ΔΠΗΚΟΠΖΖ ΔΞΔΛΗΞΔΩΝ ΤΠΟΛΟΓΗΣΗΚΩΝ ΜΟΝΣΔΛΩΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΒΗΩΗΜΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΚΑΗ ΑΣΗΚΖ ΒΗΩΗΜΟΣΖΣΑ

Transcript

1 ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΜΔΣΑΓΟΖ ΘΔΡΜΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΜΖΥΑΝΗΚΖ Γ/ΝΣΖ: ΚΑΘΖΓΖΣΖ ΝΗΚΟΛΑΟ ΜΟΤΗΟΠΟΤΛΟ ΓΗΠΛΩΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΔΠΗΚΟΠΖΖ ΔΞΔΛΗΞΔΩΝ ΤΠΟΛΟΓΗΣΗΚΩΝ ΜΟΝΣΔΛΩΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΒΗΩΗΜΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΚΑΗ ΑΣΗΚΖ ΒΗΩΗΜΟΣΖΣΑ ΜΟΤΛΑ ΓΔΩΡΓΗΟ Α.Δ.Μ.: 5274 ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΝΗΚΟΛΑΟ ΜΟΤΗΟΠΟΤΛΟ ΑΡΜΟΓΗΟΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΤΘΖΖ: ΒΛΑΥΟΚΧΣΑ ΥΡΗΣΟ, ΦΔΛΔΚΖ ΔΛΔΝΖ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΗΟΤΛΗΟ 2016

2

3

4 1. 2. ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΣΜΖΜΑ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΜΖΥΑΝΟΛΟΓΧΝ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ 5. Τπεχζπλνο: Καζ. Νηθφιανο Μνπζηφπνπινο ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΟ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΜΔΣΑΓΟΖ ΣΟΜΔΑ ΘΔΡΜΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΜΖΥΑΝΗΚΖ 6. Αξκφδηνη Παξαθνινχζεζεο: Βιαρνθψζηαο Υξίζηνο Διέλε Φειέθε 7. Σίηινο εξγαζίαο: ΔΠΗΚΟΠΖΖ ΔΞΔΛΗΞΔΧΝ ΤΠΟΛΟΓΗΣΗΚΧΝ ΜΟΝΣΔΛΧΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΒΗΧΗΜΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΚΑΗ ΑΣΗΚΖ ΒΗΧΗΜΟΣΖΣΑ 8. Ολνκαηεπψλπκν θνηηεηή (-ψλ): Γεψξγηνο Μνπιάο 10. Θεκαηηθή πεξηνρή: Βηψζηκε αλάπηπμε 14. Πεξίιεςε: 11. Ζκεξνκελία έλαξμεο: Αξηζκφο κεηξψνπ: Ζκεξνκελία παξάδνζεο: Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε επηζθφπεζε θαη παξνπζίαζε ησλ πιαηζίσλ πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηε βηψζηκε αλάπηπμε, ησλ ηξφπσλ αμηνιφγεζήο ηεο θαζψο θαη κεζφδσλ εθαξκνγήο ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο. Γίλεηαη αλαθνξά ζηηο απαηηήζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ην επξσπατθφ ζεζκηθφ πιαίζην γηα ηνπο ζηφρνπο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζηα πιαίζηα ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Παξάιιεια, παξνπζηάδνληαη ηα πιαίζηα πνπ θαζνξίδνπλ ηηο ελέξγεηεο κε ηηο νπνίεο κπνξεί λα εμαζθαιηζηεί ε βηψζηκε αλάπηπμε, ζε επξσπατθφ αιιά θαη δηεζλέο επίπεδν. ηε δηαδηθαζία εθαξκνγήο ησλ ελεξγεηψλ απηψλ αιιά θαη ζηελ αμηνιφγεζε ηεο πξνφδνπ, θαζνξηζηηθφ ξφιν έρνπλ ηα ζπζηήκαηα δεηθηψλ. Σν ζχζηεκα δεηθηψλ βηψζηκεο αλάπηπμεο ηεο Δurostat απνηειείηαη απφ κία ζεηξά δεηθηψλ πνπ αλαιχνληαη ζηα πιαίζηα ηεο εξγαζίαο. Γίλεηαη αλαιπηηθή παξνπζίαζε ηεο πνξείαο ησλ δεηθηψλ ζε Δπξσπατθφ επίπεδν, θαζψο θαη ζχγθξηζή ηνπο κε ηνπο ζηφρνπο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη ηα πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ αιιά θαη ζπγθξίλεηαη ην ζχζηεκα δεηθηψλ ηεο Eurostat κε απηφ ηεο Θεζζαινλίθεο. Σέινο γίλεηαη αλαθνξά γηα ην ξφιν ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο θαη ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ ζην πεδίν ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο. 13. Αξηζκφο εξγαζίαο: 15. ηνηρεία εξγαζίαο: Αξ. ειίδσλ: 138 Αξ. Δηθφλσλ: 34 Αξ. Γηαγξακκάησλ: Αξ. Πηλάθσλ: 2 Αξ. Παξαξηεκάησλ: 2 Αξ. Παξαπνκπψλ: Λέμεηο θιεηδηά: Βηψζηκε αλάπηπμε Γείθηεο Αζηηθή Γηαθπβέξλεζε Σερλνινγίεο Πιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσληψλ 17. ρφιηα: 18. πκπιεξσκαηηθέο παξαηεξήζεηο: 19. Βαζκφο:

5 1. ARISTOTLE UNIVERSITY OF THESSALONIKI 2. DEPARTMENT OF MECHANICAL ENGINEERING 5. Supervisor: Prof. Mousiopoulos Nikolaos Vlachokostas Xristos, Feleki Eleni 3. ENERGY SECTOR 4. LABORATORY OF HEAT TRANSFER AND ENVIRONMENTAL ENGINEERING 6. Undergraduate dissertation title: MODELS FOR ASSESSING AND CHARACTERIZING SUSTAINABLE DEVELOPMENT AND URBAN GOVERNANCE 7. Student name: Georgios Moulas 8. Student Registration No: Topic area: Sustainable development 13. Summary: 10. Start date: Presentation date: The purpose of this study is to review and present the frames that define the urban sustainable development, the ways of its evaluation and urban governance. There is a reference to the requirements that stemming from the European institutional framework for the EU's objectives towards the sustainable development. At the same time, it is shown the framework that defines the actions which can ensure sustainable development such in the EU as internationally, too. Indicator systems are playing a very important role, such in the implement of these actions as in the evaluation process. The sustainable development indicators of Eurostat consist a set of indicators that are analyzed in the context of this study. Σhe evaluation system of these indicators is analyzed, too. After that, there is a comparison between the annual actual state of the indicators from the EU and the target state of each indicator. The problems that arise from the evaluation process and the data mining procedure are fully explained and analyzed. Furthermore, the sustainable development indicator system of Eurostat is compared with the indicator system for sustainability of Thessaloniki. Urban governance and information and communication technologies are two major factors such in the way that an indicator is estimated and evaluated as in the general targets of sustainable development. In conclusion, different ways of urban governance s implement are explained in addition with the meaning of information and communication technologies effect in the urban governance field. 12. Dissertation No. 14. The dissertation comprises of: No. of pages: 138 No. of pictures: 34 No. of figures: No. of tables: 2 No. of annexes: 2 No. of references: Keywords: Sustainable Development Indicators Urban Governance Information and Communication Technology 16. Comments: 17. Additional notes: 18. Grade:

6 ΠΡΟΛΟΓΟ Ζ βηψζηκε αλάπηπμε απνηειεί θνηλφ ζηφρν ησλ ζχγρξνλσλ θνηλσληψλ. Ζ βησζηκφηεηα ησλ αζηηθψλ θέληξσλ αλαθέξεηαη ηφζν ζηε ιεηηνπξγηθφηεηά ηνπο κε ηελ έλλνηα ηεο αληηκεηψπηζεο ησλ ειιείςεσλ πνπ πνιιά απφ απηά παξνπζηάδνπλ ηφζν σο πξνο ηηο ππνδνκέο ηνπο, φζν θαη ζηελ νηθνλνκηθή ηνπο βησζηκφηεηα κε ηελ έλλνηα ελφο αληαγσληζηηθνχ παξαγσγηθνχ πξνηχπνπ. Βαζίδεηαη δειαδή ζηελ ηζνξξνπία αλάκεζα ζηελ θνηλσληθή ζπλνρή, ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ ζσζηή εθαξκνγή δξάζεσλ πνπ ζθνπεχνπλ ζηε βηψζηκε αλάπηπμε είλαη ε ξηδηθή αιιαγή ησλ αληηιήςεσλ γηα ηνλ άλζξσπν θαη ην πεξηβάιινλ. ηελ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ηα πιαίζηα πνπ θαζνξίδνπλ ηηο ελέξγεηεο θαη δξάζεηο γηα ηελ επίηεπμε ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Παξάιιεια παξνπζηάδεηαη ην ζχζηεκα δεηθηψλ βηψζηκεο αλάπηπμεο πνπ εθαξκφδεηαη απφ ηελ επξσπατθή έλσζε θαζψο θαη επίζεο παξνπζηάδεηαη ν ξφινο θαη ε πνξεία ησλ δεηθηψλ απηψλ. Σέινο, αλαιχεηαη ε ζπκβνιή θαη ν ξφινο ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ ζην πεδίν ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο. ην ζεκείν απηφ ζα ήζεια λα εθθξάζσ ηηο εηιηθξηλείο επραξηζηίεο κνπ ζε φζνπο κε βνήζεζαλ ηφζν ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο φζν θαη θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ κνπ θαη ζπγθεθξηκέλα πξνο: Σνλ θαζεγεηή, θ. Νηθφιαν Μνπζηφπνπιν, δηεπζπληή ηνπ Δξγαζηεξίνπ Μεηάδνζεο Θεξκφηεηαο θαη Πεξηβαιινληηθήο Μεραληθήο ηεο Πνιπηερληθήο ζρνιήο ηνπ ΑΠΘ, γηα ηηο ζεκαληηθέο γλψζεηο πνπ κνπ πξνζέθεξε θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ κνπ. Σνπο αξκφδηνπο παξαθνινχζεζεο ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο, Διέλε Φειέθε θαη ηνλ Γξ. Υξίζην Βιαρνθψζηα γηα ηελ αλάζεζε ηνπ ζέκαηνο, ηηο πνιχηηκεο γλψζεηο, ζπκβνπιέο θαη ζηήξημε πνπ κνπ παξείραλ θαηά ηελ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. Σνπο ππφινηπνπο δηδάζθνληεο κνπ γηα ηηο γλψζεηο πνπ κνπ παξείραλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ κνπ. Σνπο γνλείο θαη ηα αδέξθηα κνπ γηα ηε ζπκπαξάζηαζε θαη ηελ ππνκνλή πνπ έδεημαλ φια απηά ηα ρξφληα. Σέινο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ φινπο ηνπο ζπκθνηηεηέο κνπ νη νπνίνη κε βνήζεζαλ κε θάζε ηξφπν θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ κνπ. Θεζζαινλίθε, Ηνχιηνο 2016 Μνπιάο Γεψξγηνο

7 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ 1 ΔΗΑΓΩΓΖ Γεληθά ηφρνο Αληηθείκελν Μεζνδνινγία ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΔΤΡΩΠΑΪΚΖ ΝΟΜΟΘΔΗΑ ΚΑΗ ΤΦΗΣΑΜΔΝΩΝ ΠΛΑΗΗΩΝ ΑΣΗΚΖ ΒΗΩΗΜΟΣΖΣΑ Απαηηήζεηο πνπ απνξξένπλ απφ πθηζηάκελν Δπξσπατθφ ζεζκηθφ πιαίζην Παξνπζίαζε δηάθνξσλ πιαηζίσλ εθηίκεζεο αζηηθήο βησζηκφηεηαο Agenda Γεζκεχζεηο ηνπ Aalborg DPSIR Cities for Climate Protection-ICLEI O ράξηεο ηεο Λεηςίαο Δπξψπε Agenda ΓΔΗΚΣΔ ΒΗΩΗΜΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Γεληθά Υαξαθηεξηζηηθά απνηειεζκαηηθψλ δεηθηψλ Παξαδείγκαηα ζχλζεησλ δεηθηψλ θαη ζπζηεκάησλ δεηθηψλ χλζεηνο δείθηεο αζηηθήο βησζηκφηεηαο - Urban sustainability Index Arcadis Sustainable Cities Index - ASCI χζηεκα δεηθηψλ πεξηβάιινληνο θαη αεηθνξίαο γηα ηε Θεζζαινλίθε Millennium Development Goals Indicators - MDGI Γείθηεο Βηψζηκεο Αλάπηπμεο ηεο Eurostat - SDI Δηζαγσγή Καηεγνξίεο δεηθηψλ SDI Οηθνλνκία Παξαγσγή θαη θαηαλάισζε Κνηλσλία

8 3.4.6 Γεκνγξαθηθέο αιιαγέο Γεκφζηα πγεία Δλέξγεηα θαη θιηκαηηθή αιιαγή Βηψζηκεο κεηαθνξέο Φπζηθέο πεγέο Παγθφζκηα ζπλεξγαζία Αζηηθή δηαθπβέξλεζε ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΠΟΡΔΗΑ ΓΔΗΚΣΩΝ Μεζνδνινγία αμηνιφγεζεο ηφρνο χζηεκα αμηνιφγεζεο Μνξθέο αμηνιφγεζεο Ζ απνζχλδεζε ησλ δεηθηψλ σο εηδηθή πεξίπησζε Γξαθηθή αλαπαξάζηαζε ησλ δεηθηψλ κε πνζνηηθνχο ζηφρνπο Πνξεία Headline Indicators ρνιηαζκφο ζπζηήκαηνο δεηθηψλ - πκπεξάζκαηα θνπφο θαη απνηειεζκαηηθφηεηα δεηθηψλ Πξνβιήκαηα πνπ απνξξένπλ θαηά ηελ αμηνιφγεζε ιφγσ δηαθνξεηηθφηεηαο ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο Πξνβιήκαηα ζπγθέληξσζεο δεδνκέλσλ SDI - Γείθηεο πεξηβάιινληνο θαη αεηθνξίαο γηα ηε Θεζζαινλίθε ΗCT ΚΑΗ ΑΣΗΚΖ ΓΗΑΚΤΒΔΡΝΖΖ Ο ξφινο ησλ ICT θαη ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο ζηε βηψζηκε αλάπηπμε θαη ηε ρξήζε ησλ δεηθηψλ Αζηηθή Γηαθπβέξλεζε Βαζηθέο αξρέο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο πκκεηνρηθή αζηηθή δηαθπβέξλεζε Παξάγνληεο επηηπρνχο ζπκκεηνρηθήο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο Ζιεθηξνληθή αζηηθή δηαθπβέξλεζε Δίδε-ηνκείο ειεθηξνληθήο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο Σερλνινγίεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ΗCT - Σερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ ΗCT θαη έμππλεο επξσπατθέο πφιεηο Amsterdam Smart City Glasgow City Council... 91

9 5.3.4 Barcelona Smart City Γήκνο Θεζζαινλίθεο - Πχιε ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο e-ζξάθιεην e-tξίθαια ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Α ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Β

10

11 1.ΔΗΑΓΩΓΖ 1.1 Γεληθά Ζ βηψζηκε αλάπηπμε αλαθέξεηαη ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε πνπ πινπνηείηαη ιακβάλνληαο ππφςε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ θνηλσληθή επεκεξία. Βαζηθή αξρή ηεο βησζηκφηεηαο είλαη ε κέγηζηε δπλαηή απνιαβή ησλ αγαζψλ απφ ην πεξηβάιινλ, ρσξίο σζηφζν λα πεξηνξίδεηαη ή λα δηαθφπηεηαη ε θπζηθή παξαγσγή απηψλ θαη ζην κέιινλ. Απηφ ζεκαίλεη φηη ν ξπζκφο θαηαλάισζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ πξέπεη είλαη κηθξφηεξνο απφ ηνλ ξπζκφ παξαγσγήο ηνπο. Ζ βηψζηκε αλάπηπμε πξνυπνζέηεη αλάπηπμε φισλ ησλ παξαγσγηθψλ δνκψλ ηεο νηθνλνκίαο παξάιιεια κε ηε δεκηνπξγία ππνδνκψλ γηα κία επαίζζεηε ζηάζε απέλαληη ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ζηα νηθνινγηθά πξνβιήκαηα. Έηζη νη παξνχζεο γεληέο πξέπεη λα θαιχπηνπλ ηηο αλάγθεο ηνπο ρσξίο λα ζέηνπλ ζε θίλδπλν θαη ακθηζβήηεζε ηε δπλαηφηεηα ησλ κειινληηθψλ γελεψλ λα θαιχπηνπλ ηηο δηθέο ηνπο αλάγθεο (Official Wikipedia website, 2016). εκαληηθφ ξφιν ζηελ δηαδηθαζία εθαξκνγήο ησλ απαξαίηεησλ ελεξγεηψλ γηα ηελ επίηεπμε ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο θαζψο επίζεο θαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο πξνφδνπ ηεο εθάζηνηε θνηλσλίαο. έρνπλ νη δείθηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. ε επξσπατθφ επίπεδν, αμηνιφγεζε απηή γίλεηαη κε ηελ εθαξκνγή ησλ δεηθηψλ βηψζηκεο αλάπηπμεο ηεο Eurostat. Με ηελ ζπγθέληξσζε δεδνκέλσλ θαη ηελ δηεμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ είλαη εθηθηή ε αλάιπζε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο αλαθνξηθά κε ην επίπεδν ησλ ελεξγεηψλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ βηψζηκε αλάπηπμε θαζψο επίζεο θαη ηε ζχγθξηζε ησλ δεδνκέλσλ απφ δηαθνξεηηθέο ρψξεο, πφιεηο ή πεξηνρέο. Οη πφιεηο θαη νη ηνπηθέο θνηλφηεηεο έρνπλ αλαδεηρζεί απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 σο ε γεσγξαθηθά θαη δηνηθεηηθά πξνζδηνξηζκέλε ρσξηθή νληφηεηα γηα ηελ πξνψζεζε ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Έηζη ν ξφινο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο θαη ησλ ηνπηθψλ αξρψλ ιακβάλεη κία δηαθνξεηηθή δηάζηαζε, έρνληαο νπζηαζηηθή ζπκβνιή ζηελ εθαξκνγή δξάζεσλ θαη ελεξγεηψλ κε ζθνπφ ηελ βηψζηκε αλάπηπμε. ε απηφ ην πιαίζην, πξνζδηνξίδεηαη θαη αζηηθή δηαθπβέξλεζε, πνπ ζηελ νπζία δελ είλαη ηίπνηε δηαθνξεηηθφ, απφ ηελ νπζηαζηηθή ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ ηφζν γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο φζν θαη ηε κέξηκλα γηα ηελ θνηλσληθή ζπλνρή θαη πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Με ηελ αλάπηπμε ησλ ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ επηθνηλσληψλ, ε δηαδηθαζία απηή έγηλε πνιχ πην εχθνιε θαη άκεζε απφ ηνλ πνιίηε. Ζ πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ρξήζε ειεθηξνληθψλ ζπζθεπψλ ηειεπηαίαο γεληάο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζην ρξήζηε λα έρεη ελεξγφ ξφιν ζηε δηαδηθαζία ηεο αζηηθήο 1

12 δηαθπβέξλεζεο. Με ηνλ ηξφπν απηφ ν ρξήζηεο κπνξεί ν ίδηνο λα αλαθέξεη ηε γλψκε ηνπ ή θάπνην πξφβιεκα ζρεηηθφ κε ηελ ηνπηθή θνηλφηεηα, ελψ παξάιιεια νη θνηλφηεηα δίλεη κία ζεηξά απφ δπλαηφηεηεο θαη πιεξνθνξίεο κε ζθνπφ ηελ ζσζηή πιεξνθφξεζε θαη ζπλεξγαζία ηνπ πνιίηε κε ηηο αξρέο. 1.2 ηόρνο Βαζηθφ ζηφρν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο απνηειεί ε επηζθφπεζε θαη αλαιπηηθή παξνπζίαζε ησλ πιαηζίσλ πνπ θαζνξίδνπλ ηηο απαηηνχκελεο ελέξγεηεο θαη νδεγνχλ ζηε βηψζηκε αλάπηπμε ζηα πιαίζηα ηνπ αζηηθνχ πεδίνπ. Παξάιιεια, δίλεηαη έκθαζε ζην επξσπατθφ ζχζηεκα δεηθηψλ αμηνιφγεζεο βηψζηκεο αλάπηπμεο, ε εθαξκνγή ηνπ νπνίνπ έρεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ δηαδηθαζία ηεο πινπνίεζεο ησλ ελεξγεηψλ απηψλ πνπ θαζνξίδνληαη απφ ην Δπξσπατθφ ζεζκηθφ πιαίζην. Ζ δηαδηθαζία ηεο αμηνιφγεζεο ηεο πξνφδνπ απνηειεί ζεκαληηθφ θαη θαζνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηελ νξζή εθαξκνγή ησλ δξάζεσλ θαη ελεξγεηψλ πνπ εμαζθαιίδνπλ ηε βησζηκφηεηα. Ζ δηαδηθαζία απηή θξίλεηαη αλαγθαία, ζηα πιαίζηα ηεο ζχγρξνλεο επξσπατθήο θνηλσλίαο θαη ηεο αλάγθεο δηακφξθσζεο ελφο πεξηβάιινληνο ην νπνίν ζα κπνξεί λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο ησλ πιεζπζκψλ εμίζνπ επαξθψο θαη ζην κέιινλ. 1.3 Αληηθείκελν ην δεχηεξν θεθάιαην ηεο εξγαζίαο, γίλεηαη αλαθνξά ζηηο απαηηήζεηο πνπ θαζνξίδνληαη απφ ην επξσπατθφ ζεζκηθφ πιαίζην αλαθνξηθά κε ηνπο ζηφρνπο θαη ηνλ ηξφπν αλάπηπμεο ηεο θάζε επξσπατθήο πφιεο, πνπ ζα εμαζθαιίζνπλ ηε βησζηκφηεηα. Παξάιιεια παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ηα ζεκαληηθφηεξα πιαίζηα ηα νπνία πξνζδηνξίδνπλ ηηο ελέξγεηεο πνπ θάζε θνηλσλία νθείιεη λα πινπνηεί γηα λα ππάξμεη βηψζηκε αλάπηπμε ζε αζηηθφ αιιά θαη φρη κφλν επίπεδν. Σα πιαίζηα απηά ιεηηνπξγνχλ σο ην ζεσξεηηθφ ππφβαζξν ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο θαη θαζνξίδνπλ ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαη δείρλνπλ ηηο δξάζεηο θαη ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο επηηπγράλεηαη ε βησζηκφηεηα. ην ηξίην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ε ζεκαζία θαη ν ξφινο ησλ ζπζηεκάησλ δεηθηψλ. Γίλεηαη αλαθνξά ζε ζπζηήκαηα δεηθηψλ αμηνιφγεζεο αζηηθήο βησζηκφηεηαο πνπ εθαξκφδνληαη ζε παγθφζκην επίπεδν. Γίλεηαη, σζηφζν, ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ παξνπζίαζε ηνπ ζπζηήκαηνο δεηθηψλ βηψζηκεο αλάπηπμεο ηεο Eurostat. Αλαθέξνληαη θαη αλαιχνληαη νη δείθηεο απηνί πνπ εκθαλίδνπλ ζηνηρεία,ηνπ θάζε θξάηνπο κέινπο, ζρεηηθά κε ηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο, ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ηελ θνηλσληθή ζπλνρή θαη επεκεξία. 2

13 ην ηέηαξην θεθάιαην γίλεηαη αλαιπηηθή παξνπζίαζε ηεο πνξείαο ησλ δεηθηψλ ζε επξσπατθφ επίπεδν αιιά θαη ζε επίπεδν θξαηψλ κειψλ μερσξηζηά. Παξνπζηάδεηαη ε κεζνδνινγία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηε Eurostatγηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ δεηθηψλ. Αμηνινγείηαη ε πξφνδνο ηεο ΔΔ ζπγθξηηηθά κε ηνπο ζηφρνπο ησλ δεηθηψλ πνπ θαζνξίδνληαη απφ ηελ ζηξαηεγηθή «Δπξψπε 2020». Παξάιιεια κε ηελ παξνπζίαζε ηεο πνξείαο ησλ δεηθηψλ αλαθέξνληαη ηα πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ ηφζν θαηά ηε δηαδηθαζία ζπγθέληξσζεο δεδνκέλσλ φζν θαη θαηά ε δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο θαη απνηίκεζεο ηεο βησζηκφηεηαο ηεο ΔΔ. Σν ζχζηεκα δεηθηψλ ηεο Eurostat ζπγθξίλεηαη κε απηφ ηνπ ζπζηήκαηνο δεηθηψλ πεξηβάιινληνο θαη αεηθνξίαο ηεο Θεζζαινλίθεο. ην πέκπην θεθάιαην πξνζδηνξίδεηαη ν ξφινο ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο. Πεξηγξάθνληαη ν ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο νη πνιίηεο κπνξνχλ λα έρνπλ ελεξγφ ζπκκεηνρή ζηε δηαθπβέξλεζε ηεο εθάζηνηε ηνπηθήο θνηλσλίαο. Δπίζεο, αλαθέξνληαη νη βαζηθέο αξρέο ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο φπσο επίζεο θαη ηα δχν βαζηθά είδε αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο, ε ζπκκεηνρηθή θαη ε ειεθηξνληθή. Αθνινχζσο ζην πιαίζην ηεο ειεθηξνληθήο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο, ηνλίδεηαη ε ζεκαζία θαη ν ξφινο ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ ζηε δηαδηθαζία απηή. Σέινο, παξνπζηάδνληαη ειεθηξνληθέο πιαηθφξκεο, πνπ ιεηηνπξγνχλ ζε δηάθνξεο επξσπατθέο πφιεηο, κέζσ ησλ νπνίσλ παξέρνληαη ζηνπο πνιίηεο κία ζεηξά απφ δπλαηφηεηεο φπσο ε ελεκέξσζε γηα ηνπηθά δεηήκαηα, ε άκεζε θαη εχθνιε πξφζβαζε ζε πιεξνθνξίεο ηεο θνηλφηεηαο θαη ε δπλαηφηεηα ππνβνιήο παξαπφλσλ ή πξνβιεκάησλ. ην έθην θαη ηειεπηαίν θεθάιαην, γίλεηαη δηεμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ πνπ απνξξένπλ απφ ην ζχλνιν ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο. 1.4 Μεζνδνινγία Γηα ηελ εθπφλεζε ηεο εξγαζίαο πξαγκαηνπνηήζεθε αλαιπηηθή βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε. Ζ βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε δελ απνηειεί κηα απιή παξάζεζε ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο θαη απιή θαηαγξαθή πιεξνθνξηψλ, αιιά πξφθεηηαη γηα δηεμνδηθή αλαδήηεζε, ζπγθέληξσζε, θαηαγξαθή θαη αλαιπηηθή παξνπζίαζε ησλ πιεξνθνξηψλ ηνπ εμεηαδφκελνπ ζεκαηηθνχ πεδίνπ. Απνηειεί κηα νξγαλσκέλε θαηαγξαθή ηεο εξεπλεηηθήο πεξηνρήο πνπ εμεηάδεηαη, ησλ θξίζηκσλ εξσηεκάησλ πνπ εκπιέθνληαη ζε απηή θαη ησλ κεζφδσλ αληηκεηψπηζεο φπσο απηέο έρνπλ παξνπζηαζηεί ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία. 3

14

15 2. ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΔΤΡΩΠΑΪΚΖ ΝΟΜΟΘΔΗΑ ΚΑΗ ΤΦΗΣΑΜΔΝΩΝ ΠΛΑΗΗΩΝ ΑΣΗΚΖ ΒΗΩΗΜΟΣΖΣΑ 2.1 Απαηηήζεηο πνπ απνξξένπλ από πθηζηάκελν Δπξσπατθό ζεζκηθό πιαίζην Ζ Δπξσπατθή Έλσζε (ΔΔ), απφ ηα κέζα πεξίπνπ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, δξαζηεξηνπνηείηαη ζπζηεκαηηθά κε ηηο πφιεηο, δίλνληαο ηδηαίηεξε έκθαζε ζηε ζεκαζία ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Με βάζε ηα ζπκπεξάζκαηα ησλ δηαθφξσλ αζηηθψλ πηινηηθψλ πξνγξακκάησλ θαζψο θαη ηελ έθζεζε «Αεηθφξεο πφιεηο ηεο Δπξψπεο» (1996), ε Δπξσπατθή Έλσζε πηνζεηεί ην 1998, ην «Κνηλνηηθφ Πιαίζην Γξάζεο γηα βηψζηκε αζηηθή αλάπηπμε». Δπίζεο θνκβηθά ζεκεία ηεο Δπξσπατθήο πνιηηηθήο γηα ηηο πφιεηο απνηέιεζαλ ε ζεκαηηθή ζηξαηεγηθή γηα ην Αζηηθφ Πεξηβάιινλ (2006) θαη ν Υάξηεο ηεο Λεηςίαο γηα ηηο Βηψζηκεο Δπξσπατθέο Πφιεηο (2007). Σέινο, ε πνιηηηθή πνπ αθνινπζεί θαη ζα αθνινπζήζεη ε Δπξσπατθή Έλσζε ζην πιαίζην ηεο βηψζηκεο αζηηθήο αλάπηπμεο θαζνξίδεηαη επίζεκα απφ ην ζπκβνχιηφ ηεο ζηνλ «Οδεγφ πνιηηηθήο ζπλνρήο » (Official Website of European Union, 2015). Τπφ ην πξίζκα κηαο ζχγρξνλεο ζεψξεζεο, ηεο δηαδηθαζίαο βηψζηκεο αζηηθήο αλάπηπμεο, νη παξάκεηξνη δηεπξχλνληαη, έηζη ψζηε λα θαιχπηνληαη φιεο νη απαηηήζεηο πνπ ζπλαξηψληαη κε ηε βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ αζηηθνχ ρψξνπ (Δπίζεκε ηζηνζειίδα Τπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο & Δλέξγεηαο, 2016). Σν Δπξσπατθφ ζεζκηθφ πιαίζην θαζνξίδεη ηηο απαξαίηεηεο ελέξγεηεο πνπ ζα πξέπεη θάζε ηνπηθή θνηλσλία λα αθνινπζήζεη ζηα παξαθάησ ζέκαηα: Γηαρείξηζε ησλ θπζηθώλ πόξσλ : Θα πξέπεη νη ηνπηθέο θνηλσλίεο λα επηδηψμνπλ ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηεο θαηαλάισζεο ησλ κε αλαλεψζηκσλ θπζηθψλ πφξσλ, ηεο παξαγσγήο απνβιήησλ θαη ηεο ξχπαλζεο ησλ πδάησλ. Παξάιιεια, απαξαίηεηε ελέξγεηα ζεσξείηαη ε αχμεζε ηνπ θπζηθνχ ρψξνπ θαη ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ζηηο πφιεηο. Δπίζεο, θξίλνληαη αλαγθαίεο νη δξάζεηο πνπ αθνξνχλ ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, κε νξζνινγηθή δηαρείξηζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ, ε πινπνίεζε κέηξσλ γηα ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη ε εθαξκνγή αξρψλ βηνθιηκαηηθνχ ζρεδηαζκνχ. 5

16 Πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά - Αζηηθόο ηνπξηζκόο: Ζ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά κηαο πφιεο δελ βξίζθεηαη κφλν ζην ηζηνξηθφ θέληξν αιιά θαη ζηνπο λεψηεξνπο ππξήλεο φπσο θαη ζηελ ελδνρψξα. Ζ ρξήζε ηεο γεο θαη ε νηθνδφκεζε ζα πξέπεη λα πξνζηαηεχνπλ ηελ πνιηηηζηηθή ηαπηφηεηα ηεο πφιεο ζηελ νιφηεηά ηεο (παιηφ θέληξν, λεψηεξε αξρηηεθηνληθή, ζηνηρεία ελδνρψξαο) θαη λα είλαη πάληα καθξνπξφζεζκε. Οηθνλνκηθή επεκεξία θαη θνηλσληθή ζπλνρή κεγάισλ θαη κηθξώλ αζηηθώλ θέληξσλ: Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα πνπ ζα ππνζηεξηρζεί ζα πξέπεη λα είλαη πην θηιηθή κε ην πεξηβάιινλ θαη ελεξγεηαθά απνηειεζκαηηθή. Ζ δεκηνπξγία ζπλζεθψλ γηα ηελ αχμεζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη απνηξνπή εγθαηάιεηςεο πεξηνρψλ απφ ηνπο κφληκνπο θαηνίθνπο απνηεινχλ ζεκαληηθέο δξάζεηο κε θαηεχζπλζε ηελ βηψζηκε αλάπηπμε αιιά θαη ηελ απνθέληξσζε. Αζηηθέο κεηαθνξέο θαη δηαρείξηζε θπθινθνξίαο: Ο ζρεδηαζκφο ησλ κεηαθνξψλ είλαη ζθφπηκν λα ζπλδπάδεηαη κε ηνλ πνιενδνκηθφ ζρεδηαζκφ, έηζη ψζηε λα πξνσζείηαη ε ρξήζε δεκφζησλ κέζσλ κεηαθνξάο, ε ρξήζε ηνπ πνδειάηνπ θαη ηεο πεδνπνξίαο αληί ησλ ΗΥ. Δπίζεο είλαη ζεκαληηθφ λα πξνσζεζνχλ νινθιεξσκέλεο πνιηηηθέο ζηάζκεπζεο, ε αλαβάζκηζε ηεο νδηθήο αζθάιεηαο θαη ε βειηίσζε ηεο αζηηθήο θηλεηηθφηεηαο ιακβάλνληαο ηδηαίηεξε κέξηκλα γηα ηα άηνκα κε αλαπεξία. ρεδηαζκόο ρξήζεσλ γεο θαη Αλαπιάζεηο: Θα πξέπεη λα πηνζεηνχληαη κνξθέο νινθιεξσκέλνπ θαη καθξνπξφζεζκνπ ζρεδηαζκνχ ησλ πφιεσλ φπσο ηα ξπζκηζηηθά ζρέδηα, λα πξνσζνχληαη νη αλαπιάζεηο ππνβαζκηζκέλσλ πεξηνρψλ θαη λα ελζαξξχλνληαη νη κηθηέο ρξήζεηο αληί ηνπ δηαρσξηζκνχ ζε άθακπηεο δψλεο. Δπίζεο απαξαίηεηε είλαη ε νξζνινγηθή δηαρείξηζε ηνπ ειεχζεξνπ δεκφζηνπ ρψξνπ κε εμαζθάιηζε ζπλερνχο θαη επαξθνχο ζπληήξεζεο, θαζαξηφηεηαο, αζθάιεηαο θαη ειέγρνπ νπνησλδήπνηε κειινληηθψλ επεκβάζεσλ ζην ρψξν απηφ απφ άιινπο θνξείο. Παξάιιεια είλαη αλαγθαία ε βειηίσζε ηεο αηζζεηηθήο ηνπ αζηηθνχ ρψξνπ, επηβάιινληαο θαη πξνάγνληαο ηε ζπκκεηνρή ηεο αξρηηεθηνληθήο ζηνλ ζρεδηαζκφ. Γηαθπβέξλεζε αζηηθώλ πεξηνρώλ: ηφρνη απνηεινχλ ε παξαγσγή ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ γηα ηηο ζπλζήθεο δσήο ζηα αζηηθά θέληξα, ε επαηζζεηνπνίεζε ησλ πνιηηψλ, ε δηθηχσζε θαη αληαιιαγή εκπεηξηψλ κεηαμχ ησλ πφιεσλ. Σαπηφρξνλα κε ηνλ ζρεδηαζκφ, ε ηήξεζε ησλ ζπκκεηνρηθψλ δηαδηθαζηψλ απνηειεί πνιχ ζεκαληηθή δηαδηθαζία. ηελ ίδηα θαηεχζπλζε απαηηείηαη ε ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ε κείσζε ησλ θνηλσληθψλ 6

17 εληάζεσλ, κε ηελ εμαζθάιηζε ησλ αλαγθαίσλ πξνυπνζέζεσλ γηα ηελ αλάπηπμε ζρέζεσλ θαιήο γεηηλίαζεο θαη επαθήο ησλ θαηνίθσλ. Πξνζηαζία πνηόηεηαο ηνπ αέξα: Απαξαίηεηε είλαη ε πηνζέηεζε ηερλνινγηψλ πεξηνξηζκνχ εθπνκπψλ ζηα νρήκαηα. Δπίζεο, θξίλεηαη απνηειεζκαηηθή ε εθαξκνγή ηεο Πεξηβαιινληηθήο Σηκνιφγεζεο Η.Υ. ζηε βάζε ηεο αξρήο «ν ξππαίλσλ πιεξψλεη» (ηέιε θπθινθνξίαο, ηέιε ζηάζκεπζεο, δηφδηα απηνθηλεηνδξφκσλ θαη πφιεσλ). ηφρνο ησλ απαηηήζεσλ ηνπ επξσπατθνχ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ είλαη ε αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο δσήο ησλ πνιηηψλ κε ηελ πξνψζεζε ηεο αεηθφξνπ θαη ηζφξξνπεο αλάπηπμεο, δηαζθάιηζε ηεο παξαγσγηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο, κεξηκλψληαο παξάιιεια γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ζην ζχλνιν ηνπ εζληθνχ ρψξνπ θαη ζηηο επί κέξνπο θνηλφηεηέο ηνπ. ην πιαίζην απηφ επηδηψθεηαη θαη ε αλαβάζκηζε ηνπ αζηηθνχ πεξηβάιινληνο κε ζεβαζκφ ησλ αλαγθψλ θαη πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ησλ πνιηηψλ (Δπίζεκε ηζηνζειίδα Τπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο & Δλέξγεηαο, 2016). Απφ πιεπξάο ζηφρσλ, ππάξρεη ξεηή ζπκθσλία ζε επξσπατθφ επίπεδν ζρεηηθά κε ηνλ ραξαθηήξα ηεο επξσπατθήο πφιεο ηνπ κέιινληνο θαη ηηο αξρέο ζηηο νπνίεο πξέπεη λα βαζίδεηαη ε ηδαληθή επξσπατθή πφιε. Οη ελ ιφγσ αξρέο κπνξνχλ λα βξεζνχλ ζην Υάξηε ησλ Θεκειησδψλ Γηθαησκάησλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ζην επξσπατθφ θνηλσληθφ κνληέιν. Τπάξρεη, επίζεο, ζπλαίλεζε κεηαμχ ησλ αξκφδησλ ππνπξγψλ γηα ηελ αζηηθή αλάπηπμε κε πην ζπγθεθξηκέλνπο αζηηθνχο ζηφρνπο θαη αμίεο πνπ αληηθαηνπηξίδνληαη ζην Υάξηε ηεο Λεηςίαο θαζψο θαη γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη ζηφρνη απηνί ζα πξέπεη λα επηηεπρζνχλ θαη ηνλ θαζνξηζηηθφ ξφιν πνπ κπνξνχλ λα δηαδξακαηίζνπλ νη πφιεηο ζηελ πινπνίεζε ηεο ζηξαηεγηθήο «Δπξψπε 2020». Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηηο αξρέο αζηηθήο αλάπηπμεο ζην επξσπατθφ έδαθνο φπσο εθθξάδνληαη ζηελ αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο «Δπξψπε 2020». Ζ πνιηηηθή ζπλνρήο ηεο ΔΔ, κέζσ ησλ θνηλνηηθψλ πξσηνβνπιηψλ URBAN θαη ηεο κεηέπεηηα ελζσκάησζεο ηεο νινθιεξσκέλεο βηψζηκεο αζηηθήο αλάπηπμεο ζε πεξηθεξεηαθά θαη εζληθά επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα, ηξνθνδνηεί ηε δηαθπβεξλεηηθή δηαδηθαζία κε πξαθηηθή εκπεηξία. Οη πφιεηο ηνπ αχξην ζπλζέηνπλ ηηο αξρέο ηνπ επξσπατθνχ κνληέινπ βηψζηκεο αζηηθήο αλάπηπμεο. Με βάζε ηε ζπλζήθε γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ην Υάξηε ησλ Θεκειησδψλ Γηθαησκάησλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ην Δπξσπατθφ θνηλσληθφ κνληέιν, ην Υάξηε ηεο Λεηςίαο θαη ηελ ζηξαηεγηθή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο 2020, νη επξσπατθέο πφιεηο ζα πξέπεη λα είλαη: 7

18 ηφπνη πξνεγκέλεο θνηλσληθήο πξνφδνπ πιαηθφξκεο γηα δεκνθξαηία, πνιηηηζηηθφ δηάινγν θαη πνηθηιφηεηα ηφπνη πξάζηλεο, νηθνινγηθήο ή πεξηβαιινληηθήο αλαγέλλεζεο ζεκεία έιμεο θαη θηλεηήξεο ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. Δπίζεο, ε επξσπατθή αζηηθή εδαθηθή αλάπηπμε ζα πξέπεη: λα αληηθαηνπηξίδεη ηε βηψζηκε αλάπηπμε ηεο Δπξψπεο κε γλψκνλα ηελ ηζνξξνπεκέλε νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηελ ηζνξξνπεκέλε εδαθηθή νξγάλσζε κε κηα πνιπθεληξηθή αζηηθή δνκή λα πεξηέρεη ηζρπξά πεξηθεξεηαθά θέληξα πνπ παξέρνπλ ηθαλνπνηεηηθή πξνζβαζηκφηεηα ζε ππεξεζίεο γεληθνχ νηθνλνκηθνχ ζπκθέξνληνο λα ραξαθηεξίδεηαη απφ ζπκπαγή νηθηζηηθή δηάξζξσζε λα πξναζπίδεη έλα πςειφ επίπεδν πξνζηαζίαο θαη πνηφηεηαο ηνπ πεξηβάιινληνο γχξσ απφ ηηο πφιεηο. Σν Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο θαη Δλέξγεηαο ηεο Διιάδαο έρεη ζέζεη σο βαζηθφ ηνπ ζηφρν ηελ πξναγσγή ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Καηά ζπλέπεηα ην Τπνπξγείν ζηα πιαίζηα ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπ έρεη εληάμεη ζηηο βαζηθέο ηνπ πξνηεξαηφηεηεο ηελ πηνζέηεζε πνιηηηθψλ, ηελ εθαξκνγή κέηξσλ θαη ηελ πινπνίεζε δξάζεσλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηε βηψζηκε αλάπηπμε αθνινπζψληαο θαηά ην δπλαηφλ ηηο θαηεπζχλζεηο ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ηεο ΔΔ (Δπίζεκε ηζηνζειίδα Τπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο & Δλέξγεηαο, 2016). 2.2 Παξνπζίαζε δηάθνξσλ πιαηζίσλ εθηίκεζεο αζηηθήο βησζηκόηεηαο AGENDA 21 Ζ Agenda 21 απνηειεί έλα παγθφζκην ζρέδην δξάζεο γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ 21 νπ αηψλα. Θεζκνζεηήζεθε ην 1992 ζηε ζχλνδν θνξπθήο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αλάπηπμε, ζην Rio de Janeiro ηεο Βξαδηιίαο. Ζ Agenda 21 νπζηαζηηθά πξφθεηηαη γηα έλα πιαίζην δέζκεπζεο γηα ηελ βηψζηκε αλάπηπμε, ε νπνία έρεη πηνζεηεζεί απφ 178 θπβεξλήζεηο. Σα θξάηε έρνπλ δεζκεπζεί λα αθνινπζνχλ ηηο δεζκεχζεηο ηεο Agenda 21 ηφζν ζε ηνπηθφ αιιά θαη εζληθφ επίπεδν (Official United nations website, 2016). 8

19 Ζ πινπνίεζε ηεο Agenda 21 είλαη πξσηίζησο επζχλε ησλ θπβεξλήζεσλ, κέζσ ησλ εζληθψλ ζηξαηεγηθψλ, ζρεδίσλ, πνιηηηθήο θαη άιισλ δηαδηθαζηψλ. Ζ επξχηεξε ζπκκεηνρή ηνπ θνηλνχ θαη ε ελεξγφο ζπκκεηνρή ησλ κε θπβεξλεηηθψλ νξγαλψζεσλ θαη άιισλ νκάδσλ είλαη εμίζνπ ζεκαληηθή. Εσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ, ησλ πνιηηηθψλ θαη ησλ κεραληζκψλ πνπ ζπκθσλήζεθαλ απφ ηηο θπβεξλήζεηο ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηνπ πξνγξάκκαηνο ηεο Agenda 21 είλαη ε δέζκεπζε θαη ε πξαγκαηηθή ζπκκεηνρή φισλ ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ θαη ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ (Σξαζαλίδεο, 2015). Ζ Agenda 21 παξνπζηάδεη κία ιίζηα απφ θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ ηεο θηψρεηαο, ηεο πείλαο, ηεο θαηαλάισζεο πφξσλ θαη ηελ ππνβάζκηζε ησλ νηθνζπζηεκάησλ. Οπζηαζηηθά παξνπζηάδεη ιεπηνκεξψο έλα ζρέδην δξάζεο γηα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε θαη ζέζπηζε ζηφρσλ γηα ηηο δξάζεηο πνπ ζπλδπάδνπλ ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο (Official United nations website, 2016). Οη ελέξγεηεο θαη νη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ηεο Agenda 21 ρσξίδνληαη ζε 40 θεθάιαηα ην θάζε έλα απφ ηα νπνία πεξηέρεη ηέζζεξηο βαζηθέο ελφηεηεο. Δπηθεληξψλνληαη ζηελ ηζνξξνπία κεηαμχ ησλ θηλεηήξησλ δπλάκεσλ ηεο πεξηβαιινληηθήο αιιαγήο θαη ησλ πιεζπζκψλ, ηεο θαηαλάισζεο θαη ηεο ηερλνινγίαο κε ηα απνζέκαηα πφξσλ πνπ έρεη ε γε (Sustainable Cities International, 2012). Κάζε θεθάιαην πεξηγξάθεη κηα πεξηνρή ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη απνηειείηαη απφ ηηο εμήο βαζηθέο ελφηεηεο: ηε βάζε γηα ηε δξάζε ηνπο ζηφρνπο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηα κέζα εθαξκνγήο Οη ηέζζεξεηο βαζηθέο ελφηεηεο αλαπηχζζνληαη ζηα παξαθάησ πεδία: Δλόηεηα 1: Κνηλσληθέο θαη Οηθνλνκηθέο δηαζηάζεηο Γίλεηαη έκθαζε ζηελ δηεζλή ζπλεξγαζία γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θηψρεηαο θαη ηελ επηηάρπλζε ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο πνπ ζρεηίδνληαη κε εγρψξηεο πνιηηηθέο. Δπίζεο πξνσζείηαη ε αιιαγή ησλ πξνηχπσλ ηεο θαηαλαισηηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη ε αιιαγή ζην δεκνγξαθηθφ πξφβιεκα. Ζ πξνζηαζία θαη ε πξνψζεζε ησλ ζπλζεθψλ ηεο αλζξψπηλεο πγηεηλήο απνηεινχλ επίζεο απαηηνχκελεο ελέξγεηεο. Παξάιιεια πξνσζείηαη ε αλάπηπμε ηεο βηψζηκεο θαηνηθίαο θαη ε εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ζηε ιήςε απνθάζεσλ. 9

20 Παξαδείγκαηα πξνηεηλφκελσλ δξάζεσλ: Δθπφλεζε νινθιεξσκέλσλ κειεηψλ γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ηεο ζρέζεο κεηαμχ επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο πεξηβάιινληνο, κε ζηφρν ηελ πξνψζεζε ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Υξεκαηνδφηεζε ησλ ηζρπξψλ νηθνλνκηθά ρσξψλ πξνο ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, κε ζθνπφ ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θηψρεηαο θαη ηελ θαηαζθεπή δηθηχσλ θαη ππνδνκψλ πνπ ζα εμαζθαιίδνπλ ηελ αλζξψπηλε πγηεηλή. Δλόηεηα 2: Γηαηήξεζε θαη δηαρείξηζε ησλ πόξσλ γηα ηελ αλάπηπμε ε απηήλ ηε ζεκαηηθή ελφηεηα πεξηιακβάλνληαη ελέξγεηεο θαη δηαδηθαζίεο πνπ αθνξνχλ ηελ αηκνζθαηξηθή πξνζηαζία, ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο απνςίισζεο ησλ δαζψλ θαη ηε δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο. Σαπηφρξνλα, δίλεηαη έκθαζε ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο απεξήκσζεο θαη απνμήξαλζεο ησλ εχζξαπζησλ νηθνζπζηεκάησλ, ηελ πξνψζεζε ηεο βηψζηκεο γεσξγίαο θαη ηεο αγξνηηθήο αλάπηπμεο. Δπίζεο, πξνσζείηαη ε πξνζηαζία ησλ σθεαλψλ, ησλ ζαιαζζψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ πεξίθιεηζησλ θαη εκίθιεηζησλ ζαιαζζψλ θαη ε πξνζηαζία ηεο πνηφηεηαο ησλ πδάηηλσλ πφξσλ, θαζψο θαη ε εθαξκνγή νινθιεξσκέλσλ πξνζεγγίζεσλ γηα ηελ αλάπηπμε, δηαρείξηζε θαη ρξήζε ησλ πδάηηλσλ πφξσλ. Πξνηείλνληαη δξάζεηο θαη ελέξγεηεο γηα ηελ πεξηβαιινληηθά νξζή δηαρείξηζε ηεο βηνηερλνινγίαο. Σέινο, δίλεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ νξζή δηαρείξηζε ησλ ηνμηθψλ ρεκηθψλ νπζηψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο πξφιεςεο ησλ παξάλνκσλ ηνμηθψλ θαη επηθίλδπλσλ πξντφλησλ θαζψο θαη νξζή δηαρείξηζε ησλ επηθίλδπλσλ, ζηεξεψλ θαη ξαδηελεξγψλ απνβιήησλ. Παξαδείγκαηα πξνηεηλφκελσλ δξάζεσλ: Καζηέξσζε ή ελίζρπζε ησλ ζπζηεκάησλ έγθαηξεο πξνεηδνπνίεζεο θαη κεραληζκψλ απφθξηζεο γηα ηε δηαζπλνξηαθή αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε πνπ πξνθαιείηαη απφ βηνκεραληθά αηπρήκαηα θαη θπζηθέο θαηαζηξνθέο θαη ηε ζθφπηκε ή ηπραία θαηαζηξνθή ησλ θπζηθψλ πφξσλ. Καηαπνιέκεζε ηεο απεξήκσζεο, κε ηελ επηηάρπλζε πξνγξακκάησλ θχηεπζεο ρξεζηκνπνηψληαο ηαρέσο αλαπηπζζφκελα αλζεθηηθά ζηε μεξαζία δέληξα θαη θπηά. Δλόηεηα 3: Δλίζρπζε ηνπ ξόινπ ησλ θνηλσληθώλ νκάδσλ ηελ ελφηεηα απηήλ αλαθέξεηαη ν ξφινο ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ φπσο ε παγθφζκηα δξάζε γηα ηηο γπλαίθεο, ηα παηδηά θαη ηε λενιαία πξνο κία βηψζηκε θαη δίθαηε αλάπηπμε. Απεηθνλίδεηαη ν ζεκαληηθφο ξφινο πνπ δηαδξακαηίδνπλ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο θαη νη θνηλφηεηέο ηνπο θαζψο θαη ε ελίζρπζε ησλ Μ.Κ.Ο. γηα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε. Δπίζεο ηνλίδεηαη ε ελίζρπζε ηνπ ξφινπ ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ησλ 10

21 νξγαλψζεψλ ηνπο, ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ηεο βηνκεραλίαο, ησλ αγξνηψλ θαη ηεο επηζηεκνληθήο θνηλφηεηαο. Παξαδείγκαηα πξνηεηλφκελσλ δξάζεσλ: Πξνψζεζε ηνπ δηαιφγνπ κε ηηο νξγαλψζεηο λενιαίαο ζρεηηθά κε ηελ θαηάξηηζε θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζρεδίσλ. Οπζηαζηηθή ζπκκεηνρή ησλ Μ.Κ.Ο. ζηνπο ηνκείο ηεο εθπαίδεπζεο, ηε κείσζε ηεο θηψρεηαο, ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ αλακφξθσζε. Δλόηεηα 4: Μέζα εθαξκνγήο Γίλεηαη αλαθνξά γηα ηα κέζα φπσο ε επηζηήκε, ε ηερλνινγία, ε εθπαίδεπζε θαη νη ρξεκαηνδνηηθνί κεραληζκνί. Παξαδείγκαηα πξνηεηλφκελσλ δξάζεσλ: πκκεηνρή καζεηψλ ζε πεξηβαιινληηθέο ζπνπδέο κε επίθεληξν ηελ πγεία, ην πεξηβάιινλ θαη ηηο νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο ηεο ρξήζεο ησλ πφξσλ. χζηαζε εμεηδηθεπκέλσλ πξνγξακκάησλ «εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηψλ», πνπ έρνπλ ζθνπφ ηελ ππνζηήξημε ηεο θαηάξηηζεο ζε εζληθφ επίπεδν. Αλάπηπμε λέσλ πξνζεγγίζεσλ θαηάξηηζεο γηα ηα πθηζηάκελα πεξηβαιινληηθά πξνγξάκκαηα νξζψλ πξαθηηθψλ (Σξαζαλίδεο, 2015) Γεζκεύζεηο ηνπ Αalborg Σν 1994, νη επξσπατθέο αξρέο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζπγθεληξψζεθαλ ζηελ πφιε ηνπ Aalborg, ηεο Γαλίαο λα ζπκθσλήζνπλ γηα ην πψο ζα πξνρσξήζεη ε εθαξκνγή γηα ηελ Σνπηθή Αηδέληα 21. Οη ηνπηθέο αξρέο είραλ ραξαθηεξηζηεί σο έρνληεο εγεηηθφ ξφιν ζε ηνπηθφ επίπεδν γηα ηελ εθαξκνγή ηεο Agenda 21 - εμνχ θαη ν φξνο Local Agenda 21. Οη Γεζκεχζεηο ηνπ Aalborg δεκηνπξγήζεθαλ σο εξγαιείν δξάζεο γηα ηελ ελίζρπζε θαη ηελ εθ λένπ ελεξγνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο Σνπηθήο Αηδέληαο 21. Έηζη ην 2004 ζην 4 ν ζπλέδξην Βηψζηκσλ Δπξσπατθψλ Πφιεσλ ή αιιηψο Aalborg10+ εγθαζηδξχζεθαλ θαη θαζνξίζηεθαλ νη δεζκεχζεηο γηα 620 αξρέο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζηελ Δπξψπε (Official European Union Website, 2016). Οη ρψξεο πνπ ζπκκεηείραλ ζηε ζπγθέληξσζε απηή, δεζκεπηήθαλ λα αθνινπζήζνπλ θαη λα πινπνηήζνπλ ηηο παξαθάησ ελέξγεηεο: πξνζεπηθχξσζε ησλ αξρψλ αεηθνξίαο πνπ νξίδνληαη ζην Υάξηε ηνπ Aalborg, δέζκεπζε έληαμεο ζε µία ηνπηθή ζπκκεηνρηθή δηαδηθαζία ζέζεο ζηφρσλ, ελζσκαηψλνληαο ηελ πθηζηάκελε Σνπηθή Agenda 21 ή άιια ζρέδηα δξάζεο γηα ηελ ηνπηθή αεηθνξία θαη ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ζηξαηεγηθέο αεηθνξίαο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν, 11

22 δέζκεπζε εμέηαζεο ησλ βαζηθψλ πξνηχπσλ θαη θξηηεξίσλ σο αθεηεξία γηα ηε δηαδηθαζία ζέζπηζεο ζηφρσλ, δέζκεπζε απνδνρήο ζηφρσλ, αμηψλ θαη ρξνληθψλ πιαηζίσλ ηα νπνία ζα είλαη θαηάιιεια γηα ηηο ηδηαίηεξεο ζπλζήθεο ηεο εθάζηνηε ηνπηθήο δψλεο, δέζκεπζε ειέγρνπ ηεο πξνφδνπ ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ, δέζκεπζε ζε έλα θνηλφ ρξνληθφ πιαίζην ειέγρνπ, µε ηνλ πξψην έιεγρν λα ιαµβάλεη ρψξα ην 2010 θαη ην δεχηεξν έιεγρν λα ιαµβάλεη ρψξα ην 2015 (Charter of European Cities & Towns Towards Sustainability, 1994). Πην ζπγθεθξηκέλα ηα ζεκαηηθά πεδία, ηα νπνία αθνξνχλ νη δεζκεχζεηο ηνπ Aalborg παξνπζηάδνληαη παξαθάησ: Γηαθπβέξλεζε Δλεξγνπνίεζε ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεο απνθάζεσλ κέζσ ηεο ζπκκεηνρηθήο δηαδηθαζίαο. Γέζκεπζε δηαζθάιηζεο ελφο θνηλνχ καθξνπξφζεζκνπ νξάκαηνο σο βάζε γηα ηε δεκηνπξγία κεζνδηθήο θαη νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο. Αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ζην δηάινγν ζηελ ηνπηθή ιήςε απνθάζεσλ πνπ αθνξνχλ ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο. Παξνρή ηεο δπλαηφηεηαο ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο πξνθεηκέλνπ λα ζπκκεηέρνπλ απνηειεζκαηηθά ζηε ιήςε απνθάζεσλ. Τηνζέηεζε αλνηρηψλ, ππεχζπλσλ θαη δηάθαλσλ δηαδηθαζηψλ ιήςεο απνθάζεσλ. Σέινο, εμαζθάιηζε αλάπηπμεο απνηειεζκαηηθήο ζπλεξγαζίαο θαη ζπλαδειθηθφηεηαο κε ηηο γχξσ ηνπηθέο θνηλσλίεο, κε άιια επίπεδα δηαθπβέξλεζεο, ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα θαη θνηλνηηθνχο νξγαληζκνχο Γηαρείξηζε ηεο Αεηθνξίαο Δλίζρπζε θαη ελεξγνπνίεζε ησλ δξάζεσλ ηεο Σνπηθήο Agenda 21 γηα ηελ αεηθνξία ζε ηνπηθφ επίπεδν. Γεκηνπξγία νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ηεο αεηθνξίαο θαη ζέζπηζε ζηφρσλ ζην πιαίζην ησλ δεζκεχζεσλ ηνπ Aalborg. Δπαλεμέηαζε θαη αλαθαηαλνκή ησλ ηνπηθψλ πξνυπνινγηζκψλ θαη επξσπατθψλ θνλδπιίσλ έηζη ψζηε λα θαιχςνπλ ηηο πξνηεξαηφηεηεο ηεο αεηθνξίαο. Έιεγρνο θαη αμηνιφγεζε ηεο πξνφδνπ πξνο ηελ θάιπςε ησλ ζηφρσλ ηεο αεηθνξίαο. Κνηλά θπζηθά Αγαζά Γέζκεπζε ησλ Δπξσπατθψλ ηνπηθψλ απηνδηνηθήζεσλ γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαθχιαμε ησλ θπζηθψλ αγαζψλ. Δπίηεπμε αχμεζεο ηνπ πνζνζηνχ ησλ αλαλεψζηκσλ θαη θαζαξψλ κνξθψλ ελέξγεηαο. Δπίζεο, βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ πδάησλ θαη απνηειεζκαηηθφηεξε ρξήζε ηνπο, θαζψο επίζεο θαη βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ εδάθνπο ηεο γεο θαη ηνπ αέξα. Πξνψζεζε θαη αχμεζε ηεο 12

23 βηνπνηθηιφηεηαο θαη εζηίαζε ζε πεξηνρέο πνπ έρνπλ νξηζζεί σο θπζηθέο δψλεο θαη ρψξνη πξαζίλνπ. Σέινο, δηαθχιαμε ηεο παξαγσγήο ηεο γεο κέζσ νηθνινγηθψλ κεζφδσλ. ρεδηαζκόο θαη ρξήζε γεο Αλάπιαζε ησλ εγθαηαιεηκκέλσλ ή ππαλάπηπθησλ πεξηνρψλ θαζψο θαη απνηξνπή ηεο άλαξρεο αζηηθήο αλάπιαζεο. Πξνηεξαηφηεηα ζηελ αλάπηπμε ησλ πεξηνρψλ φπνπ ππάξρνπλ εζηίεο πεξηβαιινληηθήο επηβάξπλζεο ζε ζρέζε κε πεξηνρέο ρσξίο αλάινγα πξνβιήκαηα. Γηαζθάιηζε πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ηεο εθάζηνηε πφιεο θαη ζέζπηζε πξνυπνζέζεσλ γηα βηψζηκα ζρέδηα θαη δφκεζε θηεξίσλ. Καιύηεξε θηλεηηθόηεηα - ιηγόηεξν θπθινθνξηαθό Μείσζε ηεο ρξήζεο ησλ ηδησηηθψλ κεραλνθίλεησλ κέζσλ κεηαθνξάο θαη αχμεζε ρξήζεο ησλ δεκφζησλ ζπγθνηλσληψλ, πεδνπνξίαο θαη πνδειαζίαο ή άιισλ ειθπζηηθψλ ελαιιαθηηθψλ. Αλάπηπμε ελφο ζρεδίνπ νινθιεξσκέλεο θαη βηψζηκεο αζηηθήο θηλεηηθφηεηαο έηζη ψζηε λα κεησζεί ην αληίθηππν ησλ κέζσλ κεηαθνξάο ζην πεξηβάιινλ θαη ηελ πγεία. Σνπηθή Γξάζε γηα ηελ πγεία Οη αξρέο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζα πξέπεη λα απνβιέπνπλ ζηελ πξνψζεζε ελφο νινθιεξσκέλνπ θαη απνηειεζκαηηθνχ ζπζηήκαηνο πγείαο, ζην νπνίν ζα έρνπλ πξφζβαζε φια ηα κέιε ηεο θνηλφηεηαο. Γηα ην ιφγν απηφ ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ κέηξα γηα ηε κείσζε ησλ αληζνηήησλ ζηα ζέκαηα πγείαο, ηελ εχθνιε θαη άκεζε επαθή ησλ πνιηηψλ κε ηαηξηθφ πξνζσπηθφ θαζψο επίζεο θαη ηελ έγθαηξε αληίδξαζε ησλ ηαηξηθψλ θέληξσλ ζηα επείγνληα πεξηζηαηηθά. Σνπηθή νηθνλνκία Δίλαη απαξαίηεην λα πηνζεηεζνχλ κέηξα πνπ δίλνπλ θίλεηξα θαη ππνζηεξίδνπλ ηελ ηνπηθή απαζρφιεζε θαη ηηο λέεο επηρεηξήζεηο. Έηζη, είλαη αλαγθαίν λα ππάξρεη ζπλεξγαζία ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο κε ηηο ηνπηθέο επηρεηξήζεηο γηα ηελ πξνψζεζε θαη ηελ εθαξκνγή βηψζηκσλ πξαθηηθψλ κε θαηεχζπλζε ηελ αλάπηπμε θαη εθαξκνγή άξρσλ αεηθνξίαο ζηελ έδξα ησλ επηρεηξήζεσλ. Κνηλσληθή ηζόηεηα θαη δηθαηνζύλε Δίλαη αλαγθαία ε ιήςε κέηξσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θηψρεηαο, ηελ δηαζθάιηζε θαιψλ ζπλζεθψλ ζηέγαζεο θαη δηαβίσζεο θαζψο θαη ηελ θαιιηέξγεηα ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο. Δπίζεο, ζα πξέπεη λα δηαζθαιηζηεί ε ηζφηεηα ζηελ πξφζβαζε ζηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο, ηελ παηδεία, ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ πιεξνθφξεζε. Παξάιιεια, 13

24 πνιχ ζεκαληηθφ είλαη λα βειηησζεί ηφζν ε αζθάιεηα ζε επίπεδν θνηλφηεηαο φζν θαη ζε αηνκηθφ επίπεδν. Σνπηθή δξάζε γηα ηελ παγθόζκηα θνηλόηεηα Οη αξρέο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο νθείινπλ λα εληζρχνπλ ηελ δηεζλή ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ θνηλνηήησλ ηνπο θαη λα αλαπηχμνπλ ηνπηθέο δεζκεχζεηο θαη δξάζεηο ζε δηεζλή πξνβιήκαηα. Θα πξέπεη λα κεησζνχλ νη επηπηψζεηο ζην παγθφζκην πεξηβάιινλ, ηδηαίηεξα ζην θιίκα θαη λα εληζρπζεί ε δηθαηνζχλε ζε πεξηβαιινληηθά ζέκαηα (Charter of European Cities & Towns Towards Sustainability,1994). Αμηνιόγεζε πξνόδνπ θαη εθαξκνγήο ησλ δεζκεύζεσλ ηνπ Aalborg Έλα ζχζηεκα βαζκνιφγεζεο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ επηδφζεσλ ηεο εθάζηνηε ηνπηθήο θνηλφηεηαο ζρεηηθά κε θάζε δέζκεπζε πνπ έρεη αλαιεθζεί. Σν ζχζηεκα αμηνιφγεζεο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη εμεγείηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: 0 Καλέλα ζρέδην ή ελέξγεηα γηα απηήλ ηε δέζκεπζε δελ ππάξρεη 1 Έλα ζρέδην έρεη γξαθεί θαη εγθξηζεί αιιά κε ιίγεο απνδείμεηο γηα πινπνίεζε ηεο δέζκεπζεο 2 ρέδηα έρνπλ εθαξκνζηεί κε ελέξγεηεο πνπ ηείλνπλ λα θαιχςνπλ ηελ δέζκεπζε Τινπνηνχληαη ελέξγεηεο απφ ζρεηηθά ζρέδηα ηα νπνία ελ κέξεη θαιχπηνπλ ηε 3 δέζκεπζε 4 Σα ζρέδηα θαη νη ελέξγεηεο πινπνηνχληαη θαη θαιχπηνπλ πιήξσο ηε δέζκεπζε Πίλαθαο 2.1 Αμηνιφγεζε εθαξκνγήο δεζκεχζεσλ Aalborg, (Official website of Sustainable Envirνnment UK, 2011). Ζ βαζκνινγία ζπκπιεξψλεηαη γηα θάζε έλα απφ ηα δέθα ζεκαηηθά πεδία πνπ αλαθέξζεθαλ, πνπ απνηεινχλ ηηο δεζκεχζεηο ηνπ Aalborg. Ο κέζνο φξνο ηεο ζπλνιηθήο βαζκνινγίαο αληηθαηνπηξίδεη θαη ην βαζκφ ζηνλ νπνίν κία θνηλφηεηα έρεη εθαξκφζεη ηηο ζρεηηθέο δεζκεχζεηο θαη έηζη κπνξεί λα εμαρζεί ζπκπέξαζκα γηα ην θαηά πφζν ε θνηλφηεηα απηή ιεηηνπξγεί κε αξρέο πνπ νδεγνχλ ζε βηψζηκε αλάπηπμε (Official website of Sustainable Envirνnment UK, 2011) DPSIR To πιαίζην DPSIR (Driver-Pressure-State-Impact-Response) απνηειεί έλα γεληθφ πιαίζην ην νπνίν νξγαλψλεη ηηο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά µε ην πεξηβάιινλ θαη 14

25 ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο απφ δηεζλείο νξγαληζκνχο θαη απφ ηελ Δπηηξνπή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ην πεξηβάιινλ. Αλαπηχρηεθε απφ ηνλ Δπξσπατθφ Οξγαληζκφ Πεξηβάιινληνο 21 κε ζθνπφ ηελ αμηνιφγεζε θαη ηελ δηαρείξηζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ, πεξηγξάθνληαο ηηο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ηεο θνηλσλίαο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο. Οη δείθηεο, σο εξγαιεία νινθιεξσκέλεο αμηνιφγεζεο, βνεζνχλ ζηε ζεψξεζε µίαο ζπζηεκαηηθήο αλάιπζεο ησλ ζρέζεσλ µεηαμχ ηνπ πεξηβαιινληηθνχ θαη ηνπ αλζξψπηλνπ ζπζηήκαηνο. Σν πιαίζην DPSIR απαξηίδεηαη απφ πέληε ζηνηρεία (Λέθα, 2008). Κηλεηήξηεο δπλάκεηο ηεο πεξηβαιινληηθήο αιιαγήο. Ζ θηλεηήξηα δχλακε απνηειεί κία αλάγθε. Σέηνηεο πξσηαξρηθέο θηλεηήξηεο δπλάκεηο είλαη ε αλάγθε γηα ζηέγε, γηα θαγεηφ θαη λεξφ ελψ δεπηεξεχνπζεο είλαη νη αλάγθεο γηα κεηαθνξά, ςπραγσγία θαη πνιηηηζκνχ. ηνλ ηνκέα ηεο βηνκεραλίαο κία θηλεηήξηα δχλακε ζα κπνξνχζε λα είλαη ε αλάγθε γηα θεξδνθνξία θαη παξαγσγή αγαζψλ κε ρακειφ θφζηνο. Σέινο, γηα έλα έζλνο θηλεηήξηα δχλακε απνηειεί ε αλάγθε δηαηήξεζεο ηεο αλεξγίαο ζε ρακειά επίπεδα. Πηέζεηο ζην πεξηβάιινλ Οη θηλεηήξηεο δπλάκεηο νδεγνχλ ζε αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο φπσο είλαη νη κεηαθνξέο ή ε παξαγσγή ηξνθίκσλ. Απηέο νη θηλεηήξηεο δπλάκεηο νδεγνχλ ζε πηέζεηο ζην πεξηβάιινλ, ζαλ απνηέιεζκα απφ ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία ή άιιεο κνξθέο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο. Οη πηέζεηο κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε ηξείο βαζηθέο θαηεγνξίεο. Απηέο είλαη 1) νη πηέζεηο απφ αιφγηζηε θαη εθηεηακέλε ρξήζε ησλ πφξσλ, 2) πηέζεηο απφ ηηο αιιαγέο ζηνλ ηξφπν ρξήζεο γεο θαη 3) πηέζεηο απφ ηηο εθπνκπέο ξχπσλ ζηελ αηκφζθαηξα, ξχπαλζε εδάθνπο θαη λεξνχ. Καηάζηαζε πεξηβάιινληνο αλ απνηέιεζκα ησλ πηέζεσλ έξρεηαη ε αιιαγή ηεο θαηάζηαζεο ηνπ πεξηβάιινληνο. Απηέο νη αιιαγέο κπνξεί λα είλαη ε αιιαγή ζηελ πνηφηεηα ηνπ λεξνχ, ηνπ αέξα ή ηνπ εδάθνπο ζε ζρέζε κε ηηο αλάγθεο πνπ απηά θαιχπηνπλ. Δπνκέλσο, ε θαηάζηαζε ηνπ πεξηβάιινληνο είλαη ν ζπλδπαζκφο ησλ θπζηθψλ, ρεκηθψλ θαη βηνινγηθψλ ζπλζεθψλ πνπ επηθξαηνχλ. Οη επηπηώζεηο Οη αιιαγέο ηεο θπζηθήο, ρεκηθήο ή βηνινγηθήο θαηάζηαζεο ηνπ πεξηβάιινληνο θαζνξίδνπλ θαη ηελ πνηφηεηα ηνπ νηθνζπζηήκαηνο. Δπνκέλσο, νη αιιαγέο ζηελ θαηάζηαζε ηνπ πεξηβάιινληνο έρνπλ πεξηβαιινληηθέο ή νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο ζηελ ιεηηνπξγία ησλ νηθνζπζηεκάησλ. Οη επηπηψζεηο απηέο 15

26 κπνξεί λα επηδξνχλ ζηελ αλζξψπηλε πγεία ή θαη ζηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ηεο θνηλσλίαο. Αληίδξαζε Μία αληίδξαζε απφ ηελ θνηλσλία ή ηνπο πνιηηηθνχο παξάγνληεο είλαη ην απνηέιεζκα κε επηζπκεηψλ επηπηψζεσλ θαη κπνξεί λα επεξεάζεη ηελ αιπζίδα κεηαμχ θηλεηήξησλ δπλάκεσλ θαη επηπηψζεσλ (Λέθα, 2012). χκθσλα κε ην πιαίζην DPSIR ππάξρεη κία αιπζίδα ζρέζεο-αηηίαο πνπ μεθηλά κε ηηο θηλεηήξηεο δπλάκεηο. Οη θηλεηήξηεο δπλάκεηο κπνξεί λα είλαη ε δήηεζε γηα ελέξγεηα, βηνκεραλία, κεηαθνξέο, γεσξγία θαη ζηέγαζε. Οη θηλεηήξηεο δπλάκεηο νδεγνχλ ζε πηέζεηο (pressure) ζην πεξηβάιινλ, γηα παξάδεηγκα εθκεηάιιεπζε ησλ πφξσλ (έδαθνο, λεξφ, νξπθηά θαχζηκα) θαη εθπνκπέο ξχπσλ. πλεπψο, αιιάδεη ε θαηάζηαζε (State) ηνπ πεξηβάιινληνο, φπσο ε πνηφηεηα ησλ δηαθφξσλ πεξηβαιινληηθψλ κέζσλ (αηκνζθαηξηθφο αέξαο, έδαθνο, λεξφ) θαη επνκέλσο αιιάδεη ε ηθαλφηεηά ηνπο λα ππνζηεξίδνπλ ηε δήηεζε, φπσο ηελ παξνρή ηθαλνπνηεηηθψλ ζπλζεθψλ γηα πγηή δηαβίσζε θαη ηελ παξνρή επαξθψλ θπζηθψλ πφξσλ. Οη κεηαβνιέο ζηελ θαηάζηαζε ηνπ πεξηβάιινληνο κπνξεί λα έρνπλ επηπηψζεηο (Impact) ζηελ αλζξψπηλε πγεία θαη ζηα νηθνζπζηήκαηα. Με ηνλ ηξφπν απηφ νη επηπηψζεηο νδεγνχλ ζηελ αλάγθε ιήςεο κέηξσλ (Response) γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηνπο, ηα νπνία αλάινγα κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο επηδξνχλ άκεζα ζηηο θηλεηήξηεο δπλάκεηο, ηηο πηέζεηο πξνο ην πεξηβάιινλ, φπσο θαη ζηελ θαηάζηαζε ηνπ πεξηβάιινληνο (Μνπζηφπνπινο θ. ι., 2008). Δηθόλα 2.1 DPSIR System (Official website of Eurostat, 2016) 16

27 2.2.4 Cities for Climate Protection - ICLEI Σν Cities for Climate Protection (CCP) απνηειεί κία θακπάληα πνπ μεθίλεζε ην 1993 απφ ην ICLEI - (Γηεζλέο πκβνχιην γηα Σνπηθέο Πεξηβαιινληηθέο Πξσηνβνπιίεο). To ICLEI είλαη κηα δηεζλήο έλσζε ηνπηθψλ αξρψλ θαη νξγαλψζεσλ πνπ έρνπλ δεζκεπηεί γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε. Σν ICLEI παξέρεη ππεξεζίεο ηερληθψλ ζπκβνπιψλ, εθπαίδεπζεο θαη πιεξνθνξηψλ γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο κε ζθνπφ ηελ εθαξκνγή ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ζε ηνπηθφ επίπεδν (Οfficial ICLEI website, 2016). Σν CCP ηδξχζεθε σο θίλεκα, δίθηπν θαη πιαίζην δξάζεο γηα ηηο θνηλφηεηεο ζε φιν ηνλ θφζκν έρνληαο σο ζηφρν ηελ πξνζηαζία ηνπ θιίκαηνο. Αληηθαηνπηξίδεη ην ξφιν θαη ηε δχλακε ησλ πφιεσλ ζηελ πξνζηαζία ηνπ θιίκαηνο, ην ηνπηθφ πεξηβάιινλ θαη ηελ ηνπηθή θνηλφηεηα ρξεζηκνπνηψληαο ηε βησζηκφηεηα σο βαζηθφ ζηνηρείν ζηε δξάζε γηα ηεο θνηλφηεηαο γηα ην θιίκα (Οfficial ICLEI website, 2016). Οη εηδηθνί ζηφρνη ηεο θακπάληαο CCP είλαη: Δπαηζζεηνπνίεζε ησλ ηνπηθψλ αξρψλ γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή, θαηαλφεζε ησλ ηξφπσλ κε ηνπο νπνίνπο κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο, ζπκκεηέρνληαο έηζη ζηελ πξνζηαζία ηνπ θιίκαηνο ζε ηνπηθφ αιιά θαη παγθφζκην επίπεδν. Πξνψζεζε δξάζεσλ θαη ελεξγεηψλ πνπ ζα εθαξκνζηνχλ απφ ηηο ηνπηθέο αξρέο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ θιίκαηνο. Παξνρή ελφο πιαηζίνπ δξάζεο πνπ ζα ππνρξεψλεη ζηηο ηνπηθέο αξρέο λα ελζσκαηψζνπλ ηελ πξνζηαζία ηνπ θιίκαηνο ζηηο πνιηηηθέο ηνπο. Δλζάξξπλζε ηεο αληαιιαγήο ηδεψλ κεηαμχ ησλ δηάθνξσλ ηνπηθψλ αξρψλ φπσο επίζεο θαη ηελ πεξαηηέξσ ζπλεξγαζία ηνπο ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ πξνζηαζία ηνπ θιίκαηνο. Δπαηζζεηνπνίεζε ησλ θαηνίθσλ κίαο θνηλφηεηαο γηα ην πξφβιεκα ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. Οη ηνπηθέο αξρέο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ εθζηξαηεία CCP δεζκεχνληαη λα κεηψζνπλ ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ απφ ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζε ηνπηθφ επίπεδν. Σν ICLEI πξνθεηκέλνπ λα βνεζήζεη ηηο πφιεηο λα πεηχρνπλ ηνπο ζηφρνπο απηνχο πξνηείλεη κία κεζνδνινγία κε πέληε ζηάδηα (Οfficial ICLEI website, 2016). Σα πέληε ζηάδηα ηνπ CCP θαη ε κεζνδνινγία πνπ παξέρεη απνηειείηαη απφ έλα απιφ, ηππνπνηεκέλν ηξφπν ππνινγηζκνχ ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. 17

28 Δκπεξηέρεη ηνλ θαζνξηζκφ ζηφρσλ γηα ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη παξαθνινχζεζε ησλ επηδφζεσλ. Σν ICLEI έρεη αλαπηχμεη δηάθνξα εξγαιεία ινγηζκηθνχ πνπ βνεζνχλ ηηο πφιεηο λα ζπκκνξθψλνληαη κε ηε κεζνδνινγία. Σα πέληε ζηάδηα είλαη: ηάδην 1: Καηαγξαθή ησλ εθπνκπψλ θαη πξνβιέςεηο. Με βάζε ηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο θαη ηελ παξαγσγή απνβιήησλ, ππνινγίδνληαη νη εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ γηα έλα έηνο βάζεο (π.ρ. 2015) θαη γηα ηελ πξφβιεςε έηνπο (π.ρ. 2017). Ζ θαηαγξαθή θαη ε πξφβιεςε πξέπεη λα παξέρνπλ έλα ζεκείν αλαθνξάο βάζεη ηνπ νπνίνπ ε πφιε κπνξεί λα κεηξήζεη ηελ πξφνδν. ηάδην 2: Τηνζέηεζε ελφο ζηφρνπ κείσζεο ησλ εθπνκπψλ γηα ηελ πξφβιεςε ηνπ έηνπο. Ζ πφιε ζεζπίδεη έλα ζηφρν κείσζεο ησλ εθπνκπψλ. Ο ζηφρνο πξνσζεί ηελ πνιηηηθή βνχιεζε θαη δεκηνπξγεί έλα πιαίζην γηα ηελ θαζνδήγεζε ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηελ εθαξκνγή ησλ κέηξσλ. ηάδην 3: Αλάπηπμε ελφο ηνπηθνχ ζρεδίνπ δξάζεο. Μέζα απφ κηα δηαδηθαζία ζπκκεηνρήο πνιιαπιψλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ, ε πφιε αλαπηχζζεη έλα ηνπηθφ ζρέδην δξάζεο πνπ πεξηγξάθεη ηηο πνιηηηθέο θαη ηα κέηξα πνπ ζα ιάβεη γηα ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ κείσζεο ησλ εθπνκπψλ ηεο. Σα πεξηζζφηεξα ζρέδηα πεξηιακβάλνπλ έλα ρξνλνδηάγξακκα, κηα πεξηγξαθή ησλ κεραληζκψλ ρξεκαηνδφηεζεο, θαη ηελ αλάζεζε ηεο επζχλεο γηα ηηο ππεξεζίεο θαη ην πξνζσπηθφ. Δθηφο απφ ηα κέηξα κείσζεο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ άκεζα, ηα πεξηζζφηεξα ζρέδηα πεξηιακβάλνπλ επίζεο ηηο πξνζπάζεηεο επαηζζεηνπνίεζεο ηνπ θνηλνχ. ηάδην 4 : Δθαξκνγή πνιηηηθψλ θαη κέηξσλ. Ζ πφιε πινπνηεί ηηο πνιηηηθέο θαη ηα κέηξα πνπ πεξηέρνληαη ζην ηνπηθφ ζρέδην δξάζεο ηεο. Σππηθά νη πνιηηηθέο θαη ηα κέηξα πνπ εθαξκφδνληαη απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο πεξηιακβάλνπλ βειηηψζεηο ηεο ελεξγεηαθήο απφδνζεο ζε δεκνηηθά θηίξηα θαη εγθαηαζηάζεηο επεμεξγαζίαο λεξνχ, βειηηψζεηο ζηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο, εγθαηάζηαζε εθαξκνγψλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη αλάθηεζε κεζαλίνπ απφ ηε δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ. 18

29 ηάδην 5: Παξαθνινχζεζε θαη επαιήζεπζε ησλ απνηειεζκάησλ. Ζ παξαθνινχζεζε θαη ν έιεγρνο ηεο πξνφδνπ, ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ησλ κέηξσλ γηα ηε κείσζε ή ηελ απνθπγή ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, είλαη κηα ζπλερήο δηαδηθαζία. Ζ παξαθνινχζεζε αξρίδεη απφ ηε ζηηγκή πνπ πινπνηνχληαη κέηξα θαη ζπλερίδεη ζε φιε ηε δηάξθεηα εθαξκνγήο ησλ κέηξσλ (CCP Campaign official website, 2016). Δηθόλα 2.2 ICLEI-5 ζηάδηα κεζνδνινγίαο (Official website of ICLEI, 2016) Ο Υάξηεο ηεο Λεηςίαο Ο «Υάξηεο ηεο Λεηςίαο γηα ηηο Βηψζηκεο Δπξσπατθέο Πφιεηο» απνηειεί έλα έγγξαθν ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ ην νπνίν ζπληάρζεθε κε επξεία θαη δηαθαλή ζπκκεηνρή ησλ επξσπατθψλ ελδηαθεξφκελσλ θνξέσλ. Ο Υάξηεο πηνζεηήζεθε ην 2007 ζηελ άηππε ππνπξγηθή ζπλάληεζε ηεο Λεηςίαο, σο πιαίζην γηα ηε βηψζηκε αζηηθή αλάπηπμε ζηελ Δπξψπε. Σν έγγξαθν έρεη σο ζηφρν ηελ πξνψζεζε νξηζκέλσλ θνηλψλ αξρψλ θαη ζηξαηεγηθψλ γηα ηελ εθαξκνγή δξάζεσλ θαη ελεξγεηψλ ζηα πιαίζηα ηεο βηψζηκεο αζηηθήο αλάπηπμεο. Οη αξκφδηνη ππνπξγνί, έρνληαο βαζηθφ γλψκνλα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ δηάθνξσλ πξνθιήζεσλ ζε νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ θαη πεξηβαιινληηθφ επίπεδν, αλέιαβαλ λα δεζκεπηνχλ γηα ηελ πινπνίεζε ελφο πιαηζίνπ δξάζεσλ (Δπίζεκε ηζηνζειίδα αξρηηεθηφλσλ κεραληθψλ ΔΜΠ, 2016). χκθσλα κε ηνλ Υάξηε, νη εθάζηνηε ππνπξγνί αλαιακβάλνπλ: 19

30 Να πξνσζήζνπλ πνιηηηθή δεκφζηα ζπδήηεζε ζρεηηθά κε ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο ζα ελζσκαησζνχλ νη αξρέο ηνπ Υάξηε ηεο Λεηςίαο ζηελ εζληθή, πεξηθεξεηαθή θαη ηνπηθή αλαπηπμηαθή πνιηηηθή ηεο θάζε ρψξαο. Να ρξεζηκνπνηήζνπλ ην κέζν ηεο νινθιεξσκέλεο αζηηθήο αλάπηπμεο θαη ηε ζρεηηθή δηαθπβέξλεζε γηα ηελ εθαξκνγή ησλ αξρψλ ηνπ Υάξηε. Να ζεζπηζηεί ην απαξαίηεην ζεζκηθφ πιαίζην ζε εζληθφ επίπεδν έηζη ψζηε λα κελ ππάξρεη θάπνην εκπφδην ή πξφβιεκα ζηελ εθαξκνγή ησλ αξρψλ ηνπ Υάξηε. Να πξνσζήζνπλ ηελ θαζηέξσζε κίαο ηζνξξνπεκέλεο εδαθηθήο νξγάλσζεο. Ο «Υάξηεο ηεο Λεηςίαο γηα ηηο Βηψζηκεο Δπξσπατθέο Πφιεηο» δίλεη νδεγίεο θαη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ νθείιεη θάζε ηνπηθή θνηλσλία λα αθνινπζήζεη, αλαθνξηθά κε ηα παξαθάησ πεδία (Δπίζεκε ηζηνζειίδα αξρηηεθηφλσλ κεραληθψλ ΔΜΠ, 2016). Γεκηνπξγία θαη εμαζθάιηζε δεµνζίσλ ρώξσλ πςειήο πνηόηεηαο Ζ πνηφηεηα ησλ δεµνζίσλ ρψξσλ, ηα ηερλεηά αζηηθά ηνπία θαη ε αξρηηεθηνληθή δηαδξακαηίδνπλ ζεµαληηθφ ξφιν ζηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο ησλ αζηηθψλ πιεζπζκψλ. Σα ζηνηρεία απηά έρνπλ θαζνξηζηηθή ζεκαζία γηα ηελ πξνζέιθπζε εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ηνπ ηνπξηζκνχ. Δπνκέλσο, είλαη αλαγθαίν λα απμεζεί ε ζπζρέηηζε ηεο αξρηηεθηνληθήο θαη ηνπ ζρεδηαζκνχ ησλ ππνδνκψλ έηζη ψζηε λα δεκηνπξγνχληαη δεκφζηνη ρψξνη, κε ηέηνηα ζηνηρεία πνπ ζα δείρλνπλ ην ζεβαζκφ ζην πεξηβάιινλ θαζψο επίζεο θαη ηε ιεηηνπξγηθφηεηα ζηνλ πνιίηε. Δθζπγρξνληζµόο ησλ δηθηύσλ ππνδνµώλ θαη αύμεζε ηεο ελεξγεηαθήο απόδνζεο Ζ ελεξγεηαθή απφδνζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαζψο θαη ε νηθνλνκηθή απνηειεζκαηηθφηεηα ζηελ εθκεηάιιεπζή ηνπο απνηεινχλ βαζηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ παξνρή βηψζηκσλ ππεξεζηψλ θνηλήο σθέιεηαο. Δπίζεο, είλαη αλαγθαία ε ελεξγεηαθή απφδνζε ησλ θηεξίσλ. Ζ αλαθαίληζε ησλ πθηζηάκελσλ θαηνηθηψλ επηδξά ζεκαληηθά ζηελ ελεξγεηαθή απφδνζε θαη ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ θαηνίθσλ ηνπο. Ζ χπαξμε βειηηζηνπνηεκέλσλ θαη απνδνηηθψλ δηθηχσλ ππνδνµψλ θαη ελεξγεηαθά απνδνηηθψλ θηηξίσλ ζα επηθέξεη κείσζε ησλ δαπαλψλ ηφζν γηα ηηο επηρεηξήζεηο φζν θαη γηα ηνπο θαηνίθνπο. Πξννξαηηθέο πνιηηηθέο θαηλνηνκίαο θαη εθπαίδεπζεο Ζ πιήξεο αμηνπνίεζε ηνπ γλσζηηθνχ δπλαµηθνχ µηαο πφιεο εμαξηάηαη απφ ηελ πνηφηεηα ηεο πξνζρνιηθήο θαη ζρνιηθήο εθπαίδεπζεο. Ζ πνιηηηθή νινθιεξσκέλεο 20

31 αζηηθήο αλάπηπμεο εκπεξηέρεη δξάζεηο κέζσ ησλ νπνίσλ πξνβιέπεηαη ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο ζηα ηδξχκαηα, θαζψο επίζεο δίλνληαη θαη λέεο επθαηξίεο ζε ηδξχκαηα απφ άιιεο πφιεηο. Δπίζεο, ε πνιηηηθή απηή πξνάγεη ηνλ θνηλσληθφ θαη δηαπνιηηηζκηθφ δηάινγν. Οη ζηξαηεγηθέο νινθιεξσκέλεο αζηηθήο αλάπηπμεο, ε ζπλεξγαηηθή δηαρείξηζε ηεο αζηηθήο αλάπηπμεο θαη ε νξζή δηαθπβέξλεζε µπνξνχλ λα ζπµβάινπλ ζηελ ηειεζθφξν ρξήζε ηνπ δπλαµηθνχ ησλ επξσπατθψλ πφιεσλ, ηδηαίηεξα ζε φηη αθνξά ηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη ηελ νηθνλνµηθή αλάπηπμε, θαζψο θαη ζηε µείσζε ησλ αληζνηήησλ εληφο θαη µεηαμχ ησλ ζπλνηθηψλ. Έκθαζε ζηελ βειηίσζε ηεο πνηόηεηαο δσήο ζηηο θησρηέο ζπλνηθίεο Οη θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο δηαθξίζεηο ζηνλ πιεζπζκφ κίαο πφιεο επηδξνχλ ζηελ απνζηαζεξνπνίεζή ηεο. Μία πνιηηηθή θνηλσληθήο πξνζαξκνγήο θαη ζπλνρήο ζπκβάιιεη ζηε κείσζε ησλ θνηλσληθψλ δηαθνξψλ θαη απνθιεηζκνχ. Ζ ηνπηθέο αξρέο πξέπεη λα παξέρνπλ πξννπηηθή θαη θίλεηξα γηα βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ θαηνίθσλ πνπ δηακέλνπλ ζε ππνβαζκηζκέλεο θαη νηθνλνκηθά αζζελείο πεξηνρέο. Δπίζεο, ε ελεξγφο ζπκκεηνρή ησλ θαηνίθσλ θαη ν δηάινγνο µκεηαμχ ησλ πνιηηηθψλ εθπξνζψπσλ, ησλ θαηνίθσλ θαη ησλ νηθνλνκηθψλ παξαγφλησλ έρνπλ βαζηθή ζεκαζία γηα ηελ εμεχξεζε ηεο θαιχηεξεο δπλαηήο επίιπζεο γηα θάζε ηέηνηα πεξηνρή. Δθαξκνγή ζηξαηεγηθώλ γηα ηελ αλαβάζκηζε ηνπ θπζηθνύ πεξηβάιινληνο Κάζε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα εληφο ηεο θάζε ηνπηθήο θνηλσλίαο ζα πξέπεη λα γίλεηαη κε ηέηνην ηξφπν έηζη ψζηε ηφζν λα ππάξρεη ζεβαζκφο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ φζν θαη λα πξνσζεί ηξφπνπο αλαβάζκηζήο ηνπ. Γηα λα απμεζεί ε βησζηκφηεηα ησλ επελδχζεσλ ζηελ αλαβάζκηζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, πξέπεη λα εληάζζνληαη ζην πιαίζην µηαο καθξνπξφζεζκεο αλαπηπμηαθήο ζηξαηεγηθήο ζηελ νπνία λα ζπκπεξηιακβάλνληαη δεµφζηεο θαη ηδησηηθέο επελδχζεηο παξαθνινχζεζεο Πξνώζεζε απνηειεζκαηηθώλ θαη νηθνλνκηθά πξνζηηώλ αζηηθώλ µκεηαθνξώλ Βαζηθή ζπκβνιή ζηελ πνηφηεηα δσήο θαη ζηελ πνηφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο έρεη ε χπαξμε βηψζηµσλ, πξνζβάζηµσλ θαη νηθνλνκηθά πξνζηηψλ αζηηθψλ κεηαθνξψλ. Ηδηαίηεξε πξνζνρή πξέπεη λα δνζεί ζηε δηαρείξηζε ηεο θπθινθνξίαο θαη ζηε δηαζχλδεζε ησλ ηξφπσλ κεηαθνξάο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ππνδνµήο γηα πνδειάηεο θαη πεδνχο. Οη αζηηθέο κεηαθνξέο πξέπεη λα ζπλδπάδνληαη µε ηηο δηάθνξεο αλάγθεο ζηέγαζεο, ηηο πεξηνρέο εξγαζίαο, ην πεξηβάιινλ θαη ηνπο δεκφζηνπο ρψξνπο (European Commission Official website, 2016). 21

32 2.2.6 «Δπξώπε 2020» Ζ «Δπξψπε 2020» είλαη ε αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή ηεο ΔΔ γηα ηελ εξρφκελε δεθαεηία. Ζ. ζηξαηεγηθή «Δπξψπε 2020» πξνσζεί ηελ έμππλε, βηώζηκε θαη ρσξίο απνθιεηζκνύο αλάπηπμε. ηφρνο ηεο είλαη ε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο ΔΔ, δηαηεξψληαο παξάιιεια ην κνληέιν ηεο γηα ηελ θνηλσληθή νηθνλνκία ηεο αγνξάο θαη βειηηψλνληαο ζε κεγάιν βαζκφ ηελ απνηειεζκαηηθή ρξήζε ησλ πφξσλ ηεο. Δπίζεο, δίλεηαη έκθαζε ζηελ επίηεπμε πςειψλ επηπέδσλ παξαγσγηθφηεηαο, απαζρφιεζεο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο (European Union Official website, 2016). Πην ζπγθεθξηκέλα, ε ΔΔ έζεζε πέληε ζηφρνπο γηα ηελ απαζρφιεζε, ηελ έξεπλα θαη θαηλνηνκία, ηελ εθπαίδεπζε, ηελ θνηλσληθή έληαμε θαη ην θιίκα. Κάζε θξάηνο κέινο έρεη πηνζεηήζεη ηνπο δηθνχο ηνπ εζληθνχο ζηφρνπο ζε θάζε έλαλ απφ απηνχο ηνπο ηνκείο (European Commission Official Website, 2015). Οη ζηφρνη απηνί βξίζθνληαη παξαθάησ: Απαζρόιεζε Αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ηεο απαζρφιεζεο ζηηο ειηθίεο 20-64, ζην 75% ηνπιάρηζηνλ. Έξεπλα & Αλάπηπμε / Καηλνηνκία Αχμεζε ησλ επελδχζεσλ ζηνλ ηνκέα έξεπλαο θαη αλάπηπμεο. Κιηκαηηθή αιιαγή / Δλέξγεηα Μείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ηνπιάρηζηνλ θαηά 20%, αχμεζε ζην 20% ηνπ πνζνζηνχ ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη αχμεζε θαηά 20% ηεο ελεξγεηαθήο απφδνζεο. Δθπαίδεπζε Μείσζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ αηφκσλ πνπ εγθαηαιείπνπλ πξφσξα ηε ζρνιηθή εθπαίδεπζε ζε ιηγφηεξν απφ 10% θαη αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ πηπρηνχρσλ ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ηνπιάρηζηνλ ζην 40% Φηώρεηα / Κνηλσληθόο απνθιεηζκόο Απεγθισβηζκφο 20 εθαηνκκπξίσλ αλζξψπσλ απφ ηε θηψρεηα ή ηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ 22

33 Όια ηα θξάηε κέιε έρνπλ θιεζεί λα κεηαηξέςνπλ ηνπο ζηφρνπο ηεο ζηξαηεγηθήο Δπξψπε 2020 ζε εζληθνχο ζηφρνπο. Σνλ Απξίιην θάζε έηνπο δεκνζηεχνπλ ηα εζληθά κεηαξξπζκηζηηθά ηνπο πξνγξάκκαηα, ζην πιαίζην ησλ νπνίσλ θαζνξίδνπλ ηηο δξάζεηο πνπ αλαιακβάλνπλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ ελ ιφγσ εζληθψλ ζηφρσλ. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή είλαη ππεχζπλε γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πξνφδνπ. Καηαξηίδεη εηήζηα επηζθφπεζε ηεο αλάπηπμεο, αμηνινγεί ηα κεηαξξπζκηζηηθά πξνγξάκκαηα ησλ θξαηψλ-κειψλ θαη δηαηππψλεη ζπγθεθξηκέλεο ζπζηάζεηο γηα θάζε ρψξα (Δπίζεκε ηζηνζειίδα ππνπξγείνπ εμσηεξηθψλ & δηνηθεηηθήο αλαζπγθξφηεζεο, 2016). Δηθόλα 2.3 Europe 2020 (Official website of Eurostat, 2016) Agenda 2030 H Agenda 2030, έλα θαζνιηθφ πιαίζην πνπ ζα βνεζήζεη φιεο ηηο ρψξεο ζηελ εμάιεηςε ηεο θηψρεηαο θαη ηελ επίηεπμε βηψζηκεο αλάπηπμεο κέρξη ην Δγθξίζεθε απφ ηα Ζλσκέλα Έζλε ην επηέκβξην ηνπ 2015 θαη απνηειεί κία παγθφζκηα ζπκθσλία πνπ θαζνξίδεη έλα θαζνιηθφ, νινθιεξσκέλν πξφγξακκα δξάζεο κε ζηφρν ηε βηψζηκε αλάπηπμε. Απνηειεί έλα ζρέδην δξάζεο γηα ηνλ άλζξσπν, ην πεξηβάιινλ, ηελ επεκεξία θαη ηελ εμάιεηςε ηεο θηψρεηαο ζε φιεο ηηο κνξθέο θαη ηηο δηαζηάζεηο ηεο. Κηλεηνπνηεί φιεο ηηο ρψξεο θαη ηνπο θνξείο γηα ηελ επίηεπμή ηνπο θαη έρεη αληίθηππν ζηηο εζληθέο πνιηηηθέο (United Nations Official website, 2016). Σν ζεκαηνιφγην ηεο Agenda 2030 βαζίδεηαη ζηνπο Αλαπηπμηαθνχο ηφρνπο ηεο Υηιηεηίαο - ΑΥ (Millennium Development Goals - MDG), πνπ εγθξίζεθαλ ην 2000.Σν 2000, 189 θπβεξλήζεηο δεζκεχηεθαλ λα ιάβνπλ ζπγθεθξηκέλα κέηξα γηα ηελ κείσζε 23

34 ηεο αθξαίαο θηψρεηαο θαη αληζφηεηαο. Τπέγξαςαλ θαη επηθχξσζαλ ηνπο Αλαπηπμηαθνχο ηφρνπο ηεο Υηιηεηίαο (ΑΥ) (Official Stop Poverty website, 2016). Οη ΑΥ είλαη νη αθφινπζνη: ηόρνο 1: Δμάιεηςε αθξαίαο θηώρεηαο θαη πείλαο Μείσζε ζην κηζφ ην πνζνζηφ ησλ αλζξψπσλ πνπ δνπλ κε ιηγφηεξν απφ 1 δνιάξην ηελ εκέξα. Μείσζε ζην κηζφ ην πνζνζηφ απηψλ πνπ πεηλάλε. ηόρνο 2: Καζνιηθή πξόζβαζε ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε Να εμαζθαιηζηεί φηη κέρξη ην 2020, φια ηα παηδηά ζε φινλ ηνλ θφζκν, αγφξηα θαη θνξίηζηα, ζα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα νινθιεξψζνπλ έλα πιήξεο πξφγξακκα πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ηόρνο 3: Πξνώζεζε ηεο ηζόηεηαο ησλ δύν θύισλ θαη ελδπλάκσζε ησλ γπλαηθώλ Να ηεξκαηηζηεί ε αληζφηεηα σο πξνο ην θχιν, ζηελ πξσηνβάζκηα θαη δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε. ηόρνο 4: Μείσζε παηδηθήο ζλεζηκόηεηαο Να κεησζεί ε παηδηθή ζλεζηκφηεηα θαηά ηα δχν ηξίηα ηόρνο 5: Βειηίσζε ηεο κεηξηθήο πγείαο Να κεησζεί ε κεηξηθή ζλεζηκφηεηα θαηά ηα ηξία ηέηαξηα ηόρνο 6: Καηαπνιέκεζε ηνπ HIV/AIDS, εινλνζίαο θαη άιισλ αζζελεηώλ Να αλαραηηηζηεί θαη λα ζηακαηήζεη ε δηάδνζε ηνπ HIV/AIDS Να αλαραηηηζηνχλ θαη λα ζηακαηήζνπλ ηα θξνχζκαηα ηεο εινλνζίαο θαη ησλ άιισλ κεγάισλ αζζελεηψλ ηόρνο 7: Δπίηεπμε πεξηβαιινληηθήο βησζηκόηεηαο Να ελζσκαησζνχλ νη αξρέο ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο ζηηο πνιηηηθέο θαη ηα πξνγξάκκαηα ησλ θξαηψλ ψζηε λα ζηακαηήζεη ε εμάληιεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ Να κεησζεί ζην κηζφ ν αξηζκφο ησλ αλζξψπσλ πνπ δελ έρνπλ πξφζβαζε ζε θαζαξφ λεξφ θαη ζηνηρεηψδε απνρέηεπζε Μέρξη ην 2030 λα έρεη επηηεπρζεί ζεκαληηθή βειηίσζε ζηε δσή ησλ 100 εθ. αλζξψπσλ πνπ δνπλ ζε κε βηψζηκεο θαηνηθίεο 24

35 ηόρνο 8: Αλάπηπμε παγθόζκηαο ζπλεξγαζίαο γηα ηε βηώζηκε αλάπηπμε Να ιακβάλνληαη ππφςε νη αλάγθεο ησλ ιηγφηεξν αλεπηπγκέλσλ θξαηψλ Να αλαπηπρζεί έλα αλνηθηφ, πξνβιέςηκν θαη κε κεξνιεπηηθφ εκπνξηθφ θαη νηθνλνκηθφ ζχζηεκα Να γίλεη νξζνινγηθφο δηαθαλνληζκφο ησλ ρξεψλ ησλ αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ ε ζπλεξγαζία κε αλαπηπζζφκελεο ρψξεο λα αλαπηπρζνχλ ζηξαηεγηθέο γηα ηε δεκηνπξγία αμηνπξεπψλ θαη παξαγσγηθψλ ζέζεσλ εξγαζίαο γηα ηνπο λένπο ε ζπλεξγαζία κε ηηο θαξκαθεπηηθέο εηαηξείεο λα εμαζθαιηζηεί ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο ε πξφζβαζε ζε θηελά θάξκαθα ε ζπλεξγαζία κε ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα λα γίλνπλ πξνζηηά ηα νθέιε ηεο λέαο ηερλνινγίαο, ηδηαίηεξα απηά πνπ αθνξνχλ ηελ πιεξνθνξία θαη ηηο επηθνηλσλίεο Ζ ΔΔ πξσηνζηάηεζε εμαξρήο ζηε δηαδηθαζία απηή θαη ηψξα δεζκεχεηαη λα πξνσζήζεη ην ζεκαηνιφγην, ηφζν ζην εζσηεξηθφ ηεο Έλσζεο (κέζσ πξνζερψλ πξσηνβνπιηψλ ηεο ΔΔ φπσο, κεηαμχ άιισλ, ηε ζηξαηεγηθή γηα ηελ θπθιηθή νηθνλνκία πνπ ζηνρεχεη ζηε δεκηνπξγία βησζηκφηεξσλ κνληέισλ παξαγσγήο θαη θαηαλάισζεο) φζν θαη ζην πιαίζην ησλ εμσηεξηθψλ ηεο πνιηηηθψλ, ζηεξίδνληαο ηηο πξνζπάζεηεο πινπνίεζήο ηνπ ζε άιιεο ρψξεο, θπξίσο ζε φζεο έρνπλ πεξηζζφηεξν αλάγθε (United Nations Official website, 2016). Δηθόλα 2.4 MDG (Official website United Nations, 2016) 25

36

37 3. ΓΔΗΚΣΔ ΒΗΩΗΜΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ 3.1 Γεληθά Οη δείθηεο ρξεζηκνπνηνχληαη εδψ θαη δεθαεηίεο γηα λα κεηξνχλ θαη λα παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά µε παξακέηξνπο νη νπνίεο παξνπζηάδνπλ ελδηαθέξνλ γηα ηνλ άλζξσπν. Δθθξάδνπλ ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε ή ηελ αλάπηπμε µίαο πεξηνρήο ή ελφο ηνµέα, πνζνηηθνπνηψληαο ηα δεδνκέλα θαη κεηαηξέπνληαο ηα ζε µεηξήζηµα µκεγέζε. Ο πην γλσζηφο ίζσο δείθηεο είλαη ην ΑΔΠ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζήµεξα σο έλδεημε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη επεκεξίαο µηαο ρψξαο (Φαξζάξε, 2009). Οη δείθηεο απνηεινχλ αλαπφζπαζην ηκήκα ηεο δηαδηθαζίαο θαηαγξαθήο θαη παξαθνινχζεζεο ηεο θαηάζηαζεο ελφο ζπζηήκαηνο, θαζψο θαη ηεο δηαδηθαζίαο πξνγξακκαηηθνχ ζρεδηαζκνχ. Ζ αξρή ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο επηβάιιεη λα δηεπξχλνπκε ηε θχζε ησλ δεηθηψλ ελφο ζπζηήκαηνο, πνπ δελ είλαη απιά ζηαηηζηηθά ζηνηρεία. Γηα λα γίλεη απηφ, έπξεπε λα δεκηνπξγεζεί κηα θαηλνχξγηα αληίιεςε ηνπ ηη, πψο θαη γηαηί ην κεηξάσ. Απηφ νδήγεζε ζηελ αλάπηπμε κηαο θαηλνχξγηαο γεληάο δεηθηψλ, ησλ δεηθηψλ βηψζηκεο αλάπηπμεο (Πνπιίθνο, 2009). Σα ηειεπηαία ρξφληα, νη δείθηεο πνπ έρνπλ πξνθχςεη απνηεινχλ έλα πνιχ ρξήζηµν εξγαιείν ζηελ πξνζπάζεηα εθαξκνγήο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο, αμηνιφγεζεο ησλ πξαθηηθψλ πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε αιιά θαη απνζαθεληζµνχ ησλ ελλνηψλ θαη ησλ παξακέηξσλ πνπ εκπιέθνληαη. Ζ αλάγθε αλάπηπμεο ηέηνησλ δεηθηψλ απφ εζληθέο θπβεξλήζεηο αιιά θαη δηεζλείο νξγαληζκνχο, εκθαλίδεηαη κεηά ηελ Παγθφζκηα Γηάζθεςε γηα ην Πεξηβάιινλ ην 1992 θαη ηελ Agenda 21. Ζ ρξήζε ησλ δεηθηψλ βηψζηκεο αλάπηπμεο έρεη ζαλ απνηέιεζµα λα δηεπθνιχλεηαη ε δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο ηεο πξνφδνπ αιιά θαη λα επηηαρχλεηαη ε εθαξκνγή ησλ κεζφδσλ θαη ελεξγεηψλ (Φαξζάξε, 2009). Με ηε ρξήζε ησλ δεηθηψλ βηψζηκεο αλάπηπμεο απνξξένπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε: Σελ πεξηγξαθή ηεο θαηάζηαζεο ηνπ πεξηβάιινληνο, ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο θνηλσλίαο Σελ πξνεηδνπνίεζε γηα ηηο ειιείςεηο, ηηο αδπλαµίεο θαη ηα πηζαλά πξνβιήκαηα γηα ηα νπνία πξέπεη λα ππάξμεη αληηκεηψπηζε Σελ αμηνιφγεζε θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα δξάζεσλ θαη κέηξσλ, πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ βηψζηκε αλάπηπμε. Σελ ππνζηήξημε θαη ράξαμε ζηξαηεγηθψλ θαη πνιηηηθψλ ιεηηνπξγψληαο σο εξγαιείν ζρεδηαζκνχ 27

38 Οη δείθηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο βνεζνχλ ζηελ δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο ηεο επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ βηψζηκεο αλάπηπμεο, ζηελ αλάιπζε ησλ ζρέζεσλ θαη αιιειεπηδξάζεσλ κεηαμχ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ θαη πεξηβάιινληνο θαη ζηε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηε ιήςε απνθάζεσλ. Γίλνπλ, επίζεο, ηε δπλαηφηεηα ζε κηα πεξηνρή λα θαζνξίζεη ην επίπεδν αλάπηπμεο πνπ ήδε βξίζθεηαη, ην επηζπκεηφ επίπεδν πνπ ζα ήζειε λα είλαη (Μσξαΐηε, 2014). 3.2 Υαξαθηεξηζηηθά απνηειεζκαηηθώλ δεηθηώλ Όπσο αλαθέξζεθε έλαο δείθηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο έρεη σο ζθνπφ λα αμηνινγήζεη ηηο ελέξγεηεο θαη ηηο κεζφδνπο πνπ εθαξκφδνληαη απφ έλα θνηλσληθφ ζχλνιν. Χζηφζν, γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθφο έλαο δείθηεο πξέπεη λα ζπγθεληξψλεη νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά (Iσαθείκ, 2014). Δπνκέλσο, πξνθχπηεη φηη έλαο απνηειεζκαηηθφο δείθηεο πξέπεη λα είλαη: ρεηηθόο: Γίλεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε θάηη ην νπνίν είλαη ζθφπηκν λα αμηνινγεζεί. Δύιεπηνο: Πξέπεη λα κπνξεί θάζε άλζξσπνο λα θαηαιάβεη ηη εθθξάδεη αθφκε θαη αλ δελ είλαη εηδηθνί. Αμηόπηζηνο: Οη πιεξνθνξίεο πνπ δίλεη, αληηθαηνπηξίδνπλ ηελ πξαγκαηηθφηεηα (Official website of Sustainable measures, 2016). 3.3 Παξαδείγκαηα ζύλζεησλ δεηθηώλ θαη ζπζηεκάησλ δεηθηώλ Οη ζχλζεηνη δείθηεο είλαη απιψο δείθηεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ έλα ζχλνιν δεηθηψλ, θαη αληηθαηνπηξίδνπλ ηελ ζπλνιηθή θαηάζηαζε ελφο πεδίνπ. Χο ζχζηεκα δεηθηψλ νξίδεηαη έλα ζχλνιν απιψλ δεηθηψλ πνπ ν θάζε δείθηεο δίλεη πιεξνθνξίεο γηα κία ζπγθεθξηκέλε θαηάζηαζε. Παξαθάησ αλαθέξνληαη ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα απφ ηηο δχν απηέο θαηεγνξίεο ύλζεηνο Γείθηεο αζηηθήο βησζηκόηεηαο USI - Urban Sustainability Index Αλαπηχρζεθε ην 2002, κε βάζε 23 κεκνλσκέλνπο δείθηεο γηα ηελ εμέηαζε θαη αμηνιφγεζε ηεο αζηηθήο βησζηκφηεηαο ζηελ Κίλα. Ο ζχλζεηνο δείθηεο USI βαζίδεηαη ζε δείθηεο νη νπνίνη θαιχπηνπλ ηέζζεξηο θαηεγνξίεο: ηελ νηθνλνκία, ηελ θνηλσλία, ηνπο θπζηθνχο πφξνπο θαη ην πεξηβάιινλ. Γηα φινπο ηνπο δείθηεο, έρνπλ δνζεί βάξε ζχκθσλα κε ηε κέζνδν ηεο αλαιπηηθήο ηεξαξρηθήο δηαδηθαζίαο.h ρξήζε ηνπ 28

39 ζχλζεηνπ δείθηε USI απνηειεί έλα βαζηθφ εξγαιείν γηα ηελ απνηίκεζε ηεο αζηηθήο βησζηκφηεηαο ησλ πφιεσλ ηεο Κίλαο (The Urban China Initiative official website, 2014) Αrcadis Sustainable Cities Index (ASCI) Ο ζχλζεηνο δείθηεο «Sustainable Cities Index» εθπνλήζεθε απφ ην Κέληξν Οηθνλνκηθψλ θαη Δπηρεηξεζηαθψλ Δξεπλψλ (Centre for Economics and Business Research) θαζψο θαη απφ εκπεηξνγλψκνλεο απφ ηεο ARCADIS, νη νπνίεο απνηεινχλ εηαηξείεο παξνρήο ζπκβνπιεπηηθψλ ππεξεζηψλ. πλνιηθά, ειήθζεζαλ ππφςε 20 δείθηεο γηα ηελ θαηάξηηζε ηνπ ASCI. Ο ASCI πεξηιακβάλεη ελλέα δείθηεο γηα ηνλ ζεκαηηθφ δείθηε «Κφζκνο», έμη δείθηεο γηα ην ζεκαηηθφ δείθηε «Πιαλήηε» θαη έμη δείθηεο γηα ην ζεκαηηθφ «Κέξδνο» γηα ηελ ηαμηλφκεζε 50 πφιεσλ απφ φιν ηνλ θφζκν. Οη ζεκαηηθνί δείθηεο αληηπξνζσπεχνπλ ηνπο ηξεηο ππιψλεο ηεο βησζηκφηεηαο (Σξαζαλίδεο, 2015) ύζηεκα Γεηθηώλ Πεξηβάιινληνο θαη Αεηθνξίαο γηα ηε Θεζζαινλίθε Σν 2008 πινπνηήζεθε ην εξεπλεηηθφ πξφγξακκα «χζηεκα Γεηθηψλ Πεξηβάιινληνο θαη Αεηθνξίαο γηα ηελ Θεζζαινλίθε», απφ ην Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο (ΑΠΘ) γηα ινγαξηαζκφ ηνπ Οξγαληζκνχ Ρπζκηζηηθνχ ρεδίνπ θαη Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο Θεζζαινλίθεο (ΟΡΘ). Ζ ζχλζεζε ηνπ «πζηήκαηνο Γεηθηψλ Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο θαη Πεξηβάιινληνο» έγηλε γηα ην επξχηεξν πνιενδνκηθφ ζπγθξφηεκα ηεο Θεζζαινλίθεο (ΔΠΘ). θνπφο ηνπ «πζηήκαηνο Γεηθηψλ Πεξηβάιινληνο θαη Αεηθνξίαο γηα ηε Θεζζαινλίθε» ήηαλ ε ππνζηήξημε ηνπ ΟΡΘ ζηελ θάιπςε ησλ δηαξθψλ αλαγθψλ πνπ ππάξρνπλ γηα ηελ απνηίκεζε θαη ζχγθξηζε ηεο πνξείαο ηεο πεξηνρήο ηεο Θεζζαινλίθεο ζε ζρέζε κε ηελ πξφνδν πνπ επηηπγράλεηαη ζε εζληθή θιίκαθα θαη ηελ πξφνδν ζε ζρέζε κε άιιεο πφιεηο ηεο Διιάδαο θαη ηεο Δπξψπεο. Παξάιιειε επηδίσμε ήηαλ ε ππνζηήξημε ηνπ ΟΡΘ θαηά ηε δηακφξθσζε ζρεδίσλ δξάζεο θαη ηε ιήςε απνθάζεσλ (Μνπζηφπνπινο θ.ι., 2008) Millennium Development Goals Indicators (MDGI) Σν επηέκβξην ηνπ 200, εγέηεο απφ 189 ρψξεο ζπκθψλεζαλ ζηελ εθαξκνγή δξάζεσλ κε ζθνπφ ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θηψρεηαο, ιηγφηεξε πείλα θαη αξξψζηηεο, θαιχηεξε κφξθσζε, ίζεο επθαηξίεο θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο πξνφδνπ, εθαξκφζηεθε ην ζχζηεκα δεηθηψλ MDGI (Official website of Millenium Development Goals Indicators, 2016). Σν ζχζηεκα απηφ απνηειείηαη απφ 29

40 60 δείθηεο κε ζθνπφ ηελ εμαγσγή πνζνηηθνπνηεκέλσλ απνηειεζκάησλ πνπ ζα παξνπζίαδαλ θαηά πφζν θάζε ρψξα εθαξκφδεη πξαθηηθέο θαη δξάζεηο πνπ πεηπραίλνπλ ηνπο θνηλνχο ζηφρνπο (Νηαΐιηαλε, 2015). 3.4 Γείθηεο Βηώζηκεο Αλάπηπμεο ηεο Eurostat (SDI) Δηζαγσγή Ζ βηψζηκε αλάπηπμε απνηειεί ζεκειηψδε θαη πξσηαξρηθφ ζηφρν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, γηα ηε ζπλερή βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο θαη ηεο επεκεξίαο γηα ηηο ζεκεξηλέο θαη ηηο κειινληηθέο γεληέο, ζπλδένληαο ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε κε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ θνηλσληθή δηθαηνζχλε. Οη Γείθηεο Βηψζηκεο Αλάπηπμεο (Sustainable Development Indicators) ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο ΔΔ γηα ηελ Αεηθφξν Αλάπηπμε. Ζ ζηξαηεγηθή ηεο ΔΔ γηα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε νξίδεη ηνπο ζηφρνπο γηα λα επηηεπρζεί κηα ζπλερήο βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ πνιηηψλ θαη ηελ επεκεξία γηα ηηο ζεκεξηλέο θαη ηηο κειινληηθέο γεληέο. Ζ πξφνδνο πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζθνπψλ θαη ζηφρσλ αμηνινγείηαη ρξεζηκνπνηψληαο έλα ζχλνιν 130 δεηθηψλ βηψζηκεο αλάπηπμεο (SDI) (Official Eurostat Website, 2016). Σν πιαίζην ησλ Γεηθηψλ Βηψζηκεο Αλάπηπμεο - SDI απνηειείηαη απφ δείθηεο πνπ θαιχπηνπλ ηα παξαθάησ ζεκαηηθά πεδία: 1. Οηθνλνκία 2. Παξαγσγή θαη θαηαλάισζε 3. Κνηλσλία 4. Γεκνγξαθηθέο αιιαγέο 5. Γεκφζηα πγεία 6. Δλέξγεηα θαη θιηκαηηθή αιιαγή 7. Βηψζηκεο κεηαθνξέο 8. Φπζηθέο πεγέο 9. Παγθφζκηα ζπλεξγαζία 10. Αζηηθή Γηαθπβέξλεζε Ζ αμηνιφγεζε ηεο πξνφδνπ πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζπκθσλεκέλσλ ζηφρσλ απνηειεί αλαπφζπαζην κέξνο ηεο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ βηψζηκε αλάπηπμε. Χο εθ ηνχηνπ, ε ΔΔ αλαπηχζζεη ζπλερψο θαη βειηηψλεη ηνπο δείθηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο (SDI). Ζ 30

41 Eurostat δεκνζηεχεη ηελ ηαθηηθή παξαθνινχζεζε ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο ΔΔ γηα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε. Σα απνηειέζκαηα γηα θάζε θξάηνο - κέινο παξνπζηάδνληαη ζε κηα έθζεζε απφ ηελ Eurostat θάζε δχν ρξφληα (Official Eurostat Website, 2016). Δηθόλα 3.1: SDI - Eurostat (Official Eurostat website, 2016) Ζ επξσπατθή ηξαηεγηθή Βηψζηκεο Αλάπηπμεο - Sustainable Development Strategy (SDS) εγθξίζεθε απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνλ Ηνχλην ηνπ 2001, αλαλεψζεθε ηνλ Ηνχλην ηνπ 2006 θαη έρεη σο ζηφρν ηε ζπλερή βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο γηα ηηο ζεκεξηλέο θαη ηηο κειινληηθέο γεληέο. Ζ ηξαηεγηθή ζέηεη ηηο παξαθάησ 7 πξνθιήζεηο: 1. Κιηκαηηθή αιιαγή θαη θαζαξή ελέξγεηα 2. Βηψζηκεο κεηαθνξέο 3. Βηψζηκε θαηαλάισζε θαη παξαγσγή 4. Γηαηήξεζε θαη δηαρείξηζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ 5. Γεκφζηα πγεία 6. Κνηλσληθή έληαμε θαη κεηαλάζηεπζε 7. Παγθφζκηα θηψρεηα θαη πξνθιήζεηο ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο Γηα θάζε κηα απφ ηηο 7 βαζηθέο πξνθιήζεηο, ε ζηξαηεγηθή ζέηεη γεληθνχο, επηρεηξεζηαθνχο ζηφρνπο θαη δξάζεηο. Ζ έθζεζε παξαθνινχζεζεο ηεο Eurostat, δεκνζηεχεηαη θάζε δχν ρξφληα, παξέρεη κηα αληηθεηκεληθή, ζηαηηζηηθή εηθφλα ηεο πξνφδνπ, κε βάζε ην ζχλνιν ησλ δεηθηψλ βηψζηκεο αλάπηπμεο ηεο ΔΔ. Ζ έθζεζε αμηνινγεί πνζνηηθά ηελ πξφνδν πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο ηξαηεγηθήο (Official Eurostat Website, 2016) Καηεγνξίεο δεηθηώλ SDI Σν ζχλνιν δεηθηψλ SDI ηεο ΔΔ πεξηιακβάλεη δηάθνξα είδε ησλ δεηθηψλ αληαπνθξίλνληαη ζηηο δηαθνξεηηθέο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ. Πην αλαιπηηθά νη θαηεγνξίεο πνπ ρσξίδνληαη νη δείθηεο βξίζθνληαη παξαθάησ. 31

42 Δπίπεδν 1 - Headline Indicators: Οη δείθηεο πνπ βξίζθνληαη ζε απηήλ ηελ θαηεγνξία παξνπζηάδνπλ ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηνπο γεληθνχο ζηφρνπο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ηξαηεγηθή Βηψζηκεο Αλάπηπμεο - SDS. Υξεζηκνπνηνχληαη δείθηεο κε πςειή επηθνηλσληαθή θαη εθπαηδεπηηθή αμία. Οη δείθηεο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα φια ηα θξάηε κέιε ηεο ΔΔ, θαηά θαλφλα γηα ειάρηζηε πεξίνδν πέληε εηψλ. Δπίπεδν 2 - Operational indicators: Οη δείθηεο απηνί ζρεηίδνληαη κε ηνπο επηρεηξεζηαθνχο ζηφρνπο ηεο ηξαηεγηθήο Βηψζηκεο Αλάπηπμεο - SDS. Δίλαη βαζηθνί δείθηεο θαη είλαη δηαζέζηκνη γηα ηα πεξηζζφηεξα θξάηε κέιε ηεο ΔΔ γηα ειάρηζηε πεξίνδν ηξηψλ εηψλ. Δπίπεδν 3 - Explanatory indicators: ρεηίδνληαη κε ηηο δξάζεηο πνπ πεξηγξάθνληαη ζηε ηξαηεγηθή Βηψζηκεο Αλάπηπμεο - SDS ή ζε άιια ζέκαηα ηα νπνία είλαη ρξήζηκα γηα ηελ αλάιπζε ηεο πξνφδνπ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ησλ ζηφρσλ ηεο ζηξαηεγηθήο. Contextual indicators: Απνηεινχλ κέξνο ηνπ ζπλφινπ ησλ δεηθηψλ, αιιά δελ παξαθνινπζνχλ άκεζα έλα ζπγθεθξηκέλν ζηφρν ηεο ηξαηεγηθήο Βηψζηκεο Αλάπηπμεο - SDS. Παξέρνπλ πνιχηηκεο ηζηνξηθέο πιεξνθνξίεο πάλσ ζε ζέκαηα πνπ έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ηηο πνιηηηθέο αεηθφξνπ αλάπηπμεο θαη είλαη ρξήζηκνη γηα ηελ θαηαλφεζε ηεο θάζε ζεκαηηθήο ελφηεηαο. Δηθόλα 3.2: Ππξακίδα δεηθηψλ SDI (Official Eurostat website, 2016) 32

43 Απφ ην ζχλνιν ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ 130 δεηθηψλ, γίλεηαη αλάιπζε ησλ 29. Ζ επηινγή ησλ 29 απηψλ δεηθηψλ έγηλε κε θξηηήξην ηελ θαηεγνξία ζηελ νπνία αλήθνπλ, δίλνληαο έκθαζε ζην Δπίπεδν 1 - Headline Indicators, πξνζπαζψληαο έηζη λα παξνπζηαζηνχλ δείθηεο κε πςειή εθπαηδεπηηθή θαη ελεκεξσηηθή αμία. Σν ζχλνιν ησλ 130 δεηθηψλ βξίζθεηαη ζηνπο πίλαθεο ηνπ Παξαξηήκαηνο Α. Δπίζεο, ε πνξεία ησλ αλαιπφκελσλ δεηθηψλ παξνπζηάδεηαη γξαθηθά ζην Παξάξηεκα Β γηα θάζε θξάηνο κέινο αιιά θαη γηα ην ζχλνιν ηεο ΔΔ. ηε ζπλέρεηα αθνινπζεί ε αλάιπζε ησλ 29 δεηθηψλ, παξαζέηνληαο ηφζν ηνλ νξηζκφ θαη ηελ πεξηγξαθή ηνπ θάζε δείθηε φζν θαη ηνλ αλαιπηηθφ ηξφπν ππνινγηζκνχ. Ζ αλάιπζε ησλ δεηθηψλ γίλεηαη αλά ζεκαηηθή ελφηεηα Οηθνλνκία Α.Δ.Π. : Αθαζάξηζην Δγρώξην Πξντόλ αλά θάηνηθν (GDP per capita) (tsdec100) Πεξηγξαθή Σν αθαζάξηζην εγρψξην πξντφλ (ή ΑΔΠ) είλαη ην ζχλνιν φισλ ησλ πξντφλησλ θαη αγαζψλ πνπ παξάγεη κηα νηθνλνκία, εθθξαζκέλν ζε ρξεκαηηθέο κνλάδεο. Με άιια ιφγηα είλαη ε ζπλνιηθή αμία φισλ ησλ ηειηθψλ αγαζψλ (πιηθψλ θαη άπισλ) πνπ παξήρζεζαλ εληφο κηαο ρψξαο ζε δηάζηεκα ελφο έηνπο, αθφκα θαη αλ κέξνο απηνχ παξήρζε απφ παξαγσγηθέο κνλάδεο πνπ αλήθνπλ ζε θαηνίθνπο ηνπ εμσηεξηθνχ. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Σν Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ εθθξάδεηαη καζεκαηηθά σο εμήο: GDP = (C + I + G + NX) / Πιεζπζκόο Μνλάδεο Μέηξεζεο : [ Δπξώ / Κάηνηθν ] φπνπ: (C) θαηαλάισζε, (Η) επέλδπζε, (G) δεκφζηεο δαπάλεο γηα ηελ αγνξά αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ θαη (ΝΥ) θαζαξέο εμαγσγέο, δειαδή εμαγσγέο κείνλ ηηο εηζαγσγέο. Καηαλάισζε (consumption) είλαη ε δαπάλε πνπ πξαγκαηνπνηνχλ ηα λνηθνθπξηά γηα ηελ αγνξά αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ, δειαδή ε ζπλνιηθή ηνπο θαηαλάισζε. 33

44 Δπέλδπζε (investment) είλαη ε δαπάλε γηα ηελ αγνξά θεθαιαηνπρηθνχ εμνπιηζκνχ, απνζεκάησλ θαη θηηξίσλ, ζπκπεξηιακβαλφκελεο θαη ηεο δαπάλεο γηα ηελ αγνξά λέσλ θαηνηθηψλ. ηελ θαηεγνξία απηή εληάζζνληαη θαη έμνδα αγνξάο άπισλ αγαζψλ, φπσο ηα έμνδα έξεπλαο θαη αλάπηπμεο. Γεκόζηεο δαπάλεο (government expenses) είλαη νη δαπάλεο γηα ηελ αγνξά αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ ηηο νπνίεο πξαγκαηνπνηνχλ ε ηνπηθή απηνδηνίθεζε, νη θπβεξλήζεηο ησλ πνιηηεηψλ θαη ε νκνζπνλδηαθή θπβέξλεζε π.ρ. αγνξά ππνβξπρίνπ γηα ην λαπηηθφ. Καζαξέο εμαγσγέο (net exports) είλαη ε δαπάλε γηα ηελ αγνξά αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ πνπ παξάγνληαη ζηελ εγρψξηα νηθνλνκία θαη αγνξάδνληαη απφ αιινδαπνχο (εμαγσγέο) κείνλ ηε δαπάλε γηα ηελ αγνξά αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ πνπ παξάγνληαη ζηελ αιινδαπή θαη αγνξάδνληαη απφ ηνπο θαηνίθνπο ηεο ρψξαο ηεο νπνίαο ην ΑΔΠ εμεηάδεηαη. Δηζαγσγέο (Imports) Δίλαη ην θφζηνο νπνησλδήπνηε αγαζψλ ή ππεξεζηψλ φπνπ σο ρψξα θαηαζθεπήο δελ είλαη ε ρψξα ζηελ νπνία ππνινγίδεηαη ην Α.Δ.Π. Πνζνζηό Αλεξγίαο (tsdec450) Πεξηγξαθή Σα πνζνζηά αλεξγίαο αληηπξνζσπεχνπλ ηνπο αλέξγνπο σο πνζνζηφ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Σν εξγαηηθφ δπλακηθφ είλαη ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ απαζρνινχληαη θαζψο θαη ησλ αλέξγσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα ην θάζε ζχλνιν πεξηγξάθεηαη σο εμήο: Απαζρνινύκελνη: ηα άηνκα ειηθίαο 15 εηψλ θαη άλσ ηα νπνία ηελ εβδνκάδα αλαθνξάο είηε εξγάζηεθαλ έζησ θαη κία ψξα κε ζθνπφ ηελ ακνηβή ή ην θέξδνο, είηε εξγάζηεθαλ ζηελ νηθνγελεηαθή επηρείξεζε, είηε δελ εξγάζηεθαλ αιιά είραλ κηα εξγαζία σο κηζζσηνί ή επηρείξεζε απφ ηελ νπνία απνπζίαδαλ πξνζσξηλά. Άλεξγνη: ηα άηνκα ειηθίαο εηψλ πνπ δε ραξαθηεξίζηεθαλ σο απαζρνινχκελνη (ζχκθσλα κε ηνλ πξνεγνχκελν νξηζκφ), ήηαλ άκεζα δηαζέζηκνη γηα εξγαζία θαη είηε αλαδεηνχζαλ ελεξγά εξγαζία ηηο ηειεπηαίεο 4 εβδνκάδεο είηε είραλ βξεη κηα εξγαζία πνπ ζα αλαιάκβαλαλ κέζα ζηνπο επφκελνπο ηξεηο κήλεο. Οηθνλνκηθά κε ελεξγνί: ηα άηνκα πνπ δε ραξαθηεξίδνληαη απαζρνινχκελνη ή άλεξγνη. 34

45 Οηθνλνκηθά ελεξγόο πιεζπζκόο (εξγαηηθφ δπλακηθφ): νη απαζρνινχκελνη θαη νη άλεξγνη. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Σν πνζνζηφ ηεο αλεξγίαο ππνινγίδεηαη σο εμήο: Πνζνζηό Αλεξγίαο = Πιήζνο αλέξγσλ / Οηθνλνκηθά ελεξγό πιεζπζκό [%] Δλεξγεηαθή έληαζε ηεο νηθνλνκίαο (tsdec360) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο είλαη ε αλαινγία κεηαμχ ηεο ζπλνιηθήο εγρψξηαο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο θαη ηνπ Α.Δ.Π. ζε εηήζηα βάζε. Μεηξάεη ηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο κίαο νηθνλνκίαο θαη ηελ νιηθή ηεο ελεξγεηαθή ηεο απνδνηηθφηεηα. Δλεξγεηαθή έληαζε (energy intensity) είλαη ε ελέξγεηα πνπ θαηαλαιψλεηαη γηα ηελ παξαγσγή κηαο κνλάδαο Αθαζάξηζηνπ Δζληθνχ Πξντφληνο. Ζ ελεξγεηαθή έληαζε εθθξάδεη έλα πνζνηηθφ κέηξν ηεο κέζεο παξαγσγηθφηεηαο ηνπ ελεξγεηαθνχ ηνκέα, άκεζα ζπγθξίζηκν κε ηηο επηδφζεηο άιισλ ρσξψλ θαη πεξηνρψλ (Μνπζηφπνπινο θ.ι., 2008). Ο δείθηεο δίλεη κηα εηθφλα ηεο απνζχλδεζεο ηεο ρξήζεο ηεο ελέξγεηαο απφ ηελ αχμεζε ηνπ ΑΔΠ. Οη αιιαγέο ζην δείθηε αληαλαθινχλ θαη ηηο αιιαγέο ζηελ ελεξγεηαθή απφδνζε θαη ζηε δνκή ηεο νηθνλνκίαο. Ο δείθηεο απηφο είλαη ν θχξηνο δείθηεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο απφδνζεο ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο πξνο ην ΑΔΠ (Μνπζηφπνπινο θ.ι., 2008). Σξόπνο ππνινγηζκνύ Ζ ελεξγεηαθή έληαζε ππνινγίδεηαη σο εμήο: Δλεξγεηαθή έληαζε = πλνιηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο / ΑΔΠ αλά θάηνηθν Μνλάδα κέηξεζεο : [ Σ.Η.Π. / Δπξώ ] Ο ππνινγηζκφο ηεο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο πξνθχπηεη απφ ην ζχλνιν ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ θαηαλαιψλνπλ κνξθέο ελέξγεηαο φπσο: θπζηθφ αέξην ειεθηξηθή ελέξγεηα πεηξέιαην ζέξκαλζεο πεηξέιαην θίλεζεο ακφιπβδε βελδίλε καδνχη 35

46 γαηάλζξαθαο ιηγλίηεο Λφγσ ησλ δηαθνξεηηθψλ κνλάδσλ κέηξεζεο, γίλεηαη αλαγσγή ησλ πνζνηήησλ ζε Σφλνπο Ηζνδχλακνπ Πεηξειαίνπ (ΣΗΠ). Σν ζπλνιηθφ άζξνηζκα ησλ θαηαλαιψζεσλ ησλ δηαθνξεηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο απνηειεί θαη ηελ ζπλνιηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο (Μνπζηφπνπινο θ.ι., 2008). Παξαγσγηθόηεηα εξγαζίαο (tsdec310) Πεξηγξαθή Ζ Παξαγσγηθφηεηα Δξγαζίαο είλαη έλαο δείθηεο πνπ εθθξάδεη ην απνηέιεζκα ελφο ζπζηήκαηνο ζε ζρέζε κε ην αλζξψπηλν δπλακηθφ (αξηζκφο αηφκσλ, ή ψξεο εξγαζίαο) πνπ παξάγεη ην απνηέιεζκα. Ζ Παξαγσγηθφηεηα Δξγαζίαο δελ εθθξάδεη ηελ πξνζπάζεηα ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, νχηε κπνξεί ην επίπεδν ηεο παξαγσγηθφηεηαο εξγαζίαο λα ζεσξεζεί ςειφ ή ρακειφ εμ ππαηηηφηεηαο θαη κφλνλ ησλ εξγαδνκέλσλ. Ζ Παξαγσγηθφηεηα Δξγαζίαο αληηθαηνπηξίδεη ηε ζπλνιηθή επίδξαζε πνιιψλ παξαγφλησλ ζην απνηέιεζκα, φπσο ηνπ θπζηθνχ θεθαιαίνπ (θηήξηα, κεραλήκαηα), ηεο ηερλνινγίαο, ηνπ αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ (εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε), ηεο νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο θαη ησλ νηθνλνκηψλ θιίκαθαο (Δπίζεκε ηζηνζειίδα θέληξνπ παξαγσγηθφηεηαο Κχπξνπ, 2015). Σξόπνο ππνινγηζκνύ ην πιαίζην κηαο ρψξαο, παξαγσγηθφηεηα ηεο εξγαζίαο είλαη ε ζρέζε κεηαμχ ηνπ ζπλφινπ ηεο αμίαο ησλ παξαρζέλησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ζε κηα δεδνκέλε ρξνληθή πεξίνδν θαη ηνπ ζπλφινπ ησλ αλζξσπνσξψλ εξγαζίαο πνπ δαπαλήζεθαλ γηα ηελ παξαγσγή ηνπο. Παξαγσγηθόηεηα Δξγαζίαο = ύλνιν παξαγσγήο / Υξόλνο εξγαζίαο Μνλάδα κέηξεζεο : [ Δπξώ / Δξγαηνώξεο ] ύλνιν παξαγσγήο : Αλαθέξεηαη ζην Α.Δ.Π. εθθξαζκέλν ζε κνλάδεο αγνξαζηηθή δχλακεο. ην ζχλνιν ηεο παξαγσγήο ζπκπεξηιακβάλνληαη ηα αγαζά πιηθά θαη άπια. Υξόλνο εξγαζίαο: Ο ζπλνιηθφο ρξφλνο πνπ απαηηήζεθε γηα λα παξαρζεί ε ζπγθεθξηκέλε πνζφηεηα παξαγσγήο. 36

47 Υξεζηκνπνηψληαο ηα πην πάλσ κέηξα, γίλνληαη ππνινγηζκνί ηνπ επηπέδνπ ηεο παξαγσγηθφηεηαο, πνπ ρξεζηκεχνπλ γηα ζπγθξίζεηο κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ ζπζηεκάησλ ή ππνινγηζκνί ηεο κεηαβνιήο ηεο Παξαγσγηθφηεηαο απφ κηα πεξίνδν ζε άιιε (Δπίζεκε ηζηνζειίδα θέληξνπ παξαγσγηθφηεηαο Κχπξνπ, 2015). Έκκεζνο θνξνινγηθόο ζπληειεζηήο ζηελ ελέξγεηα (tsdcc360) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο απηφο νξίδεηαη σο ν ιφγνο κεηαμχ ησλ θνξνινγηθψλ εζφδσλ απφ ηελ ελέξγεηα θαη ηειηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο πνπ ππνινγίδεηαη γηα έλα εκεξνινγηαθφ έηνο. Δπηηξέπεη ηελ πνζνηηθνπνίεζε ηνπ ξφινπ ηεο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο ζηε δηακφξθσζε ηεο δήηεζεο ελέξγεηαο. Οη ελεξγεηαθνί θφξνη απνηεινχλ κέξνο ησλ πεξηβαιινληηθψλ θφξσλ. Έλαο πεξηβαιινληηθφο θφξνο νξίδεηαη σο θφξνο ηνπ νπνίνπ ε θνξνινγηθή βάζε απνηειεί θπζηθή κνλάδα γηα θάηη πνπ έρεη κηα απνδεδεηγκέλε ζπγθεθξηκέλε αξλεηηθή επίδξαζε ζην πεξηβάιινλ. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Φνξνινγηθόο ζπληειεζηή ζηελ ελέξγεηα = Φνξνινγηθά Έζνδα από ελέξγεηα / Καηαλάισζε ελέξγεηαο Μνλάδεο κέηξεζεο : [ Δπξώ / Σ.Η.Π. ] Παξαγσγή θαη Καηαλάισζε Δγρώξηα Καηαλάισζε Τιηθνύ (ΔΚΤ) (tsdpc230) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο εγρψξηα θαηαλάισζε πιηθνχ (ΔΚΤ) κεηξά ηε ζπλνιηθή πνζφηεηα ησλ πιηθψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη άκεζα απφ κηα νηθνλνκία. Οξίδεηαη σο ε εηήζηα πνζφηεηα ησλ πξψησλ πιψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ εγρψξηα δξαζηεξηφηεηα, θαζψο θαη φιεο ηηο θπζηθέο εηζαγσγέο κείνλ φιεο ηηο πξαγκαηηθέο εμαγσγέο. Ο δείθηεο ΔΚΤ βαζίδεηαη ζηε ζεσξία Economy-wide Material Flow Accounts (EW- MFA). Ζ ΔW-MFA πεξηιακβάλεη ζπιινγέο ηεο ζπλνιηθήο εηζξνήο πιηθψλ ζε κία εζληθή νηθνλνκία, ηηο αιιαγέο ζηα απνζέκαηα πιηθψλ ζε ζρέζε κε ηελ πνξεία ηεο νηθνλνκίαο θαη ηηο εθξνέο πιηθψλ ζε άιιεο νηθνλνκίεο ή ην πεξηβάιινλ. Ο δείθηεο ΔΚΤ βαζίδεηαη ζηελ θαηακέηξεζε ησλ παξαθάησ θαηεγνξηψλ πιηθψλ: Βηνκάδα 37

48 Μεηαιιεχκαηα Ακέηαιια πιηθά Οξπθηά θαχζηκα Απφβιεηα γηα επεμεξγαζία θαη δηάζεζε Άιια πιηθά Σξόπνο ππνινγηζκνύ ΔΚΤ = (ΠΤ + ΗΝ) - ΟΤΣ Μνλάδεο κέηξεζεο : [Υηιηάδεο Μεηξηθνί ηόλνη / Έηνο] ΠΤ: Σν ζχλνιν ησλ πξψησλ πιψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ κία νηθνλνκία ζε κεηξηθνχο ηφλνπο ζε εηήζηα βάζε ΗΝ: Σν ζχλνιν ησλ εηζαγσγψλ πξψησλ πιψλ ζε κία θνηλσλία ζε κεηξηθνχο ηφλνπο αλά έηνο ΟΤΣ: Σν ζχλνιν ησλ εμαγφκελσλ πξψησλ πιψλ ζε κεηξηθνχο ηφλνπο αλά έηνο. Παξαγσγηθόηεηα Πόξσλ (tsdpc100) Πεξηγξαθή Παξαγσγηθφηεηα ησλ πφξσλ νξίδεηαη σο ν ιφγνο κεηαμχ ηνπ αθαζάξηζηνπ εγρψξηνπ πξντφληνο (ΑΔΠ) θαη ε εγρψξηαο θαηαλάισζε πιηθνχ (ΔΚΤ). Αληηθαηνπηξίδεη ην βαζκφ ζηνλ νπνίν ε ρξήζε ησλ πφξσλ απφ κία θνηλσλία γίλεηαη νξζά θαη απνηειεζκαηηθά. Οη πιεξνθνξίεο πνπ δίλεη ν δείθηεο κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ γηα ηελ απνζχλδεζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ηελ ρξήζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ. Ο δείθηεο απηφο παξέρεη θάπνηεο ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο πνπ θαζνξίδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηελ ζηξαηεγηθή πνπ αθνινπζεί ε ΔΔ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Δπίζεο απνηειεί ζεκαληηθφ εξγαιείν αμηνιφγεζεο ηεο πξνφδνπ ηνπ θάζε θξάηνπο κέινπο, ζχκθσλα κε ηνπο ζπιινγηθνχο ζηφρνπο ηεο ΔΔ γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Παξαγσγηθόηεηα Πόξσλ = ΑΔΠ / ΔΚΤ Μνλάδα κέηξεζεο : [ Δπξώ / ΚG ] 38

49 Καηαλάισζε Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο από θαηνηθίεο (tsdpc310) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο απηφο νξίδεηαη σο ε πνζφηεηα ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ θαηαλαιψλεηαη απφ ηα λνηθνθπξηά αλά έηνο. Ζ θαηαλάισζε ησλ λνηθνθπξηψλ θαιχπηεη θάζε ρξήζε ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα ζέξκαλζε ρψξσλ θαη λεξνχ θαη φιεο ηηο ειεθηξηθέο ζπζθεπέο. Παξνπζηάδεη ηελ εμέιημε ζην ηξφπν θαηαλάισζεο ελέξγεηαο απφ νηθηαθνχο θαηαλαισηέο κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ. Ζ ρξήζε ηνπ δείθηε απνζθνπεί ζηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ πνιηηψλ ψζηε λα αιιάμεη κε αεηθφξεο θαηαλαισηηθέο ζπλήζεηεο. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Ζ ελέξγεηα πνπ θαηαλαιψλεηαη απφ κία θαηνηθία εκεξεζίσο ππνινγίδεηαη σο εμήο: Δ = ( Pxt ) / 1000 Μνλάδα κέηξεζεο : [ kwh / εκέξα ] P : Ζ ζπλνιηθή ηζρχο απφ ηηο νηθνζπζθεπέο κίαο θαηνηθίαο ζε Watt t : Σν ζχλνιν ησλ σξψλ ιεηηνπξγίαο ησλ ζπζθεπψλ αλά εκέξα Παξαγσγή Δπηθίλδπλσλ Απνβιήησλ (tsdpc250) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο παξνπζηάδεη ηελ πνζφηεηα ησλ επηθίλδπλσλ απνβιήησλ πνπ παξάγνληαη ζηελ ΔΔ ζπλνιηθά αιιά θαη αλά θξάηνο κέινο. Με ηνλ φξν «επηθίλδπλα απφβιεηα» ελλννχληαη ηα απφβιεηα πνπ πεξηέρνπλ νπζίεο πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο ηνμηθέο, εθξεθηηθέο, εχθιεθηεο, θαξθηλνγφλεο, ξαδηελεξγέο, εξεζηζηηθέο θαη κεηαιιαμηνγφλεο θαζψο θαη θάζε νπζία πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζεη αιινηψζεηο ζηα λεξά (επηθαλεηαθά ή ππφγεηα), ηνλ αέξα ή ην έδαθνο. Δθθξάδεηαη ζε θηιά αλά θάηνηθν θαη αλά έηνο. Δπηθίλδπλα απφβιεηα πξνθχπηνπλ απφ φινπο ηνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο θαη απφ ηα λνηθνθπξηά, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ απνβιήησλ απφ ηελ επεμεξγαζία απνβιήησλ (δεπηεξνγελή απφβιεηα). Ο δείθηεο θαιχπηεη φια ηα απφβιεηα πνπ ηαμηλνκνχληαη σο επηθίλδπλα ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηεο νδεγίαο πιαίζην γηα ηα απφβιεηα (νδεγία 2008/98 / ΔΚ). 39

50 Βαζηθέο θαηεγνξίεο επηθίλδπλσλ απνβιήησλ είλαη: Σα βηνκεραληθά απφβιεηα (ελδεηθηηθά απφ ηνπο θιάδνπο κεηαιινπξγίαο, δηχιηζεο αξγνχ πεηξειαίνπ, παξαγσγήο ρεκηθψλ πξντφλησλ θαη θπηνθαξκάθσλ) Σα επηθίλδπλα απφβιεηα πγεηνλνκηθψλ κνλάδσλ Σα ρξεζηκνπνηεκέλα νξπθηέιαηα Σα πνιπρισξνδηθαηλχιηα θαη πνιπρισξνηξηθαηλχιην (PCB/PCT) Οη ζπζζσξεπηέο κνιχβδνπ θαη νη ειεθηξηθέο ζηήιεο. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Ζ παξαγσγή επηθίλδπλσλ απνβιήησλ ππνινγίδεηαη σο εμήο: ΠΔΑ = ΔΑ / Π Μνλάδα κέηξεζεο : [ KG / Κάηνηθν ] ΔΑ: Σν ζχλνιν ηεο παξαγσγήο επηθίλδπλσλ απνβιήησλ αλά έηνο Π: Ο πιεζπζκφο ησλ θαηνίθσλ Κνηλσλία Άλζξσπνη ζε θίλδπλν θηώρεηαο ή θνηλσληθνύ απνθιεηζκνύ (AROP) (tsdcs100) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο ζπλνςίδεη ηνλ αξηζκφ ησλ αηφκσλ πνπ βξίζθνληαη ζε θίλδπλν θηψρεηαο, πνπ αληηκεησπίδνπλ ζνβαξέο πιηθέο ζηεξήζεηο ή δνπλ ζε λνηθνθπξηά κε πνιχ ρακειέο ζπλζήθεο δηαβίσζεο. Σν φξην θηλδχλνπ θηψρεηαο θαζνξίδεηαη ζην 60 % ηνπ δηάκεζνπ εζληθνχ εηζνδήκαηνο. Ο δείθηεο απηφο είλαη έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο δείθηεο ζην πιαίζην ηεο ζηξαηεγηθήο «Δπξψπε 2020». Σα βαζηθά αγαζά θαη ππεξεζίεο πνπ απαξηίδνπλ ηελ «πιηθή ζηέξεζε», έρνπλ σο εμήο: Γπζθνιίεο αληαπφθξηζεο πιεξσκήο πάγησλ ινγαξηαζκψλ (ελνίθην ή δφζε δαλείνπ, ινγαξηαζκνί ΓΔΖ, θπζηθνχ αεξίνπ, δφζεηο πηζησηηθψλ θαξηψλ, ή δφζεηο δαλείνπ γηα νηθνζθεπή Οηθνλνκηθή αδπλακία γηα κία εβδνκάδα δηαθνπψλ Οηθνλνκηθή αδπλακία γηα δηαηξνθή πνπ λα πεξηιακβάλεη θάζε δεχηεξε κέξα θνηφπνπιν θξέαο, ςάξη ή ιαραληθά ίζεο ζξεπηηθήο αμίαο 40

51 Οηθνλνκηθή αδπλακία γηα αληηκεηψπηζε έθηαθησλ, αιιά αλαγθαίσλ δαπαλψλ Οηθνλνκηθή αδπλακία γηα ηειέθσλν (ζηαζεξφ ή θηλεηφ) Οηθνλνκηθή αδπλακία γηα έγρξσκε ηειεφξαζε Οηθνλνκηθή αδπλακία γηα πιπληήξην ξνχρσλ Οηθνλνκηθή αδπλακία γηα ΗΥ απηνθίλεην Οηθνλνκηθή αδπλακία γηα ηθαλνπνηεηηθή ζέξκαλζε Σξόπνο ππνινγηζκνύ Σν πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ πνπ βξίζθεηαη ζε θίλδπλν θηψρεηαο ή θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ ππνινγίδεηαη σο εμήο: Πνζνζηό = Πιήζνο αηόκσλ πνπ είλαη ζε θίλδπλν / πλνιηθό πιεζπζκό [%] Άλζξσπνη πνπ εγθαηαιείπνπλ πξόσξα ηελ εθπαίδεπζε (t2020_40) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο νξίδεηαη σο ην πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ ειηθίαο εηψλ κε θαηψηεξε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη νη νπνίνη δελ ήηαλ ζε πεξαηηέξσ εθπαίδεπζε ή θαηάξηηζε θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ ηεζζάξσλ εβδνκάδσλ πνπ πξνεγήζεθαλ ηεο έξεπλαο. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Σν πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ πνπ εγθαηέιεηςε πξφσξα ηελ εθπαίδεπζε ππνινγίδεηαη σο εμήο: Πνζνζηό = Πιήζνο αηόκσλ πνπ εγθαηέιεηςαλ ηελ εθπαίδεπζε / πλνιηθό πιεζπζκό πνπ νινθιήξσζαλ ηελ εθπαίδεπζε [%] Γεκνγξαθηθέο Αιιαγέο Πνζνζηό απαζρόιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιύηεξεο ειηθίαο (tsdde100) Πεξηγξαθή Σν πνζνζηφ απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο ππνινγίδεηαη δηαηξψληαο ηνλ αξηζκφ ησλ αηφκσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο κε απηά ειηθίαο 55 έσο 64 41

52 εηψλ απφ ην ζχλνιν ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ίδηαο ειηθηαθήο νκάδαο. Ο δείθηεο βαζίδεηαη ζηελ Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ ηεο ΔΔ. Ζ έξεπλα θαιχπηεη ην ζχλνιν ηνπ πιεζπζκνχ πνπ δεη ζε λνηθνθπξηά θαη απνθιείεη απηνχο πνπ δνπλ ζε ρψξνπο φπσο νηθνηξνθεία, γεξνθνκεία θαη λνζνθνκεία. Ο απαζρνινχκελνο πιεζπζκφο απνηειείηαη απφ άηνκα ηα νπνία ηελ εβδνκάδα αλαθνξάο είηε θάλνληαο νπνηαδήπνηε εξγαζία κε ακνηβή ή θέξδνο γηα ηνπιάρηζηνλ κία ψξα, ή δελ είραλ εξγαζία αιιά απφ ηελ νπνία απνπζίαδαλ πξνζσξηλά. Ζ ζηξαηεγηθή «Δπξψπε 2020» δελ έρεη ζπγθεθξηκέλν ζηφρν γηα ηνπο ειηθησκέλνπο, αιιά έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο ηεο είλαη φηη ην 75% ηνπ πιεζπζκνχ ειηθίαο εηψλ ζα πξέπεη λα εξγάδεηαη έσο ην Δθηφο απφ ηνπο εζληθνχο ζηφρνπο θαη πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί πξαγκαηηθή πξφνδνο πξνο απηφλ ηνλ θνηλφ ζηφρν είλαη απαξαίηεην λα δνζεί έκθαζε ζηηο πην επάισηεο νκάδεο εξγαδφκελσλ, φπσο νη γπλαίθεο, νη ειηθησκέλνη εξγαδφκελνη, κε πνιίηεο ηεο ΔΔ, νη λένπο θαη ηα άηνκα πνπ δελ βξίζθνληαη ζε απαζρφιεζε, ηελ εθπαίδεπζε ή θαηάξηηζε. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Σν πνζνζηφ απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο ππνινγίδεηαη σο εμήο: Πνζνζηό = Πιήζνο εξγαδόκελσλ / πλνιηθό πιεζπζκό εξγαδόκελσλ [%] Γεκόζηα Τγεία Έθζεζε ηνπ αζηηθνύ πιεζπζκνύ ζηελ αηκνζθαηξηθή ξύπαλζε από αησξνύκελα ζσκαηίδηα (tsdph370) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο παξνπζηάδεη ην πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ πνπ έρεη έθζεζε ζε ζπγθεληξψζεηο αησξνχκελσλ ζσκαηηδίσλ πάλσ απφ ηα πξνβιεπφκελα επηηξεπηά φξηα. Χο αησξνχκελα ζσκαηίδηα, ηα νπνία κπνξνχλ λα δηεηζδχζνπλ βαζηά κέζα ζηνπο πλεχκνλεο φπνπ κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ θιεγκνλή θαη επηδείλσζε ηεο θαηάζηαζεο ησλ αηφκσλ κε θαξδηαγγεηαθέο θαη πλεπκνληθέο παζήζεηο, αλαθέξνληαη ηα PM10 θαη PM2,5. Σα ζσκαηίδηα απηά ηα νπνία έρνπλ δηάκεηξν κηθξφηεξε απφ 10 κm θαη κηθξφηεξε απφ 2,5 κm αληίζηνηρα. Σα PM2,5 κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ ζνβαξφηεξα πξνβιήκαηα κέζα ζηνλ νξγαληζκφ δεδνκέλνπ φηη κπνξνχλ λα δηεηζδχζνπλ επθνιφηεξα ζηνπο πλεχκνλεο ιφγσ κηθξφηεξεο δηακέηξνπ. 42

53 Σα φξηα ζπγθέληξσζεο ησλ PM10 έρεη εηήζηα νξηαθή ηηκή ζηα 40κg/m 3, ελψ γηα ηα PM2,5 ζηα 22κg/m 3. Ο ζηφρνο ηεο ΔΔ είλαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ φια ηα θαηάιιεια κέηξα γηα λα κεησζεί θάησ απφ 18κg/m3 κέρξη ην Ζ ΔΔ ζεζπίδεη ηελ αλάγθε λα κεησζεί ε ξχπαλζε ζε επίπεδα πνπ ειαρηζηνπνηνχλ ηηο επηβιαβείο επηδξάζεηο ζηελ αλζξψπηλε πγεία, απνδίδνληαο ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηηο επαίζζεηεο νκάδεο ηνπ πιεζπζκνχ, θαη ην πεξηβάιινλ ζπλνιηθά, λα βειηησζεί ε παξαθνινχζεζε θαη ε αμηνιφγεζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ αέξα ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ελαπφζεζεο ξχπσλ, θαζψο θαη γηα ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ γηα ην θνηλφ. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Μεηξήζεηο ησλ ζπγθεληξώζεσλ PM10 θαη PM2,5 από εηδηθό κεηξεηηθό εμνπιηζκό αλά έηνο Μνλάδεο κέηξεζεο : [µg/m³] Έηε πγηνύο δσήο (ΔΤΕ) & Πξνζδόθηκν δσήο (tsdph100) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο Έηε Τγηνχο Εσήο (ΔΤΕ) κέηξα ηνλ αξηζκφ ησλ εηψλ πνπ έλα άηνκν κεηά ηε γέλλεζή ηνπ αλακέλεηαη λα δήζεη ζε πγηή θαηάζηαζε. Ο ΔΤΕ είλαη έλαο δείθηεο πξνζδφθηκνπ πγείαο πνπ ζπλδπάδεη πιεξνθνξίεο γηα ηε ζλεζηκφηεηα θαη ηε λνζεξφηεηα. Σα ζηνηρεία πνπ απαηηνχληαη είλαη ε ειηθηαθή αλαινγία ηνπ πιεζπζκνχ ζε πγηή θαη κε πγηή θαηάζηαζε θαη ε ζλεζηκφηεηα κε βάζε ηελ ειηθία. Μηα πγηήο θαηάζηαζε νξίδεηαη απφ ηελ απνπζία ησλ πεξηνξηζκψλ ζηε ιεηηνπξγία ηνπ αλζξσπίλνπ νξγαληζκνχ. Ο δείθηεο ππνινγίδεηαη ρσξηζηά γηα άλδξεο θαη γπλαίθεο. Ολνκάδεηαη επίζεο ην πξνζδφθηκν δσήο ρσξίο αλαπεξίεο Σν πξνζδφθηκν δσήο θαηά ηε γέλλεζε νξίδεηαη σο ν κέζνο αξηζκφο ησλ εηψλ εμαθνινπζνχλ λα δνπλ κε έλα άηνκν θαηά ηε γέλλεζε. Ο δείθηεο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηα εμήο: ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πγείαο σο παξάγνληα παξαγσγηθφηεηαο/νηθνλνκίαο ηελ εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο πνηφηεηαο δσήο ηε κέηξεζε ηεο απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πξνφδνπ πνπ ζεκεηψλεηαη φζνλ αθνξά ηελ πνηφηεηα θαη ηε βησζηκφηεηα ηεο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο θαζψο θαη ηελ πξφζβαζε ζ απηή. 43

54 Σξόπνο ππνινγηζκνύ Τπνινγίδεηαη κε βάζε ηνπο πίλαθεο ζλεζηκόηεηαο ηεο ΔΔ θαη ηηο έξεπλεο γηα ηελ πξνζσπηθή αληίιεςε ηνπ αηόκνπ γηα ηελ πγεία ηνπ Μνλάδα κέηξεζεο : [ Έηε ] Δλέξγεηα θαη θιηκαηηθή αιιαγή Δθπνκπέο αεξίνπ ζεξκνθεπίνπ (t2020_30) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο παξνπζηάδεη ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ απφ ηηο βαζηθέο θαηεγνξίεο πεγψλ. Μηα βαζηθή θαηεγνξία πεγψλ νξίδεηαη σο κηα θαηεγνξία πεγψλ εθπνκπψλ πνπ έρεη ζεκαληηθή επηξξνή ζηελ κέηξεζε ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ελφο θξάηνπο κέινπο. Σα δηάθνξα αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ ππνινγίδνληαη κε βάζε ηελ επίδξαζε ηνπο ζηελ ζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε, θαη ηα απνηειέζκαηα εθθξάδνληαη ζε ηζνδχλακα CO 2. Χο αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζεσξνχληαη: Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO 2 ) Μεζάλην (CH 4 ) Μνλνμείδην ηνπ Αδψηνπ (N 2 O) Τδξνθζνξάλζξαθεο (HFCs) Τπεξθζνξάλζξαθεο (PFCs) Δμαθζνξηνχρν ζείν (SF 6 ) Ζ ΔΔ σο ζπκβαιιφκελν κέξνο ηεο χκβαζεο Πιαηζίνπ ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή αλαθέξεη ζε εηήζηα απνγξαθή ηηο εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ πνπ πξνθχπηεη απφ ηα θξάηε κέιε ηεο. Ζ απνγξαθή ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηελ ΔΔ πεξηιακβάλεη ζηνηρεία ζρεηηθά κε ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO 2 ), ην κεζάλην (CH 4 ), ην ππνμείδην ηνπ αδψηνπ (N 2 O), ππεξθζνξάλζξαθεο (PFC), πδξνθζνξάλζξαθεο (HFCs) θαη ην εμαθζνξηνχρν ζείν (SF 6 ) (Official website DS- Consulting, 2014). Σξόπνο ππνινγηζκνύ Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ εθπνκπψλ ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ππνινγίδεηαη ην αλζξαθηθφ απνηχπσκα. Σν αλζξαθηθφ απνηχπσκα ππνινγίδεη ην ζχλνιν ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ νη νπνίεο πξνθαινχληαη άκεζα ή έκκεζα απφ έλα άηνκν, νξγαληζκφ, εθδήισζε ή πξντφλ. Σν απνηχπσκα ιακβάλεη ππφςε θαη ηα έμη αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ. 44

55 Έλα αλζξαθηθφ απνηχπσκα κεηξηέηαη ζε ηφλνπο ηζνδπλάκνπ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (tco 2 e). Σν ηζνδχλακν ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO 2 e) επηηξέπεη ηα δηαθνξεηηθά αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ λα είλαη ζπγθξίζηκα κεηαμχ ηνπο ζε κηα βάζε ππνινγηζκνχ ε νπνία σο κνλάδα κέηξεζεο έρεη ηε κηα κνλάδα δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO 2 ). Σν CO 2 e (ηζνδχλακν) ππνινγίδεηαη αλ πνιιαπιαζηάζνπκε ηηο εθπνκπέο θαζελφο απφ ηα έμη αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ κε ην Γπλακηθφ Θέξκαλζεο ηνπ Πιαλήηε εληφο πεξηφδνπ 100 εηψλ (Official website DS-Consulting, 2014). Ζιεθηξηθή ελέξγεηα από Αλαλεώζηκεο Πεγέο (ΑΠΔ) (tsdcc300) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο απηφο νξίδεηαη σο ην πνζνζηφ ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη ηελ αθαζάξηζηε εζληθή θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα έλα δεδνκέλν εκεξνινγηαθφ έηνο. Μεηξά ηε ζπκβνιή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζηελ εζληθή θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ζ ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο πεξηιακβάλεη ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο (εθηφο απφ άληιεζε), ε αηνιηθή, ειηαθή, γεσζεξκηθή ελέξγεηα θαη ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα / απφβιεηα. Ζ αθαζάξηζηε εζληθή θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πεξηιακβάλεη ηε ζπλνιηθή αθαζάξηζηε εζληθή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ φια ηα θαχζηκα (ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο απηφ-παξαγσγήο), ζπλ ηηο εηζαγσγέο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, κείνλ ηηο εμαγσγέο. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Πνζνζηό ΑΠΔ = Παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο από ΑΠΔ [GWh] / πλνιηθό ύςνο εζληθήο παξαγσγήο [GWh] [%] Δλεξγεηαθή εμάξηεζε (tsdcc310) Πεξηγξαθή Ζ ελεξγεηαθή εμάξηεζε δείρλεη ην βαζκφ ζηνλ νπνίν ε νηθνλνκία εμαξηάηαη απφ ηηο εηζαγσγέο, πξνθεηκέλνπ λα θαιχςεη ηηο ελεξγεηαθέο ηεο αλάγθεο. Απνηειεί έλαλ πνιχ ζεκαληηθφ δείθηε γηα λα γίλεη αληηιεπηφ θαηά πφζν ε ΔΔ είλαη αλεμάξηεηε ελεξγεηαθά. Ζ ΔΔ έρεη ελεξγεηαθή εμάξηεζε πεξίπνπ ζην 53,2% (2013). Ο δείθηεο ελεξγεηαθήο εμάξηεζεο κπνξεί λα έρεη αξλεηηθέο ηηκέο, γηα ρψξεο πνπ δελ θάλνπλ εηζαγσγή ελέξγεηαο θαη θαιχπηνπλ ηηο αλάγθεο ηνπο απφ ηελ παξαγσγή ηνπο, ή θαη αξλεηηθέο 45

56 ηηκέο γηα ρψξεο πνπ δελ κπνξνχλ λα θαιχςνπλ ηηο ελεξγεηαθέο ηνπο αλάγθεο απφ ηελ δηθή ηνπο παξαγσγή. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Δλεξγεηαθή εμάξηεζε = Καζαξέο Δηζαγσγέο / Αθαζάξηζηε εγρώξηα θαηαλάισζε ελέξγεηαο [%] Καζαξέο εηζαγσγέο: Σν ζχλνιν ησλ εηζαγσγψλ ελέξγεηαο κείνλ ηηο ζπλνιηθέο εμαγσγέο. Αθαζάξηζηε εγρώξηα θαηαλάισζε ελέξγεηαο (AEK) (tsdcc320) Πεξηγξαθή Αθαζάξηζηε εγρψξηα θαηαλάισζε (AEK) ηεο ελέξγεηαο είλαη ε πνζφηεηα ελέξγεηαο, πνπ εθθξάδεηαη ζε ηφλνπο ηζνδχλακνπ πεηξειαίνπ, πνπ θαηαλαιψλνληαη εληφο ηεο εζληθήο επηθξάηεηαο κηαο ρψξαο. Ο δείθηεο απνηειεί έλα δείθηε Βηψζηκεο Αλάπηπμεο (SDI). Έρεη επηιεγεί γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο πξνφδνπ πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζθνπψλ θαη ζηφρσλ ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο ΔΔ γηα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Αθαζάξηζηε εγρώξηα θαηαλάισζε = ΔΠ + ΗΝ - ΟΤΣ - FB + AΠ Μνλάδεο κέηξεζεο : [ Υηιηάδεο Σ.Η.Π. ] ή [ktoe] ΔΠ: Δγρψξηα παξαγσγή ελέξγεηαο ΗΝ: Δηζαγσγέο ελέξγεηαο ΟΤΣ: Δμαγσγέο ελέξγεηαο FB: Δλεξγεηαθφ απφζεκα ζε θαχζηκα δηεζλνχο λαπζηπινΐαο ΑΠ: Απνζέκαηα ελέξγεηαο Βηώζηκεο κεηαθνξέο Δλεξγεηαθή θαηαλάισζε κεηαθνξώλ ζε ζρέζε κε ην ΑΔΠ (tsdtr100) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο απηφο νξίδεηαη σο ν ιφγνο κεηαμχ ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ησλ κεηαθνξψλ θαη ηνπ ΑΔΠ. ηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο απφ ηηο κεηαθνξέο εκπεξηέρνληαη φιεο νη κνξθέο ελέξγεηαο πνπ θαηαλαιψλνληαη απφ ηηο νδηθέο, 46

57 ζηδεξνδξνκηθέο θαη αεξνκεηαθνξέο. Δμαηξνχληαη νη ζαιάζζηεο κεηαθνξέο θαη νη κεηαθνξέο θαπζίκσλ ή άιισλ πιψλ κε αγσγνχο. Ο δείθηεο ζπγθξίλεη ηελ αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ησλ κεηαθνξψλ θαη εθείλε ηνπ ΑΔΠ γηα έλα έηνο. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Δλεξγεηαθή θαηαλάισζε κεηαθνξώλ_ ΑΔΠ = Δλεξγεηαθή θαηαλάισζε κεηαθνξώλ / ΑΔΠ Μνλάδεο κέηξεζεο: [ Σ.Η.Π. / Δπξώ ] Δλεξγεηαθή θαηαλάισζε κεηαθνξώλ: Δκπεξηέρεηε ε ζπλνιηθή θαηαλάισζε αξγνχ πεηξειαίνπ, πξντφλησλ πεηξειαίνπ, θπζηθνχ αεξίνπ, ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη άιισλ ζηεξεψλ θαπζίκσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηα κέζα κεηαθνξψλ πνπ αλαθέξζεθαλ. Όια ηα δεδνκέλα γηα ηηο ελεξγεηαθέο πνζφηεηεο κεηαηξέπνληαη απφ θπζηθέο κνλάδεο ζε ηφλνπο ηζνδχλακνπ πεηξειαίνπ, γηα λα κπνξεί λα γίλεη ην ζπλνιηθφ ηνπο άζξνηζκα. Μέζε εθπνκπή CO 2 από λέα απηνθίλεηα αλά ρηιηόκεηξν (tsdtr450) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο απηφο νξίδεηαη σο ν κέζνο φξνο ησλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα αλά ρηιηφκεηξν απφ ηα θαηλνχξγηα επηβαηηθά απηνθίλεηα πνπ ηαμηλνκνχληαη ζε έλα δεδνκέλν έηνο. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Ο ππνινγηζκφο ηνπ δείθηε δελ πξνθχπηεη θαηφπηλ θάπνηαο ζπγθέληξσζεο θαη αλάιπζεο δεδνκέλσλ απφ πξαγκαηηθέο δνθηκέο θαη κεηξήζεηο. Ζ θάζε απηνθηλεηνβηνκεραλία είλαη ππεχζπλε γηα λα δίλεη θαη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηηο εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα αλά ρηιηφκεηξν γηα θάζε φρεκα πνπ παξάγεη. χκθσλα κε ηνλ αξηζκφ ησλ ηαμηλνκεκέλσλ νρεκάησλ γηα έλα έηνο θαη ηηο εθπνκπέο ηνπο πξνθχπηεη θαη ην απνηέιεζκα. Ζ κνλάδα κέηξεζεο γηα ηνλ δείθηε είλαη γξακκάξηα CO 2 αλά ρηιηφκεηξν θαη έηνο [ CO 2 gr/km ] 47

58 Φπζηθέο Πεγέο Γείθηεο ζπλεζηζκέλσλ πηελώλ (tsdnr100) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο απηφο είλαη έλαο ζπλνιηθφο δείθηεο πνπ αληηθαηνπηξίδεη ηελ πνζφηεηα ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηελ πνηθηινκνξθία ησλ ζπλεζηζκέλσλ πνπιηψλ. Σα ζπάληα είδε εμαηξνχληαη. Οη ηξεηο νκάδεο ησλ εηδψλ πηελψλ πνπ παξνπζηάδνληαη ζε απηφλ ηνλ δείθηε είλαη ηα πηελά πνπ δνπλ ζηα δάζε, ηα πηελά πνπ δνπλ ζε γεσξγηθέο εθηάζεηο θαη ην ζχλνιν ησλ ζπλεζηζκέλσλ πηελψλ. Ο δείθηεο παξαθνινπζείηαη απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην Απνγξαθήο ησλ Πηελψλ (EBCC). Παξά ην γεγνλφο φηη ν δείθηεο απηφο θαιχπηεη έλα πεξηνξηζκέλν πεδίν, ζε ζχγθξηζε κε ηνπο ζηφρνπο ηεο πνιηηηθήο ηεο ΔΔ γηα ηε βηνπνηθηιφηεηα θαη ηα νηθνζπζηήκαηα, ζεσξείηαη φηη είλαη ην θαιχηεξν δηαζέζηκν ζχλνιν δεδνκέλσλ θαη, επίζεο, είλαη ελδεηθηηθφ ηεο γεληθήο θαηάζηαζεο ηνπ πεξηβάιινληνο. Ζ Ννξβεγία θαη ε Διβεηία δελ πεξηιακβάλνληαη ζηηο εθηηκήζεηο ηεο ΔΔ. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Γείγκαηα ησλ εζληθψλ πιεζπζκψλ ησλ 163 είδε ζπλεζηζκέλσλ πνπιηψλ ζπιιέγνληαη γηα ηελ απνηίκεζε ηνπ δείθηε πνπιηψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα ν δείθηεο αθνξά 92 είδε πηελψλ γεσξγηθψλ εθηάζεσλ θαη 71 είδε πηελψλ δαζψλ. Σα απνηειέζκαηα δίλνληαη θαηφπηλ ζπγθέληξσζεο θαη επεμεξγαζίαο δεδνκέλσλ απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην Απνγξαθήο ησλ Πηελψλ. Κάιπςε γεο από ηερλεηό πεξηβάιινλ (tsdnr510) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο κεηξά ηελ ζπλνιηθή επηθάλεηα κίαο ρψξαο φπνπ ππάξρεη επέκβαζε ηνπ αλζξψπνπ. ηελ επηθάλεηα απηή ζπγθαηαιέγνληαη νη επηθάλεηεο νη νπνίεο είλαη ρηηζκέλεο αιιά θαη νη επηθάλεηεο πνπ δελ είλαη ρηηζκέλεο αιιά έρνπλ ππνζηεί θάπνηα ηερλεηή ηξνπνπνίεζε. Δπνκέλσο απνηππψλεη ην πνζνζηφ ηεο επηθάλεηαο κίαο ρψξαο πνπ ν άλζξσπνο έρεη δεκηνπξγήζεη ηερλεηφ πεξηβάιινλ. Ζ γε απνηειεί έλαλ πεπεξαζκέλν πφξν. Σα πςειά πνζνζηά αζηηθνπνίεζεο θαη παξάιιεια ε επέκβαζε ηνπ αλζξψπνπ ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ κε κε ζσζηή ρξήζε γεο κπνξεί λα έρεη κε αλαζηξέςηκα απνηειέζκαηα. 48

59 Σξόπνο ππνινγηζκνύ Πνζνζηό θάιπςεο = Δπηθάλεηα πνπ θαιύπηεη ην ηερλεηό πεξηβάιινλ [km 2 ] / πλνιηθή επηθάλεηα ηεο ρώξαο [km 2 ] [%] Γείθηεο εθκεηάιιεπζε πδάησλ (ΓΔΤ) (tsdnr310) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο εθκεηάιιεπζεο πδάησλ (ΓΔΤ) παξνπζηάδεη ηε ζπλνιηθή εηήζηα πνζφηεηα άληιεζεο γιπθνχ λεξνχ ζε κηα ρψξα σο πνζνζηφ ηεο καθξνρξφληαο κέζεο δηαζεζηκφηεηαο λεξνχ πνπ πξνέξρεηαη απφ αλαλεψζηκεο πφξνπο γιπθνχ λεξνχ. Δπίζεο παξνπζηάδεη ε εηήζηα άληιεζε ππφγεησλ πδάησλ σο πνζνζηφ ηεο καθξνρξφληαο κέζεο εηήζηαο δηαζεζηκφηεηαο ησλ ππφγεησλ πδάησλ ηεο ρψξαο πνπ κπνξεί λα εθκεηαιιεπηεί. Σέινο, κπνξεί λα εθθξάζεη ηε ζπλνιηθή εηήζηα πνζφηεηα άληιεζεο επηθαλεηαθψλ πδάησλ σο πνζνζηφ ηεο καθξνρξφληαο κέζεο εηήζηαο δηαζεζηκφηεηαο επηθαλεηαθψλ πδάησλ. Ο δείθηεο απνηειεί δείθηε απνδνηηθφηεηαο ησλ πφξσλ, θαη έρεη επηιεγεί γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο πξνφδνπ θάζε θξάηνπο-κέινπο πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο ζηξαηεγηθήο «Δπξψπε 2020». Σξόπνο ππνινγηζκνύ ΓΔΤ = Πνζόηεηα άληιεζεο γιπθνύ λεξνύ [Km 3 ] / Γηαζεζηκόηεηα γιπθνύ λεξνύ από αλαλεώζηκεο πεγέο λεξνύ [Km 3 ] [%] Ο ππνινγηζκφο κπνξεί λα γίλεη θαη μερσξηζηά γηα ηα επηθαλεηαθά θαη ππφγεηα χδαηα φπσο αλαθέξζεθε. Αθαζάξηζην ηζνδύγην ζξεπηηθώλ ζπζηαηηθώλ ζε γεσξγηθέο εθηάζεηο (t2020_rn310) Πεξηγξαθή O δείθηεο απηφο εθηηκά ην δπλαηφ πιεφλαζκα δχν ζηνηρείσλ, αδψηνπ θαη θσζθφξνπ, ζηε γεσξγηθή γε. Απηφ πξνθχπηεη απφ ηνλ ππνινγηζκφ αλαινγίαο κεηαμχ αδψηνπ/θσζθφξνπ πνπ κπαίλεη ζε έλα γεσξγηθφ ζχζηεκα θαη ηεο αληίζηνηρεο αλαινγίαο πνπ απνκαθξχλεηαη ην ζχζηεκα αλά εθηάξην (10.000m 2 ) γεσξγηθήο γεο. 49

60 Ζ είζνδνο ησλ νπζηψλ ζηα γεσξγηθά ζπζηήκαηα γίλεηαη κέζσ ησλ αλφξγαλσλ ιηπαζκάησλ, ησλ δσηθψλ απνβιήησλ θαη θάπνησλ άιισλ δεπηεξεπνπζψλ πεγψλ. Ζ έμνδνο ησλ νπζηψλ απφ ηα γεσξγηθά ζπζηήκαηα γίλεηαη κε ηε ζπγθνκηδή ησλ θαιιηεξγεηψλ θαζψο θαη απφ ηηο πνζφηεηεο εθείλεο πνπ θαηαλαιψλνληαη απφ ηε βφζθεζε ησλ δψσλ. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Ηζνδύγην ζξεπηηθώλ ζπζηαηηθώλ = ΗΝ / ΟΤΣ Μνλάδεο Μέηξεζεο: Κηιά /Δθηάξην ΗΝ: Ζ πνζφηεηα αδψηνπ/θσζθφξνπ πνπ εηζέξρεηαη ζε έλα γεσξγηθφ ζχζηεκα ΟΤΣ: Ζ πνζφηεηα αδψηνπ/θσζθφξνπ πνπ εμέξρεηαη απφ έλα γεσξγηθφ ζχζηεκα Παγθόζκηα ζπλεξγαζία Δπίζεκε Αλαπηπμηαθή Βνήζεηα σο πνζνζηό ηνπ Αθαζάξηζηνπ Δζληθνύ Δηζνδήκαηνο (tsdnr100) Πεξηγξαθή Δπίζεκε αλαπηπμηαθή βνήζεηα (ΔΑΒ) πεξηιακβάλεη δάλεηα ή ππνηξνθίεο πνπ αλαιακβάλνληαη απφ ην δεκφζην ηνκέα, κε ζηφρν ηελ πξνψζεζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ηεο επεκεξίαο ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. Ζ ΔΑΒ παξνπζηάδεηαη σο πνζνζηφ ηνπ Αθαζάξηζηνπ Δζληθνχ Δηζνδήκαηνο (ΑΔΔ). Αθαζάξηζην Δζληθφ Δηζφδεκα είλαη ην άζξνηζκα ηνπ ΑΔΠ θαη ηνπ θαζαξνχ εηζνδήκαηνο απφ ην εμσηεξηθφ ζε ηηκέο ζπληειεζηψλ παξαγσγήο, ζην νπνίν εάλ πξνζηεζνχλ νη θαζαξνί έκκεζνη θφξνη έρνπκε ην ΑΔΠ ζε αγνξαίεο ηηκέο. Σξόπνο ππνινγηζκνύ ΔΑΒ_ΑΔΔ= Ύςνο ΔΑΒ / ΑΔΔ [%] Υξεκαηνδόηεζε ηεο ΔΔ γηα ηηο αλαπηπζζόκελεο ρώξεο (tsdgp310) Πεξηγξαθή Ο δείθηεο απηφο νξίδεηαη σο ε ζπλνιηθή αμία ησλ θαζαξψλ εθηακηεχζεσλ απφ επξσπατθέο ρψξεο πξνο ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. 50

61 Ο δείθηεο αλαιχεηαη ζηα αθφινπζα είδε ρξεκαηνδφηεζεο: Δπίζεκε Αλαπηπμηαθή Βνήζεηα (ΔΑΒ): απνηειείηαη απφ δάλεηα ή ππνηξνθίεο πνπ αλαιακβάλνληαη απφ ην δεκφζην ηνκέα κε ηελ πξνψζεζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ηεο επεκεξίαο Δπηρνξεγήζεηο απφ κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο (ΜΚΟ) Άιιεο επίζεκεο ρξεκαηνδνηήζεηο θαη Ηδησηηθέο ρξεκαηνδνηήζεηο Σξόπνο ππνινγηζκνύ Υξεκαηνδόηεζε πξνο αλαπηπζζόκελεο ρώξεο = Καζαξέο εθηακηεχζεηο ηεο επίζεκεο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο + Δπηρνξεγήζεηο απφ κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο + άιιεο επίζεκεο ξνέο + Ηδησηηθέο ρξεκαηνδνηήζεηο ζε Δπξώ Αζηηθή Γηαθπβέξλεζε Υξήζε ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο (tsdgo330) Πεξηγξαθή Οξίδεηαη ε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ γηα ζπλαιιαγέο κε ηηο δεκφζηεο αξρέο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηξηψλ κελψλ πξηλ απφ ηελ έξεπλα απφ άηνκα κεηξηέηαη απφ ην πνζνζηφ ησλ αηφκσλ ειηθίαο 16 έσο 74. Ο δείθηεο αληηθαηνπηξίδεη ηε ρξήζε ησλ βαζηθψλ ππεξεζηψλ κέζσ δηαδηθηχνπ απφ κεκνλσκέλνπο ρξήζηεο θαη σο εθ ηνχηνπ ηα κέηξα πψο νη επξσπαίνη πνιίηεο ρξεζηκνπνηνχλ ην δηαδίθηπν θαηά ηελ επηθνηλσλία κε ηηο δεκφζηεο αξρέο. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Υξήζε ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο= Πιήζνο ρξεζηώλ ειεθηξνληθώλ ππεξεζηώλ / πλνιηθό πιεζπζκό εηώλ [%] Δπίπεδν εκπηζηνζύλεο πνιηηώλ ζηα ζεζκηθά όξγαλα ηεο ΔΔ (tsdgo510) Πεξηγξαθή Σν επίπεδν εκπηζηνζχλεο ησλ πνιηηψλ ζηα ζεζκηθά φξγαλα ηεο ΔΔ (πκβνχιην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο) εθθξάδεηαη σο ην πνζνζηφ ησλ ζεηηθψλ γλσκψλ (νη άλζξσπνη πνπ δειψλνπλ φηη ηείλνπλ λα εκπηζηεχνληαη) γηα ηα ζεζκηθά φξγαλα. 51

62 Ο δείθηεο βαζίδεηαη ζην Δπξσβαξφκεηξν, κηα έξεπλα πνπ δηεμάγεηαη δχν θνξέο ην ρξφλν απφ ην 1973 γηα λα παξαθνινπζνχλ ηελ εμέιημε ηεο θνηλήο γλψκεο ηα θξάηε κέιε. Χο απαληήζεηο ζην εξψηεκα ζρεηηθά κε ην επίπεδν ηεο εκπηζηνζχλεο απνηεινχλ «ηείλνπλ λα εκπηζηεχνληαη», «ηείλνπλ λα κελ εκπηζηεχνληαη» θαη «δελ μέξσ-δελ απαληψ». Ζ εκπηζηνζχλε δελ είλαη αθξηβψο θαζνξηζκέλε θαη ζα κπνξνχζε λα αθήζεη θάπνηα πεξηζψξηα εξκελείαο ζηνπο εξσηεζέληεο. Σξόπνο ππνινγηζκνύ Τπνινγίδεηαη σο ζπγθέληξσζε πνζνζηνύ γηα θάζε κία από ηηο δπλαηέο απαληήζεηο θαη εθθξάδεηαη σο πνζνζηό ηνπ ζπλόινπ [%] 52

63 4.Αμηνιόγεζε πνξείαο δεηθηώλ 4.1 Μεζνδνινγία αμηνιόγεζεο ηόρνο Βαζηθφο ζηφρνο ηεο εθαξκνγήο ησλ δεηθηψλ είλαη ε αμηνιφγεζε ηεο πξνφδνπ, ηνπ θάζε θξάηνπο κέινπο αιιά θαη ηεο ΔΔ ζπλνιηθά, ζηελ θαηεχζπλζε ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ζχκθσλα κε ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη ζέζεη ε ΔΔ κέζσ ηεο ζηξαηεγηθήο «Δπξψπε 2020». Πην ζπγθεθξηκέλα, γίλεηαη αμηνιφγεζε ηεο θαηεχζπλζεο θαη ηνπ ξπζκνχ αιιαγήο, κέζσ ησλ ελεξγεηψλ πνπ εθαξκφδνληαη, ππφ ην πξίζκα ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο, θαη φρη αμηνιφγεζε ηεο βησζηκφηεηαο. Δπνκέλσο πξφθεηηαη γηα κία ζρεηηθή αμηνιφγεζε θαη φρη απφιπηε (Official Eurostat Website, 2016) ύζηεκα αμηνιόγεζεο Κάζε δείθηεο αμηνινγείηαη ζχκθσλα κε ηνλ ζηφρν πνπ έρεη ηεζεί απφ ηελ ΔΔ γηα ηελ θαηάζηαζε πνπ απηφο εθθξάδεη. Χζηφζν, πνιινί απφ ηνπο ζθνπνχο ηεο ΔΔ δελ έρνπλ θάπνην ζπγθεθξηκέλν θαη πνζνηηθνπνηεκέλν ζηφρν, ζε κνξθή πνπ κπνξεί λα απνηειεί έλα ζεκείν αλαθνξάο. ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, ν δείθηεο αμηνινγείηαη ζχκθσλα κε έλα ζχλνιν θνηλψλ θαη αληηθεηκεληθψλ θαλφλσλ έηζη ψζηε λα εμαζθαιηζηεί κία αληηπξνζσπεπηηθή πξνζέγγηζε, πνπ κπνξεί εχθνια λα γίλεη θαηαλνεηή θαη ζπγθξίζηκε. Τπάξρνπλ νξηζκέλνη πεξηνξηζκνί ζηε δηαδηθαζία εθαξκνγήο ηεο αμηνιφγεζεο δεηθηψλ, ηδίσο φζνλ αθνξά ζηελ αμηνιφγεζε ηεο θαηεχζπλζεο θαη ην κέγεζνο ηεο αιιαγήο νξηζκέλσλ δεηθηψλ. Γηα παξάδεηγκα, αμηνινγψληαο ηηο πεξηβαιινληηθέο αιιαγέο κέζσ ησλ πεξηβαιινληηθψλ δεηθηψλ, θάζε αιιαγή ζην δείθηε κπνξεί λα ζεσξεζεί απζηεξά δπζκελήο, δεδνκέλνπ φηη κία αιιαγή ζην πεξηβάιινλ ηείλεη λα είλαη κε αλαζηξέςηκε. Γηα ιφγνπο ζπλέπεηαο, νη ίδηεο θαηεγνξίεο αμηνιφγεζεο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ην ζχλνιν ησλ δεηθηψλ. Ζ αμηνιφγεζε ηεο πνξείαο ησλ δεηθηψλ γίλεηαη κε ηελ αλαθνξά ηεζζάξσλ επηπέδσλ πνπ έλαο δείθηεο κπνξεί λα ιάβεη. Σα ηέζζεξα επίπεδα ηεο πξνφδνπ απεηθνλίδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα, κε ηα ζχκβνια ησλ θαηξηθψλ ζπλζεθψλ. Δπίπεδν πξνόδνπ Οη αιιαγέο είλαη επλντθέο ζε ζρέζε κε ηνπο ζηφρνπο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ύκβνιν 53

64 Οη αιιαγέο δελ είλαη επλντθέο ή είλαη κεηξίσο επλντθέο ζε ζρέζε κε ηνπο ζηφρνπο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο Οη αιιαγέο είλαη κεηξίσο δπζκελήο ζε ζρέζε κε ηνπο ζηφρνπο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο Οη αιιαγέο είλαη ζαθώο δπζκελήο ζε ζρέζε κε ηνπο ζηφρνπο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο Contextual indicator ή κε δηαζέζηκα δεδνκέλα θαη ζηνηρεία γηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ δείθηε : Πίλαθαο 4.1 χκβνια αμηνιφγεζεο πνξείαο δεηθηψλ (Official Eurostat website, 2016) Δίλαη ζεκαληηθφ λα ζεκεησζεί φηη ε αμηνιφγεζε πνπ παξνπζηάδεηαη βαζίδεηαη κφλν ζηηο αιιαγέο πνπ εκθαλίδνληαη ζηελ ΔΔ θαη δελ ιακβάλεη ππφςε ηηο δηεζλείο ζπγθξίζεηο. πλεπψο, ε αμηνιφγεζε νξηζκέλσλ δεηθηψλ ζα κπνξνχζε λα αγλνήζεη θάπνηεο ζεκαληηθέο πηπρέο θαη λα παξνπζηάζεη κηα δηαθνξεηηθή εηθφλα απφ φηη αλακελφηαλ. Γηα παξάδεηγκα, θνηηάδνληαο ηελ παξαγσγηθφηεηα ηεο εξγαζίαο, ε αμηνιφγεζε ζα κπνξνχζε λα θαηαιήμεη ζε δηαθνξεηηθφ ζπκπέξαζκα αλ ιεθζεί ππφςε ε παξαγσγηθφηεηα κεηαμχ ηεο ΔΔ θαη ησλ ΖΠΑ. Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο, ε αμηνιφγεζε ησλ δεηθηψλ. ιακβάλεη ρψξα κφλν γηα ηελ ΔΔ, ρσξίο λα είλαη εθηθηέο νη ζπγθξίζεηο ζε δηεζλήο επίπεδν (Official Eurostat Website, 2016) Μνξθέο αμηνιόγεζεο Γηα ηελ νκαιή θαη νξζή αμηνιφγεζε ησλ δεηθηψλ, ζεκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδεη ν ρξνληθφο νξίδνληαο κειέηεο ηνπ δείθηε. Γηα ην ιφγν απηφ ε αμηνιφγεζε ηνπ θάζε δείθηε πξαγκαηνπνηείηαη ζε δχν ρξνληθέο πεξηφδνπο. Μαθξνπξόζεζκε αμηνιόγεζε Μηα καθξνπξφζεζκε αμηνιφγεζε βαζίδεηαη φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν ζηελ εμέιημε ηνπ δείθηε κεηαμχ ηνπ έηνπο 2000 θαη ην πην πξφζθαην έηνο γηα ην νπνίν δηαηίζεληαη δεδνκέλα. Δάλ ηα δεδνκέλα είλαη δηαζέζηκα κφλν γηα πέληε ζπλερφκελα έηε ή ιηγφηεξν, δελ γίλεηαη καθξνπξφζεζκε αμηνιφγεζε. Βξαρππξόζεζκε αμηνιόγεζε Ζ καθξνπξφζεζκε αμηνιφγεζε ζπκπιεξψλεηαη απφ κηα βξαρππξφζεζκε αμηνιφγεζε κε βάζε ηελ εμέιημε ηνπ δείθηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο πεξηφδνπ ησλ πέληε εηψλ. Απηφ ην ζηνηρείν ηεο παξαθνινχζεζεο επηηξέπεη ηε ζχγθξηζε κεηαμχ ησλ απνηειεζκάησλ βξαρππξφζεζκεο θαη καθξνπξφζεζκεο αμηνιφγεζεο, πξνθεηκέλνπ λα απνθαιχςεη αλ κία ηάζε ηνπ δείθηε είλαη ζπλερήο φια ηα ρξφληα ή εάλ ν δείθηεο απνθιίλεη απφ ην καθξνπξφζεζκν επίπεδν γηα κία ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή ζηηγκή. 54

65 Σφζν ε καθξνπξφζεζκε φζν θαη ε βξαρππξφζεζκε αμηνιφγεζε βαζίδνληαη ζην χλζεην Δηήζην Πνζνζηφ Αχμεζεο - ΔΠΑ (Compound Annual Growth Rate - CAGR), ζχκθσλα κε ην νπνίν αμηνινγείηαη ν ξπζκφο θαη ε θαηεχζπλζε ηνπ δείθηε. Απηή ε κέζνδνο ρξεζηκνπνηεί ηα δεδνκέλα απφ ην πξψην θαη ην ηειεπηαίν έηνο ηεο αμηνιφγεζεο θαη ππνινγίδεη ην χλζεην Δηήζην Πνζνζηφ Αχμεζεο ηνπ δείθηε [%] κεηαμχ απηψλ ησλ ζεκείσλ αλαθνξάο (Official Eurostat Website, 2016). πλήζσο, ε καθξνπξφζεζκε αμηνιφγεζε ρξεζηκνπνηεί ην έηνο 2000 σο αξρή, ελψ ε βξαρππξφζεζκε αμηνιφγεζε ρξεζηκνπνηεί ην έηνο 2008, ην 2009 ή ην 2010, αλάινγα κε ην αλ ηα ηειεπηαία δηαζέζηκα ζηνηρεία είλαη γηα ην 2013, ην 2014 ή 2015 αληίζηνηρα. Αλάινγα κε ηνλ ηχπν ηνπ δείθηε θαη ηελ παξνπζία ή απνπζία ελφο πνζνηηθνχ ζηφρνπ, δχν δηαθνξεηηθέο κέζνδνη ππνινγηζκνχ έρνπλ εθαξκνζηεί. 1. Γείθηεο κε πνζνηηθνύο ζηόρνπο Όπνηε είλαη δπλαηφλ, ε αμηνιφγεζε ησλ δεηθηψλ ιακβάλεη ππφςε ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο, κέζσ ησλ νπνίσλ πξνζδηνξίδνληαη πνιηηηθέο θαη ζηξαηεγηθέο ηεο ΔΔ. Χο ζπλέπεηα, νη πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο ζηφρνπο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πξνφδνπ πεγάδνπλ απφ ηε ζηξαηεγηθή Δπξψπε 2020 θαη άιιεο ζρεηηθέο πξσηνβνπιίεο. Με ηελ παξνπζία ελφο πνζνηηθνπνηεκέλνπ ζηφρνπ (φπσο γηα ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ), ν πξαγκαηηθφο ξπζκφο κεηαβνιήο ηνπ δείθηε (κε βάζε ην κέζν εηήζην ξπζκφ αχμεζεο) ζπγθξίλεηαη κε ην ζεσξεηηθφ ξπζκφ κεηαβνιήο πνπ ζα απαηηνχληαλ γηα λα επηηεπρζεί ν ζηφρνο γηα ην έηνο-ζηφρν. o o o o Αλ ην πξαγκαηηθφ πνζνζηφ είλαη πεξηζζφηεξν απφ ην απαηηνχκελν πνζνζηφ ηνπ 95% ή πεξηζζφηεξν, ε αιιαγή ηνπ δείθηε αμηνινγείηαη σο ζαθώο επλντθή (ζηελ πνξεία πξνο ην ζηφρν). Μεηαμχ 80% θαη 95%, αμηνινγείηαη σο κεηξίσο επλντθή (θνληά ηελ πνξεία ζηφρν). Μεηαμχ 0% θαη 80%, αμηνινγείηαη σο κεηξίσο δπζκελήο (καθξηά απφ ηελ πνξεία πξνο ην ζηφρν). Ζ αμηνιφγεζε είλαη ζαθώο δπζκελήο φηαλ ε πξαγκαηηθή ηάζε είλαη ζηξακκέλε πξνο ηελ ιάζνο θαηεχζπλζε. 55

66 Δηθόλα 4.1 Αλαπαξάζηαζε αμηνιφγεζεο δεηθηψλ κε πνζνηηθνχο ζηφρνπο (Official Website of Eurostat, 2016) 2. Γείθηεο ρσξίο πνζνηηθνύο ζηόρνπο ε πεξίπησζε απνπζίαο ελφο πνζνηηθνχ ζηφρνπ, ε αμηνιφγεζε ελφο δείθηε βαζίδεηαη εμ νινθιήξνπ ζηνλ ππνινγηζκφ ηνπ ξπζκνχ κεηαβνιήο ηνπ δείθηε (κε βάζε ην κέζν εηήζην ξπζκφ αχμεζεο) θαη ρξεζηκνπνηψληαο ηα αθφινπζα φξηα: o Μηα αιιαγή άλσ ηνπ 1% εηεζίσο θξίλεηαη ζαθώο επλντθή ή δπζκελήο (Αλάινγα κε ηελ θαηεχζπλζε ηεο αιιαγήο ζε ζρέζε κε ηνπο ζηφρνπο). o Μηα αιιαγή κεηαμχ 0% θαη 1% εηεζίσο θξίλεηαη κεηξίσο επλντθή ή δπζκελήο, θαη πάιη αλάινγα κε ηελ θαηεχζπλζε ηεο αιιαγήο. Δηθόλα 4.2 Αλαπαξάζηαζε αμηνιφγεζεο δεηθηψλ ρσξίο πνζνηηθνχο ζηφρνπο (Official Website of Eurostat, 2016) 56

67 4.1.4 Ζ απνζύλδεζε ησλ δεηθηώλ σο εηδηθή πεξίπησζε Γηα θάπνηνπο απφ ηνπο δείθηεο ην ζέκα πνπ ελδηαθέξεη δελ είλαη ε αιιαγή ζε κία κφλν ηάζε, αιιά ζηε ζρέζε ησλ δχν ηάζεσλ. Μία απφ απηέο ηηο δχν ηάζεηο είλαη ζπλήζσο κηα νηθνλνκηθή κεηαβιεηή (φπσο ην ΑΔΠ), θαη ε άιιε κηα πεξηβαιινληηθή κεηαβιεηή πνπ δείρλεη ηηο πεξηβαιινληηθέο πηέζεηο πνπ αζθνχληαη απφ ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Γηα παξάδεηγκα, απηή είλαη ε πεξίπησζε θαηά ηελ αλάιπζε ησλ ηάζεσλ ηεο παξαγσγηθφηεηαο ησλ πφξσλ, φπνπ ε εζηίαζε έρεη ηεζεί ζηε ζρέζε κεηαμχ ησλ ηάζεσλ ζην ΑΔΠ θαη ηελ θαηαλάισζε πιηθψλ. Απηνί νλνκάδνληαη δείθηεο «απνζχλδεζεο», δηφηη δείρλνπλ ηελ ηζρχ ηεο ζχλδεζεο (ή ζχδεπμεο) κεηαμχ ηεο νηθνλνκηθήο θαη ηεο κεηαβιεηήο πεξηβάιινληνο. ε ζρέζε κε ηελ αεηθφξν αλάπηπμε, ν ζηφρνο είλαη λα επηηεπρζεί κηα «απνζχλδεζε» ησλ δχν απηψλ κεηαβιεηψλ, έηζη ψζηε ε ζπλερήο νηθνλνκηθή αλάπηπμε λα κελ νδεγήζεη ζε πεξαηηέξσ αχμεζε ηεο πεξηβαιινληηθήο ππνβάζκηζεο. πλνιηθά, ε αμηνιφγεζε ζεσξείηαη επλντθή, εάλ ε κεηαβιεηή (ηνπ πεξηβάιινληνο) - πίεζε κεηψλεηαη θαη δπζκελήο αλ απμάλεηαη (Official Eurostat Website, 2016). Αλάινγα κε ηελ θαηεχζπλζε θαη ην κέγεζνο ηεο αιιαγήο ζηελ κεηαβιεηή πίεζε ζε ζρέζε κε ηελ θηλεηήξηα δχλακε, ππάξρνπλ ηέζζεξηο δηαθνξεηηθέο θαηεγνξίεο αμηνιφγεζεο: Απόιπηε απνζύλδεζε Ζ θαηάζηαζε φηαλ ε πίεζε ζην πεξηβάιινλ κεηψλεηαη, ελψ ε (νηθνλνκηθή) θηλεηήξηα δχλακε(νηθνλνκηθή) απμάλεηαη ζεσξείηαη φηη είλαη «ζαθώο επλντθή». Απηή είλαη επίζεο ε πεξίπησζε φηαλ ε θηλεηήξηα δχλακε κεηψλεηαη αιιά κε βξαδχηεξν ξπζκφ απφ φηη ε κείσζε ηεο κεηαβιεηήο πίεζεο. Απηέο νη θαηαζηάζεηο αληηπξνζσπεχνπλ «απφιπηε απνζχλδεζε» αλάκεζα ζηελ θηλεηήξηα δχλακε (νηθνλνκηθή-κεηαβιεηή) θαη ηελ πίεζε (πεξηβαιινληηθή - κεηαβιεηή). Δπλντθή ζρεηηθή απνζύλδεζε Όηαλ ε πίεζε ζην πεξηβάιινλ κεηψλεηαη αιιά κε βξαδχηεξν ξπζκφ απφ ηε κείσζε ζηελ νηθνλνκηθή-κεηαβιεηή, ε θαηάζηαζε αλαθέξεηαη σο «επλντθή ζρεηηθή απνζχλδεζε» θαη αμηνινγείηαη σο «κέηξηα ηθαλνπνηεηηθή». Γπζκελήο ζρεηηθή απνζύλδεζε Όηαλ ε πεξηβαιινληηθή πίεζε απμάλεηαη, αιιά κε βξαδχηεξν ξπζκφ απφ ηελ αχμεζε ζηελ θηλεηήξηα δχλακε, ε θαηάζηαζε αλαθέξεηαη σο «δπζκελή ζρεηηθή απνζχλδεζε». Αμηνινγείηαη σο «κεηξίσο δπζκελήο» ιφγσ ηεο αχμεζεο ηεο πεξηβαιινληηθήο επίπησζεο. 57

68 Όρη απνζύλδεζε Όηαλ ε πίεζε ζην πεξηβάιινλ απμάλεη κε ηνλ ίδην ή πςειφηεξν ξπζκφ απφ φηη ε αχμεζε ηεο νηθνλνκηθήο κεηαβιεηήο, ή αλ ε πίεζε ζην πεξηβάιινλ απμάλεη, ελψ ε νηθνλνκηθή κεηαβιεηή ππνρσξεί, απηφ αλαθέξεηαη σο κηα θαηάζηαζε «φρη απνζχλδεζεο» θαη αμηνινγείηαη σο «ζαθώο δπζκελήο» (Official Eurostat Website, 2016) Γξαθηθή αλαπαξάζηαζε ησλ δεηθηώλ κε πνζνηηθνύο ζηόρνπο Γηα θάζε δείθηε κε έλα πνζνηηθφ ζηφρν, ην γξάθεκα δείρλεη κηα «πνξεία πξνο ηνλ ζηφρν» - απεηθνλίδεηαη κε κία δηαθεθνκκέλε γξακκή ε νπνία είλαη ζε δηαθνξεηηθφ ρξψκα απφ ηελ παξαηεξνχκελε πνξεία ηνπ δείθηε. Αληηπξνζσπεχεη κηα ζεσξεηηθή πνξεία πνπ μεθηλά απφ ην έηνο θαηά ην νπνίν ν ζηφρνο έρεη ηεζεί ή ε πεξίνδνο ε νπνία έρεη νξηζηεί σο έηνο βάζεο γηα ηνλ ζηφρν. Ζ πνξεία πξνο ην ζηφρν ηειεηψλεη ζην έηνο-ζηφρν θαηά ην νπνίν έρεη επηηεπρζεί ε επηζπκεηή ηηκή ηνπ δείθηε. Ζ θιίζε ηεο δηαδξνκήο ζηφρνπ ππνινγίδεηαη ρξεζηκνπνηψληαο ηνλ ηχπν ηνπ χλζεηνπ Δηήζηνπ Πνζνζηνχ Αχμεζεο - ΔΠΑ πνπ πεξηγξάθεηαη παξαπάλσ. Δηθόλα 4.3 Αλαπαξάζηαζε αμηνιφγεζεο δεηθηψλ κε πνζνηηθνχο ζηφρνπο - ζηφρνο δείθηε (Official Website of Eurostat, 2016) 58

69 4.2 Πνξεία Headline Indicators Α.Δ.Π. : Αθαζάξηζην Δγρώξην Πξντόλ αλά θάηνηθν (GDP per capita) (tide100) Μαθξνπξόζεζκε (από 2000) Βξαρππξόζεζκε (από 2009) Δηθόλα 4.4 Αιιαγέο ζην Α.Δ.Π. αλά θάηνηθν, EU-28, [%] (Official Website of Euro stat, 2016) O δείθηεο αθνινπζεί αλνδηθή καθξνπξφζεζκε ηάζε, παξνπζηάδνληαο 0,9% κέζε αχμεζε αλά έηνο, κεηαμχ ησλ εηψλ Ζ νηθνλνκία ηεο ΔΔ ζπξξηθλψζεθε θαηά 4,7% κεηαμχ 2008 θαη 2009 σο απνηέιεζκα ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, αιιά αλέθακςε ζηα επφκελα ρξφληα. Μεηαμχ 2009 θαη 2014 ην πξαγκαηηθφ ΑΔΠ αλά θάηνηθν απμήζεθε θαηά 0,7% εηεζίσο θαηά κέζν φξν, πνπ δείρλεη κηα κηθξή αλάθακςε. Σν πξαγκαηηθφ αθαζάξηζην εγρψξην πξντφλ (ΑΔΠ) αλά θάηνηθν ζηελ ΔΔ παξνπζηάδεη αχμεζε ζπλερψο κε κέζν εηήζην ξπζκφ αχμεζεο 2,2% εηεζίσο κεηαμχ 1995 θαη Ζ ηάζε απηή αληηζηξάθεθε κε ηελ έλαξμε ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ζηα ηέιε ηνπ 2008, θαη ην 2009 θαηαγξάθεθε κείσζε 4,7%. Απηή ήηαλ ε ηζρπξφηεξε πηψζε ελφο έηνπο ησλ δχν ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ. Μεηαμχ 2009 θαη 2011, ην πξαγκαηηθφ θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ άξρηζε λα απμάλεηαη θαη πάιη, θαηά 1,6% εηεζίσο θαηά κέζν φξν. Απφ ην 2011 έσο ην 2013, ε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ζπξξηθλψζεθε θαηά 0,8% θαηά ηελ πεξίνδν ησλ δχν εηψλ πξηλ απφ ηελ επηζηξνθή ζε ζεηηθνχο ξπζκνχο αλάπηπμεο ην Μεηαμχ 2000 θαη 2014, ην πξαγκαηηθφ θαηά 59

70 θεθαιήλ ΑΔΠ απμήζεθε θαηά 0,9% εηεζίσο θαηά κέζν φξν, κεηά ηελ αλνδηθή καθξνπξφζεζκε ηάζε. ε βξαρππξφζεζκν επίπεδν, απφ ην 2009, ν κέζνο εηήζηνο ξπζκφο αχμεζεο ήηαλ ειαθξψο ρακειφηεξνο ζην 0,7%, ιφγσ ησλ ζπλεπεηψλ ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ην πξαγκαηηθφ θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ παξνπζηάδεη αλάπηπμε κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ζε θάζε θξάηνο κέινο ηεο ΔΔ. Δηθόλα 4.5 Αιιαγέο ζην Α.Δ.Π. αλά θάηνηθν αλά θξάηνο-κέινο, [%] (Official Website of Eurostat, 2016) Ζ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ήηαλ ζεηηθή ζε φια ηα θξάηε κέιε ηεο ΔΔ, κεηαμχ ηνπ 2000 θαη ηνπ 2007, πξηλ απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε. Οη ηζρπξφηεξνη κέζνη εηήζηνη ξπζκνί αχμεζεο παξνπζηάζζεθαλ ζε θάπνηα θεληξηθά θαη αλαηνιηθά θξάηε κέιε ηεο ΔΔ, θαη ζπγθεθξηκέλα ηε Λεηνλία (10,3%), ηελ Δζζνλία (8,4%), ζηε Ρνπκαλία (7,4%),Βνπιγαξία (6,6%) θαη ζηε ινβαθία (6,2%). Αληίζεηα, ην πξαγκαηηθφ θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ ζε νξηζκέλα θξάηε κέιε απμήζεθε θαηά ιηγφηεξν απφ ην 2% εηεζίσο θαηά κέζν φξν. Σα ρακειφηεξα πνζνζηά αχμεζεο παξαηεξήζεθαλ ζηελ Ηηαιία (0,7%), ηελ Πνξηνγαιία (0,9%) θαη Γαιιία (1,1%). Ζ ηζρπξφηεξε κείσζε ηνπ πξαγκαηηθνχ θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ κεηαμχ ηνπ 2007 θαη ηνπ 2014 εκθαλίζζεθε ζηελ Διιάδα, ηελ Κχπξν θαη Ηηαιία. Οη ρψξεο απηέο είηε είραλ κε ηζνζθειηζκέλνπο ηζνινγηζκνχο πξν ηεο θξίζεο ή επεξεάζηεθαλ έληνλα απφ ηηο επηπηψζεηο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο. Μεηαμχ ηνπ 2007 θαη ηνπ 2014, ε Πνισλία θαη ε Βνπιγαξία εκθαλίδνπλ ην ηαρχηεξν κέζν φξν ξπζκνχ αλάπηπμεο εηεζίσο (3,1% θαη 2,0% αληίζηνηρα), αθνινπζνχκελεο απφ ηε Ληζνπαλία (1,9%), ηε Ρνπκαλία (1,8%) θαη ηε ινβαθία (1,7%) 60

71 Παξαγσγηθόηεηα Πόξσλ (tsdpc100) Μαθξνπξόζεζκε (από 2002) Βξαρππξόζεζκε (από 2008) Δηθόλα 4.6 Πνξεία παξαγσγηθφηεηαο πφξσλ, EU-28 [Δπξψ / ΚG], (Official Website of Eurostat, 2016) ε καθξνπξφζεζκε βάζε, κεηαμχ ηνπ 2002 θαη ηνπ 2013, ε νηθνλνκία ηεο ΔΔ αχμεζε ην πνζφ ηεο νηθνλνκηθήο αμίαο πνπ παξάγεηαη (ζε φξνπο ΑΔΠ) αλά κνλάδα ησλ πιηθψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά πεξίπνπ 27%, απφ 1,52 επξψ αλά kg ην 2002 ζε 1,93 επξψ αλά kg ην Καηά ηελ ίδηα πεξίνδν, ην ΑΔΠ απμήζεθε θαηά 1,1% εηεζίσο θαηά κέζν φξν, ελψ ε εγρψξηα θαηαλάισζε πιηθνχ κεηψζεθε θαηά κέζν φξν θαηά 1,1% εηεζίσο, απνδεηθλχνληαο ηελ απνζχλδεζε ηεο ρξήζεο πιψλ απφ ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Απηή ε καθξνπξφζεζκε ηάζε επεξεάζηεθε απφ ηελ ηζρπξή αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ησλ πφξσλ ζηα ρξφληα πνπ αθνινχζεζαλ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε ζηα ηέιε ηνπ Ζ βξαρππξφζεζκε πεξίνδνο κεηαμχ ηνπ 2008 θαη ηνπ 2013 ραξαθηεξίζηεθε απφ έληνλε κείσζε ηεο πιηθήο θαηαλάισζεο (20,6%), ε νπνία μεπέξαζε ηελ πηψζε ηνπ ΑΔΠ (1,3%). 61

72 Δηθόλα 4.7 Πνξεία παξαγσγηθφηεηαο πφξσλ, αλά θξάηνο-κέινο, 2013 [Δπξψ / ΚG] (Official Website of Eurostat, 2016) ε επίπεδν θξάηνπο κέινπο, νη αμίεο ηεο παξαγσγηθφηεηαο ησλ πφξσλ γηα ηελ ΔΔ θπκάλζεθαλ απφ 3,76 έσο 0,63 επξψ αλά kg γηα ην ε γεληθέο γξακκέο, ηα θξάηε κέιε κε ζρεηηθά πςειφ θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ ηείλνπλ λα έρνπλ πςειά επίπεδα παξαγσγηθφηεηαο ησλ πφξσλ πάλσ απφ ην κέζν φξν ηνπ 2,02 επξψ/kg (ε Οιιαλδία, ην Λνπμεκβνχξγν, ην Ζλσκέλν Βαζίιεην, ε Ηζπαλία, ε Ηηαιία, ε Γαιιία, ην Βέιγην θαη ε Γεξκαλία). Δμαίξεζε απνηειεί ε Μάιηα, ε νπνία έρεη πάλσ απφ ηνλ θνηλνηηθφ κέζν φξν παξαγσγηθφηεηαο ησλ πφξσλ (2,26 επξψ/kg) θαη ζρεηηθά ρακειφ θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ. Οη κεγαιχηεξεο απμήζεηο ηεο παξαγσγηθφηεηαο ησλ πφξσλ κεηαμχ ηνπ 2002 θαη ηνπ 2013 έρνπλ παξαηεξεζεί ζηελ Ηζπαλία (121%), Ηξιαλδία (78%) θαη ηε ινβελία (64%). ε νξηζκέλεο απφ απηέο ηηο ρψξεο νη απμεηηθέο ηάζεηο ηνπ δείθηε ζα κπνξνχζαλ λα απνδνζνχλ ζε δξαζηηθή πηψζε ηεο εγρψξηαο θαηαλάισζεο πιηθψλ, πνπ παξνπζηάζηεθαλ κεηά ηελ νηθνδνκηθή θαη θαηαζθεπαζηηθή θξίζε. Σα θξάηε κέιε ηεο ΔΔ κε ην ρακειφηεξν θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ δείρλνπλ κηα ζεκαληηθή δπλαηφηεηα γηα βειηίσζε, εθηφο απφ ηνπο πξσηνπφξνπο ηελ Κχπξν, Μάιηα θαη ηε ινβελία. ηηο πεξηζζφηεξεο απφ απηέο ηηο ρψξεο ε παξαγσγηθφηεηα ησλ πφξσλ έρεη παξακείλεη ζε ζρεηηθά ρακειά επίπεδα. 62

73 Άλζξσπνη ζε θίλδπλν θηώρεηαο ή θνηλσληθνύ απνθιεηζκνύ (AROP) (tsdcs100) Μαθξνπξόζεζκε (από 2005) Βξαρππξόζεζκε (από 2008) Δηθόλα 4.8 Άλζξσπνη ζε θίλδπλν θηψρεηαο ή θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ, , ΔU-28, EU-27, 2013 [%] (Official Website of Eurostat, 2016) Ο αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ δηαηξέρνπλ θίλδπλν θηψρεηαο ή θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ ζηελ ΔΔ παξνπζίαδε ζηαζεξή πηψζε πξηλ απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε. Έθζαζε ζην ρακειφηεξν επίπεδφ ηνπ ην 2009, κε πεξίπνπ αλζξψπνπο ζε θίλδπλν. Χζηφζν, ν αληίθηππνο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ζηηο ρξεκαηνπηζησηηθέο θαη ηηο αγνξέο εξγαζίαο ησλ θξαηψλ κειψλ νδήγεζε ζηε ζεκαληηθή επηδείλσζε ηεο θαηάζηαζεο ηα επφκελα ρξφληα. Ο αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ θηλδπλεχνπλ απφ θηψρεηα ή θνηλσληθφ απνθιεηζκφ θνξπθψζεθε ην 2012, κε πεξίπνπ αλζξψπνπο λα επεξεάδνληαη ζηελ ΔΔ-27. Ζ ΔΔ-28, γηα ηα νπνία είλαη δηαζέζηκα κφλν απφ ην 2010 θαη κεηά ηα δεδνκέλα, αθνινχζεζε παξφκνηα ηάζε κε ηελ ΔΔ-27, αιιά ζε ειαθξψο πςειφηεξν επίπεδν. Ζ απφηνκε αχμεζε κεηαμχ 2009 θαη 2012 θαη ε ειαθξά κείσζε ην 2013 ζεκαίλεη φηη 25εθαηνκκχξηα άλζξσπνη ζηε ΔΔ-27 πξέπεη αθφκε λα βγνπλ απφ ηελ θαηάζηαζε ηνπ λα είλαη ζε θίλδπλν θηψρεηαο ή θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ, πξνθεηκέλνπ ε ΔΔ λα αληαπνθξηζεί ζην ζηφρν γηα ην

74 Δηθόλα 4.9 Άλζξσπνη ζε θίλδπλν θηψρεηαο ή θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ αλά θξάηνο κέινο, 2008,2013 [%] (Official Website of Eurostat, 2016) πλνιηθά, ην 24,5% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ΔΔ ήηαλ ζηνλ θίλδπλν ηεο θηψρεηαο ή ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ ην Χζηφζν, απηφ θξχβεη ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ. ηε Βνπιγαξία ην ήκηζπ ζρεδφλ ηνπ πιεζπζκνχ (48,0%) ήηαλ ζε θίλδπλν ην ηε Γεκνθξαηία ηεο Σζερίαο (14,6%), ηελ Οιιαλδία (15,9%) θαη ηε Φηλιαλδία (16,0%) ην πνζνζηφ ήηαλ πεξίπνπ ηξεηο θνξέο ρακειφηεξν. ηελ ΔΔ ζην ζχλνιφ ηεο, θαη ζηα πεξηζζφηεξα θξάηε κέιε, ν αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ δηαηξέρνπλ θίλδπλν θηψρεηαο ή θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ έθζαζαλ ην ρακειφηεξν επίπεδν ην 2009, πξηλ απμεζεί θαη πάιη. εκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ ζεκεηψλνληαη θαηά ηελ πεξίνδν 2008 έσο Οξηζκέλεο ρψξεο έρνπλ ζεκεηψζεη ζαθή πξφνδν ζηελ ελζσκάησζε ησλ πην επάισησλ κειψλ ηνπο ζηελ θνηλσλία. Οη κεηψζεηο ζηνλ αξηζκφ ησλ αηφκσλ πνπ θηλδπλεχνπλ απφ ηε θηψρεηα ή ηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ θπκαίλνληαη απφ 2% έσο 15% ζηελ Πνισλία (- 15%), ηε Ρνπκαλία (- 9%), ηελ Απζηξία (- 9%), ηε Φηλιαλδία (- 8%), ηε ινβαθία (- 4%), Σζερία (- 5%) θαη ηε Γαιιία (- 2%). Έλαο αξηζκφο ρσξψλ, σζηφζν, παξνπζίαζαλ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ αηφκσλ πνπ δηαηξέρνπλ θίλδπλν φπσο ε Κχπξνο, ε Διιάδα, ε Μάιηα θαη ην Λνπμεκβνχξγν φπνπ ν αξηζκφο απμήζεθε θαηά πεξηζζφηεξν απφ 20% ή αθφκε πεξηζζφηεξν απφ 30%. Έλαο ιφγνο χπαξμεο δηαθνξψλ ζηα πνζνζηά θηψρεηαο ζε νιφθιεξε ηελ ΔΔ είλαη νη άληζεο επηπηψζεηο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ζηα θξάηε-κέιε. Οη δηαθνξέο ζηε δνκή ησλ αγνξψλ εξγαζίαο, ηα ζπζηήκαηα θνηλσληθήο πξφλνηαο, ηε δεκνζηνλνκηθή θαηάζηαζε θαη ηα δεκνζηνλνκηθά κέηξα εμπγίαλζεο έρνπλ παίμεη επίζεο έλαλ ζεκαληηθφ ξφιν. 64

75 Πνζνζηό απαζρόιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιύηεξεο ειηθίαο (tsdde100) Μαθξνπξόζεζκε (από 2002) Βξαρππξόζεζκε (από 2009) Δηθόλα 4.10 Πνζνζηφ απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο ΔΔ, , [%] (Official Website of Eurostat, 2016) Σν πνζνζηφ ησλ αηφκσλ ειηθίαο ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο ζηελ ΔΔ έρεη απμεζεί θαηά 13,4% καθξνπξφζεζκα απφ ην 2002 θαη θαηά 5,9 πνζνζηηαίεο κνλάδεο βξαρππξφζεζκα απφ ην Σν 2014, ην 51,8% ησλ αηφκσλ ειηθίαο 55 έσο 64 εηψλ ζηελ ΔΔ είραλ απαζρφιεζε. Απηφ είλαη απνηειεί 13,4% αχμεζε ζε ζχγθξηζε κε ην επίπεδν ηνπ 38,4% ην Παξά ηε ζεκαληηθή αχμεζε ην 2014, ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο εμαθνινπζεί λα είλαη αξθεηά θάησ απφ ηηο ηηκέο ζε άιιεο ειηθηαθέο νκάδεο. Δλψ ην 51,8% ησλ ειηθησκέλσλ (ειηθίαο 55 έσο 64 εηψλ) είραλ απαζρφιεζε ην 2014, ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο εξγαδνκέλσλ ειηθίαο ήηαλ ζεκαληηθά πςειφηεξν, ζην 77,5%. Ζ αχμεζε ησλ πνζνζηψλ απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο έρεη γίλεη επίθεληξν ησλ πνιηηηθψλ δξάζεσλ. Μηα παξάηαζε ηνπ εξγαζηαθνχ βίνπ κπνξεί ηφζν λα ζηεξίμεη ηε βησζηκφηεηα θαη ηελ επάξθεηα ησλ ζπληάμεσλ, θαζψο θαη λα θέξεη ηελ αλάπηπμε θαη ηε γεληθή επεκεξία ζε κηα νηθνλνκία. Παξά ηε ζεκαληηθή βειηίσζε ησλ πνζνζηψλ απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ ειηθίαο 55 έσο 64 εηψλ ζε πνιιέο ρψξεο, ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, εμαθνινπζεί λα ππάξρεη πεξηζψξην γηα πεξαηηέξσ αλάπηπμε 65

76 Δηθόλα 4.11 Πνζνζηφ απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο αλά θξάηνο-κέινο, 2002 &2014, [%] (Official Website of Eurostat, 2016) Σα πνζνζηά απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο έρνπλ ειαθξψο ζπγθιίλεη ζε φια ηα θξάηε κέιε απφ ην Σν 2014 ηα πνζνζηά απαζρφιεζεο θπκαίλνληαλ απφ 34% ζηελ Διιάδα έσο 74% ζηε νπεδία. Ο δείθηεο έρεη κεησζεί θαηά 5,2 πνζνζηηαίεοκνλάδεο ζε ζρέζε κε ην 2002, φηαλ ηα πνζνζηά ησλ ρσξψλ θπκάλζεθαλ κεηαμχ 22,8% ζηε ινβαθία θαη 68% νπεδία. Δπίζεο ην 2014 ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο ήηαλ 50% ή πςειφηεξν ζε 12 ρψξεο. Σα άιια 16 θξάηε κέιε είραλ ιηγφηεξν απφ 50% ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο ηνπο ζηελ απαζρφιεζε. Οη ρψξεο πνπ ζεκείσζαλ ηηο κεγαιχηεξεο απμήζεηο ζε καθξνπξφζεζκε βάζε απφ ην 2002 πεξηιακβάλνπλ ηε Γεξκαλία, ηε Βνπιγαξία, ηε ινβαθία θαη ηελ Οιιαλδία. Αληίζεηα, νη ηηκέο κεηψζεθαλ ζηελ Διιάδα, ηελ Πνξηνγαιία θαη ηελ Κχπξν θαηά ηελ ίδηα πεξίνδν. Απφ ηελ άπνςε ησλ βξαρππξφζεζκσλ εμειίμεσλ απφ ην 2009, ε κεγαιχηεξε αχμεζε ζηα πνζνζηά απαζρφιεζεο ησλ αηφκσλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο έρεη παξαηεξεζεί ζηελ Ηηαιία, ηελ Πνισλία, ηελ Οπγγαξία, ηε Γεξκαλία, ηε Μάιηα θαη ηε Γαιιία. ε αληίζεζε, ηα πνζνζηά απαζρφιεζεο ησλ ειηθησκέλσλ κεηψζεθαλ ζηελ Κχπξν, ηελ Διιάδα, ηελ Κξναηία, ηελ Πνξηνγαιία θαη ηε ινβελία. Απηέο νη βξαρππξφζεζκεο κεηψζεηο είλαη ζχκθσλεο κε ηελ πηψζε ηνπ πνζνζηνχ απαζρφιεζεο ηνπ ζπλνιηθνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ειηθίαο 20 έσο 65 εηψλ, αιιά είλαη ιηγφηεξν έληνλεο. Οη δηαθνξέο κεηαμχ ησλ ρσξψλ πξνθαιείηαη απφ δηάθνξνπο παξάγνληεο, φπσο δηαθνξεηηθνχο ηνκείο ηεο απαζρφιεζεο, ειηθίεο ζπληαμηνδφηεζεο θαη πξσηνβνπιίεο πνιηηηθήο 66

77 Πξνζδόθηκν δσήο &Έηε πγηνύο δσήο (ΔΤΕ) (tsdph100) Μαθξνπξόζεζκε (από 2004) Βξαρππξόζεζκε (από 2008) Δηθόλα 4.12 Πξνζδφθηκν δσήο & Έηε πγηνχο δσήο ΔΔ αλά θχιν, , [έηε] (Official Website of Eurostat, 2016) Σν πξνζδφθηκν δσήο ζηελ ΔΔ έρεη απμεζεί θαηά 1,8 ρξφληα γηα ηηο γπλαίθεο θαη 2,6 ρξφληα γηα ηνπο άλδξεο κεηαμχ 2004 θαη Παξάιιεια ην πξνζδφθηκν πγηνχο δσήο ηδίσο ησλ γπλαηθψλ κεηψζεθε θαηά έλα έηνο κεηαμχ ησλ 2005 θαη Σα θνξίηζηα πνπ γελλήζεθαλ ζηελ ΔΔ ην 2004, ζα κπνξνχλ λα αλακέλνπλ λα δήζνπλ 81,5 ρξφληα, δειαδή 6,3 ρξφληα πεξηζζφηεξν απφ φηη ηα αγφξηα πνπ γελλήζεθαλ ην ίδην έηνο. ε καθξνπξφζεζκε βάζε, κεηαμχ ηνπ 2004 θαη ηνπ 2013, ην πξνζδφθηκν δσήο γηα ηηο γπλαίθεο θαη ηνπο άλδξεο απμήζεθε κέηξηα, θαηά 1,8 θαη 2,6 εηψλ αληίζηνηρα. Ζ ηζρπξφηεξε αχμεζε γηα ηνπο άλδξεο ππνδεηθλχεη φηη ε δηαθνξά ζην πξνζδφθηκν δσήο κε απηφ ησλ γπλαηθψλ έρεη κεησζεί. Ζ ζχγθιηζε ηνπ δείθηε εηψλ πγηνχο δσήο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ κπνξεί λα απνδνζεί ζην γεγνλφο φηη θαη νη γπλαίθεο πιένλ πηνζεηνχλ ηνλ ίδην ηξφπν δσήο κε ηνπο άληξεο. Ζ αιιαγή απηή δηακνξθψλεη θαη ηελ αληίζηνηρε αιιαγή ζηελ πνξεία ηνπ δείθηε. 67

78 Δηθόλα 4.13 Πξνζδφθηκν δσήο αλά θχιν θαη θξάηνο-κέινο, 2013, [έηε] (Official Website of Eurostat, 2016) Δηθόλα 4.14 Έηε πγηνχο δσήο αλά θχιν θαη θξάηνο-κέινο, 2013, [έηε] (Official Website of Eurostat, 2016) Σν 2013, ηα θνξίηζηα πνπ γελλήζεθαλ ζηελ Ηζπαλία είραλ ην πςειφηεξν πξνζδφθηκν δσήο, ζε 86,1 ρξφληα. Απηφ ήηαλ 2,8 ρξφληα πεξηζζφηεξν απφ φηη ν κέζνο φξνο ηεο ΔΔ θαη 7,5 ρξφληα πεξηζζφηεξν απφ φηη ζηε Βνπιγαξία, ε νπνία έρεη ην ρακειφηεξν πξνζδφθηκν δσήο ζηελ ΔΔ. Γηαθνξέο ζην πξνζδφθηκν δσήο κεηαμχ ησλ ρσξψλ είλαη αθφκε κεγαιχηεξν γηα ηνπο άλδξεο. Σν 2013, ηα αγφξηα πνπ γελλήζεθαλ ζηελ Ηηαιία είραλ ην πςειφηεξν πξνζδφθηκν δσήο 80,3 ρξφλσλ, ην νπνίν ήηαλ 2,5 ρξφληα πάλσ απφ ην κέζν φξν ηεο ΔΔ θαη 11,8 ρξφληα πάλσ απφ ην θξάηνο κέινο κε ην ρακειφηεξν πξνζδφθηκν δσήο αλδξψλ, ηε Ληζνπαλία. Χζηφζν, ε αχμεζε ηνπ πξνζδφθηκνπ δσήο ζε απηέο ηηο ρψξεο, πνπ παξνπζίαδαλ ηα κηθξφηεξα έηε, ππεξέβε 68

79 ζαθψο ην κέζν φξν ηεο ΔΔ κεηαμχ ηνπ 2004 θαη ηνπ 2013 θαη ήηαλ ηδηαίηεξα πςειφ κεηαμχ ηνπ 2007 θαη ηνπ 2013, αλαθέξνληαο φηη έρνπλ θηάζεη ηελ ππφινηπε ΔΔ. Οη δηαθνξέο ζε πγηή ρξφληα δσήο ζε φια ηα θξάηε κέιε είλαη πην έληνλε απφ φηη γηα ην πξνζδφθηκν δσήο. Σν 2013, ε ρψξα κε ην πςειφηεξν πξνζδφθηκν πγηνχο δσήο γηα ηνπο άλδξεο θαη ηηο γπλαίθεο ήηαλ ε Μάιηα. Δθεί, αγφξηα θαη θνξίηζηα πνπ γελλήζεθαλ ην 2013 κπνξνχζαλ λα αλακέλνπλ λα δήζνπλ πεξίπνπ δέθα ρξφληα πεξηζζφηεξν ρσξίο πεξηνξηζκνχο δξαζηεξηφηεηαο θαη πξνβιήκαηα πγείαο απφ φηη ν κέζνο φξνο ηεο ΔΔ. Δπηπιένλ, ζηε Λεηνλία, ζηε ρψξα κε ηα ιηγφηεξα έηε πγηνχο δσήο γηα ηνπο άλδξεο θαη γπλαίθεο, ην 2013, νη γπλαίθεο αλακέλεηαη λα δήζνπλ πεξίπνπ 7,3 ιηγφηεξα ρξφληα ρσξίο πεξηνξηζκνχο δξαζηεξηφηεηαο θαη πξνβιήκαηα πγείαο θαη ηνπο άλδξεο 9,7 ιηγφηεξα απφ ην κέζν φξν ηεο ΔΔ. Έηζη, ε δηαθνξά ζην πξνζδφθηκν πγηνχο δσήο ζηα θξάηε-κέιε ηεο ΔΔ θπκαίλεηαη κε δηαθνξέο έσο θαη 20 ρξφληα. Δθπνκπέο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ (t2020_30) Μαθξνπξόζεζκε (από 2000) Βξαρππξόζεζκε (από 2007) Δηθόλα 4.15 Δθπνκπέο αεξίνπ ζεξκνθεπίνπ, ΔΔ, , [ktco 2 e] (Official Website of Eurostat, 2016) 69

80 ην ζχλνιν ηεο ΔΔ, νη εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ κεηψλνληαη ζπλερψο απφ ην Βαζηθφο ιφγνο ηεο κείσζεο απηήο είλαη πξφνδνο ζηνλ ηνκέα ηεο ελεξγεηαθήο απφδνζεο αιιά θαη ε αιιαγή ησλ ζπκβαηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο πεηξειαίνπ θαη άλζξαθα, απφ ην θπζηθφ αέξην θαη ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Σν 2012, νη εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ είραλ κεησζεί θαηά 17,9% ζε ζχγθξηζε κε ηα επίπεδα ηνπ 1990, βάδνληαο ηελ ΔΔ ζε θαιφ δξφκν γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο ζηξαηεγηθήο αλάπηπμεο γηα ην 2020.Απηή είλαη κηα απφιπηε κείσζε θαηά ηφλνπο ηζνδπλάκνπ CO 2. Σν πνζφ απηφ πεξηιακβάλεη ηηο δηεζλείο αεξνκεηαθνξέο. Υσξίο απηφ, ε κείσζε είλαη 19,2%. Δλψ νη εθπνκπέο έρνπλ κεησζεί κε έλα κέζν εηήζην ξπζκφ κφιηο 0,9% καθξνπξφζεζκα απφ ην 2000, ε κείσζε ησλ εθπνκπψλ παξνπζίαζε ζεκαληηθή βειηίσζε βξαρππξφζεζκα, απφ ην 2007, φηαλ κεηψζεθαλ θαηά 2,3% εηεζίσο θαηά κέζν φξν. Δηθόλα 4.16 Δθπνκπέο αεξίνπ ζεξκνθεπίνπ αλά θξάηνο-κέινο, , [ktco 2 e] (Official Website of Eurostat, 2016) Μηα κεγάιε πιεηνςεθία ησλ θξαηψλ κειψλ έρεη κεηψζεη ηηο εζληθέο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ κεηαμχ 1990 θαη Οη κεηψζεηο είλαη πςειφηεξεο ζε ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο, Ληζνπαλία, Λεηνλία, Δζζνλία θαη Ρνπκαλία κε πεξηθνπέο άλσ ηνπ 50%. Αληίζεηα, νη εθπνκπέο απμήζεθαλ ζε 10 θξάηε κέιε, κε ηηο ζεκαληηθφηεξεο απμήζεηο λα παξνπζηάδνληαη ζηελ Ηζιαλδία, Ηζπαλία, Κχπξν θαη Μάιηα. Οη αιιαγέο ζηηο εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, νθείινληαη ζε κία ζεηξά απφ παξάγνληεο πνπ κπνξεί λα δηαθέξνπλ ζε θάζε θξάηνο κέινο ηεο ΔΔ. Ζ έθηαζε ηνπ 70

81 βηνκεραληθνχ ηνκέα, ην πνζνζηφ ρξήζεο ΑΠΔ, ν κέζνο φξνο θιάζεο εθπνκπήο νρεκάησλ πνπ βξίζθνληαη ζε θπθινθνξία θαη ε ρξήζε αληηξξππαληηθψλ ηερλνινγηψλ απφ θάζε ηνκέα απνηεινχλ θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο γηα ηε δηακφξθσζε ηεο πνξείαο ηνπ δείθηε. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη πνιχ ζεκαληηθφ θνκκάηη δηαδξακαηίδνπλ νη πνιηηηθέο πνπ εθαξκφδνληαη ζε θάζε θξάηνο κέινο θαη απνηξέπνπλ ηελ αχμεζε ή κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Δλεξγεηαθή θαηαλάισζε κεηαθνξώλ ζε ζρέζε κε ην ΑΔΠ (tsdtr100) Μαθξνπξόζεζκε (από 2000) Βξαρππξόζεζκε (από 2008) Δηθόλα 4.17 Δλεξγεηαθή θαηαλάισζε κεηαθνξψλ ζε ζρέζε κε ην ΑΔΠ, ΔΔ, , [Σ.Η.Π./Δπξψ] (Official Website of Eurostat, 2016) Ζ θαηαλάισζε ελέξγεηαο ζηελ ΔΔ απφ ηηο κεηαθνξέο αλά κνλάδα ΑΔΠ έδεημε κηα καθξνπξφζεζκε κείσζε ηεο ηάμεο ηνπ 13,1% κεηαμχ ηνπ 2000 θαη ηνπ 2013 ελψ ην ΑΔΠ απμήζεθε ηαρχηεξα απφ φηη ε ρξήζε ηεο ελέξγεηαο. Σν 2013, πεξίπνπ 33 γξακκάξηα ηζνδπλάκνπ πεηξειαίνπ γηα θάζε επξψ ηνπ ΑΔΠ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα λα ηθαλνπνηεζεί ε ζπλνιηθή δήηεζε κεηαθνξψλ ζηελ ΔΔ, ζε ζχγθξηζε κε πεξίπνπ 37 γξακκάξηα ην Απηή ε εμέιημε, δειαδή ε ζρεδφλ ζηαζεξή κείσζε, δείρλεη κηα ζρεηηθή απνζχλδεζε ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο απφ ηηο κεηαθνξέο θαη απφ ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε καθξνπξφζεζκα Απηφ ζεκαίλεη φηη ην ΑΔΠ απμήζεθε ηαρχηεξα απφ φηη ε θαηαλάισζε ελέξγεηαο ησλ κεηαθνξψλ. Αλ θαη ε θαηαλάισζε ελέξγεηαο ησλ κεηαθνξψλ αλά κνλάδα ΑΔΠ κεηψζεθε ζηαζεξά, ε καθξνπξφζεζκε ηάζε είλαη αξλεηηθή, δηφηη ε ρξήζε ηεο ελέξγεηαο ήηαλ αθφκα ειαθξψο πςειφηεξε ην 2013 ζε ζρέζε κε ην

82 ε βξαρππξφζεζκν επίπεδν, ε απφιπηε απνζχλδεζε θαηαγξάθεθε κεηαμχ 2008 θαη 2013 ην ΑΔΠ κεηψζεθε ειαθξά, ελψ ε ρξήζε ελέξγεηαο κεηψζεθε θαηά έλα κεγαιχηεξν πνζφ. Καηά ηελ πεξίνδν πξν ηεο θξίζεο, , ηφζν ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ε ρξήζε ηεο ελέξγεηαο απφ κεηαθνξέο ζεκείσζαλ αχμεζε ζρεδφλ παξάιιεια ζηελ ΔΔ. Χζηφζν, ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε άξρηζε λα επηβξαδχλεηαη κεηαμχ ην 2007 κε ηελ έλαξμε ηεο θξίζεο, θαη ζηε ζπλέρεηα ππέζηε ζνβαξή κείσζε θαηά ην επφκελν έηνο. Ζ δήηεζε γηα ελέξγεηα ζηηο κεηαθνξέο εκθάληζε πηψζε απφ ην Οη εκπνξεπκαηηθέο κεηαθνξέο είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλεο κε ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, κέξνο απηνχ κείσζε κπνξεί λα εμεγεζεί απφ ηελ αζζελή νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Οη ηερλνινγηθέο αιιαγέο, επίζεο, ζε ζρέζε κε ηελ θαηαλάισζε θαπζίκσλ, αληηπξνζσπεχνπλ έλαλ αθφκε ιφγν γηα ηε κείσζε ηεο δήηεζεο ελέξγεηαο ζηηο κεηαθνξέο. Δηθόλα 4.18 Δλεξγεηαθή θαηαλάισζε κεηαθνξψλ ζε ζρέζε κε ην ΑΔΠ αλά θξάηνοκέινο, 2013, [Σ.Η.Π./Δπξψ] (Official Website of Eurostat, 2016) Σα πεξηζζφηεξα θξάηε κέιε παξνπζηάδνπλ κείσζε ησλ επηπέδσλ ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ησλ κεηαθνξψλ αλά κνλάδα ηνπ ΑΔΠ κεηαμχ 2000 θαη Μφλν ηέζζεξηο ρψξεο παξνπζίαζαλ αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ησλ κεηαθνξψλ αλά κνλάδα ΑΔΠ (ινβελία, Κξναηία, Απζηξία θαη Πνισλία). ε ηέζζεξηο ρψξεο ε θαηαλάισζε ελέξγεηαο ησλ κεηαθνξψλ ζε ζρέζε κε ην ΑΔΠ κεηψζεθε θαηά 20%ή πεξηζζφηεξν θαηά ηελ ίδηα πεξίνδν (νπεδία, Ζλσκέλν Βαζίιεην, ε Δζζνλία θαη ε Ηξιαλδία). Τπάξρνπλ αξθεηνί πηζαλνί ιφγνη γηα απηή ηελ δηαθχκαλζε κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ. Καη 'αξρήλ, ζπγθεθξηκέλνη πφξνη, φπσο ην εηζφδεκα απφ ηελ εξγαζία δελ είλαη ηεο ίδηαο ηάμεο κέγεζνο ζε θάζε ρψξα. Χο εθ ηνχηνπ, ε δήηεζε γηα κεηαθνξέο πνηθίιιεη. Υψξεο κε κηθξφηεξν πξνυπνινγηζκφ κπνξεί λα κελ είλαη ζε ζέζε λα παξέρνπλ ηελ πην απνδνηηθή ηερλνινγία, νδεγψληαο πςειφηεξε θαηαλάισζε ελέξγεηαο. Δπηπιένλ, 72

83 νη ππνδνκέο, θαζψο θαη επελδχζεηο γηα λέεο θαηαζθεπέο ή επεθηάζεηο δηαθέξνπλ κεηαμχ ησλ ρσξψλ. Σέινο, ζηαηηζηηθά ε θαηαλάισζε ελέξγεηαο κεηξάηαη απφ ηα θαχζηκα πνπ πσινχληαη ζηα ρεξζαία κέζα κεηαθνξάο. Χο εθ ηνχηνπ, ρψξεο δηέιεπζεο, φπσο ε ινβελία, ε Απζηξία θαη ην Λνπμεκβνχξγν παξνπζηάδνπλ πςειφηεξε θαηαλάισζε ελέξγεηαο ζε ζρέζε κε άιιεο ρψξεο πνπ δελ έρνπλ κεγάιε δηέιεπζε φπσο ε Πνξηνγαιία θαη ε Διιάδα. Γείθηεο ζπλεζηζκέλσλ πηελώλ (tsdnr100) Μαθξνπξόζεζκε (από 2002) Βξαρππξόζεζκε (από 2008) Δηθόλα 4.19 Γείθηεο ζπλεζηζκέλσλ πηελψλ, ΔΔ, (Official Website of Eurostat, 2016) Παξά ηηο νξηζκέλεο δηαθπκάλζεηο, ν δείθηεο ηνπ ζπλφινπ ησλ θνηλψλ πνπιηψλ ηεο ΔΔ κεηψζεθε θαηά κέζν φξν θαηά 0,2% ζε εηήζηα βάζε ζε καθξνπξφζεζκε πεξίνδν κεηαμχ ηνπ 2000 θαη ηνπ Ζ πηψζε απηή ήηαλ βξαδχηεξε απφ φηη ζηελ πξνεγνχκελε καθξνρξφληα πεξίνδν , θαηά ηελ νπνία ν δείθηεο κεηψζεθε απφηνκα θαηά 1,2% εηεζίσο θαηά κέζν φξν. Ζ πξφζθαηε βξαρππξφζεζκε εμέιημε ηνπ δείθηε ιηγφηεξν επλντθή θαη πάιη, κε ην θνηλφ δείθηε πνπιηψλ κεηψλεηαη θαηά 1,0% θαηά κέζν φξν εηεζίσο κεηαμχ 2008 θαη Δλψ ηα πνζνζηά απφ πηελά πνπ δνπλ ζε δάζε έρνπλ παξνπζηάζεη κηα αλάθακςε απφ ην 2000, ηα πνζνζηά ησλ πηελψλ ζε γεσξγηθέο εθηάζεηο έρνπλ κεησζεί ζεκαληηθά. Ο δείθηεο πηελψλ πνπ δνπλ ζε δάζε έρεη δείμεη κηα ζεηηθή ηάζε, κε αχμεζε 8 πνζνζηηαίσλ κνλάδσλ κεηαμχ ηνπ 2000 θαη ηνπ Ο δείθηεο πηελψλ ζε γεσξγηθέο εθηάζεηο κεηψζεθε δξακαηηθά θαηά 12,7 πνζνζηηαίεο κνλάδεο θαηά ηελ ίδηα πεξίνδν. 73

84 Αλαπηπμηαθή βνήζεηα σο πνζνζηό ηνπ αθαζάξηζηνπ εζληθνύ εηζνδήκαηνο (tsdnr100) Μαθξνπξόζεζκε (από 2004) Βξαρππξόζεζκε (από 2009) Δηθόλα 4.20 Αλαπηπμηαθή βνήζεηα σο πνζνζηφ ηνπ Αθαζάξηζηνπ Δζληθνχ Δηζνδήκαηνο, ΔΔ, % ηνπ ΑΔΔ, (Official Website of Eurostat, 2016) ε καθξνπξφζεζκε βάζε, κεηαμχ ηνπ 2004 θαη ηνπ 2014, ην πνζνζηφ ηνπ Αθαζάξηζηνπ Δζληθνχ Δηζνδήκαηνο - ΑΔΔ πνπ δαπαλάηαη απφ ηελ ΔΔ γηα βνήζεηα ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο απμήζεθε κε κέζν φξν θαηά 1,9% εηεζίσο. Απηφ ήηαλ αλεπαξθείο γηα λα επηηεπρζεί ν ζηφρνο ηνπ 0,7% ηνπ ΑΔΠ κέρξη ην ε βξαρππξφζεζκν επίπεδν, κεηαμχ 2010 θαη 2012, ε βνήζεηα ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο ηεο ΔΔ κεηψζεθε απφ 0,44% ζε 0,39%, σο ζπλέπεηα ησλ ζπλερηδφκελσλ δεκνζηνλνκηθψλ πεξηνξηζκψλ πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε. Χζηφζν, ην 2012 κε 2013 κηα κηθξή αχμεζε 0,02 πνζνζηηαίσλ κνλάδσλ παξαηεξήζεθε, πνπ θαηά πάζα πηζαλφηεηα νθείιεηαη ζε κηα επξεία ζπκθσλία γηα ηελ αχμεζε ηεο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο απφ φια ζρεδφλ ηα θξάηε κέιε. Χζηφζν, ην 2013 κε 2014, δελ παξαηεξήζεθε θακία αχμεζε ζηελ βνήζεηα πξνο ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. Έηζη, ρσξίο ζεκαληηθέο πξφζζεηεο πξνζπάζεηεο απφ ηα πεξηζζφηεξα θξάηε κέιε, ε καθξνρξφληα ζπιινγηθή δέζκεπζε ηεο ΔΔ λα αθηεξψζεη ην 0,7% ηνπ ΑΔΔ ηεο γηα ηελ επίζεκε αλαπηπμηαθή βνήζεηα ην 2015 είλαη απίζαλν λα επηηεπρζεί. 74

85 Δηθόλα 4.21 Αλαπηπμηαθή βνήζεηα σο πνζνζηφ ηνπ αθαζάξηζηνπ εζληθνχ εηζνδήκαηνο, αλά θξάηνο-κέινο, % ηνπ ΑΔΔ, (Official Website of Eurostat, 2016) Ζ ΔΔ έρεη δεζκεπζεί ζε έλα ζπιινγηθφ ζηφρν ηνπ 0,7% γηα ην Ο ίδηνο ζηφρνο ηζρχεη θαη γηα πνιιά θξάηε-κέιε. Χζηφζν, ηα θξάηε κέιε πνπ πξνζρψξεζαλ ζηελ ΔΔ κεηά ην 2002 δεζκεχηεθαλ λα απμήζνπλ ηελ αλαπηπμηαθή βνήζεηα σο πνζνζηφ ηνπ αθαζάξηζηνπ εζληθνχ εηζνδήκαηνο ζε πνζνζηφ 0,33% κέρξη ην Σν 2014, ηα πνζνζηά ζηελ ΔΔ θπκάλζεθαλ απφ 1,1% ζηε νπεδία ζε 0,08% ζηε Βνπιγαξία, ηε Λεηνλία, ηελ Πνισλία θαη ηε ινβαθία. Σέζζεξα θξάηε κέιε - ε νπεδία, ην Λνπμεκβνχξγν, ε Γαλία θαη ην Ζλσκέλν Βαζίιεην - παξνπζίαζαλ ππέξβαζε ηνπ ζηφρνπ ην Μεηαμχ 2005 θαη 2014, ηα πνζνζηά ππνρψξεζαλ ζε 10 θξάηε κέιε ηεο ΔΔ. Μεηαμχ 2005 θαη 2014 ε κεγαιχηεξε αχμεζε ζεκεηψζεθε ζην Λνπμεκβνχξγν, θαηά 0,28%, θαη ε κεγαιχηεξε κείσζε, θαηά 0,26%, ζηελ Απζηξία. 4.3 ρνιηαζκόο ζπζηήκαηνο δεηθηώλ - πκπεξάζκαηα θνπόο θαη απνηειεζκαηηθόηεηα δεηθηώλ Ζ ρξήζε ηνπ ζπλφινπ ησλ δεηθηψλ SDI ζηνρεχνπλ ζηελ αμηνιφγεζε ηεο πξνφδνπ πνπ εκθαλίδεη ην θάζε - θξάηνο κέινο αιιά θαη ε ΔΔ ζπλνιηθά πξνο ηνπο ζηφρνπο ηεο ζηξαηεγηθήο «Δπξψπε 2020». Μέζσ ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ θάζε δείθηε κπνξεί λα γίλεη απνηίκεζε ησλ εμειίμεσλ έηζη ψζηε εάλ δελ παξνπζηάδεηαη ε επηζπκεηή αιιαγή ηεο πνξείαο ηνπ δείθηε λα ιεθζνχλ πξφζζεηα κέηξα πνπ ζα εμαζθαιίδνπλ ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ. Χο εθ ηνχηνπ, ην ζχζηεκα δεηθηψλ SDI απνηειεί ην βαζηθφ εξγαιείν αμηνιφγεζεο ηεο πνξείαο ηεο ΔΔ πξνο ηνπο ζηφρνπο γηα ην

86 Σν ζχζηεκα δεηθηψλ, απνηειείηαη απφ 130 δείθηεο βησζηκφηεηαο (Παξάζηεκα Α). Καιχπηεη φιεο ηηο παξακέηξνπο θαη κεηαβιεηέο πνπ πξέπεη λα πνζνηηθνπνηεζνχλ θαη λα αμηνινγεζνχλ ζε νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ θαη πεξηβαιινληηθφ επίπεδν. Απνηειεί έλα πιήξεο ζχζηεκα αμηνιφγεζεο ηεο βησζηκφηεηαο ζε επξσπατθφ επίπεδν. Οη 10 ζεκαηηθέο ελφηεηεο, θάλνπλ ηφζν ηελ κειέηε φζν θαη ηελ παξαθνινχζεζε ησλ δεηθηψλ πεξηζζφηεξν εχθνιεο δηαδηθαζίεο, γεγνλφο πνπ ζπληειεί θαη ζηε ζσζηή αμηνιφγεζε ησλ δεηθηψλ. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ην ζχζηεκα δεηθηψλ δελ θαηαιήγεη ζε θάπνην απνηέιεζκα φπνπ παξνπζηάδεηαη ε απνηίκεζε ηεο βησζηκφηεηαο ζπλνιηθά γηα ηελ ΔΔ, κέζσ ηνπ ππνινγηζκνχ θάπνηνπ ζχλζεηνπ δείθηε. Ζ αλάιπζε ησλ δεηθηψλ παξακέλεη ζηελ θαηεγνξηνπνίεζε αλά ζεκαηηθή ελφηεηα θαη ηελ παξνπζίαζε απνηειεζκάησλ ζχκθσλα κε απηή. Θα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί φηη νη πην ζπγθεληξσηηθνί δείθηεο πνπ εκθαλίδνληαη ζην ζχζηεκα είλαη νη Headline Indicators, θαη παξνπζηάδνπλ δείθηεο πεξηζζφηεξν αληηπξνζσπεπηηθoχο ηεο θάζε ζεκαηηθήο ελφηεηαο, ρσξίο σζηφζν απηφ λα απνηειεί θάπνηα ζπλνιηθή απνηίκεζε ηεο βησζηκφηεηαο Πξνβιήκαηα πνπ απνξξένπλ θαηά ηελ αμηνιόγεζε ιόγσ δηαθνξεηηθόηεηαο ησλ ρσξώλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ε επίπεδν θξαηψλ-κειψλ, φπσο ήδε αλαθέξζεθε, νη δείθηεο παξνπζηάδνπλ κία δηαθνξεηηθή ζπκπεξηθνξά θαη πνξεία. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη φινη νη δείθηεο δελ είλαη ην ίδην αληηπξνζσπεπηηθνί θαη νπζηαζηηθνί γηα φιεο ηηο ρψξεο. Γηα παξάδεηγκα, ν δείθηεο ηεο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο πξνο ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, δελ κπνξεί λα έρεη ηελ ίδηα ζεκαζία απφ θξάηε ηα νπνία έρνπλ εληειψο δηαθνξεηηθέο νηθνλνκίεο. Έηζη, θξάηε φπσο ε Διιάδα, ε Ηζπαλία θαη άιιεο ρψξεο ηνπ λφηνπ θαη ησλ Βαιθαλίσλ κε ειιεηκκαηηθέο νηθνλνκίεο, δελ κπνξνχλ λα δηαδξακαηίδνπλ ηνλ ίδην ξφιν γηα ηελ δηακφξθσζε ηεο πνξείαο ηνπ δείθηε ζε επίπεδν ηεο ΔΔ. Αληίζεηα θξάηε φπσο ε νπεδία θαη ην Ζλσκέλν Βαζίιεην εμαζθαιίδνπλ ηα κεγαιχηεξα πνζνζηά θαη ηελ πην ζεκαληηθή ελίζρπζε. Παξφκνηεο δηαθνξέο κπνξνχλ λα εκθαληζηνχλ θαη ζε άιινπο δείθηεο, ηφζν πεξηβαιινληηθνχο φζν θαη θνηλσληθνχο. Αληηπξνζσπεπηηθφ επίζεο παξάδεηγκα απνηειεί ν δείθηεο ρξήζεο ησλ ΑΠΔ. Σν πνζνζηφ ησλ ΑΠΔ ζηνλ ελεξγεηαθφ ράξηε ηεο θάζε ρψξαο, δελ εκπεξηέρεη ην θξηηήξην ηεο δηαζεζηκφηεηαο πφξσλ. Έηζη ρψξεο πνπ έρνπλ πφξνπο δηαζέζηκνπο ζε φιεο ηηο θαηεγνξίεο ησλ ΑΠΔ θαη κπνξνχλ λα αμηνπνηήζνπλ ηηο δηαζέζηκεο ηερλνινγίεο, δελ κπνξνχλ λα ζπγθαηαιερζνχλ θαη λα 76

87 ζπγθξηζνχλ κε ρψξεο φπνπ απηνί νη πφξνη δελ είλαη δηαζέζηκνη. Χο εθ ηνχηνπ, παξαηεξείηαη φηη έλα ζχλνιν ησλ δεηθηψλ δελ παξνπζηάδνπλ ην ίδην επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο ζε θάζε ρψξα αλαθνξηθά κε ηελ ζπλνιηθή απνηίκεζε ηεο βησζηκφηεηαο ζηελ ΔΔ. Γίλεηαη έηζη αληηιεπηφ, φηη ζηελ πξνζπάζεηα απνηίκεζεο ηεο βησζηκφηεηαο ηεο ΔΔ ην θάζε θξάηνο-κέινο δηαδξακαηίδεη δηαθνξεηηθφ ξφιν δηαθνξεηηθήο ζεκαζίαο θαη ζεκαληηθφηεηαο. χκθσλα κε απηφ, ε δηαδηθαζία ηεο αμηνιφγεζεο θαη ηεο δηεμαγσγήο ζπκπεξαζκάησλ θαη απνηειεζκάησλ κέζσ ησλ δεηθηψλ θξχβεη κία ππνθεηκεληθφηεηα θαη αλαθξίβεηα. Μπνξεί λα νδεγήζεη ζε ιάζνο ζπκπεξάζκαηα ηα νπνία νδεγνχλ κε ηε ζεηξά ηνπο ζε ιάζνο δξάζεηο γηα ηελ αιιαγή ή βειηίσζε ησλ ελεξγεηψλ θαη κεζφδσλ πνπ εθαξκφδνληαη. χκθσλα κε ηελ παξαπάλσ αλάιπζε, ε ΔΔ ζα πξέπεη λα ζέηεη ζηφρνπο ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ θάζε θξάηνπο - κέινπο μερσξηζηά, δίλνληαο νδεγίεο γηα ηελ εθαξκνγή αληίζηνηρσλ ελεξγεηψλ. Έηζη, νη νηθνλνκηθνί ζηφρνη ηεο θάζε ρψξαο ζα πξέπεη λα είλαη αλάινγνη ησλ ηθαλνηήησλ ηεο θαη ησλ επθαηξηψλ. Δπίζεο νη πεξηβαιινληηθνί ζηφρνη ζα πξέπεη λα ζεζπίδνληαη ιακβάλνληαο ππφςε ηνλ πιεζπζκφ, ηηο δηαζέζηκεο ηερλνινγίεο θαη ην θιίκα Πξνβιήκαηα ζπγθέληξσζεο δεδνκέλσλ ε απηφ ην ζεκείν πξέπεη λα αλαθεξζεί ην πξφβιεκα ηεο ζπγθέληξσζεο δεδνκέλσλ (data mining) γηα ηελ παξνπζίαζε απνηειεζκάησλ ηνπ θάζε δείθηε. Πνιιά απφ ηα θξάηε-κέιε είηε δελ παξνπζηάδνπλ δεδνκέλα γηα φινπο ηνπο δείθηεο είηε δελ ελεκεξψλνπλ ζε εηήζηα βάζε ηε Eurostat γηα ηα δεδνκέλα θαη θαη' επέθηαζε ηελ πνξεία ησλ δεηθηψλ. Αδηακθηζβήηεηα, ε δηαδηθαζία ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ δεδνκέλσλ απνηειεί έλα βαζηθφ εκπφδην γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ δεηθηψλ. Ζ ζπγθέληξσζε ησλ δεδνκέλσλ παξνπζηάδεη κεγάιε ππνθεηκεληθφηεηα φηαλ πξφθεηηαη γηα δείθηε κε κε πνζνηηθνχο ζηφρνπο, θαζψο ηα ζηαηηζηηθά δεδνκέλα πνπ ζπγθεληξψλνληαη εκπεξηέρνπλ έλα κεγάιν πνζνζηφ ζθάικαηνο. Έλαο ηέηνηνο δείθηεο κπνξεί λα ζεσξεζεί ην πξνζδφθηκν δσήο. Δπίζεο, ζεκαληηθφ εκπφδην απνηειεί ε ζσζηή ιεηηνπξγία εηδηθνχ εμνπιηζκνχ πνπ θαηαγξάθνπλ πνζνηηθά δεδνκέλα γηα έλαλ δείθηε (π.ρ. κέηξεζε ζπγθέληξσζεο PM). Ζ βαζκνλφκεζε ησλ εξγαιείσλ απηψλ θαζψο απνηεινχλ θαζνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηελ νξζή ιεηηνπξγία ηνπο θαη ηελ ζσζηή θαηαγξαθή ηηκψλ, έηζη ψζηε λα απνθεπρζνχλ ηπρφλ ζθάικαηα. Σέινο, νξηζκέλνη απφ ηνπο δείθηεο, απαηηνχλ 77

88 δεδνκέλα πνπ είλαη δχζθνιν λα ζπγθεληξσζνχλ ή λα εθηηκεζνχλ. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ν δείθηεο ζπλεζηζκέλσλ πηελψλ. Πξέπεη επίζεο λα ζεκεησζεί φηη ε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηε δηαδηθαζία ζπγθέληξσζεο δεδνκέλσλ απνηειεί έλαλ πνιχ ζεκαληηθφ παξάγνληα. Έλα κεγάιν κέξνο ηνπ ζπλφινπ ησλ δεηθηψλ ππνινγίδνληαη κε δεδνκέλα πνπ ζπγθεληξψλνληαη απφ ηηο απαληήζεηο ησλ ίδησλ ησλ πνιηηψλ. Ζ ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ, κέζσ ησλ απαληήζεψλ ηνπο, θξίλεηαη αλαγθαία γηα ηελ νξζή απνηίκεζε ησλ δεηθηψλ. ην επφκελν θεθάιαην ζα αλαιπζνχλ νη ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο νη πνιίηεο κπνξνχλ λα αμηνπνηήζνπλ ηηο ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ, θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία ζπγθέληξσζεο δεδνκέλσλ SDI - Γείθηεο πεξηβάιινληνο θαη αεηθνξίαο γηα ηε Θεζζαινλίθε πγθξίλνληαο ην ζχζηεκα δεηθηψλ SDI θαη ην ζχζηεκα δεηθηψλ γηα ηε Θεζζαινλίθε παξνπζηάδνληαη θνηλά ζεκεία αιιά θαη δηαθνξέο. Βαζηθφο ζθνπφο ηεο εθαξκνγήο ησλ δχν ζπζηεκάησλ δεηθηψλ είλαη ε απνηχπσζε ηεο ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο κέζσ ηνπ ππνινγηζκνχ ησλ δεηθηψλ γηα θάζε ζεκαηηθφ πεδίν. Με ηνλ ηξφπν απηφ κπνξεί λα γίλεη μεθάζαξν εάλ θαηλνχξγηεο ελέξγεηαο ή αιιαγή ζηνλ ηξφπν εθαξκνγήο ηνπο ρξεηάδεηαη λα γίλεη. Όζνλ αθνξά ην πεξηερφκελν ην δεηθηψλ, θαη ηα δχν ζπζηήκαηα θαιχπηνπλ ην θάζκα ην δεηθηψλ πνπ παξνπζηάδνπλ ηελ πνξεία θαη ηελ αλάπηπμε ζε νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ θαη πεξηβαιινληηθφ επίπεδν, δειαδή ηνπο ηξεηο βαζηθνχο ππιψλεο ηεο αεηθνξίαο. Δπίζεο ε αλάπηπμε θαη ησλ δχν ζπζηεκάησλ βαζίδεηαη ζην κεζνδνινγηθφ πιαίζην DPSIR (Driving Forces, Pressures, State, Impact, Response). Σν ζχζηεκα δεηθηψλ γηα ηε Θεζζαινλίθε έρεη σο ζηφρν ηελ θαηαγξαθή ησλ ηάζεσλ ζε ηνπηθφ επίπεδν ελψ ην ζχζηεκα δεηθηψλ SDI αλαθέξεηαη ζε επίπεδν εζληθφ αιιά θαη ζπλνιηθά Δπξσπατθφ. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ην ζχζηεκα γηα ηε Θεζζαινλίθε απνηειείηαη απφ 88 δείθηεο ελψ ην SDI απφ 130. Ζ δηαθνξά απηή νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ην SDI εκπεξηέρεη έλα κεγάιν ζχλνιν δεηθηψλ πνπ ζεσξνχληαη απαξαίηεηνη γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ ππνινίπσλ. Δπίζεο ζην SDI εκπεξηέρνληαη δείθηεο πνπ παξνπζηάδνπλ ζηνηρεία γηα ην ίδην αληηθείκελν αιιά αιιάδεη ε θνηλσληθή νκάδα αλαθνξάο (π.ρ. αλεξγία, αλεξγία αλά ειηθία, αλεξγία αλά θχιιν). Σέινο πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ην SDI ρσξίδεη ηνπο δείθηεο ζε 10 ζεκαηηθά πεδία ελψ ην ζχζηεκα ηεο Θεζζαινλίθεο ζε 13 ιακβάλνληαο ππφςε ηνλ ηνπξηζκφ, ηε βηνκεραλία θαη ηνπο πδαηηθνχο πφξνπο. 78

89 Σέινο, θαη ηα δχν ζπζηήκαηα δελ θαηαιήγνπλ ζε θάπνην ηειηθφ απνηέιεζκα, παξνπζίαζεο ηεο ζπλνιηθήο βησζηκφηεηαο, κέζσ ελφο ζχλζεηνπ δείθηε. Παξφιν απηά θαη ηα δχν ζπζηήκαηα παξακέλνπλ ζηελ παξάζεζε απνηειεζκάησλ γηα θάζε δείθηε μερσξηζηά δίλνληαο έκθαζε ζηελ θαηεγνξηνπνίεζε αλά ζεκαηηθή ελφηεηα. Δπίζεο ε ζχγθξηζε ησλ δεηθηψλ γηα κία ζεηξά απφ δηαδνρηθά έηε δείρλεη λα απνηειεί ζεκαληηθφ ζηνηρείν θαη ζηα δχν ζπζηήκαηα. Με ηνλ ηξφπν απηφ, κπνξνχλ λα θαηαγξαθνχλ νη αιιαγέο πνπ παξνπζηάδνπλ νη δείθηεο κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ. Δπίζεο έηζη κπνξεί λα γίλεη θαη απνηειεζκαηηθή αμηνιφγεζε ησλ ελεξγεηψλ πνπ εθαξκφδνληαη εμεηάδνληαο ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν επεξεάδνπλε ηνπο δείθηεο, είηε ζεηηθά είηε αξλεηηθά. 79

90

91 5. ICT θαη Αζηηθή δηαθπβέξλεζε 5.1 Ο ξόινο ησλ ΗCT θαη ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο ζηε βηώζηκε αλάπηπμε θαη ηε ρξήζε ησλ δεηθηώλ Ζ απιή θαηαγξαθή δεηθηψλ θαη ε παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ, δελ έρεη θακία ζεκαζία εάλ δελ αθνινπζνχλ δξάζεηο ή εθαξκνγέο πνπ ζα νδεγνχλ ζηε βειηίσζή ηνπο. Βαζηθφο ζηφρνο άιισζηε ηεο θαηαγξαθήο ησλ δεηθηψλ είλαη ε εθαξκνγή απηψλ ησλ ελεξγεηψλ πνπ ζα εμαζθαιίδνπλ ηελ πνξεία ηεο εθάζηνηε θνηλσλίαο πξνο ηε βηψζηκε αλάπηπμε. ε απηήλ ηελ θαηεχζπλζε, ζεκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδεη ηα ηειεπηαία ρξφληα ε αμηνπνίεζε ησλ ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ επηθνηλσληψλ (ΗCT). Ζ ρξήζε απηψλ αμηνπνηεί ην θαηλφκελν ηνπ δηαδηθηχνπ (network effect) γηα ηε ζπιινγή, ρξήζε θαη αμηνπνίεζε αλνηθηψλ δεδνκέλσλ, ζπλδπάδνληαο ηα κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο, ηε δεκηνπξγία θαη ην δηακνηξαζκφ ηεο γλψζεο θαη ην δηαδίθηπν ησλ πξαγκάησλ (Internet of things) (Αλεζηίδεο, 2016). Δπίζεο, πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ε αμηνπνίεζε ησλ ηερλνινγηψλ απηψλ, κπνξεί λα ζπκβάιεη ζεηηθά ζηελ δηαδηθαζία ζπγθέληξσζεο δεδνκέλσλ γηα ηνλ ππνινγηζκφ, θάηη πνπ φπσο αλαθέξζεθε απνηειεί έλα πνιχ ζεκαληηθφ πξφβιεκα θαηά ηελ δηαδηθαζία ππνινγηζκνχ ησλ δεηθηψλ. Παξάιιεια, ε εθαξκνγή ησλ νπνηνδήπνηε ελεξγεηψλ πνπ νδεγνχλ ζηελ βειηίσζε ηεο πνξείαο ησλ δεηθηψλ, πξνυπνζέηεη ηελ ζπκβνιή ηεο πιεηνςεθίαο ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ. Σν γεγνλφο απηφ θάλεη πεξηζζφηεξν εχθνιε ηελ δηαδηθαζία εθαξκνγήο ησλ ελεξγεηψλ απηψλ ελψ παξάιιεια εμαζθαιίδεη θαη ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηελ πξνζπάζεηα απηή. Με ηνλ ηξφπν απηφ νη πνιίηεο δελ απνηεινχλ απινχο παξαηεξεηέο ησλ εμειίμεσλ, αιιά αληηζέησο απνθηνχλ νπζηαζηηθή ζέζε ηφζν ζηε δηαδηθαζία ιήςεο ησλ απνθάζεσλ απηψλ φζν θαη ζηε δηαδηθαζία εθαξκνγήο ηνπο. Έηζη εηζάγεηαη ε έλλνηα ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο, ε νπνία αλαιχεηαη ζηελ επφκελε ελφηεηα. 5.2 Αζηηθή Γηαθπβέξλεζε Ζ παγθφζκηα θνηλφηεηα αλέιαβε ηα ηειεπηαία ρξφληα κία ζεηξά πξσηνβνπιηψλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ιήςεο απνθάζεσλ κε ηε ζπκβνιή επξχηεξσλ θνηλσληθψλ νκάδσλ, εηζάγνληαο ηαπηφρξνλα ηελ έλλνηα ηεο αζηηθήο βησζηκφηεηαο (urban governance). Πξσηαξρηθφο ζηφρνο ηεο πξνζέγγηζεο απηήο, είλαη ε νπζηαζηηθή ζπκκεηνρή ησλ 81

92 πνιηηψλ ζηελ δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ θαη ηελ εμαζθάιηζε ηεο κέγηζηεο δπλαηήο ζπλαίλεζεο ζηελ δηαδηθαζία πινπνίεζεο ησλ απνθάζεσλ. Ζ αζηηθή δηαθπβέξλεζε είλαη κηα πξνζέγγηζε ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεο απνθάζεσλ, ζηελ νπνία ζεκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδνπλ ε θχζε, ε πνηφηεηα θαη ν ζθνπφο ησλ ζρέζεσλ πνπ αλαπηχζζνληαη ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο θαη ζπλδένπλ δηαθνξεηηθέο ζεζκηθέο ζθαίξεο επηξξνήο, φπσο ε πνιηηεία, ε θνηλσλία θαη ν ηδησηηθφο ηνκέαο (Γηανπηδή, 2012). Ζ αζηηθή δηαθπβέξλεζε έρεη πνιχ κεγάιε ζεκαζία φπνπ φιν θαη πεξηζζφηεξνη νξγαληζκνί, ππεξεζίεο θαη θνξείο παξεκβαίλνπλ ζηα πξνβιήκαηα ησλ πφιεσλ, ηα νπνία είλαη πνιιά θαη ζχλζεηα. Δπίζεο, ε αζηηθή δηαθπβέξλεζε είλαη απαξαίηεηε ζηελ εθαξκνγή ηνπ ρσξηθνχ θαη πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ ησλ πφιεσλ. ηελ αζηηθή δηαθπβέξλεζε ρξήζηκε είλαη θαη ε νπζηαζηηθή ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ. Γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο ζην επίπεδν ησλ πφιεσλ απαηηνχληαη: πληνληζκέλε δξάζε κεηαμχ φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ κε ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο πφιεο. Απηή απαηηεί ηε βειηίσζε ηφζν ηεο ζπλεξγαζίαο δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα, φζν θαη ηεο ζπλεξγαζίαο εζληθψλ, πεξηθεξεηαθψλ θαη ηνπηθψλ αξρψλ. ηηο ζπλεξγαζίεο απηέο ζπκβάιινπλ, πέξαλ απφ ηνπο θνξείο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαη παλεπηζηήκηα θαη εξεπλεηηθά θέληξα. Αλαπξνζαλαηνιηζκόο ησλ κεραληζκψλ δξάζεο θαη παξέκβαζεο ησλ ηνπηθψλ αξρψλ, ιακβάλνληαο ππφςε ζηηο απνθάζεηο ηνπο ηελ γλψκε ησλ πνιηηψλ. Πξνεηνηκαζία δηαιόγνπ κε ηνπο πνιίηεο, ψζηε λα παξαθηλνχληαη νη πνιίηεο θαη λα επαηζζεηνπνηνχληαη ζηα δεηήκαηα θαη ηα πξνβιήκαηα ηεο πφιεο ηνπο. ηε βάζε ηεο πξνεγνχκελεο πξνζέγγηζεο, θξίλεηαη ζθφπηκν λα απνζαθεληζηνχλ νη έλλνηεο ηεο θχζε (nature), ηεο πνηφηεηαο (quality) θαη ηνπ ζθνπνχ (purpose) ησλ ζρέζεσλ πνπ αλαπηχζζνληαη ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο. Σα ελ ιφγσ ζηνηρεία αλαιχνληαη σο εμήο: Φύζε ησλ ζρέζεσλ Ζ θχζε ησλ ζρέζεσλ πνπ αλαπηχζζνληαη ζε αζηηθέο πεξηνρέο πεξηγξάθεη ην βάζνο θαη ην βαζκφ πνιππινθφηεηαο ησλ ζρέζεσλ πνπ αλαπηχζζνληαη κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ θνξέσλ. 82

93 Πνηόηεηα ησλ ζρέζεσλ Ζ πνηφηεηα είλαη έλα ζηνηρείν πνπ πεξηγξάθεη ζρέζεηο νη νπνίεο δηαθξίλνληαη απφ ραξαθηεξηζηηθά φπσο ακνηβαηφηεηα, εκπηζηνζχλε θαη αμηνπηζηία. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηά, εληζρχνληαη ζε κηα δηαδηθαζία απφ ηελ εθαξκνγή κεραληζκψλ πνπ δηεπθνιχλνπλ ηελ νπζηαζηηθή αιιειεπίδξαζε ησλ εκπιεθφκελσλ νκάδσλ. θνπόο ησλ ζρέζεσλ Ο ζθνπφο ησλ ζρέζεσλ πνπ αλαπηχζζνληαη ζην πιαίζην ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο ππνδειψλεη ην βαζκφ ζηνλ νπνίν νη ζρέζεηο δηαξθψο εκβαζχλνπλ κέζα απφ πλεχκα ζπλεξγαζίαο πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ θνηλνί ζηφρνη (Γξακκαηηθνγηάλλεο θ.ι., 2012) Βαζηθέο Αξρέο Αζηηθήο Γηαθπβέξλεζεο Ζ εθαξκνγή ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο ζηεξίδεηαη ζε κία ζεηξά βαζηθψλ αξρψλ. Οη αξρέο απηέο είλαη ε ζπκκεηνρή (participation), ην θξάηνο δηθαίνπ (rule of law), ε δηαθάλεηα (transparency), ε αληαπφθξηζε (responsiveness), ν πξνζαλαηνιηζκφο ζηε ζπλαίλεζε (consensus oriented), ε ηζφηεηα θαη ε ζπκπεξίιεςε (equality and inclusiveness), ε απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ε απνδνηηθφηεηα (effectiveness and efficiency) θαη ε ππεπζπλφηεηα (accountability). Αθνινχζσο παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά νη βαζηθέο αξρέο: πκκεηνρή: εκαληηθφ ζηνηρείν γηα ηελ επηηπρή αζηηθή δηαθπβέξλεζε απνηειεί ε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ρσξίο δηαθξίζεηο ζηηο δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ θαη ιήςεο απνθάζεσλ. Ζ πνιίηεο κπνξνχλ είηε λα κεηέρνπλ νη ίδηνη ζηηο δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ, είηε κέζσ εθπξνζψπσλ θαη νκάδσλ πνπ ηνπο εθπξνζσπνχλ (Γξακκαηηθνγηάλλεο θ.ι., 2012). Κξάηνο δηθαίνπ: Ζ επηηπρήο αζηηθή δηαθπβέξλεζε πξνυπνζέηεη έλα δίθαην λνκνζεηηθφ πιαίζην ην νπνίν εθαξκφδεηαη ακεξφιεπηα θαη ρσξίο δηαθξίζεηο. Δπίζεο, απαηηεί ην ζεβαζκφ θαη ηελ πιήξε πξνζηαζία ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, εηδηθφηεξα γηα ηηο νκάδεο ηνπ πιεζπζκνχ πνπ απνηεινχλ κεηνλφηεηεο. Γηαθάλεηα: Ζ δηαθάλεηα ραξαθηεξίδεη δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ νη νπνίεο ηεξνχλ ηνπο θαλφλεο θαη ηνπο θαλνληζκνχο πνπ έρνπλ ηεζεί. 83

94 Παξάιιεια, ε πξφζβαζε ζηελ πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε ην εμεηαδφκελν ζέκα, είλαη ειεχζεξε γηα ηνπο πνιίηεο. Αληαπόθξηζε: Ζ αληαπφθξηζε ζην πιαίζην ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο, εθθξάδεη ην βαζκφ ζηνλ νπνίν έρεη πξνζθεξζεί ζηνπο πνιίηεο επαξθήο ρξφλνο γηα ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηε δηαδηθαζία. Πξνζαλαηνιηζκόο ζηε ζπλαίλεζε: Απαξαίηεην ραξαθηεξηζηηθφ κηαο επηηπρεκέλεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο είλαη λα ππάξρεη ζχγθιηζε ησλ δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ζπλαίλεζε πξνο κία θνηλή απφθαζε. ηφρνο είλαη λα βξεζεί ε βέιηηζηε ιχζε ηνπ εμεηαδφκελνπ πξνβιήκαηνο, φπσο επίζεο θαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν απηή ζα εθαξκνζηεί. ην ζεκείν απηφ αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε αζηηθή δηαθπβέξλεζε αλάινγα κε ηνλ ηξφπν θαη ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί θαηά ηελ εθαξκνγή ηεο δηαθξίλεηαη ζε δηάθνξεο κνξθέο. Οη ζεκαληηθφηεξεο κνξθέο ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο είλαη: ε ζπκκεηνρηθή αζηηθή δηαθπβέξλεζε (participatory urban governance) θαη ε ειεθηξνληθή αζηηθή δηαθπβέξλεζε (urbane-governance) πκκεηνρηθή αζηηθή δηαθπβέξλεζε (participatory urban governance) Πξνέθηαζε ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο απνηειεί ε ζπκκεηνρηθή αζηηθή δηαθπβέξλεζε (participatory urban governance), ε νπνία είλαη κηα νινθιεξσκέλε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ ζηελ νπνία ζπλδπάδνληαη νηθνλνκηθή αλάπηπμε, ε θνηλσληθή δηθαηνζχλε, θαη ε πνιηηηζκηθή ειεπζεξία. Όζνλ αθνξά ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζπκκεηνρηθήο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο απηά πξνζδηνξίδνληαη σο : Τςειφ επίπεδν εκπηζηνζχλεο θαη ακνηβαηφηεηαο κεηαμχ ησλ εκπιεθνκέλσλ ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο Λνγνδνζία ησλ θέληξσλ ιήςεο απνθάζεσλ ε νπνία εθθξάδεηαη κέζσ ηεο ελεξγνχο επνπηείαο ησλ δηαδηθαζηψλ απφ ηνπο πνιίηεο Δκπινθή ελεξγψλ πνιηηψλ νη νπνίνη δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ κε ζπιινγηθά ή αηνκηθά κέζα Παξάγνληεο επηηπρνύο ζπκκεηνρηθήο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο Ζ νκαιή άζθεζε ηεο επηηπρεκέλεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο θαζνξίδεηαη απφ ηνπο παξαθάησ παξάγνληεο: 84

95 Κνηλσληθό θεθάιαην: Χο θνηλσληθφ θεθάιαην ελλνείηαη ην δίθηπν εθείλν ησλ δεζκψλ κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ αηφκσλ θαη νκάδσλ νη νπνίεο δξαζηεξηνπνηνχληαη πέξα απφ ηε ζθαίξα ηεο νηθνλνκίαο. ην πιαίζην δηαδηθαζηψλ ιήςεο απνθάζεσλ αμηνπνηείηαη ην θνηλσληθφ θεθάιαην θαη παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο εκπιεθφκελνπο λα έξζνπλ πην θνληά, λα επεθηείλνπλ θαη λα αλαπηχμνπλ λένπο δεζκνχο κεηαμχ ηνπο. πλέξγεηα: Ζ ζπλέξγεηα αθνξά ην γεγνλφο φηη ε εκπινθή ησλ πνιηηψλ νδεγεί ζηελ ελίζρπζε ησλ ζεζκψλ ηνπ θξάηνπο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Δλεξγνπνίεζε ησλ πνιηηώλ: Καζνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα ηελ επηηπρεκέλε εθαξκνγή ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο ζπκκεηνρηθήο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο είλαη ε ελεξγνπνίεζε ησλ πνιηηψλ θαη ε νπζηαζηηθή ζπκκεηνρή ηνπο. Με ηελ έλλνηα απηή νη πνιίηεο απνθηνχλ ελεξγφ ξφιν ζηελ αζηηθή δηαθπβέξλεζε θαη είλαη νη ίδηνη ππεχζπλνη γηα ηελ νξζή ιήςε απνθάζεσλ (Γξακκαηηθνγηάλλεο θ.ι., 2012) Ζιεθηξνληθή αζηηθή δηαθπβέξλεζε (urban electronic governance) Πξνέθηαζε ηεο ζπκκεηνρηθήο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο απνηειεί ε ειεθηξνληθή αζηηθή δηαθπβέξλεζε. Ζ ειεθηξνληθή αζηηθή δηαθπβέξλεζε αλαθέξεηαη ζηε ρξήζε ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο (δηαδίθηπν, δίθηπα επξείαο πεξηνρήο), νη νπνίεο ηερλνινγίεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα κεηαζρεκαηίδνπλ ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ πνιηηψλ θαη ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Ζ ειεθηξνληθή αζηηθή δηαθπβέξλεζε απνηειεί κία κνξθή νξγάλσζεο ε νπνία αλαβαζκίδεη θαη νινθιεξψλεη ηηο αιιειεπηδξάζεηο θαη δηαζπλδέζεηο κεηαμχ ησλ πνιηηψλ θαη ησλ ηνπηθψλ αξρψλ, κε ηελ εθαξκνγή ζχγρξνλσλ ηερλνινγηψλ επηθνηλσλίαο θαη πιεξνθνξηθήο Απφ ηελ εθαξκνγή ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζην πιαίζην ηεο ζπκκεηνρηθήο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο πξνθχπηνπλ πνιιά νθέιε. Παξαθάησ αλαθέξνληαη ηα βαζηθφηεξα απφ ηα ελ ιφγσ νθέιε. θαιχηεξεο ππεξεζίεο απφ ηε δεκφζηα δηνίθεζε ζηνπο πνιίηεο, ελδπλάκσζε ηεο θσλήο ησλ πνιηηψλ κέζσ ηεο πξφζβαζεο ζηελ πιεξνθφξεζε, 85

96 απνδνηηθφηεξε δηαρείξηζε ηνπ έξγνπ πνπ έρεη λα επηηειέζεη ε δεκφζηα δηνίθεζε, κείσζε ηεο δηαθζνξάο θαη επίηεπμε δηαθάλεηαο ζηηο ζρέζεηο ησλ εκπιεθνκέλσλ (πνιηηψλ-επηρεηξήζεσλ-θέληξσλ ιήςεο απνθάζεσλ), κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θαη αχμεζε ησλ εζφδσλ Δίδε-Σνκείο Ζιεθηξνληθήο Αζηηθήο Γηαθπβέξλεζεο Ζ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ πνιηηψλ, επηρεηξήζεσλ θαη θέληξσλ ιήςεο απνθάζεσλ δηακνξθψλεη δηαθνξεηηθέο κνξθέο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο γηα ηελ πξνψζεζε ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ εκπιεθφκελσλ. Έηζη, ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε δχλαηαη λα πξνσζήζεη ηε ζρέζε κεηαμχ θέληξσλ ιήςεο απνθάζεσλ θαη πνιηηψλ (Government to Citizens G2C), θέληξσλ ιήςεο απνθάζεσλ θαη επηρεηξήζεσλ (Government to Business G2B) θαη κεηαμχ θέληξσλ ιήςεο απνθάζεσλ (Government to Government G2G). Πην αλαιπηηθά: Government to Citizens (G2C): Ζ θαηεχζπλζε G2C απνβιέπεη ζηε δηεπθφιπλζε ηεο αιιειεπίδξαζεο ησλ πνιηηψλ κε ηε δεκφζηα δηνίθεζε, φπνπ ζεσξείηαη θαη ν πξσηαξρηθφο ζηφρνο ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. Δπνκέλσο κε ην πιαίζην απηφ νη πνιίηεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα θέξνπλ εηο πέξαο ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην θξάηνο φπσο π.ρ. θαηαβνιή θφξσλ θαη πιεξσκή νθεηιψλ. Government to Business (G2B): Ζ θαηεχζπλζε ηνπ G2B ζρεηίδεηαη κε ηελ πψιεζε αγαζψλ ηεο θξαηηθήο δηνίθεζεο πνπ βξίζθνληαη ζε πιεφλαζκα θαζψο επίζεο θαη ηε βειηίσζε ηεο δηαδηθαζίαο θαη ηξφπνπ πξνκεζεηψλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα. ηε ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο έρεη δνζεί ηδηαίηεξε πξνζνρή, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη ζηε κεγάιε αληαπφθξηζε πνπ έρεη ιάβεη απφ ηηο επηρεηξήζεηο. Government to Government (G2G): Ζ πξνζέγγηζε G2G απνηειεί πνιχ ζεκαληηθφ ζηνηρείν ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. Ζ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε ζε θξαηηθφ επίπεδν πξέπεη πξψηα λα εληζρχζεη ηα εζσηεξηθά ζπζηήκαηα ιεηηνπξγίαο, πξνηνχ εθαξκφζεη ηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε κε επηρεηξήζεηο (G2B) θαη πνιίηεο (G2C). Ζ πξνζέγγηζε G2G πεξηιακβάλεη ηελ θνηλή πξφζβαζε ζε πιεξνθνξίεο κεηαμχ ησλ ζπληειεζηψλ ηεο θξαηηθήο δηνίθεζεο. 86

97 ηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο, δίλεηαη έκθαζε θαη αλάιπζε ζηελ θαηεχζπλζε G2C, δειαδή ζηελ πξνζέγγηζε πνπ αθνξά ηηο πξσηνβνπιίεο πνπ ιακβάλνληαη γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ. Ζ ζπκκεηνρή απηή εμαζθαιίδεηαη κέζα απφ ηε ρξήζε θαηλνηφκσλ ειεθηξνληθψλ ππεξεζηψλ θαη λέσλ ηερλνινγηψλ πνπ επηηξέπνπλ ηελ θαηάξγεζε ησλ γεσγξαθηθψλ θαη ρξνληθψλ πεξηνξηζκψλ ησλ πνιηηψλ κε ηελ δεκφζηα δηνίθεζε (Γηανπηδή θ.ι., 2012) Σερλνινγίεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο Οη ζπκκεηέρνληεο ζηελ θαηεχζπλζε G2C ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο κπνξνχλ λα αιιειεπηδξνχλ κε ηέζζεξηο δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο νη νπνίνη θαζνξίδνπλ θαη ην είδνο ηεο ηερλνινγίαο πνπ δχλαηαη λα ρξεζηκνπνηεζεί. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη παξαδείγκαηα λέσλ ηερλνινγηψλ αληηθαηνπηξίδνληαο ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηαμηλνκνχληαη νη λέεο ηερλνινγίεο ζην πιαίζην ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. Ίδηα ηνπνζεζία θαη ρξνληθή ζηηγκή: ηελ πεξίπησζε απηή νη ηερλνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη εκπιέθνπλ ηαπηφρξνλα ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ. Απηφ γίλεηαη εθηθηφ κε ηε ρξήζε ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ πνπ βξίζθνληαη ζηνλ ίδην ρψξν. Σέηνηα ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα κπνξνχλ λα είλαη ππνινγηζηέο ζπλδεδεκέλνη ζην δηαδίθηπν. Ίδηα ηνπνζεζία θαη δηαθνξεηηθή ρξνληθή ζηηγκή: Έλα ηέηνην ζχζηεκα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ πιεξνθφξεζε ησλ πνιηηψλ ζρεηηθά κε ηα ζεκεία ελδηαθέξνληνο ζε κία πφιε. Μηα αληηπξνζσπεπηηθή ηερλνινγία πνπ έρεη αλαπηπρζεί είλαη θαηαζθεπή ησλ «kiosk», φπνπ πξφθεηηαη γηα ζπζηήκαηα πνπ ηνπνζεηνχληαη ζε εζσηεξηθά ή εμσηεξηθά ζεκεία θαη θέξνπλ εηδηθφ ινγηζκηθφ αλάινγα κε ηηο εθάζηνηε αλάγθεο πιεξνθφξεζεο. Μηα επίζεο ζεκαληηθή ηδηφηεηα είλαη ην γεγνλφο φηη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο ζεκείν ζπιινγήο ζρνιίσλ ησλ πνιηηψλ γηα ζέκαηα αιιαγψλ. Δπνκέλσο, κε ηε ρξήζε ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο, νη πνιίηεο πνπ εηζέξρνληαη απφ έλα ζπγθεθξηκέλν ζεκείν δηαθνξεηηθέο ρξνληθέο ζηηγκέο δχλαληαη λα αιιειεπηδξάζνπλ κε ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο ζην πιαίζην δεηεκάησλ αιιαγψλ. Ίδηα ρξνληθή ζηηγκή θαη δηαθνξεηηθή ηνπνζεζία: Ζ πην δηαδεδνκέλε ηερλνινγία απηήο ηεο θαηεγνξίαο απνηειεί ην δηαδίθηπν. Με ηελ πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν είλαη εθηθηή ε επηθνηλσλία κεηαμχ εκπιεθνκέλσλ νη νπνίνη 87

98 βξίζθνληαη ζε απφζηαζε, αιιά είλαη δηαηεζεηκέλνη λα αιιειεπηδξάζνπλ ηελ ίδηα ρξνληθή ζηηγκή. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη κπνξεί λα ππάξμεη ζπλδπαζκφο ησλ πξνεγνχκελσλ ππεξεζηψλ, φπσο νη ππεξεζίεο αληαιιαγήο κελπκάησλ, κε λέεο ηερλνινγίεο φπσο νη ηζηνζειίδεο θνηλσληθήο δηθηχσζεο, ε δηαδηθηπαθή ηειεφξαζε θαη ξαδηφθσλν Γηαθνξεηηθή ηνπνζεζία θαη δηαθνξεηηθή ρξνληθή ζηηγκή: Απνηειεί ηελ πην επέιηθηε θαηεγνξία ζπλεξγαηηθνχ ινγηζκηθνχ ζην νπνίν νη ρξήζηεο ζπλδένληαη ζηηο πιαηθφξκεο επηθνηλσλίαο ηε ρξνληθή ζηηγκή πνπ επηζπκνχλ, απφ ην ζεκείν ζην νπνίν έρνπλ επθνιφηεξε θαη άκεζε πξφζβαζε, δειαδή ζε δηαθνξεηηθφ ρξφλν θαη απφ δηαθνξεηηθά ζεκεία. Σέηνηεο ηερλνινγίεο απνηεινχλ ηα blogs ή ηα δηάθνξα web forums. ηελ ίδηα θαηεγνξία κπνξνχλ λα ζπκπεξηιεθζνχλ νη ηζηνζειίδεο θνηλσληθήο δηθηχσζεο, φπσο επίζεο θαη ηα δηαδηθηπαθά εξσηεκαηνιφγηα, θαζψο παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνπο ρξήζηεο λα θαηαζέηνπλ ηελ άπνςή ηνπο (Γξακκαηηθνγηάλλεο θ.ι., 2012). 5.3 ICT - Σερλνινγίεο Πιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσληώλ Ζ ξαγδαία εμάπισζε ησλ Σερλνινγηψλ Πιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσληψλ (ΣΠΔ) ζε φιν ην εχξνο ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ιεηηνπξγηψλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, ηηο θαζηζηά βαζηθφ παξάγνληα ζηελ πινπνίεζε ζηξαηεγηθψλ γηα ηελ επίηεπμε ηεο βηψζηκεο θαη αεηθφξνπ αλάπηπμεο. Σαπηφρξνλα, ε αικαηψδεο πξφνδνο ζηνλ ηνκέα ησλ ΣΠΔ ηα ηειεπηαία ρξφληα, έρεη απνηειέζεη ηνλ θηλεηήξην κνριφ γηα ηελ εηζαγσγή λέσλ κεζφδσλ δηαθπβέξλεζεο, νη νπνίεο έρνπλ σο βαζηθνχο ππιψλεο ηελ εηζαγσγή ηερλνινγηθψλ θαηλνηνκηψλ θαη λέσλ κεζφδσλ ειεθηξνληθήο δηνίθεζεο (Boiler, 2010). Έηζη, ε αμηνπνίεζε θαη θαηλνηφκνο ρξήζε ησλ ΣΠΔ κπνξεί λα έρεη θαηαιπηηθφ ξφιν ζηελ απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε θαη δηαρείξηζε ησλ βαζηθψλ πξνβιεκάησλ κηαο πφιεο, ελψ παξάιιεια κπνξεί λα απνηειέζεη έλα ζηξαηεγηθφ εξγαιείν δεκηνπξγίαο ησλ απαξαίηεησλ πξνυπνζέζεσλ γηα ηελ «Δπθπή» επίιπζε ηνπο. Δπνκέλσο, κέζσ ησλ θαηάιιεισλ ζπλεξγεηψλ θαη ζπκπξάμεσλ, νη Γήκνη κπνξνχλ λα εθπνλήζνπλ ηνλ αληίζηνηρν ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ θαη λα αληαπεμέιζνπλ ζηελ πινπνίεζε ηεο απνζηνιήο ηνπο, πξνσζψληαο ιχζεηο νη νπνίεο ζα βαζίδνληαη ζηα δνκηθά ζηνηρεία κηαο «Δπθπνχο» Πφιεο. Σαπηφρξνλα, ε πινπνίεζε ελφο αληίζηνηρνπ ζρεδίνπ δξάζεο κπνξεί λα δψζεη ψζεζε ζηελ ηνπηθή νηθνλνκία, λα δεκηνπξγήζεη αλαπηπμηαθέο πξννπηηθέο θαη λα νδεγήζεη ζηελ επίηεπμε καθξνρξφλησλ, άκεζσλ θαη έκκεζσλ σθειεηψλ γηα ηελ πφιε. Με ηνλ ηξφπν απηφ, αμηνπνηνχληαη παξαγσγηθέο θαη 88

99 θαηλνηφκεο δνκέο ηεο πφιεο ελψ ζπληειείηαη κηα κεηαηφπηζε ηνπ θέληξνπ βάξνπο ησλ εθαξκνδφκελσλ πνιηηηθψλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο νηθνλνκίαο ηεο γλψζεο θαη ηεο θνηλσλίαο ηεο πιεξνθνξίαο, έρνληαο πάληα ζην επίθεληξν ηνλ πνιίηε θαη ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο αζηηθήο δσήο. ηελ επνρή ηεο καδηθήο δηαζχλδεζεο ζην δηαδίθηπν, ησλ smartphones θαη ησλ δεδνκέλσλ, ε κειινληηθή δσηηθφηεηα ησλ πφιεσλ βαζίδεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ζηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα ρξεζηκνπνηνχλ ηα ςεθηαθά δίθηπα κε ζηξαηεγηθά επθπείο ηξφπνπο. Οη θάηνηθνη ησλ αζηηθψλ θέληξσλ δνπλ πιένλ ηελ δσή ηνπο ζε φια ηα είδε ησλ ππέξ-ζπλδεδεκέλσλ εηθνληθψλ ρψξσλ, πνπ πάιινληαη απφ πιεξνθνξίεο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, κε έμππλεο ζπζθεπέο θαη κε βάζεηο δεδνκέλσλ απνκαθξπζκέλεο πξφζβαζεο (Boiler, 2010). Ζ πξφζβαζε ζηηο ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ απμάλεηαη κε ηαρχ ξπζκφ ζε φιν ηνλ αλαπηπζζφκελν θφζκν. Οη ηερλνινγίεο απηέο πεξηιακβάλνπλ φιν ην θάζκα ησλ ηειεπηθνηλσληαθψλ δηθηχσλ, ησλ ηερλνινγηψλ ησλ πιεξνθνξηψλ, θαη ησλ ειεθηξνληθψλ ππεξεζηψλ (e-services). Γεδνκέλνπ φηη ε ρξήζε απηψλ θαζψο θαη ησλ δηθηχσλ επηθνηλσληψλ εμαπιψλνληαη δεκηνπξγνχλ λέεο επθαηξίεο ηφζν ζε νηθνλνκηθφ αιιά θαη ζε θνηλσληθφ επίπεδν. Έηζη δίλνπλ ηελ επθαηξία ζηηο επηρεηξήζεηο, ηηο θπβεξλήζεηο θαη ηνπο πνιίηεο λα κπνξνχλ λα επηθνηλσλνχλ, λα επηδίδνληαη ζε εκπνξηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δεκφζηα δσή ηηο εθάζηνηε ηνπηθήο θνηλσλίαο. Με ηνλ ηξφπν απηφ νη ΣΠΔ επηηπγράλνπλ λα ζπλδένπλ δηαθνξεηηθά ρσξηζηέο αγνξέο, ηνπο αλζξψπνπο κεηαμχ ηνπο, θαη λα επηηξέπνπλ ηνλ παγθφζκην ζπληνληζκφ ησλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο, ηε δηεπθφιπλζε ηνπ εκπνξίνπ θαη ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο πνπ ζπλδέεηαη κε ηελ απφζηαζε θαη ην ρξφλν (Γθέθαο, 2015) ICT θαη έμππλεο επξσπατθέο πόιεηο Ζ Δπξσπατθή χκπξαμε Καηλνηνκίαο γηα «Έμππλεο Πόιεηο θαη Κνηλόηεηεο» είλαη κηα πξσηνβνπιία, πνπ αλέιαβε ήδε απφ ην 2012 ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή, κε ζηφρν ηελ θνηλή αμηνπνίεζε πφξσλ γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ νινθιήξσζε ζηνπο ηνκείο ηεο ελέξγεηαο, ησλ κεηαθνξψλ θαη ησλ ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο ζηηο πφιεηο. Οη ζπκπξάμεηο είλαη κεηαμχ βηνκεραλίαο επηρεηξήζεσλ, ηνπηθψλ αξρψλ θαη θνηλσλίαο θαη επηθεληξψλνπλ ζηε βηψζηκε αλάπηπμε, ηε βηψζηκε αζηηθή θηλεηηθφηεηα, ηηο βηψζηκεο γεηηνληέο, ην βηψζηκν δνκεκέλν πεξηβάιινλ, ηηο ηερλνινγίεο γηα ππνδνκέο ελέξγεηαο, κεηαθνξψλ, πιεξνθνξηψλ θαη επηθνηλσλίαο. Οη «Έμππλεο 89

100 πφιεηο» είλαη έλαο λένο ηξφπνο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο θαη δηαρείξηζεο, ζηνλ νπνίνλ, νη ςεθηαθέο ηερλνινγίεο παίδνπλ θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε βειηίσζε ησλ ζρέζεσλ ζε κία πεξηνρή (Γθέθαο, 2015) Amsterdam Smart City Ζ ηνπηθή εθαξκνγή ηερλνινγηψλ πνπ επηηξέπνπλ ηελ θαιχηεξε δηαρείξηζε θαη ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ, ζε έλα βειηησκέλν ζπκκεηνρηθφ ζχζηεκα, ζεσξείηαη κηα κεγάιε «αγνξά», πνπ είλαη ζε ζέζε λα ζπκβηβάζεη ηελ πνηφηεηα δσήο ησλ αλζξψπσλ θαη ησλ εηαηξεηψλ, ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Ο ζηφρνο ηεο πιαηθφξκαο Άκζηεξληακ Smart City είλαη λα θέξεη ζε επαθή ηνπο ελδηαθεξφκελνπο θνξείο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο (ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο, δεκφζηνπο νξγαληζκνχο, εξεπλεηηθά θέληξα θαη θαηνίθνπο), έηζη ψζηε λα επλνείηαη ε δεκηνπξγία λέσλ εηαηξηθψλ ζρέζεσλ θαη ε εθαξκνγή θαηλνηφκσλ ζρεδίσλ, πνπ θαζηζηνχλ ην Άκζηεξληακ κηα έμππλε πφιε κε βηψζηκε νηθνλνκηθή αλάπηπμε (Γθέθαο, 2015). Γηα πνιιά ρξφληα, ε πφιε ηνπ Άκζηεξληακ έρεη αλαγλσξηζηεί σο έλαο ζεκαληηθφο παίθηεο ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο ππεξζέξκαλζεο ηνπ πιαλήηε θαη ηελ εθαξκνγή θαηλνηφκσλ ζρεδίσλ ππέξ ηεο βηψζηκεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. Ζ «Amsterdam Smart City» πιαηθφξκα ζπλάδεη κε απηφ ην πλεχκα. Ξεθίλεζε ην 2009 απφ ην «Άκζηεξληακ Οηθνλνκηθφ πκβνχιην» θαη ηελ επηρείξεζε ειεθηξηζκνχ «Liander», ζε ζηελή ζπλεξγαζία κε ην δήκν. Ζ πξσηνβνπιία απνζθνπνχζε ζηελ πινπνίεζε πηινηηθψλ πξνγξακκάησλ ζηε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ, κε ζηφρν ηε δεκηνπξγία λέσλ ζπκπξάμεσλ κεηαμχ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ, δεκφζησλ νξγαληζκψλ, εξεπλεηηθψλ θέληξσλ, θαη θαηνίθσλ. Με άιια ιφγηα, ε Άκζηεξληακ Smart City είλαη κηα πιαηθφξκα ζπλεξγαζίαο πνπ επηδηψθεη λα ζπλδέζεη φινπο ηνπο «παίθηεο» ηεο αζηηθήο αλάπηπμεο, πξνθεηκέλνπ λα εγθαζηδξχζνπλ ηε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ σο «Έμππλε πφιε». Λεηηνπξγψληαο σο ζεξκνθνηηίδα έξγνπ, ε πιαηθφξκα επηηξέπεη έλα επξχ θάζκα πξσηνβνπιηψλ. Ζ πφιε έρεη ζρεδηαζηεί γηα λα είλαη έλα εξγαζηήξην θαηλνηνκίαο, φπνπ νη λέεο ρξεκαηνδνηηθέο κέζνδνη, νη ηερλνινγίεο, θαη νη ζπλεηαηξηζηηθέο δξάζεηο ζα ζπκβάινπλ ζηελ εθαξκνγή κηαο πην απνηειεζκαηηθήο αζηηθήο πεξηνρήο, θαζψο θαη ζε κηα κεγάιε αιιαγή λννηξνπίαο (Γθέθαο, 2015). Έλα απφ ηνπο θχξηνπο παξάγνληεο επηηπρίαο ηεο Άκζηεξληακ Smart City είλαη ε πνιηηηθή ππνζηήξημε απφ ηελ πφιε ηνπ Άκζηεξληακ θαη ε ζχλδεζή ηεο κε κεγάιεο ηδησηηθέο εηαηξείεο. Οη ελψζεηο απηέο ήηαλ θαζνξηζηηθέο γηα ηελ πεξαηηέξσ 90

101 πξνζέιθπζε εηαίξσλ, ηελ θηλεηνπνίεζε θεθαιαίσλ, θαη ηελ έλαξμε ηεο εθαξκνγήο ησλ έξγσλ. Σν Amsterdam Smart City, θαίλεηαη λα έρεη θαηαθέξεη λα θαηαζηεί έλαο ρψξνο γηα ζπλάληεζε θαη ζπλεξγαζία, θαη κηα πεγή έκπλεπζεο γηα ηελ αζηηθή αλάπηπμε. Ζ πιαηθφξκα έρεη επίζεο ζπκβάιεη ζηελ ελίζρπζε ηεο θήκεο θαη ηεο επηξξνήο ηεο πφιεο, σο θέληξν ηερληθήο θαηλνηνκίαο πνπ επηηξέπεη ηελ αεηθφξν αλάπηπμε θαη σο εθ ηνχηνπ πξνζειθχεη λένπο επελδπηέο. Σέινο, ε πιαηθφξκα παξέρεη ηδηαίηεξα θαηάιιειε θιίκαθα γηα πεηξακαηηζκφ, θαζηζηψληαο δπλαηφ ηνλ εληνπηζκφ λέσλ πξαθηηθψλ θαη ειπηδνθφξσλ πξσηνβνπιηψλ, πνπ ζα κπνξνχζαλ λα εθαξκνζηνχλ ζε κεγαιχηεξε θιίκαθα ή ζε άιια πιαίζηα (Γθέθαο, 2015). Δηθόλα 5.1 Amsterdam Smart City Platform (Amsterdam smart city official website, 2016) Glasgow City Council Απνηειεί κία νινθιεξσκέλε ειεθηξνληθή πιαηθφξκα κέζσ ηεο νπνίαο νη θάηνηθνη ηεο Γιαζθφβεο έρνπλ ηελ επθαηξία φρη κφλν λα έρνπλ άκεζε πξφζβαζε ζε έλα κεγάιν φγθν δεδνκέλσλ θαη ρξήζηκσλ πιεξνθνξηψλ αιιά έρνπλ ελεξγφ ζπκκεηνρή ζηελ αζηηθή δηαθπβέξλεζε θαη ζηε δηακφξθσζε ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο. θνπφο ηεο πιαηθφξκαο είλαη ν εθζπγρξνληζκφο, ε αλάπηπμε θαη ε κεηαηξνπή ηεο Γιαζθφβεο ζε κία πφιε επθαηξηψλ θαη ηζφηεηαο. Ο ςεθηαθέο ηερλνινγίεο κεηαθξάδνληαη ζε θαιχηεξεο δεκφζηεο ππεξεζίεο γηα ηνπο πνιίηεο, ηελ θαιχηεξε ρξήζε ησλ πφξσλ θαη ιηγφηεξεο επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ. Δπίζεο, κέζσ ηεο πιαηθφξκαο ν πνιίηεο έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα ππνβάιεη θάπνην παξάπνλν ή 91

102 πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδεη ζηελ ηνπηθή θνηλφηεηα κε ζθνπφ ηελ επίιπζή ηνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα ε πιαηθφξκα παξέρεη πιεξνθνξίεο θαη ππεξεζίεο αλαθνξηθά κε ηα παξαθάησ πεδία. Φνξνινγηθέο ππεξεζίεο θαη ελεκέξσζε νθεηιψλ Πιεξνθνξίεο αλαθχθισζεο θαη δηαρείξηζεο απνξξηκκάησλ Δθπαίδεπζε θαη ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηα ζρνιεία Οδηθέο πιεξνθνξίεο θαη ελεκέξσζε γηα ηελ θπθινθνξηαθή θαηάζηαζε Τπνζηήξημε θαη πιεξνθφξεζε επηρεηξήζεσλ Πνιενδνκηθέο ππεξεζίεο θαη νδεγίεο θηεξηαθήο αζθάιεηαο Πηζηνπνηεηηθά Αζιεηηζκφο θαη αλαςπρή Τγεία θαη θνηλσληθή πεξίζαιςε Δπθαηξίεο θαξηέξαο θαη επαγγεικαηηθήο απνθαηάζηαζεο Οη πνιίηεο ιακβάλνπλ ελεξγφ θαη νπζηαζηηθφ ξφιν ζηελ αζηηθή δηαθπβέξλεζε ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο θάλνληαο ρξήζε ηεο ειεθηξνληθήο απηήο πιαηθφξκαο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε πιαηθφξκα δίλεη ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηα πεδία φπνπ νη ρξήζηεο θαηαρσξνχλ ηελ δηθή ηνπο πιεξνθνξία γηα θάπνην ζέκα (πξφβιεκα, παξάπνλν ή πξνζσπηθέο γλψκεο) (Official website of Glasgow City Council, 2016). Δηθόλα 5.2 Glasgow City Council (Glasgow City Council official website,2016) Barcelona Smart City Ζ ειεθηξνληθή πιαηθφξκα Barcelona Smart City απνηειεί έλα εξγαιείν κέζσ ηνπ νπνίνπ νη θάηνηθνη ηεο Βαξθειψλεο, έρνπλ ελεξγφ ζπκκεηνρή ζηελ αζηηθή δηαθπβέξλεζε ηεο πφιεο ηνπο. Λεηηνπξγεί κε ζθνπφ ηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ θαηνίθσλ ηεο πφιεο, αμηνπνηψληαο ηηο ΣΠΔ παξέρνληαο έλαλ πην 92

103 απνηειεζκαηηθφ ηξφπν παξνρήο ππεξεζηψλ θαη δηαθπβέξλεζεο (Official website of Barcelona smart city, 2016). Πξσηαξρηθφο ζηφρνο ηεο πιαηθφξκαο είλαη λα ζπγθεληξψλεη ηα πξνβιήκαηα ησλ θαηνίθσλ θαζψο επίζεο θαη λα αλαγλσξίδεη ηηο αλάγθεο ηνπο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ππάξρεη θαιχηεξε θαηαλφεζε ηεο ζρέζεο θαη αιιειεπίδξαζεο ησλ θαηνίθσλ κε ην πεξηβάιινλ, ηηο αλάγθεο κεηαθνξψλ θαη ππνδνκψλ, ηηο επηρεηξήζεηο θαη ηελ ελέξγεηα. Οη πνιίηεο έρνπλ άκεζε πξφζβαζε ζε έλα ζχλνιν πιεξνθνξηψλ ελψ επίζεο έρνπλ ελεκέξσζε γηα ηα πξνβιήκαηα ζε δσληαλφ ρξφλν κέζσ ηεο πιαηθφξκαο. Πην ζπγθεθξηκέλα νη ιεηηνπξγίεο θαη νη ππεξεζίεο πνπ κπνξνχλ νη πνιίηεο λα βξνχλε ζηελ πιαηθφξκα είλαη: Οινθιεξσκέλν ζχλνιν εθαξκνγψλ (applications) πνπ δηεπθνιχλνπλ ηελ πεξηήγεζε ζηελ πφιε (ράξηεο, νδεγίεο γηα πξφζβαζε ζηα ΜΜΜ, ηαηξηθά θέληξα, ζεκεία πγεηνλνκηθνχ ελδηαθέξνληνο) Τπεξεζία ηειεεηδνπνίεζεο γηα άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο ή ειηθησκέλνπο πνπ δνπλ κφλνη ηνπο θαη ρξήδνπλ ηδηαίηεξεο κεηαρείξηζεο. Ζ ππεξεζία ιεηηνπξγεί κε εηδηθή ζπζθεπή έθηαθηεο αλάγθεο πνπ δηαηίζεηαη ζηα άηνκα απηά. χλνιν πιεξνθνξηψλ ηεο πφιεο. Οηθνλνκηθά, θνηλσληθά, πεξηβαιινληηθά θαη δηνηθεηηθά ζηνηρεία ηεο πφιεο είλαη δηαζέζηκα γηα φινπο. Δλεκέξσζε γηα «ζρνιηθνχο δξφκνπο». ε απηνχο ηνπο δξφκνπο αλήιηθνη καζεηέο κπνξνχλ λα θπθινθνξνχλ κε αζθάιεηα κφλνη ηνπο. Πιεξνθνξίεο γηα ηνπο δεκφζηνπο ρψξνπο φπνπ κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζε δσξεάλ αζχξκαην δηαδίθηπν. Έθδνζε πηζηνπνηεηηθψλ θαη εγγξάθσλ ζηνπο πνιίηεο άκεζα θαη γξήγνξα Δθαξκνγή γηα δπλαηφηεηα ειεθηξνληθήο ηαπηφηεηαο πνιίηε θαη ειεθηξνληθψλ πιεξσκψλ κέζσ θηλεηνχ ηειεθψλνπ. Αλαθνξά πξνβιεκάησλ πνπ παξαπφλσλ Δηθόλα 5.3 Barcelona Smart City Platform (Barcelona smart city official website, 2016) 93

104 5.3.5 Γήκνο Θεζζαινλίθεο - Πύιε ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο Ο Γήκνο Θεζζαινλίθεο, έρνληαο αληηιεθζεί ηελ αμία ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ σο πξνο ηελ αλαβάζκηζε ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξεη πξνο ηνπο πνιίηεο, ηηο επηρεηξήζεηο θαη ηνπο θνξείο ηεο πφιεο, αλαπηχζζεη ηηο ειεθηξνληθέο ηνπ ππεξεζίεο, αμηνπνηψληαο φιεο ηηο δπλαηφηεηεο πνπ παξέρεη ε ζχγρξνλε ηερλνινγία. Ζ Ζιεθηξνληθή Γηαθπβέξλεζε νδεγεί ζηελ απηνκαηνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ κε ηηο νπνίεο ν Γήκνο Θεζζαινλίθεο παξέρεη ππεξεζίεο θαη απινπνηεί ηελ επηθνηλσλία ηνπ πνιίηε θαη ηεο επηρείξεζεο κε ηνλ νξγαληζκφ. Δπηπιένλ, νδεγεί ζε νξζνινγηθή ρξήζε θαη αμηνπνίεζε πφξσλ, δηεπθνιχλεη ηηο δηνηθεηηθέο θαη νξγαλσηηθέο δνκέο ηνπ θνξέα θαη παξέρεη λέεο δπλαηφηεηεο ζπλεξγαζίαο. Ζ ελφηεηα ησλ Ζιεθηξνληθψλ Τπεξεζηψλ (e-services) έρεη δπλακηθφ ραξαθηήξα, έηζη ψζηε λα βειηηζηνπνηνχληαη νη πθηζηάκελεο ππεξεζίεο θαη λα αλαπηχζζνληαη ζπλερψο λέεο, έρνληαο σο απψηεξν ζηφρν ηελ επθνιφηεξε, ηαρχηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε παξνρή ππεξεζηψλ πξνζηηζέκελεο αμίαο απφ ηνλ Γήκν Θεζζαινλίθεο, θαζψο θαη ηελ νινθιεξσκέλε δηεθπεξαίσζε ηνπο ρσξίο απηνπξφζσπε παξνπζία, φπνπ απηφ είλαη δπλαηφ ζχκθσλα κε ην ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην (Δπίζεκε ηζηνζειίδα δήκνπ Θεζζαινλίθεο, 2016). Σαπηφρξνλα, ν πνιίηεο, ε επηρείξεζε θαη γεληθφηεξα θάζε ελδηαθεξφκελνο, έρεη ηελ δπλαηφηεηα αμηνιφγεζεο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ, ζπκκεηέρνληαο έηζη ζηελ βειηίσζε ηνπο, ελψ αληίζηνηρεο έξεπλεο ζρεηηθά κε ηελ πνηφηεηα ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ ζα δηεμάγνληαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα απφ ην ηκήκα Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο ηνπ Γήκνπ Θεζζαινλίθεο. Ζ πξσηνβνπιία απηή εληάζζεηαη ζηελ δηαξθή πξνζπάζεηα ηνπ Γήκνπ Θεζζαινλίθεο γηα αλάπηπμε εμσζηξέθεηαο θαη απνδνηηθψλ θαλαιηψλ επηθνηλσλίαο κε φινπο ηνπο εκπιεθνκέλνπο αιιά θαη ζηελ επξχηεξε ζηξαηεγηθή ηνπ θνξέα γηα ηελ ηφλσζε ηεο Ζιεθηξνληθήο θαη πκκεηνρηθήο Γηαθπβέξλεζεο. Οη ειεθηξνληθέο ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξεη ε πιαηθφξκα είλαη: Παξαθνινχζεζε εθηέιεζεο πξνυπνινγηζκνχ Αλνηθηά δεδνκέλα γηα ηνπο πνιίηεο Αηηήζεηο θαη πηζηνπνηεηηθά Πνιενδνκηθέο άδεηεο θαη απνθάζεηο πνιηηηθψλ νξγάλσλ πκπαξαζηάηε ηνπ δεκφηε θαη ηηο επηρεηξήζεηο Μέηξεζε αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο θαη δεκνζηνπνίεζε κεηξήζεσλ Δζεινληηζκφ 94

105 εκεία αζχξκαηνπ ζχλδεζεο ζην δηαδίθηπν GIS - γεσ-ρσξηθέο θαη ραξηνγξαθηθέο πιεξνθνξίεο αλαθνξηθά κε ην δήκν Δπίζεο, ζηελ ειεθηξνληθή πιαηθφξκα ππάξρεη έλα ζεκαληηθφ πιαίζην φπνπ θαηφπηλ ζχλδεζεο ν ρξήζηεο κπνξεί λα ππνβάιεη άκεζα ην πξφβιεκα ή ην παξάπνλν ηνπ ζρεηηθά κε ην δήκν θαη λα ελεκεξψλεηε γηα ηελ θαηάζηαζε ηεο επίιπζήο ηνπ. Δηθόλα 5.4 Πχιε ειεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο Γ. Θεζζαινλίθεο (Δπίζεκε ηζηνζειίδα δήκνπ Θεζζαινλίθεο, 2016) Δηθόλα 5.5 Πχιε ειεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο Γ. Θεζζαινλίθεο - Πιαηθφξκα παξαπφλσλ (Δπίζεκε ηζηνζειίδα δήκνπ Θεζζαινλίθεο, 2016) e-ζξάθιεην Ζ δεκνηηθή πχιε ηνπ Ζξαθιείνπ Κξήηεο θαη εηδηθφηεξα ην e-ζξ@θιεην παξέρεη ζηνπο πνιίηεο 163 ππεξεζίεο πξψηνπ επηπέδνπ, 163 δεπηέξνπ επηπέδνπ, 29 ηξίηνπ επηπέδνπ, θαζψο θαη 1 ππεξεζία ηεηάξηνπ επηπέδνπ (ειεθηξνληθέο πιεξσκέο). Δπηπξφζζεηα, ε πχιε απηή παξέρεη ζε επηρεηξήζεηο, 27 ππεξεζίεο πξψηνπ επηπέδνπ, 27 δεπηέξνπ επηπέδνπ, 1 ππεξεζία ηξίηνπ επηπέδνπ θαζψο θαη 1 ππεξεζία ηεηάξηνπ επηπέδνπ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί επίζεο, φηη ν Γήκνο Ζξαθιείνπ θαηάθεξε λα ζπκπεξηιεθζεί απφ ηνλ νξγαληζκφ Intelligent Community Forum, πνπ εδξεχεη ζηελ 95

106 Νέα Τφξθε θαη κειεηά ηελ επίδξαζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή δσή, ζηνλ εηήζην θαηάινγφ ηνπ γηα ηηο 21 πην «έμππλεο» πφιεηο ηνπ θφζκνπ γηα ην 2012, ην 2013 θαη ην 2014 (Γθέθαο, 2015). Σα έξγα απηά νινθιεξψλνπλ κία ζεηξά παξεκβάζεσλ ηηο νπνίεο ν Γήκνο ζεσξεί ππνρξέσζε ηνπ λα παξέρεη ζηνπο πνιίηεο. Οη πνιίηεο δηθαηνχληαη: εχθνιε θαη γξήγνξε πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν γηα φινπο παξνρή ππεξεζηψλ ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο δεκηνπξγία ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ ηφλσζε ηεο ειεθηξνληθήο δεκνθξαηίαο Οη ειεθηξνληθέο ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξεη ε πιαηθφξκα είλαη: Αηηήκαηα & Παξάπνλα Πιεξσκέο Οθεηιψλ Γαλεηζηηθή Βηβιηνζήθε Δπξεηήξην Απνθάζεσλ πιινγηθψλ Οξγάλσλ Φεθηνπνηεκέλν Τιηθφ ηεο Βηθειαίαο Γεκνηηθήο Βηβιηνζήθεο Γσξεάλ Ζιεθηξνληθή πλνκηιία κε ηηο Τπεξεζίεο ηνπ Γήκνπ Γεκνςεθίζκαηα Newsletters Οκάδεο πδεηήζεσλ (forum) Ο Γήκνο Ζξαθιείνπ ζηα πιαίζηα ηεο ςεθηαθήο ηνπ ζηξαηεγηθήο δεκηνχξγεζε ηξία Κέληξα Διεχζεξεο Πξφζβαζεο ζην δηαδίθηπν: ζην Πνιπθέληξν Νενιαίαο ζηελ νδφ Αλδξφγεσλ, ζην Γεκνηηθφ Αζιεηηθφ Κέληξν ζηηο Παηέιεο θαη ζηα λέα θηίξηα ζηελ Παιηά Λαραλαγνξά. Δπίζεο ζηελ πξνζπάζεηα ηνπ λα πξνζθέξεη ζηνπο δεκφηεο κία επξπ-δσληθή ππεξεζία εληειψο δσξεάλ έζεζε ζε ιεηηνπξγία Αζχξκαην Γίθηπν ζε εζσηεξηθνχο ρψξνπο ηνπ αιιά θαη ζε θεληξηθέο πιαηείεο θαη νδνχο ηεο πφιεο (Δπίζεκε ηζηνζειίδα δήκνπ Ζξαθιείνπ, 2016). Δηθόλα 5.6 Πιαηθφξκα e-ζξάθιεην (Δπίζεκε ηζηνζειίδα δήκνπ Ζξαθιείνπ, 2016) 96

107 5.3.7 e-σξίθαια Ζ πφιε ησλ Σξηθάισλ απφ ην 2004 αμηνπνηεί λέεο ηερλνινγίεο. Αμίδεη λα αλαθεξζεί πσο ην 2004 αλαθεξχρζεθε, απφ ηνλ ηφηε Τπνπξγφ Οηθνλνκίαο, «Πξψηε Φεθηαθή πφιε ηεο Διιάδαο». Έθηνηε, ε πφιε ησλ Σξηθάισλ δεκηνπξγεί ππνδνκέο θαη παξέρεη ππεξεζίεο, νη νπνίεο ζηνρεχνπλ ζηε δεκηνπξγία θαη πινπνίεζε εθαξκνγψλ κε βάζε ηηο Σερλνινγίεο Πιεξνθνξηψλ θαη Δπηθνηλσληψλ (Γθέθαο, 2015). Σα έξγα ηνπ e-trikala απνηεινχλ έλα νινθιεξσκέλν ζχλνιν εθαξκνγψλ πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ, νη νπνίεο είλαη εζηηαζκέλεο ζηηο αλάγθεο κηαο κεζαίνπ κεγέζνπο πφιεο φπσο ηα Σξίθαια. Γηαλχνληαο ηνλ 21 ν αηψλα θαη κε ηε βνήζεηα ηεο ηερλνινγίαο, νη πνιίηεο θάζε ειηθίαο, απνιακβάλνπλ ρξεζηηθά «πξντφληα» γηα ηηο ζπλαιιαγέο ηνπο θαη ηελ απφ απφζηαζε εμππεξέηεζή ηνπο θαζψο θαη έξγα πιεξνθφξεζεο κε ηνπηθφ θαη ηνπξηζηηθφ πεξηερφκελν. Ζ νκάδα ηνπ e-trikala βαζηδφκελε ζηε λέα επξπ-δσληθή πξαγκαηηθφηεηα δεκηνπξγεί θαη νινθιεξψλεη ςεθηαθά έξγα θαη πξνεγκέλεο επξπ-δσληθέο ππεξεζίεο, πξνο φθεινο ηνπ πνιίηε. Οη ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξεη ε ειεθηξνληθή πιαηθφξκα ηεο πφιεο ησλ Σξηθάισλ είλαη: e-dialogos. Toe-dialogos είλαη κηα πξσηνπνξηαθή ζειίδα αλνηρηνχ δηαιφγνπ πνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο δεκφηεο, θαζψο θαη ζε φζνπο δνπλ θαη εξγάδνληαη ζην Γήκν Σξηθάισλ, λα ζπκκεηάζρνπλ ζηε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ θαη πινπνίεζεο πνιηηηθήο θαη δξάζεσλ ηεο πφιεο ηνπο. Σειe-πξόλνηα. Σν έξγν απηφ δεκηνχξγεζε έλα δίθηπν ηειε-πξφλνηαο, ρξεζηκνπνηψληαο ππνδνκέο ηειεκαηηθήο, πνπ ιεηηνπξγνχλ ζην Γήκν Σξηθάισλ, γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ππνζηήξημεο ζηηο εππαζείο θνηλσληθέο νκάδεο (ειηθησκέλνπο, ΑΜΔΑ, άηνκα κε ρξφληεο παζήζεηο θιπ). Πξόγξακκα ΓΖΜΟΘeΝΖ. Ο ΓΖΜΟΘeΝΖ απνηειεί έλα ζχζηεκα εμππεξέηεζεο πνιηηψλ γηα ηε δηαρείξηζε παξαπφλσλ πνπ αθνξνχλ ηνλ Γήκν Σξηθάισλ. Οινθιεξσκέλν ύζηεκα Δπθπώλ Μεηαθνξώλ. Έλα έξγν, κε άκεζν αληίθηππν ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ησλ πνιηηψλ ηεο πφιεο ησλ Σξηθάισλ, είλαη ην χζηεκα Δπθπψλ Μεηαθνξψλ. Πιένλ, κε ηε βνήζεηα επαγσγηθψλ βξφγρσλ, γίλεηαη δηαρείξηζε ησλ θπθινθνξηαθψλ δεδνκέλσλ ηεο πφιεο θαη παξαθνινπζείηαη ν ζηφινο θαη ην δίθηπν ησλ αζηηθψλ ιεσθνξείσλ κε απνηέιεζκα ηελ άκεζε ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ γηα ηελ θπθινθνξηαθή θίλεζε Γσξεάλ Αζύξκαην Γίθηπν Σξηθάισλ. Πξφθεηηαη γηα κηα πξσηνβνπιία ηνπ Γήκνπ Σξηθάισλ ζε ζπλεξγαζία κε ηελ e-trikala Α.Δ Ζ πινπνίεζε μεθίλεζε 97

108 ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2005 κε ζηφρν λα παξέρεη δσξεάλ πξφζβαζε ζην internet ζε φινπο ηνπο πνιίηεο (Δπίζεκε ηζηνζειίδα δήκνπ Σξηθάισλ, 2016). Δηθόλα 5.7 Ζιεθηξνληθή πιαηθφξκα e-σξίθαια (Δπίζεκε ηζηνζειίδα δήκνπ Σξηθάισλ, 2016) 98

109 6. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Καηφπηλ δηεμνδηθήο αλαδήηεζεο θαη ζπγθέληξσζεο δεδνκέλσλ, αλαιπηηθήο επεμεξγαζίαο θαη παξνπζίαζεο, πξνθχπηνπλ ηα παξαθάησ ζπκπεξάζκαηα. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε κέζσ ηεο επξσπατθήο επηθείκελεο λνκνζεζίαο ζέηεη ξεηά ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο θαη θαηεπζχλζεηο πνπ πξναζπίδνπλ ηελ βηψζηκε αζηηθή αλάπηπμε γηα θάζε θξάηνο κέινο. Σα επξσπατθά θαη δηεζλή πιαίζηα αζηηθήο βησζηκφηεηαο απνηέιεζαλ ζεκέιην ιίζν γηα ηελ ζεζκνζέηεζε ηνπ επξσπατθνχ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ. Οη απαηηήζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ην απηφ βαζίδνληαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηηο ελέξγεηεο θαη δξάζεηο πνπ εκπεξηέρνληαη ζηελ Agenda 21, ζηηο δεζκεχζεηο ηνπ Aalborg, ζην ICLEI, ζηελ Agenda 2030 θαη ζηνλ ράξηε ηεο Λεηςίαο. εκαληηθφ ξφιν γηα ηελ εθαξκνγή ηεο λνκνζεζίαο αιιά θαη γηα ηελ νπζηαζηηθή εθαξκνγή ησλ δξάζεσλ πνπ απνζθνπνχλ ζηελ βηψζηκε αζηηθή αλάπηπμε θάζε θξάηνπο κέινπο, θαηέρεη επίζεο ε αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή ηεο ΔΔ «Δπξψπε 2020». Σν επξσπατθφ ζχζηεκα δεηθηψλ βηψζηκεο αλάπηπμεο ηεο Eurostat απνηειεί έλα ηδηαίηεξα ρξήζηκν ζχζηεκα αμηνιφγεζεο ηεο πξνφδνπ θαη εθηίκεζεο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο, πνπ δίλεη πιεξνθνξίεο γηα θάζε θξάηνο κέινο. Ζ ρξήζε ησλ δεηθηψλ αμηνινγεί επίζεο ηελ πξφνδν ηεο θάζε ρψξαο αιιά θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζπλνιηθά, πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο αλαπηπμηαθήο ζηξαηεγηθήο «Δπξψπε 2020». Ζ κεζνδνινγία ηεο Eurostat γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο πνξείαο ησλ δεηθηψλ, μεπεξλά ηα πιαίζηα ελφο απινχ ζρνιηαζκνχ ησλ δεηθηψλ, δίλνληαο πιεξνθνξίεο ηφζν γηα ηελ καθξνπξφζεζκε φζν θαη γηα ηελ βξαρππξφζεζκε πνξεία ησλ δεηθηψλ. Οη 10 ζεκαηηθέο ελφηεηεο, ζηηο νπνίεο ρσξίδνληαη νη δείθηεο, θάλνπλ ηφζν ηελ κειέηε φζν θαη ηελ παξαθνινχζεζε ησλ δεηθηψλ πεξηζζφηεξν εχθνιεο δηαδηθαζίεο, γεγνλφο πνπ ζπληειεί θαη ζηε ζσζηή αμηνιφγεζε ησλ δεηθηψλ. Ζ πνξεία ησλ δεηθηψλ παξνπζηάδεη δηαθνξεηηθή κνξθή ζε θάζε θξάηνο κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Οη δηαθνξέο πνπ παξαηεξνχληαη ζπλδένληαη άκεζα κε ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο θάζε ρψξαο αιιά θαη κε ηηο πνιηηηθέο πνπ εθαξκφδνληαη απφ ηηο εθάζηνηε θπβεξλήζεηο. Ζ δηαδηθαζία ηεο αμηνιφγεζεο ηεο πνξείαο ησλ δεηθηψλ, εκθαλίδεη θαη νξηζκέλα πξνβιήκαηα. Σα πξνβιήκαηα απηά πξνθχπηνπλ θπξίσο θαηά ηε 99

110 δηαδηθαζία ζπγθέληξσζεο ησλ δεδνκέλσλ, ηα νπνία απνηεινχλ ηε βάζε γηα ηελ εμαγσγή απνηειεζκάησλ θαη ζπκπεξαζκάησλ γηα ηνλ θάζε δείθηε. Δπίζεο, παξαηεξείηαη πσο νξηζκέλνη δείθηεο δελ είλαη ην ίδην νπζηαζηηθνί θαη αληηπξνζσπεπηηθνί ζε φιεο ηηο ρψξεο. Χο εθ ηνχηνπ, θάζε ρψξα δελ ζπληειεί κε ηνλ ίδην βαζκφ ζεκαληηθφηεηαο ζηελ απνηίκεζε ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ζε επξσπατθφ επίπεδν. Οη ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ έρνπλ αιιάμεη ηα δεδνκέλα ζην πεδίν ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο, κεηαηξέπνληαο ηελ δηαδηθαζία απηή ζε ακεζφηεξε θαη επθνιφηεξε κέζσ ειεθηξνληθψλ ππεξεζηψλ. Παξά ηελ εμέιημε θαη ηελ αλαβάζκηζε ηεο εθάζηνηε πιαηθφξκαο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο ππάξρνπλ κεγάιεο πξνθιήζεηο, ηδίσο φζνλ αθνξά ζην ζχζηεκα δηαθπβέξλεζεο θαη ηελ αλάγθε λα ζπκπεξηιεθζνχλ νξηζκέλα κέξε, φπσο νη πνιίηεο θαη νη ΜΜΔ, ηα νπνία απνπζηάδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηε ιήςε απνθάζεσλ θαη ηελ εθαξκνγή ηνπ ζρεδίνπ. Χο εθ ηνχηνπ, είλαη αλαγθαίν λα κπνξνχλ νη ρξήζηεο θαη νη κηθξέο επηρεηξήζεηο λα γίλνπλ πξαγκαηηθνί ελδηαθεξφκελνη γηα ηε βηψζηκε θαη έμππλε πφιε, πάλσ θαη πέξα απφ ηελ ηδηφηεηά ηνπο σο θαηαλαισηέο αζηηθψλ ππεξεζηψλ. Σέινο, ε ρξεκαηνδφηεζε ησλ πνιπάξηζκσλ αζηηθψλ ππνδνκψλ απφ ηδηψηεο επελδπηέο έρεη επαλαθέξεη ηε ζπδήηεζε, ζρεηηθά κε ην φηη ε απμαλφκελε ζέζε ηνπο ζηελ πφιε, ζέηεη ππφ ακθηζβήηεζε ηελ ππάξρνπζα ζρέζε κεηαμχ ηεο θεξδνθνξίαο θαη ηνπ δεκφζηνπ ζπκθέξνληνο. 100

111 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Ζιεθηξνληθέο βηβιηνγξαθηθέο πεγέο: Official European Eunion website, ( urb_agenda_el.pdf) Last visited Official European Commission website ( Last visited Official EUR-lex website ( Last visited Official European Commission website ( Last visited Official Stop Poverty website ( Last visited Official website DS-Consulting ( Last visited Official website of Sustainable Environment UK ( Last visited Official website of CCP campaign ( Last visited Official website of ICLEI ( Last visited

112 Official website of United Nations Last visited Official website of Sustainable measures ( Last visited Official website of Millennium Development Goals Indicators ( Last visited Official website of Eurostat ( Last visited Official website of Barcelona smart city ( Last visited Official website of Amsterdam Smart City ( Last visited Official website of Glasgow City Council ( Last visited Δπίζεκε ηζηνζειίδα ππνπξγείνπ πεξηβάιινληνο θαη ελέξγεηαο ( visited Δπίζεκε ηζηνζειίδα ππνπξγείνπ εμσηεξηθψλ & αλαζπγθξφηεζεο ( Last visited Δπίζεκε ηζηνζειίδα αξρηηεθηφλσλ κεραληθψλ Δ.Μ.Π. ( tikh_gia_tis_poleis/xarths_leicias_gia_tis_bivsimes_eyrvpaikes_poleis.html) Lastvisited Δπίζεκε ηζηνζειίδα θέληξνπ παξαγσγηθφηεηαο Κχπξνπ ( ent) Last visited Δπίζεκε ηζηνζειίδα δήκνπ Θεζζαινλίθεο ( Last visited

113 Δπίζεκε ηζηνζειίδα δήκνπ Σξηθάισλ ( Last visited Δπίζεκε ηζηνζειίδα δήκνπ Ζξαθιείνπ ( Last visited Διιεληθέο Βηβιηνγξαθηθέο Πεγέο Σξαζαλίδεο Ο. (2015), «Καιέο πξαθηηθέο πξάζηλσλ πφιεσλ θαη ρξήζε δεηθηψλ γηα αζηηθή βησζηκφηεηα», Σκήκα Μεραλνιφγσλ κεραληθψλ, Σνκέαο ελεξγεηαθφο, Α.Π.Θ., Καζεγεηήο Νηθφιανο Μνπζηφπνπινο, Αξ. παξαθνινχζεζεο Βιαρνθψζηαο Υξ., Φειέθε Διέλε, Θεζζαινλίθε Αλεζηίδεο Γ., (2016), «Πιαηθφξκεο ζπιινγηθήο επαηζζεηνπνίεζεο γηα ηελ αεηθνξία θαη ηελ θνηλσληθή θαηλνηνκία», Σκήκα Μεραλνιφγσλ κεραληθψλ, Σνκέαο ελεξγεηαθφο, Α.Π.Θ., Καζεγεηήο Νηθφιανο Μνπζηφπνπινο, Αξ. παξαθνινχζεζεο Βιαρνθψζηαο Υξ. Λέθα Α. (2013), «Ζ ζχγρξνλε ζεκαζία θαη ν ξφινο ησλ πεξηβαιινληηθψλ δεηθηψλ ζηε δηαρείξηζε πεξηβάιινληνο» Σκήκα ηνπνγξάθσλ κεραληθψλ Δ.Μ.Π. Μνπζηφπνπινο Ν., Υαηδερξήζηνο Λ., ιίλε Θ., «Σερληθή Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο Αξρέο Αεηθνξίαο», εκεηψζεηο καζήκαηνο, Σκήκα κεραλνιφγσλ κεραληθψλ Α.Π.Θ. Δπξσπατθή Δπηηξνπή, Γειηίν Σχπνπ, Φαξζάξε Γ., Πνπιίθνο Π., (2013), «Γείθηεο Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο: Ζ ζπκβνιή ηνπο θαη νη δηεζλείο ηάζεηο», Σνµέαο Πεξηθεξεηαθήο Αλάιπζεο Ηλζηηηνχην Τπνινγηζηηθψλ Μαζεκαηηθψλ (ΗΤΜ) Ίδξπµα Σερλνινγίαο θαη Έξεπλαο (ΗΣΔ) Ησαθείκ Π., (2014), «Οη δείθηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο», Άξζξν Paronomastis Μσξαΐηε Α., (2014) «Γεκηνπξγία θαη Αμηνιφγεζε πζηήκαηνο Γεηθηψλ Βηψζηκεο Αλάπηπμεο: Ζ πεξίπησζε ηνπ Γήκνπ Παηξέσλ» ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ ΥΧΡΟΣΑΞΗΑ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΖ 103

114 Νηαιηάλε Π., (2015), «Πεξηβαιινληηθνί δείθηεο ζην βηψζηκν αζηηθφ ζρεδηαζκφ», ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ ΥΧΡΟΣΑΞΗΑ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΖ, ΔΠΗΒΛΔΠΟΤΑ ΚΑΘΖΓΖΣΡΗΑ, ΓΖΜΣΡΑ ΒΑΓΗΧΝΑ Μνπζηφπνπινο Ν., Νηθνιάνπ Κ., (2008), «Γείθηεο πεξηβάιινληνο θαη αεηθνξίαο γηα ηε Θεζζαινλίθε», χζηεκα δεηθηψλ αεηθνξίαο γηα ηε Θεζζαινλίθε Γξακκαηηθνγηάλλεο Ζ., Γηανπηδή Μ., (2012), «Ζ ζπκβνιή ηεο αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο ζηνλ Δπξσπατθφ ρψξν», Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν Bollier D., (2010), «Ζ Πφιε σο κηα Πιαηθφξκα», P2P Foundation, Μαζαρνπζέηε ΖΠΑ Γθέθαο Ρ., (2014), «Ζ ζηξαηεγηθή ησλ Έμππλσλ Πφιεσλ θαη νη δήκνη Παξαδείγκαηα ειιεληθψλ Smart Cities», Άξζξν polis2020 Ξέλεο βηβιηνγξαθηθέο πεγέο United Nations, (1992) «Agenda 21», Conference on Environment & Development Rio de Janerio, Brazil, 3 to 14 June 1992 Charter of European Cities & Towns Towards Sustainability, The European Conference on Sustainable Cities & Towns in Aalborg, Denmark on 27 May 1994 Aberdeen City Council, (2006), «Aalborg commitments-2006» Report, Aberdeen Kristensen P, (2004), «The DPSIR framework», National Environmental Research Institute, Denmark Department of Policy Analysis, Denmark Gaurav R., Ionkova K., Huque R., (2010), «Good Urban Governance through ICT: Issues Analysis, and Strategies», Africa Urban & Water Sector Unit (AFTUW) The World Bank Habitat U.,(2015), «The role of ICT in the proposed urban sustainable development goal and the new urban agenda», Paper, Rio 104

115 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Α Πίλαθεο 130 δεηθηψλ SDI αλά ζεκαηηθή ελφηεηα Πίλαθαο Α.1 Γείθηεο Οηθνλνκηθήο αλάπηπμεο(official Eurostat Website, 2016) Οηθνλνκηθή αλάπηπμε Headline Indicator Operational indicators Explanatory Indicators Real GDP per capita, growth rate and goals Investment by institutional sectors Real adjusted gross disposable income of household per capita Real labour productivity growth per nor worked Total employment rate Young people neither in employment nor in education or training Dispersion of regional GDP per inhabitant Net national Income Household saving rate Eco-innovation index Total R&D expenditure Real effective exchange rate Turnover from innovation Energy intensity of economy Employment rate Dispersion of original employment rates Total unemployment rate Nominal unit labor cost 105

116 Πίλαθαο Α.2 Γείθηεο Παξαγσγήο θαη θαηαλάισζεο(official Eurostat Website, 2016) Παξαγσγή θαη Καηαλάισζε Headline Indicator Operational indicators Explanatory Indicators Components of domestic material consumption Domestic material consumption, by material Municipal waste generation and treatment, by type of treatment method Generation of Waste excluding major mineral waste Generation of hazardous waste, by economic activity Emissions of sulphur oxides (SO x ), by source sector Emissions of nitrogen oxides (NO x ), by source sector Resource productivity Emissions of non-methane volatile organic compounds (NMVOC), by source sector Emissions of ammonia (NH 3 ), by source sector Electricity consumption of households Organisations and sites with eco-management and audit scheme (EMAS) registration Final energy consumption by sector Motorisation rate Energy intensity of economy Ecolabel licenses Area under agrienvironmental commitment Area under organic farming Number of persons in households Livestock density index Contextual indicators Final consumption expenditure of households, by consumption purpose 106

117 Πίλαθαο Α.3 Γείθηεο Κνηλσλίαο (Official Eurostat Website, 2016) Κνηλσλία Headline Indicator Operational indicators Explanatory Indicators Persons at-risk-of-poverty, after social transfers Severely materially deprived persons Persistent-at-risk-of-poverty rate Relative median at-risk-ofpoverty gap Inequality of income distribution In work at-risk-of-poverty rate Persons at-risk-of-poverty or social exclusion Persons living in households with very low work intensity Early leavers from education and training Tertiary educational attainment, by sex, age group Long-term unemployment rate, by sex Gender pay gap in unadjusted form At-risk-of-poverty rate, by highest level of education attained At most lower secondary educational attainment by age Lifelong learning Low reading literacy performance of pupils Individuals' level of computer skills Individuals' level of internet skills Contextual indicator Public expenditure on education (for sub-theme Education) 107

118 Πίλαθαο Α.4 Γείθηεο Γεκνγξαθηθψλ αιιαγψλ (Official Eurostat Website, 2016) Γεκνγξαθηθέο αιιαγέο Headline Indicator Operational indicators Explanatory Indicators Employment rate of older workers Healthy life years and life expectancy at age 65, by sex Crude rate of total population change Aggregate replacement ratio Total fertility rate Crude rate of net migration plus adjustment General government gross debt Old-age dependency ratio (for sub-theme demography) Projected old age dependency ratio (for sub-theme demography Contextual indicators Pension expenditure projections (baseline scenario) (for subtheme public finance sustainability) Expenditure on care for the elderly (for sub-theme public finance sustainability) 108

119 Πίλαθαο Α.5 Γείθηεο Γεκφζηαο πγείαο (Official Eurostat Website, 2016) Γεκόζηα πγεία Headline Indicator Operational indicators Explanatory Indicators Suicide death rate, by age group Death rate due to chronic diseases, by sex Self-reported unmet needs for medical care due to being too expensive, by income quintile People having a longstanding illness or health problem, by income quintile Healthy life years and life expectancy at birth, by sex Urban population exposure to air pollution, by particulate matter Urban population exposure to air pollution, by ozone Index of production of toxic chemicals, by toxicity class Proportion of population living in households considering that they suffer from noise Non-fatal accidents at work by sex (NACE rev. 2, A, C-N) 109

120 Πίλαθαο Α.6 Γείθηεο Δλέξγεηαο θαη θιηκαηηθήο αιιαγήο (Official Eurostat Website, 2016) Δλέξγεηα θαη θιηκαηηθή αιιαγή Headline Indicator Operational indicators Explanatory Indicators Greenhouse gas emissions intensity of energy consumption Greenhouse gas emissions, by sector (including sinks) Projections of greenhouse gas emissions Greenhouse gas emissions Global and European surface temperature deviation Primary energy consumption Energy dependence Share of renewables in gross final energy consumption Gross inland energy consumption, by fuel Share of renewable energy in fuel consumption of transport Combined heat and power generation 110

121 Πίλαθαο Α.7 Γείθηεο Βηψζηκσλ κεηαθνξψλ (Official Eurostat Website, 2016) Βηώζηκεο κεηαθνξέο Headline Indicator Operational indicators Explanatory Indicators Energy consumption of transport relative to GDP Modal split of passenger transport Modal split of freight transport Greenhouse gas emissions by transport mode People killed in road accidents Volume of freight transport relative to GDP Volume of passenger transport relative to GDP Energy consumption by transport mode Emissions of nitrogen oxides (NO x) from transport Emissions of particulate matter from transport Average CO 2 emissions per km from new passenger cars Contextual indicator HICP - annual average indices for transport prices Πίλαθαο Α.8 Γείθηεο Φπζηθψλ πεγψλ (Official Eurostat Website, 2016) Φπζηθέο πεγέο Headline Indicator Operational indicators Explanatory Indicators Sufficiency of sites designated under the EU Habitats directive Water exploitation index Deadwood Population connected to urban waste water treatment with at least secondary treatment Common bird index Biochemical oxygen demand in rivers Fishing fleet, total engine power Artificial land cover Forest increment and fellings Gross nutrient balance on agricultural land 111

122 Πίλαθαο Α.9 Γείθηεο Γηεζλήο ζπλεξγαζίαο (Official Eurostat Website, 2016) Γηεζλή ζπλεξγαζία Headline Indicator Operational indicators Explanatory Indicators EU imports from developing countries by group of products EU imports from developing countries, by income group EU imports from leastdeveloped countries by group of products Aggregated measurement of support for agriculture Official development assistance as share of gross national income Foreign direct investment in developing countries, by income group Total EU financing for developing countries, by type Official development assistance, by income group Untied official development assistance Bilateral official development assistance by category Population living on less than 1.90 USD per day CO 2 emissions per inhabitant in the EU and in developing countries Population with sustainable access to an improved water source Contextual indicators Official development assistance per inhabitant (for sub-theme financing for SD) 112

123 Πίλαθαο Α.10 Γείθηεο Αζηηθήο δηαθπβέξλεζεο (Official Eurostat Website, 2016) Αζηηθή δηαθπβέξλεζε Headline Indicator Operational indicators Explanatory Indicators New infringement cases Transposition deficit No headline indicator Voter turnout in national and EU parliamentary elections E-government usage by individuals Shares of environmental and labour taxes in total tax revenues from taxes and social contributions Implicit tax rate on energy Contextual indicator Level of citizens confidence in EU institutions (for sub-theme policy coherence and effectiveness) 113

124 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Β Γηαγξάκκαηα πνξείαο αλαιπκέλσλ δεηθηώλ, κε γλσζηά δεδνκέλα, αλά θξάηνο - κέινο Δηθόλα Β.1 Α.Δ.Π. / θάηνηθν (GDP per capita) (tsdec100), [Δπξψ/Κάηνηθν], (Official Eurostat Website, 2016) 114

125 Δηθόλα Β.2 Πνζνζηφ Αλεξγίαο (tide450), [%], (Official Eurostat Website, 2016) 115

126 Δηθόλα Β.3 Δλεξγεηαθή έληαζε ηεο νηθνλνκίαο (tide360), [Σ.Η.Π./Δπξψ], (Official Eurostat Website, 2016) 116

127 Δηθόλα Β.4 Παξαγσγηθφηεηα εξγαζίαο (tsdec310), [Δπξψ/ Δξγαηνψξεο], (Official Eurostat Website, 2016) 117

128 Δηθόλα Β.5 Έκκεζνο θνξνινγηθφο ζπληειεζηήο ζηελ ελέξγεηα (tsdcc360), (Official Eurostat Website, 2016) 118

129 Δηθόλα Β.6 Δγρψξηα Καηαλάισζε Τιηθνχ (ΔΚΤ) (tsdpc230), [Υηιηάδεο Μεηξηθνί ηφλνη/έηνο], (Official Eurostat Website, 2016) 119

130 Δηθόλα Β.7 Παξαγσγηθφηεηα Πφξσλ (tsdpc100), [Δπξψ / ΚG], (Official Eurostat Website, 2016) 120

131 Δηθόλα Β.8 Καηαλάισζε Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο απφ θαηνηθίεο (tsdpc310), [kwh / εκέξα], (Official Eurostat Website, 2016) 121

132 Δηθόλα Β.9 Παξαγσγή Δπηθίλδπλσλ Απνβιήησλ (tsdpc250), [KG/Κάηνηθν θαη έηνο], (Official Eurostat Website, 2016) 122

133 Δηθόλα Β.10 Άλζξσπνη ζε θίλδπλν θηψρεηαο ή θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ (AROP) (tsdcs100),[%] (Official Eurostat Website, 2016) 123

134 Δηθόλα Β.11 Άλζξσπνη πνπ εγθαηαιείπνπλ πξφσξα ηελ εθπαίδεπζε (t2020_40), [%] (Official Eurostat Website, 2016) 124

135 Δηθόλα Β.12 Πνζνζηφ απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο (tsdde100) [%] (Official Eurostat Website, 2016) 125

136 Δηθόλα Β.13 Έθζεζε ηνπ αζηηθνχ πιεζπζκνχ ζηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε απφ αησξνχκελα ζσκαηίδηα (tsdph370), [µg/m³] (Official Eurostat Website, 2016) 126

137 Δηθόλα Β.14 Έηε πγηνχο δσήο (ΔΤΕ) (tsdph100), [Έηε], (Official Eurostat Website, 2016) 127

138 Δηθόλα Β.15 Δθπνκπέο αεξίνπ ζεξκνθεπίνπ (t2020_30), [tco 2 e], (Official Eurostat Website, 2016) 128

139 Δηθόλα Β.16 Ζιεθηξηθή ελέξγεηα απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο (ΑΠΔ) (tsdcc300), [%] (Official Eurostat Website, 2016) 129

140 ΔηθόλαΒ.17 Δλεξγεηαθή εμάξηεζε (tsdcc310), [%], (Official Eurostat Website, 2016) 130

141 Δηθόλα Β.18 Αθαζάξηζηε εγρψξηα θαηαλάισζε ελέξγεηαο (AEK) (tsdcc320), [Υηιηάδεο Σ.Η.Π.], (Official Eurostat Website, 2016) 131

142 Δηθόλα Β.19 Δλεξγεηαθή θαηαλάισζε κεηαθνξψλ ζε ζρέζε κε ην ΑΔΠ (tsdtr100), [Σ.Η.Π. / Δπξψ], (Official Eurostat Website, 2016) 132

143 Δηθόλα Β.20 Μέζε εθπνκπή CO 2 απφ λέα απηνθίλεηα αλά ρηιηφκεηξν (tsdtr450), [CO 2 gr/km], (Official Eurostat Website, 2016) 133

144 Δηθόλα Β.21 Κάιπςε γεο απφ ηερλεηφ πεξηβάιινλ (tsdnr510),[%], (Official Eurostat Website, 2016) 134

145 Δηθόλα Β.22 Δηζαγσγέο απφ αλαπηπζζφκελεο ρψξεο (tsdgp210) [Δπξψ], [%] (Official Eurostat Website, 2016) 135

146 Δηθόλα Β.23 Υξήζε ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο (tsdgo330), [%] (Official Eurostat Website, 2016) 136

147 Δηθόλα Β.24 Δπίπεδν εκπηζηνζχλεο πνιηηψλ ζηα ζεζκηθά φξγαλα ηεο ΔΔ (tsdgo510), [%] (Official Eurostat Website, 2016) 137