14598/12 ΔΛ/γομ 1 DG D 2B

Transcript

1 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ TΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 17 Οκτωβρίου 2012 (23.10) (OR. en) 14598/12 Διοργανικός φάκελος: 2011/0297 (COD) DROIPEN 135 EF 219 ECOFIN 824 CODEC 2301 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: Προεδρίας προς: το Συμβούλιο αριθ. πρότ. Επιτρ /11 DROIPEN 125 EF 145 ECOFIN 717 αριθ. προηγ. εγγρ /12 DROIPEN 133 EF 217 ECOFIN 818 CODEC 2287 Θέμα: Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις ποινικές κυρώσεις για τις πράξεις προσώπων που κατέχουν εμπιστευτικές πληροφορίες και τις πράξεις χειραγώγησης της αγοράς (MAD) - Πορεία των εργασιών και συζήτηση προσανατολισμού Ι. ΕIΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 1. Στις 21 Οκτωβρίου 2011, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με ποινικές κυρώσεις για τις πράξεις προσώπων που κατέχουν εμπιστευτικές πληροφορίες και τις πράξεις χειραγώγησης της αγοράς (εφεξής «MAD»), ως μέρος ευρύτερης «δέσμης» μέτρων, συμπεριλαμβανομένων προτάσεων που συζητούνται επί του παρόντος σε άλλα προπαρασκευαστικά όργανα του Συμβουλίου (Οδηγία για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων - «MiFID») Κανονισμός για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων και τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα - «MiFIR» Κανονισμός για τις πράξεις προσώπων που κατέχουν εμπιστευτικές πληροφορίες και τις πράξεις χειραγώγησης της αγοράς - «MAR») /12 ΔΛ/γομ 1

2 2. Η πρόταση για τη MAD εξετάσθηκε από την Ομάδα «Ουσιαστικό Ποινικό Δίκαιο» (DROIPEN). Το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της 25ης-26ης Απριλίου 2012 συμφώνησε μερική γενική προσέγγιση επί των άρθρων 5 έως 12. Οι αντιπροσωπίες άφησαν ανοικτό το ενδεχόμενο να επανεξετάσουν τις συγκεκριμένες διατάξεις υπό το πρίσμα νέων εξελίξεων των διαπραγματεύσεων σχετικά με τα εναπομένοντα μέρη της οδηγίας. 3. Η Κυπριακή Προεδρία άρχισε εκ νέου τις συζητήσεις για τη MAD κατά τη συνεδρίαση της DROIPEN στις 9 Ιουλίου Στη συνέχεια, η Νομική Υπηρεσία του Συμβουλίου διατύπωσε γνώμη 1 σχετικά με την καταλληλότητα της νομικής βάσης της πρότασης και τη συμβατότητα της πρότασης με την αρχή ne bis in idem. 4. Επίσης, στις 27 Ιουλίου 2012, η Επιτροπή υπέβαλε τροποποιημένη πρόταση 2, με την οποία ενσωματώνονται στο πεδίο εφαρμογής της MAD θέματα που αφορούν τη χειραγώγηση δεικτών για διατραπεζικά επιτόκια δανεισμού παρεμφερής πρόταση υποβλήθηκε σχετικά με τον MAR. 5. Βάσει των εν λόγω εγγράφων και των παρατηρήσεων των αντιπροσωπιών, η Προεδρία υπέβαλε τροποποιημένο σχέδιο κειμένου της οδηγίας. Το εν λόγω σχέδιο συζητήθηκε κατά τη συνεδρίαση των Φίλων της Προεδρίας στις 12 Οκτωβρίου Νέες συνεδριάσεις προγραμματίζονται να διεξαχθούν στις 22 Οκτωβρίου και 9 Νοεμβρίου Δεδομένων των αποτελεσμάτων των συζητήσεων κατά τη συνεδρίαση της 12ης Οκτωβρίου 2012, η Προεδρία ζητεί από το Συμβούλιο να της παράσχει κατευθυντήριες γραμμές για τις μελλοντικές εργασίες σχετικά με την πρόταση, ιδίως όσον αφορά την εφαρμογή της αρχής ne bis in idem. 1 2 Βλ. έγγρ /12 LIMITE JUR 438 EF 184 ECOFIN 730 DROIPEN 113 CODEC Βλ. έγγρ /12 DROIPEN 115 EF 188 ECOFIN 736 CODEC /12 ΔΛ/γομ 2

3 ΙΙ. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ NE BIS IN IDEM 7. Νομική βάση της MAD είναι το άρθρο 83, παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ, σύμφωνα με το οποίο είναι δυνατή η προσέγγιση διατάξεων του ουσιαστικού ποινικού δικαίου μέσω οδηγιών όταν αυτό απαιτείται «για την εξασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής πολιτικής της Ένωσης σε τομέα στον οποίο εφαρμόζονται μέτρα εναρμόνισης». Εν προκειμένω η MAD συμπληρώνει τον MAR, εξασφαλίζοντας την ορθή εφαρμογή των κανόνων του. Προς τούτο, επιβάλλει στα κράτη μέλη την υποχρέωση να προβλέπουν στο εθνικό δίκαιο ότι ορισμένες μορφές πράξεων προσώπων που κατέχουν εμπιστευτικές πληροφορίες και πράξεων χειραγώγησης της αγοράς τιμωρούνται, ως ποινικά αδικήματα, με αποτρεπτικές, αναλογικές και αποτελεσματικές κυρώσεις. 8. Αυτό συνεπάγεται ότι η περιγραφή των αδικημάτων (διοικητικών στον MAR, ποινικών στη MAD) αλληλοεπικαλύπτεται εν μέρει συγκεκριμένα, ενδέχεται ορισμένες συμπεριφορές να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των διοικητικών κυρώσεων που προβλέπει ο MAR αλλά και των ποινικών κυρώσεων τις οποίες θα προβλέπουν τα κράτη μέλη, μόλις τεθεί σε εφαρμογή η MAD. Υπενθυμίζεται ότι η κατάσταση αυτή, δηλαδή, όταν η ίδια συμπεριφορά τιμωρείται και με ποινικές και με διοικητικές κυρώσεις, αποτελεί κοινή πρακτική σε διάφορα κράτη μέλη, ενώ σε άλλα δεν είναι γνωστή. 9. Υπενθυμίζεται επίσης ότι, υπό ορισμένες περιστάσεις, οι κυρώσεις οι οποίες ονομάζονται διοικητικές θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν επί της ουσίας ποινικές ή σωφρονιστικές. Μεταξύ άλλων, η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει επεξεργασθεί στη νομολογία της, από πολλών ετών, τις ισχύουσες αρχές (κριτήρια «Engel», από τον τίτλο της κύριας υπόθεσης για το θέμα αυτό, του 1976). Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενσωμάτωσε τα εν λόγω κριτήρια στη νομολογία του /12 ΔΛ/γομ 3

4 10. Βάσει των ανωτέρω, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η σημερινή δομή των προτάσεων MAR και MAD ενδέχεται να προκαλέσει σύγκρουση με την αρχή ne bis in idem, η οποία κατοχυρώνεται στο άρθρο 50 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με αυτή την αρχή, εάν ένα πρόσωπο έχει ήδη διωχθεί ποινικά για συγκεκριμένο αδίκημα και έχει αθωωθεί ή καταδικασθεί με οριστική απόφαση αρμόδιας αρχής κράτους μέλους, δεν μπορεί να διωχθεί ποινικά εκ νέου για την ίδια πράξη εντός της Ένωσης. 11. Κατά τις συζητήσεις της Ομάδας, επισημάνθηκε ότι υπάρχει κίνδυνος παραβίασης της αρχής ne bis in idem, εάν οι αρμόδιες αρχές ενός ή περισσότερων κρατών μελών επιβάλλουν για την ίδια συμπεριφορά τις ποινικές κυρώσεις οι οποίες προβλέπονται στο εθνικό δίκαιο και τις διοικητικές κυρώσεις οι οποίες προβλέπονται στον MAR, όταν αυτές είναι τόσο αυστηρές που μπορούν κατ ουσίαν να θεωρηθούν σωφρονιστικές βάσει των «κριτηρίων Engel». Σημειωτέον, εν προκειμένω, ότι η αρχή ne bis in idem ισχύει σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. 12. Ορισμένες αντιπροσωπίες ανέφεραν ότι θα πρέπει να ληφθεί υπ όψιν ο κίνδυνος στο επίπεδο της νομοθεσίας της ΕΕ και, κατά συνέπεια, να αντιμετωπισθεί με ειδικές διατάξεις της MAD (και του MAR) που θα διέπουν τις σχέσεις μεταξύ των διαφόρων πράξεων και καθεστώτων κυρώσεων. Σύμφωνα με τα εν λόγω κράτη μέλη, επειδή η ΕΕ επιβάλλει υποχρέωση πρόβλεψης διοικητικών κυρώσεων (με τον MAR) και υποχρέωση πρόβλεψης, στο εθνικό δίκαιο, ποινικών κυρώσεων για ορισμένες συμπεριφορές (με τη MAD), οι ίδιες πράξεις δικαίου της ΕΕ θα πρέπει να παρέχουν στα κράτη μέλη τους κανόνες αποφυγής συγκρούσεων μεταξύ των κυρώσεων αυτών /12 ΔΛ/γομ 4

5 13. Άλλες αντιπροσωπίες διαφωνούν με την άποψη αυτή. Θεωρούν ότι το ζήτημα της τήρησης της αρχής ne bis in idem δεν εγείρεται στο επίπεδο της νομοθεσίας της ΕΕ αλλά πρέπει να εξετασθεί από τις αρμόδιες αρχές κάθε κράτους μέλους κατά την εφαρμογή των νομοθετικών πράξεων σε συγκεκριμένες υποθέσεις. Κατά συνέπεια, το γεγονός και μόνο ότι ο MAR και η MAD προβλέπουν (ενδεχομένως) αλληλεπικαλυπτόμενες κυρώσεις - πράγμα το οποίο συμβαίνει στο εθνικό δίκαιο διαφόρων κρατών μελών - δεν έχει σημασία για την αρχή ne bis in idem. Αντίθετα, οι αρχές κάθε κράτους μέλους πρέπει, σύμφωνα με τους κανόνες του εθνικού νομικού συστήματος, να αποτρέπουν το ενδεχόμενο (στο πλαίσιο μίας συγκεκριμένης υπόθεσης) παραβίασης του δικαιώματος ενός προσώπου να μην δικάζεται δις για το αυτό αδίκημα λόγω ταυτόχρονης επιβολής διαφορετικών ειδών κυρώσεων. Ως εκ τούτου, κάθε κράτος μέλος θα κληθεί να ρυθμίσει τη σχέση μεταξύ ποινικών και διοικητικών κυρώσεων για τις πράξεις προσώπων που κατέχουν εμπιστευτικές πληροφορίες και τις πράξεις χειραγώγησης της αγοράς, σύμφωνα με τους ειδικούς κανόνες τους οποίους το εθνικό νομικό σύστημα ήδη εφαρμόζει για την προστασία της αρχής ne bis in idem. ΙΙΙ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 14. Υπό το πρίσμα της συζήτησης και προκειμένου να προχωρήσει η εξέταση της πρότασης, η Προεδρία ζητεί από το Συμβούλιο κατευθυντήριες γραμμές. Οι υπουργοί καλούνται να εκφράσουν τις απόψεις τους επί του θέματος και, συγκεκριμένα, επί των ακόλουθων ερωτημάτων: Θεωρούν οι υπουργοί ότι η προστασία της αρχής ne bis in idem έχει σημασία σε σχέση με τις προτάσεις MAR και MAD; Εάν ναι, θεωρούν οι υπουργοί ότι η διαφύλαξη της αρχής ne bis in idem θα πρέπει να είναι ευθύνη κάθε κράτους μέλους, κατά την υλοποίηση της εν λόγω νομοθεσίας και κατά την εφαρμογή της, ή πρέπει να ρυθμίζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο; 14598/12 ΔΛ/γομ 5