Ρόµπερτ Νταλ (γενν. 1915) αποκαλείται συχνά «πρύτανης» της αµερικανικής πολιτικής επιστήµης και ο χαρακτηρισµός αυτός δεν είναι τυχαίος. Ο Νταλ ανέθρεψε γενιές πολιτικών επιστηµόνων και παρέδωσε ένα πλούσιο και πολυσχιδές συγγραφικό έργο. Στο επίκεντρο του στοχασµού του ήταν οι πολιτικές δοµές των δηµοκρατικών καθεστώτων και οι τυπικές και άτυπες σχέσεις ισχύος που αναπτύσσονται µέσα σε αυτά. Η ιδέα ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι όχι µόνο δεν αποτελούσε ανέκαθεν µια αυτονόητη αλήθεια, αλλά µέχρι σχετικά πρόσφατα θα θεωρούνταν σκέτη ανοησία. Σήµερα ωστόσο η αµφισβήτησή της φαντάζει στους περισσότερους ανθρώπους αδύνατη, και τούτο όχι µόνο εντός των ορίων του δυτικού πολιτισµού. Η θεµελίωσή της, υποστηρίζει ο Νταλ, έχει δύο διαστάσεις, µια ηθική και µια πολιτική. Σύµφωνα µε την ηθική διάσταση, η ισότητα των ανθρώπων θεµελιώνεται στην ιδέα ότι καµία ανθρώπινη ζωή δεν έχει µεγαλύτερη αξία από µια άλλη. Η ιδιαίτερη ανθρώπινη αξία του κάθε ανθρώπου πηγάζει ακριβώς απ το γεγονός ότι µοιράζεται την ίδια ανθρώπινη ιδιότητα µε τους υπόλοιπους ανθρώπους. Κατά την πολιτική διάσταση, η ισότητα θεµελιώνεται στην ιδέα πως κανείς άνθρωπος δεν είναι απ τη φύση του περισσότερο ικανός να κυβερνά τους άλλους, επιφορτισµένος µε µια απόλυτη και αµετάκλητη εξουσία. Ούτε αυτή η ιδέα αποτελούσε αυταπόδεικτο γεγονός. Πολιτικές θεωρίες και ιδεολογίες προσπαθούσαν για αιώνες να δικαιολογήσουν την ιδέα πως κάποιο άτοµο ή κάποια οµάδα ήταν βάσει µιας αντικειµενικής, και ασφαλώς εξωανθρώπινης, τάξης πραγµάτων καταλληλότερη να έχει την εξουσία και να ορίζει το κοινό καλό.

19 Η ιδέα της πολιτικής ισότητας συνδέεται τόσο στενά µε τη δηµοκρατία, ώστε οι δύο έννοιες µοιάζει να µην µπορούν να διαχωριστούν. Η δηµοκρατία για τον Νταλ µπορεί να εµφανιστεί µε δύο µορφές: σαν ένα ιδανικό, µε βάση το οποίο συγκρίνουµε τις προόδους µας προς την κατεύθυνση της πολιτικής ισότητας και σαν µια χειροπιαστή πραγµατικότητα µε συγκεκριµένα χαρακτηριστικά. Ο Νταλ αναλύει µε µεγάλη πειστικότητα τα βασικά συστατικά της δηµοκρατίας ή της πολυαρχίας, όπως προτιµά να ονοµάζει τις σύγχρονες εκδοχές του δηµοκρατικού ιδανικού: αιρετοί αντιπρόσωποι, ελεύθερες εκλογές, ελευθερία έκφρασης, εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης, ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, κατοχύρωση ατοµικών δικαιωµάτων έναντι της βούλησης της πλειοψηφίας. Όταν συγκρίνουµε το σηµερινό κόσµο µε το ιδανικό της πολιτικής ισότητας, ασφαλώς θα συµπεράνουµε ότι απέχουµε πολύ απ την πραγµάτωσή του. Αν όµως κοιτάξουµε την ιστορία και συγκρίνουµε το παρόν µε το µόλις πρόσφατο παρελθόν, λέει ο Νταλ, δεν µπορούµε παρά να διαπιστώσουµε µια εκπληκτική διεύρυνση της ισότητας. Όµως ο Νταλ δεν µένει ικανοποιηµένος από τις µέχρι τώρα προόδους. Αντίθετα, φοβάται µια παγίωση των σηµερινών ανισοτήτων και µια ενδεχόµενη διεύρυνσή τους. Για τον Νταλ είναι δεδοµένο πως τα πολιτικά µέσα, η δυνατότητα δηλαδή των ανθρώπων να επηρεάζουν τις πολιτικές αποφάσεις, είναι εξαιρετικά άνισα κατανεµηµένα. Το προσωπικό κόστος της συµµετοχής στις κοινές υποθέσεις µπορεί να είναι τόσο µεγάλο, ώστε οι πολίτες να αδιαφορήσουν για τα δηµόσια, αφήνοντας τούτη τη δουλειά σε εκείνους που θα εµφανιστούν ως ειδήµονες ή επαγγελµατίες της πολιτικής. Όµως το µοντέλο της ιδιώτευσης και της κατανάλωσης που έρχεται να υποκαταστήσει το πρότυπο της πολιτικής συµµετοχής, λέει ο Νταλ, ενέχει αντιφάσεις. Εδώ βρίσκεται η πιο σηµαντική συµβολή του βιβλίου. Η κατανάλωση αγαθών, υποστηρίζει ο Νταλ, µπορεί να επιφέρει σηµαντική ικανοποίηση µέχρι ένα συγκεκριµένο όριο. Όταν κάποιος πεινάει ή κρυώνει, το να του δοθεί ένα πιάτο φαΐ ή ένα ζεστό ρούχο, θα του προσφέρει µια άµεση και χειροπιαστή ικανοποίηση. Αν µεγενθύνουµε αυτή την εικόνα, µπορούµε να πούµε πως η αύξηση του εισοδήµατος των κατώτατων στρωµάτων µιας κοινωνίας µπορεί να βιωθεί για τα στρώµατα αυτά σαν βελτίωση της ζωής τους. Από ένα όριο και πάνω όµως, λέει ο Νταλ, η αύξηση του εισοδήµατος δεν επιφέρει βελτίωση του αισθήµατος ικανοποίησης απ τη ζωή, αλλά οδηγεί στην ανάπτυξη µιας διαρκούς δυσφορίας. Ο καταναλωτισµός έχει για τον Νταλ το εξής παράδοξο: υπάρχει µια κατάσταση όπου πεινάς και αν σου δοθεί ένα πιατό φαΐ χορταίνεις και νιώθεις ικανοποιηµένος. Αν περάσεις όµως αυτή την κατάσταση, τότε όσο περισσότερο φαΐ καταναλώνεις, τόσο θα αυξάνεται η πείνα σου.

20 Για τον Νταλ ο καταναλωτισµός αδυνατεί να ξεφύγει από τούτο το παράδοξο. Πιστεύει πως η διαρκώς αυξανόµενη δυσφορία πιθανώς θα οδηγήσει τα άτοµα σε µια επιστροφή στην πολιτική συµµετοχή και τα δηµόσια πράγµατα. Τούτο µάλλον είναι µια υπερβολικά αισιόδοξη πρόβλεψη. Τίποτα δεν αποκλείει πως, απογοητευµένα απ τις δυσφορίες και τα άγχη του καταναλωτισµού, τα άτοµα θα οδηγηθούν στις απολαύσεις του περιθωρίου και της υποκουλτούρας, στον αναχωρητισµό ή τα οραµάτα των θρησκευτικών επαγγελιών. Ή πιο απλά, ότι θα συνεχίσουν να προσπαθούν να αυξήσουν τα εισοδήµατά τους. (δηµοσιεύτηκε στο ένθετο βιβλίου της Καθηµερινής, 9 εκεµβρίου 2007)

21 Πολυαρχία και οι συνταγµατικοί κανόνες : µια κριτική στην θεωρία του Robert Dahl (Περίληψη) pe Francesco Battegazzorre Είναι κοινός τόπος να θεωρούµε τις σύγχρονες δηµοκρατίες ως καθεστώτα που διαθέτουν τόσο µια δηµοκρατική όσο και µια συνταγµατική διάσταση. Εντούτοις στο θεωρητικό επίπεδο έχει αποδειχθεί πιο δύσκολο να συνδυάσει κανείς και της δύο αυτές πτυχές, δηλαδή να δώσει την δέουσα βαρύτητα στην κάθε µια, αναλύοντας την φύση και την απόδοση αυτών των καθεστώτων. Η συµπεριφορική πολιτική επιστήµη και ειδικότερα αυτή που διαθέτει αξιοσηµείωτα αποτελέσµατα στην µελέτη των φιλελεύθερων δηµοκρατιών, δίνει ιδιαίτερη έµφαση στο δηµοκρατικό στοιχείο, όντας ενοχληµένη από τον υπερβολική δόση φορµαλισµού και κανονιστικότητας που διακατέχει µερικές φορές την συνταγµατική παράδοση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για στην περίπτωση της πιο εξέχουσας εµπειρικής σύλληψης της δηµοκρατίας : την θεωρία της πολυαρχίας που διατυπώθηκε από τον Robert Dahl. O Dahl όχι µόνο παραµερίζει κάθε σηµαντική θεωρητική προσέγγιση των συνταγµατικών παραγόντων, εστιάζοντας πρωτίστως στις κοινωνικές και πολιτιστικές προϋποθέσεις, αλλά τάσσεται ρητά κατά της συνταγµατικής διάστασης προσπαθώντας να αποδείξει την ασυµβατότητα της τόσο µε την διαµόρφωση όσο και µε την σταθερή λειτουργία της πολυαρχίας. Η παρούσα εργασία προσπαθεί να δείξει ότι η περιθωριοποίηση των συνταγµατικών παραγόντων είναι αδικαιολόγητη και αποδυναµώνει σοβαρά τις περιγραφικές και ερµηνευτικές δυνατότητες της θεωρίας του Dahl.. O συγγραφέας υποστηρίζει ότι η δοµική ανασυγκρότηση των πολυαρχιών που επιχειρεί ο Dahl είναι µονοµερής, αρνούµενη την αυτονοµία των συνταγµατικών κανόνων και εστιάζοντας µόνο στην κοινωνικοοικονοµική τάξη πραγµάτων ( στο σύστηµα των διάχυτων ανισοτήτων) και στην επέκταση των πολιτικών δικαιωµάτων ( καθολική ψηφοφορία) Ο Dahl αγνοεί εποµένως την σταθεροποιηµένη εξουσία η οποία συγκροτεί ένα ιδιόµορφο συστατικό στοιχείο των κυβερνητικών θεσµών και παίζει ουσιαστικό ρόλο σε κάθε κυβέρνηση. Συνεπώς η θεωρία του Dahl δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει εκείνες τις µορφές συµπεριφοράς που εµπλέκονται στην δυναµική της πολυαρχικής πολιτικής.μορφές συµπεριφοράς που ο Dahl βιάζεται να χαρακτηρίσει ως µια γενική πάλη για επιρροή πάνω σε αποφάσεις, περιορίζοντας έτσι την κυβέρνηση αποκλειστικά ως δεξαµενή εξωτερικών πιέσεων. Ακόµα περισσότερο η ερµηνεία του Dahl είναι υπερ-βολονταριστική µε την έννοια ότι αγνοεί τον τρόπο µε τον οποίο οι

22 επιλογές των δρώντων µεταβάλλονται από κανόνες που ρυθµίζουν και περιορίζουν την συµπεριφορά τους. Τρίτη, 30 Οκτωβρίου 2007 Ρόµπερτ Α. Νταλ, Περί πολιτικής ισότητας Με ιδιαίτερη χαρά φιλοξενούµε στη σειρά «Αναµετρήσεις µε τον 21 ο αιώνα» το δοκίµιο του Ρόµπερτ Νταλ «Περί Πολιτικής Ισότητας». Αυτό για δύο λόγους. Πρώτον γιατί ο ίδιος ο Ρόµπερτ Νταλ, καθηγητής πολιτικής επιστήµης στο Πανεπιστήµιο Yale, είναι ένας από τους πιο γνωστούς και µε µεγάλη επιρροή πολιτικούς επιστήµονες της εποχής µας. Οι µελέτες του για τη δηµοκρατία, την πολιτική συµµετοχή και την πολιτική ισότητα έχουν συνεισφέρει αποφασιστικά και έχουν ασκήσει ιδιαίτερη επίδραση στο διάλογο για τη δηµοκρατία και τα δηµοκρατικά δικαιώµατα. Κατά το δεύτερο λόγο, αυτό το µικρό αλλά ιδιαίτερα περιεκτικό βιβλίο, καταπιάνεται µε ένα ζήτηµα που συνιστά ένα από τα πιο κρίσιµα προβλήµατα των κοινωνιών του εικοστού πρώτου αιώνα: το ζήτηµα της αύξησης των ανισοτήτων και ιδιαίτερα των σηµαντικών επιπτώσεων που αυτές έχουν στην ίδια τη δηµοκρατία και το µέλλον της. Ο Νταλ στο παρόν πόνηµα καταπιάνεται µε το ένα φαινόµενο που χαρακτηρίζει την εποχή µας. Από τη µια λαµβάνει χώρα η επέκταση της δηµοκρατίας σε όλο και περισσότερες χώρες στον κόσµο, επιβεβαιώνοντας έτσι τη ρήση του Τοκβίλ για την πορεία προς τον εκδηµοκρατισµό, µια πορεία που ο ίδιος θεωρούσε ότι είναι ασταµάτητη και σταθερή. Από την άλλη ωστόσο, δεν µπορεί κανείς να µην αναδείξει το ζήτηµα της κρίσης των δηµοκρατικών θεσµών, τον εµφανή περιορισµό της συµµετοχής των πολιτών στα κοινά, την περιχαράκωση των ελίτ, και µια τάση αυτονόµησης της πολιτικής από τους πολίτες και συνεπακόλουθα τον περιορισµό της πολιτικής λογοδοσίας. Η πολιτική ισότητα, παραδέχεται ο Νταλ, είναι ένα ιδεώδες, κάτι το οποίο ποτέ δεν µπορεί να υλοποιηθεί πλήρως, αλλά είναι κάτι για το οποίο αξίζει πάντα να παλεύουµε για την εκπλήρωσή του. Επιπλέον, η πολιτική ισότητα αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της δηµοκρατίας γιατί επιτρέπει τη συµµετοχή µεγάλου µέρους των πολιτών. Το ζήτηµα της συµµετοχής διατρέχει τον προβληµατισµό του Νταλ ήδη από το έργο του Polyarhy. Κοµβικό ρόλο στη συµµετοχή παίζει η πολιτική ισότητα αφού για να συµµετέχει κάποιος στις πολιτικές διαδικασίες πρέπει να διαθέτει και ανάλογους πόρους, πόρους τους οποίους η αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων

23 στερεί από συγκεκριµένες µερίδες του πληθυσµού. Η πολιτική ισότητα αποτελεί ένα αποφασιστικό θεµέλιο της δηµοκρατίας. Ωστόσο, η ανάγκη για διεύρυνση της πολιτικής ισότητας δεν προκύπτει απλά από τα παραπάνω. Ο Νταλ προχωρά ένα βήµα παραπάνω, θεµελιώνοντας την ανάγκη για πολιτική ισότητα στα συναισθήµατα των ανθρώπων. Η ανάγκη για ταύτιση µε τους άλλους, η ανάγκη για καλλιέργεια του ευ ζειν των άλλων, η ανάγκη της συνεργασίας έτσι ώστε να οικοδοµήσουµε πολύπλοκους οργανισµούς. Έτσι η ανάγκη για πολιτική ισότητα απορρέει µέν συµφωνώντας µε τον Rawls- από τον Λόγο, τις ηθικές κρίσεις και την εµπειρία, αλλά βασίζεται επίσης σε βασικές πτυχές της ανθρώπινης φύσης. Ο προβληµατισµός που αναπτύσσει ο Νταλ σχετίζεται άµεσα µε παρόµοιους προβληµατισµούς που έχουν αναπτυχθεί από άλλους συγγραφείς που έχουµε συµπεριλάβει στην παρούσα σειρά, όπως ο Μπάουµαν, ο Ροζανβαλόν, η Σάσσεν, ο Γκίντενς. Στην ανάλυση του για την πολιτική ισότητα ο Νταλ καταλήγει σε ένα θεµελιακό δίλληµα: σήµερα, είτε θα παραµείνουµε προσκοληµµένοι στην κουλτούρα του καταναλωτισµού µε όλα τα αρνητικά που αυτό εµπεριέχει για τις δηµοκρατικές διαδικασίες, είτε θα ενστερνιστούµε µια κουλτούρα «της ιδιότητας του πολίτη», και συνεπώς θα παλέψουµε για την πολιτική ισότητα. Συνεπώς το ζήτηµα που τίθεται σήµερα στο κοινωνικό πεδίο είναι όχι η αναζήτηση της κατανάλωσης όλο και περισσότερων προϊόντων αλλά η αναζήτηση της ποιότητας στη ζωή, το ευ ζειν. Ευ ζειν σηµαίνει συµµετοχή, σηµαίνει ενεργός πολίτης. Σηµαίνει δράσεις για διεύρυνση της πολιτικής ισότητας έτσι ώστε το σύνολο της κοινότητας να συµµετέχει, να συνδιαλέγεται και να διαµορφώνει τη ζωή της.

24 Η δηµοκρατία α έναντι στα οικονοµικά συµφέροντα Υ ονοµεύεται και ώς το ιδεώδες της ολιτικής ισότητας; Γιώργος Σιακαντάρης Βιβλιοθήκη-Ελευθεροτυ ία, 25/01/2008 ΡΟΜΠΕΡΤ Α. ΝΤΑΛ Περί πολιτικής ισότητας ΜΤΦΡ.: ΜΑΡΙΑ ΜΠΑΡΠΑΤΣΗ ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ. ΓΕΩΡΜΑΣ «ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ» ΣΕΛ. 199,? 16 Ο ενενηντάχρονος πολιτειολόγος Ρόµπερτ Α. Νταλ είναι σήµερα επίτιµος καθηγητής Πολιτικής Επιστήµης στο Πανεπιστήµιο του Yale, ενώ έχει διατελέσει πρόεδρος της Αµερικανικής Πολιτικής Επιστήµης. Για περισσότερα από πενήντα χρόνια ασχολείται µε τα προβλήµατα των σύγχρονων δηµοκρατιών, µε την πορεία, τις αντιφάσεις και την προοπτική τους. Ανήκει στο ρεύµα της λεγόµενης πλουραλιστικής παράδοσης, η οποία, σε αντίθεση αλλά και παρακινούµενη από τις θέσεις των Σουµπέτερ και Βέµπερ, αµφισβήτησε τη στηριζόµενη στη σηµασία των διατοµικών σχέσεων ανάλυση των σύγχρονων φιλελεύθερων δηµοκρατιών. Οι πλουραλιστές, παρότι εκκινούν από τις σχέσεις µεταξύ ατόµων, εντάσσουν αυτές τις σχέσεις στις διαδικασίες συγκρότησης, λειτουργίας και ανταγωνισµού µεταξύ οµάδων και θεσµών. Η πλουραλιστική θεώρηση βλέπει τις σύγχρονες δηµοκρατίες ως µηχανισµούς εξισορρόπησης ανταγωνιστικών συµφερόντων µεταξύ διαφορετικών «κοινωνικών µερίδων». Ο Νταλ προχώρησε πιο πέρα. Αρχικά, µε το βιβλίο του «Πρόλογος στη δηµοκρατική θεωρία» (1956) επιδίωξε να προσδιορίσει τη φύση των «πλουραλιστικών δηµοκρατιών» µέσα από το πρίσµα της άρσης των πολιτικών ανισορροπιών. Ετσι, γι αυτόν η ύπαρξη και η λειτουργία οµάδων και,µειονοτήτων εξασφαλίζει την ισορροπία των δηµοκρατικών συστηµάτων. Ορισε µε αυτόν τον τρόπο τη δηµοκρατία ως την «κυβέρνηση των µειονοτήτων». Το 1961 µε το έργο του «Ποιος κυβερνά;» και το 1971 µε το κλασικό του έργο «Πολυαρχία. Συµµετοχή και Αντιπολίτευση» περιγράφει τους συνασπισµούς συµφερόντων που επηρεάζουν τη δηµόσια πολιτική.

25 Κρίσιµη καµπή στο έργο του αποτελεί το «Πρόλογος στην Οικονοµική ηµοκρατία» (1985). Εδώ, στο στόχαστρο της κριτικής του τίθεται ο «εταιρικός καπιταλισµός», ο οποίος «γεννά τόσο µεγάλες ανισότητες ως προς τους κοινωνικούς και οικονοµικούς πόρους, ώστε να προκαλούνται σοβαρές παραβιάσεις της πολιτικής ισότητας» («Cambridge: Polity Press», σελ. 60). Ο Νταλ υποστηρίζει πως η απειλή κατά της ελευθερίας και της δηµοκρατίας δεν έρχεται από το αίτηµα της ισότητας. Αντιθέτως, οι φιλελεύθερες δηµοκρατίες απειλούνται από την αύξηση των πολιτικών ανισοτήτων, στη ρίζα των οποίων βρίσκονται κοινωνικές και οικονοµικές ανισότητες. Η δηµοκρατία ενσωµατώνεται σε ένα κοινωνικοοικονοµικό σύστηµα, το οποίο παραχωρεί «προνοµιακές θέσεις» στα επιχειρηµατικά συµφέροντα, εις βάρος του ανταγωνισµού µεταξύ των «κοινωνικών µερίδων» και της «πολυαρχίας». Στον παρουσιαζόµενο τόµο στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του θέτει την απάντηση στο ερώτηµα κατά πόσο ο στόχος της πολιτικής ισότητας µπορεί να διευρυνθεί ή θα πρέπει να εγκαταλειφθεί βορά στα τεράστια επιχειρηµατικά και οικονοµικά συµφέροντα. Ο Νταλ ξεκινά από τη διαπίστωση πως η ιδεώδης δηµοκρατία είναι αυτή στην οποία η πολιτική ισότητα είναι εφικτή. Η ιδεώδης δηµοκρατία συντίθεται στα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Ουσιαστική συµµετοχή, ισότητα της ψήφου, πλήρης ενηµέρωση, τελικός έλεγχος όσον αφορά την πολιτική ατζέντα και βαθµός ενσωµάτωσης του κάθε πολίτη στις προαναφερθείσες προϋποθέσεις της δηµοκρατικής πολιτείας. Σ αυτές τις προϋποθέσεις ανταποκρίνονται έξι πολιτικοί θεσµοί: αιρετοί αντιπρόσωποι, ελεύθερες εκλογές, ελευθερία έκφρασης, εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης, αυτονοµία του συνεταιρίζεσθαι και ενσωµάτωση όλων των µελών του δήµου. Στόχος όλων των παραπάνω είναι η εφαρµογή της αρχής της πλειοψηφίας µε τέτοιον τρόπο που δεν θα παραβιάζεται η υπέρτατη αρχή της πολιτικής ισότητας. Η αρχή της πλειοψηφίας, αν γίνει σκοπός της δηµοκρατίας και όχι µέσο για την επίτευξη της πολιτικής ισότητας, αποτελεί µια βλαπτική αρχή. Με συνέπεια ν αναζητεί εκείνους τους απαραίτητους περιορισµούς στην εξουσία της πλειοψηφίας οι οποίοι δεν θα οδηγούν στην κατάργηση της δηµοκρατίας. Με το συνολικό του έργο ο Νταλ δείχνει πως τα προβλήµατα της δηµοκρατίας θεραπεύονται µόνο µε περισσότερη δηµοκρατία και όχι µε νόµους που την περιορίζουν. Η αρχή της πολιτικής ισότητας είναι το όριο της αρχής της πλειοψηφίας. Πόσο όµως και υπό ποιες προϋποθέσεις είναι αυτή εφικτή; Για τον Νταλ η καθαρή λογική δεν είναι αρκετή για να νοµιµοποιήσει το αίτηµα της πολιτικής ισότητας. Αυτό το αίτηµα νοµιµοποιείται από την ίδια την ανθρώπινη φύση και τα συναισθήµατα. Ετσι στην καρδιά του πολιτικού τεχνοκρατισµού, στις ΗΠΑ, έρχονται να χτίσουν τις φωλιές τους τα πουλιά της µεταφυσικής και

26 συναισθηµατικής φόρτισης. Το αίτηµα της πολιτικής ισότητας είναι εφικτό γιατί ανήκει στην ανθρώπινη φύση. Αυτό το αίτηµα είναι ένα ιδεώδες που οφείλουµε να αγωνιζόµαστε να αποκτήσουµε και έχουµε υποχρέωση να υποστηρίζουµε µε τις πράξεις µας. Η επιχειρηµατολογία υπέρ του αιτήµατος είναι µάλλον επιφανειακή, το ίδιο όµως το συµπέρασµα είναι καταφανώς επιβλητικό. Αφού διευκρινίσει τους λόγους που κάνουν την ισότητα επιθυµητή, περνάει στην περιγραφή των εµποδίων που απειλούν το αίτηµα της πολιτικής ισότητας. Πρώτη απειλή είναι η άνιση κατανοµή των πολιτικών µέσων, των γνώσεων και των ικανοτήτων. Πολιτικά µέσα όµως είναι και το χρήµα, οι πληροφορίες, η τροφή, ο χρόνος, η κοινωνική θέση, η εργασία. Αντίθετα από την ανάγνωση που κάνουν πολλοί µεροληπτικοί αναγνώστες του αµερικανικού φιλελευθερισµού, οι κοινωνικές ανισότητες βρίσκονται πάντα στο βεληνεκές, αν όχι στον πυρήνα του προβληµατισµού του. εύτερη απειλή είναι τα περιορισµένα χρονικά όρια για πολιτική συµµετοχή που έχουν τα κατώτερα κοινωνικά στρώµατα. Ο χρονικός περιορισµός οδηγεί τους πολίτες στο να µεταβιβάσουν στους αντιπροσώπους τους το δικαίωµα να λαµβάνουν αποφάσεις. Στο ίδιο αποτέλεσµα οδηγεί και η τρίτη απειλή, η οποία είναι το µέγεθος των σύγχρονων κρατών. Σηµαντική είναι και η τέταρτη απειλή, που είναι η ανεξέλεγκτη κυριαρχία της οικονοµίας της αγοράς και του κόσµου των µεγάλων επιχειρήσεων. Ο συγγραφέας περιγράφει όλες τις αρνητικές συνέπειες της λειτουργίας της αγοράς και την αναπόφευκτη ανισότητα στην κατανοµή των µέσων µεταξύ των πολιτών, όπου αυτή οδηγεί. Ο ίδιος δεν ζητεί την κατάργηση της αγοράς αλλά τον έλεγχό της. Βεβαίως τα όρια ανάµεσα στις ελεύθερες αγορές και στην κυβερνητική παρέµβαση είναι δυσδιάκριτα και ρευστά. Σ αυτά τα όρια σκοντάφτει και η σύγχρονη ευρωπαϊκή σοσιαλδηµοκρατική Αριστερά. Η πέµπτη απειλή έρχεται από την ανάπτυξη διεθνών συστηµάτων που δεν νοµιµοποιούνται δηµοκρατικά και η έκτη προκύπτει από τις σοβαρές κρίσεις που απειλούν κάθε πολιτικό σύστηµα. Στη συνέχεια, στη βάση όλων των χαρακτηριστικών και των απειλών που περιγράφει, εξετάζει δύο σενάρια για το µέλλον της πολιτικής ισότητας στις ΗΠΑ, ένα αρνητικό κι ένα θετικό. Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σηµασία δεν είναι η ανάλυση των σεναρίων, αλλά το τελικό του συµπέρασµα. Ο Νταλ καταλήγει πως υπάρχουν τρόποι για την επίτευξη του ιδεώδους της πολιτικής ισότητας. Το ζητούµενο είναι αν υπάρχει πολιτική βούληση. Η αισιοδοξία του συγγραφέα από µόνη της δεν αρκεί να

27 µας πείσει πως υπάρχουν δυνατότητες µετάβασης από τη συνείδηση του καταναλωτή στη συνείδηση του ενεργού πολίτη. Καθόλου δεν πείθουν τα πολιτικά υποκείµενα -όπως το κίνηµα της λεγόµενης ειρηνικής επαναστατικής αλλαγής-, στο οποίο ο φιλελεύθερος δηµοκράτης Νταλ βλέπει τις κινητήριες δυνάµεις αµφισβήτησης του καταναλωτισµού. Ο εντοπισµός όµως των εναλλακτικών λύσεων και των υποκειµένων της αµφισβήτησης της αγοραίας λογικής είναι πρόβληµα στο οποίο σκοντάφτει όχι µόνον ο Νταλ, όχι µόνον οι δηµοκρατικοί στις ΗΠΑ, αλλά και ολόκληρη η σύγχρονη δηµοκρατική και µεταρρυθµιστική Αριστερά. Οσο τα υποκείµενα της κοινωνίας εξατοµικεύονται τόσο και οι διεκδικήσεις τους θα αποκτούν έναν ευλύγιστο και προσωρινό χαρακτήρα και τόσο η διεκδίκηση συλλογικών συµφερόντων θα γίνεται πιο δύσκολη. Από τα αδιέξοδα της παγκοσµιοποίησης µπορεί να µας βγάλει η ίδια η παγκοσµιοποίηση και όχι η ακύρωσή της. Αυτή µπορεί να οδηγήσει σε παγκόσµιες εκφράσεις της άλλοτε εθνικής λαϊκής κυριαρχίας και σε αναδιαρθρώσεις του παγκόσµιου κεφαλαίου, που θα οδηγήσουν σε αναδιάταξη τα συλλογικά ταξικά υποκείµενα. Αυτά τα συλλογικά ταξικά υποκείµενα είναι και το όριο στο οποίο φτάνει και δεν το ξεπερνά η αµερικανική φιλελεύθερη σκέψη.

ΔΕΟ 24 Δημόσια διοίκηση και πολιτική. Τόμος 1 ος : Εισαγωγή στη Δημόσια Διοίκηση. Θεωρητικές έννοιες και βασικές γνώσεις

ΔΕΟ 24 Δημόσια διοίκηση και πολιτική. Τόμος 1 ος : Εισαγωγή στη Δημόσια Διοίκηση. Θεωρητικές έννοιες και βασικές γνώσεις Τόμος 1 ος : Εισαγωγή στη Δημόσια Διοίκηση Θεωρητικές έννοιες και βασικές γνώσεις Δημόσια και ιδιωτικά αγαθά Μια πρώτη σηµαντική διάκριση είναι αυτή µεταξύ δηµόσιων και ιδιωτικών αγαθών. Τα δηµόσια αγαθά

Διαβάστε περισσότερα

Από τη θεωρία στην πράξη: Η Εμπειρία της Ένταξης της Οπτικής του Φύλου στα Αναλυτικά Προγράμματα της Πρωτοβάθμιας

Από τη θεωρία στην πράξη: Η Εμπειρία της Ένταξης της Οπτικής του Φύλου στα Αναλυτικά Προγράμματα της Πρωτοβάθμιας Από τη θεωρία στην πράξη: Η Εμπειρία της Ένταξης της Οπτικής του Φύλου στα Αναλυτικά Προγράμματα της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Κυπριακής Εκπαίδευσης ΜΑΡΙΑ ΓΚΑΣΟΥΚΑ ΕΠΙΚΟΥΡΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/2008 Διάγραμμα του

Διαβάστε περισσότερα

Η παρακάτω ομάδα κεφαλαίων εξετάζει τους μηχανισμούς της κυβέρνησης και τις διαδικασίες μέσω των οποίων διαμορφώνεται και εφαρμόζεται η δημόσια

Η παρακάτω ομάδα κεφαλαίων εξετάζει τους μηχανισμούς της κυβέρνησης και τις διαδικασίες μέσω των οποίων διαμορφώνεται και εφαρμόζεται η δημόσια Χρήση του Βιβλίου Η πολιτική, από τη φύση της, είναι ένας τομέας επικάλυψης και διασύνδεσης. Το υλικό λοιπόν που συναντάται στο βιβλίο αυτό ανθίσταται πεισματικά στην τμηματοποίηση, κάτι που αποτελεί και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

«Τα Βήματα του Εστερναχ»

«Τα Βήματα του Εστερναχ» «Τα Βήματα του Εστερναχ» Τοποθέτηση του ΔΗΜ.ΓΚΟΥΝΤΟΠΟΥΛΟΥ στη παρουσίαση του βιβλίου ΑΛΕΚΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΕΙΟ-Λάρισα 16/1/2009 Κυρίες και κύριοι. Σε κάθε βιβλίο, μελέτη,διήγημα η ποίημα ο συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Από τον ευρωβουλευτή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ιωάννη Κουκιάδη, αντιπρόεδρο της. Επιτροπής Νοµικών Θεµάτων και Εσωτερικής Αγοράς

Από τον ευρωβουλευτή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ιωάννη Κουκιάδη, αντιπρόεδρο της. Επιτροπής Νοµικών Θεµάτων και Εσωτερικής Αγοράς Από τον ευρωβουλευτή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ιωάννη Κουκιάδη, αντιπρόεδρο της Επιτροπής Νοµικών Θεµάτων και Εσωτερικής Αγοράς εκδόθηκε η ακόλουθη ανακοίνωση µε αφορµή την τροπολογία που κατέθεσε ο ευρωβουλευτής της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η δημιουργικότητα είναι η λειτουργία που επιτρέπει στο νου να πραγματοποιήσει ένα άλμα, πολλές φορές εκτός του αναμενόμενου πλαισίου, να αναδιατάξει τα δεδομένα με απρόσμενο τρόπο, υπερβαίνοντας

Διαβάστε περισσότερα

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός http://users.uoa.gr/~dhatziha/ Διαφάνεια:

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΦΡΑΓΚΟΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΦΡΑΓΚΟΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός του βιβλίου είναι η κατανόηση του τρόπου παραγωγής πολιτικής σε παγκόσμιο επίπεδο. Προς αυτή την κατεύθυνση, εξετάζει τις κεντρικές έννοιες καθώς και τις κύριες θεωρητικές προσεγγίσεις

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση Συνάντηση Εργασίας ρ Χριστίνα Θεοχάρη Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός Γραµµατέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ 7 Ιουνίου 2006 1 1. Η Κοινωνική εταιρική ευθύνη

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση Πολιτικού Λόγου

Ανάλυση Πολιτικού Λόγου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 9η: Ο λόγος της Πολιτικής Οικολογίας 2 Γιάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοποί της ενότητας 1. Δισσοί λόγοι: τί σημαίνει έχω δίκιο ή άδικο 2. Δίκαιο και εξουσία 1.Τί σημαίνει έχω δίκιο ή άδικο

Διαβάστε περισσότερα

Απασχόληση και πολιτισµός, πυλώνες κοινωνικής συνοχής και ένταξης των µεταναστών για µια βιώσιµη Ευρώπη

Απασχόληση και πολιτισµός, πυλώνες κοινωνικής συνοχής και ένταξης των µεταναστών για µια βιώσιµη Ευρώπη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ ΚΥΚΛΑ ΩΝ Επιτροπή των Περιφερειών ιάσκεψη µε θέµα Απασχόληση και πολιτισµός, πυλώνες κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Η παιδαγωγική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

στις οποίες διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί και οι πολιτισμικοί όροι για τη δημοκρατική ισότητα: στη δυτική αντίληψη της ανθρώπινης οντότητας, το παιδί

στις οποίες διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί και οι πολιτισμικοί όροι για τη δημοκρατική ισότητα: στη δυτική αντίληψη της ανθρώπινης οντότητας, το παιδί 160 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τα δικαιώματα του παιδιού και οι συνέπειες της αναγνώρισής τους σε διεθνές επίπεδο αντιπροσωπεύουν μια τεράστια αλλαγή των αντιλήψεων και των νοοτροπιών για το παιδί, γεγονός που συνοδεύτηκε

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε πότε γίνονται εκλογές; Κάθε τέσσερα χρόνια, εκτός αν η Βουλή διαλυθεί νωρίτερα.

Κάθε πότε γίνονται εκλογές; Κάθε τέσσερα χρόνια, εκτός αν η Βουλή διαλυθεί νωρίτερα. Τι πρέπει να γνωρίζω για τη Βουλή Τι είναι η Βουλή; Είναι συλλογικό πολιτικό όργανο που αντιπροσωπεύει τον λαό. Αναδεικνύεται µε την ψήφο του εκλογικού σώµατος, δηλαδή όλων των ελλήνων πολιτών που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Κύριε εκπρόσωπε του Συμβουλίου της Ευρώπης, Κύριε Πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας,

Κύριε εκπρόσωπε του Συμβουλίου της Ευρώπης, Κύριε Πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας, ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΡΧΗΓΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (Κ.Ε.Μ.Ε.Α) ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΨΗΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (Παρασκευή 2 Ιουνίου 2017, Τεχνόπολη Δήμου

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 3ο (σελ. 67-79) 2 Talcott

Διαβάστε περισσότερα

Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ, ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 1

Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ, ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 1 Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ, ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 1 Κύριε Πρόεδρε, κυρίες, κύριοι, Θα ήθελα να σας µιλήσω για τέσσερα ράγµατα ου θεωρώ

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου Πολιτική Παιδεία Β Τάξη Γενικού Λυκείου 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 3.3 ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2 Άρθρο 1 του Συντάγματος Tο πολίτευμα της Eλλάδας είναι Προεδρευόμενη Kοινοβουλευτική Δημοκρατία.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 4: Η έννοια της δικαιοσύνης. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 4: Η έννοια της δικαιοσύνης. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ενότητα 4: Η έννοια της δικαιοσύνης Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοποί ενότητας 1. Η έννοια της δικαιοσύνης στον Πλάτωνα 2. Δικαιοσύνη σε σχέση με νόμους 1.Η έννοια της δικαιοσύνης

Διαβάστε περισσότερα

European Year of Citizens 2013 Alliance

European Year of Citizens 2013 Alliance European Year of Citizens 2013 Alliance MANIFESTO Η ενεργός συμμετοχή του ευρωπαίου πολίτη είναι άμεσα συνδεδεμένη με την επιδίωξη των Ευρωπαϊκών συλλογικών στόχων και αξιών που προβλέπονται στις Συνθήκες

Διαβάστε περισσότερα

Η Εκτελεστική Εξουσία. Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης

Η Εκτελεστική Εξουσία. Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης Η Εκτελεστική Εξουσία Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης Εκτελεστική εξουσία -Πρόκειται για την πιο απαραίτητη συνιστώσα της διακυβέρνησης. -Η εκτελεστική εξουσία διαχωρίζεται ανάμεσα στο πολιτικό σκέλος, που χαράσσει

Διαβάστε περισσότερα

Να σταλεί και µε

Να σταλεί και µε Να σταλεί και µε e-mail ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΟΙΚΟΝ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. -------------------------------------------------- -ΤΜΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ & ΕΠΕΞ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Η Κοινωνική ιάρθρωση: ιαστρωµάτωση, Κινητικότητα, Μετάταξη

Η Κοινωνική ιάρθρωση: ιαστρωµάτωση, Κινητικότητα, Μετάταξη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΑΤΟ Η Κοινωνική ιάρθρωση: ιαστρωµάτωση, Κινητικότητα, Μετάταξη 1. Κοινωνική ιάρθρωση, διαστρωµάτωση, ταξική σύνθεση Ερώτηση ανάπτυξης Nα προσδιορίσετε τους λόγους για τους οποίους οι συγγραφείς

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ( σελίδες σχολικού βιβλίου 123 127, έκδοση 2014 : σελίδες 118 122 ) 3.3 ιεύθυνση 3.3.1 Ηγεσία Βασικές έννοιες Οι επιχειρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣY.ΡΙΖ.Α.

ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣY.ΡΙΖ.Α. ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑΝΝΗ MΠΑΝΙΑ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣY.ΡΙΖ.Α. ΣΤΟ 14 ο ΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «Ισχυρή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση με αρμοδιότητες και πόρους» ΑΘΗΝΑ,

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δρ Εύης Σαχίνη, Διευθύντριας Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης στη Δημόσια Παρουσίαση Ψηφιακού Αποθετηρίου Ιδρύματος Κ. Σημίτη, ΕΙΕ, 6 Μαΐου 2015

Ομιλία Δρ Εύης Σαχίνη, Διευθύντριας Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης στη Δημόσια Παρουσίαση Ψηφιακού Αποθετηρίου Ιδρύματος Κ. Σημίτη, ΕΙΕ, 6 Μαΐου 2015 H συνεργασία Ομιλία Δρ Εύης Σαχίνη, Διευθύντριας Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης στη Δημόσια Παρουσίαση Ψηφιακού Αποθετηρίου Ιδρύματος Κ. Σημίτη, ΕΙΕ, 6 Μαΐου 2015 Αποτελεί ιδιαίτερη χαρά και τιμή για εμένα,

Διαβάστε περισσότερα

1. Τι γνωρίζετε για το θεσμό της ιδιωτικής ασφάλισης στη χώρα μας; Τι γνωρίζετε παγκοσμίως;

1. Τι γνωρίζετε για το θεσμό της ιδιωτικής ασφάλισης στη χώρα μας; Τι γνωρίζετε παγκοσμίως; 1. Τι γνωρίζετε για το θεσμό της ιδιωτικής ασφάλισης στη χώρα μας; Τι γνωρίζετε παγκοσμίως; Η ιδιωτική ασφάλιση βρίσκεται μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα, διεκδικώντας ισχυρότερη θέση στο χρηματοπιστωτικό

Διαβάστε περισσότερα

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org Ιδρυτική Διακήρυξη 1. 2. 3. Το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών - ΕΝΑ ενεργοποιείται σε μια κρίσιμη για την Ελλάδα περίοδο. Σε μια περίοδο κατά την οποία οι κοινωνικοί και πολιτικοί θεσμοί λειτουργούν

Διαβάστε περισσότερα

Ηγεσία και Διοικηση. Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας

Ηγεσία και Διοικηση. Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας Ηγεσία και Διοικηση Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας 1. Η έννοια της αποτελεσματικής ηγεσίας Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε πως η έννοια της ηγεσίας δεν είναι ταυτόσημη με τις έννοιες της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ 1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές, θα σας μεταφέρω στον κόσμο της Έρευνας. Ένα τομέα που μαζί με την Παιδεία για αυτή την κυβέρνηση βρίσκεται ψηλά

Διαβάστε περισσότερα

ζωή για τη δική της ευδαιμονία. Μας κληροδοτεί για το μέλλον προοπτικές χειρότερες από το παρελθόν. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά.

ζωή για τη δική της ευδαιμονία. Μας κληροδοτεί για το μέλλον προοπτικές χειρότερες από το παρελθόν. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά. Φίλες και Φίλοι, Από το 2007, όταν έθεσα για πρώτη φορά υποψηφιότητα για την ηγεσία της προοδευτικής παράταξης, χάσαμε πολλά. Μία ολόκληρη δεκαετία. Γύρω μας, ο κόσμος αλλάζει. Δυστυχώς,τώρα που ξαναγράφεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ο Υπουργός Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας κ. Βασίλης Μαγγίνας μίλησε σήμερα Δευτέρα 16 Ιουλίου στο Όγδοο Διακυβερνητικό Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Η διατύπωση του ερωτήματος κρίνεται ως ασαφής και μάλλον ασύμβατη με το

Η διατύπωση του ερωτήματος κρίνεται ως ασαφής και μάλλον ασύμβατη με το ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ Β ΚΥΚΛΟΥ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ: ΚΑΡΑΡΓΥΡΗ ΓΙΟΥΛΑ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Πρόλογος: Μεθοδολογικές και εννοιολογικές αποσαφηνίσεις Ι. Αντικείμενο της μελέτης, σκοπός και μεθοδολογία ΙΙ. «Δικαιώματα» και «υποχρεώσεις» πολιτειακών οργάνων ΙΙΙ. Η αρμοδιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν

Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν 41 Διαγώνισµα 91 Ισότητα των Φύλων Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν Το επάγγελµα της εκπαιδευτικού στην Ελλάδα αποτέλεσε το πρώτο µη χειρωνακτικό επάγγελµα που άνοιξε και θεωρήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ

«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο η εξουσία πηγάζει από το λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντά του. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η λήψη αποφάσεων με ψηφοφορία

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ

Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Νοµικό Τµήµα Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, 11 2 2004 Υπό : Ευσταθίας Αγγελοπούλου ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ I

ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ I ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ I Τέσσερα σηµαντικά στοιχεία: Το εισόδηµα του καταναλωτή Οι τιµές των αγαθών Οι ροτιµήσεις των καταναλωτών Η υ όθεση ότι ο καταναλωτής λαµβάνει α οφάσεις ου µεγιστο οιούν

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση / 6

Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση / 6 Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση / 6 Δημοκρατία, κυριαρχία και νομιμοποίηση στην ΕΕ 1. Bellamy Rich. and Castiglione D. (2011), Democracy by Delegation? Who Represents Whom and How in European Governance, Government

Διαβάστε περισσότερα

1976/77 και µια σειρά από νόµους που ψηφίστηκαν, κατά κύριο λόγο την τριετία Αν κάποιος προσπαθούσε να σκιαγραφήσει σε αδρές γραµµές την

1976/77 και µια σειρά από νόµους που ψηφίστηκαν, κατά κύριο λόγο την τριετία Αν κάποιος προσπαθούσε να σκιαγραφήσει σε αδρές γραµµές την Σταµέλος Γιώργος Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστηµα Το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστηµα (ΕΕΣ) αρχίζει να δηµιουργείται από το 1833, οπότε και έχουµε το πρώτο νοµοθέτηµα για την εκπαίδευση στο νεοσύστατο ελληνικό

Διαβάστε περισσότερα

Η Αριστοτελική Φρόνηση

Η Αριστοτελική Φρόνηση Η Αριστοτελική Φρόνηση µία δια βίου πρακτική για τον δια βίου µαθητευόµενο Χριστίνα Ζουρνά ΠΜΣ ΕΚΠ ΠΑΜΑΚ ΒΜ και σύγχρονη Πολιτεία Αυτό που θεωρείται πολύ σηµαντικό στο πρόγραµµα των Μεταπτυχιακών Σπουδών

Διαβάστε περισσότερα

Η Επιστήµη της Κοινωνιολογίας

Η Επιστήµη της Κοινωνιολογίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η Επιστήµη της Κοινωνιολογίας 1. Ορισµός και αντικείµενο της Κοινωνιολογίας 1.1. Κοινωνιολογία και κοινωνία Ερωτήσεις του τύπου «σωστό λάθος» Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως Σωστές ή Λανθασµένες,

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη του Τηλέμαχου Χυτήρη στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη»

Συνέντευξη του Τηλέμαχου Χυτήρη στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» Συνέντευξη στην εφημερίδα "Θεσσαλονίκη" Συνέντευξη του Τηλέμαχου Χυτήρη στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» 1. ΕΡΩΤΗΣΗ Μετά και τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών αρκετά στελέχη του ΠΑΣΟΚ αμφισβητούν ανοιχτά τις

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνα Μπατζελή Πρόεδρος Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας

Κατερίνα Μπατζελή Πρόεδρος Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας Κατερίνα Μπατζελή Πρόεδρος Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας «ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΡΙΣΜΑ: Προκλήσεις και Ευκαιρίες στη Νέα Ψηφιακή Εποχή» Ημερίδα Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Αθήνα, 24 Φεβρουαρίου

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Ενότητα 8: Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 2014-2016

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 2014-2016 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 2014-2016 Η αγκόσµια οικονοµική κρίση ου βιώνουµε τα τελευταία χρόνια είναι η χειρότερη της µετα ολεµικής ε οχής. Μια κρίση

Διαβάστε περισσότερα

1)Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε διάκριση των κοινωνικών επιστημών από τη φιλοσοφία. Σ Λ

1)Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε διάκριση των κοινωνικών επιστημών από τη φιλοσοφία. Σ Λ 1.2.1 1)α)Σε ποιους, ας τους πούμε κλάδους, διαιρούσε ο Αριστοτέλης τη Φιλοσοφία (6 μονάδες); β)ποιο ήταν το περιεχόμενο κάθε κλάδου από αυτούς; β)ποιος από αυτούς ασχολούνταν, έστω και έμμεσα, με την

Διαβάστε περισσότερα

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΤΡΟΥ ΤΑΤΟΥΛΗ REGIONAL GOVERNOR OF THE PELOPONNESE

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΤΡΟΥ ΤΑΤΟΥΛΗ REGIONAL GOVERNOR OF THE PELOPONNESE THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΤΡΟΥ ΤΑΤΟΥΛΗ REGIONAL GOVERNOR OF THE PELOPONNESE GOVERNANCE AND REGIONAL ARTERIES FOR GROWTH: Europe s momentum Greece s impetus ΠΕΜΠΤΗ 10 ΜΑΪΟΥ 2018 1 THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΤΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Γέννηση της κοινωνιολογίας Εφαρμογή της κοινωνιολογικής φαντασίας Θεμελιωτές της κοινωνιολογίας (Κοντ, Μαρξ, Ντυρκέμ, Βέμπερ) Κοινωνιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Κογκίδου ήµητρα Χαιρετισµός στην ηµερίδα του Παιδαγωγικού Τµήµατος ηµοτικής Εκπαίδευσης στο Α.Π.Θ. ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Κατά τα δύο προηγούµενα ακαδηµαϊκά έτη το Α.Π.Θ. προσφέρει

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 5: Ισχύς του δικαίου: πότε και πώς ισχύει ο νόμος

Ενότητα 5: Ισχύς του δικαίου: πότε και πώς ισχύει ο νόμος ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ενότητα 5: Ισχύς του δικαίου: πότε και πώς ισχύει ο νόμος Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοπός ενότητας 1. Από την έννοια του θεσμού στην έννοια του νόμου 2. Νομικός θετικισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΕΠΙ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ 9/9/2019

ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΕΠΙ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ 9/9/2019 ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΕΠΙ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ 9/9/2019 1. Υ οβολή ρος έγκριση των Εταιρικών Xρηµατοοικονοµικών Καταστάσεων και των Ενο οιηµένων Χρηµατοοικονοµικών

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 4, Number 1, 2014 BOOK REVIEW Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition Συγγραφέας: Hanna Schlisser, Yasemin

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ο λόγος που ο Αριστοτέλης μελέτησε την έννοια της αρετής στα Ηθικά Νικομάχεια είναι γιατί αυτή αποτελεί προϋπόθεση όχι μόνο για την ευδαιμονία του ατόμου αλλά και ολόκληρης

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 6: Η κουλτούρα στην κοινωνιολογική θεωρία Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

5η ιδακτική Ενότητα ΠΩΣ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

5η ιδακτική Ενότητα ΠΩΣ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 5η ιδακτική Ενότητα ΠΩΣ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Εργασία για το σπίτι Ποιες ήταν οι βασικές αρχές της ηµοκρατίας που ίσχυσε στην Αρχαία Ελλάδα; (Στο τέλος του κεφαλαίου παραθέτουµε αποσπάσµατα από το

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματικές Προοπτικές. Επιστημόνων Κοινωνικής Πολιτικής στην Εκπαίδευση. Πρόεδρος Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Επαγγελματικές Προοπτικές. Επιστημόνων Κοινωνικής Πολιτικής στην Εκπαίδευση. Πρόεδρος Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο Επαγγελματικές Προοπτικές Επιστημόνων Κοινωνικής Πολιτικής στην Εκπαίδευση Καθηγητής Ιορδάνης Ψημμένος, Πρόεδρος Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο Καθηγητής Βασίλειος Χατζόπουλος, Πρόεδρος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΣΗΜΕΡΑ. 1.1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΣΗΜΕΡΑ. 1.1 Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΣΗΜΕΡΑ 1.1 Εισαγωγή Η Ευρωπαϊκή Ένωση διευρύνεται και αλλάζει. Τον Μάιο του 2004, δέκα νέες χώρες εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διεύρυνση αποτελεί µια ζωτικής σηµασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 9: Η σχέση μεταξύ νόμου και ελευθερίας. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 9: Η σχέση μεταξύ νόμου και ελευθερίας. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ενότητα 9: Η σχέση μεταξύ νόμου και ελευθερίας Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοποί ενότητας 1. Διττός χαρακτήρας Συντάγματος 2. Διάκριση θεσμού-κανόνα 3. Η σχέση λόγου - πνεύματος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ. ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η :

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ. ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η : ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η : ΟΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ 1ο ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Οργάνωση Εργασία - Τεχνολογία. Εισαγωγή του συγγραφέα... 21

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ 1ο ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Οργάνωση Εργασία - Τεχνολογία. Εισαγωγή του συγγραφέα... 21 Βιομηχανική Κοινωνιολογία και Βιομηχανικές Σχέσεις 9 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ 1ο ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Οργάνωση Εργασία - Τεχνολογία Πρόλογος Καθηγητή Βασίλη Φίλια... 17 Εισαγωγή του συγγραφέα... 21 1. Η

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΝΤ Ε ΟΠΑΙΧΝΙΔΙΑ Σ Τ ΗΝ Ε Κ ΠΑΙΔΕ Υ Σ Η Κ ΙΝΗΤ ΡΑ, Ε Υ Κ ΑΙΡΙΕ Σ Κ ΑΙ Ε ΜΠΟΔΙΑ

ΒΙΝΤ Ε ΟΠΑΙΧΝΙΔΙΑ Σ Τ ΗΝ Ε Κ ΠΑΙΔΕ Υ Σ Η Κ ΙΝΗΤ ΡΑ, Ε Υ Κ ΑΙΡΙΕ Σ Κ ΑΙ Ε ΜΠΟΔΙΑ ΒΙΝΤ Ε ΟΠΑΙΧΝΙΔΙΑ Σ Τ ΗΝ Ε Κ ΠΑΙΔΕ Υ Σ Η Κ ΙΝΗΤ ΡΑ, Ε Υ Κ ΑΙΡΙΕ Σ Κ ΑΙ Ε ΜΠΟΔΙΑ Κώστας Αναγνώστου Ομάδα Ε φαρμογών Πληροφορικής στις Ανθρωπ ιστικές - Κοινωνικές Ε π ιστήμες Τμήμα Πληροφορικής - Ιόνιο Πανεπ

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο Ι. Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου. Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση

Διοικητικό Δίκαιο Ι. Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου. Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση Διοικητικό Δίκαιο Ι Διοικητικό Δίκαιο: Κομμάτι δικαίου που μας συνοδεύει από τη γέννηση μέχρι το θάνατο μας. Είναι αδύνατον να μην βρεθούμε μέσα σε έννομες σχέσεις διοικητικού δικαίου. Μαθητική σχέση έννομη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ 1.ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ,ΓΕΝΙΚΑ Ο σύγχρονος πολιτισμός αναπτύσσεται με κέντρο και σημείο αναφοράς τον Άνθρωπο. Η έννομη τάξη, διεθνής και εγχώρια, υπάρχουν για να υπηρετούν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη Το παρόν ηλεκτρονικό εγχειρίδιο έχει ως στόχο του να παρακολουθήσει τις πολύπλοκες σχέσεις που συνδέουν τον

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 2. Δομολειτουργισμός

Ενότητα 2. Δομολειτουργισμός Ενότητα 2 Λειτουργισμός και θεωρίες κοινωνικής σύγκρουσης Δομολειτουργισμός ΗΠΑ, δεκαετία του 50 και μετά Επιρροές: λειτουργισμός, και ιδίως το έργο του Durkheim, και οργανικισμός Μελέτη μακρο- επιπέδου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: «ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ» (FOREIGN POLICY ANALYSIS) ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: «ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ» (FOREIGN POLICY ANALYSIS) ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ Αθήνα, 23 Φεβρουαρίου 2018. ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: «ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ» (FOREIGN POLICY ANALYSIS) ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2017-2018 Α. Αφετηρία των διαλέξεών μου θα αποτελέσει

Διαβάστε περισσότερα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (Θεωρητική Κατεύθυνση) Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονική Έρευνα Ικανοποίησης Χρηστών Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων

Ηλεκτρονική Έρευνα Ικανοποίησης Χρηστών Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων 2 ΜΟΝΑ Α ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΕΡΕΥΝΑ Ηλεκτρονική Έρευνα Ικανοποίησης Χρηστών Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων Επιµέλεια : Βασίλης Πολυχρονόπουλος ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Καρλ Πολάνυι. Επιμέλεια Παρουσίασης: Άννα Κουμανταράκη

Καρλ Πολάνυι. Επιμέλεια Παρουσίασης: Άννα Κουμανταράκη Καρλ Πολάνυι Επιμέλεια Παρουσίασης: Άννα Κουμανταράκη Καρλ Πολάνυι (1886-1964) Καρλ Πολάνυι Ούγγρος διανοητής νομάδας εβραϊκής καταγωγής με έντονη πνευματική και πολιτική δράση, θεμελιωτής του κλάδου της

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: Power/ Knowledge: Selected interviews and other writings

Τίτλος: Power/ Knowledge: Selected interviews and other writings ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 3, Number 1, 2013 BOOK REVIEW Τίτλος: Power/ Knowledge: Selected interviews and other writings 1972-1977 Συγγραφέας: M.Foucault Σελίδες: 288 Επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ. κ. ΘΑΝΑΣΗ ΛΑΒΙ Α

ΟΜΙΛΙΑ. κ. ΘΑΝΑΣΗ ΛΑΒΙ Α ΟΜΙΛΙΑ του ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ του ΣΕΒ κ. ΘΑΝΑΣΗ ΛΑΒΙ Α στην ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΠΟ ΗΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ της ΒΟΥΛΗΣ Τετάρτη, 21 Μαρτίου 2007 Κυρίες και κύριοι βουλευτές, Η ραγδαία επέκταση της παγκοσµιοποίησης σε όλα τα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 3 ΙΟΥΛΙΟΥ 2002 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΚΕΙΜΕΝΟ Η πρώτη λέξη του

Διαβάστε περισσότερα

Πριν όµως περάσω στο θέµα που µας απασχολεί, θα ήθελα µε λίγα λόγια να σας µιλήσω για το ρόλο του Επιµελητηρίου Μεσσηνίας.

Πριν όµως περάσω στο θέµα που µας απασχολεί, θα ήθελα µε λίγα λόγια να σας µιλήσω για το ρόλο του Επιµελητηρίου Μεσσηνίας. Οµιλία του Προέδρου του Επιµελητηρίου Μεσσηνίας κ. Γ. Καραµπάτου στο Α.Τ.Ε.Ι. Καλαµάτας µε θέµα: «Η ανάγκη συνεργασίας µεταξύ Επιµελητηρίου και Πανεπιστηµίων µέσω των γραφείων διασύνδεσης» Τρίτη, 30 Σεπτεµβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Αποκέντρωση και Ελευθερία

Αποκέντρωση και Ελευθερία Αντώνης Μακρυδηµήτρης Καθηγητής Πανεπιστηµίου Αθηνών Αποκέντρωση και Ελευθερία I Μία από τις πιο θεµελιώδεις συνεισφορές του Hayek στην κοινωνική θεωρία ήταν ότι διέγνωσε ορθά και µε διορατικότητα τον

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας Πρόλογος Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας αποτελεί δημόσιο αγαθό, το οποίο πρέπει να παρέχεται χωρίς περιορισμούς και εμπόδια στα μέλη της κοινωνίας. Οι πολύπλευρα πληροφορημένοι

Διαβάστε περισσότερα

Ο Φιλελευθερισμός του Καρλ Πόππερ. Όμιλος Ανοιχτή Κοινωνία & Ινστιτούτο Διπλωματίας και Διεθνών Εξελίξεων 23 Οκτωβρίου 2014

Ο Φιλελευθερισμός του Καρλ Πόππερ. Όμιλος Ανοιχτή Κοινωνία & Ινστιτούτο Διπλωματίας και Διεθνών Εξελίξεων 23 Οκτωβρίου 2014 Ο Φιλελευθερισμός του Καρλ Πόππερ Όμιλος Ανοιχτή Κοινωνία & Ινστιτούτο Διπλωματίας και Διεθνών Εξελίξεων 23 Οκτωβρίου 2014 Τι ήταν ο Πόππερ Φιλελεύθερος; Σοσιαλδημοκράτης; Συντηρητικός; Ήταν ο Πόππερ φιλελεύθερος;

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΟΥΡΓΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΟΥΡΓΩΝ Declaration on freedom of political debate in the media Greek version* ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΟΥΡΓΩΝ ιακήρυξη για την Ελευθερία του Πολιτικού ιαλόγου στα Μέσα (Υιοθετήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Κύριε Πρόεδρε, εκλεκτά μέλη της ακαδημαϊκής και της επιχειρηματικής κοινότητας, αγαπητοί απόφοιτοι, κυρίες και κύριοι. Βρίσκομαι απόψε

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Αναπτύσσομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Γιατί είναι απαραίτητη η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

John Rawls, Θεωρία της Δικαιοσύνης: από τον καντιανό αντικειμενισμό στην πολιτική του δημόσιου λόγου

John Rawls, Θεωρία της Δικαιοσύνης: από τον καντιανό αντικειμενισμό στην πολιτική του δημόσιου λόγου 1 John Rawls, Θεωρία της Δικαιοσύνης: από τον καντιανό αντικειμενισμό στην πολιτική του δημόσιου λόγου 1. Πρώτη φάση: Θεωρία της δικαιοσύνης (1971) και καντιανός αντικειμενισμός Η δικαιοσύνη ως ακριβοδικία.

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

-Να καταργεί διατάξεις που δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα

-Να καταργεί διατάξεις που δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ Είναι ανάγκη για μια γενναία συνταγματική αναθεώρηση, που θα σηματοδοτεί τη νέα εποχή στην οποία πρέπει να προχωρήσει η χώρα. Χρειαζόμαστε ένα Σύνταγμα

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0055/30. Τροπολογία. Louis Aliot εξ ονόματος της Ομάδας ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0055/30. Τροπολογία. Louis Aliot εξ ονόματος της Ομάδας ENF 7.6.2017 A8-0055/30 30 Αιτιολογική σκέψη B B. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι μεταρρυθμίσεις και οι προετοιμασίες για την προσχώρηση παρεμποδίζονται από την πολιτική πόλωση, τη βαθιά αμοιβαία καχυποψία και την

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ. Ηγεσία

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ. Ηγεσία ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Ηγεσία Διδάσκουσα: Αφροδίτη Δαλακούρα ΔΙΟΙΚΗΣΗ: ΟΙ ΡΟΛΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΥ ΗΓΕΤΗΣ MANAGER COACH 1 Κλασική-μηχανιστική αντίληψη Το παλιό μοντέλο διοίκησης: οικονομικές-υλικές

Διαβάστε περισσότερα

Τράπεζα θεμάτων Νέας Ελληνικής Γλώσσας Β Λυκείου GI_V_NEG_0_18247

Τράπεζα θεμάτων Νέας Ελληνικής Γλώσσας Β Λυκείου GI_V_NEG_0_18247 Τράπεζα θεμάτων Νέας Ελληνικής Γλώσσας Β Λυκείου GI_V_NEG_0_18247 Κείμενο [Η επίδραση της τηλεόρασης στην ανάγνωση] Ένα σημαντικό ερώτημα που αφορά τις σχέσεις τηλεόρασης και προτιμήσεων του κοινού συνδέεται

Διαβάστε περισσότερα

«Οι βασικές αρχές και οι στόχοι του Ελληνικού Δικτύου για την καταπολέμηση των διακρίσεων»

«Οι βασικές αρχές και οι στόχοι του Ελληνικού Δικτύου για την καταπολέμηση των διακρίσεων» «Οι βασικές αρχές και οι στόχοι του Ελληνικού Δικτύου για την καταπολέμηση των διακρίσεων» Ημερίδα: «Το Δικαίωμα στην Εργασία και η καταπολέμηση των διακρίσεων: Η σημερινή πραγματικότητα στην Ελλάδα και

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΕΤΤ. Η Καινοτομία στο Ευρυζωνικό διαδίκτυο Ο ρόλος της Κοινωνίας των Πολιτών

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΕΤΤ. Η Καινοτομία στο Ευρυζωνικό διαδίκτυο Ο ρόλος της Κοινωνίας των Πολιτών ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΕΤΤ Η Καινοτομία στο Ευρυζωνικό διαδίκτυο Ο ρόλος της Κοινωνίας των Πολιτών Bασικό συνθετικό στοιχείο και παράλληλα ζητούμενο για τη Δημοκρατία αποτελεί η εμπεδωμένη σχέση, η επικοινωνία και

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ Ημερομηνία 10/3/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://www.in.gr Τζωρτζίνα Ντούτση http://www.in.gr/entertainment/book/interviews/article/?aid=1500064083 Νικόλ Μαντζικοπούλου: Το μυστικό για την επιτυχία είναι

Διαβάστε περισσότερα