Μητρώο Ελεγχόμενων Έργων/Δραστηριοτήτων και Μοντέλο Ανάλυσης Επικινδυνότητας για την Ιεράρχηση των Περιβαλλοντικών Ελέγχων

Transcript

1 Μητρώο Ελεγχόμενων Έργων/Δραστηριοτήτων και Μοντέλο Ανάλυσης Επικινδυνότητας για την Ιεράρχηση των Περιβαλλοντικών Ελέγχων στο πλαίσιο εκπόνησης του 1 ου εθνικού σχεδίου και των προγραμμάτων τακτικών περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων Δρ Αλ. Οικονομοπούλου Τμήμα Επιθεώρησης Περιβάλλοντος / ΣΕΠΔΕΜ Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αθήνα, Νοέμβριος 2017

2 Εθνικό σχέδιο και προγράμματα τακτικών περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων ( ) Στόχος: Σκοπός: Εντοπισμός πρόληψη έλεγχος της ρύπανσης από εγκαταστάσεις και προώθηση της περιβαλλοντικής συμμόρφωσης Προτεραιοποίηση των περιβαλλοντικών ελέγχων σε έργα και δραστηριότητες Α κατηγορίας, για βέλτιστη αξιοποίηση και συντονισμό όλων των συναρμόδιων ελεγκτικών αρχών Συμμόρφωση: Με τις απαιτήσεις του ν.4014/2011 (άρθ.20), της οδηγίας για τις βιομηχανικές εκπομπές 2010/75/ΕΕ (IED) και σύμφωνα με το νέο ολοκληρωμένο σύστημα διενέργειας ελέγχων & επιβολής κυρώσεων 2

3 Δράσεις για την κατάρτιση του εθνικού σχεδίου και των προγραμμάτων περιβαλλοντικών ελέγχων 1. Κατάρτιση / Επικαιροποίηση μητρώου ελεγχόμενων δραστηριοτήτων 6. Συντονισμός ελεγκτικών αρχών για υλοποίηση σχεδίου, επικαιροποίηση & προσαρμογή των προγραμμάτων ελέγχου 2. Επέκταση του μητρώου με στοιχεία και χαρακτηριστικά λειτουργίας κάθε έργου/δραστηριότητας 5. Κατάρτιση ετήσιων προγραμμάτων ελέγχων με επιμερισμό των ελέγχων στις συναρμόδιες ελεγκτικές αρχές 3. Ανάπτυξη λογισμικού για ανάλυση περιβαλλοντικού κινδύνου (risk assessment) έργων και δραστηριοτήτων 3 4. Ανάπτυξη αλγορίθμου για εκτίμηση ελάχιστης συχνότητας περιβαλλοντικών ελέγχων

4 Δράση 1 Κατάρτιση μητρώου ελεγχόμενων έργων και δραστηριοτήτων Μέχρι πρότινος: Διάσπαρτη πληροφόρηση σε κεντρικές και περιφερειακές αδειοδοτούσες αρχές Απουσία κατάλληλου πληροφοριακού συστήματος για την καταγραφή όλων των έργων & δραστηριοτήτων (ΗΠΜ εκτός λειτουργίας, ΟΠΣ-ΑΔΕ υπό σχεδιασμό) Μη συστηματική καταγραφή αποτελεσμάτων ελέγχων και στοιχείων συμμόρφωσης Αποσπασματικός σχεδιασμός, άσκηση ελεγκτικού έργου κυρίως βάσει καταγγελιών 4 Με την ανάπτυξη του υφιστάμενου μητρώου: Συγκεντρωτική ηλεκτρονική καταγραφή ελεγχόμενων έργων και δραστηριοτήτων με βασικά χαρακτηριστικά λειτουργίας τους και πορίσματα των ελέγχων Εφικτή η αξιολόγηση περιβαλλοντικού κινδύνου βάσει αντικειμενικών, έγκυρων και αξιόπιστων χαρακτηριστικών λειτουργίας και η ιεράρχηση των ελέγχων Αξιοποίηση σε επίπεδο κεντρικού σχεδιασμού για λήψη μέτρων και διαμόρφωση πολιτικών (τομείς αδειοδότησης, παρακολούθησης και ελέγχου) Δράση 1

5 Δράση 1 (συνέχεια) Κατάρτιση μητρώου ελεγχόμενων έργων και δραστηριοτήτων Δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου (excel) που περιλαμβάνει έργα και δραστηριότητες Α κατηγορίας Από δεδομένα του διαδικτυακού τόπου aepo.ypeka.gr του ΥΠΕΝ, όπου αναρτώνται οι ΑΕΠΟ και στοιχεία λειτουργίας έργων κατηγορίας Α που έχουν αδειοδοτηθεί μετά το (7.508 εγγραφές μέχρι το τέλος του 2016). Από κατάλογο με έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α που υπάγονται στις διατάξεις της οδηγίας 2010/75/ΕΕ περί βιομηχανικών εκπομπών (IED), ανεξάρτητα της ημερομηνίας περιβαλλοντικής τους αδειοδότησής. Από στοιχεία που έχουν αποστείλει αρμόδιες υπηρεσίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης και ελέγχου στο πλαίσιο σχετικής αλληλογραφίας ( ). 5

6 Δράση 2 Επέκταση του μητρώου με βασικά χαρακτηριστικά λειτουργίας έργων/δραστηριοτήτων Από δεδομένα του διαδικτυακού τόπου aepo.ypeka.gr 1. Κατάταξη σε υποκατηγορία Α1/Α2 και σε ομάδα έργων/δραστηριοτήτων (βάσει του άρθ.1 του ν.4014/11 και των παραρτημάτων της ΥΑ 37674/16) Από καταλόγους υπηρεσιών του ΥΠΕΝ και διασταύρωση με στοιχεία των ΑΕΠΟ 2. Υπαγωγή στις διατάξεις της οδηγίας IED (2010/75/ΕΕ), της οδηγίας SEVESO (2012/18/ΕΚ), της οδηγίας VOCs (1999/13/ΕΚ), του κανονισμού eprtr (166/2006/ΕΚ) του κανονισμού EMAS (1221/2009/ΕΚ) 6

7 Δράση 2 (συνέχεια) Επέκταση του μητρώου με βασικά χαρακτηριστικά λειτουργίας έργων/δραστηριοτήτων Με χρήση GIS, βάσει των γεωγραφικών συντεταγμένων 3. Λειτουργία εντός περιοχής του δικτύου NATURA 2000 (οδηγία 92/43/ΕΚ για την προστασία των οικοτόπων) Από καταλόγους ΣΕΠΔΕΜ & συναρμόδιων αρχών & αναζήτηση σε ΥΠΕΡΔΙΑΥΓΕΙΑ 4. Ιστορικό συμμόρφωσης έργων και δραστηριοτήτων, βάσει πορισμάτων ελέγχου προηγούμενων ετών Από τον τίτλο και το περιεχόμενο των ΑΕΠΟ 5. Κατάταξη σε υποομάδες εντός ορισμένων ομάδων δραστηριοτήτων (σύμφωνα με τα παραρτ. της ΥΑ 37674/16), για εμπειρική ιεράρχηση των ελέγχων 7

8 Δράση 2 (συνέχεια) Επέκταση του μητρώου με βασικά χαρακτηριστικά λειτουργίας έργων/δραστηριοτήτων Το ηλεκτρονικό μητρώο ελεγχόμενων έργων και δραστηριοτήτων ως εργαλείο σχεδιασμού, ανάλυσης και προγραμματισμού 8 Δυναμικό πληροφοριακό σύστημα με αυτοματοποιημένες λειτουργικότητες / διασυνδέσεις μεταξύ φύλλων επεξεργασίας Στοιχεία του μητρώου προέρχονται από δεδομένα του aepo.gr, υπάρχουσες βάσεις δεδομένων & το περιεχόμενο των διαθέσιμων ΑΕΠΟ (από ως ) Ανάγκη επαλήθευσης δεδομένων σχετικών με τα χαρακτηριστικά λειτουργίας κάθε έργου και δραστηριότητας, Ανάγκη τυποποίησης διαδικασιών για διαρκή επικαιροποίηση δεδομένων (διαγραφή / προσθήκη νέων έργων, καταγραφή πορισμάτων ελέγχων, κ.α.) Απαραίτητη η δυνατότητα πρόσβασης των συναρμόδιων αρχών αδειοδότησης και ελέγχου στο μητρώο ελεγχόμενων δραστηριοτήτων Μελλοντική επέκταση του μητρώου για έργα/δραστηριότητες κατηγορίας Β

9 Δράση 3 Ανάπτυξη λογισμικού για ανάλυση περιβαλλοντικού κινδύνου (risk assessment) Εφαρμογή της Μεθόδου Ολοκληρωμένης Εκτίμησης Κινδύνων (IRAM) του ευρωπαϊκού δικτύου IMPEL Κίνδυνος = ƒ (σοβαρότητας της επίδρασης, πιθανότητας εκδήλωσης της επίδρασης) Η επίδραση εξαρτάται από την εγκατάσταση και τον αποδέκτη (κριτήρια επίπτωσης) Η πιθανότητα εξαρτάται από τη διοίκηση, τη συμμόρφωση (κριτήρια επίδοσης) Τα κριτήρια επίπτωσης, όταν συνδυάζονται με τα κριτήρια επίδοσης, δημιουργούν τις επιμέρους κατηγορίες επικινδυνότητας Ο συνολικός περιβαλλοντικός κίνδυνος και άρα η εκτιμώμενη συχνότητα ελέγχου εξαρτάται από την υψηλότερη βαθμολογία των επιμέρους κατηγοριών επικινδυνότητας Όσο μεγαλύτερο είναι το άθροισμα των επιμέρους βαθμολογιών, τόσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια του ελέγχου 9

10 Δράση 3 (συνέχεια) Ανάπτυξη λογισμικού για ανάλυση περιβαλλοντικού κινδύνου (risk assessment) Εφαρμογή της Μεθόδου IRAM (συνέχεια) 1. Ορισμός έξι κριτηρίων επίπτωσης IC (impact criteria) στην υγεία και το περιβάλλον και βαθμολόγηση κάθε κριτηρίου με τιμές από «1» έως «5» IC 1 : Υπαγωγή στις διατάξεις της οδηγίας 2010/75/ΕΕ (IED) IC 2 : Υπαγωγή στις διατάξεις της οδηγίας 2012/18/ΕΚ (SEVESO) IC 3 : Υπαγωγή στις διατάξεις της οδηγίας 1999/13/ΕΚ (VOCs) IC 4 : Υπαγωγή στις διατάξεις του κανονισμού 166/2006/ΕΚ (eprtr) IC 5 : Λειτουργία εντός περιοχής του δικτύου NATURA 2000 (οδηγία 92/43/ΕΚ) IC 6 : Εμπειρική ιεράρχηση των ελέγχων Δυνατότητα χρήσης όρων στάθμισης για να αυξηθεί η επιρροή ορισμένων κριτηρίων, ή μέγιστων κατωφλίων στην τιμή ορισμένων κριτηρίων (π.χ. IC 4 ) 10

11 Δράση 3 (συνέχεια) Ανάπτυξη λογισμικού για ανάλυση περιβαλλοντικού κινδύνου (risk assessment) Εφαρμογή της Μεθόδου IRAM (συνέχεια) 2. Ορισμός δύο κριτηρίων επίδοσης του φορέα λειτουργίας (operator performance criteria) και βαθμολόγηση κάθε κριτηρίου με τιμές «-1», «0» ή «+1» OPC 1 : Συμμετοχή του φορέα λειτουργίας στο κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και ελέγχου EMAS (Κανονισμός 1221/2009/ΕΚ) OPC 2 : Ιστορικό συμμόρφωσης με τους περιβαλλοντικούς όρους και τις διατάξεις της κείμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας Δυνατότητα χρήσης συντελεστών βαρύτητας για να αυξηθεί η επιρροή ορισμένων κριτηρίων επίδρασης 3. Η μέση τιμή των ως άνω κριτηρίων επίδοσης, στρογγυλοποιημένη στον πλησιέστερο ακέραιο αριθμό, δίνει το συνολικό βαθμό επίδοσης (OPC) κάθε φορέα λειτουργίας (με τιμές «-1», «0» ή «+1») 11

12 Δράση 3 (συνέχεια) Ανάπτυξη λογισμικού για ανάλυση περιβαλλοντικού κινδύνου (risk assessment) Εφαρμογή της Μεθόδου IRAM (συνέχεια) 4. Ο συνολικός βαθμός επίδοσης (OPC) προστίθεται στα επιμέρους κριτήρια επίπτωσης (IC i ) για την εκτίμηση των επιμέρους κατηγοριών επικινδυνότητας. RC i = IC i + OPC 5. Καθορίζεται ο «κανόνας επικινδυνότητας» (ΚΕ) ΚΕ: ο αριθμός των μέγιστων βαθμολογιών των επιμέρους κατηγοριών επικινδυνότητας (RC i ) που απαιτείται, ώστε ο συνολικός περιβαλλοντικός κίνδυνος (RC) να ισούται με τη μέγιστη τιμή των επιμέρους κατηγοριών επικινδυνότητας (RC i ). Εάν δεν ικανοποιείται ο «κανόνας επικινδυνότητας», τότε ο συνολικός περιβαλλοντικός κίνδυνος είναι ίσος με τη μέγιστη τιμή των επιμέρους κατηγοριών επικινδυνότητας μειωμένης κατά μία μονάδα. 6. Εκτίμηση του συνολικού περιβαλλοντικού κινδύνου (RC) βάσει του κανόνα επικινδυνότητας (KE) και των επιμέρους κατηγοριών επικινδυνότητας (RC i ) 12

13 Δράση 3 (συνέχεια) Ανάπτυξη λογισμικού για ανάλυση περιβαλλοντικού κινδύνου (risk assessment) Εφαρμογή της Μεθόδου IRAM (συνέχεια) Για παράδειγμα, εάν επιλεγεί ως κανόνας επικινδυνότητας ο αριθμός «2», τότε: Η υποθετική δραστηριότητα Α στον παρακάτω πίνακα, που έχει λάβει τη μέγιστη τιμή «5» μόνο σε μία επιμέρους κατηγορία επικινδυνότητας, δεν βαθμολογείται με τιμή περιβαλλοντικού κινδύνου «5», αλλά με τη μέγιστη τιμή μειωμένη κατά μία μονάδα «4». Η δραστηριότητα Β, που έχει λάβει τη μέγιστη τιμή «5» σε δύο επιμέρους κατηγορίες επικινδυνότητας, εντάσσεται στην ίδια κατηγορία συνολικού περιβαλλοντικού κινδύνου «5». Δραστη ριότητα Επιμέρους κατηγορίες επικινδυνότητας βάσει των κριτηρίων επίπτωσης και των κριτηρίων επίδοσης RC 1 RC 2 RC 3 RC 4 RC 5 Συνολικός περιβαλλοντικός κίνδυνος, ορίζοντας κανόνα επικινδυνότητας ίσο με «2» RC Α Β

14 Δράση 4 Αλγόριθμος εκτίμησης της ελάχιστης συχνότητας περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων Αντιστοίχιση κάθε κατηγορίας συνολικού περιβαλλοντικού κινδύνου RC με συγκεκριμένη συχνότητα περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων: Κατηγορία συνολικού περιβαλλοντικού κινδύνου Χρονικό διάστημα μεταξύ των ελέγχων Αριθμός ελέγχων εντός περιόδου πέντε (5) ετών Αριθμός έργων σε κάθε κατηγορία περιβαλλοντικού κινδύνου Συνολικός αριθμός ελέγχων εντός 5ετίας 5 1 έτος ,5 2 έτη 2, έτη 1, ,5 3 έτη 1, έτη 1, ,5 4 έτη 1, έτη ,5 5 έτη έτη 0, Σύνολο

15 Δράση 4 (συνέχεια) Αλγόριθμος εκτίμησης της ελάχιστης συχνότητας περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων Διόρθωση των εκτιμούμενων συχνοτήτων περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων σύμφωνα με τις απαιτήσεις της κείμενης εθνικής & κοινοτικής νομοθεσίας Οδηγία 2012/18/ΕΚ, άρθ. 20: «... Το χρονικό διάστημα μεταξύ δύο διαδοχικών επισκέψεων χώρων δεν υπερβαίνει το 1 έτος για μονάδες ανώτερης βαθμίδας και τα 3 έτη για μονάδες κατώτερης βαθμίδας, εκτός αν η αρμόδια αρχή έχει καταρτίσει πρόγραμμα επιθεωρήσεων με βάση συστηματική εκτίμηση των κινδύνων μεγάλου ατυχήματος...» Οδηγία 2010/75/ΕΕ, άρθ. 23: «.. Η περίοδος μεταξύ δύο επισκέψεων βασίζεται σε συστηματική εκτίμηση των περιβαλλοντικών κινδύνων των συγκεκριμένων εγκαταστάσεων και δεν υπερβαίνει το 1 έτος για τις εγκαταστάσεις που δημιουργούν τους μεγαλύτερους κινδύνους και 3 έτη για τις εγκαταστάσεις που δημιουργούν τους μικρότερους» Ν. 4014/2011, άρθ. 20: « Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος & Ενέργειας α) εξειδικεύεται περαιτέρω ή τροποποιείται η διαδικασία και η συχνότητα περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων ανά υποκατηγορία και ανά ομάδα έργων και δραστηριοτήτων, όπως περιγράφεται στην παρ » Εγκαταστάσεις που υπάγονται στην οδηγία 2010/75/ΕΚ (IED) Κατηγορία περιβαλλοντικού κινδύνου βάσει μοντέλου IRAM Διορθωμένη ελάχιστη περίοδος μεταξύ περιβ/κών ελέγχων Υψηλού κινδύνου 5 κάθε 1 έτος Μεσαίου κινδύνου 4,5 κάθε 2 έτη Μικρού κινδύνου 4 κάθε 3 έτη 15

16 Δράση 5 Κατάρτιση προγραμμάτων τακτικών περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων για το χρονικό διάστημα Επιμερισμός ελέγχων ανά έτος και ανά διοικητική περιφέρεια: 16 Χρονικό διάστημα υλοποίησης του σχεδίου Χωρική αρμοδιότητα Σύνολο ελέγχων (Περιφέρεια) ο έτος 2 ο έτος 3 ο έτος 4 ο έτος 5 ο έτος Κεντρικής Μακεδονίας Δυτικής Μακεδονίας Ηπείρου Θεσσαλίας Ιονίων Νήσων Δυτικής Ελλάδας Στερεάς Ελλάδας Αττικής Πελοποννήσου Βορείου Αιγαίου Νοτίου Αιγαίου Κρήτης Ανατ. Μακεδ. - Θράκης

17 Δράση 5 (συνέχεια) Κατάρτιση προγραμμάτων τακτικών περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων για το χρονικό διάστημα Επιμερισμός των ελέγχων κάθε Περιφέρειας μεταξύ συναρμόδιων ελεγκτικών αρχών κατ αναλογία με το ποσοστό διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμικου Αρχή επιθεώρησης Διαθέσιμο προσωπικό με αρμοδιότητα περιβαλλοντικού ελέγχου Ποσοστό ΣΕΠΔΕΜ 17 5% Δ/νσεις Περιβάλλοντος των 7 Αποντρωμένων Διοικήσεων 88 27% Δ/νσεις Περιβάλλοντος των 13 Περιφερειών % Σύνολο % Μικρή αύξηση του ποσοστού ελέγχων στις Περιφέρειες (για το 2017 και το 2018), λόγω μεγαλύτερης ελεγκτικής εμπειρίας και υποστήριξης από τα ΚΕΠΠΕ Προσαρμογή του γενικού λόγου σε περιπτώσεις σημαντικών αποκλίσεων από το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό σε κάθε επιμέρους ελεγκτική αρχή 17

18 Δράση 5 (συνέχεια) Κατάρτιση προγραμμάτων τακτικών περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων για το χρονικό διάστημα Χωρική αρμοδιότητα (Περιφέρεια) Ετήσιο πρόγραμμα 2017 Ετήσιο πρόγραμμα 2018 ΣΕΠΔΕΜ Α.Δ. Περιφέρεια ΣΕΠΔΕΜ Α.Δ. Περιφέρεια Ανατ. Μακεδ. & Θράκης Κεντρικής Μακεδονίας Δυτικής Μακεδονίας Ηπείρου Θεσσαλίας Ιονίων Νήσων Δυτικής Ελλάδας Στερεάς Ελλάδας Αττικής Πελοποννήσου Βορείου Αιγαίου Νοτίου Αιγαίου Κρήτης Σύνολο

19 Σας ευχαριστώ... Αλεξία Οικονομοπούλου Πολ. Μηχ. MSc, PhD Τμήμα Επιθεώρησης Περιβάλλοντος Νοτίου Ελλάδας του ΣΕΠΔΕΜ Τμήμα Επιθεώρησης Περιβάλλοντος ΣΕΠΔΕΜ Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αθήνα, Νοέμβριος 2017