Χρηματοοικονομική Ανάλυση Του Κλάδου Της Κινητής Τηλεφωνίας Στην Ελλάδα Κατά Τη Χρονική Περίοδο

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Πειραιώς Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων Π.Μ.Σ. Τεχνοοικονομικής Διοίκησης Ψηφιακών Συστημάτων Χρηματοοικονομική Ανάλυση Του Κλάδου Της Κινητής Τηλεφωνίας Στην Ελλάδα Κατά Τη Χρονική Περίοδο Διπλωματική εργασία Πυλιώτης Β. Δημήτριος Επιβλέπων Καθηγητής: Αρτίκης Π. Γεώργιος Αθήνα 11 Φεβρουαρίου 2016

2 στο Μαράκι, στη Βασιλική και στον Πάρι

3 Ευχαριστίες Με την ολοκλήρωση της συγκεκριμένης εργασίας θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές ευχαριστίες μου στον επιβλέποντα καθηγητή Γ. Αρτίκη για τη βοήθεια που μου πρόσφερε σε όλα τα επίπεδα της συνεργασίας μας. Θα ήθελα επίσης να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στην οικογένεια μου και στο φίλο μου τον Κώστα για την βοήθεια που μου παρείχαν σε αυτή μου την προσπάθεια.

4 Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή 6 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων Σχετικά με την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων Στατιστική ανάλυση Κριτική διερεύνηση δεικτών Δείκτες συνολικής αποδοτικότητας Δείκτες περιθωρίου κέρδους Δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας Δείκτες αποτελεσματικότητας Δείκτες ρευστότητας Δείκτες δανειακής επιβάρυνσης Δείκτες κάλυψης τόκων και μερισμάτων Δείκτες παγιοποίησης περιουσίας Δείκτες χρηματοδότησης ενεργητικού Δείκτες σε τρέχουσες αξίες Κριτική διερεύνηση πινάκων κίνησης κεφαλαίων Συμπεράσματα Συνοπτική ανάλυση της οικονομίας Γενικά Εξελίξεις και προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας Εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ Εξελίξεις και προοπτικές της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας 27 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου Σχετικά με την πορεία της αγοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών στην Ελλάδα Κινητές επικοινωνίες Συνδρομές Χρήση των δικτύων κινητής τηλεφωνίας Σύγκριση κίνησης από σταθερό και κινητό τηλέφωνο Έσοδα από κινητές υπηρεσίες Διασύνδεση κινητής τηλεφωνίας Φορητότητα αριθμών Παρουσίαση εταιρειών Cosmote

5 5.1.1 Γενικές πληροφορίες Ιστορικά στοιχεία Καρτοκινητή Θυγατρικές Cosmote ONE Χορηγίες Μετοχική Σύνθεση Vodafone Γενικές πληροφορίες Χορηγίες Vodafone Greece Σχετικά με τη Vodafone Greece Vodafone Home Λανσάρισμα 4G δικτύου (2012) Σκάνδαλο τηλεφωνικών υποκλοπών Wind Γενικές πληροφορίες Αλλαγή ονόματος σε TIM HELLAS Αλλαγή ονόματος σε WIND HELLAS Σήμερα Κριτική διερεύνηση αριθμοδεικτών Cosmote Εφαρμογή και υπολογισμός αριθμοδεικτών (Cosmote) Δείκτες αποδοτικότητας (Cosmote) Δείκτες περιθωρίου κέρδους (Cosmote) Δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας (Cosmote) Δείκτες αποτελεσματικότητας (Cosmote) Δείκτες αποτελεσματικότητας (Cosmote) Δείκτες δανειακής επιβάρυνσης (Cosmote) Δείκτες παγιοποίησης (Cosmote) Δείκτες χρηματοδότησης ενεργητικού (Cosmote) Κριτική διερεύνηση αριθμοδεικτών (Cosmote) Vodafone Εφαρμογή και υπολογισμός αριθμοδεικτών (Vodafone) Δείκτες αποδοτικότητας (Vodafone) Δείκτες περιθωρίου κέρδους (Vodafone) Δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας (Vodafone) Δείκτες αποτελεσματικότητας (Vodafone) Δείκτες αποτελεσματικότητας (Vodafone) Δείκτες δανειακής επιβάρυνσης (Vodafone)

6 Δείκτες παγιοποίησης (Vodafone) Δείκτες χρηματοδότησης ενεργητικού (Vodafone) Κριτική διερεύνηση αριθμοδεικτών (Vodafone) Wind Εφαρμογή και υπολογισμός αριθμοδεικτών (Wind) Δείκτες αποδοτικότητας (Wind) Δείκτες περιθωρίου κέρδους (Wind) Δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας (Wind) Δείκτες αποτελεσματικότητας (Wind) Δείκτες αποτελεσματικότητας (Wind) Δείκτες δανειακής επιβάρυνσης (Wind) Δείκτες παγιοποίησης (Wind) Δείκτες χρηματοδότησης ενεργητικού (Wind) Κριτική διερεύνηση αριθμοδεικτών (Wind) Σύγκριση αριθμοδεικτών μεταξύ των εταιριών Γραφική σύκριση αριθμοδεικτών Συνοπτική σύκριση και εξαγωγή συμπερασμάτων Επίλογος 99 9 Βιβλιογραφία 100 5

7 Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή 1 Εισαγωγή Στη συγκεκριμένη εργασία αντικείμενο μελέτης αποτελεί η χρηματοοικονομική ανάλυση των εταιριών κινητής τηλεφωνίας Cosmote, Vodafone και Wind, οι οποίες αποτελούν τους τρείς βασικούς παρόχους κινητών υπηρεσιών στην Ελλάδα. Η χρονική περίοδος που εξετάζουμε τις ανωτέρω επιχειρήσεις είναι το διάστημα Σκοπός μας είναι να μελετήσουμε τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την ανάλυση μας και στη συνέχεια να προσδιορίσουμε εν μέρει πιθανές μελλοντικές τάσεις / συμπεριφορές στην οικονομική εξέλιξη κάθε μίας από τις παραπάνω εταιρίες. σχετικά με τη δομή της εργασίας, αναφέρουμε επιγραμματικά τα εξής: Στο κεφάλαιο 2 σχολιάζουμε το θεωρητικό πλαίσιο της μελέτης μας και προσδιορίζουμε επί της ουσίας τη μέθοδο ανάλυσης που θα ακολουθήσουμε. Στο κεφάλαιο 3 παραθέτουμε σημαντικές πληροφορίες σχετικές με τις όποιες (κυρίως οικονομικές) εξελίξεις έχουν συντελεστεί στην παγκόσμια οικονομία, στη ζώνη του ευρώ και στην ελληνική οικονομία, κυρίως κατά το χρονικό διάστημα που μας ενδιαφέρει ( ), αλλά και γενικότερα κατά το πιο πρόσφατο παρελθόν. Στο κεφάλαιο 4 εξειδικεύουμε την παράθεση των γενικών οικονομικών πληροφοριών του κεφαλαίου 3 σε πληροφορίες που αφορούν κυρίως την εγχώρια αγορά κινητών τηλεπικοινωνιών, αλλά και σε αρκετά σημεία την αντίστοιχη αγορά τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο κεφάλαιο 5 παρουσιάζουμε συνοπτικά το προφίλ κάθε μίας από τις επιχειρήσεις που μας απασχολούν, με παράθεση στοιχείων κυρίως οικονομικής φύσης. Στο κεφάλαιο 6 γίνεται υπολογισμός και συνοπτική ανάλυση των βασικότερων αριθμοδεικτών, όπως εκείνοι έχουν οριστεί στο κεφάλαιο 2, για κάθε μία επιχείρηση ξεχωριστά, πάντα κατά το διάστημα Στο κεφάλαιο 7 γίνεται γραφική σύγκριση μεταξύ των συγκεκριμένων εταιριών επί των οικονομικών μεταβλητών που έχουν υπολογιστεί για κάθε μία εξ' αυτών ξεχωριστά στο κεφάλαιο 6. Το ίδιο κεφάλαιο κλείνει με μία συνοπτική συγκριτική ερμηνεία των ανωτέρω αποτελεσμάτων. Τέλος, στο κεφάλαιο 8 σχολιάζουμε συνοπτικά τυχόν μελλοντικές τάσεις σχετικά με συγκεκριμένα οικονομικά μεγέθη που αφορούν κάθε μία από τις εταιρίες Cosmote, Vodafone και Wind ξεχωριστά. Στο τέλος των κεφαλαίων βρίσκονται οι βιβλιογραφικές αναφορές που χρησιμοποιήθηκαν. 6

8 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων Το συγκεκριμένο κεφάλαιο αποτελεί το θεωρητικό πλαίσιο πάνω στο οποίο βασίζεται η εργασία στο σύνολό της. Αναλυτικότερα, γίνεται λόγος για την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων μίας επιχείρησης, τους σκοπούς που αυτή εξυπηρετεί, όπως επίσης και για την σημαντικότητα των συμπερασμάτων που απορρέουν από μία τέτοια ανάλυση για τον εκάστοτε παρατηρητή / αναλυτή. Άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτού του είδους την ανάλυση είναι η χρήση αριθμοδεικτών, τους οποίους ορίζουμε στη συνέχεια του κεφαλαίου και περιγράφουμε τη φυσική τους ερμηνεία για μία επιχείρηση. Σημειώνουμε δε ότι σε κάθε βασικό στρατηγικό άξονα στον οικονομικό προσδιορισμό μίας επιχείρησης αντιστοιχίζουμε σχετικές κατηγορίες αριθμοδεικτών. Τέλος, γίνεται αναφορά στη σημασία και τη χρησιμότητα των πινάκων κίνησης κεφαλαίων. 2.1 Σχετικά με την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων Η ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων μίας επιχείρησης αποτελεί το πρώτο στάδιο του στρατηγικού προσδιορισμού της, καθώς τα συμπεράσματα που απορρέουν από την ανάλυση αυτή παρέχουν ουσιώδεις πληροφορίες τόσο για το εσωτερικό, όσο και για το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης (SWOT analysis). Η συγκεκριμένη ανάλυση δίνει μία σημαντική εικόνα για τη συνολική οικονομική κατάσταση της επιχείρησης που αφορά, υποδεικνύοντας παράλληλα πιθανούς προβληματικούς τομείς της διάρθρωσης και της λειτουργίας του οικονομικού οργανισμού υπό μελέτη ([2]). Οι δημοσιευμένες λογιστικές καταστάσεις μίας επιχείρησης, είναι οι εξής: (i) Ο ισολογισμός (ii) Η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης Στην πράξη, οι δημοσιευμένες λογιστικές καταστάσεις μίας επιχείρησης αποτελούν την πλέον άμεση και σημαντική πηγή άντλησης πληροφοριών που έχει στη διάθεση του κάποιος εξωτερικός αναλυτής, θέλοντας να διερευνήσει την χρηματοοικονομική κατάσταση ενός συγκεκριμένου οικονομικού οργανισμού. Στις δημοσιευμένες λογιστικές καταστάσεις μίας επιχείρησης, περιλαμβάνονται: (i) Τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης (ii) Οι πηγές προέλευσης των κεφαλαίων της (iii) Τα οικονομικά αποτελέσματα από τις διάφορες δραστηριότητές της 7

9 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων καθώς και άλλα χρήσιμα στοιχεία ([12]). Οι λογιστικές καταστάσεις μίας επιχείρησης αποτελούν ιστορικά έγγραφα. Σε αυτές είναι καταγεγραμμένες διάφορες πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία της επιχείρησης σε μία συγκεκριμένη περίοδο του παρελθόντος. Συχνά όμως, η ανάλυση τους αποσκοπεί στην εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με το μέλλον του οικονομικού οργανισμού. Τα συμπεράσματα βέβαια ποικίλουν, ανάλογα με τον αναλυτή ([1]). Για παράδειγμα: (i) Οι μέτοχοι μίας επιχείρησης ενδιαφέρονται σχετικά με τα μελλοντικά κέρδη και τα μερίσματα που θα διανεμηθούν (ii) Οι πιστωτές της επιχείρησης ενδιαφέρονται να εκτιμήσουν την δυνατότητα της να αποπληρώνει δάνεια (iii) Η διοίκηση της επιχείρησης ενδιαφέρεται να αποτιμήσει τη δυνατότητα που υπάρχει για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης και των μελλοντικών σχεδίων του οικονομικού οργανισμού Κατά την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων μίας επιχείρησης γίνεται προσεκτική επιλογή διαφόρων στοιχείων. Η χρήση εργαλείων όπως αριθμοδείκτες και πίνακες κίνησης κεφαλαίων αποσκοπούν στην πληρέστερη μελέτη βασικών μεταβλητών που σχετίζονται με τον συγκεκριμένο οικονομικό οργανισμό, στις οποίες συγκαταλέγονται ([4]): (i) Η αποδοτικότητα (ii) Το περιθώριο κέρδους (iii) Η κυκλοφοριακή ταχύτητα (iv) Η αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των αποθεμάτων και των πιστώσεων (v) Η ρευστότητα (vi) Η δανειακή επιβάρυνση (vii) Το περιθώριο ασφαλείας (viii) Η σύνθεση των ενεργητικών στοιχείων (ix) Η χρηματοδοτική διάρθρωση Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι παρά την εξαιρετική χρησιμότητα της ανάλυσης των λογιστικών καταστάσεων, ελλοχεύουν οι ακόλουθοι κίνδυνοι: 8

10 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων (i) Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τη σύνταξη των λογιστικών καταστάσεων σε διαφορετικές επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου ενδέχεται να μην είναι συμβατές. Κάτι τέτοιο έχει ως αποτέλεσμα η σύγκριση του ίδιου στοιχείου διαφορετικών επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου να μην οδηγεί απαραίτητα σε ασφαλή συμπεράσματα. (ii) Η θεώρηση ότι τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την συγκεκριμένη ανάλυση μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για μελλοντικές αποφάσεις. Στην πράξη αποδεικνύεται ότι τα συμπεράσματα που απορρέουν από τη μελέτη των λογιστικών καταστάσεων είναι πειραματικά και όχι καταληκτικά. Ο ενδιαφερόμενος αναλυτής οφείλει να χρησιμοποιεί τα συμπεράσματα κριτικά, διερευνώντας περισσότερο εκείνα που προβληματίζουν. Όπως απορρέει από τα ανωτέρω, ο εκάστοτε αναλυτής οφείλει να είναι γνώστης του συγκεκριμένου κλάδου της οικονομίας που δραστηριοποιείται μία επιχείρηση υπό μελέτη, προκειμένου να αξιοποιηθούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό οι λογιστικές καταστάσεις και να αποφευχθούν τυχόν λάθος συμπεράσματα. Με τη σειρά της, η ανάλυση ενός κλάδου προϋποθέτει τη θεώρηση και τη γνώση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος, δηλαδή της εγχώριας και διεθνούς οικονομίας. Μία (γενική) μέθοδος ανάλυσης των λογιστικών καταστάσεων αποτελεί η ακόλουθη, η οποία απαρτίζεται από τις εξής διαδοχικές φάσεις: (i) Στατιστική ανάλυση (ii) Κριτική διερεύνηση των δεικτών (iii) Κριτική διερεύνηση των πινάκων κίνησης κεφαλαίων (iv) Εξαγωγή συμπερασμάτων Οι παραπάνω φάσεις θα αποτελέσουν αντικείμενο ενασχόλησής μας στη συνέχεια του κεφαλαίου 2. Η ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων ενός οικονομικού οργανισμού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την παρούσα χρηματοοικονομική κατάσταση της επιχείρησης, συνδέεται άμεσα με την κυκλοφορία χρηματοοικονομικών πληροφοριών για εκείνη και αξιοποιείται από τους άμεσα ενδιαφερόμενους για τη λήψη οικονομικών αποφάσεων. Η συγκεκριμένη ανάλυση ενδιαφέρει όσους έχουν ή σκοπεύουν να δημιουργήσουν κάποια σχέση με μία επιχείρηση. Βασικά παραδείγματα ενδιαφερομένων είναι τα ακόλουθα: (i) Οι μέτοχοι μίας επιχείρησης. Ως γνωστόν, οι μέτοχοι είναι αυτοί που παρέχουν τα κεφάλαια τους σε μία επιχείρηση, τα οποία εκτίθενται σε διάφορους 9

11 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων κινδύνους. Οι συγκεκριμένοι αποσκοπούν κατά κύριο ρόλο στην λήψη κάποιων μερισμάτων στο μέλλον κατά τη διάρκεια της επένδυσης του κεφαλαίου τους, στην πιθανή λήψη κάποιων δικαιωμάτων που σχετίζονται με τη διανομή των αποθεματικών της επιχείρησης καθώς επίσης και στην αυξημένη τιμή που μπορεί να έχουν κάποιοι τίτλοι στην αγορά, με συνέπεια την πραγματοποίηση κέρδους. (ii) Οι δανειστές μίας επιχείρησης. Πρόκειται για όλους εκείνους που δανείζουν σε μία επιχείρηση κεφάλαια. Η επιχείρηση (συνήθως) δανείζεται βραχυπρόθεσμα από τράπεζες και άλλους πιστωτικούς οργανισμούς με σκοπό να είναι σε θέση να αντλεί τα κεφάλαια που εκείνη χρειάζεται. Τα κεφάλαια που δανείζεται είναι υποχρεωμένη να τα επιστρέψει ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης. Στην περίπτωση που παρουσιάσει ζημιές, ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι πιστωτές της για την επιστροφή των δανειακών τους κεφαλαίων αυξάνεται. Έτσι παρατηρεί κανείς ότι οι βραχυχρόνιοι δανειστές ενδιαφέρονται κυρίως για τη βραχυχρόνια οικονομική κατάσταση της επιχείρησης, όπως επίσης για την ρευστότητα των κυκλοφοριακών της στοιχείων και για την ταχύτητα κυκλοφορίας τους. Οι μακροχρόνιοι πιστωτές ενός οικονομικού οργανισμού αποβλέπουν σε πιό λεπτομερειακή ανάλυση σχετικά με μελλοντικές εισροές κεφαλαίων, την οικονομική θέση που μπορεί να έχει εκείνη κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, την ικανότητά της να διατηρήσει αυτή την οικονομική κατάσταση κάτω από διαφορετικές οικονομικές συνθήκες, όπως επίσης και για την δυναμικότητα των κερδών της. (iii) Η διοίκηση μίας επιχείρησης. Η ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων μίας επιχείρησης αποτελεί πολύτιμο εργαλείο στα χέρια της διοίκησής της. Τα συμπεράσματα που απορρέουν από την ανάλυση αυτή σχετικά με την κατάσταση και τις δραστηριότητές τις συχνά παίζουν καταλυτικό ρόλο στη λήψη σχετικών μέτρων και αποφάσεων, κυρίως ως προς την αντιμετώπιση δυσμενών καταστάσεων. (iv) Εξαγορά / συγχώνευση επιχειρήσεων. Όταν επίκειται η εξαγορά ή συγχώνευση δύο ή περισσότερων επιχειρήσεων από κάποια άλλη, η ανάλυση και η ερμηνεία των οικονομικών στοιχείων των εμπλεκομένων επιχειρήσεων από ειδικούς είναι ουσιώδης για τον προσδιορισμό της οικονομικής και της λειτουργικής τους αξίας. (v) Ελεγκτές λογιστικών καταστάσεων. Οι ελεγκτές λογιστικών καταστάσεων επιχειρήσεων είναι υπεύθυνοι για την ανάλυση της λογιστικής κατάστασης μίας επιχείρησης και παρακολουθούν τις μεταβολές που ενδέχεται να συμβαίνουν στα αντίστοιχα οικονομικά στοιχεία. Ο εντοπισμός τυχόν λαθών ή / και ατασθαλιών είναι μία από τις βασικές πτυχές του έργου που επιτελούν. 10

12 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων Τέλος, αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι και άλλες ομάδες ενδιαφερομένων, όπως για παράδειγμα οι εφοριακοί ελεγκτές, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις ακόμα και οι πελάτες μίας επιχείρησης συχνά κάνουν χρήση των λογιστικών της καταστάσεων και των συμπερασμάτων που προκύπτουν από την αντίστοιχη ανάλυση. 2.2 Στατιστική ανάλυση Η στατιστική ανάλυση μίας επιχείρησης περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια ([4]): (i) Τον καθορισμό του αριθμού των χρήσεων που θα συμπεριληφθούν στην ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων. Στην πράξη λαμβάνονται υπόψη τουλάχιστον οι πέντε (5) τελευταίες χρήσεις. (ii) Τη λογιστική τυποποίηση των λογαριασμών του ισολογισμού με σκοπό την καλύτερη κατανόηση του περιεχόμενού τους. Η σύγκριση των λογιστικών καταστάσεων δύο (2) ή περισσότερων επιχειρήσεων προϋποθέτει τη συμβατότητα των μεθόδων που χρησιμοποιούνται, προκειμένου οι ενδιαφερόμενοι να μπορούν να καταλήξουν σε σχετικά ασφαλή συμπεράσματα. (iii) Τη λογιστική τυποποίηση των καταστάσεων αποτελεσμάτων χρήσης σε παρόμοιες με τις περιπτώσεις που έχουν ήδη αναφερθεί. Η εφαρμογή αυτής της διαδικασίας αποσκοπεί στον εντοπισμό και κατ' επέκταση στην απαλοιφή τυχόν ανώμαλων κονδυλίων. (iv) Την παράθεση και σύγκριση των ισολογισμών κατά χρονική σειρά, ξεκινώντας από τον ισολογισμό της παλαιότερης χρήσης. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η σύγκριση των ισολογισμών διαδοχικών χρήσεων, ενώ ο εντοπισμός των παραγόντων που άλλαξαν τη χρηματοοικονομική εικόνα της επιχείρησης καθίσταται ευκολότερος. Με την παράθεση διαδοχικών καταστάσεων γίνεται πιο εύκολος και ο εντοπισμός πιθανόν τάσεων. (v) Την ανάλυση των κοινών μεγεθών με σκοπό τον προσδιορισμό των τάσεων των ποσοστών που προκύπτουν για κάθε επιμέρους στοιχείο. Τα στοιχεία του ενεργητικού εκφράζονται ποσοστιαία επί του συνόλου του ενεργητικού και αντίστοιχα συμβαίνει για τα στοιχεία του παθητικού. Η ανάλυση των κοινών μεγεθών παρέχει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με την κατανομή των περιουσιακών στοιχείων μίας επιχείρησης όπως επίσης και για τους πόρους χρηματοδότησης. (vi) Την ανάλυση των δεικτών τάσης, μέσω της οποίας εκφράζονται τα στοιχεία των διαδοχικών ισολογισμών ως ποσοστό των αντίστοιχων στοιχείων του αρχικού ισολογισμού, ο οποίος εκλαμβάνεται ως ισολογισμός βάσης. Μέσω 11

13 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων αυτής της ανάλυσης διαπιστώνονται οι μεταβολές των λογαριασμών, όπως επίσης η σημαντικότητα και ο ρυθμός εξέλιξης των συγκεκριμένων αλλαγών κατά την εξεταζόμενη περίοδο. (vii) Την εμφάνιση των καταστάσεων αποτελεσμάτων χρήσης με κάθετη μορφή παραθέτοντας τις καταστάσεις που μελετήθηκαν κατά χρονική σειρά. (viii) Την ανάλυση των κοινών μεγεθών, εκφράζοντας κάθε στοιχείο μίας κατάστασης ως ποσοστό επί των συνολικών πωλήσεων. Με αυτόν τον τρόπο καθίσταται δυνατό για τον αναλυτή να αντιληφθεί άμεσα πως κατανέμεται κάθε ευρώ πωλήσεων σε επιμέρους κόστη, έξοδα και κέρδη. (ix) Την ανάλυση των δεικτών που προκύπτουν όταν εκφραστούν τα επιμέρους στοιχεία των (χρονικά) διαδοχικών καταστάσεων ως ποσοστά επί των αντίστοιχων στοιχείων της αρχικής κατάστασης, η οποία και αποτελεί την κατάσταση βάσης. (x) Τον υπολογισμό των αριθμοδεικτών της επιχείρησης υπό μελέτη. Οι αριθμοδείκτες μίας επιχείρησης είναι κλάσματα που στον αριθμητή τους έχουν ένα κονδύλιο του ισολογισμού ή της κατάστασης αποτελεσμάτων χρήσης, ενώ στον παρανομαστή έχουν κάποιο άλλο κονδύλιο. Σημειώνουμε δε ότι οι αριθμοδείκτες αποτελούν το κυριότερο εργαλείο της ανάλυσης των λογιστικών καταστάσεων μίας επιχείρησης. (xi) Τη σύνταξη των πινάκων κίνησης κεφαλαίων του εξεταζόμενου οικονομικού οργανισμού. Οι συγκεκριμένοι πίνακες αποτελούν συνήθως το δεύτερο κατά σπουδαιότητα εργαλείο ανάλυσης των λογιστικών καταστάσεων μίας επιχείρησης, μετά τους αριθμοδείκτες. (xii) Την ανεύρεση των αντίστοιχων αριθμοδεικτών και πινάκων κίνησης κεφαλαίων των κυριότερων ανταγωνιστών της επιχείρησης υπό μελέτη, κατά την ίδια πάντα χρονική περίοδο. Ως ανταγωνιστή μίας συγκεκριμένης επιχείρησης εννοούμε, κατά το προφανές, μία άλλη επιχείρηση με παρόμοια υπόσταση και φάσμα δραστηριοτήτων με τον υπό εξέταση οικονομικό οργανισμό. (xiii) Τον προσδιορισμό για την ίδια χρονική περίοδο των μέσων δεικτών και των μέσων πινάκων κίνησης κεφαλαίων του ευρύτερου οικονομικού κλάδου στον οποίο δραστηριοποιείται η εξεταζόμενη επιχείρηση. Ως ευρύτερο οικονομικό κλάδο εννοούμε, κατά το προφανές, το σύνολο όλων των επιχειρήσεων με κοινά χαρακτηριστικά με μία ορισμένη επιχείρηση - για παράδειγμα, την επιχείρηση που εξετάζουμε. 12

14 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων (xiv) Τη γραφική απεικόνιση της (χρονικής) εξέλιξης των αριθμοδεικτών της επιχείρησης που εξετάζεται, συμπεριλαμβάνοντας και τους ανταγωνιστές του κλάδου. Στην συγκεκριμένη απεικόνιση μπορεί να γίνει παράθεση επιπλέον στοιχείων, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, όπως για παράδειγμα στοιχείων που αφορούν τις πωλήσεις, τα κόστη, τα πάγια ενεργητικά κ.α. 2.3 Κριτική διερεύνηση δεικτών Όπως έχουμε ήδη αναφέρει στις προηγούμενες ενότητες αυτού του κεφαλαίου, οι χρηματοοικονομικοί αριθμοδείκτες αποτελούν ένα από τα πλέον χρήσιμα εργαλεία που έχει στη διάθεση του ο ενδιαφερόμενος για την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων μίας επιχείρησης. Η χρήση τους σχετίζεται άμεσα με τα εξής πλεονεκτήματα: (i) Οι ποσοτικές σχέσεις δίνουν μία συνοπτική εικόνα της κατάστασης της επιχείρησης, καθιστώντας τον αναλυτή σε θέση να πραγματοποιήσει μία πρώτη διάγνωση των ζωτικών σημείων της επιχείρησης. (ii) Οι αριθμοδείκτες προσφέρονται για τη δημιουργία προτύπων ενός οικονομικού κλάδου σύμφωνα με τα οποία οι υπό εξέταση επιχειρήσεις μπορούν να συγκριθούν και να αξιολογηθούν. (iii) Οι αριθμοδείκτες εξαλείφουν τις διαφορές μεταξύ των απόλυτων αριθμών των μεγεθών, οι οποίες μπορεί να οφείλονται στις διαφορές μεγέθους μεταξύ των συγκρινόμενων επιχειρήσεων. (iv) Οι αριθμοδείκτες προσφέρονται για χρήση σε διάφορα στατιστικά μοντέλα πρόβλεψης και απόφασης. Όπως είναι λογικό, οι συγκεκριμένοι δείκτες δεν παρέχουν καμία χρησιμότητα ως απόλυτοι αριθμοί, παρά μόνο ως μέτρα σύγκρισης. Για να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα εξαγωγής λανθασμένων συμπερασμάτων, οι αριθμοδείκτες πρέπει να συγκριθούν με όσο το δυνατόν περισσότερα πρότυπα σύγκρισης. Τα σημαντικότερα από αυτά τα πρότυπα είναι τα ακόλουθα: (iv.i) Οι προγενέστεροι αριθμοδείκτες της ίδιας επιχείρησης. Η διαχρονική σύγκριση μεταξύ τους παρέχει τη δυνατότητα στον αναλυτή να διαπιστώσει αν η χρηματοοικονομική κατάσταση της επιχείρησης βελτιώνεται ή χειροτερεύει. (iv.ii) Η σύγκριση (για την ίδια πάντα χρονική περίοδο) με τους αντίστοιχους δείκτες των ανταγωνιστριών επιχειρήσεων. Οι συγκρίσιμες επιχειρήσεις οφείλουν όχι μόνο να ανήκουν στον ίδιο ευρύτερο οικονομικό κλάδο, αλλά επίσης να έχουν παρεμφερές εύρος δραστηριοτήτων και οικονομικό μέγεθος. 13

15 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων (iv.iii) Οι μέσοι δείκτες (για την ίδια πάντα χρονική περίοδο) του ευρύτερου οικονομικού κλάδου στον οποίο δραστηριοποιείται η εξεταζόμενη επιχείρηση. Τονίζουμε δε το εξής λεπτό σημείο: στην περίπτωση που η εξεταζόμενη επιχείρηση έχει συνολικά καλύτερους δείκτες από το μέσο όρο των αντίστοιχων δεικτών του κλάδου, δεν συνεπάγεται απαραίτητα ότι η επιχείρηση είναι υγιής. Για παράδειγμα, θα μπορούσε η συνολική πορεία του κλάδου να μην είναι ικανοποιητική και απλά η εξεταζόμενη επιχείρηση να έχει καλύτερη πορεία από τις λοιπές συναφείς επιχειρήσεις. Άλλο δυνατό ενδεχόμενο αποτελεί η σχετική πτώση της επιχείρησης σε σχέση με την άμεση παρελθοντική της δραστηριότητα, παρά το γεγονός ότι παρουσιάζει καλύτερους από το μέσο όρο δείκτες. (v) Οι βασικότερες κατηγορίες αριθμοδεικτών για τις οποίες θα μιλήσουμε διεξοδικότερα στη συνέχεια αυτού του κεφαλαίου είναι οι ακόλουθες: (v.i) Δείκτες αποδοτικότητας (v.ii) Δείκτες περιθωρίου κέρδους (v.iii) Δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας (v.iv) Δείκτες αποτελεσματικότητας (v.v) Δείκτες ρευστότητας (v.vi) Δείκτες δανειακής επιβάρυνσης (v.vii) Δείκτες κάλυψης τόκων και μερισμάτων (v.viii) Δείκτες παγιοποίησης περιουσίας (v.ix) Δείκτες χρηματοδότησης ενεργητικού (v.x) Δείκτες σε τρέχουσες αξίες Δείκτες συνολικής αποδοτικότητας Ως αποδοτικότητα μίας επιχείρησης θα μπορούσε κανείς να ορίσει τη δυνατότητα της να πραγματοποιεί κέρδη. Δείκτης συνολικής αποδοτικότητας (Overall rate of return): ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στην απόδοση του συνόλου των κεφαλαίων μίας επιχείρησης και υπολογίζεται ως εξής: Συνολική αποδοτικότητα = Συνολικά κέρδη Σύνολο καθαρού ενεργητικού Ο συγκεκριμένος δείκτης προσδιορίζει το ποσοστό της απόδοσης επί του συνόλου των κεφαλαίων μίας επιχείρησης. Τα συνολικά κέρδη ορίζονται ως το άθροισμα των οργανικών κερδών, των τόκων χρεωστικών και των λοιπών εξόδων της 14

16 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων χρηματοδότησης, ενώ το σύνολο του καθαρού ενεργητικού είναι ο μέσος όρος του καθαρού ενεργητικού από την έναρξη έως τη λήξη της χρήσης. Δείκτης ιδιωφελούς αποδοτικότητας (ή αλλιώς δείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων): ο συγκεκριμένος δείκτης απεικονίζει την κερδοφόρα δυναμικότητα της επιχείρησης και υποδεικνύει κατά πόσο επιτεύχθηκε το ικανοποιητικό και επιθυμητό αποτέλεσμα. Υπολογίζεται ως εξής: Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων = Καθαρά κέρδη Σύνολο ιδίων κεφαλαίων Δείκτες περιθωρίου κέρδους Δείκτης μεικτού περιθωρίου κέρδους (Gross pro t margin ratio): ο συγκεκριμένος δείκτης εκφράζει τα συνολικά κέρδη που πραγματοποιεί η επιχείρηση ως ποσοστό επί του συνόλου των καθαρών πωλήσεών της. Υπολογίζεται ως εξής: Μικτό περιθώριο κέρδους = Συνολικά κέρδη Καθαρές πωλήσεις Ο συγκεκριμένος δείκτης αποτελεί ουσιαστικά μία ένδειξη κατά πόσο η εξεταζόμενη επιχείρηση λειτουργεί καλά ή όχι. Το περιθώριο κέρδους μπορεί να βελτιωθεί με την αύξηση των τιμών πώλησης των παραγόμενων προϊόντων ή των παρεχόμενων υπηρεσιών της επιχείρησης, με την αύξηση του αριθμού των πωλήσεων προϊόντων ή / και υπηρεσιών, με τη μείωση του κόστους που έχουν για την επιχείρηση τα ανωτέρω, ή ακόμα και με συνδυασμό των τριών αυτών παραγόντων. Δείκτης καθαρού περιθωρίου κέρδους (Net pro t margin ratio): ο συγκεκριμένος δείκτης εκφράζει το καθαρό κέρδος που παράγει η επιχείρηση ως ποσοστό επί των καθαρών πωλήσεών της. Υπολογίζεται ως εξής: Καθαρό περιθώριο κέρδους = Καθαρά κέρδη Καθαρές πωλήσεις Δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας Δείκτης συνολικής κυκλοφοριακής ταχύτητας (Net asset turnover ratio): ο συγκεκριμένος δείκτης προσδιορίζει τον αριθμό των κύκλων περιστροφής που πραγματοποιούν τα κεφάλαια που επενδύθηκαν σε ενεργητικά στοιχεία μέσα σε ένα έτος. Υπολογίζεται ως εξής: Συνολική κυκλοφοριακή ταχύτητα = Καθαρές πωλήσεις Σύνολο καθαρού ενεργητικού 15

17 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων Δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας παγίων (Fixed asset turnover ratio): ο συγκεκριμένος δείκτης προσδιορίζει τον βαθμό χρησιμοποίησης των παγίων περιουσιακών στοιχείων μίας επιχείρησης σε σχέση με τις πωλήσεις της. Υπολογίζεται ως εξής: Κυκλοφοριακή ταχύτητα παγίου ενεργητικού = Καθαρές πωλήσεις Πάγιο ενεργητικό Δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας κυκλοφορούντος ενεργητικού (Current asset turnover ratio): ο συγκεκριμένος δείκτης εκφράζει το βαθμό χρήσης του κυκλοφορούντος ενεργητικού μίας επιχείρησης σε σχέση με τις συνολικές πωλήσεις της. Υπολογίζεται ως εξής: Κυκλοφοριακή ταχύτητα κυκλοφορούντος ενεργητικού = Καθαρές πωλήσεις Κυκλοφορούν ενεργητικό Δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας αποθεμάτων (Inventory turnover ratio): ο συγκεκριμένος δείκτης προσδιορίζει τη συχνότητα ανανέωσης των αποθεμάτων της επιχείρησης μέσα σε ένα έτος. Υπολογίζεται ως εξής: Κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων = Καθαρές πωλήσεις Αποθέματα Δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας απαιτήσεων (Accounts receivable turnover ratio): ο συγκεκριμένος δείκτης εκφράζει κατά μέσο όρο το πλήθος των φορών που δημιουργούνται και εισπράττονται οι απαιτήσεις έναντι των πελατών της επιχείρησης μέσα σε ένα χρόνο. Υπολογίζεται ως εξής: Κυκλοφοριακή ταχύτητα απαιτήσεων = Καθαρές πωλήσεις με πίστωση Πελάτες Δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας διαθέσιμων (Cash turnover ratio): ο συγκεκριμένος δείκτης εκφράζει τη συχνότητα ανανέωσης των διαθέσιμων της επιχείρησης μέσα σε ένα χρόνο. Υπολογίζεται ως εξής: Κυκλοφοριακή ταχύτητα διαθέσιμων = Καθαρές πωλήσεις Διαθέσιμα Δείκτες αποτελεσματικότητας Δείκτης μέσης διάρκειας επένδυσης σε αποθέματα (Average inventory period): για τον υπολογισμό του συγκεκριμένου δείκτη τα αποθέματα της επιχείρησης εξετάζονται συναρτήσει των σχετικών πωλήσεων, προκειμένου να προκύψουν συγκρίσιμα μεταξύ τους μεγέθη. Όσο βραχύτερη είναι η μέση διάρκεια της επένδυσης 16

18 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων σε αποθέματα, τόσο αποτελεσματικότερη μπορεί να χαρακτηριστεί η διαχείριση των αποθεμάτων. Υπολογίζεται ως εξής: Μέση διάρκεια επένδυσης σε αποθέματα = Αποθέματα 365 μέρες Καθαρές πωλήσεις Δείκτης μέσης διάρκειας είσπραξης απαιτήσεων (Average collection period): ο συγκεκριμένος δείκτης εκφράζει τη μέση χρονική διάρκεια που χρειάζεται η επιχείρηση για να εισπράξει τις απαιτήσεις που έχει από τις πωλήσεις της. Υπολογίζεται ως εξής: Μέση διάρκεια είσπραξης απαιτήσεων = Πελάτες 365 μέρες Καθαρές πωλήσεις με πίστωση Δείκτης μέσης διάρκειας πληρωμής υποχρεώσεων (Average payment period): ο συγκεκριμένος δείκτης απεικονίζει τη μέση χρονική διάρκεια που χρειάζεται η επιχείρηση για να εξοφλήσει τους προμηθευτές της. Υπολογίζεται ως εξής: Μέση διάρκεια πληρωμής υποχρεώσεων = Δείκτες ρευστότητας Προμηθευτές 365 μέρες Αγορές με πίστωση Δείκτης τρέχουσας ρευστότητας: ο συγκεκριμένος δείκτης εκφράζει το κατά πόσο το κυκλοφορούν ενεργητικό μίας επιχείρησης μπορεί να καλύψει τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Υπολογίζεται ως εξής: Τρέχουσα ρευστότητα = Κυκλοφορούν ενεργητικό Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Δείκτης άμεσης ρευστότητας: ο συγκεκριμένος δείκτης αποτελεί κατά κάποιο τρόπο παραλλαγή του προηγούμενου δείκτη, καθώς στον υπολογισμό του λαμβάνεται υπόψη και ο λογαριασμός των αποθεμάτων της επιχείρησης. Υπολογίζεται ως εξής: Άμεση ρευστότητα = Δείκτες δανειακής επιβάρυνσης Κυκλοφορούν ενεργητικό αποθέματα Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Δείκτης δανειακής επιβάρυνσης: ο δείκτης δανειακής επιβάρυνσης μίας επιχείρησης εκφράζει τη σχέση μεταξύ των ξένων κεφαλαίων προς τα ίδια κεφάλαια του χρηματοοικονομικού οργανισμού. Υπολογίζεται ως εξής: Δανειακή επιβάρυνση = 17 Ξένα κεφάλαια Ίδια κεφάλαια

19 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων Ένας άλλος τρόπος υπολογισμού του δείκτη δανειακής επιβάρυνσης μίας επιχείρησης προκύπτει αν εκφράσουμε τα ξένα μακροπρόθεσμα κεφάλαια ως ποσοστό επί του συνόλου των απασχοληθέντων κεφαλαίων. Με άλλα λόγια: Δανειακή επιβάρυνση = Ξένα μακροπρόθεσμα κεφάλαια Απασχοληθέντα κεφάλαια Σημειώνουμε ότι το όριο της δανειακής επιβάρυνσης ενδέχεται να διαφέρει ανά οικονομικό κλάδο και επιχείρηση. Σε γενικές γραμμές, το συγκεκριμένο όριο εξαρτάται από τη φύση του χρηματοοικονομικού οργανισμού, τη σταθερότητα του κύκλου των εργασιών που αυτός επιτελεί, καθώς και από τις γενικότερες οικονομικές συνθήκες. Τέλος, οι εν δυνάμει δανειστές μίας επιχείρησης επιθυμούν από την πλευρά τους να έχουν οικονομικές σχέσεις με τους οργανισμούς που παρουσιάζουν τον ελάχιστο δυνατό δείκτη δανειακής επιβάρυνσης. Επισημαίνουμε βέβαια ότι οι μικρές τιμές αυτού του δείκτη μπορούν να υποδηλώνουν ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση ενδέχεται να μην έχει ωφεληθεί σε ικανοποιητικό βαθμό από πηγές που της παρέχουν φθηνό ξένο κεφάλαιο Δείκτες κάλυψης τόκων και μερισμάτων Οι δείκτες κάλυψης μίας επιχείρησης προσδιορίζουν το πλήθος των φορών που μπορεί να πραγματοποιηθεί μία πληρωμή των διαθέσιμων της. Όσες περισσότερες φορές μπορεί να καλυφθεί μία πληρωμή από τα διαθέσιμα, τόσο πιθανότερο είναι να συνεχίσει η επιχείρηση τις πληρωμές της στο μέλλον. Δείκτης κάλυψης τόκων: ο συγκεκριμένος δείκτης προσδιορίζει τη μέγιστη δυνατή μείωση των συνολικών κερδών μίας επιχείρησης, χωρίς αυτή να χάσει τη δυνατότητα που έχει να εξυπηρετεί τα ετήσια χρηματοπιστωτικά της έξοδα. Υπολογίζεται ως εξής: Κάλυψη τόκων = Συνολικά κέρδη Χρηματοπιστωτικά έξοδα Δείκτης κάλυψης μερισμάτων: ο συγκεκριμένος δείκτης εκφράζει το πλήθος των φορών που τα καθαρά κέρδη μίας επιχείρησης υπερβαίνουν τα μερίσματα. Όσο μεγαλύτερος είναι αυτός ο δείκτης (και κατ' επέκταση το πλήθος των φορών), τόσο μεγαλύτερη είναι και η ικανότητα πληρωμής των μερισμάτων. Υπολογίζεται ως εξής: Καθαρά κέρδη Κάλυψη μερισμάτων = Μερίσματα 18

20 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων Δείκτες παγιοποίησης περιουσίας Ο δείκτης παγιοποίησης της περιουσίας μίας επιχείρησης εκφράζει το λόγο του πάγιου ενεργητικού προς το κυκλοφορούν ενεργητικό. Υπολογίζεται ως εξής: Παγιοποίηση περιουσίας = Πάγιο ενεργητικό Κυκλοφορούν ενεργητικό Ακόμα, μία διαφορετική γραφή του ίδιου δείκτη είναι η ακόλουθη: Παγιοποίηση περιουσίας = Πάγιο ενεργητικό Σύνολο ενεργητικού Τέλος, αναφέρουμε σχετικά ότι ανάλογα με τις τιμές που ενδέχεται να παίρνει ο συγκεκριμένος δείκτης για μία επιχείρηση, εκείνη χαρακτηρίζεται είτε ως επιχείρηση έντασης παγίων περιουσιακών στοιχείων ή ως επιχείρηση έντασης κυκλοφορούντων στοιχείων Δείκτες χρηματοδότησης ενεργητικού Όπως απορρέει από τις γενικότερες αρχές χρηματοδότησης, το πάγιο ενεργητικό καθώς και οι μακροχρόνιες τοποθετήσεις εκτός επιχείρησης πρέπει να χρηματοδοτούνται από κεφάλαια μεγάλης διάρκειας. Ο δείκτης χρηματοδότησης πάγιου ενεργητικού με κεφάλαια μεγάλης διάρκειας συγκρίνει το κατά πόσο μία επιχείρηση λειτουργεί σύμφωνα με τη συγκεκριμένη αρχή ή όχι. Ο συγκεκριμένος δείκτης υπολογίζεται ως εξής: Χρηματοδότηση πάγιου ενεργητικού με κεφάλαια μεγάλης διάρκειας = Απασχοληθέντα κεφάλαια Πάγιο ενεργητικό Όπως είναι ευρύτερα γνωστό, το πάγιο ενεργητικό και οι μακροχρόνιες τοποθετήσεις εκτός της επιχείρησης πρέπει να χρηματοδοτούνται με τα ίδια κεφάλαια. Έτσι ορίζεται ο δείκτης χρηματοδότησης ενεργητικού με ίδια κεφάλαια και υπολογίζεται ως εξής: Χρηματοδότηση ενεργητικού με ίδια κεφάλαια = Ίδια κεφάλαια Πάγιο ενεργητικό Σε αυτό το σημείο αναφέρουμε ότι (συνήθως) ένα μέρος του κυκλοφορούντος ενεργητικού αντιμετωπίζεται ως πάγιο ενεργητικό και επομένως, σύμφωνα με αυτά που έχουμε αναφέρει ανωτέρω, θα πρέπει να χρηματοδοτείται από κεφάλαια μεγάλης διάρκειας. Έτσι ορίζεται ο δείκτης χρηματοδότησης κυκλοφορούντος ενεργητικού με κεφάλαια μεγάλης διάρκειας και υπολογίζεται ως εξής: Χρηματοδότηση κυκλοφορούντος ενεργητικού με κεφάλαια μεγάλης διάρκειας = Καθαρό κεφάλαιο κίνησης Κυκλοφορούν ενεργητικό 19

21 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων Δείκτες σε τρέχουσες αξίες Με τον όρο δείκτες σε τρέχουσες αξίες αναφερόμαστε σε εκείνους τους δείκτες που συσχετίζουν την τρέχουσα αξία του μετοχικού κεφαλαίου μίας επιχείρησης με τα κέρδη, τα μερίσματα και τη λογιστική αξία των μετοχών της. Ο δείκτης τιμής ανά κέρδη εκτιμά την εικόνα που έχει μία συγκεκριμένη επιχείρηση στην αγορά. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του, τόσο πιο θετικά αξιολογείται από την αγορά η επιχείρηση. Υπολογίζεται ως εξής: Τιμή / Κέρδη = Τρέχουσα τιμή μετοχής Κέρδη ανά μετοχή Ο υψηλός ρυθμός ανάπτυξης μίας επιχείρησης συνήθως συνεπάγεται χαμηλές τιμές του δείκτη μερισματικής απόδοσης, η οποία υπολογίζεται ως εξής: Μερισματική απόδοση = Μέρισμα ανά μετοχή Τρέχουσα τιμή μετοχής Ο δείκτης τιμής ανά λογιστική αξία υπολογίζεται ως εξής: Τιμή / Λογιστική αξία = Τρέχουσα τιμή μετοχής Λογιστική αξία μετοχής Όταν η τιμή του συγκεκριμένου δείκτη είναι μικρότερη της μονάδας τότε έχουμε χαμηλή αποτίμηση της μετοχής στην αγορά. Eν κατακλείδι, είναι απαραίτητο να τονιστεί το γεγονός ότι οι χρηματοοικονομικοί δείκτες που έχουμε αναφέρει μέχρι στιγμής στην παρούσα υποενότητα (2.3) έχουν χρησιμότητα μόνο ως μέσα σύγκρισης και όχι ως απόλυτοι αριθμοί. 2.4 Κριτική διερεύνηση πινάκων κίνησης κεφαλαίων Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, ένα σημαντικό στάδιο της ανάλυσης των λογιστικών καταστάσεων μίας επιχείρησης αποτελεί η κριτική διερεύνηση των πινάκων κίνησης κεφαλαίων. Σε αυτούς τους πίνακες περιλαμβάνονται οι πηγές που έχουν χρηματοδοτήσει την επιχείρηση με νέα κεφάλαια, όπως επίσης και όλες οι επενδύσεις στις οποίες αξιοποιήθηκα τα κεφάλαια αυτά. Αν συμπεριλάβουμε όλες τις ανωτέρω πληροφορίες σε ένα μόνο πίνακα, τότε συμφωνούμε να αναφερόμαστε σε αυτόν ως τον πίνακα κίνησης κεφαλαίων της επιχείρησης. Σύμφωνα με αυτά που έχουμε αναπτύξει και στις προηγούμενες ενότητες του κεφαλαίου 2, ο πίνακας κίνησης κεφαλαίων μίας επιχείρησης λειτουργεί συχνά ως 20

22 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων μέτρο σύγκρισης, τόσο με τον αντίστοιχο πίνακα του ευρύτερου οικονομικού κλάδου στον οποίο ανήκει η υπό μελέτη επιχείρηση, όσο και με τους αντίστοιχους πίνακες των βασικών οικονομικών ανταγωνιστών της. Ακόμα, η δημιουργία του πίνακα κίνησης κεφαλαίων προϋποθέτει τον υπολογισμό των μεταβολών των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού της επιχείρησης δύο διαδοχικών ισολογισμών. Στην πράξη αποδεικνύεται συχνά χρήσιμος ο υπολογισμός της μεταβολής μεταξύ της τελευταίας και της πρώτης από τις εξεταζόμενες χρήσεις, με απώτερο σκοπό την πληρέστερη δυνατή εικόνα που μπορεί να έχει στα χέρια του ο αναλυτής. Έτσι καθίσταται εφικτός ο προσδιορισμός των αιτιών και των συνεπειών της κίνησης των κεφαλαίων της επιχείρησης κατά τη διάρκεια του έτους. Η σύνταξη του πίνακα κίνησης κεφαλαίων στηρίζεται στις ακόλουθες σχέσεις: Αυξήσεις στοιχείων ενεργητικού + Μειώσεις στοιχείων παθητικού = Αυξήσεις στοιχείων παθητικού + Μειώσεις στοιχείων ενεργητικού Αυξήσεις στοιχείων ενεργητικού + Μειώσεις στοιχείων παθητικού = Σύνολο χρήσεων κεφαλαίων Αυξήσεις στοιχείων παθητικού + Μειώσεις στοιχείων ενεργητικού = Σύνολο πηγών χρηματοδότησης 2.5 Συμπεράσματα Η εξαγωγή συμπερασμάτων αποτελεί ίσως τον κυριότερο λόγο που πραγματοποιείται η ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων μίας επιχείρησης. Προϋποθέτει δε τα ακόλουθα: (i) Το συνδυασμό των λογιστικών και των χρηματοοικονομικών γνώσεων. Η μονομερής ερμηνεία των συμπερασμάτων είναι εξαιρετικά πιθανό να οδηγήσει σε λανθασμένα ή ανεπαρκή συμπεράσματα. (ii) Γνώση της σχέσης μεταξύ της Λογιστικής, του Οικονομικού λογισμού και της Οικονομικής των επιχειρήσεων. Θα μπορούσε κανείς σχηματικά να παραθέσει τη μεταξύ τους σχέση με την έννοια του υποσυνόλου ως εξής: Λογιστική Οικονομικός λογισμός Οικονομική των επιχειρήσεων 21

23 Κεφάλαιο 2 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων Αναφέρουμε ακόμα ότι ο αντικειμενικός σκοπός του Οικονομικού λογισμού είναι να εκφράσει ποσοτικά το εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης. (iii) Η γνώση του ευρύτερου οικονομικού κλάδου στον οποίο δραστηριοποιείται μία επιχείρηση. Όσο καλύτερα γνωρίζει ο ενδιαφερόμενος αναλυτής τον αντίστοιχο οικονομικό κλάδο, τόσο πιο επιτυχημένη γίνεται η ανάγνωση και η ερμηνεία των στοιχείων των λογιστικών καταστάσεων της επιχείρησης και κατ' επέκταση, τόσο πιο ασφαλή γίνονται τα συμπεράσματα που απορρέουν από αυτές. Τέλος, τα συμπεράσματα που απορρέουν από την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων μίας επιχείρησης αποτελούν σημαντικό εργαλείο στα χέρια των στελεχών της, βοηθώντας τα κατά ουσιαστικό τρόπο να έχουν όσο δυνατόν πληρέστερη εικόνα της κατάστασης του οικονομικού οργανισμού στον οποίο ανήκουν. Με αυτό τον τρόπο είναι σε καλύτερη θέση ως προς τη βελτίωση και αντιμετώπιση τυχόν αδυναμιών που μπορεί να έχει η επιχείρηση, όπως επίσης και στην καλύτερη αξιοποίηση μελλοντικών ευκαιριών. 22

24 Κεφάλαιο 3 Συνοπτική ανάλυση της οικονομίας 3 Συνοπτική ανάλυση της οικονομίας Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο γίνεται μία συνοπτική παράθεση στοιχείων σχετικά με την παγκόσμια οικονομία (ενότητα 3.2), την οικονομία στη ζώνη του ευρώ (ενότητα 3.3), όπως επίσης και σχετικά με την εγχώρια οικονομία (ενότητα 3.4), κυρίως κατά το πρόσφατο παρελθόν (2014 σήμερα). Μία τέτοια προσέγγιση είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς αναδεικνύει το ευρύτερο οικονομικό πλαίσιο που επικρατεί, οδηγώντας έτσι την όποια μελέτη σε πιο ρεαλιστικές προσεγγίσεις και ερμηνείες των αποτελεσμάτων που απορρέουν από εκείνη. Σχολιάζουμε λοιπόν το γενικότερο οικονομικό πλαίσιο που επικρατεί στο συγκεκριμένο κεφάλαιο, με απώτερο σκοπό στο κεφάλαιο που ακολουθεί (κεφάλαιο 4) να γίνει περαιτέρω εξειδίκευση στο αντικείμενο της συγκεκριμένης εργασίας, το οποίο δεν είναι άλλο από τη χρηματοοικονομική ανάλυση του κλάδου των εγχώριων τηλεπικοινωνιών κατά την τελευταία πενταετία. Κλείνοντας, αναφέρουμε ότι οι βασικές βιβλιογραφικές αναφορές καθ'όλη την έκταση του συγκεκριμένου κεφαλαίου είναι οι [5] και [6]. 3.1 Γενικά Όπως έχει ήδη γίνει κατανοητό, η στοχευμένη και αποτελεσματική ανάλυση της οικονομικής δραστηριότητας μίας επιχείρησης προϋποθέτει γνώσεις τόσο του ευρύτερου οικονομικού κλάδου στον οποίο δραστηριοποιείται, όσο και των γενικότερων οικονομικών συνθηκών που επικρατούν. Μία τέτοια παρατήρηση είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου ο ενδιαφερόμενος αναλυτής να έχει πολύπλευρη κατανόηση της πραγματικότητας, όπως επίσης να μπορεί να οδηγηθεί στην εξαγωγή συμπερασμάτων με τα μικρότερα δυνατά περιθώρια λάθους. Στην πράξη, οι εξελίξεις και οι προοπτικές του εκάστοτε οικονομικού κλάδου είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τις αντίστοιχες εξελίξεις και προοπτικές τόσο της παγκόσμιας όσο και της εγχώριας οικονομίας. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που καθιστά μία τέτοια γενικευμένη αναφορά στο ευρύτερο οικονομικό πλαίσιο απαραίτητη. 3.2 Εξελίξεις και προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας Το 2014 η παγκόσμια οικονομία εκτιμάται ότι αναπτύχθηκε με ρυθμό 3.3%, με κινητήρια δύναμη τις αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας, αλλά και με την σημαντική συμβολή ορισμένων αναπτυγμένων οικονομιών, όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Το 2015 ο ρυθμός παγκόσμιας ανάπτυξης αναμένεται να διαμορφωθεί σε 3.5%, παράλληλα με τη σημαντική αύξηση του συνολικού όγκου του παγκόσμιου εμπορίου, κάτι που μπορεί να αποδοθεί εν μέρη στην σημαντική πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου. Σχετικά με τη ζώνη του ευρώ, ο ρυθμός 23

25 Κεφάλαιο 3 Συνοπτική ανάλυση της οικονομίας ανάπτυξης για το 2015 του συνολικού ΑΕΠ αναμένεται να φτάσει το 1.0%, ενώ οι χώρες τη ΝΑ Ευρώπης αναμένεται να συνεχίσουν να καταγράφουν θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης στο σύνολό τους, καθιστώντας το μέσο ρυθμό ανάπτυξης της περιοχής ελαφρά επιταχυνόμενο. Σημειώνουμε ωστόσο ότι οι σχετικές προβλέψεις συνοδεύονται από σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας, κάτι που αποδίδεται κυρίως στους γεωπολιτικούς κινδύνους που ελλοχεύουν και στα επίπεδα του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, τα οποία παραμένουν υψηλά. Το παγκόσμιο ΑΕΠ για το 2014 εκτιμάται ότι συνέχισε να αυξάνεται στα ίδια ακριβώς επίπεδα με τα δύο προηγούμενα έτη, διαγράφοντας έτσι μέτρια πορεία στο 3.3%. Το 2015 ωστόσο αναμένεται να αυξηθεί στα επίπεδα του 3.5%. Ο ρυθμός οικονομικής ανόδου διαφοροποιήθηκε σημαντικά μεταξύ των μεγαλύτερων οικονομιών και οικονομικών περιοχών. Στο σύνολο των προηγμένων οικονομιών συνέχισε να αυξάνεται (από 1.3% το 2013 σε 1.8% το 2014), ενώ μειώθηκε ελαφρά μόνο στις αναπτυσσόμενες οικονομίες (από 4.7% το 2013 σε 4.4% το 2014), κυρίως λόγο της επιβράδυνσης που σημειώθηκε στους αναπτυξιακούς ρυθμούς της Κίνας, της Ρωσίας αλλά και της Λατινικής Αμερικής. Πίνακας Βασικά μακροοικονομικά μεγέθη της παγκόσμιας οικονομίας. 24

26 Κεφάλαιο 3 Συνοπτική ανάλυση της οικονομίας Ο πληθωρισμός στις προηγούμενες οικονομίες παρέμεινε σε σχετικά χαμηλά επίπεδα (1.4% το 2014), αντανακλώντας έτσι την υποαπασχόληση των συντελεστών παραγωγής, όπως επίσης και την ταχεία αποκλιμάκωση των διεθνών τιμών του αργού πετρελαίου, κυρίως κατά το δεύτερο τρίμηνο του Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ έφτασε στο 0.4% το 2014, όταν το 2013 βρισκόταν στο 1.4%, επιτυγχάνοντας έτσι στο ακέραιο το μεσοπρόθεσμο στόχο της ΕΚΤ (2.0%). Ο ρυθμός αύξησης του όγκου του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών εκτιμάται ότι επιβραδύνθηκε ελαφρά το 2014 (3.1% ενώ το 2013 ήταν 3.4%), όμως η γενική εκτίμηση για το 2015 είναι ότι θα καταφέρει να φτάσει το 3.8%. Οι διεθνείς τιμές των βασικών εμπορευμάτων πλην καυσίμων για το 2014 εκτιμάται ότι υποχώρησαν λιγότερο (4.0% σε όρους δολαρίου), με τα μέταλλα να υποχωρούν κατά 10.3% και τα βασικά τρόφιμα και ποτά κατά 2.1% σε μέσα επίπεδα έτους. Πίνακας Διεθνείς τιμές βασικών εμπορευμάτων (Ιανουάριος Δεκέμβριος 2014). Οι διεθνείς τιμές του αργού πετρελαίου παρέμειναν υψηλές το πρώτο εξάμηνο του 2014, παρουσιάζοντας στη συνέχεια σημαντική υποχώρηση, κυρίως λόγω της υπερβάλλουσας διεθνούς προσφοράς, αλλά και της μειωμένης ζήτησης. Σε μέσα επίπεδα έτους, οι διεθνείς τιμές εκτιμάται ότι υποχώρησαν 7.5% για το 2014, όταν η αντίστοιχη μείωση για το 2013 ήταν μόλις 0.9%. Η μειωμένη τιμή του αργού πετρελαίου αναμένεται να δώσει σημαντική ώθηση στην παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα για το Εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ Το 2014, ύστερα από δύο συνεχόμενα χρόνια ύφεσης, η οικονομία στη ζώνη του ευρώ εκτιμάται ότι ανέκαμψε, παρουσιάζοντας ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά 0.8%, έναντι της αντίστοιχης μείωσης κατά 0.5% για το

27 Κεφάλαιο 3 Συνοπτική ανάλυση της οικονομίας Ωστόσο, η ανάκαμψη από την ύφεση της διετίας συντελέστηκε βραδύτερα των προσδοκιών, όντας επίσης σχετικά εύθραυστη και άνιση μεταξύ των επιμέρους χωρών - μελών. Κάτι τέτοιο αντανακλά τις αδυναμίες που κληροδότησε η κρίση στον ιδιωτικό και δημόσιο χρηματοπιστωτικό τομέα, τις εμπορικές κυρώσεις εις βάρος της Ρωσίας (λόγο της κρίσης στην Ουκρανία), όπως επίσης και από την αυξημένη αβεβαιότητα ο μέσος πληθωρισμός να κινηθεί σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Η συνολική ανάκαμψη της οικονομίας στη ζώνη του ευρώ κατά το 2014 δεν αναδεικνύει ωστόσο τη σημαντική διαφοροποίηση των οικονομικών εξελίξεων που συντελέστηκαν μεταξύ των χωρών - μελών. Το 2014 μόλις δύο χώρες - μέλη της ευρωζώνης παρουσίασαν ύφεση, σε σχέση με τις οκτώ χώρες για το Ακόμα, από τις χώρες που αντιμετώπισαν σοβαρές μακροοικονομικές ανωμαλίες λόγο της κρίσης, η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία κατάφεραν να εξέλθουν από την ύφεση, ενώ η Κύπρος και η Ιταλία παρουσίασαν μείωση του ΑΕΠ για τρίτο συνεχόμενο έτος. Παραθέτουμε τώρα συνοπτικά την εξέλιξη μερικών σημαντικών παραμέτρων της οικονομίας για τις χώρες - μέλη της ευρωζώνης. (i) Το ποσοστό ανεργίας στη ζώνη του ευρώ έφτασε το 11.6% για το 2014, έναντι του 12% για το 2013, παραμένοντας έτσι αρκετά υψηλό για ακόμα μία χρονιά, ενώ οι εκτιμήσεις για το 2015 υποδεικνύουν περαιτέρω μείωση, σε αρκετά χαμηλά επίπεδα όμως. Ακόμα, οι διαφορές στα ποσοστά ανεργίας μεταξύ των χωρών - μελών αναμένεται να παραμείνουν αρκετά υψηλές και για το (ii) Ο πληθωρισμός βρίσκεται από το Δεκέμβριο του 2014 στο 0.2%, παρά τα νέα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής που υιοθετήθηκαν από την ΕΚΤ κατά τη διάρκεια του έτους. Οι αποπληθωριστικές πιέσεις προκαλούνται από τη διατήρηση του μεγάλου παραγωγικού κενού, το οποίο βρισκόταν στο 2.8% του δυνητικού προϊόντος για το 2014, την ανατίμηση του ευρώ κατά τα έτη 2013 και 2014, όπως επίσης και από την ταχεία αποκλιμάκωση των διεθνών τιμών ενέργειας, η οποία συντελέστηκε κατά το δεύτερο εξάμηνο του Ωστόσο, η σημαντική υποτίμηση του ευρώ από τα μέσα του 2014 αναμένεται να μετριάσει κάπως τις αποπληθωριστικές πιέσεις. (iii) Στις περισσότερες οικονομίες της ευρωζώνης συνεχίστηκε η πολιτική περιορισμού των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, έχοντας σαν σκοπό την απομάκρυνση των κινδύνων της κρίσης χρέους, την υποχώρηση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων, όπως επίσης και την επάνοδο στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων των οικονομιών που είχαν αποκλειστεί από αυτές κατά την περίοδο

28 Κεφάλαιο 3 Συνοπτική ανάλυση της οικονομίας (iv) Το διαρθρωτικό δημοσιονομικό έλλειμμα στη ζώνη του ευρώ εκτιμάται ότι περιορίστηκε περαιτέρω στο 1% του ΑΕΠ κατά το 2014, έναντι του 1.2% κατά το Το 2015 αναμένεται να παραμείνει αμετάβλητο (1% του ΑΕΠ). (v) Το ακαθάριστο δημόσιο χρέος (ως ποσοστό του ΑΕΠ) αυξήθηκε ελαφρά το 2014 στο 94.3% έναντι του 93.1% το 2013, ενώ αναμένεται να αρχίσει να υποχωρεί από το 2016 και έπειτα. 3.4 Εξελίξεις και προοπτικές της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας Τα δημοσιευμένα τριμηνιαία στοιχεία σχετικά με το ΑΕΠ της χώρας υποδεικνύουν με σαφή τρόπο την τάση αποκλιμάκωσης της ύφεσης που επικρατεί, καθώς το 2014 καταγράφηκε για πρώτη φορά μετά το 2007 θετικός ρυθμός ανάπτυξης της τάξης του 0.8%. Σημαντική υπήρξε η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης, η οποία λειτούργησε ως αντίβαρο στην επιβράδυνση των επενδύσεων, ενώ παράλληλα η αύξηση των εξαγωγών συνέβαλε θετικά στην σταθεροποίηση της οικονομίας. Η ιδιωτική κατανάλωση εκτιμάται ότι θα συνεχίσει να αυξάνεται περαιτέρω κατά το 2015, ακολουθώντας έτσι την βελτίωση των διαθέσιμων δεικτών κατά την διάρκεια του έτους 2014 (όγκος λιανικών πωλήσεων, αγορές νέων επιβατικών αυτοκινήτων κτλ.). Οι συνολικές επενδύσεις, παρά την συνολική αύξηση των δημόσιων επενδύσεων, παραμένουν ιδιαίτερα χαμηλές, αντανακλώντας έτσι τη μείωση Πίνακας Συμβολές στη μεταβολή των ιδιωτικών επενδύσεων, κάτι που του ΑΕΠ. οφείλεται κυρίως στη μειωμένη τραπεζική χρηματοδότηση και στο υψηλό κόστος δανεισμού. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι η μικρή αύξηση των συνολικών επενδύσεων που σημειώθηκε κατά το 27

29 Κεφάλαιο 3 Συνοπτική ανάλυση της οικονομίας τρίτο τρίμηνο του 2014 (της τάξης του 1%) για πρώτη φορά μετά το 2008, ενδέχεται να σηματοδότηση μία νέα περίοδο ανάκαμψης των επενδύσεων κατά τα επόμενα έτη. Το 2014 παρατηρήθηκε επίσης αύξηση των εξαγωγών, κυρίως λόγω της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών εξαγόμενων αγαθών και υπηρεσιών, με τη ναυτιλία και τις τουριστικές υπηρεσίες να παρουσιάζουν ισχυρή επεκτατική εξαγωγική δύναμη. Οι εξαγωγές και η ιδιωτική κατανάλωση είναι ενδεχομένως οι δύο βασικοί τομείς οι οποίοι αναμένεται να δώσουν σημαντική ώθηση στην ελληνική οικονομία και κατά το 2015, εφόσον συνεχιστούν η διατήρηση των τιμών του πετρελαίου σε χαμηλά επίπεδα και η περαιτέρω υποτίμηση του ευρώ. Πίνακας Ιδιωτική κατανάλωση Πίνακας Ιδιωτική κατανάλωση και διαθέσιμο εισόδημα νοικοκυριών και δείκτες καταναλωτικής ζήτησης (α' τρίμ γ' τρίμ 2014). (α' τρίμ δ' τρίμ 2014). 28

30 Κεφάλαιο 3 Συνοπτική ανάλυση της οικονομίας Το 2014 σημειώθηκαν για πρώτη φορά μετά το 2008 μία μικρή αύξηση της απασχόλησης και παράλληλη μείωση του αριθμού των ανέργων. Ωστόσο, το ποσοστό ανεργίας παραμένει εξαιρετικά υψηλό (26.6% - το υψηλότερο στην ΕΕ), με το ποσοστό των μακροχρόνια άνεργων να αυξάνεται (το γ' τρίμηνο του 2014, το 75.4% των συνολικών ανέργων είναι μακροχρόνια άνεργοι). Το 2014 χαρακτηρίστηκε επίσης από αρνητικό πληθωρισμό, ως συνέπεια της πτώσης του εργατικού κόστους ανά μονάδα προϊόντος, της χαμηλής συνολικής ζήτησης, της αρνητικής επίδρασης των έμμεσων φόρων στις τιμές και ειδικά για τους τελευταίους μήνες του έτους, της πτώσης των διεθνών τιμών του πετρελαίου. Στην ίδια αποπληθωριστική κατεύθυνση εκτιμάται ότι συνέβαλαν και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στις αγορές προϊόντων και εργασίας. Ορισμένοι από τους ανωτέρω παράγοντες αναμένεται να επιδράσουν στη διαμόρφωση των τιμών και κατά το 2015, έτος για το οποίο ο πληθωρισμός αναμένεται να παραμείνει σε αρνητικά επίπεδα. Πίνακας Ποσοστά Πίνακας Απασχόληση ανεργίας ( γ' τρίμ 2014). ( γ' τρίμ 2014). 29

31 Κεφάλαιο 3 Συνοπτική ανάλυση της οικονομίας Αξίζει να σημειωθεί τέλος ότι η μεσοπρόθεσμη εξέλιξη της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας διέπεται από ορισμένους παράγοντες αβεβαιότητας, όπως για παράδειγμα είναι η διάρκεια και η έκβαση των διαπραγματεύσεων της καινούργιας κυβέρνησης με τους εταίρους της χώρας, η τυχόν μη επαρκής βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης, όπως επίσης και ο ρυθμός εφαρμογής των επικείμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Επιπλέον, ο χαμηλότερος του προσδοκώμενου ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας στη ζώνη του ευρώ καθώς και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι που ελλοχεύον ενδέχεται να αποτελέσουν πρόσθετους παράγοντες αστάθειας. Αντίθετα, η περαιτέρω μείωση των τιμών του πετρελαίου, η βοηθητική νομισματική πολιτική της ΕΚΤ η οποία αναμένεται να βελτιώσει τις συνθήκες χρηματοδότησης, όπως επίσης και η διολίσθηση του ευρώ, ενδέχεται να έχουν θετικό αντίκτυπο στην εγχώρια οικονομική δραστηριότητα. 30

32 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου Στη παρούσα εργασία διερευνάται η χρηματοοικονομική εξέλιξη του κλάδου της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα κατά την πενταετία Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο παραθέτουμε συνοπτικά μερικές πληροφορίες σχετικά με την πορεία της αγοράς των ηλεκτρονικών επικοινωνιών στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, όπως επίσης και άλλες χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις κινητές επικοινωνίες και τις ΕΚΤ γενικότερα (συνδρομές, χρήση δικτύων κινητής τηλεφωνίας, σύγκριση κίνησης από σταθερό και κινητό τηλέφωνο, έσοδα από κινητές υπηρεσίες κ.α.). Στο τέλος του κεφαλαίου παραθέτονται μερικά χρήσιμα στοιχεία σχετικά με τη Διασύνδεση της κινητής τηλεφωνίας και τη φορητότητα των αριθμών. Οι βασικές βιβλιογραφικές αναφορές για το κεφάλαιο 4 είναι οι [7], [8], [10], [5], [6] και [9], με την παράθεση πληροφοριών από τις ανωτέρω πηγές να είναι διάσπαρτη σε όλη την έκταση του κεφαλαίου. 4.1 Σχετικά με την πορεία της αγοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών στην Ελλάδα Η παρατεταμένη οικονομική κρίση στην Ελλάδα των τελευταίων ετών εξακολουθεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στον κλάδο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών τόσο σε ποιοτικούς όσο και σε ποσοτικούς όρους. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στα τέλη του 2013 ο αριθμός των παρόχων κινητής τηλεφωνίας ανήλθε σε τρείς, ενώ οι κύριοι πάροχοι σταθερής τηλεφωνίας ανήλθαν στους οκτώ. Σημειώνουμε δε ότι η εγχώρια αγορά ηλεκτρονικών επικοινωνιών εμφανίζει συγκεντρωτικές τάσεις τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγo των γενικότερων οικονομικών συγκυριών που επικρατούν, μία τάση η οποία ενδέχεται να ενταθεί τα προσεχή χρόνια. Την τελευταία πενταετία τα βασικά οικονομικά μεγέθη του συγκεκριμένου κλάδου (κύκλος εργασιών, μικτό κέρδος και σύνολο ενεργητικού) καταγράφουν στο σύνολό τους φθίνουσα πορεία (βλέπε σχετικά Πίνακα 4.3). Στο ίδιο μήκος κύματος κυμαίνεται η συμβολή του κύκλου εργασιών του κλάδου στο ΑΕΠ της Ελλάδας, διολισθαίνοντας στο 2.9% το 2013 με το ανώτατο σημείο των τελευταίων ετών να είναι το 4.5% το 2002, γεγονός που οφείλεται αφενός στο μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης του συνολικού ΑΕΠ σε σχέση με τον αντίστοιχο ρυθμό ανάπτυξης των ηλεκτρονικών υπηρεσιών (κυρίως κατά την περίοδο ) και αφετέρου στη μείωση του τζίρου των τηλεπικοινωνιών σε σχέση με το ΑΕΠ κατά την περίοδο Σημειώνουμε δε ότι στο διάστημα η συμβολή των τηλεπικοινωνιών στο ΑΕΠ της χώρας διαγράφει φθίνουσα πορεία. Με τον όρο ΕΚΤ αναφερόμαστε στις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας. Από το 2009 και μετά, η WIND (μετά την εξαγορά της TELLAS) δραστηριοποιείται και στη σταθερή αλλά και στην κινητή τηλεφωνία και συνεπώς προσμετρείται και στις δύο κατηγορίες. 31

33 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου Σύμφωνα με στοιχεία του 2013 ο αριθμός των συνδέσεων κινητής τηλεφωνίας ανήλθε στα 16.5 εκατομμύρια χρήστες, εκ των οποίων τα 13 εκατομμύρια ήταν ενεργές (βλέπε σχετικά Πίνακες 4.4 και 4.5), με τη διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα να ανέρχεται στο 117.5%. Σχετικά με την κινητή ευρυζωνικότητα, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (Δεκέμβριος 2013) χρήστες είχαν δυνατότητα πρόσβασης μέσω κινητών τηλεφώνων ενώ χρήστες είχαν πρόσβαση στο Internet μέσω καρτών σε laptops. Παράλληλα, από τα τέλη του 2012 συνεχίζεται η ανάπτυξη και επέκταση των δικτύων μέσω των οποίων παρέχονται εμπορικές υπηρεσίες τέταρτης γενιάς (4G / LTE). Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 2013 η κάλυψη σε δίκτυα δεύτερης γενιάς (2G) έφτασε σε ποσοστό 99.8% της επικράτειας, σε δίκτυα τρίτης γενιάς (3G) ξεπέρασε το 99.8%, ενώ τέλος η κάλυψη σε δίκτυα τέταρτης γενιάς (4G) ξεπέρασε το 55% του συνολικού πληθυσμού. Σημειώνουμε δε ότι η φορητότητα τόσο στη σταθερή όσο και στην κινητή τηλεφωνία αυξήθηκε κατά 18.6%, με το σύνολο των αριθμών σταθερής και κινητής τηλεφωνίας που αλλάζουν πάροχο μέσα στο χρόνο να ανέρχεται περίπου στο 1 εκατομμύριο (βλέπε σχετικά Πίνακα 4.19). Ακολουθούν μερικοί σχετικοί πίνακες. Πίνακας

34 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου Πίνακας 4.2 Πίνακας

35 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου 4.2 Κινητές επικοινωνίες Συνδρομές Το 2013 οι συνδέσεις κινητής τηλεφωνίας παρουσίασαν αύξηση ως προς το συνολικό τους αριθμό, ωστόσο ο αριθμός των ενεργών⁴ συνδέσεων παρουσίασε μείωση. Πίνακας 4.4 Σχετικά με τις συνολικές συνδέσεις καρτοκινητής και συμβολαίου, παραθέτουμε τον ακόλουθο πίνακα, ο οποίος αντικατοπτρίζει τις σχετικές μεταβολές. Πίνακας 4.5 Ο όρος σύνδεση διαφέρει από τον όρο συνδρομητής δεδομένου του ότι σε ένα συνδρομητή (φυσικό πρόσωπο ή οντότητα) μπορούν να αντιστοιχούν παραπάνω από μία σύνδεση. ⁴Ως ενεργές συνδέσεις ορίζονται οι συνδέσεις που έχουν προκαλέσει τη δημιουργία λιανικού ή χονδρικού εσόδου εντός του τελευταίου τριμήνου. 34

36 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου Οι πιο πρόσφατες αλλαγές στα μερίδια των ΕΚΤ επί του συνολικού αριθμού των συνδέσεων απεικονίζονται στον ακόλουθο πίνακα. Τη διετία η Wind και η Vodafone διεύρυναν τη θέση τους στην αγορά, ενώ η Cosmote παρουσίασε συνολική μείωση της τάξης του 6.9%. Πίνακας 4.6 Τέλος, αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, κατά τον Οκτώβριο του 2013 η διείσδυση των ενεργών συνδέσεων κινητής τηλεφωνίας στον πληθυσμό της Ελλάδας βρισκόταν στα επίπεδα του 123%, με αντίστοιχο μέσο όρο των 28 κρατών - μελών της Ευρώπης να βρίσκεται (κατά την ίδια πάντα περίοδο) στο 132% Χρήση των δικτύων κινητής τηλεφωνίας Τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα πάντα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, η χρήση των δικτύων κινητής συνεχίζει τη φθίνουσα πορεία της (φωνητικές κλήσεις, σύντομα γραπτά μηνύματα (SMS), μηνύματα multimedia (MMS)), με εξαίρεση τα δεδομένα υπηρεσιών πακετομεταγωγής (data), τα οποία συνεχίζουν να σημειώνουν σημαντική αύξηση. Στο υπόλοιπο αυτής της υποενότητας παραθέτουμε μερικούς σχετικούς πίνακες ανά κατηγορία, στους οποίους απεικονίζονται οι αντίστοιχες μεταβολές. 35

37 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου Φωνητικές κλήσεις. Πίνακας 4.7 Πίνακας

38 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου Σύντομα γραπτά μηνύματα (SMS). Πίνακας 4.9 Πίνακας

39 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου Μηνύματα multimedia (MMS). Πίνακας 4.11 Υπηρεσίες πακετομεταγωγής (data). Πίνακας

40 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου Σύγκριση κίνησης από σταθερό και κινητό τηλέφωνο Από το 2008 ως σήμερα, ο όγκος κλήσεων από κινητό τηλέφωνο έχει υπερβεί τον αντίστοιχο όγκο από σταθερό, χωρίς ωστόσο να παρουσιάζει ιδιαίτερες μεταβολές επί της συνολικής κίνησης με την πάροδο των ετών. Ενδεικτικά παραθέτουμε το ακόλουθο διάγραμμα, όπου σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (2013), την τετραετία τα μερίδια αγοράς σταθερής και κινητής τηλεφωνίας δεν έχουν παρουσιάσει μεταβολή μεγαλύτερη του 2% Έσοδα από κινητές υπηρεσίες Πίνακας 4.13 Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (2013), τα λιανικά έσοδα κινητής τηλεφωνίας βάσει διαφορετικών πηγών προέλευσης (συμβόλαια, καρτοκινητή, συσκευές κ.α) παρουσίασαν μείωση κατά το 2013 έναντι του 2012, με την μείωση να συντελείται σε όλες τις επιμέρους κατηγορίες εσόδων, με τις μεγαλύτερες μειώσεις να αφορούν τα χονδρικά έσοδα (κυρίως λόγω της μείωσης των τελών τερματισμού), τα έσοδα από χρήστες συμβολαίου, όπως επίσης και τα μειωμένα έσοδα της καρτοκινητής. Το μέσο έσοδο ανά χρήστη συμβολαίου και καρτοκινητής τηλεφωνίας κατά 39

41 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου το 2013 ήταν μειωμένο σε σχέση με τους αντίστοιχους δείκτες για το 2012, ενώ το μέσο έσοδο ανά χρήστη κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα κατά το 2012 ήταν χαμηλότερο από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο για την ίδια χρονική περίοδο (168 έναντι 190 ). Παραθέτουμε ενδεικτικά τους ακόλουθους πίνακες. Πίνακας 4.14 Πίνακας

42 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου 4.3 Διασύνδεση κινητής τηλεφωνίας Το 2013 η κίνηση Διασύνδεσης των ΕΚΤ εμφάνισε σημαντική άνοδο σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Στο διάγραμμα 1.80 παρουσιάζονται συνοπτικά οι σχετικές μεταβολές. Πίνακας 4.16 Η εσωτερική κίνηση για τις τρείς ΕΚΤ για το 2013 συνέχισε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά την πτωτική της τάση, αποτελώντας ωστόσο το 58% της συνολικής Διασύνδεσης (η οποία περιλαμβάνει την εισερχόμενη και την εξερχόμενη κίνηση). Σχετικά παραθέτουμε τον ακόλουθο πίνακα. 41

43 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου Πίνακας 4.17 Τα τελευταία χρόνια συνεχίστηκε η σταδιακή μείωση των τελών τερματισμού στα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, τα οποία σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία διαμορφώνονται στα 1.27 ευρωλεπτά ανά λεπτό κίνησης. Πίνακας

44 Κεφάλαιο 4 Γενική επισκόπηση του κλάδου Επιπλέον, μετά την τελευταία μείωση των τελών τερματισμού ( ), η Ελλάδα κατέχει την 13 η θέση ανάμεσα στις λοιπές χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής ένωσης ως προς το μέσο τέλος τερματισμού σε ευρωλεπτά ανά λεπτό. 4.4 Φορητότητα αριθμών Τα τελευταία χρόνια η δυνατότητα φορητότητας τηλεφωνικών αριθμών συνεχίζει να διευκολύνει τους καταναλωτές που επιθυμούν να αλλάξουν πάροχο, τόσο στην κινητή όσο και στην σταθερή τηλεφωνία. Όπως γίνεται αντιληπτό και από το διάγραμμα που ακολουθεί, με την πάροδο των ετών αυξάνονται οι αιτήσεις φορητότητας στην κινητή τηλεφωνία, όπως και οι μεταφερθέντες αριθμοί. Δεν θα επεκταθούμε περισσότερο σε αυτή την κατεύθυνση προς το παρόν. Πίνακας

45 Κεφάλαιο 5 Παρουσίαση εταιρειών 5 Παρουσίαση εταιρειών Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο γίνεται μία σύντομη περιγραφή του προφίλ κάθε ενός από τους τρείς βασικούς παρόχους κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα, οι οποίοι όπως έχουμε ήδη αναφέρει δεν είναι άλλοι από τις εταιρίες Cosmote, Vodafone και Wind. Βασικός σκοπός του κεφαλαίου είναι η παράθεση μερικών γενικών πληροφοριών για κάθε μία επιχείρηση χωριστά σχετικά με διάφορα ιστορικά στοιχεία, με αναφορά σε τυχόν θυγατρικές εταιρίες, με την όποια παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών, όπως επίσης και λίγα λόγια σχετικά με την κοινωνική διάσταση του κάθε ομίλου μέσω χορηγιών / εμπορικών συνεργασιών κ.α. Βασικές βιβλιογραφικές αναφορές για το εν λόγο κεφάλαιο αποτελούν οι [7], [8], [10] και [9]. 5.1 Cosmote Γενικές πληροφορίες H Cosmote είναι η μεγαλύτερη εταιρεία κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα με 8 εκατομμύρια συνδρομητές. Η εταιρεία έχει την έδρα της στην Αθήνα και είναι 100% θυγατρική του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (ΟΤΕ). Έχει αναπτύξει επιχειρηματικές δραστηριότητες σε δύο ακόμη χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης μέσω θυγατρικών επιχειρήσεων: την Telekom Αλβανία και την Telekom Ρουμανία που απευθύνονται σε μία πιο εκτεταμένη αγορά περίπου 45 εκατομμυρίων ανθρώπων. Στο σύνολο των 2 αυτών χωρών, η Cosmote εξυπηρετεί περίπου 20.4 εκατομμύρια πελάτες Ιστορικά στοιχεία Η Cosmote ξεκίνησε την εμπορική Λογότυπο Cosmote. της λειτουργία τον Απρίλιο του 1998 και μόλις ένα χρόνο μετά συμπλήρωσε 1 εκατομμύριο συνδρομητές. Το 2000 ξεκίνησε η διαπραγμάτευση των μετοχών της στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Το 2001 η Cosmote κατέκτησε την πρώτη θέση στην ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας, με περισσότερους από 2.5 εκατομμύρια πελάτες. 44

46 Κεφάλαιο 5 Παρουσίαση εταιρειών Το 2006 απέκτησε το 99% περίπου των μετοχών της Ανώνυμης Βιομηχανικής Εμπορικής Εταιρείας Γερμανός Α.Β.Ε.Ε., η οποία είναι πολυεθνική αλυσίδα λιανικής πώλησης τηλεπικοινωνιακών προϊόντων. Την ίδια χρονιά, ήταν η μοναδική ελληνική εταιρεία που συμπεριλήφθηκε στη λίστα Information Technology 100 του περιοδικού Business Week με τις κορυφαίες εταιρείες του κλάδου παγκοσμίως. Τον Φεβρουάριο του 2007 η Cosmote διέθεσε πρώτη στην ελληνική αγορά πακέτα ευρυζωνικών υπηρεσιών σταθερού Internet (ADSL) σε συνδυασμό με υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας. Τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς ο ΟΤΕ υπέβαλε προαιρετική δημόσια πρόταση για την απόκτηση του συνόλου των κοινών ονομαστικών μετοχών της Cosmote. Οκτώ περίπου χρόνια μετά την είσοδό της στο Χρηματιστήριο Αθηνών, η διαπραγμάτευση της μετοχής της Cosmote έπαυσε από την 1 η Απριλίου Το 2008, υποχρεωμένη από την Επιτροπή Ανταγωνισμού της ΠΓΔΜ, η εταιρεία υπέγραψε συμφωνία με την Telekom Slovenije για την πώληση του 100% της COSMOFON και της GERMANOS στα Σκόπια, λόγω της εξαγοράς του 40% του ΟΤΕ από την Deutsche Telekom, με την τελευταία να διατηρεί ήδη στη χώρα μια θυγατρική ανταγωνιστική εταιρεία. Σήμερα η Cosmote δεν δραστηριοποιείται στη συγκεκριμένη χώρα. Το 2010 η Cosmote αναβάθμισε το δίκτυό της, διαθέτοντας ευρυζωνικές ταχύτητες έως 42.2 Mbps καθοδικής ζεύξης και 5.8 Mbps ανοδικής ζεύξης, ενώ ανακοίνωσε πιλοτικές δοκιμές για LTE. Τον Σεπτέμβριο του 2011, η πληθυσμιακή κάλυψη του 3G δικτύου της εταιρείας ξεπέρασε το 98%. Τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς, η Cosmote ανανέωσε την άδειά της στα 900 MHz και απόκτησε επιπλέον φάσμα στα 900 και 1800 MHz στο πλαίσιο διαγωνισμού της ρυθμιστικής αρχής (σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων), έναντι ποσού που ξεπερνά τα 118 εκατομμύρια ευρώ. Τον Ιανουάριο του 2012 η AMC (νυν Telekom Albania) διέθεσε υπηρεσίες 3G στην Αλβανία, ενώ μόλις τον Απρίλιο, η πληθυσμιακή κάλυψη 3G ανήλθε σε 95%. Τον Νοέμβριο, η Cosmote, πρώτη στην ελληνική αγορά, διέθεσε εμπορικά δίκτυo τύπου 4G (για την ακρίβεια 3.9G), τεχνολογίας LTE, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Το 2013 η Cosmote ξεκίνησε την παροχή της υπηρεσίας HD Voice για το σύνολο των συνδρομητών της και σύστησε στην ελληνική αγορά το Spotify. Τον Ιούλιο του 2013 η εταιρεία υπέγραψε συμφωνία με την Telenor για την πώληση του 100% της GLOBUL και της GERMANOS στη Βουλγαρία. Σήμερα η Cosmote δεν δραστηριοποιείται στη συγκεκριμένη χώρα Καρτοκινητή Το What's Up, η Cosmoκάρτα και το Frog είναι καρτοκινητές της εταιρίας και προσφέρουν ξεχωριστά πακέτα υπηρεσιών για τους συνδρομητές της. 45

47 Κεφάλαιο 5 Παρουσίαση εταιρειών Θυγατρικές Telekom Albania: Η Cosmote εξαγόρασε το 85% των μετοχών της αλβανικής εταιρείας της κινητής τηλεφωνίας AMC το 2000 και η οποία ξεκίνησε την εμπορική της λειτουργία το Τον Απρίλιο του 2009 η COSMOTE αύξησε τη συμμετοχή της στην AMC κατά 95% εξαγοράζοντας ποσοστό 12.6% κυριότητας του Αλβανικού Δημοσίου, έναντι τιμήματος 48.2 εκατομμυρίων ευρώ και τον Ιούλιο του 2015 μετονομάστηκε σε Telekom Albania. Το ποσοστό που διαθέτει σήμερα η Cosmote ανέρχεται σε ποσοστό 97%. Telekom Romania: Τον Ιούλιο του 2005, η Cosmote απέκτησε το 70% της ρουμανικής εταιρείας CosmoROM, η οποία αποτελούσε το σκέλος κινητής τηλεφωνίας της Romtelecom, δηλαδή του βασικού τηλεπικοινωνιακού παρόχου της Ρουμανίας. Το ίδιο έτος, η Cosmorom μετονομάστηκε σε Cosmote Romania. Τον Νοέμβριο του 2009, η Cosmote εξαγόρασε την Telemobil SA (Zapp), αποκτώντας πρόσβαση σε άδεια και υποδομές 3G στη Ρουμανία. Τον Σεπτέμβριο του 2014 μετονομάστηκε σε Telekom Romania. ΓΕΡΜΑΝΟΣ Α.Β.Ε.Ε.: Το διεθνές δίκτυο καταστημάτων τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και προϊόντων ΓΕΡΜΑΝΟΣ έχει αναπτύξει δραστηριότητες στην Ελλάδα και τη Ρουμανία. Το 2006 έγινε μέλος του Ομίλου COSMOTE Cosmote ONE To Cosmote One είναι ένα πακέτο υπηρεσιών επικοινωνίας και ψυχαγωγίας που καλύπτει τις σύγχρονες τηλεπικοινωνιακές ανάγκες των καταναλωτών για ομιλία, Internet και ψυχαγωγία, από οποιαδήποτε συσκευή και οποιαδήποτε στιγμή. Οι διάφορες εκδόσεις του εν λόγω πακέτου του περιλαμβάνουν επικοινωνία μέσω σταθερού και κινητού τηλεφώνου, πρόσβαση στο διαδίκτυο και συνδρομή στο τηλεοπτικό πρόγραμμα του ΟΤΕ TV Χορηγίες Στο πλαίσιο του προγράμματος της Κοινωνικής Ευθύνης, η Cosmote στηρίζει δράσεις που αφορούν στο περιβάλλον, την κοινωνία, την αγορά και τους εργαζόμενους. Στις δράσεις της σε αυτό τον τομέα συμπεριλαμβάνεται η χορηγία με τον ΟΤΕ των Ολυμπιακών Αγώνων Αθήνα Η Cosmote έχει επίσης θεσπίσει πρόγραμμα Υποτροφιών για πανεπιστημιακές σπουδές προσφέροντας υποτροφίες σε πρωτοετείς φοιτητές της Ελληνικής Περιφέρειας για σπουδές σε ελληνικά ΑΕΙ. Τον Οκτώβριο του 2011, η Cosmote ανακοίνωσε ότι υποστηρίζει μαζί με τον ΟΤΕ την ψηφιοποίηση των βιβλιοθηκών της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης στην Κωνσταντινούπολη. Το 2012, ΟΤΕ και Cosmote ανακοίνωσαν τη χορηγική στήριξη της έκθεσης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων: το Πλοίο, 46

48 Κεφάλαιο 5 Παρουσίαση εταιρειών οι Θησαυροί, ο Μηχανισμός Μετοχική Σύνθεση Ο Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος ελέγχει το 100% της Cosmote. Στις 14 Μαΐου 2008, η ελληνική κυβέρνηση και η Deutsche Telekom (DT) κατέληξαν σε συμφωνία για τη συμμετοχή της DT στο μετοχικό κεφάλαιο του ΟΤΕ. Η συμφωνία προέβλεπε ότι η κάθε πλευρά θα κατείχε ποσοστό 25% συν 1 μετοχή. Το 2009, η DT αύξησε το μερίδιό της στον ΟΤΕ από 25% σε 30%. Τέλος, τον Ιούνιο του 2011, ο γερμανικός όμιλος εξαγόρασε πρόσθετο ποσοστό 10% και αύξησε τη συμμετοχή του στο 40%. 5.2 Vodafone Γενικές πληροφορίες Η Vodafone είναι εταιρεία κινητής τηλεφωνίας και μία από τις μεγαλύτερες σε χρηματιστηριακή αξία επιχειρήσεις, με παρουσία στην Ηπειρωτική Ευρώπη, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και την Άπω Ανατολή, με θυγατρικές, ελεγχόμενες εταιρείες και επενδύσεις. Λογότυπο Vodafone. Οι θυγατρικές εταιρείες κινητής τηλεφωνίας του Ομίλου, λειτουργούν με το εμπορικό σήμα Vodafone. Στις ΗΠΑ, η ελεγχόμενη εταιρεία του Ομίλου φέρει την ονομασία Verizon Wireless. Τα δύο τελευταία οικονομικά έτη, ο Όμιλος υπέγραψε επίσης συμβάσεις με πέντε εταιρείες δικτύων σε χώρες όπου ο Όμιλος δεν διαθέτει μετοχικό κεφάλαιο. Σύμφωνα με τους όρους των συγκεκριμένων Συμβάσεων Εταιρικών Δικτύων, ο Όμιλος και τα εταιρικά του δίκτυα συνεργάζονται για την ανάπτυξη και το μάρκετινγκ παγκόσμιων υπηρεσιών που φέρουν λογότυπα δύο εμπορικών σημάτων. Στις 31 Δεκεμβρίου 2005, βάσει των εγγεγραμμένων πελατών στις κοινοπραξίες τηλεπικοινωνιών στις οποίες είχε συμφέροντα κυριότητας, ο Όμιλος είχε εκατομμύρια πελάτες. Ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει τους πελάτες των υπηρεσιών τηλεειδοποίησης (paging), και υπολογίζεται σε αναλογική βάση σύμφωνα με τα εκατοστιαία συμφέροντα της Εταιρείας στις συγκεκριμένες κοινοπραξίες. Η εταιρεία έχει επίσης περίπου υπαλλήλους, με μεγαλύτερη συνεισφορά την 47

49 Κεφάλαιο 5 Παρουσίαση εταιρειών Vodafone Γερμανίας ( υπάλληλοι) και δεύτερη την Vodafone Ηνωμένου Βασιλείου ( υπάλληλοι). Οι κοινές μετοχές της Εταιρείας είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών του Λονδίνου και οι Αμερικανικές Μετοχές Παρακαταθήκης ( ADS ) είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών της Ν. Υόρκης. Η τρέχουσα αξία του συνόλου των χρηματιστηριακών αξιών της Εταιρείας ήταν κατά προσέγγιση 80 δισεκατομμύρια λίρες στις 15 Νοεμβρίου Διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας είναι ο Αρούν Σαρίν (Arun Sarin). Ο υπεύθυνος για την Ευρώπη (και την Ελλάδα) είναι ο Μπίλ Μόρροου (Bill Morrow) Χορηγίες Η Vofafone είναι χορηγός της McLaren-Mercedes στη Φόρμουλα 1, του Ολυμπιακού, της Εθνικής Ελλάδος και των Mad Video Music Awards, ενώ για αρκετά χρόνια το όνομά της είχε συνδεθεί με τη χορηγία της Ferrari και της Manchester United, από το 1993 έως και τα τέλη του 2012 (δηλαδή 19 ολόκληρα χρόνια) ήταν χορηγός και τις Hellenic Seaways και από το 2012 χορηγεί τη Sony για το PS VITA στην 3G έκδοση του Vodafone Greece Σχετικά με τη Vodafone Greece Η Vodafone Greece (πρώην Panafon) είναι η ελληνική θυγατρική της Vodafone. Εδρεύει στο Χαλάνδρι, στα βόρεια προάστια της Αθήνας. Η Vodafone Greece ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1992 ως Πάναφον (Panafon) από τον Όμιλο Vodafone, την France Telecom, την Intracom και από την τράπεζα Data και ονομάστηκε επίσημα Vodafone τον Ιανουάριο του Τον Δεκέμβριο του 1998, η εταιρεία εισήχθησε τις μετοχές τις στο Χρηματιστήριο Αθηνών και στου Λονδίνου, ενώ τον Ιούλιο του 2004 πήρε τις μετοχές της από το Χρηματιστήριο της Αθήνας. Ο Όμιλος Vodafone είναι ο βασικός μέτοχος της εταιρείας με ποσοστό 99.8% των μετοχών της Vodafone Greece. Από το 2003, η Vodafone είχε μια αποκλειστική σύμβαση με τον δημοφιλή ποπ μουσικό Σάκη Ρουβά ως εκπρόσωπο της εταιρείας στην ελληνική διαφημιστική καμπάνια. Ο Ρουβάς έχει ολοκληρώσει πολλαπλές διαφημίσεις για την εταιρεία, καθώς και τη διαφήμιση της μάρκας μέσα στη μουσική και τα βίντεο του άλμπουμ του. Ομοίως, η Vodafone είναι η κύρια χορηγός σε μεγάλες συναυλίες και ηχογραφήσεις του. Ενώ άλλες δισκογραφικές εταιρείες και καλλιτέχνες κάνουν διαφημίσεις για άλλες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, ως αντάλλαγμα για τη χορηγία, η Vodafone είναι η μοναδική ελληνική εταιρεία κινητής που διαφημίζεται κατά κύ- 48

50 Κεφάλαιο 5 Παρουσίαση εταιρειών ριο λόγο από έναν μόνο καλλιτέχνη, με την προσπάθεια του Ρουβά να είναι ένα σημαντικό τέχνασμα μάρκετινγκ για τη νεολαία και τους νέους ενήλικους καταναλωτές. Στο τέλος του Ιουνίου 2010, οι συνδρομητές του δικτύου έφτασαν τους κάτι που καθιστά την Vodafone, το δεύτερο δίκτυο κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα Vodafone Home H Vodafone Home είναι ένας από τους ισχυρότερους παρόχους ολοκληρωμένων ευρυζωνικών υπηρεσιών στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 1993 με την ονομασία Hellas on line. Είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών από τον Ιούνιο του 2008 (HOL), και το ανθρώπινο δυναμικό της εταιρίας ανέρχεται στα 836 περίπου άτομα. Τον Ιούνιο του 2015, οι μετοχές της εξαγοράστηκαν από τη Vodafone Λανσάρισμα 4G δικτύου (2012) Στις η Vodafone εκτέλεσε την πρώτη δημόσια δοκιμή του 4G δικτύου της στην Ελλάδα και παράλληλα έκανε διαθέσιμη την πρόσβαση σε αυτό. Στις η Vodafone ανακοίνωσε την επέκταση του δικτύου της σε Λαμία, Λάρισα, Πάρο, Πάτρα, Ρόδο και Τρίπολη Σκάνδαλο τηλεφωνικών υποκλοπών Ένα σκάνδαλο υποκλοπών, το οποίο βγήκε στην επιφάνεια λίγο πριν την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Ελλάδα, αφορούσε την παράνομη υποκλοπή περισσότερων από 100 κινητών τηλεφώνων στο δίκτυο της Vodafone Greece που ανήκαν κυρίως σε μέλη της ελληνικής κυβέρνησης και ανώτερους δημοσίους υπαλλήλους. Οι υποκλοπές άρχισαν κάποια στιγμή κοντά στην έναρξη των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, τον Αύγουστο του 2004 και καταργήθηκαν τον Ιανουάριο του 2005 χωρίς να ανακαλυφθεί η ταυτότητα των δραστών. Στις 22 Φεβρουαρίου 2008, η Vodafone ανακοίνωσε την αντικατάσταση του επί 16 χρόνια CEO της Vodafone Greece κ. Γιώργο Κορωνιά. Ο κ. Κορωνιάς θεωρήθηκε ένα από τα πιο επιτυχημένα (και υψηλόμισθα) στελέχη στην Ελλάδα, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της δημοτικότητάς του είχε φθαρεί από αυτό το σκάνδαλο. 49

51 Κεφάλαιο 5 Παρουσίαση εταιρειών 5.3 Wind Γενικές πληροφορίες Η WIND (πρώην Telestet και μετέπειτα ΤΙΜ) είναι εταιρεία κινητής και σταθερής τηλεφωνίας στην Ελλάδα. Εδρεύει στην Λ. Κηφισίας. Ξεκίνησε με το όνομα Telestet to Ήταν η πρώτη εταιρεία στην Ελλάδα που της χορηγήθηκε άδεια δημιουργίας ενός εθνικού δικτύου κινητής τηλεφωνίας και υπηρεσιών (GSM). Για να αποκτηθεί η συγκεκριμένη άδεια η Telestet επένδυσε το ποσό των 88 περίπου εκατομμυρίων ευρώ όπου αποτελούσε μία από τις μεγαλύτερες επενδύσεις στην Ελλάδα μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η πρώτη κλήση στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε στις 29 Ιουνίου Το 1998 η Telestet ήταν η πρώτη εταιρεία κινητής τηλεφωνίας που συμπεριλήφθηκε στις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές, όπως το χρηματιστήριο του Άμστερνταμ. Λογότυπο Wind Hellas. Τον Ιούνιο του 2001 η Telestet ήταν η πρώτη εταιρεία τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα και μία από τις πρώτες στον κόσμο που απέκτησε το πιστοποιητικό διαχείρισης ISO 9001 : Αλλαγή ονόματος σε TIM HELLAS Στις 8 Φεβρουαρίου 2004, το εμπορικό σήμα της εταιρείας άλλαξε σε TIM, εισάγοντας έτσι στην ελληνική αγορά την επωνυμία της μητρικής εταιρείας, η οποία συμμετέχει στους τομείς των τηλεπικοινωνιών ομάδα της Telecom Italia, καθώς και Freemove, η μεγαλύτερη συμμαχία των τηλεπικοινωνιών στην Ευρώπη, που αποτελείται από τις εταιρείες Orange (ΗΒ / Γαλλία), η Telefónica (Ισπανία), ΤΙΜ (Ιταλία) και T - Mobile (Γερμανία) Αλλαγή ονόματος σε WIND HELLAS Στις 5 Ιουνίου 2007 η εταιρεία αλλάζει για δεύτερη φορά όνομα και μετατρέπεται σε WIND Hellas. 50