ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΒIOMHXANIKΩΝ ΚΛΑ ΩΝ 2002 ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Transcript

1 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΒIOMHXANIKΩΝ ΚΛΑ ΩΝ 2002 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η επισκόπηση αυτή βασίσθηκε σε δηµοσιευµένα στοιχεία και πληροφορίες, για την ορθότητα των οποίων η KANTOR CAPITAL Α.Ε. δεν φέρει καµία ευθύνη. Οι υπολογισµοί που περιέχονται σε αυτήν την επισκόπηση είναι ενδεικτικοί και στηρίζονται αποκλειστικά σε διαθέσιµες πληροφορίες και σε απλουστευτικές παραδοχές. Η KANTOR CAPITAL A.E. δεν φέρει καµία ευθύνη για τη χρήση των αναφεροµένων στην παρούσα έκθεση. Η ανατύπωση του συνόλου ή µέρους της έκθεσης αυτής δεν επιτρέπεται χωρίς την έγγραφη άδεια της KANTOR CAPITAL A.E. Οκτώβριος 2003

2 1. ΓΕΝΙΚΑ 1.1 Σκοπός της µελέτης είναι η παρουσίαση της πορείας των διαφόρων κλάδων αλλά και του συνόλου της Ελληνικής Βιοµηχανίας κατά το 2001, έτσι όπως αυτή φαίνεται από τους δηµοσιευµένους ισολογισµούς των εταιριών του κλάδου. Σύµφωνα µε την δοµή της µελέτης, µετά από την επισκόπηση κύριων στοιχείων και εξελίξεων της Ελληνικής Οικονοµίας, ακολουθεί η ανάλυση της συγκεντρωτικής εικόνας της Βιοµηχανικής Παραγωγής σε σχέση µε τα προηγούµενα έτη και αναλύονται βασικά χρηµατοοικονοµικά µεγέθη και δείκτες. 1.2 Για την συλλογή στοιχείων και επεξεργασία τους χρησιµοποιήθηκε βάση δεδοµένων η οποία περιέχει τους δηµοσιευµένους ισολογισµούς των 1508 εταιριών της Ελληνικής Βιοµηχανίας που παρουσίασαν κατά το έτος 2002 πωλήσεις άνω των τριών εκ. ευρώ. Σύµφωνα µε την συγκεκριµένη έκθεση, για να χαρακτηριστεί µία εταιρία βιοµηχανική αρκεί να αναπτύσσει µεταποιητική δραστηριότητα στην Ελλάδα, είτε σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις είτε σε εγκαταστάσεις τρίτων. Συνεπώς στο σύνολο της Ελληνικής Βιοµηχανίας περιέχονται και εταιρίες που δεν είναι µόνο βιοµηχανικές αλλά παρουσιάζουν και έντονη εµπορική δραστηριότητα. 1.3 Τονίζεται ότι η παρούσα έρευνα δεν υποκαθιστά σε καµία περίπτωση αντίστοιχες κλαδικές. Αντίθετα προσπαθεί να δώσει σαφή αλλά συνοπτική εικόνα του κάθε κλάδου µέσα στο γενικότερο οικονοµικό περιβάλλον και να λειτουργήσει ως έναυσµα για περαιτέρω εµβάθυνση.

3 2. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΟ 2002 Γενική Εικόνα, Τάσεις 2.1 Το 2002 ήταν έτος συγκρατηµένης ανάπτυξης για την Ελληνική Βιοµηχανία, παρά την είσοδο της χώρας στην Ευρωζώνη. Η γενικότερη αρνητική οικονοµική συγκυρία σε παγκόσµια κλίµακα οδήγησε σε περιορισµό του ρυθµού αύξησης της βιοµηχανικής παραγωγής. Έτσι, σύµφωνα µε το Στατιστικό ελτίο Οικονοµικής Συγκυρίας της Τράπεζας της Ελλάδας, ο Γενικός είκτης Βιοµηχανικής Παραγωγής αυξήθηκε το 2002 µόλις κατά 1,8% σε σχέση µε το 2001 (στις 125,9 µονάδες, µε βάση τις 100 µονάδες το 1995), ενώ ο αντίστοιχος δείκτης Μεταποίησης αυξήθηκε κατά 1,2%, στις 118,1 µονάδες. 2.2 Σηµαντικό στήριγµα στην συνολικά θετική πορεία της Ελληνικής Βιοµηχανίας αποτέλεσε η σχετική αύξηση της ανταγωνιστικότητας σε σχέση µε τον διεθνή ανταγωνισµό. Συγκεκριµένα, σύµφωνα µε το Στατιστικό ελτίο Οικονοµικής Συγκυρίας της Τράπεζας της Ελλάδας, η εξαγωγική επίδοση της βιοµηχανίας (µερίδιο της παραγωγής προς εξαγωγή) αυξήθηκε σε 17,9% το 2002 από 17,6% το 2001, ενώ η εισαγωγική διείσδυση µειώθηκε σε 51,6% από 52,2% το Τέλος, σύµφωνα µε την ίδια πηγή, το 2002 ήταν έτος µικρής µείωσης του βαθµού χρησιµοποίησης εργοστασιακού εξοπλισµού, που κυµάνθηκε στο 77,1% (σε σχέση µε 77,7% ο 2001) και σταθεροποίησης του είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών του ΙΟΒΕ (104,5 το 2002 έναντι 105,1 το 2001). Επίσης αξιοσηµείωτη είναι η σηµαντική µείωση της επενδυτικής δραστηριότητας κατά 43%. 2.3 Στο σύνολό τους οι κλάδοι της Ελληνικής Βιοµηχανίας παρουσίασαν µεγέθυνση όσον αφορά τις πωλήσεις κατά περίπου 7%, χωρίς ωστόσο αντίστοιχη πορεία της καθαρής κερδοφορίας, η οποία αυξήθηκε µόνο κατά 3,7%. Η εικόνα της κερδοφορίας στους κλάδους της Ελληνικής Βιοµηχανίας ήταν µεικτή κατά το 2002, καθότι οι µισοί κλάδοι παρουσίασαν αύξηση και οι άλλοι µισοί µείωση σε σχέση µε το Έτσι, τα καθαρά περιθώρια κέρδους παρουσίασαν στην πλειοψηφία τους αρνητικές µεταβολές, µειωµένα κατά 3,2% στο σύνολο της Ελληνικής Βιοµηχανίας. Πάντως, είναι αξιοσηµείωτο το γεγονός ότι δεδοµένης της γενικότερης οικονοµικής ύφεσης, η Ελληνική Βιοµηχανία σε γενικές γραµµές αντέδρασε θετικά και αύξησε τόσο τις πωλήσεις της όσο και τη κερδοφορία της, υποβοηθούµενη από την επιτάχυνση των Ολυµπιακών Έργων και την εισροή πόρων από το Γ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.

4 2.4 Ως προς τα οικονοµικά αποτελέσµατα του κλάδου, πρέπει να τονιστεί ότι η αύξηση του ύψους των πωλήσεων σε σχέση µε το 2001 κατά 7,1% συνδυάσθηκε µε µεγαλύτερη αύξηση σε επίπεδο µικτών κερδών, στο 13,1%. Η µικρή σχετικά αύξηση των καθαρών προ φόρων κερδών οφείλεται στα αυξηµένα λειτουργικά έξοδα. Στο σύνολο της Βιοµηχανίας, η ελαφρά αυξηµένη κερδοφορία σε συνδυασµό µε τις αυξήσεις των Ιδίων Κεφαλαίων (κατά 1,6%) και του Ενεργητικού (κατά 6,9%) είχαν ως αποτέλεσµα τη διατήρηση των δεικτών απόδοσης Ιδίων Κεφαλαίων και Ενεργητικού, στα επίπεδα του 2001, σε 10% και 4,6% αντίστοιχα (οι αντίστοιχες αποδόσεις κατά το 2001 ήταν 9,9% για τα Ίδια Κεφάλαια και 4,7% για το Ενεργητικό). Οι Βασικές Αιτίες 2.5 Το 2001 αποτέλεσε έτος µετάβασης για την Ελληνική Βιοµηχανία, µε, όπως προαναφέρθηκε πολύ χαµηλούς ρυθµούς αύξησης του δείκτη βιοµηχανικής παραγωγής, στα επίπεδα του 1,8%. Έντονες ήταν οι επιρροές εξωγενών παραγόντων στην γενικότερη εικόνα του χώρου. Έτσι, οι µειωµένοι ρυθµοί ανάπτυξης εξηγήθηκαν σε µεγάλο βαθµό από : α. τις µειωµένες διεθνείς τιµές του πετρελαίου που επηρέασαν τα αποτελέσµατα του κλάδου παραγώγων πετρελαίου, που αποτελεί έναν από τους σηµαντικότερους κλάδους της ελληνικής βιοµηχανίας, β. τους µειωµένους ρυθµούς ανάπτυξης των ανεπτυγµένων χωρών, αν και η ελληνική οικονοµία είναι συγκριτικά λιγότερο ανοικτή στο εξωτερικό (σοβαρή επιβράδυνση στην ΕΕ, µε αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,6% το 2002) που επηρέασαν τις ελληνικές εξαγωγές, ενώ τα γεγονότα της 11ης Σεπτεµβρίου είχαν ως αποτέλεσµα την αύξηση της αβεβαιότητας και κλόνισαν τη διεθνή επιχειρηµατική εµπιστοσύνη, και γ. την αρνητική πορεία του χρηµατιστηρίου που είχε άµεση επίπτωση στα καθαρά αποτελέσµατα πολλών σηµαντικών βιοµηχανιών, ενώ µειώθηκε σηµαντικά και η δυνατότητα άντλησης φθηνών κεφαλαίων από την κεφαλαιαγορά 2.6 Η µικρή ανάπτυξη της Ελληνικής Βιοµηχανίας η οποία στηρίχθηκε στην εντατικοποίηση των ρυθµών προετοιµασίας για τους Ολυµπιακούς Αγώνες, που ωφέλησε σε µεγάλο βαθµό τους κλάδους που δραστηριοποιούνται στη κατασκευή υποδοµών. Επίσης σηµαντική ήταν η συνεισφορά κλάδων που απευθύνονται σε δυναµικές αγορές του εσωτερικού, όπως ο κλάδος τροφίµων και φαρµάκων. Τέλος, αν και η τελι κη επίδραση είναι δύσκολα ποσοτικοποιήσιµη σε επίπεδο Βιοµηχανικών κλάδων, πρέπει ν επισηµανθεί ότι η έναρξη χρησιµοποίησης του ευρώ στην Ελλάδα

5 οδήγησε σε γενικευµένες ανατιµήσεις που στήριξαν τις πωλήσεις σηµαντικού αριθµού εταιρειών της Ελληνικής Βιοµηχανίας. 2.7 Οι κύριοι παράγοντες που επηρέασαν την γενικότερη εικόνα, σε σχέση µε το 2001 είναι: α. η πολύ σηµαντική αύξηση της κερδοφορίας και των τριών σηµαντικότερων κλάδων της Ελληνικής Βιοµηχανίας (κατά 52% για τον κλάδο παραγώγων πετρελαίου, κατά 40% για τον κλάδο φαρµάκων, και κατά 22% του κλάδου τροφίµων), β. η ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ, και η έναρξη χρήσης του ενιαίου ευρωπαϊκού νοµίσµατος ( ), καθώς και η ισχυροποίηση του ευρώ έναντι του δολαρίου κατά το 2002, και γ. η εντατικοποίηση των έργων που συνδέονται µε την Ολυµπιάδα του 2004, που στήριξε τους κλάδους που δραστηριοποιούνται µε την κατασκευή υποδοµών. Οι Επιχειρήσεις του Βιοµηχανικού Τοµέα 2.8 Εξετάζοντας τις επιχειρήσεις της ελληνικής βιοµηχανίας στο σύνολό τους, διαπιστώνεται σε γενικές γραµµές, ότι αριθµός εταιρειών µε πωλήσεις άνω των 3 εκ. παραµένει σταθερός, µε οριακή αύξηση κατά 34 εταιρείες, δηλαδή κατά 2,3% (Πίνακας 2.1). Σε επίπεδο κλάδων, ο κλάδος των Τροφίµων κατέχει το 23% των παραγωγικών µονάδων (347 εταιρείες), ενώ σηµαντική εξακολουθεί να είναι η παρουσία του κλάδου Ενδύµατος, παρά το ότι στο δείγµα του 2002 παρουσίασε τη µεγαλύτερη µείωση σε αριθµό εταιριών (13). Ο κλάδος των ιαφόρων Προϊόντων αύξησε σηµαντικά την παρουσία του αφού 45 νέες εταιρίες περιλαµβάνονται στο δείγµα το Μικρότερες αυξήσεις εµφανίζουν οι κλάδοι Φαρµάκων και Μεταλλουργικών Προϊόντων.

6 Πίνακας 2.1 Κατάταξη Βιοµηχανικών Κλάδων µε Βάση τον Αριθµό Εταιρειών µε Πωλήσεις άνω των 3 εκ. το 2002 Κλάδος Αρι θµός εται ρι ών2002 Αρι θµός εται ρι ών2001 Μεταβολή ΤΡΟΦΙΜΑ ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΕΝ ΥΜΑΤΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΙΑΦΟΡΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΧΗΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΧΑΡΤΙ ΠΟΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ ΕΠΙΠΛΑ ΞΥΛΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΥΠΟ ΗΜΑΤΑ ΕΞΟΡΥΞΗ ΚΑΠΝΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ 9 6 ΛΕΥΚΑ ΕΙ Η 8 6 ΤΣΙΓΑΡΑ 6 6 ΕΡΜΑ 5 3 ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR Στο ιάγραµµα 2.1 παρουσιάζεται η κατάταξη των κλάδων µε βάση το µέσο µέγεθος των επιχειρήσεων. Το µεγαλύτερο µέσο µέγεθος επιχειρήσεων εξακολουθεί, µε µεγάλη διαφορά να παρουσιάζει ο κλάδος των Παραγώγων Πετρελαίου, και ακολουθούν οι κλάδοι Τσιγάρων και Μεταλλουργικών Προϊόντων. Η µεγάλη µείωση του µέσου µεγέθους στον κλάδο πετρελαίου οφείλεται στην αύξηση των αντίστοιχων εταιριών του δείγµατος από 6 το 2001 σε 9 το Στη δεύτερη θέση ανέβηκε ο κλάδος Τσιγάρων που ξεπέρασε τον δεύτερο πέρυσι κλάδο των Μεταλλουργικών Προϊόντων. Γενικότερα, στο σύνολο της Ελληνικής Βιοµηχανίας παρατηρείται αύξηση του µέσου µεγέθους των εταιρειών ( χιλ. έναντι χιλ.) που οφείλεται σε γενικές γραµµές σε αύξηση των πωλήσεων των αντίστοιχων κλάδων και των εταιρειών που τους απαρτίζουν, και όχι σε µείωση του αριθµού των µεγάλων εταιρειών.

7 ιάγραµµα 2.1 : Κατάταξη Κλάδων µε βάση το Μέσο Μέγεθος (εκατοµµύρια ) ΥΠΟ ΗΜΑΤΑ 5,9 6,7 ΕΡΜΑ 9,9 7,7 ΕΝ ΥΜΑΤΑ 7,9 8,1 ΛΕΥΚΑ ΕΙ Η 9,8 8,5 Ι ΑΦΟΡΑ ΠΡΟΙ ΟΝΤΑ 11,3 8,7 ΕΠΙ ΠΛΑ 9,1 9,1 ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ 9,5 10,6 ΠΛΑΣΤΙ ΚΑ 10,1 11,3 ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙ ΚΑ ΠΡΟΙ ΟΝΤΑ 11,7 12,7 ΞΥΛΟ 15,9 14,8 ΧΑΡΤΙ 16,3 16,3 ΧΗΜΙΚΑ 17,1 17,3 ΜΕΤΑΛΛΙ ΚΑ ΠΡΟΙ ΟΝΤΑ 16,3 18,8 ΠΡΟΙ ΟΝΤΑ ΜΗ ΜΕΤΑΛΛΙ ΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ 16,2 19,1 ΗΛΕΚΤΡΙ ΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ 21,8 19,9 ΤΡΟΦΙ ΜΑ 17,6 19,9 ΕΞΟΡΥΞΗ 25,3 22,5 ΚΑΠΝΟΣ 35,3 32,0 ΜΕΤΑΦΟΡΙ ΚΑ ΜΕΣΑ 30,1 34,3 ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙ ΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙ ΣΜΟΣ 36,7 37,0 ΠΟΤΑ 35,2 38,9 ΦΑΡΜΑΚΑ 46,4 50,6 ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙ ΚΑ ΠΡΟΙ ΟΝΤΑ 129,7 103,5 ΤΣΙ ΓΑΡΑ 116,4 123,8 ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙ ΟΥ 602,7 958, Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR 2.10 Ως προς το µέγεθος της συγκέντρωσης όπως εκφράζεται βάσει του ποσοστού των εταιριών του κλάδου που πετυχαίνουν το 50% των συνολικών πωλήσεων του κλάδου η µικρότερη παρουσιάζεται στον κλάδο των Λευκών Ειδών και ακολουθούν οι κλάδοι Μηχανών / Συσκευών, Υποδηµάτων, Ενδυµάτων και Καπνού ενώ η µεγαλύτερη παρατηρείται στις Ηλεκτρικές Συσκευές, στα Ποτά, και στον Ηλεκτρολογικό Εξοπλισµό, όπως διακρίνεται στο ιάγραµµα 2.2. Η µέση συγκέντρωση κρίνεται αρκετά υψηλή, καθώς κυµαίνεται περίπου στο 15%.

8 ιάγραµµα 2.2 : Κατάταξη Κλάδων µε Βάση τη Συγκέντρωση (Μικρότερο Ποσοστό Συνεπάγεται Μεγαλύτερη Συγκέντρωση) ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΠΟΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜ ΟΣ ΠΡΟΙΟΝΤΑ Μ Η Μ ΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΑ Μ ΕΤΑΦΟΡΙΚΑ Μ ΕΣΑ ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΞΥΛΟ ΧΗΜ ΙΚΑ ΕΞΟΡΥΞΗ Μ ΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΕΠΙΠΛΑ ΦΑ ΡΜ Α ΚΑ ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΤΣΙΓΑΡΑ ΠΛ Α ΣΤΙΚΑ ΙΑΦΟΡΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΧΑΡΤΙ ΕΡΜ Α ΚΑΠΝΟΣ ΕΝ ΥΜ ΑΤΑ ΥΠΟ ΗΜ ΑΤΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΛΕΥΚΑ ΕΙ Η 4,3% 4,7% 5,0% 6,2% 8,1% 9,7% 10,7% 11,1% 12,5% 13,7% 14,3% 14,3% 14,3% 14,5% Μέ ση συγκέ ντρωση 15,6% 15,5% 16,7% 17,2% 17,9% 19,6% 20,0% 23,1% 25,4% 26,7% 27,3% 37,5% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR Σηµείωση: Η Συγκέντρωση ορίζεται ως το ποσοστό των εταιρειών του κλάδου που πετυχαίνουν το 50% των πωλήσεων.

9 Βασικά Στοιχεία Αποτελεσµάτων Χρήσεως της Ελληνικής Βιοµηχανίας 2.12 Οι συνολικές πωλήσεις της Ελληνικής Βιοµηχανίας σηµείωσαν αύξηση κατά το 2002, και ανήλθαν σε 36,3 δις έναντι 33,9 δις της προηγούµενης χρονιάς. Ο ρυθµός αύξησης (7,1%) υστέρησε ελάχιστα σε σύγκριση µε το 2001 (7,9%) Η αύξηση των πωλήσεων συνοδεύτηκε από µεγαλύτερη αύξηση των µικτών κερδών, κατά 13,1%. Συνέπεια αυτού ήταν η αύξηση που εµφάνισε το µικτό περιθώριο κατά 1,2 ποσοστιαία µονάδα στο 21,8% από 20,7% το Μικρή αύξηση παρατηρήθηκε στα καθαρά αποτελέσµατα της Βιοµηχανίας, τα οποία παρουσίασαν άνοδο κατά 3,7%, στα 2 δισ το 2002, ενώ το περιθώριο καθαρού κέρδους µειώθηκε οριακά από 5,8% το 2001 σε 5,6% το Η βελτίωση του µικτού περιθωρίου µπορεί να αποδοθεί σε σηµαντικό βαθµό στη βελτίωση της κερδοφορίας του πολύ σηµαντικού κλάδου Παραγώγων Πετρελαίου, που αύξησε το µικτό του περιθώριο, σε συνδυασµό µε τη σταδιακή µεταστροφή του αρνητικού κλίµατος που επικρατούσε µετά την επίθεση της 11ης Σεπτεµβρίου Επίσης σηµαντικό ρόλο στη βελτίωση των µικτών περιθωρίων έπαιξε η χρησιµοποίηση του ευρώ από Η σηµαντική αύξηση των µικτών κερδών στο σύνολο των κλάδων της Ελληνικής Βιοµηχανίας, αντισταθµίστηκε όµως από την αύξηση των λειτουργικών εξόδων κατά 14,3%, που αντανακλά κατά κύριο λόγο την αύξηση του κόστους διάθεσης και διανοµής ως απόρροια του αυξανόµενου ανταγωνισµού που βιώνουν οι ελληνικές επιχειρήσεις. Έτσι το καθαρό περιθώριο κέρδους σηµείωσε οριακή µείωση 0,2 ποσοστιαίων µονάδων. Τέλος, θετικά συνέβαλε και η αύξηση των χρηµατοοικονοµικών εσόδων που παρουσίασαν πολλές επιχειρήσεις µέσα στο Πίνακας 2.2 Βασικά Οικονοµικά Μεγέθη της Ελληνικής Βιοµηχανίας Μέγεθος ( '000) ιαφορά ιαφορά % Πωλήσεις ,1% Μικτά κέρδη ,1% Μικτό Περιθώριο Κέρδους 21,8% 20,7% 1,2% 5,6% Καθαρά κέρδη προ φόρων ,7% Καθαρό Περιθώριο Κέρδους 5,6% 5,8% -0,2% -3,2% Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR

10 Κλαδική ιάθρωση 2.15 Η σηµαντικότερη συνεισφορά στις πωλήσεις προήλθε από τους κλάδους των Τροφίµων και των Παραγώγων Πετρελαίου, καθώς οι εταιρείες των κλάδων αυτών πραγµατοποίησαν το 19% και το 14,9% του συνόλου των πωλήσεων της Ελληνικής Βιοµηχανίας αντίστοιχα. Ακολουθεί σε µεγάλη απόσταση ο κλάδος των Φαρµάκων µε 9,6%. Στον αντίποδα, η βιοµηχανίες έρµατος, Λευκών Ειδών και Υποδηµάτων συνεισφέρουν στο σύνολο των πωλήσεων το 0,1%, 0,2% και 0,3% αντίστοιχα Σε επίπεδο ανάλυσης µεταβολών, στην πορεία της Βιοµηχανίας για το 2002 πρωτεύον ρόλο έπαιξαν η σηµαντική αύξηση των πωλήσεων κατά 12% του κλάδου Τροφίµων, κατά 21,3% του κλάδου Φαρµάκων και κατά 15,5% του κλάδου Μεταλλικών Προϊόντων. Συγκεκριµένα, ο κλάδος των Τροφίµων συνέβαλε κατά σχεδόν 31 ποσοστιαίες µονάδες στη συνολική µεταβολή των πωλήσεων της Ελληνικής βιοµηχανίας, ενώ η συµβολή των κλάδων Φαρµάκων και Ηλεκτρολογικού εξοπλισµού ήταν 25,5 και 13,7 µονάδες αντίστοιχα Ο κλάδος Προϊόντων µη Μεταλλικών Ορυκτών σηµείωσε τα µεγαλύτερα κέρδη στο σύνολο της Ελληνικής Βιοµηχανίας λόγω των υψηλών πωλήσεών του (5η θέση) που συνοδεύονται και από υψηλά περιθώρια. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο κλάδος Τροφίµων ο οποίος παρά τον πολύ σηµαντικό όγκο πωλήσεων, εµφανίζει πολύ χαµηλά περιθώρια κέρδους (της τάξεως του 4,5%). Έτσι, αν και βρίσκεται στη δεύτερη θέση στην κατάταξη των πιο κερδοφόρων κλάδων, η απόσταση του από τους κλάδους που ακολουθούν, και που παρουσιάζουν πιο ικανοποιητικούς δείκτες κερδοφορίας, είναι πολύ µικρή. Σηµειώνεται ότι ο συγκεκριµένος κλάδος, πέραν των πολύ σηµαντικών λειτουργικών του εξόδων επιβαρύνεται και από πολύ σηµαντικές αποσβέσεις (της τάξεως των 312 εκ.), που προκύπτουν από υψηλές επενδύσεις προηγουµένων ετών. Τα χειρότερα αποτελέσµατα από τους κερδοφόρους κλάδους κατέγραψε για ακόµα µία χρονιά η βιοµηχανία έρµατος. Σηµειώνεται όµως ότι µόλις δύο κλάδοι της Ελληνικής Βιοµηχανίας ήταν ζηµιογόνοι το Πρόκειται για τους κλάδους των Μεταφορικών Μέσων και των Προϊόντων Χάρτου. Ο πρώτος επηρεάστηκε από την πολύ αρνητική πορεία των Ελληνικών Ναυπηγείων ( 115 εκ.) και ο δεύτερος από τα αρνητικά αποτελέσµατα της Αθηναϊκής Χαρτοποιΐας, που κατέγραψε ζηµίες της τάξης των 32,8 εκ Σε επίπεδο ανάλυσης µεταβολών κερδοφορίας, σηµαντική συµβολή στην αύξηση της κερδοφορίας του συνόλου της Ελληνικής Βιοµηχανίας (κατά σχεδόν 72 εκ. επί του συνόλου των κλάδων) είχε η αύξηση της κερδοφορίας κατά 83,3 εκ. του κλάδου Φαρµάκων και κατά 75,3 εκ. του κλάδου Παραγώγων Πετρελαίου.

11 Αντιστρόφως, σηµαντική ήταν η µείωση της κερδοφορίας του κλάδου Μεταφορικών Μέσων κατά 85,4, η οποία οφείλεται στην καταγραφή πολύ υψηλών ζηµιών ( 115 εκ.) από τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ. Πίνακας 2.3 Κατάταξη των Βιοµηχανικών Κλάδων µε Βάση τις Πωλήσεις και τα Κέρδη Κλάδος Πωλήσεις 2002 ( '000) Κέρδη προ φόρων 2002 ( '000) Κατάταξη µε βάση τα κέρδη ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΦΑΡΜΑΚΑ ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΠΟΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΧΗΜΙΚΑ ΕΝ ΥΜΑΤΑ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΧΑΡΤΙ ΙΑΦΟΡΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΚΑΠΝΟΣ ΤΣΙΓΑΡΑ ΞΥΛΟ ΕΞΟΡΥΞΗ ΕΠΙΠΛΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΥΠΟ ΗΜΑΤΑ ΛΕΥΚΑ ΕΙ Η ΕΡΜΑ Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR 2.19 Με βάση το ιάγραµµα 2.3 παρατηρείται σηµαντική συσχέτιση µεταξύ του µεγέθους των κλάδων από πλευράς πωλήσεων και καθαρών προ φόρων κερδών. Υπάρχουν ωστόσο κλάδοι, όπως των Μη Μεταλλικών Ορυκτών, των ιαφόρων Προϊόντων, των Χηµικών, του Ηλεκτρολογικού Εξοπλισµού και των Φαρµάκων, οι οποίοι εµφανίζουν πολύ υψηλότερη κερδοφορία από την αναµενόµενη, καταδεικνύοντας έτσι τη δυναµικότητά τους.

12 ιάγραµµα 2.3 : Σχέση Μεγέθους και Κερδών Κλάδων R 2 = 0, Πωλήσει ς ( '000) Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR 2.20 Ως προς τη συνεισφορά των διαφόρων κλάδων στο βιοµηχανικό προϊόν της χώρας παρατηρείται ότι οι έξι (από τους 25) µεγαλύτεροι κλάδοι (Τρόφιµα, Παράγωγα Πετρελαίου, Φάρµακα Καλλυντικά Απορρυπαντικά, Μεταλλικά Προϊόντα, Μη Μεταλλικά Ορυκτά και Μεταλλουργικά Προϊόντα) πραγµατοποιούν περισσότερο από το 63% του συνόλου του κύκλου εργασιών και το 65% των κερδών, ενώ παραδοσιακοί κλάδοι µε µεγάλο αριθµό εταιρειών όπως η Κλωστοϋφαντουργία ή τα Ενδύµατα έχουν πολύ µειωµένη συµµετοχή στις συνολικές πωλήσεις και στα κέρδη Αναλυτικότερα, η συµµετοχή του κάθε κλάδου στο σύνολο των πωλήσεων και των κερδών της Ελληνικής Βιοµηχανίας φαίνεται από το διάγραµµα 2.4.

13 ιάγραµµα 2.4: Συµµετοχή ανά Κλάδο στο Σύνολο Πωλήσεων και Κερδών της Βιοµηχανίας ΕΡΜΑ ΛΕΥΚΑ ΕΙ Η ΥΠΟ ΗΜΑΤΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΕΠΙ ΠΛΑ ΕΞΟΡΥΞΗ ΞΥΛΟ ΚΑΠΝΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙ ΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ Ι ΑΦΟΡΑ ΠΡΟΙ ΟΝΤΑ ΤΣΙ ΓΑΡΑ -0,6% ΧΑΡΤΙ ΠΛΑΣΤΙ ΚΑ ΕΝ ΥΜΑΤΑ -3,3% ΜΕΤΑΦΟΡΙ ΚΑ ΜΕΣΑ ΧΗΜΙΚΑ ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙ ΚΑ ΠΡΟΙ ΟΝΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙ ΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙ ΣΜΟΣ ΠΟΤΑ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙ ΚΑ ΠΡΟΙ ΟΝΤΑ ΠΡΟΙ ΟΝΤΑ ΜΗ ΜΕΤΑΛΛΙ ΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΙ ΚΑ ΠΡΟΙ ΟΝΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙ ΟΥ ΤΡΟΦΙ ΜΑ 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% 0,3% 0,3% 0,6% 0,6% 0,4% 0,7% 0,9% 0,9% 0,4% 1,0% 1,0% 1,1% 1,6% 1,3% 3,3% 1,9% 4,8% 2,0% 2,1% 2,8% 2,7% 1,8% 2,9% 2,9% 4,1% 3,5% 0,1% 4,1% 7,2% 4,1% 4,6% 4,0% 6,0% 6,8% 3,3% 6,8% 8,8% 9,6% 10,8% 14,2% 14,9% 15,4% 17,7% 19,0% -5% 0% 5% 10% 15% 20% 25% Πωλήσεις Κέρδη Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR

14 Ρυθµοί Μεταβολής Πωλήσεων και Κερδών 2.22 Οι περισσότεροι κλάδοι της Ελληνικής Βιοµηχανίας παρουσίασαν αύξηση των πωλήσεων τους, µε τις εξαιρέσεις των κλάδων Ηλεκτρολογικού Εξοπλισµού και Καπνού κατά κύριο λόγο και σε µικρότερο βαθµό αυτών της Ενδυµασίας, των Παραγώγων Πετρελαίου και των Προϊόντων Χάρτου Η µεγαλύτερη ανάπτυξη σηµειώθηκε σε µικρούς από πλευράς πωλήσεων κλάδους όπως τα ιάφορα Προϊόντα και το έρµα. Η αύξηση των πωλήσεων των Τροφίµων σε συνδυασµό µε τη µείωση των πωλήσεων των Πετρελαίων διευρύνει την απόσταση µεταξύ των δύο που βρίσκονται στην 1η και 2η θέση της Ελληνικής Βιοµηχανίας. Παρά τον όχι θεαµατικά υψηλό ρυθµό ανάπτυξης, ο κλάδος των Τροφίµων θεωρείται ο πλέον ανεπτυγµένος στην Ελληνική Βιοµηχανία µε το µεγαλύτερο πλήθος εταιριών (347) που πραγµατοποιούν πωλήσεις άνω των 3 εκ, ενώ ήταν αξιοσηµείωτη η αύξηση της κερδοφορίας του κατά 22% σε σχέση µε το Επίσης, ιδιαίτερα σηµαντική θεωρείται η αύξηση πωλήσεων του κλάδου Φαρµάκων. Οι εντυπωσιακές επιδόσεις του κλάδου φαρµάκων οφείλονται σε µεγάλο βαθµό στην εισαγωγή στην αγορά νέων φαρµάκων µε υψηλότερες µοναδιαίες τιµές και περιθώρια από τα φάρµακα που αντικαθιστούν 2.25 Τέλος, αξίζει να υπογραµµισθεί η ανοδική πορεία των κλάδων Μεταφορικών Μέσων, Μεταλλικών Προϊόντων, και Μεταλλουργικών Προϊόντων, οι οποίοι ευνοούνται σηµαντικά από την ανάκαµψη του κατασκευαστικού κλάδου, τα έργα υποδοµής που υλοποιούνται µε βάση το Γ ΚΠΣ και τους Ολυµπιακούς Αγώνες, καθώς και τις προµήθειες των ενόπλων δυνάµεων. Πρέπει, ωστόσο, να σηµειωθεί ότι και οι τρεις αυτοί κλάδοι κατέγραψαν αρνητικές µεταβολές της κερδοφορίας τους σε σχέση µε το 2001, δείχνοντας ότι η ανάπτυξή τους δεν είναι πάντα υγιής Σε ότι αφορά στην κερδοφορία, ξεχωρίζει η µεταβολή κατά 52,2% του κλάδου των Παραγώγων Πετρελαίου καθώς µεταβολή κατά 40,5% του κλάδου των Φαρµάκων, που τους φέρνουν στην 3η και 4η θέση του πίνακα της κερδοφορίας των κλάδων της ελληνικής Βιοµηχανίας µε κέρδη που φτάνουν τα 289,2 εκ. και 219,4 εκ. αντίστοιχα. Τα Φάρµακα εκµεταλλεύτηκαν µε τον καλύτερο τρόπο την αύξηση των πωλήσεών τους ενώ παράλληλα πέτυχαν µείωση των λειτουργικών εξόδων, ωθώντας την κερδοφορία τους σε άνοδο. Ο κλάδος Παραγώγων Πετρελαίου ωφελήθηκε από τη βελτιστοποίηση του προγραµµατισµού και συντονισµού των

15 προµηθειών, σε µια χρονιά έντονης αστάθειας και διακυµάνσεων, και από την επιτυχηµένη στρατηγική επέκτασης σε νέες αγορές πέραν της ελληνικής. Σηµειώνονται επίσης οι πολύ θετικές επιδόσεις του κλάδου Μη Μεταλλικών Ορυκτών (ο κλάδος παραµένει ο πιο κερδοφόρος κλάδος της Ελληνικής Βιοµηχανίας) κυρίως εξαιτίας της αυξηµένης οικοδοµικής δραστηριότητας, καθώς και του κλάδου Τροφίµων (δεύτερος πιο κερδοφόρος), που αύξησαν σηµαντικά την κερδοφορία τους Επισηµαίνονται οι αρνητικές επιδόσεις των κλάδων Μεταφορικών Μέσων και Προϊόντων Χάρτου, καθώς και Ηλεκτρολογικού Υλικού (επηρεαζόµενος σηµαντικά από την ΙΝΤΡΑΚΟΜ), Κλωστοϋφαντουργίας και Μεταλλουργικών Προϊόντων, µε την Κλωστοϋφαντουργία όµως να υλοποιεί σηµαντικά επενδυτικά προγράµµατα οι αποσβέσεις των οποίων επηρεάζουν τα τελικά καθαρά αποτελέσµατα. Πίνακας 2.4 Κατάταξη Επιµέρους Κλάδων µε Βάση τον Ρυθµό Μεταβολής Πωλήσεων και Καθαρών Προ-φόρων Κερδών Κλά δος Μεταβολή Πωλήσεων Μεταβολή Κερδών Κατάταξη µε βάση το ρυθµό µεταβολής ΙΑΦΟΡΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ 82,9% 43,9% 2 ΕΡΜΑ 29,1% 40,7% 3 ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ 21,7% -447,1% 25 ΦΑΡΜΑΚΑ 21,3% 40,5% 4 ΛΕΥΚΑ ΕΙ Η 15,7% 31,2% 6 ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ 15,5% -16,0% 15 ΥΠΟ ΗΜΑΤΑ 12,2% 12,0% 12 ΤΡΟΦΙΜΑ 12,0% 22,2% 9 ΞΥΛΟ 11,9% -54,8% 22 ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ 11,6% -28,5% 18 ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ 10,4% 28,6% 7 ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ 10,2% 18,2% 10 ΧΗΜΙΚΑ 8,5% 2,7% 14 ΠΛΑΣΤΙΚΑ 8,0% 18,0% 11 ΠΟΤΑ 7,9% 12,0% 13 ΤΣΙΓΑΡΑ 6,4% 26,7% 8 ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ 6,2% -17,4% 16 ΕΞΟΡΥΞΗ 3,8% 36,1% 5 ΕΠΙΠΛΑ 0,5% -49,3% 21 ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ 0,3% -54,9% 23 ΧΑΡΤΙ -1,9% -189,3% 24 ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ -5,6% 52,2% 1 ΕΝ ΥΜΑΤΑ -7,8% -35,5% 20 ΚΑΠΝΟΣ -9,4% -22,5% 17 ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ -14,2% -30,6% 19 Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR

16 2.28 Στον Πίνακα 2.5, φαίνεται η αύξηση κατά 1,2 ποσοστιαίες µονάδες του µικτού περιθωρίου κέρδους της βιοµηχανίας, και η ανεπαίσθητη πτώση κατά 0,2 ποσοστιαίες µονάδες του καθαρού περιθωρίου κέρδους. Είναι ενδεικτικό ότι, ενώ οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 7,1% σε σχέση µε το 2001, το αντίστοιχο κόστος παραγωγής αυξήθηκε κατά 3,7%, ενώ τα λειτουργικά έξοδα σηµείωσαν άνοδο 14,3%. Η µείωση της κερδοφορίας ξεκινάει από το επίπεδο του µικτού περιθωρίου κέρδους σε 9 κλάδους της Βιοµηχανίας. Σε γενικές γραµµές, οι σηµαντικοί βάσει των πωλήσεών τους κλάδοι (Τρόφιµα, Παράγωγα Πετρελαίου, Φάρµακα, Προϊόντα Μη Μεταλλικών Ορυκτών) σηµείωσαν βελτίωση του µικτού περιθωρίου τους, µε εξαίρεση την Μεταλλουργία και τα Μεταλλικά Προϊόντα που παρουσίασαν µείωση 2,2% και 1,3% αντίστοιχα. Η άνοδος του ευρώ έναντι του δολαρίου επηρέασε θετικά τα µικτά περιθώρια των περισσότερων κλάδων καθώς σήµανε φθηνότερες εισαγόµενες πρώτες ύλες και ζηµίωσε µόνο εκείνες τις επιχειρήσεις που στηρίζονται στην εξαγωγική τους δραστηριότητα. Η αυξηµένη οικοδοµική δραστηριότητα στο εσωτερικό της χώρας τόσο ιδιωτική όσο και λόγω Ολυµπιακών Αγώνων βοήθησε ορισµένες σηµαντικές βιοµηχανίες, όπως των Μη Μεταλλικών Ορυκτών και του Ηλεκτρολογικού Εξοπλισµού Από τους 25 κλάδους της Ελληνικής Βιοµηχανίας, οι 14 αύξησαν το καθαρό περιθώριο κέρδους. Σηµαντικότερες µεταβολές παρουσίασαν οι κλάδοι Λευκών Ειδών, Ηλεκτρολογικού Εξοπλισµού, Παραγώγων Πετρελαίου, Τροφίµων και Χηµικών, που είναι οι µόνοι κλάδοι µε θετική µεταβολή µεγαλύτερη του 1,7%. Αντίθετα, οι κλάδοι Εξόρυξης, Καπνού, ιαφόρων Προϊόντων, Μεταλλουργίας και Ξύλου παρουσίασαν αρνητική µεταβολή µεγαλύτερη του 2%.

17 Πίνακας 2.5 Κατάταξη Επιµέρους Κλάδων µε Βάση τον Ρυθµό Μεταβολής Πωλήσεών και Καθαρών Προ-φόρων Κερδών Κλάδος Μεταβολή Μεταβολή Πωλήσεων Κερδών % 2001 % ιαφορά µικτού περιθωρίου (ποσοστ. µον.) ιαφορά καθαρού περιθωρίου (ποσοστ. µον.) ΙΑΦΟΡΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ 82,9% 43,9% -2,4-2,7 ΕΡΜΑ 29,1% 40,7% -0,9 0,6 ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ 21,7% -447,1% 1,6-8,4 ΦΑΡΜΑΚΑ 21,3% 40,5% 1,4 1,1 ΛΕΥΚΑ ΕΙ Η 15,7% 31,2% 2,7 0,6 ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ 15,5% -16,0% -1,3-1,0 ΥΠΟ ΗΜΑΤΑ 12,2% 12,0% 0,9 0,0 ΤΡΟΦΙΜΑ 12,0% 22,2% 1,8 0,4 ΞΥΛΟ 11,9% -54,8% -2,1-3,2 ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ 11,6% -28,5% -2,2-2,1 ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ 10,4% 28,6% 0,3 1,0 ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ 10,2% 18,2% 0,4 1,0 ΧΗΜΙΚΑ 8,5% 2,7% 1,8-0,4 ΠΛΑΣΤΙΚΑ 8,0% 18,0% 1,3 0,5 ΠΟΤΑ 7,9% 12,0% 0,6 0,4 ΤΣΙΓΑΡΑ 6,4% 26,7% -0,7 2,1 ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ 6,2% -17,4% -1,5-1,5 ΕΞΟΡΥΞΗ 3,8% 36,1% -3,5-3,5 ΕΠΙΠΛΑ 0,5% -49,3% 0,3-3,2 ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ 0,3% -54,9% 1,0-0,2 ΧΑΡΤΙ -1,9% -189,3% -0,4-3,3 ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ -5,6% 52,2% 1,8 1,5 ΕΝ ΥΜΑΤΑ -7,8% -35,5% -1,0-1,5 ΚΑΠΝΟΣ -9,4% -22,5% -3,3-0,8 ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ -14,2% -30,6% 2,0-2,4 ΣΥΝΟΛΟ 7,1% 3,7% 1,2-0,2 Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR

18 Οικονοµικά Στοιχεία του Συνόλου της Βιοµηχανίας 2.30 Τα µεγέθη του ενοποιηµένου ισολογισµού δίνουν µια οριακά θετική εικόνα για την πορεία της Ελληνικής Βιοµηχανίας κατά το Αναλυτικότερα, σε σχέση µε το 2001 παρατηρήθηκε µικρή αύξηση των ιδίων κεφαλαίων κατά 1,6%. Παράλληλα όµως, οι µέσο-µακροπρόθεσµες υποχρεώσεις αυξήθηκαν κατά 9,9%, ποσοστό το οποίο υπερβαίνει σηµαντικά τον ρυθµό αύξησης των ιδίων κεφαλαίων. Το συνολικό ενεργητικό αυξήθηκε κατά 6,9% µε το πάγιο ενεργητικό να αυξάνεται κατά 4,7% αλλά το κυκλοφορούν να µειώνεται κατά 5%. Πίνακας 2.6 Στοιχεία Ενοποιηµένου Ισολογισµού Βιοµηχανίας για το 2002 (σύνολο εταιρειών µε πωλήσεις πάνω από 3 εκ.) ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ (%) Πάγιο Ενεργητικό (χιλ. ευρώ) ,7% Κυκλοφορούν Ενεργητικό (χιλ. ευρώ) ,0% ΣύνολοΕνεργητ ι κού (χι λ. ευρώ) ,9% Ιδια Κεφάλαια (χιλ. ευρώ) ,6% Υποχρεώσεις (χιλ. ευρώ) ,9% ΣύνολοΠαθητ ι κού (χι λ. ευρώ) ,9% Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR Επενδύσεις 2.31 Το 2002 συνεχίσθηκαν, αλλά µε εξαιρετικά µειωµένους ρυθµούς, οι επενδύσεις µε στόχο τη βελτίωση της παραγωγικής δυναµικότητας, την αντικατάσταση του µηχανολογικού εξοπλισµού και τη διεύρυνση των εφαρµοζόµενων µεθόδων παραγωγής. Συνολικά, το ύψος των επενδύσεων µειώθηκε σηµαντικά κατά 43% σε σχέση µε το 2001 προφανώς εξαιτίας της πραγµατοποίησης του κυρίως όγκου των επενδυτικών προγραµµάτων τα δύο προηγούµενα χρόνια µε τα κεφάλαια που αντλήθηκαν από το Χ.Α. Η επιβράδυνση αυτή όµως, πέραν της δύσκολης χρηµατιστηριακής χρονιάς, δεν µπορεί παρά να αντικατοπτρίζει και την αβεβαιότητα η οποία διέπει την Ελληνική Βιοµηχανία κατά το Ξεχωρίζουν για τον όγκο των επενδύσεων τα Τρόφιµα, τα Πετρέλαια, τα Μεταλλικά Προϊόντα και τα µη Μεταλλικά Ορυκτά. Πρέπει να αναφερθεί ότι η σηµαντική αρνητική τιµή επενδύσεων για την Κλωστοϋφαντουργία αντανακλά µείωση των παγίων του κλάδου και οφείλεται σε λογιστικές αναπροσαρµογές που έγιναν στην Κλωστήρια Ναούσης (µεταφορά του αναπόσβεστου υπολοίπου ζηµιών από πώληση και υποτίµηση µετοχών εισηγµένων στο Χ.Α. ποσού 94 εκ. από το λογαριασµό ενεργητικού «Λοιπά Έξοδα Εγκατάστασης» στο λογαριασµό των ιδίων κεφαλαίων «Υπόλοιπο Ζηµιών Προηγούµενων Χρήσεων»).

19 2.33 Εξετάζοντας τις επενδύσεις και ως ποσοστό των ιδίων κεφαλαίων και των καθαρών κερδών των κλάδων, ξεχωρίζουν βιοµηχανίες οι οποίες παρουσίασαν σηµαντική κερδοφορία σε δυναµικές αγορές (Τρόφιµα, Παράγωγα Πετρελαίου, Μεταλλικά Προϊόντα, Πλαστικά) ή βρίσκονται σε περίοδο αναδιάρθρωσης και εκσυγχρονισµού (Ξύλο, έρµα, Έπιπλα, ιάφορα Προϊόντα). Οι µικρότεροι ή λιγότερο δυναµικοί κλάδοι (Τσιγάρα, Ηλεκτρικές συσκευές, Υποδήµατα) δεν πραγµατοποίησαν σηµαντικές µε βάση τα κέρδη τους επενδύσεις. Επίσης, πολύ χαµηλά, δεδοµένου του δυναµισµού τους από πλευράς κερδοφορίας, βρίσκονται οι κλάδοι Μη Μεταλλικών Ορυκτών, Ποτών, Φαρµάκων και Ηλεκτρολογικού Υλικού Σε ό,τι αφορά εξαγορές και συγχωνεύσεις, ξεχώρισαν, στον τοµέα των Ενδυµάτων η εξαγορά της ΤΡΙΚΟΛΑΝ από τη FANCO, και στον τοµέα των ποτών η εξαγορά της εταιρίας Dorna και της Κρητικής Εταιρίας Εµφιαλώσεως από την 3Ε. Επίσης πρέπει να γίνει αναφορά στις εξαγορές που πραγµατοποιούν ελληνικές εταιρίες στο εξωτερικό, όπως για παράδειγµα η ΤΙΤΑΝ που εξαγόρασε την KOSJERIC στη Σερβία και την ALEXANDRIA στην Αίγυπτο ή η HELLAS CAN που εξαγόρασε την ισπανική οµοειδή της εταιρία Crown Cork Espana Τέλος πολύ σηµαντική, διεθνώς, συµφωνία για το χώρο των φαρµάκων έγινε µεταξύ της PFIZER και της PHARMACIA, η οποία θα επηρεάσει και την ελληνική αγορά. Μέσα στο 2002 οι δύο αµερικανικές πολυεθνικές αποφάσισαν να συγχωνευτούν µε εξαγορά της δεύτερης από την πρώτη. Η εξαγορά πραγµατοποιήθηκε το 2003 και αναµένεται να επηρεάσει σηµαντικά την αγορά του συγκεκριµένου κλάδου και στην Ελλάδα, όπου δραστηριοποιούνται και οι δύο εταιρίες. Άλλη πολύ σηµαντική εξαγορά που ολοκληρώθηκε το 2003 και θα επηρεάσει πολύ σηµαντικά τον κλάδο της καπνοβιοµηχανίας στο άµεσο µέλλον είναι η εξαγορά της ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ από την PHILIP MORRIS.

20 Πίνακας 2.7 Κατάταξη Επιµέρους Κλάδων µε Βάση τις Επενδύσεις το 2002 Κλάδος Επενδύσεις ως Επενδύσεις Καθαρών Ιδίων Μεταβολή από 2002 ( '000) Κερδών Κεφαλαίων το 2001 (%) ΤΡΟΦΙΜΑ % 19% -82,2% ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ % 18% -78,4% ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ % 16% -83,1% ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ % 14% -86,9% ΙΑΦΟΡΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ % 41% 96,8% ΠΟΤΑ % 4% -96,5% ΦΑΡΜΑΚΑ % 13% -78,5% ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ % 10% -93,2% ΠΛΑΣΤΙΚΑ % 13% -86,6% ΧΗΜΙΚΑ % 14% -64,9% ΕΞΟΡΥΞΗ % 32% -50,3% ΧΑΡΤΙ % 20% -84,8% ΞΥΛΟ % 12% -74,5% ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ % 3% -93,3% ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ % 10% -121,8% ΤΣΙΓΑΡΑ % 9% -84,8% ΕΠΙΠΛΑ % 13% -105,6% ΚΑΠΝΟΣ % 6% -107,3% ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ % 1% -98,9% ΕΡΜΑ % 37% -106,3% ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ % 5% -82,2% ΥΠΟ ΗΜΑΤΑ % 13% -175,4% ΛΕΥΚΑ ΕΙ Η % -4% -83,1% ΕΝ ΥΜΑΤΑ % -9% -113,4% ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ % -17% -116,5% ΣΥΝΟΛΟ % 10% -88,2% Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR Βασικοί Οικονοµικοί είκτες του Συνόλου της Βιοµηχανίας 2.36 Οι κύριοι χρηµατοοικονοµικοί δείκτες παρουσίασαν σταθεροποιητικές τάσεις. Έτσι, αυξήθηκε ελάχιστα το µικτό περιθώριο και µειώθηκε ανεπαίσθητα το καθαρό περιθώριο κέρδους, υποδεικνύοντας µειωµένο κόστος παραγοµένων προϊόντων, πιθανότατα και λόγω φτηνού δολαρίου, σε συνδυασµό µε αυξηµένα λειτουργικά έξοδα.

21 Πίνακας 2.8 Βασικοί είκτες του Συνόλου της Βιοµηχανίας ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Μεταβολή Μικτό Περιθώριο Κέρδους 21,8% 20,7% 1,2% Καθαρό Περιθώριο Κέρδους 5,6% 5,8% -0,2% ROE 10,0% 9,9% 0,2% ROA 4,6% 4,7% -0,1% Ιδία Κεφάλαια / Παθητικό 45,6% 47,9% -2,3% ανειακή Επιβάρυνση (Υποχρ./Παθητικό) 51,5% 50,1% 1,4% Γενική Ρευστότητα 91,10 92,46-1,36 (Πάγια + Συµµετοχές) / Ενεργητικό 0,65 0,66-0,01 Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR 2.37 Η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων που έχουν επενδυθεί στην βιοµηχανία διατηρήθηκε πρακτικά σταθερή. Αυτό οφείλεται και στην αύξηση των Ιδίων Κεφαλαίων, που ήταν ίση µε την αύξηση των καθαρών κερδών. Σταθερός παρέµεινε και ο δείκτης απόδοσης ενεργητικού δείχνοντας αντίστοιχη αύξηση και του ενεργητικού της Ελληνικής βιοµηχανίας. Οι µεγαλύτερες εταιρείες της Ελληνικής Βιοµηχανίας 2.48 Ως προς τον ετήσιο όγκο πωλήσεων, δεν υπήρξαν ανακατατάξεις στην πρώτη εξάδα σε σχέση µε το 2001, µε τις 3 µεγάλες επιχειρήσεις πετρελαιοειδών να διατηρούν την ηγετική τους θέση, παρά τις αρνητικές µεταβολές που γνώρισαν και οι τρεις. Ο κλάδος των Τροφίµων, ενώ συνολικά είναι ο ισχυρότερος τοµέας της Ελληνικής Βιοµηχανίας, αρχίζει να αντιπροσωπεύεται µόλις από τη 12η θέση και µετά, µε 4 εταιρίες του κλάδου να συγκαταλέγονται µέσα στις 20 πρώτες. Ο κλάδος των Ποτών, αν και είναι σηµαντικά µικρότερος από αυτόν των Τροφίµων, εκπροσωπείται από 2 εταιρίες: την Coca Cola 3E και την Αθηναϊκή Ζυθοποιία στις θέσεις 5 και 9 αντίστοιχα. Σταθερά στις πρώτες θέσεις συµπεριλαµβάνονται οι µεγάλες τσιµεντοβιοµηχανίες, µε την ΤΙΤΑΝ να ανεβαίνει µια θέση, ενώ εντυπωσιακή παραµένει η 4η θέση της ΙΝΤΡΑΚΟΜ, σταθερή σε σχέση µε το 2001, παρά τη σηµαντική µείωση των πωλήσεών της κατά περίπου 11%.

22 Πίνακας 2.14 Οι Μεγαλύτερες Ελληνικές Βιοµηχανίες µε Βάση τις Πωλήσεις Κατάταξη 1 2 Εταιρεία Πωλήσεις 2002 (χιλ. ευρώ) Πωλήσεις 2001 (χιλ. ευρώ) Μεταβολή από το 2001 (%) Κατάταξη το 2001 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. ΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧ. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ,69% 1 ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ (ΕΛΛΑΣ) ΙΥΛΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΡΙΝΘΟΥ Α.Ε ,74% 2 3 ΠΕΤΡΟΛΑ ΕΛΛΑΣ Α.Ε.Β.Ε ,76% 3 4 ΙΝΤΡΑΚΟΜ-ΒΙΟΜΗΧ.ΤΗΛΕΠ/ΝΙΩΝ & ΣΥΣΤ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΑΕ ,82% 4 5 COCA-COLA ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΜΦΙΑΛΩΣΕΩΣ Α.Ε. 3Ε ,79% 5 6 ΗΡΑΚΛΗΣ Α.Ε.-ΑΝΩΝΥΜΗ ΓΕΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΤΣΙΜΕΝΤΩΝ ,63% 6 7 ΤΙΤΑΝ ΤΣΙΜΕΝΤΑ Α.Ε ,24% 8 8 ΕΛΒΑΛ Α.Ε. ΠΡΩΗΝ ΒΕΠΑΛ Α.Ε ,94% 10 9 ΑΘΗΝΑΙΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ Α.Ε ,48% 9 10 ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ Α.Β.Ε.Σ ,15% ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ Β.Ε.Α.Ε ,31% 7 12 NESTLE ΕΛΛΑΣ Α.Ε. ΛΟΥΜΙ ΗΣ- ΤΡΟΦΙΜΑ-ΠΟΤΑ ΠΡΩΗΝ ,03% ΣΙ ΕΝΟΡ Α.Ε. ΕΡΛΙΚΟΝ- ΒΙΟΜ.ΕΠΕΞΕΡΓ.ΜΕΤΑΛ ,52% ΦΑΓΕ Α.Ε ,46% ΝΑΥΠΗΓΙΚΕΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡ.ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Α.Ε ,34% ΕΛΤΑ ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Α.Ε ,82% ΧΑΛΚΟΡ Α.Ε.- ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΤΑΛΛΩΝ (ΠΡΩΗΝ ΒΕΚΤΩΡ) ,20% ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΖΑΧΑΡΗΣ Α.Ε. Ε Β Ζ ,00% UNILEVER HELLAS-ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜ. ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΩΝ ΑΕ ,94% BSH-ΟΙΚΙΑΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ Α.Ε ,49% 19 Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR 2.49 Η γενική εικόνα δεν διαφοροποιείται πολύ, αν η κατάταξη γίνει µε βάση τα κέρδη προ φόρων. Παρατηρούνται όµως πολύ σηµαντικές διαφοροποιήσεις σε σχέση µε το Πρώτη εταιρεία εµφανίζεται πλέον η ΤΙΤΑΝ που το 2001 κατείχε την 2η θέση στην αντίστοιχη κατάσταση. Τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ παρουσιάζουν εντυπωσιακή αύξηση (157,23%) και ανεβαίνουν στην 2η από 9η το Η ΙΝΤΡΑΚΟΜ και η ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ σηµείωσαν πτώση κερδών και έπεσαν στην 3η και 4η θέση αντίστοιχα (1η και 3η θέση το 2001). Ο ΗΡΑΚΛΗΣ και η NESTLE παρουσίασαν σηµαντική αύξηση και βρίσκονται στην 5η και 6η θέση αντίστοιχα. Εκτός των ΕΛΠΕ πολύ σηµαντικές ποσοστιαίες αυξήσεις εµφανίζουν η ΠΕΤΡΟΛΑ (365%) και η ΣΙ ΕΝΟΡ (140%). Οι δύο εταιρείες συγκαταλέγονται πλέον στην 15η και 10η θέση των πιο κερδοφόρων ελληνικών βιοµηχανιών (από 62η και 24η το 2001). Σηµειώνεται επίσης η σηµαντικά αρνητική µεταβολή της ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΤΗΣ

23 ΕΛΛΑ ΟΣ, κατά 59%, καθώς η εταιρεία παρουσίασε µείωση πωλήσεων 10%, ίσως λόγω υλοποίησης σηµαντικού επενδυτικού προγράµµατος για την κατασκευή εργοστασίου συµπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερµότητας από φυσικό αέριο, για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της. Πίνακας 2.15 Οι Μεγαλύτερες Βιοµηχανίες µε Βάση τα Κέρδη Χρήσεως Προ-φόρων Κατάταξη Εταιρεία Προ φόρων κέρδη 2002 (χιλ. ευρώ) Προ φόρων κέρδη 2001 (χιλ. ευρώ) Μεταβολή από το 2001 (%) Κατάταξη το ΤΙΤΑΝ ΤΣΙΜΕΝΤΑ Α.Ε ,88% 2 2 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. ΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧ. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ,23% 9 3 ΙΝΤΡΑΚΟΜ-ΒΙΟΜΗΧ.ΤΗΛΕΠ/ΝΙΩΝ & ΣΥΣΤ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΑΕ ,79% 1 4 ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ (ΕΛΛΑΣ) ΙΥΛΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΡΙΝΘΟΥ Α.Ε ,77% 3 5 ΗΡΑΚΛΗΣ Α.Ε.-ΑΝΩΝΥΜΗ ΓΕΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΤΣΙΜΕΝΤΩΝ ,32% 7 6 NESTLE ΕΛΛΑΣ Α.Ε. ΛΟΥΜΙ ΗΣ- ΤΡΟΦΙΜΑ-ΠΟΤΑ ΠΡΩΗΝ ,89% 6 7 ΑΘΗΝΑΙΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ Α.Ε ,93% 5 8 COCA-COLA ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΜΦΙΑΛΩΣΕΩΣ Α.Ε. 3Ε ,13% 8 9 ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ Α.Β.Ε.Σ ,03% ΣΙ ΕΝΟΡ Α.Ε. ΕΡΛΙΚΟΝ- ΒΙΟΜ.ΕΠΕΞΕΡΓ.ΜΕΤΑΛ ,42% ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ Β.Ε.Α.Ε ,34% 4 12 COLGATE - PALMOLIVE HELLAS Α.Β.Ε.Ε ,58% PHILIP MORRIS ΕΛΛΑΣ ΑΕΒΕ ,47% ΒΙΑΝΕΞ Α.Ε ,39% ΠΕΤΡΟΛΑ ΕΛΛΑΣ Α.Ε.Β.Ε ,91% ΝΑΥΠΗΓΙΚΕΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡ.ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Α.Ε ,39% UNILEVER HELLAS-ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜ. ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΩΝ ΑΕ ,10% ΧΑΛΥΨ ΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ ,85% ΚΑΠΝΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΑΡΕΛΙΑ Α.Ε ,78% 16 GLAXO-SMITHKLINE ΑΕΒΕ 20 (WELLCOME) ,25% 28 Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR 2.50 Τέλος, µε βάση το κριτήριο της προστιθέµενης αξίας κατά την χρήση του 2002, αξιοσηµείωτη είναι η διαφορά µεταξύ των πρώτων εταιριών και των υπολοίπων. H ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΪΑ παρήγαγε την υψηλότερη προστιθέµενη αξία ακολουθούµενη από τoν ΗΡΑΚΛΗ, τη NESTLE, την ΤΙΤΑΝ και τη ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ. Με µεγάλη διαφορά ακολουθούν οι υπόλοιπες 15 επιχειρήσεις, οι οποίες παρήγαγαν πολύ χαµηλότερη προστιθέµενη αξία. Οι εταιρίες που καταλαµβάνουν τις πρώτες

24 θέσεις είχαν όλες υψηλά µικτά κέρδη και χαµηλά λειτουργικά έξοδα, µε εξαίρεση τη NESTLE που είχε υψηλά λειτουργικά έξοδα, αλλά τα αντιστάθµισε λόγω των πολύ χαµηλών ιδίων κεφαλαίων της και χρηµατοδοτικών της δαπανών. Η ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΪΑ είχε επίσης σχετικά υψηλά λειτουργικά κέρδη, αλλά οι επίσης υψηλές αποσβέσεις της σε συνδυασµό και µε τα χαµηλά ίδια κεφάλαιά της την έφεραν στην πρώτη θέση. Από την παρουσία διαφορετικών κλάδων στον σχετικό πίνακα, φαίνεται πως καθοριστικός παράγοντας δηµιουργίας προστιθέµενης αξίας δεν είναι τόσο ο κλάδος που κινείται µία συγκεκριµένη εταιρία όσο οι ίδιες οι δυνατότητες της. ιάγραµµα 2.10 Οι 20 Εταιρείες µε την Μεγαλύτερη Προστιθέµενη Αξία ' Πηγή: ηµοσιευµένοι Ισολογισµοί 2002 ALPHA MI, 2001 ICAP / Επεξεργασία KANTOR

25 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ 3.1 Το 2002 αποτέλεσε µια δύσκολη χρονιά σε διεθνές επίπεδο, καθώς συνεχίστηκε η παγκόσµια ύφεση που είχε σηµαδέψει το 2001, ενώ οι επιπτώσεις στην παγκόσµια οικονοµία από τα γεγονότα της 11ης Σεπτεµβρίου 2001 δεν ξεπεράστηκαν και συνέβαλαν στην ενίσχυση της γενικότερης αµφισβήτησης και αβεβαιότητας. 3.2 Υπό αυτές τις συνθήκες θα µπορούσε κανείς να ισχυρισθεί ότι η ελληνική βιοµηχανία κατάφερε όχι µόνο να αµυνθεί, αλλά και να αναπτυχθεί, καθώς παρουσίασε αύξηση των πωλήσεων κατά 7% αλλά και της κερδοφορίας κατά περίπου 3,7%. Επιπλέον, το γεγονός ότι τα µεικτά περιθώρια αυξήθηκαν κατά 1,2 ποσοστιαίες µονάδες υποδεικνύει ότι υπήρξε βελτίωση στις παραγωγικές διαδικασίες. Στην ουσία όµως, το 2002 ήταν για την ελληνική βιοµηχανία ένα έτος αναµονής. Μια γρήγορη ανάλυση των παρακάτω δεικτών και η σύγκρισή τους µε τους αντίστοιχους του 2001 που αποτέλεσε µια πολύ κακή χρονιά για την ελληνική βιοµηχανία επιδεικνύει ανεπαίσθητες µεταβολές. Το 2002 δεν ήταν έτος ανάκαµψής καθότι: α. η βιοµηχανική παραγωγή αυξήθηκε ανεπαίσθητα, κατά 1,8 ποσοστιαίες µονάδες, ενώ ο αντίστοιχος δείκτης Μεταποίησης γνώρισε ακόµα πιο µικρή άνοδο, κατά 1,2 ποσοστιαίες µονάδες, β. ο βαθµός χρησιµοποίησης του εργοστασιακού δυναµικού µειώθηκε από 77,7% το 2001 σε 77,1% το 2002, γ. οι επενδύσεις συνεχίστηκαν αλλά µε εξαιρετικά µειωµένους ρυθµούς σε σχέση µε το 2001, κατά 43% καθώς σηµαντικός αριθµός επιχειρήσεων µεταθέτουν ή αναβάλουν επενδυτικά προγράµµατα που είχαν σχεδιάσει, δ. τα ίδια κεφάλαια έµεινα στάσιµα, ελαφρά αυξηµένα κατά 1,6%, και ε. το σύνολο του πάγιου ενεργητικού αυξήθηκε κατά 4,7% 3.3 Παρά την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ που δηµιούργησε ένα σαφές κλίµα εµπιστοσύνης, ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών σηµείωσε κάµψη, έστω και ελαφριά. Οι µέτριες σχετικά επιδόσεις κλάδων παραγωγής υποδοµών όπως των µεταλλουργικών και µεταλλικών προϊόντων (αύξηση πωλήσεων κατά 15,7% και 11,6% αντίστοιχα αλλά µείωση κερδοφορίας κατά 16,0% και 28,5%), κατά τη διάρκεια ενός έτους έντονης προετοιµασίας για τους Ολυµπιακούς Αγώνες του 2004, αποδεικνύουν ότι η ελληνική βιοµηχανία δεν εκµεταλλεύτηκε στο έπακρο τις ευκαιρίες ανάπτυξης που προσέφεραν οι εξωτερικές συγκυρίες. Παρόµοια ανάλυση πρέπει να γίνει και σε ότι αφορά το Γ ΚΠΣ, τα οφέλη του οποίου είναι µάλλον περιορισµένα για

26 την ελληνική βιοµηχανία. Αντίθετα ορισµένοι κλάδοι κατάφεραν να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις και να εκµεταλλευθούν την γενικότερη ανάπτυξη της χώρας. Έτσι, ο κλάδος προϊόντων µη µεταλλικών ορυκτών όπου κυριαρχούν οι µεγάλες τσιµεντοβιοµηχανίες της χώρας επέδειξε αύξηση πωλήσεων και κερδοφορίας κατά 10,2% και 18,2% αντίστοιχα. 3.4 Η τελευταία παρατήρηση αποδεικνύει ότι η ελληνική βιοµηχανία παρουσιάζει σηµαντική ανοµοιογένεια ως προς την δυναµική και την ανταγωνιστικότητά σε διεθνές επίπεδο των επί µέρους κλάδων που την απαρτίζουν. Στο ένα άκρο βρίσκονται οι παραδοσιακά ισχυροί κλάδοι της βιοµηχανίας που είτε έχουν έντονα εξαγωγικό προσανατολισµό (π.χ. Τσιµέντα, Μη Μεταλλικά Ορυκτά) είτε παράγουν προϊόντα για τα οποία υπάρχει ισχυρή εγχώρια ζήτηση (π.χ. Τρόφιµα). Αυτοί οι κλάδοι εκµεταλλεύτηκαν τις ευκαιρίες των τελευταίων ετών και ισχυροποιήθηκαν περαιτέρω. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν βιοµηχανικοί κλάδοι που εµφανίζουν χαµηλή ή αρνητική κερδοφορία και σταδιακά συρρικνώνονται, όπως οι κλάδοι Χαρτιού, Επίπλων και έρµατος οι οποίοι υφίστανται έντονο ανταγωνισµό όπως και πολλοί άλλοι βιοµηχανικοί κλάδοι από χώρες χαµηλού κόστους ή/και υψηλής τεχνογνωσίας. Ενδιάµεσα υπάρχουν κλάδοι που, αν και δεν µπορούν να χαρακτηριστούν ανταγωνιστικοί διεθνώς ή υψηλής κερδοφορίας και ρυθµού ανάπτυξης, κατορθώνουν να επιβιώνουν κυρίως στην εγχώρια αγορά, προσφέροντας παράλληλα ικανοποιητικές αποδόσεις στους µετόχους των περισσότερων εταιρειών που τους απαρτίζουν. Οι συγκεκριµένοι κλάδοι πιθανώς έχασαν σηµαντικές ευκαιρίες αναδιάρθρωσης και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητάς τους που προσέφερε η γενικότερη ανάπτυξη που γνώρισε η Ελληνική Οικονοµία τα τελευταία έτη. 3.5 Από πλευράς πωλήσεων, οι περισσότεροι κλάδοι της Ελληνικής Βιοµηχανίας παρουσίασαν αύξηση των πωλήσεων τους, µε τις εξαιρέσεις των κλάδων Ηλεκτρολογικού Εξοπλισµού και Καπνού κατά κύριο λόγο και σε µικρότερο βαθµό αυτών της Ενδυµασίας, των Παραγώγων Πετρελαίου και των Προϊόντων Χάρτου. Στην ουσία, η περαιτέρω ανάπτυξη των πωλήσεων περιορίσθηκε από την επίδοση του κλάδου παραγώγων πετρελαίου (µείωση κατά 5,6%) το βάρος του οποίου είναι καταλυτικό για την Ελληνική Βιοµηχανία (2ος σε µέγεθος κλάδος, περίπου 19% του συνόλου των πωλήσεων της Ελληνικής Βιοµηχανίας). Αντίστροφα, η ανάπτυξη οφείλεται κατά κύριο λόγο στις αυξήσεις των πωλήσεων των κλάδων Τροφίµων και, κυρίως Φαρµάκων. Πρέπει να σηµειωθεί ότι το 2002 ήταν το έτος καθιέρωσης του ευρώ στην Ελλάδα, και ως εκ τούτου µέρος της αύξησης των πωλήσεων αλλά και

27 των µεικτών περιθωρίων ενδεχοµένως σχετίζεται µε την επιτάχυνση των τιµών που παρατηρήθηκε σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. 3.6 Σε ότι αφορά στην κερδοφορία, η µικρή ποσοστιαία αύξηση των µεικτών περιθωρίων (κατά 1,2 ποσοστιαίες µονάδες) σε συνδυασµό µε τα αυξηµένα λειτουργικά έξοδα (κυρίως διάθεσης και προώθησης) οδήγησαν σε περιορισµένη αύξηση κερδοφορίας κατά 3,7%. Ξεχωρίζουν η µεταβολή κατά 52,2% του κλάδου των Παραγώγων Πετρελαίου καθώς και η µεταβολή κατά 40,5% του κλάδου των Φαρµάκων. Σηµειώνονται επίσης οι πολύ θετικές επιδόσεις του κλάδου Μη Μεταλλικών Ορυκτών (ο κλάδος παραµένει ο πιο κερδοφόρος κλάδος της Ελληνικής Βιοµηχανίας) κυρίως εξαιτίας της αυξηµένης οικοδοµικής δραστηριότητας, καθώς και του κλάδου Τροφίµων (δεύτερος πιο κερδοφόρος), που αύξησαν αµφότερα σηµαντικά την κερδοφορία τους. Σηµαντικές αρνητικές επιδόσεις σε µεγάλες εταιρείες της ελληνικής βιοµηχανίας επηρέασαν τους κλάδους στους οποίους ανήκουν. Το παράδειγµα του κλάδου Μεταφορικών Μέσων (ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ) και Προϊόντων Χάρτου (ΑΘΗΝΑΙΚΗ ΧΑΡΤΟΠΟΙΙΑ, καθώς και Ηλεκτρολογικού Υλικού (ΙΝΤΡΑΚΟΜ) είναι τα ποιο εµφανή. 3.7 Η χαµηλή αύξηση της κερδοφορίας αντικατοπτρίζεται σε όλους σχεδόν τους δείκτες της βιοµηχανίας οι οποίοι παραµένουν ουσιαστικά σταθεροί. Σε ότι αφορά στην αποδοτικότητα, η απόδοση ιδίων κεφαλαίων ήταν 10,0% το 2002 από 9,90% το 2001, ενώ η απόδοση ενεργητικού έφθασε στο 4,6%, έναντι 4,7% το Η στατιστική ανάλυση των ισολογισµών του 2002, έδειξε µη σηµαντική συσχέτιση µεταξύ της συγκέντρωσης ενός κλάδου και της ανάπτυξης πωλήσεων ή της µεταβολής της κερδοφορίας του, υποδεικνύοντας πως οι κλάδοι µε την ισχυρότερη συγκέντρωση και κατ' επέκταση ισχυρότερες εταιρίες δεν έχουν µεγαλύτερη δυνατότητα να αναπτύσσουν τις πωλήσεις τους ή την κερδοφορία τους. 3.9 Η προστιθέµενη αξία του συνόλου της βιοµηχανίας παρουσίασε αύξηση κατά το Οι εταιρίες µε την µεγαλύτερη προστιθέµενη αξία ανήκουν σε πολλούς διαφορετικούς κλάδους της βιοµηχανίας, και θα µπορούσε να υποστηριχθεί πως καθοριστικός παράγοντας προστιθέµενης αξίας δεν είναι οι δραστηριότητες και η περιοχή στην οποία κινείται µία εταιρία αλλά οι ίδιες οι δυνατότητες της και οι παραγωγικές της ικανότητες. Όµως είναι ενδιαφέρον ότι στις πέντε πρώτες θέσεις από πλευράς παραγόµενης προστιθέµενης αξίας, υπάρχουν δύο εταιρίες παραγωγής τσιµέντου επιδεικνύοντας την ανταγωνιστικότητα του κλάδου µη µεταλλικών ορυκτών. Επίσης χαρακτηριστική είναι η παρουσία µόνο ενός εκπροσώπου του κλάδου παραγώγων πετρελαίου (ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ, 5η θέση) στις 20

28 πρώτες εταιρείες από πλευράς προστιθέµενης αξίας. Πάντως, δεν παρατηρήθηκε συσχέτιση µεταξύ συγκέντρωσης και προστιθέµενης αξίας, δείχνοντας ότι εκεί όπου έχουµε υψηλότερη συγκέντρωση και συνεπώς εταιρίες µε ισχυρότερα µερίδια αγοράς δεν υπάρχει µεγαλύτερη τάση να δηµιουργείται αύξηση προστιθέµενης αξίας Η βιοµηχανία είχε παραδοσιακά και εξακολουθεί να έχει ισχυρή εκπροσώπηση στο ΧΑΑ, κυρίως µέσω των κλάδων Μετάλλων/ Ορυκτών, των Παραγώγων Πετρελαίου, των Τροφίµων, των Τσιγάρων, της Κλωστοϋφαντουργίας, καθώς και των Εκδόσεων και Εκτυπώσεων. Η απόδοση ιδίων κεφαλαίων ενός κλάδου δεν έδειξε να επηρεάζεται από την παρουσία του στο ΧΑΑ σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα του Φαίνεται ακόµα ότι, τουλάχιστον σε ένα κακό χρηµατιστηριακά έτος, δεν υπάρχει σηµαντική συσχέτιση των επενδύσεων που πραγµατοποιούνται στους κλάδους µε την αντίστοιχη χρηµατιστηριακή διείσδυση τους. Προοπτικές 3.11 Το 2002 ήταν έτος σταθεροποίησης για την Ελληνική Βιοµηχανία. Σε ένα έτος έντονης προετοιµασίας για τους Ολυµπιακούς Αγώνες του 2004 καθώς και εισροής κονδυλίων από το Γ ΚΠΣ, µε έντονους ρυθµούς ανάπτυξης του ΑΕΠ, η σταθερότητα που παρουσίασε η Ελληνική Βιοµηχανία είναι ανησυχητική. Με το πέρας των προετοιµασιών και την στροφή των κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τις νεοενταγµένες χώρες, κατά κύριο λόγο χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, είναι προφανές ότι η ελληνική βιοµηχανία θα αναγκασθεί να ανοιχτεί περισσότερο σε νέες αγορές και θα βρεθεί άµεσα αντιµέτωπη µε τον διεθνή ανταγωνισµό. Την ανησυχία αυτή φαίνεται να συµµερίζονται και οι έλληνες βιοµήχανοι, όπως αποδεικνύουν οι πρώτοι δείκτες του Έτσι, σύµφωνα µε το Στατιστικό ελτίο Οικονοµικής Συγκυρίας του Ιουνίου Ιουλίου 2003 της Τράπεζας της Ελλάδας : α. διαφαίνεται περαιτέρω εξασθένηση του ρυθµού ανόδου τόσο του Γενικού είκτη Βιοµηχανικής Παραγωγής (0,7% µέσος όρος α 5µήνου 2003 αντί 1,9% στην αντίστοιχη περίοδο του 2002) όσο και του δείκτη Μεταποίησης (-1% µέσος όρος α 5µήνου 2003 αντί 1,2% στην αντίστοιχη περίοδο του 2002), β. ο βαθµός χρησιµοποίησης του εργοστασιακού δυναµικού φαίνεται να µειώνεται περαιτέρω (76,4% µέσος όρος α 6µήνου 2003 αντί 76,8% στην αντίστοιχη περίοδο του 2002), και γ. τον Ιούνιο του 2003, ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών βρίσκεται στο 101,2 αντί 105,5 που ήταν ο µέσος όρος του Σηµειώνεται

29 ότι εντός του πρώτου εξαµήνου και συγκεκριµένα κατά τον µήνα Απρίλιο, ο δείκτης έφτασε µέχρι και στα χαµηλά των 94, Είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας στο σύνολο της ελληνικής βιοµηχανίας, ακολουθώντας το παράδειγµα ορισµένων κλάδων και ελληνικών επιχειρήσεων που στέκονται δυνατά ή ηγούνται του ανταγωνισµού σε διεθνές επίπεδο. Ακόµα και στην εσωτερική αγορά, µετά την ένταξη στην ΟΝΕ, τα περιθώρια κρατικών ρυθµίσεων και παρεµβάσεων µειώνονται και ο ανταγωνισµός θα είναι άµεσος και καθολικός από το σύνολο των χωρών της ΕΕ Μόνος τρόπος βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας, όπως έχουν επανειληµµένα επισηµάνει όλοι σχεδόν οι εµπλεκόµενοι παράγοντες (ΣΕΒ, ηµόσιοι φορείς, αναλυτές) είναι η επίσπευση διαρθρωτικών αλλαγών, µε εκτεταµένες παρεµβάσεις στη δηµόσια διοίκηση, τη µεταρρύθµιση του ασφαλιστικού συστήµατος, και την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων και την παράλληλη απελευθέρωση των αγορών. Ενδεικτικά αναφέρονται µέτρα τα οποία είτε έχουν ήδη συζητηθεί, είτε αναµένεται να αποτελέσουν θέµα συζήτησης στο άµεσο µέλλον : α. νέο µοντέλο βιοµηχανικής ανάπτυξης, µε µείωση συντελεστών φορολογίας ή σταθερή φορολόγηση, ανεξαρτήτου κερδοφορίας για συγκεκριµένη χρονική περίοδο, β. διαφάνεια και περιορισµός γραφειοκρατίας, γ. αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, µε αυξηµένο βαθµό ευελιξίας στην αγορά εργασίας, δ. ιδιωτικοποιήσεις και γενικότερα µειωµένος κρατικός παρεµβατισµός, µείωση των δηµοσίων δαπανών και του δηµοσίου χρέους, ε. προσαρµογή της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στις ανάγκες της παραγωγής, και στ. επιτάχυνση στο άνοιγµα της αγοράς ενέργειας και µεταφορών 3.14 Όπως προαναφέρθηκε, τους πρώτους µήνες του 2003 φάνηκε να συνεχίζονται οι τάσεις που παρουσιάσθηκαν το 2002, τόσο σε ότι αφορά τους ρυθµούς ανάπτυξης της παραγωγής, όσο και το γενικότερο κλίµα, όπως αυτό εκφράζεται από το δείκτη προσδοκιών. Επίσης δηµόσια αίσθηση δηµιούργησε το κλείσιµο εταιρειών (TVX) και η επιτάχυνση µεταφοράς δραστηριοτήτων στο εξωτερικό, κατά κύριο λόγο στο κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας.