Μαριάννα Καρακώστα. Βιώσιμες σχεδιαστικές προσεγγίσεις επανάχρησης στρατιωτικών εκτάσεων: Η περίπτωση των στρατοπέδων Χαϊδαρίου Περιστερίου

Transcript

1 Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών: Πολεοδομία Χωροταξία, ΕΜΠ Βιώσιμες σχεδιαστικές προσεγγίσεις επανάχρησης στρατιωτικών εκτάσεων: Η περίπτωση των στρατοπέδων Χαϊδαρίου Περιστερίου Στα πλαίσια του μαθήματος: Περιβαλλοντικές συνιστώσες του σχεδιασμού και της οικιστικής ανάπτυξης Μαριάννα Καρακώστα Φεβρουάριος 2011

2 Εξέταση των στρατηγικών αντιμετώπισης των εγκαταλελειμμένων στρατιωτικών εκτάσεων στην και τα προβλήματα υλοποίησης που ενυπάρχουν, στα πλαίσια της βιώσιμης επανάχρησης των ανενεργών στρατιωτικών εγκαταστάσεων και εκτάσεων αλλά και την ανάδειξη τόπων με ιδιαίτερη ιστορική σημασία Τρόποι επέμβασης στον αστικό χώρο και ανάκτηση των εγκαταλελειμμένων αστικών περιοχών για την επίτευξη της βιωσιμότητας Διερεύνηση προβληματικής σε σχέση με το γενικότερο πλαίσιο της επανάχρησης εγκαταλελειμμένων εκτάσεων, στο οποίο εντάσσονται οι στρατιωτικές εκτάσεις Ευρώπη μέχρι τέλη δεκαετίας του 1980 οι επεμβάσεις επανάχρησης εγκαταλελειμμένων στρατιωτικών εκτάσεων σημειακές με γρήγορη αλλαγή χρήσης και ενσωμάτωση στον αστικό ιστό και μετατροπή τους σε πολιτιστικές, εκπαιδευτικές ή διοικητικές εγκαταστάσεις

3 Διερεύνηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των στρατοπέδων Χαϊδαρίου Περιστερίου, τη θετική επίδραση τους στο αστικό μικροκλίμα, τη συμβολή τουςστημείωσητηςηχορρύπανσηςκαι στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και υγείας των περιοίκων. Ανάδειξη των ωφελειών από αντίστοιχες εκτάσεις και την ανάγκη ύπαρξης ορθής πολιτικής και κατάλληλων πολεοδομικών εργαλείων για την επανένταξη τους στον αστικό ιστό και την αξιοποίηση τους.

4 Καταγραφή έκτασης και γεωγραφικής κατανομής του φαινομένου, των ενεργών και απελευθερωμένων στρατιωτικών εκτάσεων στη Μητροπολιτική περιοχή Πειραιάς Μελέτη των ζητημάτων διαχείρισης και τα προβλήματα που τίθενται Ιδιοκτησιακό καθεστώς Εστίαση στην περιοχή μελέτης, επιτόπια έρευνα, αξιολόγηση και καταγραφή των προβλημάτων και των δυνατοτήτων αυτής Εντοπισμό των προβλημάτων όχλησης μέσω καταγραφών οπτικοακουστικού υλικού σε είκοσι (20) χαρακτηριστικά σημεία περιμετρικά της έκτασης του στρατοπέδου. Συγκέντρωση στοιχείων, χαρτογραφικών υποβάθρων, εικονογραφημένων ντοκουμέντων,, δημοσιευμάτων μ και ελεύθερες συνεντεύξεις από τους χρήστες του χώρου. Αναφορές διαθέσιμες φορέων στο διαδίκτυο, συγκέντρωση πληροφοριών από ενημερωτικά δελτία, blog και ιστοσελίδες ομάδων κατοίκων, τοπικών περιβαλλοντικών οργανώσεων (ΟΙΚΟΠΟΛΙΣ, Διαρκής Κίνηση Χαϊδαρίου) που πιέζουν για την απόδοση του στρατοπέδου στο δήμο και τη δημιουργία χώρου πρασίνου.

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1ο Κεφάλαιο: «Το ζήτημα της απελευθέρωσης και της μετατροπής των Στρατιωτικών εκτάσεων» 2ο Κεφάλαιο: «Το ζήτημα των στρατοπέδων στην» 3ο Κεφάλαιο: «Ανάλυση της περιοχής μελέτης: Στρατόπεδο Καραϊσκάκη Α και Β 4ο Κεφάλαιο: «υφιστάμενης ς: προβλήματα και δυνατότητες» ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

6 Τέλη δεκαετίας 1990, αναδιοργάνωση στρατού αναγκαιότητα απομάκρυνσης Αντικείμενο των στρατιωτικών εκτάσεων εκτός αστικού ιστού δημιουργία αποθέματος ελεύθερης γης ρ μ γ ς ρ γ ρ μ ρ Μικρού μεγέθους στρατιωτικώνεκτάσεωνσυγκριτικά με ταάλλαευρωπαϊκά κράτη Διάσπαρτες σε όλο τον ελλαδικό χώρο. Διαθέτουν σημαντικά δείγματα κτιριακών συνόλων στρατιωτικής αρχιτεκτονικής και αποτελούν πνεύμονες πρασίνου Καθυστερήσεις στην υλοποίηση των σχεδιαστικών πλαισίων παρόλο που υπάρχει το κατάλληλο νομοθετικό υπόβαθρο (2745/99) Φοβία ανάληψης έργων από τον ιδιωτικό τομέα (ανοικοδόμηση) Σύγκρουση συμφερόντων ιδιωτικού και δημοσίου τομέα Σημειακές επεμβάσεις με πρωτοβουλία των δήμων όχι μητροπολιτικής εμβέλειας

7 13 διάσπαρτες ανενεργές μητροπολιτική περιοχή Πειραιά Μεγαλύτερη πυκνότητα εκτάσεων στο νοτιοανατολικό τμήμα Μελέτες από δήμους και ιδιώτες για αξιοποίηση των εκτάσεων αυτών καμία δεν έχει υλοποιηθεί Μέχρι σήμερα σημειακές επεμβάσεις που τείνουν να ικανοποιούν τοπικές ανάγκες.

8 Στρατόπεδα Καραϊσκάκη Α Β, έκτασης στρεμμάτων.

9 Βρίσκονται ΝΔ της ς, έχουν συνολική έκταση στρέμματα, από την οποία τα στρ. ανήκουν στο Υπουργείο Γεωργίας και τα υπόλοιπα στρ. στο Τ.ΕΘ.Α. Τα στρέμματα της έκτασης είναι ορεινός όγκος και ταυτόχρονα δασική έκταση Περιβάλλεται από πυκνοδομημένο αστικό ιστό με ελάχιστους οργανωμένους χώρους πρασίνου(χαϊδάρι, Περιστέρι και Πετρούπολη)και γειτνιάζει με υποβαθμισμένες περιβαλλοντικά περιοχές (λεκανοπέδιο ς και Θριάσιο Πεδίο). Πρόκειται για έναν από τους λίγους εναπομείναντες ελεύθερους χώρους με ανάλογηέκτασηστην. Περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους με αξιόλογο οικοσύστημα. Πλεονεκτική θέση σημεία θέασης Ιστορικός τόπος

10

11

12

13

14

15 Άλσος νέας ζωής

16

17 Εκπαιδευτικές και νοσοκομειακές εγκαταστάσεις

18

19 Πάρκο ιστορικής μνήμης

20

21 Αθλητικές και εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις Οικισμός αξιωματικών

22 Πάρκο νεολαίας Πρώην οικισμός σεισμόπληκτων Δημοτικός χώρος Δόμηση στο Ποικίλο όρος

23 Οποιαδήποτε επέμβαση Αρχές δεκαετίας 90 μέχρι πρόσφατα έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες οικοδόμησης με της εκχέρσωση έκτασης ή δεν υλοποιήθηκαν εξαιτίας της δυναμικής οικοδόμηση προσκρούει: παρέμβασης όλων των Δήμων της Δυτικής και όλων των φορέων της άρθρο 24 του Συντάγματος Τοπικής Αυτοδιοίκησης. διατάξεις της δασικής νομοθεσίας νόμο 2745/ Στα 99 πλαίσια που προϋποθέτει του Νόμου 2745 τη/99, το 2004 εκπονήθηκαν μελέτες με την συναίνεση της Τοπικής επιδίωξη Αυτοδιοίκησης της ανέγερσης γιαεργατικών την κατοικιών και εμπορικού κέντρου στο έναρξη εφαρμογής 50% των (περίπου) διατάξεών της του. έκτασης που θα παραμείνει στην ιδιοκτησία του ΤΕΘΑ. Το 2005 εκδόθηκε από το ΓΈΣ θετική γνωμάτευση για παραχώρηση έκτασης 25 στρεμμάτων για μελλοντική διάνοιξη και επέκταση της οδού Τεμπών διευκόλυνση πρόσβασης προς το Αττικό Νοσοκομείο και τη Λεωφόρο Αθηνών Μέρος του στρατοπέδου διεκδικεί η κρατική εταιρεία Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ), που προέκυψε μετά τη συγχώνευση των ΕΒΟ και ΠΥΡΚΑΛ και το υπουργείο Γεωργίας. Προτάσεις και μελέτες για τη διάνοιξη και διαπλάτυνση της οδού Πλουτάρχου διευκόλυνση πρόσβασης στις αθλητικές εγκαταστάσεις βόρεια του στρατοπέδου.

24 Κύρια Αρτηρία: Λεωφόρος Αθηνών Κεντρικοί οδοί: Ρίμινι, Αγ. Τριάδων, Μιστριώτη και Μπουμπουλίνας Μεγαλύτερη κυκλοφοριακή συμφόρηση και υψηλά επίπεδα όλ όχλησης Λεωφόρος Αθηνών, οδός Ρίμινι, Αγ. Τριάδων, Μπουμπουλίνας.

25

26

27 Αυξημένη η κίνηση η πεζών παρατηρείται στο πάρκο νεολαίας και στο Άλσος νέας ζωής δίκτυο πεζοδρόμων, αθλητικές εγκαταστάσεις, στοιχεία ανάπαυσης κλπ Περιορισμένη ρ κίνηση η στο πάρκο ιστορικής μνήμης μήμης( (κίνησηη η λόγω της παιδικής χαρά και του υπαίθριου θεάτρου) λόγω προβλημάτων πρόσβασης η οδός Ρίμινι διακόπτει την συνέχεια του αστικού ιστού κακή ποιότητα πεζοδρομίων έλλειψη διαβάσεων πεζών. Το γήπεδο καλαθοσφαίρισης (δίπλα στο αττικό Νοσοκομείο) βρίσκεται σχετικά απομονωμένο από την παιδική χαρά και το θέατρο καθώς εκτελούνται ακόμα έργα στο ενδιάμεσο τμήμα. προβλήματα πρόσβασης λόγω παντελής έλλειψης πεζοδρομίων και διαβάσεων.

28

29

30 Σημαντικός ελεύθερος χώρος (προστατευόμενη περιοχή φυσικού κάλλους) Ανάγλυφο σχετικά ομαλό απότομες κλίσεις προς το ποικίλο όρος Η περιοχή περιμετρικά του στρατοπέδου καλύπτεται από άγρια χαμηλή βλάστηση και πολλά θαμνώδη είδη Η φυσική βλάστηση στην περιοχή μελέτης αποτελείται αυτοφυείς δασικές συστάδες πεύκων και από τεχνητές συστάδες πεύκων, κυπαρισσιών και ακακιών (λόγω προηγούμενων έργων αναδάσωσης). Σε σχέση με την υπόλοιπη έκταση του Ποικίλου, μεγάλο ποσοστό πανίδαςέχειαπομακρυνθείαπότηνανωτέρωέκταση(κυρίως αυτή που καταλαμβάνει τις πλαγιές του βουνού) λόγω της διαρκούς όχλησης από τις συνεχείς ασκήσεις σκοποβολής.

31

32 Καταγραφή ηχητικών δδ δεδομένων σε 20 χαρακτηριστικά σημεία περιμετρικά της στρατιωτικής έκτασης. Οι ηχογραφήσεις έγιναν με τη χρήση ψηφιακού καταγραφέα ήχων τοποθετημένο σε σταθερό σημείο στα είκοσι καθορισμένα σημεία και είχαν διάρκεια ενός λεπτού για κάθε σημείο. Τα ηχητικά γεγονότα επεξεργάστηκαν και παράχθηκε ενδεικτικό οπτικοακουστικό (συνολικής διάρκεια 1 λεπτό και 40 δευτερόλεπτα, 7 δευτερόλεπτα για κάθε σημείο) και συλλέχθηκε αντίστοιχο φωτογραφικόφ υλικό από τα καθορισμένα σημεία

33

34 Επιβάρυνση ατμόσφαιρας και αυξημένα επίπεδα θορύβου λόγω: Εγγύτητα με σημαντικούς οδικούς άξονες όπως Λεωφόρος Αθηνών Αυξημένοι φόρτοι στην οδό Ρίμινι και Αγίας Τριάδας λόγω του Αττικού Νοσοκομείου Οδικοί άξονες που συνδέουν την περιοχή μελέτης με τις υπόλοιπες περιοχές(κυρίως τις δυτικές) της Αττικής. Γειτνίασης με τη βιομηχανική περιοχή της Ελευσίνας ρύποι και θόρυβος συνεισφέρουν σημαντικά στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας στο δήμο Χαϊδαρίου. Η στρατιωτική έκταση και οι χώροι πρασίνου που έχουν δημιουργηθεί περιμετρικά μειώνουν και φιλτράρουν τον αστικό θόρυβο. Όρος Αιγάλεω και Ποικίλο όρος παρουσιάζουν ένα είδος φυσικού εμποδίου στη διασπορά και διάχυση των ρύπων (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Μάρτιος 2010).

35 Χρήσεις στρατιωτικών εκτάσεων μη συμβατές με χρήση της κατοικίας Στρατόπεδα περιτοιχισμένα αποτελούν εμπόδιο στη συνέχεια του αστικού χώρου Όχληση και ρύπανση από αστικές δραστηριότητες και την εγγύτητα σε σημαντικούς οδικούς άξονες ο κατακερματισμός και η «τσιμεντοποίηση του χώρου» θα επηρεάσει αρνητικά το μικροκλίμα της περιοχής και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Προβλήματα ως προς την προσβασιμότητα κακής ποιότητας ή ανυπαρξία πεζοδρομίων ή διαβάσεων στα σημεία που η περιοχή γειτνιάζει με το οδικό δίκτυο.

36 Σημεία θέασης Πλούσιο φυσικό περιβάλλον Ανάδειξη Ιστορικού τόπου συμβολή στη διαχείριση και συντήρηση της περιοχής Ζωντανή περιοχή λόγω αυξημένης επισκεψιμότητας και κινήσεις των πεζών Απομάκρυνση των στρατοπέδων Οι ήδη υπάρχοντες χώροι πρασίνου θα μπορέσουν να λειτουργήσουν ως δίκτυο και να ενισχυθούν. Σύνδεση με άλλους χώρους πρασίνου στο λεκανοπέδιο αττικής δίκτυο πράσινων χώρων

37 Ελληνικές πόλεις: Έντονα δομημένα περιβάλλον, μείωση των ποσοστών πρασίνου και έλλειψη δημόσιων χώρων. Μεγάλο ποσοστό εκτάσεων και εγκαταστάσεων οι οποίες υπολειτουργούν ή έχουν εγκαταλειφθεί για δάφ διάφορους λόγους, όπως αλλαγή χρήσης, υπερεκμετάλλευση, περιθωριοποίηση, και λόγω αστικών μετασχηματισμών έχουν παγιδευτεί μέσα στον αστικό ιστό. Επιτακτική η ανάγκη αξιοποίησης αυτών των εκτάσεων για την αναβάθμιση της εικόνας της πόλης αλλά και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων

38 Επαναπροσδιορισμός σχέσης της περιοχής με την περιβάλλουσα δομημένη περιοχή και με τον ευρύτερο αστικό ιστό. Μετατροπή του χώρου του στρατοπέδου από κατακερματισμένο τοπίο, αποκομμένο και απομονωμένο σε ζωτικό χώρο πρασίνου με σαφή πλέον λειτουργικό χαρακτήρα και ρόλο Αάδ Ανάδειξηενόςτόπου ό ιστορικής σημασίας. Αύξηση του αστικού πρασίνου, μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και μέσης θερμοκρασίας του αστικού περιβάλλοντος, βελτίωση του τοπικού μικροκλίματος, μείωση του θορύβου σε ευρύτερο επίπεδο και αλλαγή της συνολικής αντιληπτικής εικόνας της πόλης Δημιουργία ενός νέου σημείο αναφοράς, ένα χώρο πρασίνου, πολιτισμού και αναψυχής. Ισχυροποίηση και ανάδειξη του οικολογικού χαρακτήρα της τοποθεσίας Προώθηση και εισαγωγή νέων πολεοδομικών εργαλείων με στόχο την ανάκτησή και αξιοποίηση εγκαταλειμμένων εκτάσεων

39 Ευχαριστώ για την προσοχή σας