Ιχνοστοιχεία, ιαφυλλικές Λιπάνσεις και το... Έμπλαστρο

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ιχνοστοιχεία, ιαφυλλικές Λιπάνσεις και το... Έμπλαστρο"

Transcript

1 Ιχνοστοιχεία, ιαφυλλικές Λιπάνσεις και το... Έμπλαστρο Η σχέση μεταξύ της περιεκτικότητας του φυτικού ιστού σε θρεπτικά στοιχεία και της ανάπτυξης-απόδοσης του φυτού έχει τη μορφή καμπύλης (Σχήμα 1). Στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο καμπύλες, την καμπύλη των μακροθρεπτικών και την καμπύλη των ιχνοστοιχείων. Σχήμα 1: Σχέση μεταξύ της περιεκτικότητας του φυτικού ιστού σε θρεπτικά στοιχεία και της ανάπτυξης-απόδοσης του φυτού, στα μακροστοιχεία ( ) και στα ιχνοστοιχεία ( ) (Prevot και Ollagnier, 1956) Περιοχή ab (a b ): πολύ σοβαρή έλλειψη Περιοχή bc (b c ): ηπιότερη τροφοπενία Περιοχή cd (c d ):λανθάνουσα ή κρυφή τροφοπενία. Το πρώτο μετά το d(d ) διάστημα αντιπροσωπεύει την κατάσταση επάρκειας ακολουθούμενο από το διάστημα που αντιπροσωπεύει την κατάσταση περίσσειας και πολυτελούς κατανάλωσης του θρεπτικού. Μετά την περίσσεια ξεκινούν οι τοξικότητες. 19

2 ιαφυλλικές Λιπάνσεις Λουκάς Τ. Πιστόλης Η τιμή του σημείου d(d ) του Σχήματος 1 αντιπροσωπεύει το τέλος της λανθάνουσας πείνας και την έναρξη της επάρκειας και ονομάζεται κρίσιμη συγκέντρωση. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μικρή περιοχή τιμών και όχι για μια και μοναδική τιμή. Η κρίσιμη συκέντρωση αντιστοιχεί στο 90-95% της μέγιστης απόδοσης. Λίγο πιο δεξιά από την κρίσιμη συγκέντρωση βρίσκεται η άριστη συγκέντρωση που αντιστοιχεί στη μέγιστη απόδοση. Το όφελος από τον ορθό, κατά το δυνατόν, προσδιορισμό της κρίσιμης συγκέντρωσης (ή της άριστης) είναι πολύ μεγάλο, αφού μέσω αυτής από τη μία πλευρά υποδεικνύονται πιθανές λανθάνουσες τροφοπενίες και από την άλλη κρούεται ο κώδωνας της υπερβολικής λίπανσης. Παρατηρώντας το Σχήμα 1 διαπιστώνουμε ότι η προβολή του τμήματος της έλλειψης στον άξονα της συγκέντρωσης είναι πολύ μικρότερη στα ιχνοστοιχεία από ό,τι στα μακροστοιχεία. Αυτό σημαίνει πως όπου είναι αναγκαία η χρήση μακροστοιχείων για το πέρασμα από τους μικρούς στους επιθυμητούς ρυθμούς ανάπτυξης των φυτών, πρέπει να επιτευχθεί μια μεγάλη μεταβολή της συγκέντρωσής τους στα φύλλα, ενώ όπου είναι αναγκαία η χρήση ιχνοστοιχείων, για τον ίδιο στόχο, αρκούν μόνο μικρές μεταβολές της συγκέντρωσής τους στα φύλλα. Αυτή ήταν και η συλλογιστική που κατ αρχήν «άναψε το πράσινο» στις διαφυλλικές εφαρμογές. Μικροεπεμβάσεις για μεγάλους στόχους ήταν η σκέψη. Όμως, μετά το φανάρι, στη διαδρομή, τα πράγματα δυσκόλεψαν. Οι μικροεπεμβάσεις αποδείχτηκαν ακριβές κι ακόμη περισσότερο, γιατί, εξαιτίας της έλλειψης σχεδιασμού, πολύ συχνά δεν είχαν αποτέλεσμα. Τις διείπε η λογική του έμπλαστρου! 2 Ήδη, όμως, οι οικονομικοί και περιβαλλοντικοί όροι της διαχείρισης των καλλιεργειών έγιναν αυστηρότεροι, ενώ οι απαιτήσεις για υψηλής ποιότητας προϊόντα είναι πιεστικές. Οι διαφυλλικές λιπάνσεις μπορούν να συνδράμουν και στη βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων και στην αύξηση της παραγωγής, όμως οι απαιτήσεις για το σχεδιασμό τους δεν είναι ούτε κατ ελάχιστο μικρότερες από τις απαιτήσεις για το σχεδιασμό της «κλασικής» λίπανσης. Από το 1959 ακόμη ο Mattard, γενικεύοντας τα μέχρι τότε αποτελέσματα των διαφυλλικών εφαρμογών στο αμπέλι, διαπιστώνει ότι η αύξηση της 2. Σε κωμωδία με πρωταγωνιστή τον εκλεκτό κωμικό μας Κώστα Βουτσά, ο ηθοποιός αναγκασμένος εξαιτίας του φλογερού του έρωτα να παραστήσει το γιατρό, συνιστούσε για πάσα νόσο και ασθένεια το έμπλαστρο! 20

3 Ιχνοστοιχεία, ιαφυλλικές Λιπάνσεις και το... Έμπλαστρο παραγωγής δε βρίσκεται σε αντιστοιχία με τις μικρές ποσότητες θρεπτικών που εφαρμόζονται διαφυλλικά και γι αυτό θεωρεί λογική την υπόθεση ότι οι διαφυλλικές λιπάνσεις μπορεί να ευνοούν την κινητοποίηση των θρεπτικών αποθεμάτων του εδάφους. ιαφυλλικές εφαρμογές θρεπτικών, πλην φωσφόρου, στο σιτάρι, ευνόησαν την πρόσληψη του φωσφόρου (Agrolab-Βαρθολομαίος Ν., προσωπική επικοινωνία), επιβεβαιώνοντας παλαιότερες σχετικές αναφορές (Sommer κ.ά.). Μια κάποια εξοικείωση με τη φυτική βιοχημεία καθιστά μάλλον εύλογες τέτοιες αντιδράσεις. Είναι λ.χ. γνωστό ότι το ΝΟ 3 Ν ευνοεί την περιεκτικότητα των φυτικών ιστών σε οργανικά οξέα, γεγονός που οδηγεί στην απορρόφηση του ΝΗ 4 Ν από τις ρίζες, ενώ το ΝΗ 4 Ν ευνοεί τη συσσώρευση αναγωγικών ενώσεων, γεγονός που οδηγεί στην απορρόφηση ΝΟ 3 Ν. Οι διαφυλλικές λιπάνσεις μπορούν να ενισχύσουν την ανθοφορία και τη φωτοσύνθεση, να συμβάλουν στην αύξηση του μεγέθους των καρπών και στον καλύτερο χρωματισμό τους, να ενισχύσουν την άμυνα του φυτού έναντι των παθογόνων και την αντοχή του στο ψύχος, να βελτιώσουν την ποιότητα της σποροπαραγωγής αλλά και της τροφής μας. Σχετικά με το τελευταίο, ο σπουδαίος Ρώσος φυσιολόγος Τιμιράζεφ που θεωρούσε τη θρέψη των φυτών πυρήνα της γεωργίας, τόνιζε ότι ο χορτασμός (ποσοτικός και ποιοτικός) των ανθρώπων εξαρτάται από το χορτασμό των φυτών. Όλα αυτά, κι άλλα ακόμη, μπορούν να γίνουν και να δώσουν κύρος στις διαφυλλικές λιπάνσεις, όμως δεν μπορούν να γίνουν χωρίς γνώση. 21

4 ιαφυλλικές Λιπάνσεις Λουκάς Τ. Πιστόλης Σχήμα 2: Το φυτικό κύτταρο (Wolfe, 1993) 22

5 To Κυτταρικό Τοίχωμα Γενικά Τυπικό μορφολογικό γνώρισμα του φυτικού κυττάρου (Σχήμα 2) αποτελεί το στέρεο και ανθεκτικό υλικό που το περιβάλλει, δηλαδή το κυτταρικό τοίχωμα (κ.τ.), κύριο συστατικό του οποίου είναι η κυτταρίνη. Η κυτταρίνη συγκροτείται σε μικροϊνίδια τα οποία συνιστούν το σκελετικό υλικό του κ.τ. Τα μικροϊνίδια της κυτταρίνης μαζί με το γεμιστικό ή συγκολλητικό υλικό, ήτοι ημικυτταρίνες, 3 πηκτίνες και πρωτεΐνες, αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των υλικών που φτιάχνουν το κ.τ. Η σχετική αναλογία των υλικών δεν είναι σταθερή σ όλο το πάχος του κυτταρικού τοιχώματος. Χρονικά πρώτο, δημιουργείται ένα στρώμα έντονα ενυδατωμένο, με μικρή αναλογία κυτταρίνης που ονομάζεται πρωτογενές κυτταρικό τοίχωμα (π.κ.τ.). Ο σχηματισμός του π.κ.τ. καλύπτει χρονικά τη φάση της αύξησης του κυττάρου η οποία καθίσταται δυνατή εξαιτίας του ασθενούς σκελετού και της ακανόνιστης διάταξης των μικροϊνιδίων του. Αργότερα αρχίζει η δημιουργία του δευτερογενούς κυτταρικού τοιχώματος (δ.κ.τ.) μεταξύ του πλασμαλήμματος (πλασματική μεμβράνη) και του π.κ.τ. γεγονός που σηματοδοτεί το τέλος της αύξησης του κυττάρου. Το δ.κ.τ. είναι παχύτερο από το πρωτογενές είναι «τρίστρωμο», διαθέτει ισχυρότερο σκελετό και τα μικροϊνίδιά του έχουν κανονική διάταξη και μάλιστα διαφορετική στο κάθε στρώμα (Σχήμα 3). 3. Οι ημικυτταρίνες ονομάζονται και γλυκάνες, μια ονομασία που ορθώς δεν αφήνει υπόνοιες ότι αυτές μπορεί να είναι τροποποιημένες κυτταρίνες.

6 ιαφυλλικές Λιπάνσεις Λουκάς Τ. Πιστόλης μέση πλάκα S 3 S 2 S 1 Τρίστρωμο δευτερογενές τοίχωμα πρωτογενές τοίχωμα Σχήμα 3: Σχηματική απεικόνιση της διευθέτησης των μικροϊνιδίων κυτταρίνης στις διαφορετικές στιβάδες του κυτταρικού τοιχώματος στις σκληρεγχυματικές ίνες (Raven και συν. 1986). Στο πρωτογενές κ.τ. η διάταξη των μικροϊνιδίων είναι ακανόνιστη. Στο δευτερογενές κ.τ. η διάταξη των μικροϊνιδίων σε κάθε στρώμα είναι κανονική. Το γεγονός ότι ο προσανατολισμός τους διαφέρει από στρώμα σε στρώμα καθιστά το δ.κ.τ. πιο ανθεκτικό. Εξελικτικά τα φυτά απέκτησαν κ.τ. μετά τη δημιουργία του φωτοσυνθετικού τους μηχανισμού, μάλλον ως εφόδιο για την αντιμετώπιση κινδύνων που πηγάζουν από την ακινησία τους. Το κ.τ. δεν είναι μόνο το αδρανές κέλυφος του κυττάρου. Έχει εντοπισθεί σ αυτό ένα υπολογίσιμο ενζυμικό οπλοστάσιο και άλλα μόρια με σημαντικό ρόλο στην άμυνα του φυτού. Kολλητοί Κατά την κυτταρική διαίρεση, με τη συμπύκνωση κοκκοειδών σωματιδίων (κυστιδίων) που προέρχονται από τα δικτυοσωμάτια (συσκευή Golgi), σχηματίζεται η μέση πλάκα (middle lamella) κοινή για τα δύο θυγατρικά κύτταρα που προκύπτουν, σχετικά λεπτή, με κύριο συστατικό της τις πηκτίνες και πλούσια σε ασβέστιο (Σχήμα 4). H μέση πλάκα δεν αποτελεί συστατικό του κ.τ. αλλά λειτουργεί ως συγκολλητικό μέσον, ως συνδετικό υλικό που συγκρατεί τα κύτταρα μεταξύ τους, τα καθιστά «κολλητούς» Ανάμεσα στο πλασμαλήμμα και στη μέση πλάκα θα δημιουργηθεί πρώτα το πρωτογενές κ.τ. και αργότερα, το δευτερογενές κ.τ., «απωθώντας» το πρώτο, θα καταλάβει τη θέση του, δίπλα στο πλασμαλήμμα. 24

7 Το Κυτταρικό Τοίχωμα Ενδοπλασματικό δίκτυο ικτυόσωμα Κυτταρική πλάκα Πυρηνική άτρακτος Πυρήνας Σχήμα 4: Κυστίδια δικτυοσωματίων (ανάμεσα στους μικροσωληνίσκους της μιτωτικής ατράκτου) συντήκονται, σχηματίζοντας την κυτταρική πλάκα από την οποία θα προέλθει η μέση πλάκα (Robards, 1970). Τα κυστίδια είναι γεμάτα από τα χημικά συστατικά της μέσης πλάκας, δηλαδή από πηκτίνες και ημικυτταρίνες. Η μεμβράνη, από τη μια και την άλλη πλευρά της μέσης πλάκας, θα αποτελέσει το πλασμαλήμμα (πλασματική μεμβράνη) του κάθε νεοδημιουργηθέντος κυττάρου. Μεταξύ μέσης πλάκας και πλασμαλήμματος κάθε θυγατρικό κύτταρο φτιάχνει το πρωτογενές του τοίχωμα. Σημειωτέον ότι η κυτταρική πλάκα διαπερνάται σε πληθώρα θέσεων από το ενδοπλασματικό δίκτυο. Στις θέσεις αυτές δημιουργούνται πλασμοδέσμες, δηλαδή «νήματα» που συνδέουν τα γειτονικά κύτταρα εξασφαλίζοντας τη μεταξύ τους επικοινωνία ανταλλαγή ουσιών. Το μικροϊνίδιο κυτταρίνης. Η δημιουργία του Στην εσωτερική πλευρά του πλασμαλήμματος υπάρχουν σχηματισμοί (ροζέτες, τετράγωνα, ρόμβοι ή γραμμικοί σχηματισμοί) που στην ουσία είναι σύμπλοκα της συνθάσης της κυτταρίνης, οι οποίοι παραλαμβάνουν από το κυτόπλασμα μόρια γλυκόζης και δημιουργούν με αυτά μακρομόρια κυτταρίνης (Σχήμα 5). 25

8 ιαφυλλικές Λιπάνσεις Λουκάς Τ. Πιστόλης Σχήμα 5: Η συνθάση της κυτταρίνης στο πλασμαλήμμα και η παραγωγή κυτταρίνης από μόρια γλυκόζης του κυτοπλάσματος. Σχηματική απεικόνιση (Delmer και Amor, 1995) Μια δέσμη από μακρομοριακές αλυσίδες κυτταρίνης, ενωμένες πλευρικά μεταξύ τους με δεσμούς υδρογόνου, συνιστά ένα μικροϊνίδιο 4 ήτοι τη θεμελιώδη δομική μονάδα του κ.τ. (Σχήμα 6). Ανάμεσα στα μικροϊνίδια υπάρχουν ημικυτταρίνες, πηκτίνες και πρωτεϊνες. 4. Το μικροϊνίδιο κυτταρίνης είναι στην πραγματικότητα μια σύνθετη δομή. Σε κάθε μικροϊνίδιο ομάδες από μόρια κυτταρίνης δημιουργούν κρυσταλλικές δομές, τα μικήλλα, τα οποία προσδίδουν αντοχή στην επιμήκυνση. Έχει διαπιστωθεί ότι κατά μήκος των μικροϊνιδίων υπάρχουν περιοχές που δεν παρουσιάζουν την τυπική κρυσταλλική δομή, δηλαδή δε συμμετέχουν στη συγκρότηση των μικήλλων. Αυτές οι περιοχές συνιστούν την παρακρυσταλλική κυτταρίνη. 26

9 Το Κυτταρικό Τοίχωμα Μακροϊνίδιο (πάχος περίπου 0,4 μm) Μακροϊνίδιο (διάμ. περίπου 25 nm) Παρακρυσταλλική κυτταρίνη Μεσοϊνιδιακός χώρος (διάμ. περίπου 10 nm) Μεσομικηλλιακός χώρος (διάμ. περίπου 1 nm) Μικήλλα Αλυσίδες κυτταρίνης σε κρυσταλλικό πλέγμα τουλάχιστον 60 nm περίπου 7 nm περίπου 3 nm Μικήλλο Σχήμα 6: Η συγκρότηση των μακροϊνιδίων και των μικροϊνιδίων κυτταρίνης (Robards, 1970) Οι οδηγοί Ποιοι καθορίζουν τη διάταξη, τον προσανατολισμό των μικροϊνιδίων στο κυτταρικό τοίχωμα; Οι υπεύθυνοι βρίσκονται στο περιφεριακό κυτόπλασμα, κάτω από το πλασμαλήμμα και ονομάζονται μικροσωληνίσκοι. Οι μικροσωληνίσκοι είναι δομικά στοιχεία του κυτταροσκελετού και έχουν σχήμα κοίλων κυλινδρικών σωλήνων (Σχήμα 7 και 8). 13 Τubulin 8 nm α β 2 διαμορφώσεις 4 nm Σχήμα 7: Ο μικροσωληνίσκος είναι ένας κοίλος σωλήνας που αποτελείται συνήθως από 13 στήλες διμερών τουβουλίνης. Κάθε μόριο τουβουλίνης έχει τη δυνατότητα να παίρνει, στα πλαίσια του μικροσωληνίσκου, δύο, τουλάχιστον, μορφές-διαμορφώσεις. 27

10 ιαφυλλικές Λιπάνσεις Λουκάς Τ. Πιστόλης Στην ουσία του κάθε μικροσωληνίσκος είναι ένα πολυμερές πρωτεΐνης που αποτελείται από υπομονάδες, γνωστές ως τουβουλίνες. Οι υπομονάδες αυτές είναι διμερή με συστατικά μέρη την α-τουβουλίνη και τη β-τουβουλίνη 5. Πιστεύεται (Margulis και Sagan, 1976) ότι η ύπαρξη κυτταροσκελετού στα ευκαρυωτικά κύτταρα (κύτταρα με πυρήνα), είναι αποτέλεσμα μιας παλαιάς «μόλυνσης» που υπέστησαν τα προκαρυωτικά κύτταρα (κύτταρα χωρίς πυρήνα), που δε διέθεταν κυτταροσκελετό, από έναν οργανισμό που κολυμπούσε με τη βοήθεια μιας μαστιγόμορφης ουράς η οποία αποτελείτο από κυτταροσκελετό. Η «μόλυνση» εξελίχτηκε και οι μαστιγοφόροι οργανισμοί μετατράπηκαν τελικά σε κυτταροσκελετό. Πώς οι μικροσωληνίσκοι προσανατολίζουν τα μικροϊνίδια κυτταρίνης, δεν είναι σίγουρο. Είναι όμως γνωστό ότι οι μικροσωληνίσκοι έχουν σημεία σύνδεσης με το πλασμαλήμμα (Σχήμα 8). Είναι πιθανό αυτές οι συνδέσεις να λειτουργούν ως οδηγοί, δημιουργώντας κανάλια, «δρόμους», μέσα στο πλασμαλήμμα την πορεία των οποίων ακολουθούν οι συνθάσες της κυτταρίνης (ροζέττες κ.λ.π.), σύροντας πίσω τους τα μικροϊνίδια της κυτταρίνης! 6 (Σχήμα 8). Συνεπώς οι μικροσωληνίσκοι, ρυθμίζοντας την κίνηση των συνθασών της κυτταρίνης, επιτυγχάνουν την «τακτοποίηση» των μικροϊνιδίων στο κυτταρικό τοίχωμα. 5. Κάθε διμερές τουβουλίνης μπορεί να υπάρξει στα πλαίσια του μικροσωληνίσκου σε δύο τουλάχιστον μορφές-διαμορφώσεις. Οι μορφές αυτές έχουν σχέση με το γεγονός ότι ένα ηλεκτρόνιο που βρίσκεται στη συμβολή της α και της β-τουβουλίνης μπορεί να πηγαίνει άλλοτε προς το ένα και άλλοτε προς το άλλο μέρος, μεταβάλλοντας τη διεύθυνση της ηλεκτρικής πόλωσης του διμερούς. 6. Ενεργός ρόλος στον προσανατολισμό των μικροϊνιδίων της κυτταρίνης έχει προταθεί και για τα ινίδια της ακτίνης. Οι μικροσωληνίσκοι μαζί με τα ινίδια της ακτίνης αντιπροσωπεύουν τα βασικά στοιχεία του σκελετού των φυτικών κυττάρων. 28

11 Το Κυτταρικό Τοίχωμα Μικροϊνίδιο κυτταρίνης Κυτταρικό τοίχωμα Μόριο ξυλογλυκάνης Μικροϊνίδιο κυτταρίνης Συνθετάση κυτταρίνης Πλασμαλήμμα Σχηματιζόμενο μικροϊνίδιο κυτταρίνης Σύνδεση μικροσωληνίσκου πλασμαλήμματος Μικροσωληνίσκος Σχήμα 8: Η δημιουργία των μικροϊνιδίων κυτταρίνης από τις ροζέττες (συνθάσες της κυτταρίνης) και ο προσανατολισμός τους από τους μικροσωληνίσκους. Σχηματική παράσταση (Gunning και Steer, 1996) Μικροσωληνίσκοι, ευφυϊα και κβαντική φυσική Η ενότητα του ζώντος! Οι μικροσωληνίσκοι δεν είναι μόνο οι οδηγοί των μικροϊνιδίων. Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για το ότι διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στις εγκεφαλικές λειτουργίες. Είναι γνωστό ότι κάθε νευρώνας του εγκεφάλου μας (Σχήμα 9, α και γ) έχει το δικό του κυτταροσκελετό, βασικό δομικό στοιχείο του οποίου είναι οι μικροσωληνίσκοι (Σχήμα 9, β). 29

12 ιαφυλλικές Λιπάνσεις Λουκάς Τ. Πιστόλης ενδρίτες Πυρήνας α Κυτταρικό σώμα Νευρικό σήμα Συνάψεις Νευράξονας β Κόμβος Μικροσωληνίσκοι γ ομές Κλαθρίνης Συναπτική σχισμή Σχήμα 9: Ο νευρώνας αποτελεί τη βασική λειτουργική μονάδα του εγκεφάλου. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος απαρτίζεται από 100 δισεκατομμύρια (10 11 ) νευρώνες με τουλάχιστον ένα τετράκις εκατομμύριο (10 15 ) συνάψεις! α) Σχηματική παράσταση νευρώνα με τις συνάψεις του β) Μεγέθυνση της σύναψης γ) Η νευρωνική αρχιτεκτονική του εγκεφάλου (σχέδιο του Ραμόν υ Καχάλ από το 1888) Στο επίπεδο των προσυναπτικών απολήξεων οι μικροσωληνίσκοι φαίνεται πως ελέγχουν τη μπάλα!... Η μπάλα ή καλύτερα οι μπάλες, είναι δομές κλαθρίνης (πρωτεΐνη) (Σχήμα 9,β) με ευθύνη στην απελευθέρωση των νευροδιαβιβαστών 7 και σε μεγέθυνση, μοιάζουν πράγματι με μπάλες ποδοσφαίρου. 7. Οι νευροδιαβιβαστές απελευθερώνονται στη συναπτική σχισμή (Σχήμα 9,β) και λειτουργούν ως διαβιβαστές μηνυμάτων από νευρώνα σε νευρώνα ή από νευρώνα σε μυ. Η ακετυλχολίνη, η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη είναι μερικοί από τους πιο γνωστούς νευροδιαβιβαστές. 30

13 Το Κυτταρικό Τοίχωμα Πιστεύεται πως οι μικροσωληνίσκοι είναι υπεύθυνοι για τη διατήρηση της ισχύος των συνάψεων και πως οργανώνουν την ανάπτυξη των καινούργιων νευρικών απολήξεων, οδηγώντας τες προς τους συνδέσμους τους με άλλα νευρικά κύτταρα. Πώς μπαίνει τώρα η κβαντική φυσική σ αυτό το χώρο; Είναι ισχυρή η άποψη (Hameroff, 1994, Emilio del Giudice και συν., 1983) ότι οι μικροσωληνίσκοι μπορούν να δρουν ως «κυματοδηγοί». Αυτό ενισχύει την υπόνοια πως η φύση δεν επέλεξε τυχαία κοίλους σωλήνες για τις κυτταροσκελετικές της δομές. Ίσως οι μικροσωληνίσκοι να αποτελούν την αναγκαία μόνωση, ώστε να μπορούν να φιλοξενούν στο εσωτερικό τους κάποιο κβαντικό φαινόμενο (κάποιο φαινόμενο κβαντικής αρμονικής συνύπαρξης σύμφωνα με το οποίο μεγάλοι αριθμοί σωματιδίων συμμετέχουν συλλογικά σε μια μόνο κβαντική κατάσταση). εν επεκτεινόμαστε όμως, γιατί θα μπούμε στα «χωράφια» των Bose-Einstein, της υπεραγωγιμότητας κ.ά. και δεν είναι του παρόντος. Η κβαντική δραστηριότητα στους μικροσωλήνες μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στη συμπεριφορά, μέσω του ελέγχου που ασκεί στους συναπτικούς συνδέσμους (βλέπε μπάλες κλαθρίνης). εν είναι λοιπόν απλά και μόνο η νευρωνική οργάνωση του εγκεφάλου ο φορέας της συνείδησης αλλά και η κυτταροσκελετική υποστήριξη των ίδιων των νευρώνων. «Πιθανότατα, για να εμφανιστεί η συνείδηση γράφει ο R. Penrose στις «Σκιές του Νου» αυτό που χρειάζεται δεν είναι ο κυτταροσκελετός αυτός καθεαυτός, αλλά κάποια ουσιαστική φυσική δραστηριότητα την οποία η βιολογία κατόρθωσε ευρηματικά να ενσωματώσει στις δραστηριότητες των μικροσωληνίσκων». Σιδερόβεργες, τσέρκια, σύρματα Στα μικροϊνίδια κυτταρίνης του πρωτογενούς κυτταρικού τοιχώματος συγκολλώνται ημικυτταρίνες, πηκτίνες και ένα μικρό ποσοστό πρωτεϊνών, κυρίως γλυκοπρωτεϊνών (Σχήμα 10). 31

14 ιαφυλλικές Λιπάνσεις Λουκάς Τ. Πιστόλης Γέφυρα Ca 2+ Ca 2+ Ca 2+ Ca 2+ Μόριο όξινης πηκτίνης Μόριο γλυκοπρωτεΐνης Μόριο ουδέτερης πηκτίνης Μικροϊνίδιο κυτταρίνης Μόριο ημικυτταρίνης Σχήμα 10: Σχηματική απεικόνιση της μοριακής οργάνωσης του πρωτογενούς κυτταρικού τοιχώματος. (Alberts και συν., 1983) Οι ημικυτταρίνες 8 διατάσσονται παράλληλα προς τα μικροϊνίδια κυτταρίνης, με τα οποία συνδέονται. Οι πηκτίνες οι πιο διαλυτοί πολυσακχαρίτες του κυτταρικού τοιχώματος σχηματίζουν πηκτές στις οποίες οι καρβοξυλικές ομάδες (COO ) των γειτονικών πηκτινικών μορίων συνδέονται ιοντικά μέσω του Ca 2+ έτσι ώστε να σχηματίζεται ένα μεγάλο δικτυωτό με γέφυρες ασβεστίου, με αποτέλεσμα τη δομική σταθερότητα του κυτταρικού τοιχώματος. Πλην του ασβεστίου είναι γνωστό ότι και το βόριο συμβάλλει στη δημιουργία δικτύου πηκτίνης στο κυτταρικό τοίχωμα, μέσω της δημιουργίας συμπλόκων με συγκεκριμένα σάχκαρα ή παράγωγά τους (με διάταξη cis). Τα κυτταρικά τοιχώματα των δικοτύλων περιέχουν, σε σύγκριση με τα μονοκότυλα, περισσότερα τέτοια σάκχαρα και γι αυτό οι απαιτήσεις τους σε βόριο, έναντι των μονοκοτύλων, είναι μεγαλύτερες. Τέλος, οι πρωτεΐνες διατάσσονται σχεδόν κάθετα προς τα μικροϊνίδια της κυτταρίνης (σταυροσύνδεση). ιεκδικώντας την άδεια, που κατά κανόνα παρέχεται στους ποιητές, θα λέγαμε ότι οι πρωτεϊνες δένουν σαν τα τσέρκια (οικοδομικός όρος) τα μικροϊνίδια κυτταρίνης, τις σιδερόβεργες, ενώ οι πηκτίνες είναι το φρέσκο σκυρόδεμα 8. Πιο γνωστή και άφθονη ημικυτταρίνη στο πρωτογενές κ.τ. των δικοτύλων είναι η ξυλογλυκάνη και των αγρωστωδών οι β-1,3 και β-1,4-d-γλυκάνες. 32

15 Το Κυτταρικό Τοίχωμα Η εφυμενίδα Η διαδικασία απόθεσης κυτίνης (υμενίνης) στα κυτταρικά τοιχώματα των υπέργειων φυτικών οργάνων ονομάζεται αφυμενίωση 9 και η επίστρωση που δημιουργείται ονομάζεται εφυμενίδα. Την εφυμενίδα περιβάλλουν κηροί διαφόρων σχηματισμών (Σχήμα 11) οι οποίοι συνήθως θεωρούνται μέρος αυτής. Aπό τα έξω προς τα μέσα η εφυμενίδα συνίσταται από το κηρώδες περίβλημα (επιεφυμενιδικός κηρός), ένα στρώμα κυτίνης εγκλεισμένης σε κηρό κι ένα βαθύτερο στρώμα, μείγμα κυτίνης και κηρών, με τα συστατικά του κυτταρικού τοιχώματος πηκτίνη, κυτταρίνη και άλλους υδατάνθρακες. Τη σύνδεση της εφυμενίδας με το πρωτογενές κυτταρικό τοίχωμα εξασφαλίζουν οι πηκτίνες (Σχήμα 12). Η κυτίνη, το κύριο συστατικό της εφυμενίδας, είναι ένας λιπιδικός πολυεστέρας 10 με πολύ υδρόφοβο χαρακτήρα, όμως η δικτυωτή διάταξή της αφήνει μεγάλους πόρους από όπου το νερό μπορεί και να μπει στο κύτταρο και να βγει από αυτό. Αυτό σημαίνει ότι η κυτίνη δε συνιστά ουσιαστικό εμπόδιο στην απώλεια νερού μέσω της διαπνοής, ούτε στην είσοδο του θρεπτικού διαλύματος κατά τις διαφυλλικές εφαρμογές. Με τους κηρούς όμως δε συμβαίνει το ίδιο. Τα συνήθη συστατικά των κηρών είναι επιμήκεις αλυσίδες αλκανίων (κεκορεσμένοι υδρογονάνθρακες) και αλκοολών 11. Στο ετερογενές μείγμα τους απαντώνται επίσης αλδεϋδες, κετόνες, ελεύθερα λιπαρά οξέα και ελεύθερες αλκοόλες. Οι κήροι είναι άκρως υδρόφοβοι, περιορίζουν αποτελεσματικά την απώλεια του νερού μέσω της διαπνοής και επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την αποτελεσματικότητα των διαφυλλικών εφαρμογών. 9. Άλλες δευτερογενείς μεταμορφώσεις του κυτταρικού τοιχώματος είναι η σουβερινίωση ή αποφέλλωση (εναπόθεση σουβερίνης, βλέπε λ.χ. λωρίδα του Caspary), η αποξύλωση (ο εμποτισμός του κυτταρικού τοιχώματος των μεσομικηλλιακών και μεσοϊνιδιακών χώρων του κυτταρινικού πλέγματος με λιγνίνη), η αποπυριτίωση (εναπόθεση SiO 2, κυρίως στα αγρωστώδη) κ.ά. 10. Λιπαρά οξέα, κυρίως κορεσμένα, συνδεδεμένα μεταξύ τους με δεσμούς εστέρα. Τα μονομερή της κυτίνης και του κηρού συντίθενται στο ενδοπλασματικό δίκτυο από όπου μεταναστεύουν στην πλασματική μεμβράνη, από εκεί εκκρίνονται στο χώρο του κυτταρικού τοιχώματος και μέσω των πόρων του φτάνουν στην επιφάνειά του. 11. Οι αλκοόλες είναι κυρίως εστέρες λιπαρών οξέων (Αλκοόλη + οξύ εστέρας + νερό) 33

16 ιαφυλλικές Λιπάνσεις Λουκάς Τ. Πιστόλης Σχήμα 11: Το κηρώδες περίβλημα της εφυμενίδας, έχοντας χάσει τα πτητικά συστατικά του, οξειδώνεται και κρυσταλλώνεται σε πολύπλοκους ραβδοειδείς, πλακοειδείς κ.ά. σχηματισμούς Στην εικόνα σχηματισμοί επιεφυμενιδικών κηρών: α) Σωληνίσκοι κηρού στο κωνοφόρο Taxus baccata. Τα στομάτια περιβάλλονται από ομάδες 4-6 κυττάρων. β) Πλακίδια κηρού, μερικώς συσσωματωμένα, στην πάνω πλευρά φύλλου βαλσαμόχορτου (Hypericum bucklevi). γ) Κηρώδεις τρίχες και βραχιόλι κεριού (γύρω από στομάτιο) στο φυτό Heliconia collinsiana. Τέτοιοι σχηματισμοί απαντώνται σε πολλά μονοκότυλα. δ) Πλακίδια κηρού στο φυτό Lecythis chartacea. ε) Ραβδοί ή πυργίσκοι κηρού τυπικοί στα Magnoliaceae, Lauraceae και στα Aristolochiaceae. ζ) Σωληνίσκοι κηρού στο φύλλο της Lonicera tatarica (Barthlott W., 1989). 34

17 Το Κυτταρικό Τοίχωμα Προεκβολές κηρών Επι-εφυμενιακός κηρός Εφυμενιακός κηρός Υμενίνη Κυτταρίνη Πηκτίνη Στοιβάδα κυτταρίνης Σχήμα 12: Η δομή της εφυμενίδας. Σχηματική απεικόνιση (Jensen και Salisbury, 1972) Η διείσδυση των θρεπτικών στοιχείων στην επιδερμίδα του κυττάρου Η απορρόφηση των θρεπτικών στοιχείων από τα φύλλα περιλαμβάνει τη φάση της διείσδυσης στην επιδερμίδα (εφυμενίδα, κυτταρικό τοίχωμα) και τη φάση της μεταφοράς εντός του κυττάρου, μέσω της πλασματικής μεμβράνης. Πώς όμως διεισδύουν 12 τα θρεπτικά στοιχεία μέσω της εφυμενίδας και ιδιαίτερα μέσω του κηρώδους περιβλήματος; Έχουν γίνει έρευνες για τη συμβολή των εκτοδεσμών 13 και των στοματίων, όμως ούτε oi εκτοδέσμες φτάνουν μέχρι την εξωτερική επιφάνεια του φύλλου 12. Η διείσδυση των θρεπτικών στοιχείων στην επιδερμίδα είναι μια παθητική διαδικασία διάχυσης, δηλαδή δεν απαιτεί κατανάλωση ενέργειας. 13. Στα εξωτερικά τοιχώματα των επιδερμικών κυττάρων (δηλαδή προς την εφυμενίδα) υπάρχουν λεπτοί σωληνίσκοι ή δίαυλοι γεμάτοι από ίνες πολυσακχαριτών οι οποίοι φέρνουν το εσωτερικό του κυττάρου σε αμεσότερη επαφή με το περιβάλλον. Αυτοί οι σωληνίσκοι ή δίαυλοι ονομάζονται εκτοδέσμες (δεσμοί του κυττάρου με τον εξωτερικό κόσμο). 35

18 ιαφυλλικές Λιπάνσεις Λουκάς Τ. Πιστόλης ούτε τα στομάτια στερούνται κηρών, έστω κι αν η επιδερμίδα τους είναι περισσότερο υδρόφιλη. Κάποιοι ερευνητές ωστόσο επισημαίνουν τη θετική συσχέτιση μεταξύ της απορρόφησης των θρεπτικών στοιχείων από τα φύλλα και του αριθμού των στοματίων ανά μονάδα φυλλικής επιφάνειας (Πίνακας 1). Πίνακας 1: Η πυκνότητα των στοματίων και η θέση τους σε κάποια φυτικά είδη (Devlin, 1975) Φυτό Σιτάρι Βρώμη Καλαμπόκι Ηλίανθος Πατάτα Τομάτα Φασόλι Λάχανο Μουριά Ροδακινιά Αχλαδιά Κερασιά Αριθμός στοματίων ανά cm 2 Άνω επιφάνεια φύλλου Κάτω επιφάνεια φύλλου Φαίνεται πάντως ότι η συμβολή των στοματίων στη διείσδυση των θρεπτικών στοιχείων είναι μάλλον αμελητέα (μην ξεχνάμε ακόμη ότι, για να περάσουν μέσω των στοματίων τα θρεπτικά, πρέπει να εκτοπίσουν και τον αέρα που υπάρχει σ αυτά), αν και με τη χρήση επιφανειοδραστικών ουσιών μπορεί να αυξηθεί λίγο. Έχει γίνει επίσης λόγος για τη διείσδυση των θρεπτικών στοιχείων μέσω ζωνών της επιδερμίδας με μικρότερη αντίσταση στη διάχυση, ή μέσω των τριχιδίων των φύλλων. Το σίγουρο είναι ότι υπάρχει σημαντικός συσχετισμός μεταξύ ποσότητας, κατανομής και χημικής σύνθεσης των κηρωδών ουσιών της εφυμενίδας και της διείσδυσης των θρεπτικών στοιχείων, ενώ το πάχος της επιδερμίδας έχει μειωμένη σπουδαιότητα. Η διαβρεκτικότητα του κηρώδους περιβλήματος εξαρτάται από το είδος των κηρών που το αποτελούν. Τα αλκάνια λ.χ. δύσκολα διαβρέχονται, ενώ οι πρωτοταγείς αλκοόλες και οι εστέρες διαβρέχονται ευκολότερα. Η πρακτική των διαφυλλικών εφαρμογών για να είναι αυτές αποτελεσματικές πρέπει να σταθμίζει όλους τους παράγοντες που την επηρεάζουν: ηλικία φύλλων, θερμοκρασία, φωτισμό, σχετική υγρασία, τη μορφή της 36

19 Το Κυτταρικό Τοίχωμα ένωσης που χρησιμοποιείται, τη συγκέντρωσή της, το ph του διαλύματος, τη χρήση διαβρεκτικών ουσιών κ.ά. Γενικά, στα νέα φύλλα, επειδή δεν έχει ολοκληρωθεί η ανάπτυξη της επιδερμίδας και η απόθεση των κηρών, η διείσδυση των θρεπτικών στοιχείων είναι γρηγορότερη. Έχει όμως αποδειχθεί η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των ψεκασμών που γίνονται σε δέντρα, μετασυλλεκτικά, το φθινόπωρο, με πυκνά διαλύματα ουρίας (4-5%), συγκριτικά με τους επανειλημμένους ψεκασμούς αραιών διαλυμάτων (0,5-1%) που γίνονται κατά τη βλαστική περίοδο. Αυτό δείχνει ότι εκτός από τη φυσιολογική ηλικία των φύλλων (δηλαδή εκτός από το ρόλο της κηρώδους επιφάνειάς τους) η ποσότητα του θρεπτικού που απορροφάται εξαρτάται και από τη συγκέντρωσή του στο διάλυμα. Οι υψηλές θερμοκρασίες, στα όρια του optimum επιπέδου, προωθούν τόσο την ανάπτυξη των φύλλων, όσο και τη δημιουργία των κηρωδών ουσιών της εφυμενίδας. Όμως, υπό αυτές τις συνθήκες, η ανάπτυξη της φυλλικής επιφάνειας είναι γρηγορότερη, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ποσότητα των κηρωδών ουσιών που αναλογούν στη μονάδα φυλλικής επιφάνειας. Επομένως, όταν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των φύλλων, ευνοείται η απορρόφηση των διαφυλλικών λιπασμάτων, αφού είναι μικρότερο το ποσοστό των κηρωδών ουσιών της εφυμενίδας, δηλαδή των ουσιών που προβάλλουν αντίσταση στη διείσδυση των λιπασμάτων. Έχει βρεθεί ότι σε συνθήκες σχετικά αυξημένων θερμοκρασιών (25 ο C) και υψηλής έντασης φωτισμού, οι κηρώδεις ουσίες στην εξωτερική επιφάνεια της εφυμενίδας έχουν διάταξη κάθετη προς την επιφάνεια του φύλλου, με αποτέλεσμα να μην καλύπτεται ολοκληρωτικά η επιφάνειά του και να αφήνονται μικρές δίοδοι μεταξύ των κηρωδών σχηματισμών. Αντίθετα, σε χαμηλότερες θερμοκρασίες (15 ο C) και σχετικά χαμηλό φωτισμό οι κηρώδεις επικαλύψεις είναι πυκνοτοποθετημένες και καλύπτουν ολοκληρωτικά την επιφάνεια των υποκειμένων κυττάρων (Reed και Tukey, 1982). Ένας ακόμη παράγοντας επηρεασμού της ταχύτητας απορρόφησης των θρεπτικών στοιχείων είναι η ταχύτητα που στεγνώνει το διάλυμα (δηλαδή η ταχύτητα εξάτμισης του νερού), η οποία εξαρτάται άμεσα από τη θερμοκρασία και τη σχετική υγρασία του αέρα, αλλά και από τη χημική ένωση που ψεκάζεται. Πειράματα διαφυλλικών εφαρμογών, σε γαρύφαλλο, έδειξαν ότι η αύξηση της σχετικής υγρασίας μέχρι 90% αυξάνει την απορρόφηση των θρεπτικών στοιχείων. Αυτό συμβαίνει μάλλον εξαιτίας της χρονικά μεγαλύτερης παραμονής στην επιφάνεια των φύλλων των θρεπτικών στοιχείων υπό μορφή 37

20 ιαφυλλικές Λιπάνσεις Λουκάς Τ. Πιστόλης διαλύματος. Περαιτέρω αύξηση της σχετικής υγρασίας μείωσε την απορρόφηση των θρεπτικών. ε συμβαίνει όμως πάντα έτσι. Στη μηλιά λ.χ. το γρήγορο στέγνωμα του λιπάσματος αυξάνει την ταχύτητα απορρόφησης του ασβεστίου από τα φύλλα (όταν το ασβέστιο χορηγηθεί σε μορφή νιτρικού ασβεστίου) αλλά και από τους καρπούς (όταν χορηγηθεί σαν χλωριούχο ασβέστιο). (Merlo L., Nuzzo V., Giulivo C., 1994). Οι χηλικές μορφές των κατιόντων απορροφούνται γρηγορότερα από το φυτό σε σύγκριση με τις μορφές των αλάτων τους, γεγονός που συνδέεται με την ευκολία διείσδυσής τους στην επιδερμίδα. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η επιδερμίδα του φύλλου είναι φορές περισσότερο διαπερατή στην ουρία σε σύγκριση με τα άλλα ανόργανα ιόντα (Swietlik και Faust, 1984) και επιπλέον, ότι η προσθήκη ουρίας στο ψεκαστικό διάλυμα διευκολύνει τη διείσδυση των θρεπτικών στοιχείων που τη συνοδεύουν. Η ουρία αυξάνει τη διαπερατότητα της επιδερμίδας, γιατί εξασθενεί τους χημικούς δεσμούς που διασφαλίζουν τη δομή της. Το ph του διαλύματος επιδρά στην ευκολία διείσδυσης στην επιδερμίδα τροποποιώντας όχι μόνο την πολικότητά της, αλλά και την πολικότητα της ουσίας που πρέπει να διεισδύσει. Σε γενικές γραμμές, όταν το ph είναι ελαφρώς όξινο, τότε ευνοείται η απορρόφηση των θρεπτικών στοιχείων. Εφαρμογές φωσφόρου σε φύλλα χρυσανθέμων έδειξαν ότι, όταν το ph του ψεκαστικού διαλύματος είναι μεταξύ 3 και 6, όπου επικρατεί το Η 2PO 4, το οποίο δε συγκρατεί αρκετή ποσότητα νερού, η απορρόφησή του είναι γενικά μικρή. Αντίθετα, όταν το ph του διαλύματος είναι μεγαλύτερο του 7,2, τότε επικρατεί HPO 4 2, που συγκρατεί μεγαλύτερη ποσότητα νερού και απορροφάται πολύ ευκολότερα (Reed και Tukey, 1982). Παρατηρήθηκε επίσης σημαντική αλληλεπίδραση, μεταξύ του ph του διαλύματος και της σχετικής υγρασίας, στην απορρόφηση του φωσφόρου (Σχήμα 13). Σε χαμηλή σχετική υγρασία η απορρόφηση του φωσφόρου ευνοείται από το αυξημένο ph του διαλύματος, ενώ σε υψηλή σχετική υγρασία, η απορρόφησή του ευνοείται περισσότερο από το μειωμένο ph του διαλύματος. 38

21 Το Κυτταρικό Τοίχωμα Σχήμα 13: Αλληλεπίδραση του ph του διαλύματος και της σχετικής υγρασίας στην απορρόφηση του φωσφόρου Η προσθήκη στο ψεκαστικό διάλυμα ουσιών που προκαλούν μείωση της επιφανειακής τάσης, 14 άρα αυξάνουν τη συνάφεια των σταγονιδίων με την επιφάνεια των φύλλων, γενικά, καθιστούν αποτελεσματικότερη τη διαφυλλική εφαρμογή των λιπασμάτων. Οπωσδήποτε η προσθήκη τέτοιων ουσιών θα πρέπει να γίνεται με περίσκεψη, ώστε να μην προκληθούν ζημιές στο φυτό ή ακόμη και καθίζηση των θρεπτικτών του διαλύματος. 14. ύναμη μοριακής έλξης που αναπτύσσεται στην επιφάνεια διαχωρισμού δύο φάσεων. Αν λ.χ. βάλουμε νερό σ έναν ογκομετρικό σωλήνα, θα παρατηρήσουμε ότι η επιφάνειά του, δηλαδή η επιφάνεια που χωρίζει την υγρή από την αέρια φάση, δεν είναι οριζόντια αλλά κοίλη. Αυτό συμβαίνει γιατί, ενώ τα μόρια του νερού στο εσωτερικό του έλκονται αμοιβαία από όλες τις διευθύνσεις, δε συμβαίνει το ίδιο με τα επιφανειακά μόρια τα οποία έλκονται μόνο από τα ευρισκόμενα δίπλα τους και από κάτω τους. Έτσι στην επιφάνεια δημιουργείται μια αυξημένη πυκνότητα μορίων που λειτουργεί σαν μεμβράνη. Γι αυτό και τα μικρά έντομα επιπλέουν στο νερό. Υπάρχουν τασιενεργές ουσίες που είτε μειώνουν, είτε αυξάνουν την επιφανειακή τάση. Οι πρωτεΐνες λ.χ. μειώνουν σημαντικά την επιφανειακή τάση του νερού, ενώ τα άλατα, λ.χ. το χλωριούχο νάτριο, την αυξάνουν. 39

22 ιαφυλλικές Λιπάνσεις Λουκάς Τ. Πιστόλης Με το ξεπέρασμα των εμποδίων που βάζουν οι κηροί στη διείσδυση των θρεπτικών στοιχείων, τα πράγματα γίνονται σαφώς ευκολότερα, αφού η κυτίνη, εξαιτίας της διάταξής της, δε δημιουργεί σοβαρά προβλήματα, πολύ δε περισσότερο οι πηκτίνες που δε «φοβούνται» το νερό, ενώ και στο κυτταρικό τοίχωμα τα πράγματα είναι μάλλον εύκολα. Οι χώροι ανάμεσα στα μικροϊνίδια της κυτταρίνης του κυτταρικού τοιχώματος έχουν διάμετρο που φτάνει τα 5nm. Αυτό σημαίνει ότι είναι μεγαλύτεροι: 5,6 φορές από το μόριο της γλυκόζης ( 0,89nm), 13 φορές από το μόριο του νερού ( 0,39 nm), 14 φορές από το Cl ( 0,36 nm), 16,5 φορές από το ΝΗ 4 + ( 0,30 nm), 18,5 φορές από το Κ + ( 0,27 nm), 25 φορές από το Ca 2+ ( 0,20 nm), 26 φορές από το Να + ( 0,19nm), 38,5 φορές από το Mg 2+ ( 0,13 nm) κ.ο.κ. (Σχήμα 14). Σχήμα 14: Σχετικό μέγεθος ιόντων και οι ακτίνες τους, σε Α ο, κατά Goldsmidt. Άρα όλα τα ιόντα ακόμη και στην ενυδατωμένη τους μορφή, οπότε η διάμετρός τους αυξάνεται κατά 1,4 έως 4 φορές, χωράνε να περάσουν μέσα από τους πόρους του κυτταρικού τοιχώματος. Το ενυδάτωμα κάθε ιόντος σχετίζεται με το μέγεθος του ιόντος. Από τα μονοσθενή κατιόντα λ.χ., τα μικρότερα έχουν μεγαλύτερο ενυδάτωμα. Το ίδιο ισχύει και για τα δισθενή (Πίνακας 2). 40

23 Το Κυτταρικό Τοίχωμα Οι ταχύτητες με τις οποίες τα διάφορα θρεπτικά κινούνται διά μέσου του κυτταρικού τοιχώματος διαφέρουν και τη διαφορά την κάνουν τα αρνητικά φορτία των πηκτινικών συστατικών του (ιοντισμένες καρβοξυλικές ομάδες: R COO ). Πίνακας 2: Ενυδάτωμα σε μόρια νερού ανά γραμμοϊσοδύναμο κατιόντος (οι διαφορές του ενυδατώματος οφείλονται στις διαφορετικές μεθόδους προσδιορισμού του) Li Na K NH4 Mg Ca Sr Ba Fe 3+ Al H Ενυδάτωμα σε μόρια Η 2Ο Ulich Clueckauf-Κitt Αλεξάνδρου 6,0 3,3 6,0 4,0 1,6 5,5 2,5 1,0 2,1 0,7 9,0-13,0 7,0 4,5 8,0-10,0 5,2 4,3 4,7 4, ,0 3,3 2,5 0 2,0 4,0 3,9 4 Εξαιτίας τους τα κατιόντα κινούνται πιο εύκολα μέσα στον αποπλάστη σε σχέση με τα ανιόντα, όπως τα ΝΟ 3 και κυρίως τα SO 4 2, τα οποία απωθούνται από τα αρνητικά του φορτία (Ridge I., 2005). Όμως η κίνηση των κατιόντων στον αποπλάστη, κυρίως των δισθενών, δεν είναι εντελώς ελεύθερη, αφού οι ιοντισμένες καρβοξυλικές ομάδες τον καθιστούν ικανό να τα δεσμεύει. Βέβαια η διαδικασία είναι αντιστρεπτή, είναι δηλαδή μια διαδικασία δέσμευσης-αποδέσμευσης και επιπλέον η ικανότητα δέσμευσης, που παρουσιάζουν τα κυτταρικά τοιχώματα, είναι πεπερασμένη. Η ταχύτητα πάντως διάχυσης των ιόντων στον αποπλάστη είναι φορές μεγαλύτερη από την ταχύτητα διέλευσής τους μέσω της πλασματικής μεμβράνης. 41

Κυτταρικό τοίχωμα. Το φυτικό κύτταρο. Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο

Κυτταρικό τοίχωμα. Το φυτικό κύτταρο. Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο Κυτταρικό τοίχωμα Το φυτικό κύτταρο Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο Κυτταρικό τοίχωμα Στέρεα και ελαστική στοιβάδα που περιβάλλει το φυτικό κύτταρο Καθορίζει και διατηρεί το σχήμα και το μέγεθος του κυττάρου Προστατευτική

Διαβάστε περισσότερα

Η ανόργανη θρέψη των φυτών

Η ανόργανη θρέψη των φυτών Η ανόργανη θρέψη των φυτών Οργανικά θρεπτικά στοιχεία σάκχαρα που προέρχονται από τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης με τις επακόλουθες μετατροπές Ανόργανα θρεπτικά στοιχεία προέρχονται από το έδαφος, με τη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΑ ΦΥΤΑ

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΑ ΦΥΤΑ ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΑ ΦΥΤΑ Θερινό εξάμηνο 2011 Ο ρόλος του νερού στο φυτό Βασικότερο συστατικό των ιστών

Διαβάστε περισσότερα

«ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ» ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δρ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Τεχνολογίας Ξύλου Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου

«ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ» ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δρ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Τεχνολογίας Ξύλου Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ» ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ Δρ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Τεχνολογίας Ξύλου Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΣΥΣΤΑΣΗ ΞΥΛΟΥ ΣΕ ΔΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΟΥ

ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΟΥ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΟΥ Κύτταρο Θεμελιώδης δομική και λειτουργική μονάδα των ζωντανών οργανισμών Φυτικό κύτταρο Χαρακτηριστικά των κυττάρων των πολυκύτταρων φυτών: 1. Μερική ανεξαρτησία

Διαβάστε περισσότερα

Η ανόργανη θρέψη των φυτών

Η ανόργανη θρέψη των φυτών Η ανόργανη θρέψη των φυτών Οργανικά θρεπτικά στοιχεία σάκχαρα που προέρχονται από τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης με τις επακόλουθες μετατροπές Ανόργανα θρεπτικά στοιχεία προέρχονται από το έδαφος, με τη

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ "ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ"

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ "ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ" ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ Καθ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Επιστήμης & Τεχνολογίας Ξύλου Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου www.teilar.gr/~mantanis ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΣΥΣΤΑΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρικό τοίχωμα. Το φυτικό κύτταρο. Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο

Κυτταρικό τοίχωμα. Το φυτικό κύτταρο. Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο Κυτταρικό τοίχωμα Το φυτικό κύτταρο Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο Κυτταρικό τοίχωμα Στέρεα και ελαστική στοιβάδα που περιβάλλει το φυτικό κύτταρο Καθορίζει και διατηρεί το σχήμα και το μέγεθος του κυττάρου Προστατευτική

Διαβάστε περισσότερα

Η λειτουργικότητα του νερού στο φυτό

Η λειτουργικότητα του νερού στο φυτό Η λειτουργικότητα του νερού στο φυτό Φυσιολογία Φυτών 3 ου Εξαμήνου Δ. Μπουράνης, Σ. Χωριανοπούλου 1 Το φυτό είναι αντλία νερού: παραλαμβάνει νερό από το εδαφικό διάλυμα σε υγρή μορφή και το μεταφέρει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: 1. Οι εδαφικές ιδιότητες μεταβάλλονται: Α. Κατά μήκος των τριών αξόνων (x, y, z) Β. Με το πέρασμα του

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (C, H, N, O) 96% ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (πχ. Na, K, P, Ca, Mg) 4% ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ (Fe, I) 0,01%

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (C, H, N, O) 96% ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (πχ. Na, K, P, Ca, Mg) 4% ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ (Fe, I) 0,01% ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (C, H, N, O) 96% ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (πχ. Na, K, P, Ca, Mg) 4% ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ (Fe, I) 0,01% Ο άνθρακας, το υδρογόνο, το οξυγόνο και το άζωτο συμμετέχουν, σε σημαντικό βαθμό, στη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Πηκτίνες

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Πηκτίνες ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Πηκτίνες Γενικά Πολυσακχαρίτης ο οποίος βρίσκεται σε διάφορες συγκεντρώσεις στα κυτταρικά τοιχώματα των ανώτερων φυτικών ιστών μαζί με την κυτταρίνη. Η πηκτίνη

Διαβάστε περισσότερα

σύνθετο υλικό περιβάλλει κάθε φυτικό κύτταρο συνδέει τα κύτταρα µεταξύ τους δηµιουργεί κυτταρικό ιστό µε συγκεκριµένη λειτουργία

σύνθετο υλικό περιβάλλει κάθε φυτικό κύτταρο συνδέει τα κύτταρα µεταξύ τους δηµιουργεί κυτταρικό ιστό µε συγκεκριµένη λειτουργία Κυτταρικό τοίχωµα σύνθετο υλικό περιβάλλει κάθε φυτικό κύτταρο συνδέει τα κύτταρα µεταξύ τους δηµιουργεί κυτταρικό ιστό µε συγκεκριµένη λειτουργία ανθεκτικό υλικό ρυθµίζει τον κυτταρικό όγκο παρέχει µηχανική

Διαβάστε περισσότερα

Θρεπτικές ύλες Τρόφιµα - Τροφή

Θρεπτικές ύλες Τρόφιµα - Τροφή ΧΗΜΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ 1 Θρεπτικές ύλες Τι καλούµε θρεπτικές ύλες; Ποιες είναι; Τρόφιµα Τι καλούµε τρόφιµο; Χηµεία Τροφίµων Θρεπτικές ύλες Τρόφιµα - Τροφή Προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί ένα προϊόν τρόφιµο; 2

Διαβάστε περισσότερα

Το φύλλο. Λειτουργία. Η ανατομία του, εξαρτάται από περιβαλλοντικούς παράγοντες: νερό, φως, θερμοκρασία, άνεμος

Το φύλλο. Λειτουργία. Η ανατομία του, εξαρτάται από περιβαλλοντικούς παράγοντες: νερό, φως, θερμοκρασία, άνεμος Το φύλλο Δομή Λειτουργία Η ανατομία του, εξαρτάται από περιβαλλοντικούς παράγοντες: νερό, φως, θερμοκρασία, άνεμος 3 ιστολογικά συστήματα: επιδερμίδα μεσόφυλλο ηθμαγγειώδεις δεσμίδες Η ανατομία του φύλλου

Διαβάστε περισσότερα

CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010

CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 Μεγεθυντική ικανότητα και διακριτική ικανότητα ή ανάλυση Μέγιστη ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Β ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΗ ΣΥΝΑΨΗ

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Β ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΗ ΣΥΝΑΨΗ ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Β ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΗ ΣΥΝΑΨΗ Η νευρομυϊκή σύναψη αποτελεί ιδιαίτερη μορφή σύναψης μεταξύ του κινητικού νευρώνα και της σκελετικής μυϊκής ίνας Είναι ορατή με το οπτικό μικροσκόπιο Στην

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ Θερινό εξάμηνο 2011 ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΑ Τα πιο διαδεδομένα είδη της γήινης βλάστησης βάση διατροφής

Διαβάστε περισσότερα

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΗ 4 (6/3/2013)

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΗ 4 (6/3/2013) Kυτταρική Bιολογία ΔIAΛEΞΗ 4 (6/3/2013) ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ Οι λιπιδικές διπλοστιβάδες ως φραγμοί Νερό Υδρόφιλες φωσφολιπιδικές κεφαλές Φωσφολιπιδική μεμβράνη

Διαβάστε περισσότερα

1η Διάλεξη ΚΟΛΛΟΕΙΔΕΣ ΣΥΜΠΛΟΚΟ ΕΔΑΦΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

1η Διάλεξη ΚΟΛΛΟΕΙΔΕΣ ΣΥΜΠΛΟΚΟ ΕΔΑΦΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 1η Διάλεξη ΚΟΛΛΟΕΙΔΕΣ ΣΥΜΠΛΟΚΟ ΕΔΑΦΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ Τροφοδότηση του εδαφικού διαλύματος Απορρόφηση Ρίζας Οργανική ουσία Ανταλλαγή κατιόντων Εδαφικό διάλυμα Μικροοργανισμοί εδάφους Προσρόφηση

Διαβάστε περισσότερα

Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου

Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου Τα οφέλη του καλίου, γενικά Προάγει την φωτοσύνθεση Επιταχύνει την μεταφορά των προϊόντων μεταβολισμού Ενισχύει την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΛΗΨΗ - ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΟ ΥΠΕΡΓΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ

ΠΡΟΣΛΗΨΗ - ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΟ ΥΠΕΡΓΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ ΠΡΟΣΛΗΨΗ - ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΟ ΥΠΕΡΓΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ Κίνηση στα αγγεία του ξύλου Κίνηση μέσω του φλοιού Τρόποι μετακίνησης των θρεπτικών στοιχείων στο εσωτερικό της ρίζας: Κίνηση με διάχυση

Διαβάστε περισσότερα

ΓENIKA ΣTOIXEIA. Η φυσιολογία του ανθρώπου μελετά τα χαρακτηριστικά και τους λειτουργικούς μηχανισμούς που κάνουν το ανθρώπινο σώμα ζωντανό οργανισμό.

ΓENIKA ΣTOIXEIA. Η φυσιολογία του ανθρώπου μελετά τα χαρακτηριστικά και τους λειτουργικούς μηχανισμούς που κάνουν το ανθρώπινο σώμα ζωντανό οργανισμό. 1 ΓENIKA ΣTOIXEIA Η φυσιολογία του ανθρώπου μελετά τα χαρακτηριστικά και τους λειτουργικούς μηχανισμούς που κάνουν το ανθρώπινο σώμα ζωντανό οργανισμό. ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Η βασική ζώσα μονάδα του σώματος είναι

Διαβάστε περισσότερα

Η κίνηση του νερού εντός των φυτών (Soil-Plant-Atmosphere Continuum) Δημήτρης Κύρκας

Η κίνηση του νερού εντός των φυτών (Soil-Plant-Atmosphere Continuum) Δημήτρης Κύρκας Η κίνηση του νερού εντός των φυτών (Soil-Plant-Atmosphere Continuum) Δημήτρης Κύρκας Η Σεκόγια (Sequoia) «Redwood» είναι το ψηλότερο δέντρο στο κόσμο και βρίσκεται στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ 130 μέτρα ύψος

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ. Στοιχείο O C H N Ca P K S Na Mg περιεκτικότητα % ,5 1 0,35 0,25 0,15 0,05

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ. Στοιχείο O C H N Ca P K S Na Mg περιεκτικότητα % ,5 1 0,35 0,25 0,15 0,05 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Βιοχημεία: είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη των οργανικών ενώσεων που συναντώνται στον οργανισμό, καθώς και με τον μεταβολισμό τους. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ 108 στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Πηκτίνες

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Πηκτίνες ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Πηκτίνες Γενικά Πολυσακχαρίτης ο οποίος βρίσκεται σε διάφορες συγκεντρώσεις στα κυτταρικά τοιχώματα των ανώτερων φυτικών ιστών μαζί με την κυτταρίνη. Η πηκτίνη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ Όπως συμβαίνει με τη συναπτική διαβίβαση στη νευρομυϊκή σύναψη, σε πολλές μορφές επικοινωνίας μεταξύ νευρώνων στο κεντρικό νευρικό σύστημα παρεμβαίνουν άμεσα ελεγχόμενοι

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η Φυσιολογία;

Τι είναι η Φυσιολογία; ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ «Πρόσληψη και µεταφορά του νερού στα φυτά» Τι είναι η Φυσιολογία; Η φυσιολογία αποτελεί τον επιστημονικό κλάδο που ερευνά τις αντιδράσεις και τους χημικούς μηχανισμούς που πραγματοποιούνται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα 1.1 Τα μόρια της ζωής Καινούριες γνώσεις Ποια μόρια συμμετέχουν στη δομή και στις λειτουργίες των οργανισμών. Ποια είναι η σημασία του νερού για τη ζωή

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ. Πετρολιάγκης Σταμάτης Τμήμα Γ4

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ. Πετρολιάγκης Σταμάτης Τμήμα Γ4 ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ Πετρολιάγκης Σταμάτης Τμήμα Γ4 ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ Η κυτταρική μεμβράνη ή πλασματική μεμβράνη είναι η εξωτερική μεμβράνη που περιβάλλει το κύτταρο

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η Φυσιολογία;

Τι είναι η Φυσιολογία; Δηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Τµήµα Αγροτικής Ανάπτυξης ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ «Πρόσληψη και µεταφορά του νερού στα φυτά» Τι είναι η Φυσιολογία; Η φυσιολογία αποτελεί τον επιστημονικό κλάδο που ερευνά τις

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ

ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ Εδαφικά κολλοειδή Ανόργανα ορυκτά (άργιλος) ή οργανική ουσία (χούμος) με διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή. Ηάργιλος(

Διαβάστε περισσότερα

Περιήγηση στο εσωτερικό του Κυττάρου. Φώτης Καρβέλης

Περιήγηση στο εσωτερικό του Κυττάρου. Φώτης Καρβέλης Περιήγηση στο εσωτερικό του Κυττάρου Φώτης Καρβέλης Όλα τα κύτταρα οριοθετούνται από την πλασματική μεμβράνη ή το κυτταρικό τοίχωμα που την περιβάλλει. Εσωτερικά της πλασματικής μεμβράνης υπάρχουν τα οργανίδια

Διαβάστε περισσότερα

προσλαμβάνουν από το έδαφος

προσλαμβάνουν από το έδαφος Τα φυτά με αρχική πηγή τους υδατάνθρακες που παράγουν κατά τη φωτοσύνθεση είναι ικανά να συνθέσουν όλες τις απαραίτητες οργανικές ενώσεις, χρησιμοποιώντας και άλλα ανόργανα θρεπτικά στοιχεία τα οποία μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Οι οργανισμοί εξασφαλίζουν ενέργεια, για τις διάφορες λειτουργίες τους, διασπώντας θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στην τροφή τους. Όμως οι φωτοσυνθετικοί

Διαβάστε περισσότερα

ρευστότητα (εξασφαλίζεται µε τα φωσφολιπίδια)

ρευστότητα (εξασφαλίζεται µε τα φωσφολιπίδια) Λειτουργίες Πλασµατική µεµβράνη οριοθέτηση του κυττάρου εκλεκτική διαπερατότητα ή ηµιπερατότητα αναγνώριση και υποδοχή µηνυµάτων πρόσληψη και αποβολή ουσιών Πλασµατική µεµβράνη Ιδιότητες σταθερότητα ρευστότητα

Διαβάστε περισσότερα

Πιο ενεργά συστατικά κολλοειδή κλασματα Διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή.

Πιο ενεργά συστατικά κολλοειδή κλασματα Διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή. Δρ. Γεώργιος Ζαΐμης Πιο ενεργά συστατικά κολλοειδή κλασματα Διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή. Ανόργανα ορυκτά (άργιλος) οργανική ουσία (χούμος) Η άργιλος (< 2μ) των εδαφών, διαμέτρου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του

ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του ΤΑ ΜΟΝΟΜΕΡΗ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΟΜΟΙΟΠΟΛΙΚΟ ΔΕΣΜΟ. 1. ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο H XHΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Χημεία της ζωής 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο H XHΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Χημεία της ζωής 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο H XHΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Χημεία της ζωής 1 2.1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Η Βιολογία μπορεί να μελετηθεί μέσα από πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Οι βιοχημικοί, για παράδειγμα, ενδιαφέρονται περισσότερο

Διαβάστε περισσότερα

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i..

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i.. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «XHMIKH ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Όταν αναφερόμαστε στον όρο «Χημική Σύσταση του Κυττάρου», τί νομίζετε ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα 1.2 Κύτταρο: η μονάδα της ζωής Ιστορικά 1665: Ο Ρ.Χουκ μιλά για κύτταρα. Σύγχρονη κυτταρική θεωρία: Το κύτταρο είναι η θεμελιώδης δομική και λειτουργική

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου. Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση:

KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου. Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση: KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου Ενότητα 1.1: Χημεία της ζωής Ενότητα 2.1: Μακρομόρια Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση: 1. Για ποιο λόγο θεωρείται αναγκαία η σταθερότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 8. ΥΠΟΔΟΜΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δομή Ξύλου - Θεωρία. Στέργιος Αδαμόπουλος

ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 8. ΥΠΟΔΟΜΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δομή Ξύλου - Θεωρία. Στέργιος Αδαμόπουλος ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 8. ΥΠΟΔΟΜΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ Υποδομή του ξύλου Δομή της ξυλώδους ύλης: κυτταρικά τοιχώματα, μεσοκυττάρια στρώση, τυλώσεις Αόρατη με κοινό μικροσκόπιο Μελέτη με πολωτικό μικροσκόπιο, ακτίνες Χ, ηλεκτρονικό

Διαβάστε περισσότερα

Ανόργανη Χημεία. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ενότητα 4 η : Ιοντικοί Δεσμοί Χημεία Κύριων Ομάδων. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής

Ανόργανη Χημεία. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ενότητα 4 η : Ιοντικοί Δεσμοί Χημεία Κύριων Ομάδων. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Ανόργανη Χημεία Ενότητα 4 η : Ιοντικοί Δεσμοί Χημεία Κύριων Ομάδων Οκτώβριος 2018 Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Δόμηση Ηλεκτρονίων στα Ιόντα 2 Για τα στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Στο φλοιό της Γης απαντώνται 92 χημικά στοιχεία, από τα οποία 27 μόνο είναι απαραίτητα για τη ζωή. ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 96% ο άνθρακας (C), το υδρογόνο (H), το οξυγόνο (O) και

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΜΕΡΟΣ Α. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του οργανισμού μας

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΜΕΡΟΣ Α. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του οργανισμού μας ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΜΕΡΟΣ Α Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του οργανισμού μας Ρόλος του νευρικού συστήματος Το νευρικό σύστημα (Ν.Σ.) ελέγχει, ρυθμίζει και συντονίζει όλες τις λειτουργίες του οργανισμού ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

Οι πληροφορίες που αντλούνται από μια εικόνα μικροσκοπίου είναι διαφορετικές, ανάλογα με το είδος του μικροσκοπίου

Οι πληροφορίες που αντλούνται από μια εικόνα μικροσκοπίου είναι διαφορετικές, ανάλογα με το είδος του μικροσκοπίου Οι πληροφορίες που αντλούνται από μια εικόνα μικροσκοπίου είναι διαφορετικές, ανάλογα με το είδος του μικροσκοπίου Κατάλληλος απομορφισμός ανάγκες Στο θαλάσσιο περιβάλλον Στο περιβάλλον της ξηράς Στήριξης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Οι Βιολογικές Μεμβράνες Είναι δυναμικές και όχι στατικές δομές που επιτελούν πολλές λειτουργίες στα κύτταρα. Πρέπει να γνωρίζετε Τη σύσταση βιολογικών μεμβρανών Τι προβλέπει το μοντέλο του ρευστού μωσαϊκού

Διαβάστε περισσότερα

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (29/2 & 2/3/2016)

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (29/2 & 2/3/2016) Kυτταρική Bιολογία ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (29/2 & 2/3/2016) ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ Οι λιπιδικές διπλοστιβάδες λειτουργούν ως φραγμοί Νερό Υδρόφιλες φωσφολιπιδικές κεφαλές

Διαβάστε περισσότερα

αποτελούν το 96% κ.β Ποικιλία λειτουργιών

αποτελούν το 96% κ.β Ποικιλία λειτουργιών ΧΗΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΘΕΤΟΥΝ ΤΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ 92 στοιχεία στο φλοιό της Γης 27 απαραίτητα για τη ζωή H, Ο, Ν, C αποτελούν το 96% κ.β S, Ca, P, Cl, K, Na, Mg αποτελούν το 4% κ.β. Fe, I Ιχνοστοιχεία αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 9. Νευρικό Σύστημα. Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 9. Νευρικό Σύστημα. Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 9 Νευρικό Σύστημα Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων Νευρικό Σύστημα Το νευρικό σύστημα μαζί με το σύστημα των ενδοκρινών αδένων φροντίζουν να διατηρείται σταθερό το εσωτερικό

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Βιοενεργητική είναι ο κλάδος της Βιολογίας που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί χρησιμοποιούν ενέργεια για να επιβιώσουν και να υλοποιήσουν τις

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό και οι ιδιότητές του Οι µοναδικές φυσικοχηµικές ιδιότητες του νερού οφείλονται στο ότι:

Το νερό και οι ιδιότητές του Οι µοναδικές φυσικοχηµικές ιδιότητες του νερού οφείλονται στο ότι: Το νερό και οι ιδιότητές του Οι µοναδικές φυσικοχηµικές ιδιότητες του νερού οφείλονται στο ότι: το µόριο του είναι πολύ µικρό, είναι πολικό και µεταξύ των µορίων του σχηµατίζονται δεσµοί υδρογόνου. Οι

Διαβάστε περισσότερα

Ανόργανη Χημεία. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ενότητα 12 η : Υδατική ισορροπία Οξέα & βάσεις. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής

Ανόργανη Χημεία. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ενότητα 12 η : Υδατική ισορροπία Οξέα & βάσεις. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Ανόργανη Χημεία Ενότητα 12 η : Υδατική ισορροπία Οξέα & βάσεις Οκτώβριος 2018 Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Οι Έννοιες Οξύ Βάση: Η Θεωρία Brønsted - Lowry 2 Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΗΡΟΙ- ΛΙΠΗ- ΕΛΑΙΑ- ΣΑΠΩΝΕΣ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ- ΦΩΣΦΟΛΙΠΙΔΙΑ. ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γενικό Τμήμα Εργαστήριο Χημείας, Καθηγητής Μόσχος Πολυσίου

ΚΗΡΟΙ- ΛΙΠΗ- ΕΛΑΙΑ- ΣΑΠΩΝΕΣ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ- ΦΩΣΦΟΛΙΠΙΔΙΑ. ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γενικό Τμήμα Εργαστήριο Χημείας, Καθηγητής Μόσχος Πολυσίου ΚΗΡΟΙ- ΛΙΠΗ- ΕΛΑΙΑ- ΣΑΠΩΝΕΣ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ- ΦΩΣΦΟΛΙΠΙΔΙΑ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γενικό Τμήμα Εργαστήριο Χημείας, Καθηγητής Μόσχος Πολυσίου ΚΗΡΟΙ Κηροί είναι μίγματα εστέρων καρβοξυλικών οξέων και

Διαβάστε περισσότερα

Ρίζα. νερού και θρεπτικών. Στήριξη και πρόσληψη

Ρίζα. νερού και θρεπτικών. Στήριξη και πρόσληψη Ρίζα νερού και θρεπτικών Στήριξη και πρόσληψη Η ρίζα Ρόλος 1. στήριξη 2. πρόσληψη νερού & αλάτων 3. παραγωγή ορμονών (κυτοκινίνη & γιβερελίνη) 4. αποταμίευση μερική αυτονομία στη διαχείριση των υδατανθράκων,

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Χημικές ιδιότητες του εδάφους

Δασική Εδαφολογία. Χημικές ιδιότητες του εδάφους Δασική Εδαφολογία Χημικές ιδιότητες του εδάφους Χημικές ιδιότητες εδάφους Εδαφικά κολλοειδή Ηλεκτρικά φορτία των ανόργανων κολλοειδών Εναλλακτική ικανότητα του εδάφους Βαθμός κορεσμού με βάσεις Ανταλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση Τροφίμων. Ενότητα 9: Υδατική ισορροπία Οξέα και βάσεις Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ακαδημαϊκό Έτος

Ανάλυση Τροφίμων. Ενότητα 9: Υδατική ισορροπία Οξέα και βάσεις Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ακαδημαϊκό Έτος Ανάλυση Τροφίμων Ενότητα 9: Υδατική ισορροπία Οξέα και βάσεις Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ακαδημαϊκό Έτος 2018-2019 Δημήτρης Π. Μακρής PhD DIC Αναπληρωτής Καθηγητής Οι Έννοιες Οξύ Βάση:

Διαβάστε περισσότερα

9/5/2015. Απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για τα φυτά

9/5/2015. Απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για τα φυτά Δηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Τµήµα Αγροτικής Ανάπτυξης ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ «Θρεπτικά στοιχεία» Θρεπτικές ουσίες Απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για την αύξηση των φυτών: Μακροστοιχεία: C, H, O, N, P, S, K,

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Στο 3 ο κεφάλαιο του βιβλίου η συγγραφική ομάδα πραγματεύεται την ενέργεια και την σχέση που έχει αυτή με τους οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΜΟΡΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Τι γνωρίζετε για τους υδατάνθρακες;

ΤΑ ΜΟΡΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Τι γνωρίζετε για τους υδατάνθρακες; 1 ΤΑ ΜΟΡΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Το κύτταρο αποτελείται από χηµικές ενώσεις, στις οποίες περιλαµβάνονται τα µικρά βιολογικά µόρια και τα βιολογικά µακροµόρια. Στα µικρά βιολογικά µόρια ανήκουν, τα ανόργανα στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Διαφυλλική εφαρμογή. για σιτηρά. Διαφυλλική λίπανση για τα σιτηρά

Διαφυλλική εφαρμογή. για σιτηρά. Διαφυλλική λίπανση για τα σιτηρά Διαφυλλική εφαρμογή για σιτηρά. Διαφυλλική λίπανση για τα σιτηρά Μαγνήσιο & θείο Δύο σημαντικά θρεπτικά στοιχεία 2 Έλλειψη μαγνησίου στο σιτάρι Έλλειψη Θείου στο σιτάρι. Μαγνήσιο: Είναι βασικό συστατικό

Διαβάστε περισσότερα

1. Εισαγωγή στο Κύτταρο

1. Εισαγωγή στο Κύτταρο 1. Εισαγωγή στο Κύτταρο 1.1. Ορισμός του κυττάρου. Το κύτταρο είναι η δομική και λειτουργική μονάδα της ζωής (σχήμα 1). Το κύτταρο αποτελεί τη βάση της δομικής και λειτουργικής οργάνωσης ενός οργανισμού.

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικοί παράγοντες. και η επίδρασή τους στους ζωντανούς οργανισμούς

Περιβαλλοντικοί παράγοντες. και η επίδρασή τους στους ζωντανούς οργανισμούς Περιβαλλοντικοί παράγοντες και η επίδρασή τους στους ζωντανούς οργανισμούς Νερό Ολοι οι οργανισμοί αποτελούνται κατά μεγάλο ποσοστό από νερό ανεξάρτητα από το εάν ζουν σε χερσαία ή υδατικά περιβάλλοντα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΠΥΡΗΝΑ ΚΥΤΤΑΡΟΠΛΑΣΜΑ ΟΡΓΑΝΥΛΛΙΑ ΥΑΛΟΠΛΑΣΜΑ ΠΥΡΗΝΙΟ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΟΣ ΦΛΟΙΟΣ

ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΠΥΡΗΝΑ ΚΥΤΤΑΡΟΠΛΑΣΜΑ ΟΡΓΑΝΥΛΛΙΑ ΥΑΛΟΠΛΑΣΜΑ ΠΥΡΗΝΙΟ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΟΣ ΦΛΟΙΟΣ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΚΥΤΤΑΡΟΠΛΑΣΜΑ ΠΥΡΗΝΑ ΟΡΓΑΝΥΛΛΙΑ ΥΑΛΟΠΛΑΣΜΑ ΠΥΡΗΝΙΟ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΟΣ ΦΛΟΙΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΑΝΟΡΓΑΝΕΣ και ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ενώσεις ΑΝΟΡΓΑΝΕΣ C, O, N, H, P, S, Cl,, J, Fe, Cu Άλατα των παραπάνω

Διαβάστε περισσότερα

Τρόπος Δράσης. Ιδιότητες. Κυριότερα Πλεονεκτήματα

Τρόπος Δράσης. Ιδιότητες. Κυριότερα Πλεονεκτήματα Η αύξηση των αποδόσεων των καλλιεργειών και η υψηλή ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων εξαρτάται από την αρμονική και προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις των φυτών θρέψη. Για την εξασφάλιση της ιδανικής θρεπτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΦΥΛΛΙΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΔΙΑΦΥΛΛΙΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΔΙΑΦΥΛΛΙΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΔΙΑΦΥΛΛΙΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Επειδή ο ρυθμός ανάπτυξης του φυτού μερικές φορές είναι μεγαλύτερος από την ικανότητα των ριζών να απορροφούν και να μεταφέρουν θρεπτικά στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ανόργανη Χημεία. Ενότητα 8 η : Υγρά, Στερεά & Αλλαγή Φάσεων. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής.

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ανόργανη Χημεία. Ενότητα 8 η : Υγρά, Στερεά & Αλλαγή Φάσεων. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Ανόργανη Χημεία Ενότητα 8 η : Υγρά, Στερεά & Αλλαγή Φάσεων Οκτώβριος 2018 Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Πολικοί Ομοιοπολικοί Δεσμοί & Διπολικές Ροπές 2 Όπως έχει

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ» Μάθημα: «Επίδραση του αβιοτικού και βιοτικού περιβάλλοντος στην παραγωγή των φυτών» Τίτλος

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Απρίλιος Μάιος 12 Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου (Ερωτήσεις που παρουσιάζουν ενδιαφέρον) 1. Τι είναι τα βιομόρια και ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά τους; Βιομόρια

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: Τεχνολογία Μετρήσεων ΙΙ

ΜΑΘΗΜΑ: Τεχνολογία Μετρήσεων ΙΙ ΜΑΘΗΜΑ: Τεχνολογία Μετρήσεων ΙΙ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Αν. Καθ. Δρ Μαρία Α. Γούλα ΤΜΗΜΑ: Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

πρωτεΐνες πολυμερείς ουσίες δομούν λειτουργούν λευκώματα 1.Απλές πρωτεΐνες 2.Σύνθετες πρωτεΐνες πρωτεΐδια μη πρωτεϊνικό μεταλλοπρωτεΐνες

πρωτεΐνες πολυμερείς ουσίες δομούν λειτουργούν λευκώματα 1.Απλές πρωτεΐνες 2.Σύνθετες πρωτεΐνες πρωτεΐδια μη πρωτεϊνικό μεταλλοπρωτεΐνες ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ Οι πρωτεΐνες είναι πολυμερείς ουσίες με κυρίαρχο και πρωταρχικό ρόλο στη ζωή. Πρωτεΐνες είναι οι ουσίες που κυρίως δομούν και λειτουργούν τους οργανισμούς. Λέγονται και λευκώματα λόγω του λευκού

Διαβάστε περισσότερα

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Δολαπτσόγλου Χριστίνα ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΤΩΝ ΔΡΑΜΑ 2019 Chr. Dolaptsoglou Οργανική ουσία είναι όλα τα οργανικά υπολείμματα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΟΜΗ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΣΚΕΛΕΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ Γ1

Η ΔΟΜΗ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΣΚΕΛΕΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ Γ1 Η ΔΟΜΗ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΣΚΕΛΕΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ Γ1 ΚΥΤΤΑΡΟΣΚΕΛΕΤΟΣ Τρισδιάστατο δίκτυο που αποτελείται από μικροσωληνίσκους, μικροϊνίδια και ενδιάμεσα ινίδια. Οι νηματοειδείς πρωτεΐνες του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Συμπύκνωση Τι είναι η συμπύκνωση Είναι η διαδικασία με την οποία απομακρύνουμε μέρος της υγρασίας του τροφίμου, αφήνοντας όμως αρκετή ώστε αυτό να παραμένει ρευστό (> 20-30%). Εφαρμόζεται

Διαβάστε περισσότερα

(dietary fiber, nonnutritive fiber)

(dietary fiber, nonnutritive fiber) KΥΤΤΑΡΙΝΗ - ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ Στα τρόφιμα, παράλληλα με τους υδατάνθρακες που πέπτονται στον ανθρώπινο οργανισμό (δηλαδή που υδρολύονται, απορροφώνται και μεταβολίζονται κατά τα γνωστά), υπάρχουν και υδατάνθρακες

Διαβάστε περισσότερα

Μετακίνηση. Απώλλεια 95-97% του νερού που απορροφάται ενώ ~2% υποστηρίζει την αύξηση ~1% συμμετέχει σε φωτοσύνθεση & άλλες μεταβολικές διεργασίες

Μετακίνηση. Απώλλεια 95-97% του νερού που απορροφάται ενώ ~2% υποστηρίζει την αύξηση ~1% συμμετέχει σε φωτοσύνθεση & άλλες μεταβολικές διεργασίες Το νερό στο φυτό Άριστος διαλύτης συμμετέχει στη διαμόρφωση της λειτουργικής στερεοδομής των μακρομορίων παίζει ενεργό ρόλο στο μεταβολισμό αποτελεί τον πρωταρχικό δότη e - κατά τη φωτοσυνθετική ροή e

Διαβάστε περισσότερα

Το φωσφορικό ανιόν δεν ανάγεται µέσα στο φυτό. Παραµένει στην υψηλότερη οξειδωτική µορφή του

Το φωσφορικό ανιόν δεν ανάγεται µέσα στο φυτό. Παραµένει στην υψηλότερη οξειδωτική µορφή του Το φωσφορικό ανιόν δεν ανάγεται µέσα στο φυτό Παραµένει στην υψηλότερη οξειδωτική µορφή του 1)ελεύθερο Pi (inorganic phosphate) 2)προσαρτηµένο ως φωσφορική οµάδα πάνω σε κάποιο µόριο το συµβολίζουµε ως

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί Η ζωή στον πλανήτη μας στηρίζεται στην ενέργεια του ήλιου. Η ενέργεια αυτή εκπέμπεται με τη μορφή ακτινοβολίας. Ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2ο ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

Κεφάλαιο 2ο ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Κεφάλαιο 2ο ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ 1. Κυτταρική μεμβράνη μοντέλο ρευστού μωσαϊκού κατά Singer και Nicolson Αποτελείται από διπλό στρώμα φωσφολιπιδίων με διάσπαρτα μόρια στεροειδών (χοληστερόλης) και μεγάλα

Διαβάστε περισσότερα

Η βαθμίδα του ηλεκτρικού πεδίου της μεμβράνης τείνει να συγκρατήσει τα θετικά φορτισμένα ιόντα.

Η βαθμίδα του ηλεκτρικού πεδίου της μεμβράνης τείνει να συγκρατήσει τα θετικά φορτισμένα ιόντα. Τα ιόντα χλωρίου βρίσκονται σε πολύ μεγαλύτερη πυκνότητα στο εξωτερικό παρά στο εσωτερικό του κυττάρου, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται παθητικό ρεύμα εισόδου τους στο κύτταρο. Τα αρνητικά φορτισμένα ιόντα

Διαβάστε περισσότερα

BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 1. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 2. BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ Ι. ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ ΙΙ. ΧΗΜΙΚΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΙΙΙ. ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα πριν τις εξετάσεις. Καλό διάβασμα Καλή επιτυχία

Θέματα πριν τις εξετάσεις. Καλό διάβασμα Καλή επιτυχία Θέματα πριν τις εξετάσεις Καλό διάβασμα Καλή επιτυχία 2013-2014 Θέματα πολλαπλής επιλογής Μετουσίωση είναι το φαινόμενο α. κατά το οποίο συνδέονται δύο αμινοξέα για τον σχηματισμό μιας πρωτεΐνης β. κατά

Διαβάστε περισσότερα

Μεταλλικός δεσμός - Κρυσταλλικές δομές Ασκήσεις

Μεταλλικός δεσμός - Κρυσταλλικές δομές Ασκήσεις Μεταλλικός δεσμός - Κρυσταλλικές δομές Ασκήσεις Ποια από τις ακόλουθες προτάσεις ισχύει για τους μεταλλικούς δεσμούς; α) Οι μεταλλικοί δεσμοί σχηματίζονται αποκλειστικά μεταξύ ατόμων του ίδιου είδους μετάλλου.

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. + SO 4 Βάσεις είναι οι ενώσεις που όταν διαλύονται σε νερό δίνουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ - ). NaOH Na

ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. + SO 4 Βάσεις είναι οι ενώσεις που όταν διαλύονται σε νερό δίνουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ - ). NaOH Na ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΟΞΕΩΝ Αλλάζουν το χρώμα των δεικτών. Αντιδρούν με μέταλλα και παράγουν αέριο υδρογόνο (δες απλή αντικατάσταση) Αντιδρούν με ανθρακικά άλατα και παράγουν αέριο CO2. Έχουν όξινη

Διαβάστε περισσότερα

Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας

Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας Αθανάσιος Κουκουνάρας Λέκτορας Εργαστήριο Λαχανοκομίας Τμήμα Γεωπονίας ΑΠΘ thankou@agro.auth.gr 9 Μαρτίου 2015, Λάρισα Κύρια σημεία Η ανάγκη για λίπανση Οργανική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 7. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δομή Ξύλου - Θεωρία. Στέργιος Αδαμόπουλος

ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 7. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δομή Ξύλου - Θεωρία. Στέργιος Αδαμόπουλος ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 7. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ Ανόργανα συστατικά Ανόργανα συστατικά % ξηρού βάρους ξύλου C 49-50 H 6 O 44-45 N 0,1-1,0 Τέφρα* 0,2-1,0 (σε ορισμένα τροπικά είδη μέχρι 5) * διάφορα μεταλλικά στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (3/3 & 6/3/2017)

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (3/3 & 6/3/2017) Kυτταρική Bιολογία ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (3/3 & 6/3/2017) ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ Οι λιπιδικές διπλοστιβάδες λειτουργούν ως φραγμοί Νερό Υδρόφιλες φωσφολιπιδικές κεφαλές

Διαβάστε περισσότερα

3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται ενέργεια. Οι φυτικοί οργανισμοί μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια με τη διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Δ.ΑΡΕΘΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Δ.ΑΡΕΘΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Δ.ΑΡΕΘΑ ΚΥΤΤΑΡΟ 2 Κατά την Βιολογία, κύτταρο ονομάζεται η βασική δομική και λειτουργική μονάδα που εκδηλώνει το φαινόμενο της ζωής. Έτσι, ως κύτταρο νοείται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ Διάχυση Η διάχυση είναι το κύριο φαινόμενο με το οποίο γίνεται η παθητική μεταφορά διαμέσου ενός διαχωριστικού φράγματος Γενικά στη διάχυση ένα αέριο ή

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 ο 1. Πόσα ηλεκτρόνια στη θεµελιώδη κατάσταση του στοιχείου 18 Ar έχουν. 2. Ο µέγιστος αριθµός των ηλεκτρονίων που είναι δυνατόν να υπάρχουν

ΘΕΜΑ 1 ο 1. Πόσα ηλεκτρόνια στη θεµελιώδη κατάσταση του στοιχείου 18 Ar έχουν. 2. Ο µέγιστος αριθµός των ηλεκτρονίων που είναι δυνατόν να υπάρχουν ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο Απαντήσεις των ερωτήσεων από πανελλήνιες 2001 2014 ΘΕΜΑ 1 ο 1. Πόσα ηλεκτρόνια στη θεµελιώδη κατάσταση του στοιχείου 18 Ar έχουν µαγνητικό κβαντικό αριθµό m l = 1 ; α. 6. β. 8. γ. 4. δ. 2.

Διαβάστε περισσότερα

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον;

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον; 3. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ένα ανοικτό ηλεκτρικό κύκλωμα μετατρέπεται σε κλειστό, οπότε διέρχεται από αυτό ηλεκτρικό ρεύμα που μεταφέρει ενέργεια. Τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά της ηλεκτρικής ενέργειας είναι

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Βιοτεχνολογίας Τροφίμων

Αρχές Βιοτεχνολογίας Τροφίμων Αρχές Βιοτεχνολογίας Τροφίμων Ενότητα 3: Εφαρμογές Βιομηχανικής Βιοτεχνολογίας(1/3), 2ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων Διδάσκων: Δρ. Σεραφείμ Παπανικολαου Μαθησιακοί Στόχοι Βιοτεχνολογικά Προϊόντα

Διαβάστε περισσότερα

Κροκίδωση Συσσωμάτωση Χημική κατακρήμνιση Πηγή: Μαρία Λοϊζίδου, ΕΜΠ, Αθήνα 2006

Κροκίδωση Συσσωμάτωση Χημική κατακρήμνιση Πηγή: Μαρία Λοϊζίδου, ΕΜΠ, Αθήνα 2006 Κροκίδωση Συσσωμάτωση Χημική κατακρήμνιση Πηγή: Μαρία Λοϊζίδου, ΕΜΠ, Αθήνα 2006 Η χημική κατακρήμνιση βασίζεται στη λειτουργία της συσσωμάτωσης και κροκίδωσης των κολλοειδών σωματιδίων που υπάρχουν αρχικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΥΔΩΝ ΤΕΦΑΑ/ΔΠΘ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ. Φατούρος Γ. Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΥΔΩΝ ΤΕΦΑΑ/ΔΠΘ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ. Φατούρος Γ. Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΥΔΩΝ ΤΕΦΑΑ/ΔΠΘ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Φατούρος Γ. Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής ΔΙΑΛΕΞΗ 1 - ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ A. Το Περιβάλλον του

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΣΚΕΛΕΤΟΥ: ΜΙΚΡΟΪΝΙΔΙΑ- ΕΝΔΙΑΜΕΣΑ ΙΝΙΔΙΑ- ΜΙΚΡΟΣΩΛΗΝΙΣΚΟΙ Η δοµή και η λειτουργία του κυτταροσκελετού: Ο κυτταροσκελετός είναι ένα δίκτυο από ινίδια που εκτείνονται σε όλο

Διαβάστε περισσότερα

τα φύκη τα βακτήρια οι µύκητες

τα φύκη τα βακτήρια οι µύκητες Ποια κύτταρα έχουν τοίχωµα όλα τα κύτταρα των ανώτερων φυτών τα φύκη τα βακτήρια οι µύκητες Από τι αποτελείται το κυτταρικό τοίχωµα κυτταρίνη (σε µικροϊνίδια) ηµικυτταρίνες πηκτίνες γλυκοπρωτεΐνες λιγνίνη

Διαβάστε περισσότερα

Η δοµή και η λειτουργία του κυτταροσκελετού: Ο κυτταροσκελετός είναι ένα δίκτυο από ινίδια που εκτείνονται σε όλο το κυτταρόπλασµα και σχηµατίζουν

Η δοµή και η λειτουργία του κυτταροσκελετού: Ο κυτταροσκελετός είναι ένα δίκτυο από ινίδια που εκτείνονται σε όλο το κυτταρόπλασµα και σχηµατίζουν Η δοµή και η λειτουργία του κυτταροσκελετού: Ο κυτταροσκελετός είναι ένα δίκτυο από ινίδια που εκτείνονται σε όλο το κυτταρόπλασµα και σχηµατίζουν ένα δυναµικό σκελετό που χρησιµεύει στη στήριξη και την

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ 1. ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ 1. ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 1. ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ Ιωάννα Δ. Αναστασοπούλου Βασιλική

Διαβάστε περισσότερα