Μαστίχα η Θεραπευτική Χρήστος Ζαβός

Transcript

1 Μαστίχα η Θεραπευτική Χρήστος Ζαβός Γαστρεντερολόγος Διδάκτωρ Α.Π.Θ.

2 Σύγκρουση συµφερόντων µε χορηγούς εταιρείες: Το στρογγυλό τραπέζι διοργανώνεται από την εταιρία Iasis Pharma

3 Μαστίχα Χίου Προϊόν µαστιχοφόρου σχίνου (Pistacia lentiscus L. var. chia)

4 Μαστίχα Χίου Η νωπή ρητίνη, µετά ολιγοήµερη παραµονή της κάτω από τον θάµνο, στερεοποιείται υπό την επίδραση των καλοκαιρινών καιρικών συνθηκών (έντονη ηλιοφάνεια και ξηρασία) που επικρατούν στη περιοχή

5 Ιδιαιτερότητα Ν. Χίου Σχίνοι υφίστανται σε όλη τη Μεσόγειο Εντούτοις, µόνο στη Ν. Χίο καλλιεργούνται συστηµατικά 3 παράγοντες: ιδιαίτερο µικροκλίµα της περιοχής ευγονισµός καλή διαχείριση ήδη από τους αρχαίους Χιώτες, που συστηµατοποίησαν την καλλιέργεια των σχίνων, τυποποίησαν το προϊόν και το επέβαλαν στην αγορά

6 Ιστορικές αναφορές Ο Διοσκουρίδης (1ος αι. µx) "πατέρας της φαρµακολογίας", ιατρός και βοτανολόγος από την Κιλικία, εξαίρει τις θεραπευτικές ιδιότητες της Μαστίχας Χίου αναφέροντας ότι βοηθά σε περιπτώσεις δυσπεψίας, «ανανέωσης» του αίµατος, χρόνιου βήχα, δρώντας και ως ηρεµιστικό φάρµακο Διαπιστώνει, επίσης, ότι το µάσηµα της Μαστίχας εκτός από την στοµατική υγιεινή επιφέρει καθαρή και ευχάριστη αναπνοή Σε άλλη αναφορά του επισηµαίνει τον όρο µαστιχέλαιο, το αιθέριο έλαιο της Μαστίχας, το οποίο όπως αναφέρει εφαρµοζόταν ποικιλοτρόπως για παθήσεις µήτρας, ως ήπιο θερµαντικό, στυπτικό και µαλακτικό παράγοντα

7 Γαστρεντερικό σύστηµα Γενικά, από τον 1ο - 7ο µχ αιώνα, η Μαστίχα χρησιµοποιούνταν από πρακτικούς γιατρούς και βοτανολόγους κυρίως για θεραπεία «στοµαχικών» διαταραχών Στην αντίληψη των ανθρώπων της εποχής η χρήση της Μαστίχας συντελούσε στην οµαλή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήµατος Ειδικότερα, σχετικές πηγές αναφέρουν ότι η Μαστίχα χρησίµευε για ανακούφιση ασθενών από οξείς πόνους στοµάχου και από δυσπεψίες και στοµαχικές διαταραχές (Ορειβάσιος, Αέτιος, Γαληνός)

8 Σύσταση µαστίχας Χίου Η ακριβής σύνθεση της µαστίχας Χίου δεν έχει πλήρως ταυτοποιηθεί Εµπεριέχει: φυσικό πολυµερές πτητικά και αρωµατικά συστατικά που συνθέτουν το αιθέριο έλαιο (µαστιχέλαιο) τερπενικά οξέα φυτοστερόλες πολυφαινικά µόρια µεγάλο αριθµό άλλων δραστικών ουσιών

9 Σύσταση µαστίχας Χίου

10 Πολυµερές πολυ-β-µυρκένιο Παρεµποδίζει τη διαλυτότητα και το χειρισµό της ρητίνης Μετά την εκχύλιση και την αποµάκρυνση του πολυµερούς πολυ-β- µυρκενίου, το ολικό εκχύλισµα της µαστίχας διαχωρίζεται σε: Όξινο κλάσµα Ουδέτερο κλάσµα από τα οποία προκύπτουν: 6 τριτερπενικά οξέα 10 ουδέτερα τριτερπένια, µεταξύ των οποίων και ισοµαστιχαδιενονάλη

11

12 Αιθέριο έλαιο: Σύνθεση α-πινένιο β-πινένιο β-µυρκένιο λεµονένιο β-καρυοφυλλένιο αραβινο-γαλακτάνες (AGPs πρωτεΐνες)

13 Συνοπτικά Αιθέριο έλαιο και µαστίχα Χίου: αποτελούν φυσικά αντιβιοτικά

14 Λειτουργική δυσπεψία Σχεδιασµός µελέτης Tυχαιοποιηµένη, διπλά τυφλή ελεγχόµενη µε εικονικό φάρµακο µελέτη δράσης µαστίχας Χίου στη λειτουργική δυσπεψία Dabos et al. J Ethnopharmacol 2010;127:

15 Αποτελέσµατα µελέτης Σηµαντική βελτίωση όλων των συµπτωµάτων των ασθενών που έλαβαν µαστίχα Χίου (77% έναντι 40%, p<0,02)

16 Αποτελέσµατα µελέτης Αποτελέσµατα µελέτης 3/3

17 Συµπέρασµα µελέτης Η µαστίχα Χίου µειώνει σηµαντικά τη συµπτωµατολογία σε ασθενείς µε λειτουργική δυσπεψία συγκριτικά µε την οµάδα placebo Dabos et al. J Ethnopharmacol 2010;127:

18 H. pylori

19 Helicobacter pylori (H. pylori) Βραβείο Nobel 2005: Warren & Marshall Gram-αρνητικό βακτήριο: αποικίζει τον γαστρικό βλεννογόνο ~50% του παγκοσµίου πληθυσµού

20 Κλινικά σύνδροµα σχετιζόµενα µε H. pylori Peptic ulcer, gastric cancer, MALT lymphoma, coronary artery disease, cerebrovascular diseases, hypertension, Raynaud, migraine, hematologic diseases, chronic urticaria, liver diseases, autoimmune disorders-glaucoma (ocular Alzheimer s)- neurodegenerative diseases, GERD-Barrett s, esophageal adenoca, colon ca or other extraintestinal neoplasia Arch Intern Med 1999, Sleisenger & Fordtrans 2006, Helicobacter 2004

21 Μαστίχα Χίου και H. pylori Σχήµατα εκρίζωσης H. pylori µε αντιβιοτικά: αρκούντως αποτελεσµατικά

22 Η πρώτη αναφορά αντιβακτηριδιακής ιδιότητας µαστίχας Χίου in vitro στο H. pylori Τα αποτελέσµατα της µελέτης έδειξαν ότι: Huwez FU, et al. N Engl J Med 1998;339:1946

23 Έτερη in vitro µελέτη Η µαστίχα Χίου σε συγκεντρώσεις 125 µg/ml και 500 µg/ml εξουδετέρωσε το 50% και 90% H. pylori στελεχών, αντίστοιχα Marone P, et al. J Chemother 2001;13:

24 In vivo πειραµατική µελέτη ενοφθαλµίσθηκε το βακτήριο σε επίµυες ενδογαστρικά 4 εβδοµάδες µετά:!"#$%& () (& *+",-). / 0 (µετρονιδαζόλη, κλαριθροµυκίνη, οµεπραζόλη για 7 ηµέρες) ή µ.!,1 2,34 (δύο φορές ηµερησίως για 7 ηµέρες) Οι επίµυες θυσιάσθηκαν αµέσως µετά ή 1 µήνα µετά την αγωγή εκρίζωσης και έγινε γαστρική καλλιέργεια για H. pylori Τριπλό σχήµα: εκρίζωση του H. pylori σε 19/20 επίµυες Μαστίχα Χίου: απουσία εκρίζωσης του H. pylori στους 18 επίµυες χωρίς συνοδό µείωση του γαστρικού βακτηριακού φορτίου Loughlin MF, et al. J Antimicrob Chemother 2003;51:

25 Πρόδροµη µελέτη 9 ασθενείς µε H. pylori λοίµωξη χωρίς γαστροδωδεκαδακτυλικές εξελκώσεις: µαστίχα Χίου 1 g x4 για 14 ηµέρες UBT πριν, 15η ηµέρα, και 5 εβδοµάδες µετά τη θεραπεία Από τους 8 ασθενείς που ολοκλήρωσαν τη µελέτη, ουδείς πέτυχε εκρίζωση του βακτηρίου Ενώ η µαστίχα Χίου έχει βακτηριοκτόνες ιδιότητες in vitro, εντούτοις δεν εδείχθη ότι από µόνη της εξασκεί θεραπευτική επίδραση στην H. pylori λοίµωξη in vivo Bebb JR, et al. J Antimicrob Chemother 2003;52:522-3

26 Πρόβληµα: χρήση ακατέργαστης µαστίχας υψηλή περιεκτικότητα (25%) ενός αδιάλυτου και κολλώδους πολυµερούς (poly-β-myrcene) µείωση απορρόφησης και βιοδιαθεσιµότητας δραστικών συστατικών µαστίχας

27 Νέα µελέτη χωρίς πολυµερές total mastic extract without polymer (TMEWP) Έλεγχος δραστικότητάς του έναντι του H. pylori σε επίµυες που µολύνθηκαν µε H. pylori SS1 στέλεχος Paraschos S, et al. Antimicrob Agents Chemother 2007;51:

28 In vitro πείραµα Έλεγχος αντιµικροβιακής δράσης των συστατικών αυτών σε 11 στελέχη H. pylori: σηµαντική δράση όξινου κλάσµατος (ΜΒC mg/ml) και ισοµαστιχαδιενολικού οξέος (MBC mg/ml) έναντι H. pylori Paraschos S, et al. Antimicrob Agents Chemother 2007;51:

29 In vivo πείραµα Χορήγηση TMEWP σε επίµυες: σηµαντική µείωση (κατά 30 φορές) του αριθµού των αποικιών του H. pylori που είχε ενοφθαλµισθεί Το TMEWP δυνατόν να µειώνει σηµαντικά τον H. pylori αποικισµό, τα δε κύρια τριτερπενικά οξέα του όξινου κλάσµατος διαθέτουν ισχυρότερες αντιµικροβιακές δράσεις Paraschos S, et al. Antimicrob Agents Chemother 2007;51:

30 Πρόσφατη κλινική µελέτη από Χίο 52 ασθενείς µε H. pylori λοίµωξη έλαβαν: Dabos KJ, et al. Phytomedicine 2010;17:

31 Επετεύχθη εκρίζωση του H. pylori: Οµάδα Α: 4/13 Οµάδα Β: 5/13 Οµάδα C: 0/13 Οµάδα D: 10/13 Dabos KJ, et al. Phytomedicine 2010;17:

32 Τα τελευταία νέα Ιαπωνική µελέτη: Ποιο συστατικό της µαστίχας έχει αντι-h. pylori ιδιότητες; Ελήφθη εκχύλισµα µαστίχας και ανιχνεύθηκαν 20 συστατικά εκ των οποίων τα 10 ελέγχθηκαν για αντι-h. pylori ιδιότητες H α-terpineol και (E)-methyl isoeugenol έδειξαν ισχυρή αντι-h. pylori δράση έναντι 4 CLA / MET ΑΝΘΕΚΤΙΚΩΝ στελεχών που αποµονώθηκαν από ασθενείς µε γαστρίτιδα, έλκος και καρκίνο στοµάχου. Οι ουσίες αυτές δυνατόν να έχουν θέση στην εκρίζωση ανθεκτικών H. pylori στελεχών Miyamoto T, et al. Nat Prod Bioprospect 2014 Aug;4:

33 Η κλινική µας εµπειρία Μόνο η συγχορήγηση µαστίχας Χίου και κλασικού τριπλού θεραπευτικού σχήµατος προσθέτει κλινικά οφέλη έναντι των H. pylori σχετιζόµενων γαστρικών παθολογιών Kountouras J, Zavos C, et al. World J Gastroenterol 2012;18:

34

35 3 κύριοι αντιγονικοί παράγοντες του H. pylori: κυτταροτοξίνη VacA κυτταροτοξίνη CagA ενεργοποιούσα τα ουδετερόφιλα πρωτεΐνη (HPNAP) Kottakis F, et al. Helicobacter 2009;14:

36 C-αµινοτελική περιοχή της HPNAP Kottakis F, et al. Helicobacter 2009;14:

37 Πρωτεΐνες AGPs (arabinogalactan) Kottakis F, Kountouras J, et al. Eur J Gastroenterol Hepatol 2009;21:

38 Επιφυλάξεις Ως προς τη χρήση της HPNAP και άλλων κυτταροτοξινών (VacA) για παρασκευή εµβολίων έναντι H. pylori Kountouras J, Zavos C, et al. World J Gastroenterol 2012;18:

39 Επιφυλάξεις Η οµολογία αλληλουχίας µεταξύ της H. pylori VacA και της Na+/K+-ATPase A υποδηλώνει ότι τα αντισώµατα έναντι της VacA περιλαµβάνουν διαύλους ιόντων στο κυτταρόπλασµα των κυττάρων Schwann και πιθανόν να οδηγούν σε αποµυελίνωση ορισµένων ασθενών Kountouras J, Zavos C, et al. World J Gastroenterol 2012;18:

40 Take-home messages Η µαστίχα Χίου φαίνεται ότι διαθέτει σηµαντικές αντιµικροβιακές ιδιότητες έναντι της H. pylori λοιµώξεως σε πειράµατα in vitro

41 Take-home messages Προτείνεται:

42