ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΙΣΡΑΗΛΙΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

Transcript

1 Ê ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΙΣΡΑΗΛΙΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΘΗΝΩΝ Τ Ε Υ Χ Ο Σ 3 9 Μ Α Ï Ο Σ - I O Y N Ι Ο Σ Ι Γ Ι Α Ρ - Σ Ι Β Α Ν

2 περιεχοµενα 03 συνταξης σηµειωµα εµπρησµος λαϊκισµος και ανεξαρτησια 04 κοινοτητας διοικηση ευχαριστηρια επιστολη 05 βανδαλισµος στη Συναγωγη της Κερκυρας 06 ο νοµος του Ισραηλ 07 αναγνωστων βηµα 08 περι αθλητισµου και αντισηµιτισµου 09 τα αποµειναρια της εβραϊκης Κοινοτητας ιδυµοτειχου 11 οι τρεις γιορτες 13 απο το Πεσαχ στο Σαβουοτ 14 ανεκδοτα 15 βραβευση µαθητριας του σχολειου µας, προσκληση γνωριµιας χρονια εθνικης Ανεξαρτησιας 17 αποφθεγµα φωτογραφια Εβραιοι που επηρεασαν τον κοσµο Μαρκ Ροθκο 20 Ναζισµος και ιατρικη στα Γιαννενα 21 Γιοσεφ Λαχανα 23 Αδολφος Άιχµαν, ο αντισυνταγµαταρχης των Ες Ες 24 ειναι οι Αραβες οι νεοι Σιωνιστες 25 µουσικα µηνυµατα φιλιας 26 ευχαριστω 73 χρονια µετα 27 ανακοινωσεις 28 ειδησεων αποηχοι 29 Χαουαρντ Τζεϊκοµπσον: η λογοτεχνια των ΗΠΑ ειναι εβραϊκη 31 ποιηµα εις µνηµην Ι ΙΟΚΤΗΤΗΣ: Ισραηλιτική Κοινότης Αθηνών, Μελιδόνη 8, Αθήνα , τηλ.: , fax: , ΕΚ ΟΤΗΣ: ο Πρόεδρος της Ι.Κ.Α. Βενιαµίν Αλµπάλας ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚ ΟΣΗΣ-ΣΥΝΤΑ- ΞΗΣ: Βίκτωρ Ελιέζερ fax: , ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑ Α: Βίκτωρ Ελιέζερ, Ηλίας Νάχµαν, Ντορίτα Τρέβεζα ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ-ΚΑΛΛ/ΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ρασέλ Μπαλέστρα ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΑΕΒΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ Σ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Νέλλη Αρούχ-Καπόν, Αλίκη Αρούχ-Μορδεχάι, αβίδ Γαβριηλίδης, Βίκτωρ Ελιέζερ, Ισαάκ Ελιέζερ, Σολέτα Ελιέζερ, Olivier Hochberg, Νισήµ Μαΐς, Αλέγρα Μάτσα, Άριε Μέκελ, Εβίτα Μιζάν, Ισαάκ Μιζάν, Μάτος Μπορµπόλης, Μίνος Μωυσής, Ιακώβ Σιµπή, Ντορίτα Τρέβεζα.

3 συνταξης σηµειωµα 03 εµπρησµος, λαϊκισµος και Γιοµ Ασσοά, 2 Μαΐου 2011 Σε ολόκληρο το Ισραήλ οι σειρήνες ηχούν και για δύο λεπτά το ρολόι του χρόνου σταµατά: είναι εκείνα τα λεπτά, που οι µνήµες των έξι εκατοµµυρίων Εβραίων θυµάτων του Ολοκαυτώµατος επιβάλλουν την απόλυτη σιωπή σε έναν ολόκληρο λαό που δεν ξεχνά! ύο λεπτά που θυµίζουν στο κόσµο, ότι δεν πρέπει να ξεχάσει! - Κι όµως, λίγες µέρες νωρίτερα, τα ξηµερώµατα, ανήµερα του Πέσσαχ, καπνοί έβγαιναν από τη Συναγωγή της Κέρκυρας. Ιερά βιβλία και σύµβολα του Εβραϊσµού καίγονταν µέσα στη Συναγωγή. Μετά το αποτρόπαιο θέαµα στη Συναγωγή των Χανίων το Γενάρη του 2010, θιασώτες της «νύκτας των κρυστάλλων» επανήλθαν στη Κέρκυρα ανή- µερα του Πέσσαχ. Το ΚΙΣΕ (Κεντρικό Ισραηλιτικό Συµβούλιο Ελλάδας) αντέδρασε άµεσα και αποφασιστικά, µε τον πλέον κατηγορηµατικό τρόπο και λίγες ώρες αργότερα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, η υπουργός Παιδείας, βουλευτές όλων των κοµµάτων και φορείς της περιοχής, καταδικάζουν τον εµπρησµό. Ίσως αυτή η συλλογική αντίδραση, προτού καν το θέµα λάβει διεθνείς διαστάσεις, να είναι ένα θετικό ση- µάδι, ότι η κοινωνία αρχίζει να επαγρυπνά ενάντια στην επώαση του αυγού του φιδιού. Αναµένεται βέβαια η σύλληψη των υπευθύνων και η προσαγωγή τους στη δικαιοσύνη. - Γνωστός αθλητικογράφος, σε ευρείας κυκλοφορίας εφηµερίδα, επιτίθεται εναντίον της οµάδας µπάσκετ της Μακάµπι Τελ- Αβίβ και του κράτους του Ισραήλ, προκαλώντας δεκάδες επιστολές διαµαρτυρίας, χωρίς όµως να δηµοσιευθεί (τουλάχιστο µέχρι τις 2/5/2011) ούτε µία εξ αυτών. Το µήνυµα που στάλθηκε όµως προς τον αθλητικογράφο αυτό είναι σαφές. Ο λαϊκισµός δε µπορεί πλέον να δρα ανενόχλητος, και η βία του λόγου θα βρίσκει απέναντί της τη σωφροσύνη της λογικής. - Το Ισραήλ γιορτάζει τα 63 χρόνια από την ίδρυσή του, διανύοντας µια περίοδο µεγάλης οικονοµικής ανάπτυξης. Ταυτόχρονα όµως, βρίσκεται και σε µια περίοδο όπου καλείται να αναλάβει πρωτοβουλίες και να λάβει αποφάσεις δύσκολες, στην πορεία για την επίτευξη της ειρήνης µε τους γειτονικούς λαούς και για τη διασφάλιση της ενότητας της ίδιας της ισραηλινής κοινωνίας και ολόκληρου του εβραϊκού λαού. Για τα 63 χρόνια ανεξαρτησίας, γράφει ειδικά για τους αναγνώστες του Αλεφ, ο πρέσβης του Ισραήλ στην Αθήνα Άριε Μέκελ, ο οποίος συµβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη των σχέσεων Ελλάδας Ισραήλ. Χρόνια πολλά λοιπόν στο λαό του Ισραήλ και καλή σας ανάγνωση Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ

4 κοινοτητας διοικηση 04 ευχαριστηρια επιστολη Το προεδρείο της διάσκεψης προέδρων των μεγάλων εβραϊκών οργανώσεων της Αμερικής έστειλε ευχαριστήρια επιστολή προς τον πρόεδρο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Βενιαμίν Αλμπάλα, για τη συμβολή της Κοινότητάς μας στην επιτυχή έκβαση της επίσκεψής τους στην Ελλάδα. Η επιστολή αυτή αναδεικνύει το σημαντικό ρόλο που παίζει πλέον η Κοινότητά μας και στη σύσφιξη των σχέσεων της χώρας μας με διεθνείς εβραϊκούς οργανισμούς, πάντα στα πλαίσια μιας στενής συνεργασίας με το ΚΙΣΕ.

5 05 στη Συναγωγή της Κέρκυρας Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος και σύσσωμος ο ελληνικός Εβραϊσμός εκφράζουν τον αποτροπιασμό τους και καταδικάζουν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την εισβολή αγνώστων στη Συναγωγή της Κέρκυρας και τον, εντός του ιερού αυτού χώρου, εμπρησμό ιερών βιβλίων προσευχολογίων και συμβόλων της εβραϊκής θρησκείας. Την Κέρκυρα, που έχει το θλιβερό προνόμιο να είναι μια από τις πόλεις με τα υψηλότερα ποσοστά αφανισμού των Εβραίων κατοίκων της στο Ολοκαύτωμα, την πόλη που οι Εβραίοι έχουν μια ιστορική παρουσία αιώνων, με συνεισφορά στη ζωή της και τον πολιτισμό της, τη γενέτειρα του συγγραφέα και φιλόσοφου Αλμπέρ Κοέν, επιλέγουν κάποιοι να χτυπήσουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, που οι οπαδοί του Χίτλερ ξεκίνησαν την εφαρμογή του σχεδίου της «Τελικής Λύσης» του εβραϊκού προβλήματος: με το κάψιμο βιβλίων και Συναγωγών. Και θέλουν προφανώς, να συνοδεύσουν και συμβολικά τις απαράδεκτες πράξεις τους, αφού επιλέγουν την ιερή ημέρα του εβραϊκού Πάσχα, την ημέρα που οι Εβραίοι σε όλο τον κόσμο γιορτάζουν την απελευθέρωση των προγόνων τους από τον Αιγυπτιακό ζυγό, την ημέρα που συμβολίζει την ελευθερία, ο αντισημιτισμός εκδηλώνεται με τον χειρότερο τρόπο, για να εκφράσει το μίσος και το φανατισμό. Στη σύγχρονη Ελλάδα, η κοινωνία δεν μπορεί να επιτρέψει ή να ανεχθεί τον αντισημιτισμό, διότι τέτοιου είδους ενέργειες καταργούν τον πολιτισμό μας, την ανθρωπιά μας, την αξιοπρέπειά μας, τη δημοκρατία μας. Οι αρμόδιες Αρχές- Περιφέρεια, Δήμος, Αστυνομική Διεύθυνση και Πυροσβεστική- παρενέβησαν εγκαίρως και απέτρεψαν τον εμπρησμό ολόκληρης της ιστορικής Συναγωγής της Κέρκυρας. Είναι όμως καθήκον και υποχρέωση όλων, η άμεση σύλληψη των δραστών και η παραπομπή τους στη δικαιοσύνη, διότι οι σημερινοί εμπρηστές των βιβλίων και των ιερών συμβόλων του εβραϊκού λαού, είναι οι μελλοντικοί εγκληματίες εναντίον των αρχών της δημοκρατίας και των αξιών του πολιτισμού μιας κοινωνίας. Είναι κυρίως καθήκον των Κερκυραίων, να προστατεύσουν την ιστορία και την τιμή της πόλης τους. Γραφείο Τύπου του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συµβουλίου Ελλάδος Προς το Κοινοτικό Συμβούλιο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Κερκύρας Αθήνα, 20/04/2011 Με λύπη πληροφορηθήκαμε τα δυσάρεστα νέα που συνέβησαν τα ξημερώματα της Τρίτης 19/04/2011 και συγκλόνισαν όλο τον ελληνικό Εβραϊσμό. Εμείς, ως Μικρή Εβραϊκή Νεολαία Αθηνών (Μ.Ε.Ν.Α.), θα θέλαμε να εκφράσουμε τη συμπαράστασή μας στα μέλη της Κοινότητάς σας και να προσφέρουμε κάθε δυνατή βοήθεια. Καταδικάζουμε τέτοια γεγονότα και δεσμευόμαστε, ως η επόμενη γενιά του ελληνικού Εβραϊσμού, να μην επιτρέψουμε τη βεβήλωση και την εκδήλωση ασέβειας σε οποιοδήποτε ιερό για μας χώρο. Με εκτίµηση, Μ.Ε.Ν.Α.

6 του ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΣΥΡΙΓΟΥ 06 ο του Ισραηλ Ότι οι νέοι φίλοι μας, οι Ισραηλινοί, εξουσιάζουν την παγκόσμια πολιτική και οικονομία, ότι κυβερνάνε τον κόσμο όλο και από το παρασκήνιο κάνουν ό, τι γουστάρουν, το ξέραμε από παλιά, δεν είναι καινούργιο. ΤΟ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ είναι ότι η επιρροή που ασκούν φτάνει μέχρι τον αθλητισμό, παρ' ότι στον τομέα αυτό δεν έχουν να επιδείξουν σημαντικές διακρίσεις, δεν αποτελούν, δηλαδή, κάποιο υπολογίσιμο μέγεθος. ΕΝΑ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑ τους, που, όμως, επειδή είναι πολύ παλιό δεν προκαλεί πλέον αντιδράσεις, είναι η συμμετοχή τους στα ευρωπαϊκά αθλητικά δρώμενα, παρ' ότι η χώρα τους αποτελεί μέρος της Ασίας! ΘΥΜΑΜΑΙ παλιότερα, όταν, κυρίως στο μπάσκετ, βρίσκαμε μπροστά μας την εθνική τους ομάδα, ή τη Μακάμπι, η πιο συνηθισμένη μας αντίδραση ήταν του τύπου «μα καλά, τι γυρεύει το Ισραήλ στην Ευρώπη; Γιατί δεν παίζει στη... γειτονιά του;». ΟΜΩΣ, στη γειτονιά του το Ισραήλ μπορούσε να παίξει μόνο...πόλεμο, γι' αυτό και η Ευρώπη τού άνοιξε τη φιλόξενη αγκαλιά της. Και έτσι σήμερα φτάσαμε στο σημείο, μία ομάδα του, η Μακάμπι, να κάνει άνω-κάτω τη μεγαλύτερη διασυλλογική διοργάνωση του μπάσκετ, το φάιναλ-φορ της Ευρωλίγκας. ΤΟ ΘΕΜΑ είναι, λίγο ως πολύ γνωστό. Ο τελικός γίνεται στις 8 Μαΐου, όταν το Ισραήλ γιορτάζει, με διά νόμου αναστολή κάθε δραστηριότητας των πολιτών του, την ημέρα των πεσόντων. Από τις 7 το βράδυ και μετά, η χώρα νεκρώνει. Άρα, η Μακάμπι, αν προκριθεί στον τελικό, που συνήθως γίνεται κατά τις 9.30 το βράδυ, δεν μπορεί να αγωνιστεί. Απαγορεύεται! ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ, λοιπόν; Η Ευρωλίγκα άρχισε από χθες να βολιδοσκοπεί τις τηλεοράσεις που μεταδίδουν το φάιναλ φορ, για ενδεχόμενη έναρξη του τελικού στις 5.00 μ.μ. και του μικρού τελικού στις 2.15 μ.μ., σκέψη που, αν υιοθετηθεί, θα ισοδυναμεί με πλήρη υποβάθμιση της διοργάνωσης και καταστροφή του τηλεοπτικού προϊόντος. Η ΚΙΝΗΣΗ αυτή σημαίνει πρώτον, ότι η Ευρωλίγκα ψάχνει να βρει τρόπο για να ικανοποιήσει την ομάδα του Ισραήλ, παρ' ότι αυτή δεν έθεσε το θέμα έγκαιρα, ώστε να παρθούν οι κατάλληλες αποφάσεις. Και δεύτερον, ότι η όποια σοβαρότητα του θεσμού, μαζί με τα εμπορικά συμφέροντα που έχουν επενδυθεί σ' αυτόν, μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, σε σχέση με τη θέληση της ισραηλινής Μακάμπι. ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΞΕΝΟ ποιο είναι; Ότι το 1991 στο Παρίσι, η ίδια η Μακάμπι είχε παραβιάσει το νόμο, που τώρα ευλαβικά θέλει να τηρήσει. Και επίσης ότι, ποτέ μέχρι σήμερα οι διοργανωτές δεν έλαβαν σοβαρά υπόψη τους το θρησκευτικό συναίσθημα των Ελλήνων, οι οποίοι έχουν αναγκαστεί να παίζουν Μεγάλη Τρίτη, Μεγάλη Πέμπτη, Μεγάλη Παρασκευή και ανήμερα του Πάσχα (συνήθως με λαμπρά -είναι αλήθεια- αποτελέσματα!). ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΝΟΜΙΑ, λοιπόν, και την αξιοπιστία της διοργάνωσης, δύο λύσεις υπάρχουν: ή να παίξει η Μακάμπι άνευ όρων στο φάιναλ φορ ή να αποσυρθεί και τη θέση της να πάρει η ομάδα που απέκλεισε στα πλέι οφ, δηλαδή η ισπανική Κάχα Λαμποράλ. Οτιδήποτε άλλο υποβαθμίζει τη διοργάνωση και υποτιμά τις άλλες ομάδες, και πρώτα- πρώτα, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, τον εκπρόσωπο της χώρας μας, Παναθηναϊκό. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 5/4/2011

7 αναγνωστων βηµα 07 Επιστολή - απάντηση του Μίνου Μωυσή Κε Συρίγο, Έχει γίνει παράδοση πια, κάθε χρόνο στην Ελλάδα λίγες ηµέρες πριν το Πάσχα, να κυκλοφορεί στον Τύπο ένα άρθρο εναντίον του Ισραήλ ή εναντίον των Εβραίων, µε οποιαδήποτε αφορµή. Φέτος, την παράδοση αυτή τηρείτε εσείς µε το άρθρο που δηµοσιεύσατε στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, και µε αφορµή τα όσα συµβαίνουν ενόψει του Φάιναλ Φορ του Ευρωπαϊκού Μπάσκετ. εν έχω ιδιαίτερες γνώσεις για το µπάσκετ και εποµένως, για το θέµα που έχει δηµιουργηθεί και για την έκταση των συνεπειών του, δεν µπορώ να εκφράσω άποψη. Απορώ όµως, πώς, ούτε η Ευρωλίγκα ούτε οι υπεύθυνοι της Μακάµπι, δεν έλαβαν έγκαιρα υπόψη τους ότι στις 8 Μαϊου θα υπήρχε κώλυµα διεξαγωγής των αγώνων, λόγω της ηµέρας των πεσόντων στο Ισραήλ. Εποµένως, θα εµπιστευόµουν πολύ καλοπροαίρετα την οποιαδήποτε κριτική σας για το συγκεκριµένο θέµα, ως ειδικού και έµπειρου αθλητικογράφου και σχολιαστή. Αλλά µέχρι εκεί κ. Συρίγο. Όλα τα υπόλοιπα που γράψατε, βγάζουν µια κακία και µια απολύτως αδικαιολόγητη επιθετικότητα προς το Ισραήλ και τους θεσµούς του. Βεβαίως, όσα χρόνια σας θυµάµαι να παρουσιάζετε από την τηλεόραση αγώνα της Μακάµπι, θυµάµαι επίσης ότι κάθε φορά, εκφράζετε την ίδια απορία: «Γιατί η Μακάµπι να συµµετέχει στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, αφού προέρχεται από µια χώρα που γεωγραφικά δεν ανήκει στην Ευρώπη» και να το αποδίδετε αυτό στην ισχύ του Ισραήλ, σε διάφορες συνωµοσίες στα πλαίσια του διεθνούς αθλητισµού κλπ. Η έκφρασή σας ότι «στη γειτονιά του το Ισραήλ µπορούσε να παίξει µόνο πόλεµο» είναι επιεικώς απαξιωτική και απαράδεκτη. Μάλλον, επειδή ασχολείστε µε παιχνίδια, δεν έχετε καταλάβει τόσα χρόνια ότι ο πόλεµος δεν είναι παιχνίδι. Ο πόλεµος κ. Συρίγο, αφήνει πίσω του νεκρούς και τραυµατίες, ξεκληρίζει οικογένειες, διαλύει ολόκληρες κοινωνίες από όλες τις πλευρές των εµπλεκοµένων σ αυτόν. Τίποτα δεν τον κάνει να µοιάζει µε παιχνίδι και ακόµα και µε χιούµορ να αντιµετωπίσει κανείς την παραπάνω αναφορά σας, δεν θα µπορούσε αυτή να είναι ανεκτή. Τώρα, αν ένα κράτος αναστέλλει πλήρως τις δραστηριότητές του για να αποτίσει φόρο τιµής στους νεκρούς του στον πόλεµο, που του κηρύχθηκε από τους γείτονές του µόλις λίγες ώρες µετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του τον Μάϊο του 1948, αυτό µάλλον περιποιεί τιµή στο ίδιο το κράτος, που τοποθετεί την ηµέρα αυτή σε πολύ πιο ψηλή θέση από τον αγώνα µιας οµάδας του ή την διοργάνωση της Ευρωλίγκας. Από το άρθρο σας φαίνεστε και ενοχληµένος από την πρόσφατη οικονοµική, πολιτική και διπλωµατική προσέγγιση Ελλάδας Ισραήλ. ικαίωµά σας βέβαια, να έχετε την άποψή σας γι αυτή, δυστυχώς όµως για εσάς, όσοι έχουν ασχοληθεί µε το θέµα διαφωνούν, αφού την χαρακτηρίζουν µια σηµαντική και σωστή στρατηγική στροφή της Ελλάδος µε πολλά οφέλη. Ένα από αυτά για παράδειγµα, είναι η εκτίµηση για περίπου Ισραηλινούς, που θα έρθουν φέτος να κάνουν διακοπές στη χώρα µας, ενισχύοντας την τουριστική µας βιοµηχανία που τόσο έχει ανάγκη η πατρίδα µας. Όσον αφορά την εισαγωγή σας ότι, «οι Ισραηλινοί εξουσιάζουν την παγκόσµια πολιτική και οικονοµία, κυβερνάνε τον κόσµο και από το παρασκήνιο κάνουν ό, τι γουστάρουν», εδώ τι να πει κανείς. Κλασσική περίπτωση άρρωστης συνωµοσιολογίας, ξεπερασµένες τεχνικές εύκολου εντυπωσιασµού για να διαβάσουν οι αναγνώστες σας και παρακάτω το άρθρο σας, ή µήπως «όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεµαστάρια»! Μετά από το άρθρο σας, είµαι απολύτως σίγουρος ότι, αν τυχόν µεταδώσετε τους αγώνες της Μακάµπι στο Φάιναλ Φορ της Ευρωλίγκα, παρότι θα επιθυµούσατε να αντικατασταθεί από την Κάχα Λαµποράλ, θα είστε οπωσδήποτε αµερόληπτος. Μίνος Μωυσής Η επιστολή στάλθηκε προς δηµοσίευση στην εφηµερίδα Ελευθεροτυπία στις 9/4/2011 Σχόλιο - απάντηση από τη Νέλλη Αρουχ-Καπόν Κε Συρίγο, Γράφετε:...όταν το Ισραήλ γιορτάζει, µε διά νόµου αναστολή κάθε δραστηριότητας των πολιτών του, την ηµέρα των πεσόντων. Το Ισραήλ δεν γιορτάζει κύριε Συρίγο! υστυχώς, πενθεί! Πενθεί και τιµά!!! ια νόµου αναστολή κάθε δραστηριότητας!!!! Πόσο µακριά από την πραγµατικότητα και την ιερότητα της µέρας είναι η περιγραφή αυτή... Είναι σαν να λέτε ότι δια νόµου επιβάλλεται στην οικογένεια να θυµηθεί και να µνηµονεύσει τον χαµένο αγαπηµένο της! Και δυστυχώς για την χώρα, κάθε οικογένεια πενθεί κάποιον, έτσι που το κρατικό είναι τόσο προσωπικό!!! Τιµά την ηµέρα των πεσόντων στρατιωτών του και των θυµάτων της τροµοκρατίας!!! Όσο για τους αθλητικούς κανόνες, τις τηλεοπτικές διαφηµίσεις και τα άλλα... πραγµατικά ελπίζω η Μακάµπι να σταθεί στο ύψος της και να (µην) εκπροσωπήσει επάξια την χώρα της, τι- µώντας τους ανθρώπους και σεβόµενη το θεσµό! Νέλλη Αρούχ Καπόν Το σχόλιο στάλθηκε προς δηµοσίευση στην εφηµερίδα Ελευθεροτυπία στις 9/4/2011

8 08 του ΒΙΚΤΩΡΑ ΙΣΑΑΚ ΕΛΙΕΖΕΡ περι αθλητισµου και Η ημιμάθεια, η άγνοια και πολλές φορές το πάθος και ο φανατισμός, οδηγούν πολλούς, ακόμη και έγκυρους αθλητικογράφους, στο δρόμο του αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης και του επικίνδυνου λαϊκισμού. Έτσι λοιπόν, διαβάσαμε στη στήλη γνωστού αθλητικογράφου στην Ελευθεροτυπία: «Ότι οι νέοι φίλοι μας, οι Ισραηλινοί, εξουσιάζουν την παγκόσμια πολιτική και οικονομία, ότι κυβερνάνε τον κόσμο όλο και από το παρασκήνιο κάνουν ό, τι γουστάρουν, το ξέραμε από παλιά, δεν είναι καινούργιο». Η ρήση αυτή από μόνη της παραπέμπει στη λαϊκίστικη λογική του αποδιοπομπαίου τράγου, ο οποίος ευθύνεται για τα δεινά του κόσμου, που στο παρελθόν είχε τη μορφή του Εβραίου και σήμερα αποδίδεται στο κράτος του Ισραήλ. Μια διόλου τυχαία σύμπτωση! Ακριβώς για να μη κατηγορηθεί ο γνωστός αθλητικογράφος για αντισημιτισμό, αντί για τους Εβραίους προβάλλει το Ισραήλ ως παράγοντα που κυβερνά τον κόσμο όλο. Δηλαδή, ένα κράτος κατοίκων- ανάμεσα στους οποίους τα είναι παιδιάεξουσιάζουν την παγκόσμια πολιτική και οικονομία! Αυτός είναι ο εύκολος δρόμος του αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης, διότι ο αθλητισμός προσπαθεί να ενώσει λαούς και πολιτισμούς και όχι να διχάσει και να προκαλεί μίσος. Ο γνωστός αυτός αθλητικογράφος, σκόπιμα δεν αναφέρει για παράδειγμα την ανθρωπιστική βοήθεια, που προσέφερε το Ισραήλ εγκαθιστώντας κινητή νοσοκομειακή μονάδα στην Αϊτή, όταν χτυπήθηκε από τον ισχυρό σεισμό, μια μονάδα, οι γιατροί της οποίας υπηρετούν μέχρι σήμερα το λαό της Αϊτής. Το ίδιο έπραξαν στα παράλια της νοτιοανατολικής Ασίας, όταν χτυπήθηκε από το τσουνάμι και το ίδιο έπραξαν πρόσφατα και στην Ιαπωνία. Τέτοιου είδους πράξεις υπηρετούν τις αξίες του ανθρωπισμού και, όταν κάποιοι τις αγνοούν στο όνομα της φθηνής σκοπιμότητας, τότε πλήττουν όχι μόνο το κύρος τους αλλά και τις ίδιες τις αξίες του αθλητισμού, τις οποίες δήθεν υπερασπίζονται. Διερωτάται ο ίδιος αθλητικογράφος «μα καλά, τι γυρεύει το Ισραήλ στην Ευρώπη; Γιατί δεν παίζει στη γειτονιά του;» και δίνει μόνος του την απάντηση ότι: «στη γειτονιά του το Ισραήλ μπορούσε να παίξει μόνο πόλεμο, γι αυτό και η Ευρώπη τού άνοιξε τη φιλόξενη αγκαλιά της». Άλλο ένα δείγμα που συνδυάζει την άγνοια, την ημιμάθεια και το λαϊκισμό. Άγνοια, διότι δεν γνωρίζει ότι το Ισραήλ δεν έγινε και δε γίνεται δεκτό σε κανένα ασιατικό οργανισμό, διότι ακριβώς τα αραβικά κράτη δεν αναγνώριζαν ούτε καν το δικαίωμα ύπαρξής του και κατά συνέπεια, έχουν επιβάλλει εμπάργκο εναντίον του, συμπεριλαμβανομένων των αθλητικών οργανώσεων. Ημιμάθεια, διότι δεν γνωρίζει ότι το κράτος του Ισραήλ δημιουργήθηκε από Ευρωπαίους πολίτες, Εβραίους στο θρήσκευμα, οι οποίοι δια της βίας εκδιώχθηκαν από τις χώρες που κατοικούσαν, αρχής γινομένης από τη δίκη Ντρέυφους στη Γαλλία, στη συνέχεια με τα πογκρόμ της Ρωσίας και τέλος από τη ναζιστική λαίλαπα, υπό την ανοχή της Ευρώπης. Η μεταπολεμική Ευρώπη λοιπόν, που δεν άνοιξε καμιά φιλόξενη αγκαλιά, διεκπεραίωσε την υποχρέωσή της έναντι Ευρωπαίων πολιτών που, μετά τις διώξεις που υπέστησαν επιστρέφουν έχοντας δημιουργήσει το δικό τους κράτος: το κράτος του Ισραήλ με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Λαϊκισμό, διότι υποτιμά το σεβασμό που αποτίνει μια ολόκληρη κοινωνία στα παιδιά που έχασε στη διάρκεια ενός πολυετούς πολέμου, εναντίον εκείνων που επιβουλεύονται την ίδια την ύπαρξή του. Και εάν το 1991, πράγματι παραβιάσθηκε αυτός ο κανόνας που έχει θεσπίσει μια ολόκληρη κοινωνία, που εκείνη την ημέρα πενθεί, σε καμία περίπτωση δε σημαίνει, ότι η ίδια η κοινωνία επιτρέπει την επανάληψη του ίδιου λάθους. Και δεν υπάρχει πιο υγιές φαινόμενο από τις κοινωνίες που αναγνωρίζουν τα λάθη τους. Αλίμονο σε εκείνους που θεωρούν εαυτούς αλάθητους!!!!! * ηµοσιογράφος, ανταποκριτής της εφηµερίδας Maariv του Ισραήλ στην Αθήνα. Το άρθρο στάλθηκε προς δηµοσίευση στην εφηµερίδα Ελευθεροτυπία στις 18/4/2011

9 της ΝΤΟΡΙΤΑΣ ΑΛ. ΤΡΕΒΕΖΑ 09 τα της εβραϊκης ιδυµοτειχου Διδυμότειχο. Μια περιοχή του Έβρου, που έχει συνδεθεί στην σκέψη των περισσοτέρων από μας με κάτι αρνητικό, ξεχασμένο, μεθοριακό και ιδιαίτερα απόμακρο από τις εξελίξεις που συμβαίνουν στις διαρκώς αναπτυσσόμενες σύγχρονες αστικές μεγαλουπόλεις. Κι όμως, η ιστορία της μικρής αυτής πόλης, που σήμερα αριθμεί γύρω στους κατοίκους, αναδεικνύει πως κάποτε, η ευρύτερη περιοχή άκμασε σημαντικά, αποτελώντας μέχρι και την πρωτεύουσα του Βυζαντίου. Η παραμονή μου στο Διδυμότειχο, όπου εργάζομαι και διαμένω τους τελευταίους μήνες, κινητοποίησε το ενδιαφέρον μου προς τη διερεύνηση του τι απέγινε ο εβραϊκός πληθυσμός, που κατοικούσε στο κέντρο της πόλης, μέχρι τον Βʼ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς από κει και ύστερα χάνονται τα σημάδια ύπαρξής του. Οι μαρτυρίες των κατοίκων και πιο συγκεκριμένα του κ. Π. Παπαδόπουλου, κτηματομεσίτη και επιχειρηματία, βοήθησαν να έρθουν στην επιφάνεια ορισμένα στοιχεία, που χαρακτήριζαν τη ζωή και τις ασχολίες των Εβραίων του προπολεμικού Διδυμοτείχου, καθώς και την απότομη και βίαιη απομάκρυνσή τους, κατά την διάρκεια της γερμανο-βουλγαρικής Κατοχής. Η παρουσία των Εβραίων στο Διδυμότειχο χρονολογείται από πολύ παλιά και συγκεκριμένα από πριν ξεκινήσει ο επαναπατρισμός των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης, το Ο κύριος τομέας της απασχόλησής τους ήταν το εμπόριο διαφόρων ειδών, όπως υποδημάτων, ρούχων, γεωργικών προϊόντων, σιτηρών, δερμάτινων ειδών, υφασμάτων, ξυλείας και σιδηροκατασκευών. Οι επαγγελματικές τους δραστηριότητες ανθούσαν σε μια χρονική συγκυρία, που τοποθετούσε το Διδυμότειχο ανάμεσα στις μεγαλύτερες εμπορικές δυνάμεις της εποχής, μετά την Αδριανούπολη. Η οικονομική αυτή επιτυχία επέτρεπε στους περισσότερους να δημιουργήσουν μια σημαντική περιουσία στο σημερινό κέντρο της πόλης του Διδυμοτείχου, τμήματα της οποίας ανήκουν ακόμα σε λίγες εβραϊκές οικογένειες (που διαμένουν σήμερα στην Θεσσαλονίκη, τη Λάρισα και την Αθήνα). Ενδείξεις της ακμής και ανθοφορίας του εμπορίου που ασκούσαν, αποτελεί το γεγονός ότι η Κοινότητά τους έφτασε να αριθμεί τα άτομα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία εβραϊκού δημοτικού σχολείου καθώς και γυμνασίου. Παράλληλα, λειτουργούσε εβραϊκό νεκροταφείο, του οποίου η

10 10 ύπαρξη σήμερα δεν μαρτυρείται από καμία επιγραφή ή ταμπέλα. Το 1941 η πόλη καταλήφθηκε από τους Γερμανούς και ο διοικητής διαβεβαίωσε τις ηγεσίες των θρησκευτικών μειονοτήτων, ότι δεν διατρέχουν κανένα κίνδυνο, ότι θα έχουν ίσα δικαιώματα χωρίς καμία διάκριση ή ενέργεια εναντίον τους. Αυτό καθησύχασε την εβραϊκή Κοινότητα. Το Μάρτιο του 1943 όμως, άρχισαν να καταφτάνουν πληροφορίες για τις απελάσεις των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, γεγονός που δημιούργησε σύγχυση και ανησυχία. Έπειτα από μια περίοδο επιφανειακής ηρεμίας, στις 4 Μαΐου 1943 οι Γερμανοί κάλεσαν αιφνιδιαστικά όλους τους Εβραίους στη Συναγωγή «για να τους κάνουν μια σοβαρή ανακοίνωση». Όταν όλοι συγκεντρώθηκαν, οι πόρτες έκλεισαν και οι Γερμανοί τους ανακοίνωσαν ότι τους θεωρούν αιχμαλώτους πολέμου και ότι πρόκειται να απελαθούν. Την επόμενη μέρα, μαζί με τις οικογένειές τους, 740 Εβραίοι οδηγήθηκαν σε βαγόνια θανάτου, μέσω της Αλεξανδρούπολης, με προορισμό τη Θεσσαλονίκη. Ακολούθησαν οι αποστολές των 197 Εβραίων από τη Νέα Ορεστιάδα και το Σουφλί που φθάνοντας στη Θεσσαλονίκη, αιχμαλωτίστηκαν σε γκέτο που φυλασσόταν από τους Γερμανούς. Στις 10 Μαΐου 1943 στάλθηκαν με τρένα στο στρατόπεδο θανάτου Άουσβιτς- Μπίρκεναου. Μεταξύ αυτών ήταν και οκτώ εβραϊκές οικογένειες, σύνολο τριάντα άτομα, του Διδυμοτείχου, που είχαν ισπανική υπηκοότητα, αφού καμία επέμβαση δεν μπόρεσε να τους σώσει. Κατά την απογραφή του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος το 1945, αναφέρεται ότι, από τους 900 εβραίους του Διδυμοτείχου, μόνο 33 σώθηκαν από τα στρατόπεδα ή κατέφυγαν σε άλλες πόλεις ή χωριά. Οι απώλειες του εβραϊκού πληθυσμού της Θράκης από το βουλγαρογερμανικό διωγμό ήταν ολοκληρωτικές. Την περίοδο ο πληθυσμός μειώθηκε στην Κοινότητα Διδυμοτείχου κατά 96%. Σήμερα κανένας Εβραίος δεν υπάρχει στο Διδυμότειχο. Όταν οι Γερμανοί κατακτητές αναζήτησαν πληροφορίες για τον εντοπισμό τους, τις διευθύνσεις κατοικίας και τον αριθμό των μελών της κάθε οικογένειας, οι Αρχές έδωσαν τα στοιχεία τους, χωρίς όμως να γνωρίζουν ή να υποπτεύονται το μέγεθος της τραγωδίας που πρόκειται να ακολουθήσει, αφηγείται ο κ. Παπαδόπουλος. Και συνεχίζει να περιγράφει την εποχή εκείνη λέγοντας πως «το μεγαλύτερο λάθος που διαπράχθηκε ήταν το ότι οι Αρχές και οι κάτοικοι δεν τους έκρυψαν και δεν εμπόδισαν τους Γερμανούς να τους βρουν και να τους συλλάβουν. Η αλήθεια είναι ότι και οι ίδιοι φοβόντουσαν τις επιπτώσεις. Αν ήταν σε θέση να γνωρίζουν ότι θα επέλθει η τραγωδία της γενοκτονίας, το 70-80% του πληθυσμού, θα τους είχε βοηθήσει». Με αυτό το τελευταίο, πικρό σχόλιο, που φαίνεται ακόμα να βαραίνει την ιστορία της περιοχής αυτής, ολοκλήρωσε την φράση του λέγοντας πως «το Διδυμότειχο θα ήταν εντελώς διαφορετικό αν οι Εβραίοι κάτοικοί του, συμπολίτες μας, είχαν διασωθεί και παραμείνει στην πόλη. Η συμβολή τους, ήταν σημαντική σε όλα τα επίπεδα, και η απουσία τους μέσα στα επόμενα χρόνια που ακολούθησαν έγινε αισθητή. Το Διδυμότειχο δεν θα είναι ποτέ πια όπως ήταν τότε» Όσοι διασώθηκαν από τον Βʼ Παγκόσμιο Πόλεμο, επέστρεψαν στο Διδυμότειχο το 1950 και ελάχιστοι από αυτούς παρέμειναν στην πόλη (συγκεκριμένα αναφέρονται δυο μόνο οικογένειες). Οι απόγονοί τους, αφού πούλησαν ή εκποίησαν μέρος της ιδιοκτησίας τους στο εμπορικό κέντρο της πόλης, μετανάστευσαν στο Ισραήλ αμέσως μετά την ίδρυσή του. Στην εβραϊκή συνοικία υπάρχει το μνημείο του Ολοκαυτώματος, εις μνήμην των θυμάτων του, καθώς και ό, τι απέμεινε από τη Συναγωγή που λειτουργούσε, το διακοσμημένο δηλαδή με ψηφιδωτά, περίτεχνο δάπεδό της.

11 του Ραββινου Αθηνων ΙΣΑΑΚ ΜΙΖΑΝ 11 οι τρεις Η Βίβλος λέει: «Τρεις φορές το χρόνο θα γιορτάζετε για μένα» (Έξοδος 23:14). Η φράση αυτή αναφέρεται στις τρεις χαρούμενες γιορτές του εβραϊκού ημερολογίου: το Πέσαχ, το Σσαβουότ και το Σουκότ, που είναι γνωστές με το όνομα «Σσαλόσς Ρεγκαλίμ» (οι τρεις γιορτές του προσκυνήματος), γιατί οι Εβραίοι απʼ όλα τα μέρη έπρεπε τις μέρες αυτές να πάνε πορεία ως προσκυνητές στο Ναό της Ιερουσαλήμ. Οι γιορτές αυτές αναφέρονται στις τρεις σημαντικές φάσεις από τις οποίες πέρασε ο λαός του Ισραήλ, πριν συγκροτηθεί σε έθνος ισχυρό και άξιο να κατοικήσει στη Γη της Επαγγελίας. Το Πέσαχ αναφέρεται στην Έξοδο από την Αίγυπτο και την απελευθέρωση από τη μακροχρόνια δουλεία. Η Εξοδος αποτελεί τυπικά και ουσιαστικά την πράξη της γέννησης του εβραϊκού έθνους. Έτσι, το Πέσαχ είναι η πρώτη από όλες τις εβραϊκές γιορτές Το Σσαβουότ αναφέρεται στην παράδοση του Νόμου (Τορά) από τον Θεό. Με την πράξη αυτή, ο λαός καθαγιάζεται και επικυρώνεται η συνθήκη του με το Θεό, που συνιστά το ιδιαίτερο γνώρισμά του και χαρακτηρίζει την παραπέρα πορεία του. Το Σουκότ αναφέρεται στο ταξίδι μέσα από την Έρημο στη Γη της Επαγγελίας. Η μακροχρόνια αυτή πορεία επιφέρει την απαραίτητη κάθαρση και ισχυροποίηση του λαού, τη δημιουργία μιας νέας γενιάς ελεύθερων ανθρώπων, ικανών να αγωνιστούν για να κατακτήσουν με τη δική τους προσπάθεια και τη δική Του βοήθεια, τη Γη που τους είχε υποσχεθεί. Η Σημασία του Πέσαχ Το Πέσαχ έχει διττό χαρακτήρα, ιστορικό και αγροτικό. Ως αγροτική εορτή είναι η γιορτή της Άνοιξης (Χαγκ Ααβίβ) και σηματοδοτεί την αρχή του θερισμού. Σημαντικότερος βέβαια, είναι ο ιστορικός χαρακτήρας του Πέσαχ. Στις 15 του μήνα Νισάν του έτους 2448 (1312 π.κ.π.), ύστερα από 210 χρόνια δουλείας, άνδρες, μεταξύ 18 και 60 χρόνών, άφησαν την Αίγυπτο. Συνολικά τρία εκατομμύρια άνθρωποι ταξίδευσαν στην έρημο με προορισμό τη Γη της Επαγγελίας. Η γιορτή εμπεριέχει όλα τα στοιχεία, που χαρακτηρίζουν τον Ιουδαϊσμό και σημαδεύουν τη μετέπειτα πορεία του εβραϊκού λαού: εξορία, δοκιμασίες, πίστη, θαύματα, ελευθερία, λύτρωση, παράδοση της Τορά. Τα στοιχεία αυτά συνδυαζόμενα, συνοψίζουν σε μία μόνο επέτειο το νόημα της ιουδαϊκής ιστορίας, και κατά τον εορτασμό του Πέσαχ βρίσκουν την πληρέστερη έκφρασή τους. Όταν λοιπόν γιορτάζουμε το Πέσαχ, τηρώντας τις εντολές και τα έθιμά του, όχι μονάχα συνδεόμαστε με το παρελθόν και τις ρίζες μας, αλλά περνάμε και το μήνυμα στην επόμενη γενιά. Με τον τρόπο αυτό,

12 12 προσθέτουμε άλλο ένα κρίκο στην αλυσίδα της ιουδαϊκής παράδοσης. Μνημονεύουμε πρώτα τους προπάτορές μας, τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ. Ενωνόμαστε νοερά με τους προγόνους μας καθώς οδηγούνται στην Εξορία και υποφέρουν ανελέητους διωγμούς και τυραννία. Είμαστε μαζί τους, όταν ο Θεός στέλνει τις δέκα πληγές για να τιμωρήσει τον Φαραώ και το έθνος του, μαζί τους και όταν φεύγουν από την Αίγυπτο και διαβαίνουν την Ερυθρά Θάλασσα Οι Ραββίνοι μάς δίδαξαν ότι η λέξη σκλαβιά μπορεί να έχει δύο σημασίες: αφενός, την υποδούλωση ενός λαού σε έναν άλλο και τη στέρηση της πολιτικής του αυτοδιάθεσης και αφετέρου, την ειδωλολατρία, που αφαιρεί από τους ανθρώπους την ελευθερία έκφρασης και αυτοδιάθεσης. Η λέξη «Μιτσράγιμ» (Αίγυπτος στα εβραϊκά) σημαίνει μέρος περιορισμένο και στενό. Ο εγωισμός και η άγνοιά μας μάς οδηγούν εκεί, δηλαδή στην αδιαφορία και αναισθησία για τις ανάγκες των συνάνθρωπων μας αλλά και για τις ίδιες τις πνευματικές μας ανάγκες. Η ταπεινοφροσύνη αποτελεί το θεμέλιο κάθε πνευματικής επίτευξης. Μονάχα όποιος είναι ικανός να υπερβεί τις ίδιες του τις αδυναμίες και να υποταχθεί σε μια ανώτερη σοφία, μπορεί να ελευθερώσει τον εαυτό του από τα ίδια του τα δεσμά. Το Πέσαχ διαχρονικά Το Πέσαχ συμβολίζει την ανάταση που προέρχεται από τη ρήξη με το παρελθόν της δουλείας και της κακομοιριάς και το πέρασμα στην ελευθερία και την αισιοδοξία. Είναι φυσικό λοιπόν, ότι ο εορτασμός του έχει συνδεθεί με σημαντικές ιστορικές στιγμές του λαού του Ισραήλ, που εμπεριέχουν μια τέτοια ρήξη. Συγκεκριμένα, αναφέρεται στη Βίβλο (Ιησούς του Ναυή,) ο εορτασμός του πρώτου Πέσαχ στη Γη της Επαγγελίας. Μετά από σαράντα χρόνια περιπλάνησης στην έρημο, ο Γεοσσούα προχώρησε σε περιτομή όλου του λαού και ετοιμάστηκε για την πρώτη μεγάλη επίθεση εναντίον της Ιεριχούς. Πριν από την επίθεση οι Ισραηλίτες γιόρτασαν το Πέσαχ. Την επόμενη του Πέσαχ, σταμάτησε η παροχή του μάννα και οι Ισραηλίτες έφαγαν για πρώτη φορά άζυμα που προέρχονταν από τη γη. Το Πέσαχ εκείνο σηματοδοτεί τη συγκρότηση ενός ισχυρού έθνους, που παύει να ζει από την ελεημοσύνη του Θεού και αναλαμβάνει την τύχη του στα χέρια του. Η βοήθεια του Θεού εκφράζεται πλέον με πιο έμμεσο τρόπο. Ένα άλλο σημαντικό Πέσαχ (Βας.Β Κ.23) ήταν αυτό που ακολούθησε τη θρησκευτική και κοινωνική μεταρρύθμιση του βασιλιά Ιωσία (έτος 3139/621 π.κ.π.). Σύμφωνα με την παράδοση, τη μεταρρύθμιση πυροδότησε η ανακάλυψη ενός ξεχασμένου βιβλίου του Νόμου. Η μεταρρύθμιση περιλάμβανε την καταστροφή των ειδώλων, κάθαρση του Ναού, αναδασμό της γης και δέσμευση του βασιλιά και όλου του λαού στην τήρηση του Νόμου του Θεού. Και εδώ έχουμε τη ρήξη με το αμαρτωλό παρελθόν και την επιστροφή στον ορθό δρόμο, που επισφραγίστηκε πανηγυρικά με το λαμπρό εορτασμό του Πέσαχ. Στα πιο πρόσφατα χρόνια, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις τραγικές μέρες του Πέσαχ στη Βαρσοβία του έτους 1943, όταν ο εβραϊκός λαός αντιμετώπιζε τη χειρότερη τυραννία όλων των εποχών, μια τυραννία που επιδίωξε και έθεσε σε εφαρμογή την ολοκληρωτική καταστροφή τους. Αρνούμενοι να πεθάνουν «ήσυχα», σε μια πράξη απεγνωσμένης και χωρίς ελπίδα αντίστασης, οι ελεύθεροι πολιορκημένοι της Βαρσοβίας έδειξαν σε όλο τον κόσμο, ότι το πνεύμα των Μακκαβαίων και του Μπαρ Κοχμπά είναι ζωντανό. Η αντίστασή του συμβολίζει τη ρήξη με το παρελθόν της ανούσιας «μη βίας», καθώς ο λαός του Ισραήλ έπαιρνε πάλι στα χέρια του την ευθύνη της επιβίωσής του και της εθνικής του αποκατάστασης. Αξίζει να θυμηθούμε τα λόγια τους, που μας άφησαν ως παρακαταθήκη: «Σε σας τα αδέλφια μας: να μην ξεχάσετε ποτέ, μα ουδέποτε, αν θα μείνετε στη ζωή, αυτά που έγιναν. Να είστε πάντοτε ενωμένοι και στη χώρα του Ισραήλ μαζεμένοι, και εκεί να περιμένετε την έλευση του Μεσσία και την τελική εξιλέωσή μας.» Οι στασιαστές του γκέτο γνωρίζουν ότι, η τελευταία ημέρα του Πέσαχ συνδέεται με την ασίγαστη ελπίδα μας για τον ερχομό της Απολύτρωσης και την εποχή όπου ο λύκος θα ζει αρμονικά πλάι στο αρνί και κακό δεν θα υπάρχει. Τα όπλα θα γίνουν εργαλεία και η γνώση θα πλημμυρίσει τη γη (Ησαϊας).

13 του OLIVIER HOCHBERG* 13 απο το στο Σαβουοτ: µια πορεια Πριν από μερικές εβδομάδες, στις περασότ Ταζρία και Μετσορά, ασχοληθήκαμε με μια δυσνόητη έννοια της Τορά, την ονομαζόμενη «τσαράατ». Θα προσπαθήσω να ορίσω αυτή την έννοια. Στην πρώτη επίσημη μετάφραση της Βίβλου στα ελληνικά, γνωστής ως μετάφραση των εβδομήκοντα, η έννοια «τσαράατ» αποδόθηκε ως «λέπρα» και για χρόνια ταυτίστηκε με την ασθένεια αυτή. Η ερμηνεία αυτή, που έγινε παράδοση, θεωρείται πια λανθασμένη: πρώτον, γιατί η κατάσταση που περιγράφεται στη Τορά δεν ταιριάζει με τα συμπτώματα της λέπρας και δεύτερον, γιατί βλέπουμε ότι το τσαράατ δεν αφορά μόνο στο δέρμα αλλά και στα ρούχα και στους τοίχους του σπιτιού και βεβαίως, δεν υπάρχει τέτοια γνωστή ασθένεια. Οι Σοφοί μάς προσδιόρισαν τη φύση αυτού του φαινομένου στο τέταρτο βιβλίο της Τορά, στο εδάφιο που αναφέρεται ότι «η Μύριαμ -η αδελφή του Μωυσή- χτυπήθηκε με τσαράατ μετά που μίλησε άσχημα για αυτόν (τον Μωυσή)». Με άλλα λόγια, το τσαράατ δεν ήταν ένα φυσικό φαινόμενο αλλά μια Θεία τιμωρία για τη φαρμακερή γλώσσα «λασόν αρά» (lashon hara). «Λασόν αρά» σημαίνει να μιλάς άσχημα, να συκοφαντείς, να μεταφέρεις φήμες, να κουτσομπολεύεις, να διαβάλλεις τους άλλους ανθρώπους. Η κακογλωσσιά, λασόν αρά, έχει αναγνωρισθεί ως η πηγή πολλών συμφορών, που βρήκαν τις εβραϊκές κοινότητες ανά τους αιώνες. Πράγματι, η λεκτική βία δεν είναι λιγότερο άγρια από τη σωματική βία, και αυτοί που τις χρησιμοποιούν εναντίον των άλλων, πάντα στο τέλος πλήττονται οι ίδιοι. Η κακογλωσσιά έφερε πολλές εσωτερικές συγκρούσεις στις εβραϊκές κοινότητες στο παρελθόν, που οδήγησαν σε καταστροφές, όπως στην κατάρρευση του δεύτερου Ναού ή στις διώξεις κατά το Μεσαίωνα. Τα λόγια μπορούν να καταστρέψουν κοινότητες, όπως μαρτυρά η Ιστορία. Μόλις γιορτάσαμε το Πέσσαχ και κρατάμε τις όμορφες αναμνήσεις από τα τραγούδια και το οικογενειακό Σέντερ, αλλά και την εξαντλητική πλευρά της προετοιμασίας για το Πέσσαχ. Εννοώ το βαθύ, «ανοιξιάτικο καθάρισμα», που προηγείται του Πέσσαχ και την Μιτσβά να απαλλαγούμε από όλα τα Χαμέτς, πριν το ξεκίνημα της γιορτής. Χαμέτς, είναι τα προϊόντα με προζύμι, που απαγορεύεται να καταναλώσουμε ή να κατέχουμε κατά τη διάρκεια του Πέσσαχ. Χαμέτς, είναι οποιοδήποτε προϊόν παράγεται από έναν από τους πέντε τύπους σπόρων και που, όταν αναμιγνύεται με νερό, φουσκώνει. Έτσι λοιπόν, προϊόντα όπως μακαρόνια, πίτσες, δημητριακά, ψωμί, μπύρα, ουίσκι, κρουασάν κλπ θεωρούνται Χαμέτς. Αυτό που εννοούμε εδώ αφορά το «φυσικό» Χαμέτς. Υπάρχει όμως, και η πνευματική άποψη του Χαμέτς. Όταν βάζουμε στο φούρνο ζυμάρι με μαγιά, αυτό φουσκώνει και γίνεται ένα νόστιμο ψωμί, η Χαλά, που συμβολίζει τον άνθρωπο που είναι γεμάτος, ικανοποιημένος από τον εαυτό του, με το εγώ του φουσκωμένο. Η πνευματική ερμηνεία του Χαμέτς είναι η αλαζονεία. Σε αντίθεση, η ματσά, που είναι λεπτή και επίπεδη, σχεδόν άνοστη, είναι σύμβολο ταπεινότητας και σεμνότητας. Εν ολίγοις, το Πέσσαχ μας διδάσκει να απαλλαχθούμε από το φυσικό Χαμέτς, (την υπεροψία μας) και να το αντικαταστήσουμε με τη Ματσά (την ταπεινή στάση). Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι ταπεινότητα δεν σημαίνει να υποτιμούμε τον εαυτό μας. Είναι η ικανότητά μας να στεκόμαστε με σιωπηλό δέος μπροστά στην παρουσία αυτού, που είναι μεγαλύτερο από τον εαυτό. Είναι να μπορούμε να βλέπουμε τα καλά των άλλων ανθρώπων και να τους το λέμε, έτσι θα μεταλλάξουμε το λασόν αρά σε λασόν τοβ (καλό λόγο). Η ταπεινότητα είναι μια ανοιχτή καρδιά στον κόσμο. Όπως ο Θεός δημιούργησε το σύμπαν με τα λόγια, έτσι μπορούμε να φτιάξουμε ή να καταστρέψουμε σχέσεις με τα λόγια. Όπως τα κακά λόγια μειώνουν και καταρρακώνουν τους ανθρώπους, τα καλά λόγια βοηθούν τους ανθρώπους να μεγαλώσουν και να αναπτυχθούν. Η γλώσσα είναι το μεγαλύτερο δώρο του Θεού στον άνθρωπο και πρέπει να τη χρησιμοποιούμε σωστά για να θερα-

14 14 πεύουμε και όχι να καταστρέφουμε. Δοξάζουμε το Θεό με λόγια αλλά πρέπει να μάθουμε πώς να ταπεινώνουμε τους εαυτούς μας και να δοξάζουμε τους ανθρώπους γύρω μας. Αυτή είναι η πρόκληση του Πέσσαχ. Το Πέσσαχ λέγεται στη Τορά και «ζμάν χερουτένου», η εποχή της ελευθερίας μας, και όπως η άνοιξη φέρνει την ανθοφορία και την ανανέωση της φύσης, έτσι και το Πέσσαχ είναι ο χρόνος της ανανέωσης της ψυχής μας. Οι Εβραίοι έφυγαν από την Αίγυπτο το βράδυ του Πέσσαχ και άφησαν πίσω τους τη σκλαβιά. Έτσι, αυτό το βράδυ πρέπει κι εμείς να αποφασίσουμε να σπάσουμε τα δεσμά της σύγχρονης σκλαβιάς, ίσως έχουμε γίνει δέσμιοι της δουλειάς, του κινητού τηλεφώνου, του facebook Ίσως είμαστε σκλάβοι της κακής ιδιοσυγκρασίας μας, που μας οδηγεί στο λασόν αρά. Το Πέσσαχ είναι η εποχή του έτους που μπορούμε να σταματήσουμε και να ελευθερώσουμε τους εαυτούς μας από τις κακές συνήθειες. Ακόμα και αν δεν καταφέραμε να ασχοληθούμε με αυτά τα θέματα κατά τη διάρκεια του Πέσσαχ, έχουμε ακόμα τις πενήντα μέρες του Ομερ, που μας οδηγούν στο Σαβουότ και μπορούμε να διορθώσουμε την πορεία μας. Η Τορά παρομοιάζει τον άνθρωπο με ένα πήλινο δοχείο, και τα δύο είναι φτιαγμένα από χώμα. Η Τορά λέει ότι, η αξία του πήλινου δοχείου εξαρτάται από το περιεχόμενό του. Το ίδιο ισχύει και για τους ανθρώπους. Η αληθινή αξία του ανθρώπου δεν είναι στο φυσικό περιτύλιγμα αλλά στην ψυχή του. Οι απόψεις του, οι πράξεις του, οι μιτσβότ και η μελέτη της Τορά, είναι το περιεχόμενό του. Ας ετοιμαστούμε να δεχθούμε την Τορά, το Σαβουώτ. Μετάφραση Αλίκη Αρούχ-Μορδεχάι * Ο Olivier Hochberg ζει στην Ελλάδα και είναι Σύμβουλος διοίκησης υγείας ανεκδοτα Ο Πάπας προτείνει στους Εβραίους να κάνουν έναν αγώνα θρησκευτικών γνώσεων λέγοντάς τους πως αν νικήσει ο ίδιος, όλοι οι Εβραίοι θα πρέπει να φύγουν από την Ιταλία, αν όμως νικήσουν αυτοί, τότε θα παραμείνουν. Μη μπορώντας να κάνουν αλλιώς, οι Εβραίοι συμφωνούν, και έτσι διαλέγουν για εκπρόσωπό τους τον Μωυσή. Ο Μωυσής προτείνει στον Πάπα, για να γίνει πιο συναρπαστικός ο αγώνας, να προστεθεί ένας ακόμα όρος: να μην μιλήσουν καθόλου, να κάνουν μόνο νοήματα. Ο Πάπας δέχεται. Στέκονται λοιπόν όρθιοι ο ένας απέναντι στον άλλο και ξαφνικά, ο Πάπας σηκώνει τρία από τα δάχτυλά του. Ο Μωυσής σε απάντηση σηκώνει το ένα. Μετά, ο Πάπας κουνάει το χέρι του γύρω από το κεφάλι του. Ο Μωυσής σαν απάντηση σηκώνει ένα απʼ τα δάχτυλά του και δείχνει το έδαφος. Στην επόμενη κίνηση, ο Πάπας παίρνει ψωμί και κρασί. Ο Μωυσής απαντά, παίρνοντας στο χέρι του ένα μήλο. - Τότε λέει ο Πάπας: Οι Εβραίοι μπορούν να μείνουν! Αυτός ο άνθρωπος είναι φοβερός, εξηγεί στους δικούς του. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα για να τον νικήσω. - Δηλαδή, τι συνέβη τον ρωτάνε οι δικοί του; - Πρώτα σήκωσα τρία δάχτυλα, εννοώντας την Αγία Τριάδα. Αυτός σήκωσε ένα δάχτυλο, εννοώντας ότι ένας είναι ο Αληθινός Θεός (όλοι είναι το ίδιο πρόσωπο). Μετά κούνησα το χέρι μου γύρω από το κεφάλι μου, εννοώντας ότι ο Θεός βρίσκεται γύρω μας. Αυτός μου έδειξε το έδαφος, εννοώντας ότι ο Θεός βρίσκεται εδώ ακριβώς που βρισκόμαστε. Στο τέλος, πήρα ψωμί και κρασί, για να του θυμίσω τη Θεία Λειτουργία, ενώ εκείνος πήρε ένα μήλο, για να μου θυμίσει την τρομερή αμαρτία του Αδάμ και της Εύας. Σας λέω, ήταν φοβερός! Εν τω μεταξύ, πηγαίνει και ο Μωυσής στους δικούς του, που άρχισαν να τον ρωτάνε κι αυτοί τι έγινε. Και ο Μωυσής του απαντά: - Πρώτα αυτός σήκωσε τρία δάχτυλα, εννοώντας ότι όλοι εμείς οι Εβραίοι, έχουμε τρεις μέρες να φύγουμε από την Ιταλία. Εγώ σήκωσα ένα δάχτυλο, εννοώντας ότι ούτε ένας Εβραίος δεν θα έφευγε. Μετά, κούνησε το χέρι του γύρω απ το κεφάλι του, εννοώντας ότι οι Εβραίοι θα φύγουν από όλη την χώρα. Εγώ, δείχνοντας το έδαφος, του είπα ότι θα μείνουμε εδώ ακριβώς που βρισκόμαστε. - Και μετά, τι συνέβη, ρώτησε ένας άλλος; - Μετά έβγαλε κάτι να φάει, και το ίδιο έκανα και εγώ!!! Μια Εβραία κοπέλα πηγαίνει να δει τον Ραββίνο της για να μάθει ποιόν από τους δύο υποψήφιους γαμπρούς πρόκειται να παντρευτεί. Τον ρωτάει λοιπόν: «Ο Μπεν και ο Αριέλ, είναι και οι δύο ερωτευμένοι μαζί μου. Ποιος θα είναι ο τυχερός;». Ο ηλικιωμένος και σοφός Ραββίνος, τότε της απαντά: «Ο Μπεν θα σε παντρευτεί. Ο Αριέλ θα είναι ο τυχερός».

15 15 βραβευση µαθητριας του µας Οι μαθητές και οι μαθήτριες της Ε και ΣΤ τάξης του Σχολείου μας, στο πλαίσιο των ποικίλων project που αναπτύσσονται καθʼ όλη τη διάρκεια του χρόνου, συμμετείχαν και στο πρόγραμμα του Δικτύου Αγωγής Τηλεόρασης, που έχει δημιουργηθεί από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση του νομού Σερρών. Σκοπός του εγχειρήματος είναι οι μαθητές/τριες να σταματήσουν να είναι παθητικοί δέκτες και να μετατραπούν σε ενεργητικούς κριτές των τηλεοπτικών προγραμμάτων. Στη διάρκεια του προγράμματος οι μαθητές/τριες ήρθαν σε επαφή με τηλεοπτικά προϊόντα, τα σχολίασαν και στη συνέχεια θα τα αποδομήσουν, για να δημιουργήσουν οι ίδιοι το δικό τους τηλεοπτικό προϊόν. Παράλληλα, κλήθηκαν μαζί με τους συμμαθητές τους από την Δ τάξη να γράψουν και να ζωγραφίσουν για τα τηλεοπτικά τους δικαιώματα. Ένα από τα έργα των μαθητών μας, αυτό της μαθήτριας της Δ τάξης, Αλεξάνδρας Σταθοπούλου, κρίθηκε ως ένα από τα καλύτερα και επιλέχθηκε να συμπεριληφθεί στην ενημερωτική αφίσα του Δικτύου. Γι αυτή της τη διάκριση, βραβεύτηκε μαζί με άλλα παιδιά από διάφορα σχολεία της Ελλάδας από την υπουργό Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων κ. Άννα Διαμαντοπούλου. προσκληση µε την οµαδα Αισθητικης Αναβαθµισης Η ομάδα Αισθητικής Aναβάθμισης εργάζεται από τον Νοέμβριο του 2010 με τη συμπαράσταση και τη βούληση του νεοεκλεγέντος, τον Ιούνιο του 2010, Κοινοτικού Συμβουλίου, ώστε να εφαρμοσθούν ορισμένες από τις προτάσεις της για την αναβάθμιση των χώρων γύρω από τη Συναγωγή. Η επιστημονική και επαγγελματική καθοδήγηση της αρχιτέκτονος Ματίλντας Μπεράχα, μέλος του Κοινοτικού Συμβουλίου, προσφέρει στην ομάδα τη θεσμική κάλυψη που χρειάζονται οι εθελοντές. Ο συντονισμός των εργασιών γίνεται από την πολιτικό μηχανικό Φένια Γαβριηλίδου, σε συνεννόηση με τον πρόεδρο της Επιτροπής Ακινήτων Ανδρέα Μορντώ. Η κυρία Γαβριηλίδου, με τη συνεχή παρουσία της και επίβλεψη εξασφάλισε μέχρι τώρα εξαιρετικά αποτελέσματα, με ιδιαίτερα χαμηλό κόστος. Ανακαινίσθηκαν το γραφείο του Ραββίνου κυρίου Μιζάν, η αίθουσα Κιντούς, η αυλή δεξιά της εισόδου και ο κήπος της Συναγωγής Ετς Χαϊμ. Δημιουργήθηκε επίσης, ένας μικρός αποθηκευτικός χώρος. Η ανακαίνιση πραγματοποιήθηκε από δωρεές σε χρήματα και σε είδη, από όσους πίστεψαν ότι αυτά τα έργα δεν επιδέχονταν αναβολή. Ευχαριστούμε τους χορηγούς αυτής της προσπάθειας: Εύα Γκανή, αρχιτέκτονα, οικογένεια Μάκη Νισσήμ Μιγιωνή, οικογένεια Μωρίς Λεών, οικογένεια Μίμη Μπέζα, οικογένεια Μιράντας Αλκαλάη, οικογένεια Κωστή Χασιώτη, Υβόννη Καπουάνο, Νέλλυ Σεφιχά, Ρίνα Κοέν, Φλώρα Καμχή, Σίλκε Ναχμία, Χέδερ Ναχμία, Νίνα Φλωρεντίν, Ματούλα Μπενρουμπή, Άννα Μπενβενίστε, Ρόζα Ασσέρ, Ευτυχία Ασσέρ, Αλίκη Μορδεχάϊ, Ματίλντα Μπεράχα, Βίκο Αμαρίλιο, το Συντονιστικό της Wizo, Ερρίκο Κόβο, Καντέν Μπεναρντούτ, Μάκη Σολομών, Σάμπυ Μιωνή, Μπενώτ Μπερίθ Ιουδήθ (είδος), Σούζη Μιγιωνή (είδος), Μπέκυ Σαλτιέλ, Εστέρ Τζιβρέ, Εβελίνα Ντεκάστρο, Γκλάντυς Αμπραβανέλ, Μιμίκα Σαμουηλίδου, Λιλή Αρούχ, Ντόλυ Χασσίδ. Στην επόμενη επικοινωνία μας θα δημοσιεύσουμε και ονόματα άλλων χορηγών. Προσκαλούμε όλους τους ομοθρήσκους να επισκεφθούν τους χώρους που ανακαινίσθηκαν, να τους χαρούν, να τους συγκρίνουν με την προηγούμενη εικόνα και να μας βοηθήσουν με προσωπική εργασία και κυρίως οικονομικά, ώστε να μη διακοπεί το έργο της ανακαίνισης. Στόχος της ομάδας παραμένει, παράλληλα με την ανακαίνιση, να υπάρξει καλύτερη οργάνωση και λειτουργία της καθαριότητας και τακτοποίησης, των χώρων της οδού Μελιδόνη. Η οµάδα Αισθητικής Αναβάθµισης * Το Κοινοτικό Συμβούλιο ευχαριστεί θερμά τα μέλη της ομάδας Αισθητικής Αναβάθμισης καθώς και όλους χορηγούς για την πολύτιμη συμβολή τους στην αναβάθμιση των Κοινοτικών χώρων.

16 του πρεσβη του Ισραηλ στην Αθηνα ΑΡΙΕ ΜΕΚΕΛ 16 χρονια Ανεξαρτησιας Πρόσφατα το Ισραήλ γιόρτασε τα 63α γενέθλιά του. Εάν το κράτος ήταν άνθρωπος, θα θεωρείτο τώρα μέσης ηλικίας και θα έπρεπε να συλλογιστεί για το παρελθόν και το μέλλον του. Καθώς αναπολούμε τα 63 χρόνια της Ανεξαρτησίας του κράτους του Ισραήλ, έχουμε πολλούς λόγους να είμαστε υπερήφανοι. Από μια σχεδόν άγονη έρημο σφυρηλατήσαμε ένα ισχυρό, πλούσιο κράτος με μια δυναμική δημοκρατία, που είναι πρωτοπόρο, παγκοσμίως στις τέχνες και την επιστήμη. Σήμερα 5,5 εκατομμύρια Εβραίοι ζουν στο Ισραήλ, σε σχέση με το Διαθέτουμε επίσης, και μια αραβική μειονότητα 1,5 εκατομμυρίων ανθρώπων, που απολαμβάνει πλήρη ισονομία με τους άλλους πολίτες. Σήμερα βλέπουμε μια μεγάλη κοινωνική και πολιτική αναταραχή στη Μέση Ανατολή. Καθώς παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις στη Τυνησία, την Αίγυπτο, την Λιβύη, την Συρία, την Υεμένη και άλλα κράτη, δεν μπορούμε παρά να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι το Ισραήλ είναι η μόνη σταθερή χώρα στην περιοχή. Ακόμα και οι επικριτές του Ισραήλ ομολογούν ότι, στην πραγματικότητα οι γενικότερες παθογένειες στον αραβικό κόσμο αποτελούν το πραγματικό πρόβλημα στην περιοχή και όχι η Αραβο- Ισραηλινή διένεξη. Καθώς κοιτάμε εμπρός και σχεδιάζουμε το μέλλον, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι και αποφασισμένοι. Η κύρια επιθυμία μας είναι να μπορέσουμε επιτέλους να ζήσουμε ειρηνικά με τους γείτονές μας. Τα τελευταία χρόνια το Ισραήλ έχει προβεί σε πολλές χειρονομίες καλής θέλησης. Οι γείτονές μας ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, έχουν γυρίσει την πλάτη στην χείρα ειρήνης που έχουμε τείνει. Βρισκόμαστε ακόμα περικυκλωμένοι από εχθρικά καθεστώτα και οργανώσεις, όπως είναι η Χεζμπολάχ στο Λίβανο και η Χαμάς στη Γάζα, που επιδιώκουν την καταστροφή του Ισραήλ. Θα διατηρήσουμε πάντοτε την ικανότητα να υπερασπιζόμαστε τους πολίτες του Ισραήλ και την δημοκρατία της χώρας. Παρά ταύτα, δεν θα χάσουμε ποτέ την ελπίδα και θα πράξουμε τα μέγιστα για την επίτευξη της ειρήνης. Σε αυτή την στιγμή της ενδοσκόπησης, βρίσκομαι στην ευχάριστη θέση να αναφέρω ότι βιώνουμε μια χρυσή εποχή στους δεσμούς μεταξύ Ελλάδος και Ισραήλ, καθώς η Αθήνα και η Ιερουσαλήμ χαίρουν μιας ισχυρής και θερμής σχέσης, που δεν έχει προηγούμενο. Οι διμερείς δραστηριότητες έχουν στην κυριολεξία κορυφωθεί, έπειτα από την ιστορική ανταλλαγή επισκέψεων μεταξύ των πρωθυπουργών Παπανδρέου και Νετανιάχου, το περασμένο καλοκαίρι. Σε αυτές συγκαταλέγονται πολύ πυκνές επισκέψεις Ελλήνων και Ισραηλινών υπουργών στο Ισραήλ και την Ελλάδα. Εκατοντάδες χιλιάδες Ισραηλινοί τουρίστες έρχονται στην Ελλάδα και αναδύεται μια ισχυρή οικονομική σχέση μεταξύ των κρατών μας. Δυο πολύ σημαντικές εξελίξεις θα λάβουν χώρα στο άμεσο μέλλον. Τον Ιούνιο θα πραγματοποιηθεί στο Ισραήλ μια διακυβερνητική Ελληνο Ισραηλινή διάσκεψη με την συμμετοχή αρκετών υψηλόβαθμων υπουργών, υπό την ηγεσία των πρωθυπουργών Παπανδρέου και Νετανιάχου. Τον Ιούλιο θα φιλοξενήσουμε τον πρόεδρο Παπούλια στην Ιερουσαλήμ, ο οποίος θα είναι ο επίσημος προσκεκλημένος του προέδρου Σίμον Πέρες. Με την ευκαιρία της 63ης επετείου της Ανεξαρτησίας του κράτους του Ισραήλ, θέλω να τονίσω ότι το Ισραήλ δεν είναι μόνο η χώρα των Ισραηλινών αλλά και η ιστορική, αρχαία πατρίδα των απανταχού Εβραίων, οπουδήποτε και αν διαμένουν. Μπορώ να υποσχεθώ ότι θα παραμείνουμε πάντοτε ενωμένοι, πιασμένοι χέρι με χέρι, ως ένας λαός ο οποίος είναι υπερήφανος για την ιστορική μας πατρίδα και τα επιτεύγματά της, στα μόλις 63 χρόνια αυτής.

17 Η σοφία δεν είναι μία ουτοπία. Καμία ουτοπία δεν είναι σοφή.

18 οι 100 Εβραιοι που επηρεασαν 18 τον κοσµο Μαρκ ( ) Ρόθκο 33 Δεκατέσσερα χρόνια μετά τον τραγικό θάνατο του Τζάκσον Πόλλοκ σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στο Λονγκ Άιλαντ, ο μεγάλος αντίζηλός του, Μάρκ Ρόθκο αυτοκτόνησε στη Νέα Υόρκη, στο εργαστήριό του, κόβοντας τις φλέβες των καρπών του. Ο Ρόθκο είχε πει στους φίλους του ότι, ενώ δεν μπορούσε να αποδειχθεί ότι ο θάνατος του Πόλλοκ ήταν αυτοκτονία, όταν αυτός θα έδινε τέλος στη ζωή του θα γινόταν γνωστό σε όλους. Ο Πόλλοκ ετάφει στο κοιμητήριο της περιοχής, που έγινε το μοιραίο δυστύχημα. Η σύζυγός του, η ζωγράφος Λι Κρέισνερ, τοποθέτησε στο μνήμα του εναν τεράστιο βράχο. Λόγω της διασημότητας του Πόλλοκ, το μνήμα του έγινε τόπος συγκέντρωσης διασήμων καλλιτεχνών. Ο Ρόθκο, ωστόσο, ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο μιας μικρής εκκλησίας του Λόνγκ Άιλαντ. Ο ζωγράφος Θεόδωρος Στάμος, επιστήθιος φίλος του, επέλεξε αυτό το ήσυχο μέρος και ο τάφος του έγινε πιο σεμνός από αυτόν του Πόλλοκ. Η τελευταία κατοικία του Ρόθκο ήταν μακριά από τον κόσμο της τέχνης. Παρʼ όλο που ο Τζάκσον Πόλλοκ θεωρείται από πολλούς ο εκπρόσωπος της Σχολής της Νέας Υόρκης του Αφηρη-

19 οι 100 Εβραιοι που επηρεασαν τον κοσµο 19 μένου Εξπρεσιονισμού, ο Μαρκ Ρόθκο θεωρείται ο πιο ανθρώπινος και εκφραστικός αντιπρόσωπός της. Ο Ρόθκο στην ζωή του, όπως και στο θάνατό του, ήταν μακριά και απομονωμένος από τους άλλους αφηρημένους ζωγράφους. Ο Πόλλοκ ελευθέρωσε τις γραμμές από τα ρεαλιστικά σχήματα, δίνοντας στη ζωγραφική του ενέργεια και πνεύμα, και αντίστοιχα ο Ρόθκο ελευθέρωσε το χρώμα από τους ρεαλιστικούς περιορισμούς. Τις δεκαετίες του 1950 και 1960, οι πίνακές του προκαλούσαν βαθιά συγκίνηση, κατάνυξη και μεγαλοπρέπεια. Η αποδέσμευση του χρώματος από τα ρεαλιστικά σχήματα επηρέασε το πώς βλέπει κανείς την τέχνη και το πώς δημιουργεί. Το έργο ενός ζωγράφου είναι καλύτερα να το βλέπει κανείς, παρά να το περιγράφει. Φανταστείτε πολύ μεγάλους καμβάδες, με άπειρες τονικές διαβαθμίσεις χρωμάτων σε φόρμες που υπερνικούν τα σχήματα, προκαλώντας συναισθήματα έκστασης, τρόμου, αγωνίας Ο Μάρκους Ρόθκοβιτς γεννήθηκε στη Λετονία. Ο πατέρας του ήταν καταξιωμένος φαρμακοποιός, που έστειλε τον γιό του στο θρησκευτικό σχολείο. Όπως και πολλοί ακόμα Εβραίοι εκείνη την εποχή, για να αποφύγει την στρατολόγηση των δύο μεγαλυτέρων γιών του στο ρωσικό στρατό, πήγε με την οικογένειά του στην Αμερική το Όταν έφθασαν στην Αμερική, άλλαξαν το επίθετό τους και διέμειναν στο Πόρτλαντ. Ο πατέρας του πέθανε αιφνιδίως, όταν εγκαταστάθηκαν στο Πόρτλαντ και πέρασε τα εφηβικά του χρόνια σε μεγάλη φτώχια. Παρʼ όλα αυτά, στις αρχές του 1920 φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Γέιλ, το οποίο εγκατέλειψε για να πάει στη Νέα Υόρκη να σπουδάσει ζωγραφική. Σύντομα παντρεύτηκε, ήταν όμως δυστυχής στο γάμο του και αναγκάστηκε να δουλέψει σε διάφορες χειρονακτικές εργασίες για να συντηρήσει την καινούρια οικογένειά του. Σταμάτησε τις εφήμερες δουλειές, όταν ο πρόεδρος Ρούσβελτ υποστήριξε οικονομικά τις καλλιτεχνικές κολεκτίβες, και εργάστηκε εκεί τα χρόνια της οικονομικής ύφεσης. Την περίοδο αυτή γνωρίστηκε με τους Ντε Κόουνινγκ, Γκότλιμπ και Πόλλοκ. Ο συνδυασμός της ευρωπαϊκής επιρροής, καθʼ ότι, πολλοί καλλιτέχνες έφθασαν στην Αμερική διωγμένοι από το ναζιστικό καθεστώς, η οικονομική ύφεση και ο αμερικανικός πατριωτισμός, λειτούργησαν ως καταλύτες και γιʼ αυτό στις αρχές της δεκαετίας του 1940, το στυλ πολλών νέων αμερικανών καλλιτεχνών άλλαξε και σηματοδότησε την απαρχή της χρυσής εποχής της μοντέρνας τέχνης. Προς το τέλος του Πολέμου πήρε διαζύγιο από τη σύζυγό του και σύντομα παντρεύτηκε για δεύτερη φορά. Το ότι ήταν ευτυχισμένος φάνηκε στην τέχνη του, καθώς απομακρύνθηκε από τα ρεαλιστικά του σχέδια και προχώρησε προοδευτικά προς ένα πιο αφηρημένο ύφος. Ο Ρόθκο επιθυμούσε να προκαλεί στο κοινό, όχι μόνο νοητικές αντιδράσεις ή ενθουσιασμό αλλά να αγγίζει τα βαθύτερα συναισθήματα και επιθυμίες. Καθώς η τέχνη του γινόταν όλο και περισσότερο αναγνωρίσιμη ο Ρόθκο, όπως και άλλοι της γενιάς του, δεν ήξερε πώς να το διαχειριστεί. Η τεράστια ενέργεια και το συναισθηματικό άδειασμα που διοχέτευε στην τέχνη του, τον επηρέασαν σοβαρά. Τα φωτεινά του χρώματα προοδευτικά βάθαιναν και αντανακλούσαν μια σκοτεινή διάθεση. Η οικογένεια Ντε Μενίλ του ανέθεσε να φτιάξει τις τοιχογραφίες στο εκλησσάκι τους. Τα χρώματά του είναι σκούρα, σε γκάμα καφέ και μαύρου, είναι σκοτεινά και εκπέμπουν περισσότερο σκυθρωπότητα παρά τραγικότητα, είναι κραυγές πόνου παρά μεγαλοπρεπή σύμβολα. Τα επόμενα έργα τού συνεχίζουν να αναδίδουν απαισιοδοξία, είναι μικρότερων διαστάσεων και πιο εκφραστικά, αλλά παραμένουν κρύα και κουρασμένα. Η δύναμη των έργων τού προερχόταν από τη δύναμη των ίδιων των χρωμάτων. Για παράδειγμα, τον απασχολούσε η επίδραση ενός συγκεκριμένου κίτρινου με ένα συγκεκριμένο κόκκινο ή μωβ και πώς η σχέση τους θα εμφυσήσει ένα συναίσθημα σʼαυτόν που θα το κοιτάει. Ο Ρόθκο δεν έδινε τίτλους στα έργα του παρά μόνο ημερομηνίες. Ο θεατής έπρεπε να αντιδρά σʼαυτό που υπήρχε στον καμβά χωρίς κάποια βοήθεια από εικόνες της καθημερινότητας, λογοτεχνικές ή ιστορικές παραπομπές. Αγνή τέχνη για χάρη της τέχνης, χρώματα που διαλύονται σε άλλα χρώματα, με πρόθεση να μας απομακρύνουν από τον πόνο του πραγματικού κόσμου και να μας οδηγήσουν σε ενοράσεις του απείρου. Από το ομότιτλο βιβλίο τού MICHAEL SAPIRO μετάφραση Αλίκη Αρούχ-Μορδεχάι

20 της ΑΛΕΓΡΑΣ ΜΑΤΣΑ 20 ναζισµος και ιατρικη στα Γιαννενα Στις 23 Μαρτίου του 2011 έγινε στην Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών (ΕΗΜ) στα Γιάννενα, ομιλία του καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Τζων Καλέφ-Εζρά, με θέμα «Ναζισμός και Ιατρική». Η εκδήλωση αυτή αφιερώθηκε από την ΕΗΜ στη μνήμη των Γιαννιωτοεβραίων, που πιάστηκαν στις 25 Μαρτίου 1944 και εξοντώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα. Ο ομιλητής, συνδυάζοντας επιστημονικά με βιωματικά στοιχεία, ανέδειξε τον κυρίαρχο ρόλο που διαδραμάτισαν κορυφαίοι επιστήμονες, κυρίως γιατροί, στις φρικαλεότητες του ναζιστικού καθεστώτος. Αναφέρθηκε στις αντιλήψεις ιατρικής ηθικής και δεοντολογίας που κυριαρχούσαν τις τέσσερις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα στην επιστημονική κοινότητα και στα προγράμματα εξαναγκασμένης στείρωσης και «ευθανασίας», που υλοποιήθηκαν σε νοσοκομεία της προπολεμικής Γερμανίας. Τα προγράμματα αυτά προτάθηκαν, σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν από κορυφαίους ιατρούς, κυρίως πανεπιστημιακούς, οι οποίοι ενημέρωναν σχετικά την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, με άρθρα τους σε επιστημονικά περιοδικά. Στα πλαίσια προγραμμάτων «ευθανασίας» αναπτύχθηκαν και δοκιμάσθηκαν οι «ιατρικές» τεχνικές, που εφαρμόσθηκαν σε «βιομηχανική» κλίμακα κατά το χρονικό διάστημα ενάντια σε, περίπου «υπανθρώπους», στα στρατόπεδα εξόντωσης, με την άμεση συμμετοχή ιατρών, που είχαν ειδική μεταπτυχιακή εκπαίδευση και σε στενή συνεργασία με ιατρικές πανεπιστημιακές σχολές και ιδρύματα ιατρικής έρευνας. Έγινε σύντομη αναφορά στις μακρόχρονες σωματικές και ψυχικές επιπτώσεις στην υγεία των λίγων κρατουμένων, που επιβίωσαν του Ολοκαυτώματος. Ο Τζων Καλέφ-Εζρά ανέδειξε το υπόβαθρο που οδήγησε στην εκτέλεση αποτρόπαιων ιατρικών μελετών σε κρατούμενους, συνήθως με τη μορφή χρηματοδοτούμενων ερευνητικών προγραμμάτων (παρόμοιες «ιατρικές» μελέτες σε κρατούμενους έγιναν την ίδια εποχή και από Ιάπωνες ιατρούς). Οι μελέτες αυτές προτάθηκαν και σχεδιάσθηκαν από καθηγητές ιατρικών σχολών, οι περισσότεροι από τους οποίους «αξιοποίησαν» το υλικό που απέκτησαν, ως και πολλές δεκαετίες μετά την λήξη του Πολέμου. Παρουσιάσθηκαν στοιχεία που έδειξαν ότι, οι εν λόγω υψηλόβαθμοι δολοφόνοι-ιατροί όχι μόνο δεν τιμωρήθηκαν μετά τον Πόλεμο, αλλά συνέχισαν να ηγούνται, ως τη συνταξιοδότησή τους, της ιατρικής επιστήμης όχι μόνο στη Γερμανία αλλά ορισμένοι από αυτούς στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου μεταφέρθηκαν μετά τον Πόλεμο. Τέλος, τέθηκε το ρητορικό ερώτημα αν η επιστημονική κοινότητα «έμαθε» από αυτό το πελώριο παραστράτημα της ιατρικής επιστήμης και αν υπάρχει πιθανότητα να επαναληφθούν παρόμοια φαινόμενα ενάντια σε οποιαδήποτε κατηγορία «διαφορετικών» ανθρώπων. Η εκδήλωση έκλεισε με μια ενδιαφέρουσα δημόσια συζήτηση μεταξύ ομιλητή και των παρευρισκομένων. Την επόμενη ημέρα παρουσιάσθηκαν εκτεταμένα ηχογραφημένα αποσπάσματα της ομιλίας σε εκπομπή του δημοτικού ραδιοφώνου της πόλης, ενώ έγιναν αναφορές στην ομιλία στις τοπικές εφημερίδες Ηπειρωτικός Αγών (δυο άρθρα) και Πρωινός Λόγος (δυο άρθρα). Στο θέμα της ομιλίας αφιερώθηκε ειδική εκπομπή διάρκειας 1.5 ώρας σε τοπικό τηλεοπτικό σταθμό της πόλης (Ήπειρος ΤV1), με συνέντευξη του Τζων Καλέφ-Εζρά στο δημοσιογράφο κ. Γιώργο Γκότζο, που συνδυάσθηκε με συζήτηση για τη σημερινή κατάσταση και αναμεταδόθηκε πολλές φορές. Η πρώτη μετάδοση της εκπομπής ολοκληρώθηκε τις πρώτες ώρες της 25ης Μαρτίου, την ώρα δηλαδή που πριν από 67 χρόνια Γερμανοί στρατιώτες με ντόπιους συνεργάτες τούς περικύκλωναν τις εβραϊκές συνοικίες της πόλης. Με αυτόν τον τρόπο έγιναν ευρύτερα γνωστά στους κατοίκους της ΒΔ Ελλάδος τα στοιχεία και τα μηνύματα που παρουσιάσθηκαν στην ομιλία.