V. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "V. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ"

Transcript

1 V. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Μαρξιστική ερμηνεία (Balibar) Ετιέν Μπαλιμπάρ, Ο Σπινόζα και η πολιτική, (Μετάφραση: Άρης Ι. Στυλιανού), Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 1996 (1985) Ετιέν Μπαλιμπάρ, «Σπινόζα: Πολιτική και επικοινωνία», όπως περιλαμβάνεται στο Σπινόζα, Πολιτική Πραγματεία, (Μετάφραση: Άρης Ι. Στυλιανού, εισαγωγή: Γεράσιμος Βώκος), Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 1996(1989), σσ Étienne Balibar, Spinoza, l anti-orwell-la crainte des masses, όπως περιλαμβάνεται στο Étienne Balibar, La crainte des masses, Politique et philosophie avant et après Marx, Galilée,Paris 1997, pp [και στην ελληνική έκδοση: Étienne Balibar, Ο φόβος των μαζών. Σπινόζα, Μαρξ, Φουκώ, Πρόλογος: Άρης Στυλιανού, Μετάφραση: Τάσος Μπέτζελος, Εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα 2010, σσ.23-89] Στις τρεις αυτές συγγραφές ο Balibar υπερασπίζεται ουσιαστικά μια ενιαία ερμηνευτική γραμμή της κοινωνικής και πολιτικής φιλοσοφίας του Spinoza στη βάση των εξής θεματικών αξόνων και θέσεων: 1. Διασφάλιση της απόλυτης κυριαρχίας του κράτους με την ελευθερία σκέψης και γνώμης των πολιτών [Η] κυριαρχία του κράτους και η ατομική ελευθερία δεν έχουν λόγο να διαχωριστούν ούτε κατά βάθος να συμφιλιωθούν, διότι δεν αντιφάσκουν. Αντίφαση θα αποτελούσε να τις αντιπαραθέσουμε. [ ] Συνεπώς το ιδεολογικά καταστροφικό κράτος τείνει προς την αυτοκαταστροφή. [ ] Το ίδιο ισχύει και για το κράτος που επιτρέπει να αναπτυχθεί εναντίον του μια ιδεολογική αντιεξουσία [ ]. Αυτή η απόλυτη κυριαρχία [του κράτους] επικυρώνει ταυτόχρονα τη διάκριση της εσωτερικής και της εξωτερικής θρησκείας [ ]. [Τ]ο κράτος πρέπει από μόνο του να ανοίξει ένα πεδίο, το ευρύτερο δυνατό, για την έκφραση των επιμέρους γνωμών. Έτσι η ιδιοσυγκρασία του κάθε ατόμου δεν προβάλλει πλέον ως εμπόδιο για την εξουσία (potestas) του ανώτατου άρχοντα, αλλά ως ενεργητικό στοιχείο που συγκροτεί τη δύναμη (potentia) του κράτους. Όταν τα άτομα συμβάλλουν συνειδητά στην οικοδόμηση του κράτους, τότε μόνον επιθυμούν φυσικά το κύρος και τη διατήρησή του. Το κράτος που, διαμέσου της ελευθερίας της γνώμης, μεγιστοποιεί τις πιθανότητες λήψης ορθολογικών αποφάσεων, καθιστά ταυτόχρονα τα ίδια τα άτομα ικανά για να επιλέγουν την υπακοή ως τη μόνη συμπεριφορά που προσφέρει πλεονεκτήματα. [Σ & Π, σσ.50-53] 2. Διαλεκτική του φόβου των μαζών και φόβου των κυβερνώντων, απόρροια του γεγονότος ότι η ύπαρξη πολιτικής κοινωνίας δε σημαίνει έξοδο από την όποια φυσική κατάσταση, αλλά επέκταση της τελευταίας σε πολιτικές συνθήκες, κεντρικός πρωταγωνιστής των οποίων αναδεικνύεται μέσα από τη σπινοζική πολιτική φιλοσοφία η ίδια η μάζα, το πλήθος (multitudo). [Σ & Π, σσ.60-61,63, Α-Ο, pp.59,60-61] Η κυρίως όψη των αναλύσεων του Σπινόζα αποτελεί αυτό που, σε συμφωνία με τον A. Matheron, μπορούμε να ονομάσουμε ιστορική θεωρία των παθών του κοινωνικού σώματος. Μια νέα διάσταση του πολιτικού προβλήματος, μέχρι στιγμής λανθάνουσα, προβάλλει τώρα μπροστά μας: η κίνηση των μαζών, η οποία καθορίζει τις τύχες των κρατών. [ ] Ακόμη και όταν η κατάλυση προκύπτει από τη συνάντηση με έναν ισχυρότερο εξωτερικό αντίπαλο, αυτό που σε τελική ανάλυση την εξηγεί είναι η ανάπτυξη εσωτερικών ανταγωνισμών, οι οποίοι φθείρουν τους θεσμούς και διεγείρουν τα πάθη της μάζας (multitudo). [*Α-Ο, pp.78-80] Πάντως, αυτή η αναπόφευκτη ρευστότητα [των θεσμών] δε θα έθετε σε κίνδυνο την ύπαρξη των κρατών [ ], αν ολόκληρη η ιστορία δεν εκτυλισσόταν μέσα στο στοιχείο του φόβου των μαζών, του φόβου που αισθάνονται, του φόβου που εμπνέουν. Αρχικά, ένα σύστημα πολιτικών θεσμών αποτελεί το μέσο απώθησης του φόβου που εμπνέουν η τύχη και η βία. Όμως, το αποτέλεσμα αυτό δεν επιτυγχάνεται παρά χρησιμοποιώντας τον ίδιο τον φόβο ως έρεισμα [36]

2 της αυθεντίας των κυβερνώντων και, κατά συνέπεια, μεταθέτοντάς τον σε άλλα αντικείμενα. Αλλά μόλις ο φόβος γίνει αμοιβαίος, οι κυβερνώντες, τρομοκρατημένοι από τη λανθάνουσα δύναμη των μαζών, προσπαθούν να τις τρομοκρατήσουν κι αυτοί με τη σειρά τους (ή να τις κατευθύνουν για να τρομοκρατήσουν τους αντιπάλους των), και η αλυσιδωτή διαδοχή των εχθρικών παθών (ταξικά, παραταξιακά, θρησκευτικά μίση) οδηγεί αναπόδραστα σε εμφύλιο πόλεμο. Ο εκφυλισμός των θεσμών και η μεταμόρφωση του λαού σε άγριο πλήθος, ανίκανο να αντιληφθεί το ίδιο του το συμφέρον, αποτελούν δύο όψεις της αυτής διαδικασίας. Η τυραννία μετατρέπει τη μάζα σε έναν εκρηκτικό συνδυασμό φόβου και επαναστατικών ψευδαισθήσεων, αλλά η αδυναμία και οι διχασμοί της μάζας την κάνουν να στρέφεται προς χαρισματικούς άντρες, οι οποίοι έχουν κάθε πιθανότητα να μετατραπούν σε τυράννους. Παράδειγμα: ο Κρόμγουελ. [Σ & Π, σσ.63-64] 3. Σκοπός του κράτους: ελευθερία (Θεολογικο-πολιτική Πραγματεία) ή ασφάλεια (Πολιτική Πραγματεία); Η ασφάλεια ως δέσμη μέτρων για την κατοχύρωση της πολιτικής/ συλλογικής(;) ελευθερίας *Σχόλιο για το επαναστατικό κράτος Σύμφωνα με τον Balibar, πάντως, δεν πρόκειται για μετάβαση από μια φιλοσοφία κράτους δικαίου (Θεολογικο-πολιτική Πραγματεία) σε μια φιλοσοφία κράτους ισχύος (Πολιτική Πραγματεία). Στο πλαίσιο μιας πολιτικής θεωρίας και ανθρωπολογίας, όπως αυτής του Spinoza, όπου η ταύτιση μεταξύ δικαίου και δύναμης θεμελιώνει το απελευθερωτικό πρόγραμμα, ο συγκεκριμένος φιλόσοφος επιχειρεί απλώς μια αλλαγή οπτικής γωνίας[π & Ε, σ.279], καθώς συνειδητοποίησε μια αντίφαση που ελλοχεύει στο μοντέλο της Θεολογικοπολιτικής Πραγματείας και, συνεπώς, μία εγγενή αδυναμία της σύλληψής του για την «ελευθερία» και ότι η Πολιτική Πραγματεία αποτελεί (αξιοσημείωτη) απόπειρα να υπερβεί την αδυναμία αυτή, ενσωματώνοντας στη θεωρία αυτό που ευθύς εξαρχής την σφράγιζε αλλά παρέμενε εννοιολογικώς ασύλληπτο: τον ιδιαίτερο ρόλο των μαζών (multitudo) και των μαζικών κινημάτων στην πολιτική και την ιστορία. Δεν πρόκειται τόσο για την υποκατάσταση της ελευθερίας από την ασφάλεια, αλλά μάλλον για αναζήτηση των πραγματικών μέσων της ελευθερίας. [Π & Ε, σ.281] [Έχουν προηγηθεί τα δραματικά γεγονότα του 1672 και η δολοφονία των αδελφών de Witt] αναζήτηση τρόπων συγκράτησης των παθών του πλήθους ή, με άλλα λόγια, η πολιτική ως επιστήμη της διατήρησης των κρατών 4. Το ζήτημα της απόφασης Τα άτομα αποφασίζουν σπανίως, με την ισχυρή έννοια του όρου: αυτό που εκλαμβάνουν ως βούλησή τους είναι τις περισσότερες φορές άγνοια των εμπαθών κινήτρων που τα ωθούν να προτιμήσουν ορισμένες πράξεις από άλλες. [ ] Όσο για το πλήθος, ως δύναμη αντιφατική, εσωτερικά διχασμένη, αυτό δεν αποφασίζει απολύτως τίποτε. Του λείπει η ελάχιστη συνοχή που θα του επέτρεπε να επανορθώνει τα λάθη του, να προσαρμόζει σκοπούς και μέσα. Στις περισσότερες κοινωνίες, το πλήθος στερείται δικαιωμάτων και πληροφοριών και δεν αποτελεί παρά το χώρο εκδήλωσης των παθών, οδηγώντας στα άκρα τη διακύμανση της ψυχής της πολιτείας. Ωστόσο, αν χρειάζεται να προκύψει μια βούληση σε επίπεδο κράτους, πρέπει το πλήθος να ενέχεται στη διαμόρφωσή της. Πώς όμως αυτό είναι υλικώς δυνατόν; [Σ & Π, σ.107] Υποστηρίζω ότι είναι συνεπέστερο προς το πνεύμα του Spinoza να γίνεται λόγος όχι για υποκείμενο, αλλά για μηχανισμό απόφασης. Ως προς τους μηχανισμούς απόφασης ο Balibar σχολιάζει ως εξής την ανάλυση του Spinoza: Σύμφωνα και με τον Negri, «η έννοια της ασφάλειας δεν αρνείται αυτή της ελευθερίας. [ ] Αν ο Spinoza προτιμά εδώ την έννοια της ασφάλειας, το κάνει μόνο για να εκφράσει το συλλογικό χαρακτήρα της πολιτικής ελευθερίας [civil liberty]». [The Savage Anomaly, p.189] [37]

3 Οι μηχανισμοί αποφάσεων που σκέφτεται ο Σπινόζα επιδιώκουν ταυτόχρονα ένα διπλό στόχο. Αφενός να συγκροτήσουν αυτό που θα αποκαλούσαμε κρατική μηχανή ως τον αυθεντικό κάτοχο της πολιτικής εξουσίας. Ο ανώτατος άρχων κάθε καθεστώτος τείνει να ταυτιστεί, με διαφορετικούς τρόπους, με τη λειτουργική ενότητα αυτής της μηχανής. Αφετέρου, επιδιώκουν να κινήσουν μία διαδικασία εκδημοκρατισμού αυτής της ίδιας της μηχανής. [Σ & Π, σσ ] 5. Το απόλυτο κράτος ως τάση Η αποφασιστική σημασία του προβλήματος των θεσμών προέρχεται από το γεγονός ότι το αυθεντικό υλικό της πολιτικής είναι η μάζα. [ ] Μπορούμε λοιπόν να κατανοήσουμε τη διαδικασία θεσμοθέτησης του «πολιτικού σώματος» ως έναν εσωτερικό μετασχηματισμό της μάζας (Potential multitudinis): την τάση της να περάσει από την παθητικότητα στην ενεργητικότητα, πράγμα που αποτελεί επίσης την αυτοοργάνωσή της. Η παθητική μάζα αγνοεί τον εαυτό της, ταλαντεύεται αναπόφευκτα ανάλογα με τα γυρίσματα της τύχης ανάμεσα στην υπερεκτίμηση και την υποτίμηση της δύναμής της, πράγμα που την οδηγεί πότε στην υποταγή και πότε στην εξέγερση, πότε στην αφοσίωση προς τους «προφήτες» ή τους «μεγάλους άνδρες» εξ ουρανού και πότε στο μίσος προς τους κυβερνώντες. Η ενεργητική μάζα δεν είναι τίποτε άλλο από μια συλλογικότητα πολιτών, στην οποία, ανάλογα με τις ιστορικές περιστάσεις και με μορφές που εξαρτώνται από το καθεστώς ιδιοκτησίας, ανάλογα με το επίπεδο γενικής μόρφωσης και τις εθνικές παραδόσεις, οι θεσμοί επιτρέπουν να επεξεργάζεται αποφάσεις, να ελέγχει την εφαρμογή τους και να διορθώνει τα αποτελέσματα που αυτές επιφέρουν. Μια πλήρως ενεργητική (ή θεσμοθετημένη με τέλειο τρόπο) μάζα προσφέρει στο κράτος αυτό που ο Σπινόζα αποκαλεί το απόλυτο της εξουσίας, δηλαδή την εσωτερική σταθερότητα, που μπορεί να συγκριθεί, όσο είναι ανθρωπίνως νοητό, με «ένα είδος αιωνιότητας». Αλλά είναι φανερό ότι αυτή η έννοια αντιστοιχεί περισσότερο σε μια «προσπάθεια» (σε μια τάση) παρά σε μια αμετακίνητη αντικειμενική κατάσταση. [ ] [Α]ντί για μια θεωρία της δημοκρατίας, αυτό που προκύπτει είναι μια θεωρία του εκδημοκρατισμού, που μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα καθεστώτα. [Π & Ε, σσ ] [Βλ. και Α-Ο, pp.83-86: η δημοκρατία όχι ως πολίτευμα, αλλά ως διαδικασία εκδημοκρατισμού, δηλαδή ως όριο και τάση.] 6. Το ζήτημα της επικοινωνίας [τοποθέτηση του ζητήματος: Α-Ο, pp.92-94] Χωρίς την ελευθερία της επικοινωνίας, χωρίς το ρίσκο της σκέψης που οφείλει να αναλάβει ο φιλόσοφος, δεν υπάρχει κοινωνία σκέψης και γνώμης, δεν υπάρχει γνώση, δε μπορεί να υπάρξει σπινοζική δημοκρατία ή ορθότερα διαδικασία εκδημοκρατισμού: [Η] κύρια όψη της σπινοζικής δημοκρατίας είναι ευθύς εξαρχής η ελευθερία επικοινωνίας. Καταλαβαίνουμε επίσης γιατί η θεωρία του πολιτικού σώματος δεν αποτελεί ούτε απλή φυσική της εξουσίας ούτε ψυχολογία της υποταγής των μαζών ούτε μέσο σχηματοποίησης της έννομης τάξης, αλλά αναζήτηση μιας στρατηγικής συλλογικής απελευθέρωσης, της οποίας το σύνθημα θα ήταν: όσο το δυνατόν περισσότεροι να σκέφτονται όσο το δυνατόν περισσότερο. Καταλαβαίνουμε, τέλος, γιατί η θέση που παίρνει ο φιλόσοφος η ηθική του- δε συνίσταται στο να προετοιμάσει ή να αναγγείλει την επανάσταση, αλλά στο να αναλάβει δημοσίως το ρίσκο της σκέψης. Είναι αλήθεια πως πολλές επαναστάσεις δεν έχουν φθάσει ακόμη στο σημείο αυτό. [Σ & Π, σσ ] 6. Το ζήτημα της υπακοής και της απελευθέρωσης: η σχέση κράτους και μαζών Στην πραγματικότητα, η απελευθέρωση έχει ήδη αρχίσει: είναι το ίδιο το conatus, η κίνηση υπεροχής της ενεργητικότητας πάνω στην παθητικότητα. Αλλά επιπλέον αποτελεί πάντα «προσπάθεια» για τέλεια ύπαρξη, με γνώση των αιτίων. Στην πράξη, αν η φαντασία είναι το πεδίο της πολιτικής, το «υλικό» των κοινωνικών σχέσεων, και αν η ελπίδα και ο φόβος των μαζών, η αγάπη και το μίσος προς τον «όμοιο» ενυπάρχουν στο συλλογικό σύστημα φαντασίας, το κράτος αποτελεί το αναγκαίο όργανο απελευθέρωσης. Αλλά αυτό δεν μπορεί να συμβεί παρά μόνον υπό την προϋπόθεση της δικής του απελευθέρωσης. Μόνον [38]

4 ένα κράτος, που εργάζεται διαρκώς για τον εκδημοκρατισμό του μπορεί «να εγκαθιδρύσει το imperium» με τέτοιον τρόπο, ώστε όλοι, κυβερνώντες και κυβερνώμενοι, είτε το θέλουν είτε όχι, να πράττουν ό,τι συμβάλλει στην κοινή σωτηρία» [Πολιτική Πραγματεία, 6 3], και να γίνονται έτσι όλο και περισσότερο χρήσιμοι οι μεν στους δε. [Π & Ε, σσ ] [*Βλ. σχετικά την κατηγορία υπακοή-μη υπακοή με παραπομπή στο κράτος-μη κράτος του Λένιν, Α-Ο, pp.63-64] 8. Κανένας μετασχηματισμός δεν είναι εγγυημένος: η ιστορία δεν έχει τελικό σκοπό. [Π & Ε, σσ ] [39]

5 Ελευθεριακή ερμηνεία (Negri) Antonio Negri, The Savage Anomaly: the Power of Spinoza s Metaphysics and Politics, University of Minnesota Press, Minneapolis 1991 (1981) Antonio Negri, Le pouvoir constituant, Essai sur les alternatives de la modernité, Presses Universitaires de France, Paris 1992, pp [Η] ανωμαλία είναι εμφανής. Αυτό το σχέδιο είναι πράγματι εκτός ορίων σε σχέση προς τους πολιτιστικούς προσδιορισμούς του καιρού του: Στον αθεϊσμό του, στον υλισμό του, και στον συγκροτησιακό χαρακτήρα του αντιπροσωπεύει την καταραμένη, την άγρια φιλοσοφία, την επιβίωση του επαναστατικού ονείρου του ανθρωπισμού οργανωμένου ως απάντησης στην κρίση του, ως προαναγγελίας ενός νέου κινήματος πάλης, ως προβολής μιας τεράστιας ελπίδας. [p.129] [Το δοκίμιο αυτό συνιστά σε σημαντικό τμήμα του εφαρμογή της ερμηνείας της σπινοζικής σχέσης πλήθους και δύναμης, που επιχείρησε ο Negri. Η άγρια ανωμαλία του Spinoza απορρέει από την αντίθεση του φιλοσοφικού συστήματός του προς τις κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες της συγκρότησής του. [pp.3,122] Συναφώς ο Negri διακρίνει τον Spinoza φιλόσοφο της καπιταλιστικής τάξης πραγμάτων και τον Spinoza στοχαστή και εισηγητή μιας φιλοσοφίας του μέλλοντος.] 1. Το σπινοζικό πλήθος και η δημοκρατία του «η συντάσσουσα δύναμη είναι το πάθος του πλήθους» [P.C., p.401] «η δημοκρατία είναι το σχέδιο του πλήθους, στο βαθμό που αυτό αποτελεί δημιουργική δύναμη, στο βαθμό που είναι ζων θεός». [P.C., p.404] «η δημοκρατία σημαίνει εδώ την ολόπλευρη έκφραση του πλήθους, ριζική εμμένεια της δύναμης, απόρριψη κάθε στοιχείου που μπορεί να προσκολληθεί σε έναν εξωτερικό ορισμό [ ]».[P.C., p.422] 2. Η σπινοζική φιλοσοφία ως φιλοσοφία του μέλλοντος [Ο] ορίζοντας [της σπινοζικής φιλοσοφίας] είναι συλλογικός. Είναι ο ορίζοντας της συλλογικής ελευθερίας, μιας μη προβληματικής συλλογικότητας.[ ] Η ιδέα του πλήθους μετασχηματίζει ό,τι υπήρξε μια Αναγέννηση, ουτοπική και αμφίσημη δυνατότητα [potentiality], σε ένα σχέδιο και μια γενεαλογία συλλογικότητας, ως συνειδητής άρθρωσης και συγκρότησης του όλου, της ολότητας. Η επανάσταση και τα όρια της είναι συνεπώς, για τον Spinoza, το πεδίο επί του οποίου μια εξαιρετική λειτουργία θεμελιώνεται, η πρώιμη απεικόνιση του θεμελιώδους προβλήματος της φιλοσοφίας των επομένων αιώνων: η συγκρότηση της συλλογικότητας ως πράξης. Μέσα από αυτό το πρίσμα η σπινοζική φιλοσοφία είναι πράγματι μια άχρονη φιλοσοφία: Ο χρόνος της είναι το μέλλον! [pp.20-21] Μια φιλοσοφία του μέλλοντος. [ ] Η ουσιώδης ένταση θέλει ύπαρξη. Η σωρευτική διαδικασία που οικοδομεί τον κόσμο θέλει περαιτέρω χρόνο, ένα μέλλον. Η σύνθεση του υποκειμένου αθροίζει το παρελθόν μόνο για να το κάνει να τείνει προς το μέλλον. Το είναι συνιστά χρονική ένταση. [ ] Και τότε, ποιοτικά, το είναι αποτελεί χειραφέτηση, που είναι, ακόμη μια φορά, η τελειοποίηση της τάσης στο μέλλοντα χρόνο. Άπειρα εκτεινόμενο προς την άπειρη τελειοποίηση. Το είναι παράγει τον εαυτό του. Η σχέση ανάμεσα στο είναι, στην παραγωγή και στη συγκρότηση είναι η διάσταση του μέλλοντος. [ ] Ο χρόνος είναι το είναι. Ο χρόνος είναι το είναι της ολότητας. [p.228] 3. Το σπινοζικό πλήθος και η επανάσταση ως έρωτας χρόνου, διαρκής, όχι στιγμιαία, ένταση προς το νέο και το μετασχηματισμό. [40]

6 Στο δοκίμιό του για τη συντάσσουσα δύναμη, ο Negri κάνει λόγο για την έννοια amor temporis, αυτό τον έρωτα του χρόνου ως διάρκειας (όχι ως στιγμής), που ενσαρκώνεται στην επανάσταση: Πρέπει να αποδραματοποιήσουμε την έννοια της επανάστασης. [ ] Πρακτική συνεχής και ανεξέλεγκτη. [ ] Η πολιτική είναι ο ορίζοντας της επανάστασης: όχι μιας τετελεσμένης επανάστασης, αλλά μιας συνεχούς επανάστασης, που ανακαλύπτεται πάντα εκ νέου διαμέσου του έρωτα του χρόνου. [P.C, p.438] *Αλλά ποια μεγαλύτερη δραματοποίηση της επανάστασης από εκείνη που υπαινίσσεται η συμβολική των χειμερινών ανακτόρων, με την οποία διαμορφώθηκαν πολιτικά γενιές και γενιές επαναστατών; [Ίσως ο Gramsci να αποτελεί εξαίρεση.] 4. Το οντολογικό πρόβλημα και η πολιτική της απελευθέρωσης: Κανένα πρόβλημα, και ασφαλώς όχι το πρόβλημα της απελευθέρωσης, δε μπορεί να βρει το χώρο για τη λύση του έξω από την οντολογία. [ ] Η πολιτική είναι η ψυχή της κρίσης και της φιλοσοφικής ανάπτυξης του Spinoza. Αλλά η λύση του, η ανανεωμένη σύνδεση και η πραγμάτωση πίεσης για συγκρότηση, μας επαναφέρει αναγκαία στην οντολογία. [p.119] O Negri διακρίνει στο σώμα της σπινοζικής φιλοσοφίας δύο γραμμές κίνησης [p.121]: -τη σχέση metus-superstitio, που ωθεί τα πράγματα προς τη βαρβαρότητα και στην υποταγή στην Εξουσία [Power] μέσα από το σχήμα θεολογία-διεφθαρμένη φαντασία-μοναρχία, -τη σχέση cupiditas-libertas/securitas, που ωθεί προς την απελευθέρωση μέσα από το σχήμα φιλοσοφία-παραγωγική φαντασία-δημοκρατική πολιτεία [republic] [*Ο Negri διακρίνει στην ιστορία της δυτικής σκέψης δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις: -Hobbes-Rousseau-Hegel: τρεις κορυφές της αστικής μυστικοποίησης που κινούνται με βασικό στοιχείο αναφοράς αυτό της διαμεσολάβησης, και -Machiavelli-Spinoza-Marx: στοχαστές που αντιπροσωπεύουν την ενότητα του ανθρώπινου σχεδίου απελευθέρωσης ενάντια στην αστική διαμεσολάβηση.[pp ] 5. Η ελευθερία όχι ως επιλογή, αλλά ως δράση με γνώση της αναγκαιότητας: «η ελεύθερη αναγκαιότητα είναι η πραγματικότητα της συγκροτησιακής διαδικασίας, που καθίσταται πρόδηλη ως δυναμικά αναπτυσσόμενη οντολογική δύναμη». [p.189] 6. Potentia-Potestas: «Η καθοριστική πάλη είναι αυτή μεταξύ potentia και potestas» [p.196] «Η potestas είναι προκατάληψη, είναι η οργάνωση του φόβου, του μη είναι η potentia αντιτίθεται σε αυτή συγκροτούμενη η ίδια συλλογικά.» [p.224] *Ως εκ τούτου το κράτος δε συνιστά υπέρβαση ή συμφιλίωση του ανταγωνισμού και των συγκρούσεων, αλλά συνέχισή τους στο πολιτικό επίπεδο, και μάλιστα με πρωταγωνιστικό πλέον το ρόλο των μαζών, που ως potentia έρχονται να συγκρουστούν με την κρατική potestas, επιχειρώντας και τείνοντας να συγκροτηθούν οι ίδιες σε απόλυτη εξουσία, να καταστούν δηλαδή ελεύθερες. 7. Πλήθος: δυσουτοπία και χειραφέτηση -Η διαλεκτική, όπως επισημαίνει και ο Negri δεν έχει θέση στη σκέψη του Spinoza. [pp.213,220] Υπάρχει μόνον η διαδικασία συγκρότησης και ό,τι αντιτίθεται σε αυτή είναι εμπόδιο στο συγκροτησιακό σχέδιο. Αυτή η διαδικασία δεν είναι τελεολογική ούτε γραμμική, είναι ωστόσο αναγκαία, καθότι απορρέει από τη σύσταση του όντος και εκφράζει μια βαθύτερη οντολογική επιθυμία του προς συγκρότηση και ελευθερία. Είναι αυτή η δυσουτοπία της απελευθέρωσης της παραγωγικής δύναμης που είναι ο άνθρωπος ως δημιουργός του κόσμου. Δυσουτοπία, διότι δεν παραπέμπει σε κάποιο μακρινό εκείθεν, αλλά είναι ήδη και ανά πάσα στιγμή παρούσα στην πάλη του υποκειμένου να συγκροτηθεί και να συγκρατηθεί ως τέτοιο. Η δυσουτοπία του Spinoza συνιστά μια εξέγερση, μια ανταρσία, μόνο στο βαθμό που είναι, πρώτα απ όλα, πλούτος. Η χειραφέτηση είναι μετάβαση όχι επειδή προμηνύει το μέλλον, αλλά διότι διαπερνά και εμψυχώνει το παρόν. Η [41]

7 χειραφέτηση είναι μια ανάγκη, ένα οντολογικό σύστημα αναγκών που γίνεται πραγματικό και καθορίζει μια νέα σύνθεση και ένα νέο παρόν με τα μέσα της πραγματικότητας, εμψυχώνοντας το παρόν [ ]. [pp ] 8. Πλήθος: δυσουτοπία και ιστορία Ο Negri υπαινίσσεται εδώ μια ιδιότυπη φιλοσοφία της Ιστορίας, που απορρέει από τη γραμμή Machiavelli-Spinoza-Marx, και την οποία περιγράφει ο ίδιος ως εξής: Η φιλοσοφία της ιστορίας της συντάσσουσας δύναμης, ως πολιτικής μορφής της δυσουτοπίας, είναι επίσης μοναδική. Καθώς οι συντακτικές διαδικασίες της ιστορικής πραγματικότητας αποτελούν διαδικασίες ασυνεχείς και απρόβλεπτες, φλεγόμενες από αμεσότητα, αληθινό πλέγμα από αντιφάσεις που μόνες η αντίσταση, η απόρριψη και η άρνηση κατορθώνουν να συνδυάσουν και να μορφοποιήσουν θετικά. Δεν υπάρχει τελεολογία, δεν υπάρχει παρά μια ριζική συνέχεια του ασυνεχούς, μια συνεχής επανεμφάνιση του χρόνου ως εναλλακτικής αλλά επίσης και ως αντίστασης- στην εξαφάνιση του χρόνου μέσα στο ρεαλισμό και μέσα στη θεωρία της κυριαρχίας. Είναι η σχέση του πλήθους και της δύναμης που προσδιορίζει κάθε φορά το νόημα της ιστορίας. [P.C., p.421] *Αυτή η φιλοσοφική αντίληψη της Ιστορίας και της πολιτικής στηρίζεται στη ρεαλιστική αναγνώριση μιας συνεχούς υπονόμευσης της potestas από την πλευρά του πλήθους: «le sabotage constituant de la multitude». [P.C., pp ] [42]

8 Νιτσεϊκή/ Μεταμοντέρνα ( ;) ερμηνεία (Deleuze) Ζιλ Ντελέζ, Σπινόζα, Πρακτική Φιλοσοφία, (Μετάφραση: Κική Καψαμπέλη, Επιμέλεια: Γεράσιμος Βώκος-Παναγιώτης Πούλος), Εκδόσεις νήσος, Αθήνα 1993 (1981) 1. Ιδεολογία και λαός Ένα απόσπασμα που παραθέτει ο Deleuze [σσ.42-43] από τον πρόλογο της Θεολογικο-πολιτικής Πραγματείας δίνει αφορμή για να τεθεί το ερώτημα περί μιας ιστορικής αναλογίας ανάμεσα στην εποχή του Spinoza και τη δική μας: [Τ]ο μέγα μυστικό του μοναρχικού καθεστώτος και το μείζον συμφέρον του συνίσταται στην εξαπάτηση των ανθρώπων και στο χρωματισμό με το όνομα της θρησκείας του φόβου με τον οποίο πρέπει να τους τιθασεύει, προκειμένου να μάχονται για τη δουλεία τους, ως εάν επρόκειτο για τη σωτηρία τους [ ] Δεν είναι άραγε αυτή η λειτουργία της κυρίαρχης ιδεολογίας στις μέρες μας από την πλευρά του σύγχρονου καπιταλιστικού ολοκληρωτισμού; Τα ερωτήματα που αναδεικνύει ο Deleuze, εμπνευσμένος από το λόγο του Spinoza παραμένουν, δυστυχώς, επίκαιρα και υπογραμμίζουν τα τραυματικά για το κομμουνιστικό κίνημα αποτελέσματα ενός πολιτικού δήθεν μαρξισμού, που αρέσκονταν και αρέσκεται, ακόμη, να κολακεύει το λαό, αντί να βαθύνει στη μελέτη της ανθρώπινης αλλοτρίωσης στο σύγχρονο κόσμο: Γιατί ο λαός είναι τόσο βαθιά ανορθολογικός; Γιατί καμαρώνει για την ίδια του τη σκλαβιά; Γιατί οι άνθρωποι μάχονται για τη σκλαβιά τους, θαρρείς και είναι η ελευθερία τους; Γιατί είναι τόσο δύσκολο όχι μόνο να κατακτήσουμε την ελευθερία, αλλά και να την αντέξουμε; [σ.21] [*να δω με προσοχή τον πρόλογο της Θεολογικο-πολιτικής Πραγματείας] 2. Θεολογία της χειραφέτησης Χωρίς αμφιβολία ο Spinoza έρχεται σε ρήξη με το υπερβατικό. Δεν αναγνωρίζει ένα Θεό πέραν ή υπεράνω του κόσμου μας. Αν υπάρχει Θεός, [αν ο Spinoza δεν είναι άθεος], τότε ο Θεός ενδημεί στον κόσμο μας, ο Θεός είναι ο κόσμος μας, ο κόσμος μας είναι σύνθεση πολλαπλών εκφράσεων [κατηγορημάτων και τρόπων] του Θεού. Από αυτή την άποψη, ο σπινοζικός φιλοσοφικός λόγος προσφέρεται για μια ρήξη προς την ουτοπία και τη θεολογία της χειραφέτησης. 3. Κριτική στην ηθική της εξουσίας Η ρήξη της σπινοζικής φιλοσοφίας προς τη λογική της εξουσίας συμπυκνώνεται, όπως υποστηρίζει ο Deleuze, στη ρήξη προς την ηθικιστική τριάδα σκλάβος, τύραννος, ιερέας. [σ.42] Η αντι-θεολογική και αντι-εξουσιαστική συλλογιστική του Spinoza εκτυλίσσεται ως εξής: Αρκεί να μην καταλαβαίνουμε για να ηθικοποιήσουμε, αρκεί να ηθικοποιήσουμε για να φοβηθούμε, αρκεί να φοβηθούμε για να υπακούσουμε, αρκεί να υπακούσουμε για να πεθάνουμε. 4. Η ζωή ως θάνατος Σε αυτή τη βάση, ορθά συμπεραίνει ο Deleuze διαβάζοντας τον Spinoza: Σε όλο τον τρόπο της ζωής του καθώς και της σκέψης του, ο Σπινόζα ορθώνει μια εικόνα της θετικής, της καταφατικής ζωής, έναντι των ομοιωμάτων στα οποία αρκούνται οι άνθρωποι. Όχι μονάχα αρκούνται, αλλά ο άνθρωπος μισεί τη ζωή, ντρέπεται για τη ζωή, γίνεται άνθρωπος αυτοκαταστροφικός που πληθαίνει τις λατρείες του θανάτου, που κατεργάζεται την ιερή ένωση του τυράννου και του σκλάβου, του ιερέα, του δικαστή και του πολεμιστή, πάντα εγκλωβίζοντας τη ζωή, ακρωτηριάζοντάς την, θανατώνοντάς την σε σιγανή ή δυνατή φωτιά, επικαλύπτοντάς την ή πνίγοντάς την με νόμους, με ιδιοκτησίες, με καθήκοντα, με δυναστείες. [σ.24] Υπάρχει σαφώς στον Σπινόζα μια φιλοσοφία της ζωής : συνίσταται ακριβώς στην καταγγελία όλων αυτών που μας χωρίζουν από τη ζωή, όλων αυτών των υπερβατικών αξιών που στρέφονται ενάντια στη ζωή και συνδέονται με τις [43]

9 συνθήκες και τις ψευδαισθήσεις της συνείδησής μας. Η ζωή είναι δηλητηριασμένη από τις κατηγορίες του Καλού και του Κακού, του παραπτώματος και της αξίας, της αμαρτίας και της άφεσης. [ ] Ο Σπινόζα δεν είναι από εκείνους που θεωρούν πως ένα λυπημένο πάθος έχει κάτι καλό μέσα του. Πριν από τον Νίτσε, καταγγέλλει όλες τις παραχαράξεις της ζωής, όλες τις αξίες στο όνομα των οποίων υποτιμάμε τη ζωή: δεν ζούμε, δεν διάγουμε παρά ένα ομοίωμα ζωής, δε συλλογιζόμαστε παρά πώς να αποφύγουμε το θάνατο, και όλη μας η ζωή είναι μια λατρεία θανάτου. [σ.44] *(Να συγκρίνω με τους Παράκαιρους στοχασμούς του Nietzsche) 6. Το λυπημένο πάθος της ελπίδας Ο Spinoza πράγματι όπως άλλωστε και ο Επίκουρος- δεν πίστευε στην ελπίδα [σ.27]: Η ανάλυση [του Spinoza] πηγαίνει τόσο μακριά ώστε, ακόμη και στην ελπίδα, ακόμη και στην ασφάλεια, ξέρει να εντοπίζει αυτό το σπόρο της λύπης που αρκεί για να τις μετατρέψει σε συναισθήματα σκλάβων. Η αληθινή πολιτεία προτείνει στους πολίτες την αγάπη για την ελευθερία μάλλον παρά την ελπίδα της ανταμοιβής ή ακόμη και την ασφάλεια των αγαθών γιατί «στους σκλάβους, και όχι στους ελεύθερους ανθρώπους, δίνονται ανταμοιβές για την καλή τους διαγωγή». [σ.44] *Τελικά μήπως ο δρόμος της ελπίδας είναι μια βέβαιη πρόσβαση προς το καθεστώς της δουλείας; Μήπως σ αυτό το σημείο εντοπίζεται ένα ίχνος εξήγησης για το πώς οργανώσεις που προέβαλαν και αγωνίζονταν για ένα νέο κόσμο μετατράπηκαν σε μηχανισμούς τυραννίας; Δεν υπαινίσσομαι συνειδητούς μηχανισμούς εξαπάτησης των μαζών, αλλά μια εμμενή τάση της ελπίδας να υποτάσσει τον άνθρωπο. Μήπως τελικά η δουλεία είναι τρόπος της ελπίδας και το αντίστροφο; [*βλ. και Ηθική, IV, 47-σχόλιο] 7. Χαρά-Λύπη: πρόκειται για ζεύγος παθών [σσ.45-48] παράλληλο προς εκείνο της ελευθερίας και της δουλείας; Ο τύραννος έχει ανάγκη τη λύπη των ψυχών για να επιτύχει, όπως και οι λυπημένες ψυχές έχουν ανάγκη έναν τύραννο για να ενισχυθούν και να εξαπλωθούν. [σ.43] 8. Δύο είδη σχεδίου: το θεολογικό [Goethe, Hegel] και το εμμενές [Spinoza, Nietzsche]. Πρόκειται για δύο σφόδρα αντικρουόμενες αντιλήψεις περί σχεδίου, που σηματοδοτούν αντίστοιχες αντιλήψεις περί του πολιτικού. [σσ ] [*να συσχετίσω αυτή τη διάκριση των σχεδίων με εκείνη σχεδίου και αυτοσχεδιασμού που περιέγραψα στον επικούρειο Marx] [44]

στις οποίες διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί και οι πολιτισμικοί όροι για τη δημοκρατική ισότητα: στη δυτική αντίληψη της ανθρώπινης οντότητας, το παιδί

στις οποίες διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί και οι πολιτισμικοί όροι για τη δημοκρατική ισότητα: στη δυτική αντίληψη της ανθρώπινης οντότητας, το παιδί 160 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τα δικαιώματα του παιδιού και οι συνέπειες της αναγνώρισής τους σε διεθνές επίπεδο αντιπροσωπεύουν μια τεράστια αλλαγή των αντιλήψεων και των νοοτροπιών για το παιδί, γεγονός που συνοδεύτηκε

Διαβάστε περισσότερα

Άρης Στυλιανού: Ο Σπινόζα και η Δημοκρατία. Αθήνα: Πόλις 2016, 214 σ., 15.

Άρης Στυλιανού: Ο Σπινόζα και η Δημοκρατία. Αθήνα: Πόλις 2016, 214 σ., 15. 2017-05 Στυλιανού: Σπινόζα Άρης Στυλιανού: Ο Σπινόζα και η Δημοκρατία. Αθήνα: Πόλις 2016, 214 σ., 15. Κρίνει ο Κωνσταντίνος Λαπαρίδης (Υπ. Δρ Φιλοσοφίας ΑΠΘ) laparidaros14@yahoo.gr Το σύγγραμμα Ο Σπινόζα

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Συγκρουσιακές Θεωρήσεις Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 5ο (σελ. 128 136) Οι θέσεις του Althusser Οι θέσεις του Gramsci 2 Karl Marx (1818-1883)

Διαβάστε περισσότερα

Ι. ΕΡΓΟ-ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ [25]

Ι. ΕΡΓΟ-ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ [25] ΕΝΟΤΗΤΑ 2 η SPINOZA Το πλήθος ως υποκείμενο παραγωγής πολιτικής *Έργα αναφοράς: Θεολογικο-πολιτική πραγματεία Πολιτική πραγματεία (*σχόλιο για την ένταξη του Spinoza στο πλαίσιο θεώρησης της πολιτικής

Διαβάστε περισσότερα

Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική*

Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική* 2 Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική* Πιστεύω, σ αυτό είμαστε όλοι σύμφωνοι, ότι ο προσδιορισμός του περιεχομένου της παρούσης ιστορικής περιόδου και, ειδικά, η ανάπτυξη του ύστερου καπιταλισμού

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Κομμουνισμός και Φιλοσοφία. Η θεωρητική περιπέτεια του Λουί Αλτουσέρ Παναγιώτης Σωτήρης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Κομμουνισμός και Φιλοσοφία. Η θεωρητική περιπέτεια του Λουί Αλτουσέρ Παναγιώτης Σωτήρης ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΩΤΗΡΗΣ Στους γονείς μου, ως ελάχιστη αναγνώριση Ο Λουί Αλτουσέρ κατέχει μια σημαντική θέση στη σύγχρονη σκέψη. Προσπάθησε να διαμορφώσει στοιχεία μιας πρωτότυπης μαρξιστικής φιλοσοφίας και

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Γέννηση της κοινωνιολογίας Εφαρμογή της κοινωνιολογικής φαντασίας Θεμελιωτές της κοινωνιολογίας (Κοντ, Μαρξ, Ντυρκέμ, Βέμπερ) Κοινωνιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός http://users.uoa.gr/~dhatziha/ Διαφάνεια:

Διαβάστε περισσότερα

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης»

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ' Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το θέμα του συνεδρίου, Ήέες πόλεις πάνω σε παλιές", είναι θέμα με πολλές

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Γιώργος Οικονομάκης geconom@central.ntua.gr Μάνια Μαρκάκη maniam@central.ntua.gr Συνεργασία: Φίλιππος Μπούρας Κομβικό-συστατικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

1)Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε διάκριση των κοινωνικών επιστημών από τη φιλοσοφία. Σ Λ

1)Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε διάκριση των κοινωνικών επιστημών από τη φιλοσοφία. Σ Λ 1.2.1 1)α)Σε ποιους, ας τους πούμε κλάδους, διαιρούσε ο Αριστοτέλης τη Φιλοσοφία (6 μονάδες); β)ποιο ήταν το περιεχόμενο κάθε κλάδου από αυτούς; β)ποιος από αυτούς ασχολούνταν, έστω και έμμεσα, με την

Διαβάστε περισσότερα

H φιλοσοφία γίνεται εύκολα μια νοσταλγική άσκηση. Άλλωστε, η σύγχρονη φιλοσοφία έχει την τάση να προβάλλει αυτή τη νοσταλγία. Σχεδόν πάντα, δηλώνει

H φιλοσοφία γίνεται εύκολα μια νοσταλγική άσκηση. Άλλωστε, η σύγχρονη φιλοσοφία έχει την τάση να προβάλλει αυτή τη νοσταλγία. Σχεδόν πάντα, δηλώνει H φιλοσοφία γίνεται εύκολα μια νοσταλγική άσκηση. Άλλωστε, η σύγχρονη φιλοσοφία έχει την τάση να προβάλλει αυτή τη νοσταλγία. Σχεδόν πάντα, δηλώνει πως κάτι έχει ξεχαστεί ή έχει σβηστεί, πως κάτι λείπει.

Διαβάστε περισσότερα

VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας

VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας Παραδείγματα διδακτικής αξιοποίησης video στο μάθημα των Αρχών Φιλοσοφίας (Β Λυκείου Γενική Παιδεία) 3 ο ΓΕ.Λ. ΠΕΙΡΑΙΑ 27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2015 Μαλεγιαννάκη

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

< > Ο ΚΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ

< > Ο ΚΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ Κ. Γ. ΝΙΚΟΛΟΥΔΑΚΗΣ 1 < > Ο ΚΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ Επαναλαμβάνουμε την έκπληξή μας για τα τεράστια συμπλέγματα γαλαξιών, τις πιο μακρινές

Διαβάστε περισσότερα

Η εποχή του Διαφωτισμού

Η εποχή του Διαφωτισμού Ομαδική εργασία μαθητών Γ1 (12-01-2015) ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Η εποχή του Διαφωτισμού ΟΜΑΔΑ 1 Κωνσταντίνος Σταύρος Χρήστος - Γιάννης Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά τον 17 ο και 18 ο αιώνα Οικονομικές μεταβολές Αγροτική

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 17 ο ΚΑΙ 18 ο ΑΙΩΝΑ

Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 17 ο ΚΑΙ 18 ο ΑΙΩΝΑ Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 17 ο ΚΑΙ 18 ο ΑΙΩΝΑ Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ αύξηση πληθυσμού αγροτική επανάσταση (μεγάλα αγροκτήματα νέες μέθοδοι εισαγωγή μηχανημάτων) ανάπτυξη εμπορίου α. Ευρώπη Αφρική Αμερική (τριγωνικό

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια της Θρησκευτικής Εµπειρίας στη Διαπροσωπική Θεωρία Ψυχανάλυσης του Erich Fromm: Προεκτάσεις στη διδασκαλία του µαθήµατος των Θρησκευτικών

Η έννοια της Θρησκευτικής Εµπειρίας στη Διαπροσωπική Θεωρία Ψυχανάλυσης του Erich Fromm: Προεκτάσεις στη διδασκαλία του µαθήµατος των Θρησκευτικών Η έννοια της Θρησκευτικής Εµπειρίας στη Διαπροσωπική Θεωρία Ψυχανάλυσης του Erich Fromm: Προεκτάσεις στη διδασκαλία του µαθήµατος των Θρησκευτικών Erich Fromm (1900-1980) Γεώργιος Χαλκιάς Σχολικός Σύµβουλος

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία

2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία 2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία Α Μέρος: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ Τα επίπεδα συνείδησης Ύπνος Μισοξύπνιο Αφύπνιση Ελάχιστη εργασία των εξωτερικών αισθήσεων Με εικόνες

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωτισμός και Επανάσταση. 3 ο μάθημα

Διαφωτισμός και Επανάσταση. 3 ο μάθημα Διαφωτισμός και Επανάσταση 3 ο μάθημα 24.10.2018 Διαφωτισμός Τι πρεσβεύουν οι Διαφωτιστές; 1. τον ορθολογισμό και την πίστη στην πρόοδο, 2. αλλαγές σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δράσης (στους πολιτικοκοινωνικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 2 Η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2012-2013 ΘΕΜΑ: «Να συγκρίνετε τις απόψεις του Βέμπερ με αυτές του Μάρξ σχετικά με την ηθική της

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί ο Ιησούς Χριστός ήταν και είναι «σημείον αντιλεγόμενον» Διδ. Εν. 6

Γιατί ο Ιησούς Χριστός ήταν και είναι «σημείον αντιλεγόμενον» Διδ. Εν. 6 Γιατί ο Ιησούς Χριστός ήταν και είναι «σημείον αντιλεγόμενον» Διδ. Εν. 6 Υπαπαντή του Κυρίου «θα είναι σημείο αντιλεγόμενο, για να φανερωθούν οι πραγματικές διαθέσεις πολλών» (Λουκ. 2, 34-35) Διχογνωμία

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 3: Η ανάπτυξη της σκέψης του παιδιού Η γνωστική-εξελικτική θεωρία του J. Piaget Μέρος ΙI

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 3: Η ανάπτυξη της σκέψης του παιδιού Η γνωστική-εξελικτική θεωρία του J. Piaget Μέρος ΙI Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 3: Η ανάπτυξη της σκέψης του παιδιού Η γνωστική-εξελικτική θεωρία του J. Piaget Μέρος ΙI Θέματα διάλεξης Το στάδιο ανάπτυξης της συγκεκριμένης λογικής σκέψης Tο στάδιο ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Κοινωνική Παθητικότητα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Κοινωνική Παθητικότητα ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κοινωνική Παθητικότητα Ο άνθρωπος στην πορεία της μετεξέλιξής του από βιολογικό σε κοινωνικό ον, πέρα από την εκμάθηση κάποιων ρόλων, ωθείται, πότε συνειδητά και πότε ασυνείδητα,

Διαβάστε περισσότερα

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. ''

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. '' 1. '' Τίποτα δεν είναι δεδομένο. '' 2. '' Η μουσική είναι η τροφή της ψυχής. '' 3. '' Να κάνεις οτι έχει νόημα για σένα, χωρίς όμως να παραβιάζεις την ελευθερία του άλλου. '' 4. '' Την πραγματική μόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1 Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 2 Έρευνα και θεωρία 2-1 Σύνοψη κεφαλαίου Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης Επιστροφή σε δύο συστήματα λογικής Παραγωγική συγκρότηση θεωρίας

Διαβάστε περισσότερα

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 (ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ - ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ) Μια σύνοψη: Κατανοώντας ορισμένες λέξεις και έννοιες προκύπτει μια ανυπολόγιστη αξία διαμορφώνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ.. ΤΜΗΜΑ. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΒΑΘΜΟΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ.. ΤΜΗΜΑ. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΒΑΘΜΟΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ.. ΤΜΗΜΑ. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΒΑΘΜΟΣ 2 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ «ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΠΑΙΔΕΙΑΣ» 1. Ότι οι πολίτες που θα μορφώνονται στη σχολική μας εκπαίδευση είναι, έκτος απροόπτου προορισμένοι να ζήσουν σε μιαν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ Για τον Αριστοτέλη, όλες οι ενέργειες των ανθρώπων γίνονται για κάποιο τέλος, δηλαδή για κάποιο σκοπό που είναι ο ανώτερος όλων των αγαθών, την ευδαιμονία. Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

GEORGE BERKELEY ( )

GEORGE BERKELEY ( ) 42 GEORGE BERKELEY (1685-1753) «Ο βασικός σκοπός του Berkeley δεν ήταν να αμφισβητήσει την ύπαρξη των εξωτερικών αντικειμένων, αλλά να υποστηρίξει την άποψη ότι τα πνεύματα ήταν τα μόνα ανεξάρτητα όντα,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΕΠΠΣ ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών ΔΕΠΠΣ Φ.Ε.Κ., 303/13-03-03, τεύχος Β Φ.Ε.Κ., 304/13-03-03, τεύχος Β Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην σύνταξη των ΔΕΠΠΣ Γενικότερες ανάγκες

Διαβάστε περισσότερα

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Η παιδαγωγική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

Θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα

Θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα Θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα 27 Σεπτεμβρίου 2010 Δ. Χατζηχαριστός - Θέση της Φυσικής Αγωγής στο εκπαιδευτικό σύστημα Διαφάνεια: 1 Ισχύον σύστημα Φυσικής Αγωγής 27 Σεπτεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΟ 22 2 ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΟ 22 2 ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΟ 22 2 ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ορθολογισμός έχει βασικό κριτήριο γνώσης την ανθρώπινη νόηση και όχι την εμπειρία.η νόηση με τις έμφυτες και τους λογικούς νόμους αποτελεί αξιόπιστη πηγή γνώσης. Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Φιλοσοφία (Φ101)

Εισαγωγή στη Φιλοσοφία (Φ101) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ (Φ101) 3η ενότητα: Θεμελιώδη ερωτήματα & κλάδοι της φιλοσοφίας Γιώργος Ζωγραφίδης Τμήμα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό Ημερομηνία 9/6/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://plusmag.gr/ Αλεξάνδρα Παναγοπούλου http://plusmag.gr/article/%cf%84%ce%b1%ce%bd_%cf%86%ce%b5%ce%b3%ce%bf%cf %85%CE%BD_%CF%84%CE%B1_%CF%83%CE%BD%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%B1_%CE%B

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη Το παρόν ηλεκτρονικό εγχειρίδιο έχει ως στόχο του να παρακολουθήσει τις πολύπλοκες σχέσεις που συνδέουν τον

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Προλεγόμενα Η 5 η δεκαετία του 20 ού αιώνα, η δεκαετία του 1940, ασφαλώς και έχει μείνει στο συλλογικό ιστορικό ασυνείδητο των Ελλήνων ως η δεκαετία τ

Προλεγόμενα Η 5 η δεκαετία του 20 ού αιώνα, η δεκαετία του 1940, ασφαλώς και έχει μείνει στο συλλογικό ιστορικό ασυνείδητο των Ελλήνων ως η δεκαετία τ Η 5 η δεκαετία του 20 ού αιώνα, η δεκαετία του 1940, ασφαλώς και έχει μείνει στο συλλογικό ιστορικό ασυνείδητο των Ελλήνων ως η δεκαετία της μεγάλης αδελφοκτόνου ανθρωποσφαγής. Ωστόσο η λειτουργία και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ Απαντήσεις

ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ Απαντήσεις Σελίδα 1 από 5 Απαντήσεις Β.1 Το συγκεκριμένο απόσπασμα αντλήθηκε από το 8 ο βιβλίο των Πολιτικών του Αριστοτέλη, που έχει ως θέμα του την παιδεία. Ήδη, από την πρώτη φράση του αποσπάσματος (ὅτι μέν οὖν

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Διοικώ 1 Επαγγελματική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Διοικώ 1 Επαγγελματική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Επαγγελματική Βελτίωση Διοικώ 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Τι είναι «διοίκηση» 2. Η «διοίκηση»

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ

Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΧΑΡΟΥΜΕΝΑ, ΑΝ Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΦΡΟΝΗΣΗ, ΟΜΟΡΦΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, ΚΑΙ ΟΥΤΕ ΠΑΛΙ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Η Ελλάδα στα Βαλκάνια και στον κόσµο χθες, σήµερα και αύριο

Η Ελλάδα στα Βαλκάνια και στον κόσµο χθες, σήµερα και αύριο Η Ελλάδα στα Βαλκάνια και στον κόσµο χθες, σήµερα και αύριο Χωρίς αµφιβολία οι αρχαίοι Έλληνες στοχαστές, ποιητές και φιλόσοφοι πρώτοι έχουν αναπτύξει τις αξίες πάνω στις οποίες θεµελιώνεται η Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμοί Εννοιών Ελευθερία-Βία-Ολοκληρωτισμός Φαυλοκρατία Δημοκρατία-Ευθύνη

Ορισμοί Εννοιών Ελευθερία-Βία-Ολοκληρωτισμός Φαυλοκρατία Δημοκρατία-Ευθύνη Ελευθερία και Ευθύνη Ορισμοί Εννοιών Ελευθερία-Βία-Ολοκληρωτισμός Φαυλοκρατία Δημοκρατία-Ευθύνη 1η Ομάδα - Φιλόσοφοι Ελευθερία, ορισμός, μορφές Ελευθερία είναι το συναίσθημα που απορρέει από τον άνθρωπο,

Διαβάστε περισσότερα

Το μέλλον που ανήκει στους Έλληνες είναι συνδεδεμένο άμεσα με το παρελθόν τους

Το μέλλον που ανήκει στους Έλληνες είναι συνδεδεμένο άμεσα με το παρελθόν τους 1 Το μέλλον που ανήκει στους Έλληνες είναι συνδεδεμένο άμεσα με το παρελθόν τους Αν θέλουμε να βρούμε ξανά τις δυνάμεις της συλλογικής μας διανοίας και τα γόνιμα εδάφη της Ελληνικής μας ευφυΐας, χρειαζόμαστε

Διαβάστε περισσότερα

Οι πραγματικοί στόχοι της πολιτικής. Γεράσιμος Βώκος. Οι πραγματικοί στόχοι της πολιτικής

Οι πραγματικοί στόχοι της πολιτικής. Γεράσιμος Βώκος. Οι πραγματικοί στόχοι της πολιτικής Γεράσιμος Βώκος Οι πραγματικοί στόχοι της πολιτικής Μπορεί κανείς να τελειώσει στα γρήγορα με τον Σοπενχάουερ, αν τον κατατάξει στην κατηγορία των απαισιόδοξων ανθρώπων και τον θεωρήσει πρωτεργάτη της

Διαβάστε περισσότερα

II29 Θεωρία της Ιστορίας

II29 Θεωρία της Ιστορίας II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα 7: Αντώνης Λιάκος Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας Τα εργαλεία του ιστορικού. Από τις αιτίες στα αποτελέσματα ή από τα αποτελέσματα στις αιτίες; Γνωσιοθεωρητικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΡΤΙΟΥ ΜΑΐΟΥ ΔΕ ΤΡΙ ΤΕ 3-6 ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ Π.ΛΕΣΧΗ ΙΠΠ. 15 (ΒΙΝΤΕΟΣΚΟΠΗΣΗ)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΡΤΙΟΥ ΜΑΐΟΥ ΔΕ ΤΡΙ ΤΕ 3-6 ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ Π.ΛΕΣΧΗ ΙΠΠ. 15 (ΒΙΝΤΕΟΣΚΟΠΗΣΗ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΡΤΙΟΥ ΜΑΐΟΥ 2015 - ΔΕ ΤΡΙ ΤΕ 2 3 4 12 3 ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ 641-7 9 ΑΝΟΙΧΤΟ 3-6 ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ 641 6 9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ - 9 10 11 12 3 ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ 641 3-6 ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Θέµα Α1 Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ονόµατα των φιλοσόφων (στήλη Α) και δίπλα την έννοια (στήλη Β) που συνδέεται µε τον καθένα: Α

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 8: Η Σχολή της Φρανκφούρτης και η Κριτική Θεωρία Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Θέµα Α1 Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ονόµατα των φιλοσόφων (στήλη Α) και δίπλα την έννοια (στήλη Β) που συνδέεται µε τον

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτικές θεωρήσεις για την εκπαίδευση και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού

Εναλλακτικές θεωρήσεις για την εκπαίδευση και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού Εναλλακτικές θεωρήσεις για την εκπαίδευση και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού Η εκπαίδευση ως θεσμός κοινωνικοπολιτισμικής μεταβίβασης δομολειτουργισμός και ως θεσμός κοινωνικού μετασχηματισμού κριτική

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Μεθοδολογία

Διδακτική Μεθοδολογία Διδακτική Μεθοδολογία Εαρινό εξάμηνο 2018-19 Διδασκαλία και Κριτική Σκέψη Βασικοί παιδαγωγικοί όροι Κοινωνικοποίηση Διδασκαλία Μόρφωση Εκπαίδευση Διαδικασία ένταξης και δραστηριοποίησης με την εκμάθηση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ο λόγος που ο Αριστοτέλης μελέτησε την έννοια της αρετής στα Ηθικά Νικομάχεια είναι γιατί αυτή αποτελεί προϋπόθεση όχι μόνο για την ευδαιμονία του ατόμου αλλά και ολόκληρης

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοποί της ενότητας 1. Δισσοί λόγοι: τί σημαίνει έχω δίκιο ή άδικο 2. Δίκαιο και εξουσία 1.Τί σημαίνει έχω δίκιο ή άδικο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 5 Έννοιες και Κλασική Θεωρία Εννοιών Έννοιες : Θεμελιώδη στοιχεία από τα οποία αποτελείται το γνωστικό σύστημα Κλασική θεωρία [ή θεωρία καθοριστικών

Διαβάστε περισσότερα

Γράφουμε στον πίνακα τη λέξη κλειδί «φονταμενταλισμός», διαβάζουμε τις εργασίες και καταλήγουμε στον ορισμό της. (Με τον όρο φονταμενταλισμός

Γράφουμε στον πίνακα τη λέξη κλειδί «φονταμενταλισμός», διαβάζουμε τις εργασίες και καταλήγουμε στον ορισμό της. (Με τον όρο φονταμενταλισμός ΦΑΣΗ Β: 2 ο δίωρο Γράφουμε στον πίνακα τη λέξη κλειδί «φονταμενταλισμός», διαβάζουμε τις εργασίες και καταλήγουμε στον ορισμό της. (Με τον όρο φονταμενταλισμός (θεμελιωτισμός) εκφράζονται οι τάσεις εμμονής

Διαβάστε περισσότερα

«Παγκοσμιοποίηση και Ταυτότητες»

«Παγκοσμιοποίηση και Ταυτότητες» 17/12/2018 «Παγκοσμιοποίηση και Ταυτότητες» / Ενορίες Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει» του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς και σε συνεργασία με το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα Ενότητα 2: Παλαιό Καθεστώς και Διαφωτισμός Σπύρος Μαρκέτος Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Διάλογοι Σελίδα.1

Διάλογοι Σελίδα.1 Διάλογοι 2012-2013 Σελίδα.1 Επιφυλλίδα - Οπισθόφυλλο Η ουσία της έννοιας Νοημοσύνη Ζούμε σε έναν κόσμο όπου τα πράγματα τα ρυθμίζουν οι Αρχές και όχι οι επιθυμίες και οι στόχοι μας. Τα γεγονότα με σταθερότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Η κοινωνία μας περνά ένα στάδιο ταχύτατων μεταλλαγών και ανακατατάξεων, όπου αμφισβητούνται αξίες και θεσμοί. Σήμερα οι θεσμοί έχουν γίνει πολύμορφοι και σύνθετοι, ενώ ταυτόχρονα όσοι άντεξαν

Διαβάστε περισσότερα

Περί της Ταξινόμησης των Ειδών

Περί της Ταξινόμησης των Ειδών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Φυσικής 541 24 Θεσσαλονίκη Καθηγητής Γεώργιος Θεοδώρου Tel.: +30 2310998051, Ιστοσελίδα: http://users.auth.gr/theodoru Περί της Ταξινόμησης

Διαβάστε περισσότερα

Η ελευθερία του προσώπου

Η ελευθερία του προσώπου 23 Νοεμβρίου 2018 Η ελευθερία του προσώπου Θρησκεία / Ποιμαντική πρωτοπρεσβύτερος Ευστράτιος Καρατσούλης Το θέμα της ελευθερίας του ανθρώπου είναι ένα κεφαλαιώδες ζήτημα στην ορθόδοξη ανθρωπολογία. Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Κειμένων Νεοελληνικής Γλώσσας Ο προσανατολισμός της εκπαίδευσης ΥΛΙΚΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΚΕΙΜΕΝΑ

Δίκτυα Κειμένων Νεοελληνικής Γλώσσας Ο προσανατολισμός της εκπαίδευσης ΥΛΙΚΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΚΕΙΜΕΝΑ ΔΙΚΤΥΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ 1 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» Τομέας Νέων Ελληνικών Δίκτυα Κειμένων Νεοελληνικής Γλώσσας 12.2. Ο προσανατολισμός της εκπαίδευσης Συντάκτης: Γιάννης Ι. Πασσάς ΥΛΙΚΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Πηγές: 12.2.,

Διαβάστε περισσότερα

Σέλλινγκ (Friedrich Wilhelm Joseph Schelling )

Σέλλινγκ (Friedrich Wilhelm Joseph Schelling ) FRIEDRICH W. SCELLING ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ 1 Σέλλινγκ (Friedrich Wilhelm Joseph Schelling 1775-1854) (ΜΕΡΙΚΑ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ*) Από το φιλοσοφικό έργο του Σέλλινγκ "Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ"

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΑΝΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ-ΔΙΑΥΛΩΝ. Βιβλίο-Δίαυλος 1: Η ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΑΝΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ-ΔΙΑΥΛΩΝ. Βιβλίο-Δίαυλος 1: Η ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΑΝΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ-ΔΙΑΥΛΩΝ Βιβλίο-Δίαυλος 1: Η ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ Ι. Συνοπτική παρουσίαση του Βιβλίου-Διαύλου Η Ψυχική Υγεία: Η Ψυχική Υγεία εγγυάται τη συνοχή ομοειδών ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία

4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία 4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία Α1. Ερωτήσεις γνώσης - κατανόησης 1. Πώς συλλαµβάνει ο Χέγκελ τη σχέση ιστορίας και πνεύµατος και ποιο ρόλο επιφυλάσσει στο πνεύµα; 2. Τι

Διαβάστε περισσότερα

1.5 ΑΘΕΪΑ (5 ο δίωρο)

1.5 ΑΘΕΪΑ (5 ο δίωρο) 1.5 ΑΘΕΪΑ (5 ο δίωρο) Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα Οι μαθητές/μαθήτριες να: - εξετάζουν το φαινόμενο της αθεΐας ως άρνηση/απόρριψη του Θεού, διακρίνουν την επίδραση της αθεΐας σε διαμόρφωση πεποιθήσε

Διαβάστε περισσότερα

Ηθική ανά τους λαούς

Ηθική ανά τους λαούς Ηθική ανά τους λαούς Ηθική ως όρος Όταν μιλάμε για ηθική, εννοούμε κάθε θεωρία που θέτει αντικείμενο θεωρητικής εξέτασης την πρακτική συμπεριφορά του ανθρώπου. Η φιλοσοφική ηθική διακρίνεται επομένως τόσο

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η λειτουργία της παιδείας

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η λειτουργία της παιδείας Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 16 Ιουνίου 2018 12.02. Ο ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η λειτουργία της παιδείας Η Πολιτεία, καθώς πορεύεται μέσα στον ιστορικό χρόνο, έχει

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 9: Η σχέση μεταξύ νόμου και ελευθερίας. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 9: Η σχέση μεταξύ νόμου και ελευθερίας. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ενότητα 9: Η σχέση μεταξύ νόμου και ελευθερίας Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοποί ενότητας 1. Διττός χαρακτήρας Συντάγματος 2. Διάκριση θεσμού-κανόνα 3. Η σχέση λόγου - πνεύματος

Διαβάστε περισσότερα

Αυτά τα δικαιώματα είναι η ισότητα, η ελευθερία, η ασφάλεια και η ιδιοκτησία.

Αυτά τα δικαιώματα είναι η ισότητα, η ελευθερία, η ασφάλεια και η ιδιοκτησία. ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ 1 της 24ης Ιουνίου 1793 Ο γαλλικός λαός, πεπεισμένος ότι η λήθη και η περιφρόνηση των φυσικών δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι οι μόνες αιτίες για τα

Διαβάστε περισσότερα

Οργανωσιακή μάθηση. Εισηγητής : Δρ. Γιάννης Χατζηκιάν

Οργανωσιακή μάθηση. Εισηγητής : Δρ. Γιάννης Χατζηκιάν Οργανωσιακή μάθηση Εισηγητής : Δρ. Γιάννης Χατζηκιάν 1 Μάθηση είναι: Η δραστηριοποίηση και κατεύθυνση δυνάμεων για την όσο το δυνα-τόν καλύτερη προσαρμογή στο φυσικό και ιστορικό περιβάλλον. Η απόκτηση

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1.2. Η Επιχείρηση

Ενότητα 1.2. Η Επιχείρηση Ενότητα 1.2. Η Επιχείρηση (Σχολικό βιβλίο, σσ. 25-29) Ερωτήσεις και απαντήσεις στη θεωρία του σχολικού βιβλίου των πανελλήνιων εξετάσεων ΕΡΩΤΗΣΗ 1: α. Να εξηγήσετε γιατί η επιχείρηση θεωρείται κοινωνικό

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα σώματος και ψυχής κατά τον Max Scheler

Ενότητα σώματος και ψυχής κατά τον Max Scheler Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Ακαδημαϊκό Έτος 2015-2016 Εαρινό Εξάμηνο Ενότητα σώματος και ψυχής κατά τον Max Scheler

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2

ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2 ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2 Η ιστορία της φιλοσοφίας από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα μπορεί να θεωρηθεί ως μια διαδικασία αναζήτησης μιας απάντησης στο ερώτημα, «τι είναι γνώση;» Οι Δυτικοί φιλόσοφοι

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση Πολιτικού Λόγου

Ανάλυση Πολιτικού Λόγου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 9η: Ο λόγος της Πολιτικής Οικολογίας 2 Γιάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ 4.5 Αναρχισμός 4.5 ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΣ 1/13 Αναρχισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Η κριτική ως θεμέλιο της δημοκρατίας

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Η κριτική ως θεμέλιο της δημοκρατίας ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟ Η κριτική ως θεμέλιο της δημοκρατίας Στην απολογία του ο Σωκράτης, με το λεπτότατο πνεύμα που τον διέκρινε, παρομοιάζει την Αθηναϊκή πολιτεία με μεγαλόσωμο αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/2008 Διάγραμμα του

Διαβάστε περισσότερα

II29 Θεωρία της Ιστορίας

II29 Θεωρία της Ιστορίας II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα 7- Πρόσθετο Υλικό: Πολυπλοκότητα Αντώνης Λιάκος Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας Εισαγωγή 1 H γοητεία της δουλειάς του ιστορικού είναι ότι έχει να αντιμετωπίσει

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΓΕΝΙΚΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΙΤΙΑ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΓΕΝΙΚΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΙΤΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΓΕΝΙΚΑ Η παγκοσμιοποίηση έχει διαταράξει την παραδοσιακή διεθνή κατάσταση. Σαρωτικές αλλαγές, οικονομικές και κοινωνικές συντελούνται ήδη, η ροή των γεγονότων έχει επιταχυνθεί και η πολυπλοκότητα

Διαβάστε περισσότερα

Αναπληρωτής Καθηγητής Γεώργιος Παύλος. 1 Ο πολιτισμός ευαθείον του ανθρώπου, η φαντασία της προόδου και ο φετιχισμός της τεχνικής

Αναπληρωτής Καθηγητής Γεώργιος Παύλος. 1 Ο πολιτισμός ευαθείον του ανθρώπου, η φαντασία της προόδου και ο φετιχισμός της τεχνικής ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Για τους ΦΟΙΤΗΤΕΣ του ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Αναπληρωτής Καθηγητής Γεώργιος Παύλος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Διαβάστε περισσότερα

Άτοµα & οµάδες. Από την οµαδική επιρροή στην οµαδική ψυχοθεραπεία. Αποστόλης Αγγελόπουλος.

Άτοµα & οµάδες. Από την οµαδική επιρροή στην οµαδική ψυχοθεραπεία. Αποστόλης Αγγελόπουλος. Άτοµα & Από την οµαδική επιρροή στην οµαδική ψυχοθεραπεία Αποστόλης Αγγελόπουλος angelopoulos.a@gmail.com www.apostolisangelopoulos.gr Κύρια θέµατα Πλήθη και Οµάδα, παραγωγικότητα, οικονοµία Ο φόβος απώλειας

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος γίνεται να σωθεί;

Ποιος γίνεται να σωθεί; 5 Απριλίου 2019 Ποιος γίνεται να σωθεί; Θρησκεία / Ηθική Σπύρος Α. Λαζάρου, M.D. Πλαστικός Κρανιογναθοπροσωπικός & Επανορθωτικός Χειρουργός Ο απόστολος Παύλος στην επιστολή του προς Τιμόθεο, αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΟΡΙΣΜΟΣ

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΕΝΙΚΑ Για τη δημοκρατία έγιναν κινήματα, εξεγέρσεις, επαναστάσεις, εμφύλιοι πόλεμοι. διώχθηκαν, βασανίστηκαν άνθρωποι και τιμήθηκαν τυραννοκτόνοι. Αποτέλεσε όχι μόνο το σκοπό κοινωνικών και

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή*

Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Το ζήτημα της αποτελεσματικής Διοίκησης - Ηγεσίας, απασχόλησε, απασχολεί και θα απασχολεί όλους εκείνους που επιδιώκουν την αποτελεσματικότητα, την προσωπική βελτίωση, την κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα»

Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα» Ο συγγραφέας στο νέο του βιβλίο παρουσιάζει μια ορθολογική θέαση της κρίσης Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα» 23 Jan 201611.00 ΜΕΓΕΝΘΥΝΣΗ Συνέντευξη στη

Διαβάστε περισσότερα

ανοιχτές συζητήσεις συναντήσεις και συγκρούσεις στην πόλη* Ο χώρος των κοινών και της κρίσης

ανοιχτές συζητήσεις συναντήσεις και συγκρούσεις στην πόλη* Ο χώρος των κοινών και της κρίσης ανοιχτές συζητήσεις συναντήσεις και συγκρούσεις στην πόλη* 17 Ιουνίου 2013 Ο χώρος των κοινών και της κρίσης Δημήτρης Κωτσάκης Η έννοια του κοινού: κοινωνικός χώρος και τρόπος επικοινωνίας 1 Το θέμα μου

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 11: ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΝΟΜΙΑ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 11: ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΝΟΜΙΑ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 11: ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΝΟΜΙΑ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 11:53

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 11:53 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 11:53 Σελίδα 2 από 5 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 07/06/2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ. Ηγεσία

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ. Ηγεσία ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Ηγεσία Διδάσκουσα: Αφροδίτη Δαλακούρα ΔΙΟΙΚΗΣΗ: ΟΙ ΡΟΛΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΥ ΗΓΕΤΗΣ MANAGER COACH 1 Κλασική-μηχανιστική αντίληψη Το παλιό μοντέλο διοίκησης: οικονομικές-υλικές

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας Πρόλογος Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας αποτελεί δημόσιο αγαθό, το οποίο πρέπει να παρέχεται χωρίς περιορισμούς και εμπόδια στα μέλη της κοινωνίας. Οι πολύπλευρα πληροφορημένοι

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. στην Έκφραση-Έκθεση Β Λυκείου Δεκέμβριος 2013

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. στην Έκφραση-Έκθεση Β Λυκείου Δεκέμβριος 2013 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ στην Έκφραση-Έκθεση Β Λυκείου Δεκέμβριος 2013 Κείμενο Τηλεόραση και νέοι Η τηλεόραση επηρεάζει τις πεποιθήσεις, τις αξίες και τις συμπεριφορές των τηλεθεατών, δεν τους επηρεάζει όλους, όμως,

Διαβάστε περισσότερα