ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α' Β' ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΣΧ. ΕΤΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΧΑΘΗΚΑΝ 1ο ΓΕΛ ΘΗΒΑΣ

Transcript

1 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α' Β' ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΣΧ. ΕΤΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΧΑΘΗΚΑΝ 1ο ΓΕΛ ΘΗΒΑΣ

2 ΜΑΘΗΤΕΣ ΟΜΑΔΕΣ Πρώτη ομάδα ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ : ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ : ΞΗΡΟΤΥΡΗ ΕΛΕΟΝΩΡΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ : ΠΑΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Η/Υ : ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΕΛΟΣ : ΠΑΓΩΝΗ ΕΙΡΗΝΗ Δεύτερη ομάδα ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ : ΨΑΡΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ : ΠΑΠΑΠΕΤΡΟΥ ΣΟΦΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ : ΤΖΟΥΒΕΛΕΚΗ ΣΟΦΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Η/Υ : ΔΑΔΙΩΤΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΜΕΛΟΣ : ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ ΣΥΝΘΙΑ Τρίτη ομάδα ΕΠΡΟΣΩΠΟΣ : ΤΖΟΥΜΑΝΕΚΑ ΡΑΦΑΕΛΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ : ΝΕΡΟΥΤΣΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ : ΝΤΑΓΙΑΚΟΥ ΑΓΑΠΗ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Η/Υ : ΜΟΥΧΑΡΕΜΙ ΡΕΓΓΙΝΑ ΜΕΛΟΣ : ΠΑΓΩΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΜΠΟΥΝΤΟΥΛΗ ΠΑΝΑΓΩΤΑ

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ : ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΧΑΘΗΚΑΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 3 ΑΒΔΕΛΛΑΣ... 4 ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΗΣ... 6 ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ... 8 ΑΓΡΟΦΥΛΑΚΑΣ ΑΓΩΓΙΑΤΗΣ ΑΛΩΝΙΣΤΑΔΕΣ ΑΜΑΞΑΣ ΑΣΒΕΣΤΟΠΟΙΟΣ ΒΑΡΕΛΑΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ ΒΥΡΣΟΔΕΨΗΣ ΓΑΛΑΤΑΣ ΓΑΝΩΜΑΤΗΣ ΓΚΛΙΤΣΑΣ ΓΟΥΝΑΡΑΣ ΓΥΡΟΛΟΓΟΣ ΔΑΔΑΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΠΩΛΗΣ ΖΕΥΓΑΣ...40 ΚΑΛΑΘΑΣ...42 ΚΑΝΤΑΡΑΣ...44 ΚΑΠΝΟΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ...46 ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΑΙΧΤΗΣ...48

4 ΚΑΣΤΑΝΑΣ...50 ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΉΣ ΣΚΟΥΠΑΣ...52 ΚΕΡΑΜΟΠΟΙΟΣ...54 ΚΤΙΣΤΗΣ...56 ΚΟΣΚΙΝΑΣ ΚΟΥΛΟΥΡΤΖΗΣ...60 ΚΡΕΟΠΩΛΗΣ...62 ΛΟΥΚΟΥΜΑΤΖΗΔΕΣ...64 ΛΟΥΛΟΥΔΑΣ...66 ΛΟΥΣΤΡΟΣ...68 ΜΑΝΑΒΗΣ...70 ΜΠΑΚΑΛΗΣ...72 ΜΠΑΡΜΠΕΡΗΣ ΥΠΑΙΘΡΙΟΣ...74 ΜΥΛΩΝΑΣ...76 ΜΩΣΑΙΚΑΤΖΗΣ...78 ΝΕΡΟΥΛΑΣ...80 ΝΤΙΒΑΝΑΣ...82 ΝΤΕΛΑΛΗΣ...84 ΞΥΛΟΚΟΠΟΣ...86 ΟΜΠΡΕΛΟΠΟΙΟΣ...88 ΠΑΓΟΠΩΛΗΣ...90 ΠΑΓΩΤΑΤΖΗΣ...92 ΠΑΠΛΩΜΑΤΑΣ...94 ΡΑΣΟΠΑΤΗΤΗΣ...96 ΡΕΤΣΙΝΟΣΥΛΛΕΚΤΗΣ...98 ΣΑΛΕΠΙΤΖΗΣ ΣΑΠΟΥΝΟΠΟΙΟΣ ΣΙΔΕΡΑΣ ΣΦΟΥΓΓΑΡΑΣ ΤΕΧΝΙΤΗΣ ΟΔΟΠΟΙΙΑΣ...108

5 ΥΦΑΝΤΡΙΑ ΦΑΡΟΦΥΛΑΚΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ (ΠΛΑΝΟΔΙΟΣ) ΧΑΛΒΑΤΖΗΣ ΧΑΛΚΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΑΝΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΗΠΕΙΡΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΘΡΑΚΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο ΑΝΕΡΓΙΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΠΙΛΟΓΟΣ... ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο άνθρωπος για να ικανοποιήσει τις βασικές και πολιτιστικές του ανάγκες είναι υποχρεωμένος να προσπαθήσει, να αγωνιστεί, να εργαστεί. Έτσι για τη λύση του προβλήματος της επιβίωσης έμαθε να εργάζεται και να συνεργάζεται με τους άλλους. Να επιλέγει και να κάνει ένα επάγγελμα σύμφωνα με τις διαθέσεις, τις δυνάμεις, τις βλέψεις και τις επιθυμίες τους. Είναι υποχρεωμένος να βρει ένα ρόλο, το δικό του ρόλο που θα παίξει στη ζωή, αυτός που είναι σημαντικός για τον ίδιο, αυτόν που εκτιμά περισσότερο. Έτσι δε λυγίζει κάτω από το βάρος του κάματου, δε γερνάει, δε μεμψιμοιρεί, νοιώθει ακμαίος, ζωντανός και χαρούμενος. Τέτοιοι παλαιστές υπήρξαν και στο παρελθόν πολλοί. Αγωνίζονταν όλη την ημέρα, περιόριζαν στο ελάχιστο τον ύπνο τους και την ξεκούραση, ξεχνούσαν την ψυχαγωγία. Δεν αποθαρρύνονταν από τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες. Πάλευαν έχοντας πάντα αποθέματα δραστηριότητας, ευθυμίας, αισιοδοξίας και αγωνιστικότητας. Το μυστικό τους η αγάπη για τη δουλειά τους κι ο έρωτας για το μεγάλο θείο δώρο, τη ζωή. Το επάγγελμα σμιλεύει την προσωπικότητα του ανθρώπου. Διαμορφώνει την εικόνα τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Ο τρόπος που σκέφτεται, που κινείται είναι απόλυτο συνδεδεμένος με το είδος του επαγγέλματος. Ο θυμόσοφος λαός μας και σε τούτη την περίπτωση έδωσε το καταστάλαγμα της πείρας του στην παροιμία: << Μάθαινε τα παλιά, να ξέρεις τα καινούρια>>. Ξετυλίγοντας το νήμα των παραδοσιακών επαγγελμάτων και ασχολιών, θα βρεθούμε σ ένα κόσμο μακρινό, ξεχασμένο στο παρελθόν, όπου θα διαπιστώσουμε τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν τότε οι άνθρωποι χωρίς τα μέσα που διαθέτουμε εμείς σήμερα αλλά παράλληλα θα θαυμάσουμε κιόλας την επινοητικότητα τους ώστε να μπορέσουν να εκμεταλλευτούν αυτά που τους έδινε η φύση καθώς επίσης και τις φυσικές ενέργειες (νερό, άνεμο, βιομάζα). Η παλιότερη εποχή δεν θα εμφανισθεί σαν ιδανική ούτε πρόκειται ποτέ να αρνηθούμε τα καλά της σημερινής τεχνολογίας για να ξαναγυρίσουμε στα παραδοσιακά εργαλεία, στο νερόμυλο και στο αλέτρι. Όμως μπορούμε να βρούμε πολλά θετικά σε εκείνη την εποχή. Η ανάγκη οδηγούσε τότε τους ανθρώπους να σκέφτονται και να επινοούν. Σήμερα μπορούμε εύκολα να βρούμε ό,τι θέλουμε και να φτιάξουμε χωρίς κόπο όποια κατασκευή θέλουμε και για αυτό δεν είναι απαραίτητο να επινοήσουμε λύσεις. Αυτό όμως δεν είναι πάντα θετικό. Γιατί μπορούμε εκτός από την άνεση μας, να μας φέρει και την αδιαφορία. Μέσα λοιπόν από τις παραδοσιακές ασχολίες και τα επαγγέλματα, μπορούμε να βρούμε κάποιες λύσεις και απαντήσεις σε σημερινά ερωτήματα. Μπορούμε να πάρουμε ό,τι θετικό απόκτησαν εκείνοι και να το ζωή των κατοίκων χρησιμοποιώντας μηχανήματα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον πλουτισμό κάποιων ανθρώπων την εξασφάλιση εργασίας για μια μεγάλη μερίδα εργατών αλλά και την οικονομική κατάπτωση των

7 ατόμων που ασκούσαν αυτά τα παραδοσιακά επαγγέλματα. 1 Η μεγαλύτερη απώλεια θα είναι με την εξαφάνιση κάποιων παραδοσιακών επαγγελμάτων σίγουρα η πολιτισμική. Τα εργαλεία και ο τρόπος εργασίας των ανθρώπων που ασκούσαν αυτά τα επαγγέλματα, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Υπάρχει μεγάλος φόβος ότι μαζί με τον αφανισμό αυτών των επαγγελμάτων θα αφανιστεί μέρος της ιστορίας και του πολιτισμού αιώνων του τόπου μας. Προβάλλει άμεσα την ανάγκη για διατήρηση τουλάχιστο των μέσων των εργαλείων εκείνων που χρησιμοποιούνταν, της μνήμης του παρελθόντος προσαρμόσουμε στα σημερινά δεδομένα ώστε να υπάρξει καλύτερη πρόοδος.

8 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2 Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος «Ερευνητική Εργασία : Παραδοσιακά Επαγγέλματα» και εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο των θεμάτων που άπτονται στο γνωστικό αντικείμενο της επιστήμης της Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας. Το αντικείμενο της είναι η καταγραφή και η παρουσίαση των παραδοσιακών επαγγελμάτων της Ελλάδας. Τα επαγγέλματα και οι τέχνες που παρουσιάζονται και μελετώνται είναι εκείνα που υπάρχουν ακόμα αλλά και εκείνα που κάποτε υπήρξαν αλλά έπαψαν να υφίστανται στις μέρες μας, για διάφορους λόγους. Το περιεχόμενο της πηγάζει από το ενδιαφέρον μας για θέματα σχετικά με την παράδοση και τον πολιτισμό μας. Στόχος της μελέτης του θέματος αυτού είναι να καταγραφούν οι ιστορικές αυτές μνήμες αλλά και να χρησιμοποιηθούν ως εφόδιο από τις επόμενες γενιές. Έτσι λοιπόν βασιζόμενη σε έρευνα με συνεντεύξεις από παραδοσιακούς επαγγελματίες, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της μελέτης, αλλά και μέσα από μελέτη σχετικής βιβλιογραφίας συγκεντρώσαμε στοιχεία για τα παραδοσιακά επαγγέλματα. Αυτά διακρίνονται σε όσα δεν υφίστανται στις μέρες μας αλλά αναπτύχθηκαν παλαιότερα και έπειτα σε αυτά που συνεχίζουν να ασκούνται ακόμα με διαφορετικό τρόπο και σε αυτά που έχουν αντικατασταθεί. Τέλος, Ελπίζουμε ότι η εργασία αυτή θα βοηθήσει στην καταγραφή της παράδοσης και του πολιτισμού της πατρίδας μας. Ακόμα ελπίζουμε να βοηθήσει τις νεότερες γενιές να γνωρίσουν και να αγαπήσουν αυτήν την παράδοση. Άλλωστε όλοι θα πρέπει να γνωρίζουμε το παρελθόν μας και την πολιτιστική μας κληρονομιά.

9 ΑΒΔΕΛΛΑΣ 3

10 4 Το επάγγελμα του αβδελλά ξεκινάει τον περασμένο αιώνα και η ακμή του φτάνει μέχρι το Αβδελλάδες ήταν κυρίως οι Γύφτοι. Σηκώνονταν πρωί και πήγαιναν στις λίμνες του Αγίου Βασιλείου ή στα έλη του Καλοχωρίου. Έμπαιναν μέσα στα νερά με γυμνά πόδια οπότε οι βδέλλες κολλούσαν πάνω τους, ενώ παράλληλα τις μάζευαν και με τα χέρια, και όταν έβγαιναν έξω τις ξεκολλούσαν από τα πόδια τους και τις έβαζαν μέσα σε μεγάλα βάζα που περιείχαν νερό. Αυτό γινόταν μια φορά την εβδομάδα ή ανάλογα με τη ζήτηση, και δυο φορές. Τις βδέλλες τις χρησιμοποιούσαν σαν θεραπευτικό μέσο για όσους είχαν πίεση ή τις έβαζαν σε χτυπημένα μέρη του σώματος για να τραβήξουν το «κακό αίμα». Αρκετές φορές πάντως κινδύνεψαν

11 άνθρωποι από την αλόγιστη χρήση των βδελλών. Σήμερα χρησιμοποιούν τις βδέλλες σαν υλικό για καλλυντικά επειδή περιέχουν πολύ μαύρο αίμα.

12 ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΗΣ 6

13 Η αγγειοπλαστική είναι μία από τις αρχαιότερες που αναπτύχθηκε στη χώρα μας και ιδιαίτερα στην Κρήτη, το επάγγελμα δε του αγγειοπλάστη ασκούνταν κυρίως σε περιοχές, όπου υπήρχε το κατάλληλο χώμα αγγειοπλαστικής και όπου υπήρχε τεχνική αγγειοπλαστική παράδοση.τα Κρητικά πιθάρια είναι γνωστά από τους Μινωικούς χρόνους με την αγγειοπλαστική από πάρα πολύ παλιά χρόνια. Οι αγγειοπλάστες κατασκευάζουν όλα εκείνα τα χρηστικά αντικείμενα για την κάλυψη των αναγκών, των κατοίκων της υπαίθρου και των πόλεων που απαιτούσε η οικιακή χρήση. Ως πρώτη ύλη οι αγγειοπλάστες χρησιμοποιούσαν το χώμα, δηλαδή όλα τα είδη των αργίλων μεμονωμένα ή σε μείγματα για τη δημιουργία των ειδών της κεραμικής και αγγειοπλαστικής τέχνης. Απαραίτητα εργαλεία για την κατασκευή των πιθαριών και των λοιπών σκευών είναι ο τροχός, το σφουγγάρι και το χτένι. Ο παραδοσιακός ποδοκίνητος τροχός όπου κατασκευάζονται τα πιθάρια, αποτελούνται από ξύλο. Η αγγειοπλαστική αναπτύσσεται σε ορισμένες περιοχές της χώρας μας. 7

14 ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ 8

15 Ο Αγιογράφος διακοσμεί με αγιογραφίες τους τοίχους των Εκκλησιών καθώς επίσης φιλότεχνες βυζαντινές εικόνες. Ο αγιογράφος ασχολείται συγκεκριμένα με την απεικόνιση ενός σχεδίου εικόνας ή Αγιογραφίας, την σκιαγράφηση του προσώπου, τις αναλογίες, τα χρώματα, τα ενδύματα, το φωτισμό, τη κατασκευή σε τελάρο, την αντιγραφή του σχεδίου, την αποτύπωση των σχεδίων, το χρύσωμα και τις λεπτομέρειες. Ασχολείται επίσης με τη συντήρηση των αγιογραφών και εικόνων.παράλληλα, έχει γνώσεις βασικών αισθητικών εννοιών της ζωγραφικής αλλά και την ιδιαιτερότητα της σχεδίασης και διακόσμησης της θρησκευτικής θεματολογίας και της βυζαντινής τεχνοτροπίας. Ο Αγιογράφος εργάζεται κυρίως στους εσωτερικούς χώρους των εκκλησιών αλλά και σε εργαστήρια.χρησιμοποιεί όλα τα απαραίτητα υλικά και το μηχανολογικό εξοπλισμό που έχει προμηθευτεί από το εμπόριο για την φιλοτέχνηση των έργων του. Μπορεί να εργάζεται ατομικά ή σε συνεργασία με άλλους ειδικούς. Το επάγγελμα αυτό δεν χρησιμοποιείται τόσο πολύ, τείνει να εκλείψει. 9

16 ΑΓΡΟΦΥΛΑΚΑΣ 10

17 Οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντά τους ήταν: ο έλεγχος για την καταπάτηση γης καθώς και την αυθαίρετη βόσκηση, η εκτίμηση των αγροτικών ζημιών,η περιφρούρηση των δασών για έλεγχο πυρκαγιάς, ενώ μερικές φορές ακόμη και η περιφρούρηση αρχαιολογικών χώρων. Ο αγροφύλακας ήταν υπεύθυνος για την περιοχή που είχε «χρεωθεί». σ αυτή είχε δικαίωμα να περιοδεύει καθ όλο το εικοσιτετράωρο (στις νυχτερινές περιπολίες ο νόμος όριζε την παρουσία δύο αγροφυλάκων). επίσης, είχε την υποχρέωση να συνδράμει, εφόσον του ζητηθεί, όλες τις δημόσιες αρχές (εφορία, αρχαιολογική υπηρεσία, νομαρχία, δικαστήρια). Για τη συμμόρφωση των παραβατών είχαν το δικαίωμα να υποβάλλουν μηνύσεις (μετά από τρεις άκαρπες ειδοποιήσεις) για οποιοδήποτε παράβαση, ενώ διατηρούσαν και το δικαίωμα της θανάτωσης ζώων (πτηνών, σκυλιών, χοίρων και αιγών), που ανακάλυπταν μέσα σε αγροτικά κτήματα στα οποία μπορούσαν να προξενήσουν ζημιές. Παλαιότερα, υπήρχε και το μέτρο των «συλλήπτρων»: όταν ο αγροφύλακας έπιανε ένα ζώο που βρισκόταν σε «ξένο» χωράφι, το παρέδιδε στον ιδιοκτήτη, ο οποίος ήταν υποχρεωμένος να πληρώσει τα καθορισμένα «σύλληπτρα». Για να γίνει κάποιος αγροφύλακας έπρεπε να κατάγεται από την περιοχή που αναλάμβανε να εποπτεύει, να έχει εμπειρία και γνώση γύρω από το αντικείμενο, να είναι αμερόληπτος, ηθικός και τίμιος, να είναι τελειόφοιτος δημοτικού, να έχει τελειώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, να μην υπερβαίνει το 35ο έτος της ηλικίας του, να μην έχει πάνω από δέκα μικρά ζώα ή πέντε μεγάλα ως προσωπική ιδιοκτησία και να μην έχει καταδικαστεί τον τελευταίο χρόνο πριν το διορισμό του για αγροτική ζημία.τα αντικείμενα που έπρεπε να έχει μαζί του ήταν, το βιβλίο των συμβάντων για να πιστοποιεί την ταυτότητά του και να καταγράφει τα προβλήματα που αντιμετώπιζε, μια σφυρίχτρα για να συνεννοείται (με κωδικοποιημένα σφυρίγματα) όταν ήταν μακριά από το κέντρο της υπηρεσίας του, σακίδιο και σχοινί ενώ σε ειδικές περιστάσεις και όπλο. Η δουλειά του αγροφύλακα ήταν δύσκολη και το ωράριο ακαθόριστο. την περίοδο της άνοιξης, ο φόρτος εργασίας ήταν συνήθως μεγαλύτερος. Ο μισθός τους ήταν από τους χαμηλότερους μεταξύ των αντίστοιχων δημοσίων υπαλλήλων. Το επάγγελμα του αγροφύλακα υπάρχει εδώ και αρκετά χρόνια, αν και τα τελευταία χρόνια σταδιακά καταργείται. Το σώμα της αγροφυλακής ανήκει στο υπουργείο δημόσιας τάξης. Το σώμα της αγροφυλακής υπάρχει από το 1935 και προστατεύεται νομοθετικά από την πολιτεία. Υπάρχουν ειδικοί νόμοι που ρυθμίζουν κατά κατηγορίες τα αγροτικά αδικήματα.οι αγροφύλακες είναι οι σημερινοί δασοφύλακες οι οποίοι έχουν διαφορετικά καθήκοντα,έχει αλλάξει ο τρόπος άσκησης του επαγγέλματος τους. 11

18 ΑΓΩΓΙΑΤΗΣ 12

19 Οι αγωγιάτες, μετέφεραν τα εμπορεύματα ή διακινούσαν τους ταξιδιώτες με άλογα και συχνότερα με μουλάρια. Λόγω των μεγάλων αποστάσεων μεταξύ των οικισμών, η μετακίνηση των ανθρώπων και η διακίνηση των προϊόντων με τα ζώα ήταν ο κυρίαρχος τρόπος μεταφοράς μέχρι τη δεκαετία του 1930.Ακόμα και σήμερα όμως στα χωριά που αναπτύσσονται στις πλαγιές των βουνών και δεν είναι προσβάσιμα οδικώς, χρησιμοποιείται το μουλάρι ή το άλογο ως μέσο μεταφοράς. Οι αγωγιάτες προέρχονταν συνήθως από το στρώμα των ακτημόνων αγροτών και ήταν οργανωμένοι σε πολυμελή σωματεία στα χωριά και στις κωμοπόλεις. Οι αγωγιάτες είναι οι "πρόδρομοι" των αυτοκινητιστών.το επάγγελμα αυτό έχει εκλείψει και αντικαταστάθηκε από τα αυτοκίνητα. 13

20 ΑΛΩΝΙΣΤΑΔΕΣ Ή ΒΑΛΜΑΔΕΣ 14 Παλαιότερα όταν δεν υπήρχαν οι σύγχρονες μηχανές οι αλωνιστές καθάριζαν από τα αγριόχορτα

21 το αλώνι που βρίσκονταν σε μέρος που να το φυσούν οι περισσότεροι άνεμοι και ήταν στρωμένο με πέτρα ή συχνότερα με χώμα. Το αλώνι είχε σχήμα κυκλικό και στη μέση βρισκόταν το 'στρέντζερο ' ή το στρογερό,το ξύλινο δοκάρι γύρω από το οποίο έτρεχαν τα ζώα που θα αλώνιζαν τα στάχια. Τα βόδια, τα άλογα, τα γαϊδούρια ή τα μουλάρια που χρησιμοποιούνταν ήταν ζεμένα το ένα δίπλα στο άλλο και γυρνούσαν γύρω από το κεντρικό στύλο ποδοπατώντας έτσι τα στάχια. Πολλές φορές χρησιμοποιούσαν και τη δοκάνα μια ειδικά διαμορφωμένη πλατφόρμα που θρυμμάτιζε τα στάχια. Κατόπιν με ένα δικράνι και ένα φτυάρι ξεκινούσε το λίχνισμα, η διαδικασία που ξεχώριζε τον καρπό από το άχυρο με τη βοήθεια του ανέμου. Στις μέρες μας ο τρόπος του αλωνίσματος έχει αντικατασταθεί από τις σύγχρονες αλωνιστικές μηχανές. ΑΜΑΞΑΣ 15

22 16 Ο αμαξάς ήταν ένα επάγγελμα που τραγουδήθηκε πάρα πολύ από τον κόσμο εκείνης της εποχής. Για τη δουλειά του ο αμαξάς χρησιμοποιούσε ένα τετράτροχο αμάξι, με αραμπά, που το έσερναν ένα ή δύο άλογα και μ' αυτό εκτελούσε μεταφορές ανθρώπων ή ένα δίτροχο αμάξι, τη σούστα, που

23 μ' αυτήν έκαναν τις βόλτες τους οι ρομαντικοί της εποχής, αλλά τη χρησιμοποιούσαν για τις μετακινήσεις τους και οι επίσημοι. Τον αμαξά τον συναντούσε κανείς στις πιάτσες των μεγάλων πόλεων, στα λιμάνια, στους σταθμούς των τρένων και αλλού. εκεί περίμενε τους πελάτες για να τους μεταφέρει στον προορισμό τους μαζί με τα πράγματά τους. Ντυμένος όμορφα και καθισμένος περήφανα στο «μπαλκόνι» της άμαξάς του, περίμενε υπομονετικά κουβεντιάζοντας με τους άλλους αμαξάδες. στο χέρι κρατούσε το καμουτσίκι, που το χτυπούσε με μαεστρία, και στο κεφάλι φορούσε μια τραγιάσκα, για να προστατεύεται από τον ήλιο. Δίπλα του είχε πάντα ένα κουδουνάκι, που το χτυπούσε κατά τη διαδρομή, για να κάνει αισθητή την παρουσία του. Ο αμαξάς είναι κάτι σαν το σημερινό ταξιτζή. 17 ΑΣΒΕΣΤΟΠΟΙΟΣ

24 18 Ο ασβέστης χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως επίστρωμα στα σπίτια,στις αυλές, στα καλντερίμια και στις κρήνες. Οι ασβεστοποιοί έφτιαχναν τον ασβέστη στα ασβεστοκάμινα χρησιμοποιώντας ως καύσιμη ύλη τους πρίνους και τα κλαδιά της ελιάς, μετά την περίοδο του κλαδέματος. Τα ασβεστοκάμινα τα κατασκεύαζαν οι ίδιοι : άνοιγαν ένα μεγάλο λάκκο, έχτιζαν τα τοιχώματα του με <<λιγδόπετρες>> και συνέχιζαν προς τα πάνω με μαρμαρόπετρες και λάσπη. Τις μαρμαρόπετρες τις

25 εξόρυσαν από τα νταμάρια με τη βοήθεια λοστού ή βαριοπούλα. Η καύση μετέτρεπε τις μαρμαρόπετρες σε ασβέστη. Η φωτιά στο ασβεστοκάμινο ξεκινούσε τα ξημερώματα, ενώ η καύση έπρεπε να είναι συνεχής για ένα εικοσιτετράωρο, ώστε να ασβεστοποιηθεί η πέτρα. Μετά την καύση ακόμα μία μέρα για να κρυώσει το καμίνι. Στη συνέχεια τη διανομή του ασβέστη αναλάμβαναν οι αγωγιάτες, που κουβαλούσαν τον ασβέστη μέσα σε τρίχινα τσουβάλια. Σήμερα δεν υπάρχουν πια ασβεστοποιοί, εφόσον ο ασβέστης παράγεται μαζικά από ειδικευμένες βιομηχανίες. `19 ΒΑΡΕΛΑΣ

26 20 Ο βαρελάς ήταν τεχνίτης, ειδικός στην κατασκευή βαρελόσχημων και σκαφοειδών σκευών, μικρού ή μεγάλου μεγέθους, σκευών που απαιτούσαν ιδιαίτερη τεχνική και ειδικά εργαλεία για καμπύλες επιφάνειες. Στο πάνω μέρος του βαρελιού υπήρχε ένα άνοιγμα με καπάκι, απ' όπου έριχναν μέσα το περιεχόμενό του. Στο κάτω μέρος, λίγο πάνω από τη βάση του, ή στο καπάκι υπήρχε μια ξύλινη κάνουλα απ' όπου άδειαζαν το λάδι, το κρασί κ.λπ. Οι βαρελάδες, οι

27 περισσότεροι από τους οποίους ήταν Ηπειρώτες στην καταγωγή, δούλευαν και με τις παραγγελίες. Εκτός από βαρέλια κατασκεύαζαν και άλλα είδη οικιακής χρήσεως από ξύλο: Ξύλινες κανάτες, τσότρες (ξύλινα δοχεία κρασιού), παγούρια κ.ά. Τα σπουδαιότερα εργαλεία που χρησιμοποιούσε ο βαρελάς ήταν το πριόνι, το τρυπάνι, η ταλιαδούρα (είδος τσεκουριού), το καβουροσκέπαρο, η πένσα κ.ά. Ξύλινα βαρέλια χρησιμοποιούν και σήμερα οι άνθρωποι, όπου αποθηκεύουν κυρίως τρόφιμα και διάφορα είδη ποτών. Το πλαστικό όμως αντικατέστησε σε μεγάλο βαθμό το ξύλο. ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ 21

28

29 22 Οι βογιατζήδες έβαφαν βαμβακερά και μάλλινα νήματα, πατητές και πατανιές,χηράμια και άλλα. Χρησιμοποιούσαν κυρίως φυτικά χρώματα αλλά και του εμπορίου. Ειδικά γιατί το κόκκινο χρησιμοποιούσαν ριζάρι και για σταθερότητα βαφή βελανιδόκουπες.η δουλειά των βογιατζήδων ήταν δύσκολη και απαιτούσε ώρες πολλές. Σε αυτούς δεν ήταν απαραίτητο να υπάρχει εργαστήριο, με την στενή έννοια,αλλά ακόμα και ένα δωμάτιο,μέσα στο σπίτι τους, μπορούσαν να το μετατρέψουν σε χώρο εργασίας. Οι βογιατζήδες πετύχαιναν πολλές αποχρώσεις, χρησιμοποιώντας μόνο φυτικές πρώτες ύλες.σήμερα το επάγγελμα αυτό αντικαταστάθηκε πλήρως από τις βιομηχανίες υφασμάτων,οι οποίες παράγουν μέσω των χημικών βαφών,τα χρώματα.

30 ΒΥΡΣΟΔΕΨΗΣ 23

31 24 Ο βυρσοδέψης είναι εκείνος που ασχολείται με την κατεργασία των δερμάτων. Είναι από τα παλιά επαγγέλματα του κόσμου και είναι φυσικό αυτό αφού τα ζώα και όλα τα παράγωγά τους ήταν

32 απαραίτητη για τη διαβίωση των ανθρώπων από την αρχαία εποχή τα βυρσοδεψία κατεργάζονταν με το άφθονο νερό. Τα καθήκοντα του βυρσοδέψη είναι να αγοράζει ακατέργαστο δέρμα από τα σφαγεία και να κατεργάζεται το δέρμα με σκοπό να το κάνει πιο εύκαμπτο και να δώσει τη γενική μορφή στο δέρμα. για την κατεργασία αυτή χρησιμοποιούταν γίδινο ή κατσικίσιο δέρμα και ήταν πλήρως χειρονακτική και πολύ χρονοβόρα. το είδος της κατεργασίας λέγεται φυτική και η δέψη του δέρματος γίνονταν με το βελανίδι και το ρούδι.τα δέρματα αυτά προορίζονταν για παντόφλες, την εσωτερική επένδυση των παπουτσιών, την βιβλιοδεσία, τσάντες, πορτοφόλια και για χαρτοφύλακες. Το επάγγελμα αυτό έχει αντικατασταθεί από τις σύγχρονες μηχανές. ΕΡΓΑΛΕΙΑ: 1)πάγκοι από μάρμαρο 2)γκιόρδα: βασικό εργαλείο για το μαλάκωμα του δέρματος 3)γκιόρδα ή σπαθιστήρα για το ξύσιμο του δέρματος 4)ντουαλέτα: μαλακώνει και ανοίγει το δέρμα 5)γυαλιστική μηχανή για να γίνει λεία η επιφάνεια του δέρματος 6)βλεδομάχαιρα με τα οποία λέπταιναν το δέρμα 7)καβαλέττα: κορμοί δέντρων σχισμένα στην μέση, δούλευαν τα δέρματα 8)σερίτια: ξύλα σαν καδρόνια που χρησίμευαν για την μεταφορά των δερμάτων 9)καζάνια για το ζέσταμα του νερού ΓΑΛΑΤΑΣ 25

33 26 Ο γαλατάς ήταν ο πρώτος πλανόδιος μικροπωλητής της ημέρας. Φόρτωνε τα γκιούμια με το φρέσκο γάλα στο γαϊδουράκι του και ξεκινούσε πρωί-πρωί απ' το χωριό του για την πόλη. Έπρεπε να προφτάσει να εξυπηρετήσει όλους τους πελάτες. Την ίδια πάντα ώρα, πιστό στο ραντεβού, έδενε

34 σε κάποιο δέντρο το ζώο του και ξεκινούσε το μοίρασμα. Έπαιρνε στο ένα χέρι το γκιούμι (βαθύ μπακιρένιο σκεύος με στόμιο) και στο άλλο τη μικρή κούπα, που ζύγιζε 1/2 της οκάς και χτυπούσε τις πόρτες. Ήξεραν οι νοικοκυρές κι έβγαιναν με την μπακιρένια κανάτα ή την κατσαρόλα στο χέρι. Μερικές πάλι για να μη σηκωθούν απ' το κρεβάτι, άφηναν στην εξώπορτα το κατσαρολάκι να το γεμίσει ο γαλατάς. Το γέμιζε αυτός και έβαζε και μια πέτρα από πάνω για να μην αναποδογυρίσει το σκεύος καμιά γάτα. Μέχρι τη δεκαετία του '70 περνούσαν ακόμη γαλατάδες απ' τις γειτονιές. Με τη λειτουργία όμως των εργοστασίων γάλακτος, χάθηκαν. ΓΑΝΩΜΑΤΉΣ 27

35 28 Γανωτής ήταν ο τεχνίτης που επικάλυπτε τα χάλκινα σκεύη με κασσίτερο και το επάγγελμα αυτό ανήκει σ αυτά που απαιτούν χειρωνακτική εργασία. Λένε ότι καθιερώθηκε στην εποχή του

36 βυζαντίου και ήταν χρήσιμη η δουλειά τους, γιατί έσωζαν τους ανθρώπους από το θάνατο που προκαλούσαν τα αγάνωτα χάλκινα σκεύη. τα παλιά χρόνια, τα περισσότερα σκεύη που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για τις καθημερινές τους δουλειές και ιδιαίτερα στη μαγειρική ήταν χάλκινα.αυτά με τον καιρό και με τη μεγάλη χρήση οξειδώνονταν και γινόταν επικίνδυνα για δηλητηριάσεις. Έπρεπε λοιπόν να γανωθούν, να περαστεί δηλαδή η επιφάνειά τους για προστασία με ένα ειδικό μέταλλο, το καλάι (κασσίτερος). ο γανωματής αφού καθάριζε καλά τα σκεύη, άλειφε το εσωτερικό τους με σπίρτο (υδροχλωρικό οξύ ) και το έτριβε με τριμμένο κεραμίδι ή άμμο.ύστερα ζέσταινε καλά το χάλκινο σκεύος στη και έριχνε μέσα το χλωριούχο αμμώνιο για να στρώσει καλύτερα το καλάι. Στη συνέχεια, το σκούπιζε καλά και μετά άπλωνε το λιωμένο καλάι στην επιφάνεια του σκεύους με τη βοήθεια ενός χοντρού βαμβακερού υφάσματος. στο τέλος το σκούπιζε με καθαρό βαμβάκι για να γυαλίσει.το επάγγελμα του γανωματή τείνει να εκλείψει,υπάρχουν πολλοί λίγοι σε ορισμένα χωριά. ΓΚΛΙΤΣΑΣ 29

37 30 Για την κατασκευή της γκλίτσας χρησιμοποιούνται δύο είδη ξύλου. Η "κεφαλή" γίνεται από ρίζα πυξαριού, που φέρει πάνω της διάφορα, ανάγλυφα σχέδια, ενώ η βέργα από ξύλο κρανιάς. Υπάρχουν δύο ειδών γκλίτσες: η τσοπάνικη και η γεροντική. Στην πρώτη, η κεφαλή είναι πιο μεγάλη και με μεγαλύτερη "καμπούρα". Επίσης, υπάρχει μεγαλύτερο κενό μεταξύ κεφαλής και

38 βέργας και τούτο, για να πιάνεται, από τον τσοπάνο, το πόδι του προβάτου, όπως επίσης για να στηρίζεται και ξεκουράζεται και ο ίδιος. Στη γεροντική, η κεφαλή είναι μικρή, αλλά πιο κομψή.αυτό το επάγγελμα σχεδόν έχει ''σβήσει'', διότι είναι λίγοι αυτοί που τις αγοράζουν αλλά και αυτοί που τις φτιάχνουν. 31 ΓΟΥΝΑΡΑΣ

39 32 Η εργασία του γουνοποιού είναι να πραγματοποιεί εξειδικευμένες εργασίες για την βελτίωση της γούνας σπάνιων, άγριων ζώων όπως επίσης και των εξημερωμένων, και των ζώων γενεαλογικής αναπαραγωγής, και να παράγει γούνινα προϊόντα όπως παλτά, καπέλα,

40 γιακάδες, γιλέκα, φόδρες, γάντια και ζώνες. Ταξινομεί και συγκροτεί συγκεκριμένες ποσότητες για παραγωγή, προσδίδει αποχρώσεις στις τρίχες και βάφει γούνινα τμήματα ή προϊόντα, σκιαγραφεί τις λεπτομέρειες τω γούνινων προϊόντων, σιδερώνει συγκεκριμένα γούνινα τμήματα, κόβει και μοντάρει γούνες για να φτιάξει γούνινα προϊόντα, ράβει γούνινες φόδρες σε άλλα προϊόντα, πραγματοποιεί όλη την εργασία όταν γίνεται η προετοιμασία των πρώτων μοντέλων γούνινων παλτών και παλτών από καλύτερης ποιότητας γούνα,επιθεωρεί τα τελικά γούνινα προϊόντα και κάνει μετατροπές αν χρειαστεί,συντηρεί και ρυθμίζει τα μηχανήματα και τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται. Τα εργαλεία που χρησιμοποιεί είναι οι ραπτομηχανές, κοπτικές μηχανές, μηχανές κουμπιών, μηχανές και συσκευές σιδερώματος, στεγνωτήρες, βελόνες, πένσες, χτένες, και τσιμπιδάκια. Τέλος, για να πετύχει κανείς σε αυτόν τον τομέα χρειάζεται να έχει μια ολοκληρωμένη μαθητεία, δεξιότητα στα χέρια, καλή αισθητική, εφευρετικότητα, χωρική φαντασία, υπομονή, επιμονή και καλή όραση.σήμερα έχει αντικατασταθεί από τις βιομηχανίες όπου επεξεργάζονται τη γούνα. 33 ΓΥΡΟΛΟΓΟΣ (ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΗΣ)

41 34 Έφερνε παλιά στα χωριά, φορτωμένος ή με το ζώο ότι μπορούσε να φανταστεί κανείς. Υφάσματα με τον πήχη, πουκάμισα, κάλτσες, κλωστές, εσώρουχα, κουμπιά, λάστιχο, κουβαρίστρες, τσατσάρες, χτένια, βαφές και πολλά άλλα ακόμα. Η πληρωμή γινόταν συνήθως σε είδος. Το

42 επάγγελμα του πλανόδιου εμπόρου, που γυρνούσε στα χωριά και στις γειτονιές ασκούσαν επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων, που ήταν συχνά και παραγωγοί του προϊόντος. Οι έμποροι αυτοί μετέφεραν το εμπόρευμα τους στους ώμους ή πάνω στο υποζύγιο που τους συνόδευε.στις μέρες μας υπάρχει μόνο σε ορισμένα χωριά. ΔΑΔΑΣ 35

43 36 Τo δαδί το χρησιμοποιούσαν για προσάναμμα και ειδικά για τα κάρβουνα δεν υπήρχε σπίτι τότε που να μην είχε δαδί, αφού όλοι χρησιμοποιούσαν για θέρμανση το μαγκάλι με τα κάρβουνα. Η παρουσία τους ήταν πιο έντονη, από το Σεπτέμβριο μέχρι τον Απρίλιο. Τα δαδιά, τα είχαν σε μικρά δεματάκια. Τα δεματάκια τα είχαν σε μικρά καλάθια, που τα κρεμούσαν από τον αγκώνα των

44 χεριών τους. Το δαδί το έβγαζαν από κορμούς παλιών πεύκων και από τις ρίζες τους. Οι δαδάδες άρχισαν να λιγοστεύουν όταν τα νοικοκυριά έπαψαν να χρησιμοποιούν το κάρβουνο, διότι άρχισε να διαδίδεται θερμάστρα, η γκαζιέρα και μετά η θερμάστρα πετρελαίου και αργότερα το καλοριφέρ. 37 ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΠΩΛΗΣ

45 38 Ο πλανόδιος εφημεριδοπώλης ασκούσε το επάγγελμά του χωρίς να έχει συγκεκριμένο μαγαζί. Παραλάμβανε τις εφημερίδες από τα πρακτορεία διανομής τύπου και τις πουλούσε στους περαστικούς περπατώντας στους κεντρικούς δρόμους της πόλης του ή τις άφηνε στην είσοδο των

46 σπιτιών των μόνιμων πελατών του (συνήθως φωνάζοντας δυνατά τους τίτλους των ειδήσεων της πρώτης σελίδας). Ο εφημεριδοπώλης των αρχών του 20ου αιώνα διαλαλούσε τη πραμάτεια του : το σκριπ, το άστυ, την ακρόπολη και πολλές φορές ενημέρωνε για τα μεγάλα γεγονότα : εφημερίδες! έκτακτο παράρτημα!. Αποτελούσε μία από τις χαρακτηριστικές φιγούρες της γειτονιάς.στη σημερινή εποχή δεν υπάρχει ο πλανόδιος εφημεριδοπώλης αλλά τα καταστήματα, τα οποία πουλούν τις εφημερίδες. 39 ΖΕΥΓΑΣ

47

48 40 Οι ζευγάδες αναλάμβαναν το όργωμα, τη σπορά και τη συγκομιδή των χωραφιών. Η καλλιέργεια σιτηρών ήταν διαδεδομένη, εφόσον στα μικρά ημιορεινά κτήματα οι αγρότες έσπερναν σιτηρά και όσπρια για οικιακή αλλά και εμπορική χρήση και ανταλλαγές με άλλα προϊόντα. κάποιες φορές, οι ίδιοι εκτός από τα δικά τους χωράφια, όργωναν κι έσπερναν και τα χωράφια άλλων κατοίκων και αμείβονταν επιπλέον, επειδή διέθεταν την τέχνη και τη <<συργαγιά>>, δηλαδή αλέτρι και βόδια. το «ζευγάρισμα» απαιτούσε ειδικές γνώσεις, γι αυτό οι ζευγάδες ήταν περιζήτητοι και έπαιρναν ικανοποιητικό μεροκάματο. Το επάγγελμα ήταν εποχιακό (αφορούσε στους χειμερινούς μήνες),συνεπώς οι ζευγάδες, απασχολούνταν και σε άλλες εργασίες τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου, για να επιβιώσουν.

49 Κύριο εργαλείο των ζευγάδων ήταν το «άροτρο», με το οποίο όργωναν σε ευθεία γραμμή, ή το «πουλούκι» (άροτρο με ένα «φτερό»), με το οποίο όργωναν με κυκλική φορά. το άροτρο ή το πουλούκι έσερναν τα ζώα που καθοδηγούσαν οι ζευγάδες. για το ζευγάρισμα χρησιμοποιούσαν συνήθως δύο ζώα, άλογα ή βόδια και σπανιότερα μουλάρια και γαϊδάρους. η διαφορά των βοδιών με τα άλογα αφορά στον τρόπο ζεύξης (τα βόδια με «ζυγό»-«ζεύγλα» και τα άλογα με λαιμαριά»- «χαμούκι») και στην απόδοσή τους-τα βόδια ήταν πιο δυνατά, όργωναν σε οποιοδήποτε χώμα - αλλά και πιο αργά, ενώ τα άλογα ήταν πιο γρήγορα αλλά όργωναν μόνο σε «ψιλό» χώμα. τα ζώα που προορίζονταν για ζευγάρισμα έχαιραν ιδιαίτερης προσοχής και φροντίδας: τα τάιζαν καλά πριν το όργωμα και τρεις ώρες μετά τη λήξη του, ενώ δεν τους έδιναν νερό όταν ήταν ιδρωμένα. το χειμώνα, όταν τα έβγαζαν το πρωί από το στάβλο, τα σκέπαζαν με το «τσολάκ(ι)» - είδος πρόχειρης κουβέρτας, ενώ μερικές φορές τους έκαναν εντριβές με οινόπνευμα.ο ζευγάς έχει αντικατασταθεί από τα τρακτέρ και τα σύγχρονα εργαλεία όπως το αλέτρι και τον καλλιεργητή. 41 ΚΑΛΑΘΑΣ

50 42 Από τα πολύ παλιά χρόνια, οι χωρικοί χρησιμοποιούσαν τα καλάθια για να μαζεύουν, να

51 μεταφέρουν, να αποθηκεύουν και να φυλάνε διάφορα αγροτικά προϊόντα, εμπορεύματα, φορτία ή διάφορα υλικά του νοικοκυριού τους όπως ρουχισμό και τρόφιμα. Οι αγρότες χρησιμοποιούσαν τα καλάθια, για το μάζεμα των καρπών και τα κοφίνια για την μεταφορά τους με τα ζώα τους, π.χ. καπνό, βαμβάκι, στάρι, σύκα, καλαμπόκια, σταφύλια, φρούτα. οι μανάβηδες χρησιμοποιούσαν τα καλάθια και τα κοφίνια σε μεγάλη κλίμακα, μετέφεραν τα φρούτα τους και τα κηπευτικά τους, διαλαλώντας το είδος και την ποιότητά τους. Οι αυγουλάδες χρησιμοποιούσαν μικρότερα καλαθάκια με μεγάλο καμπυλωτό χερούλι, με στρώσεις από άχυρα για να μην σπάζουν τα αυγά. οι ψαράδες με πανέρια καλαμένια στο κεφάλι, γεμάτα ολόφρεσκα από την τράτα ψάρια, διαλαλούσαν τα προϊόντα τους. Οι έμποροι χρησιμοποιούσαν τα καλάθια, τα κοφίνια και τις κόφες για την μεταφορά και αποθήκευση των προϊόντων τους. οι αγωγιάτες για το αγώι από την πόλη στο χωριό ή το αντίθετο, καθώς και τις παραγγελίες των χωρικών, χρησιμοποιούσαν κοφίνια. τα καλάθια ήταν πολλών ειδών, διέφεραν σε μέγεθος, σχήμα και στο υλικό κατασκευής τους. την άνοιξη και το φθινόπωρο οι καλαθάδες, πήγαιναν στις όχθες των ποταμιών ή στα ρυάκια από πηγές, εκεί έκοβαν τα ευλύγιστα κλαδιά της λυγαριάς, της λυγιάς,βούρλα,καλάμια,σχοίνα,τα σφένταμνα,τις βέργες από φουντουκιές, μυρτιές και βέργες από λυγιά μακριές ή κοντές. με την βοήθεια του κοφτερού μαχαιριού τις βέργες τις έσχιζαν στα δύο και τα καλάμια τα έσχιζαν σε μακριές λουρίδες. την δουλειά αυτή την έκαναν οι άνδρες. οι γυναίκες φτιάχνανε τον σκελετό και μετά πλέκανε τις σχισμένες λουρίδες. Σιγά-σιγά εμφανιζόταν το αποτέλεσμα τις εργασίας τους, είτε αυτό λεγόταν πανέρι, καλάθι ή οτιδήποτε άλλη κατασκευή σε διάφορα μπόγια και σχήματα. Οι λουρίδες από λυγιά ή μυρτιά που περίσσευαν από τον σκελετό, τις γύριζαν στο επάνω μέρος του καλαθιού κατασκευάζοντας τα χείλη και τις λαβές. Ανάλογα με το σχήμα τους και την κατασκευή τους είχαν και τις ονομασίες τους. Άλλες κατασκευές ήταν τα τουπιά κοφίνια από λεπτές βέργες λιγιάς ή μυρσίνης για τυριά ή μυτζήθρες, μπορούσαν να φτιαχτούν και από λεπτές λουρίδες καλαμιού. Τα μεγάλα κοφίνια τα αγόραζαν με το ζευγάρι συνήθως, ένα για την κάθε πλευρά του ζώου.στις μέρες μας είναι προνόμιο των γύφτων να γυρνάνε στις γειτονιές και να πουλούν πανέρια, καλάθια και διάφορα άλλα είδη πλεγμένα από καλάμια. Βέβαια τα περισσότερα από τα είδη αυτά, που πουλιούνται και σε μαγαζιά, κατασκευάζονται με μηχανές. ΚΑΝΤΑΡΑΣ 43

52

53 44 Το επάγγελμα του κανταρά είναι σίγουρο ότι υπήρχε από την απελευθέρωση μέχρι τα τέλη περίπου της δεκαετίας Kαι επί τουρκοκρατίας θα πρέπει να υπήρχαν κανταράδες ειδικά την Δευτέρα, την μέρα του παζαριού, διότι ήταν απαραίτητοι για τις αγοραπωλησίες. Συνήθως περιφέρονταν στις αγορές ή όπου χρειαζόταν, ακόμα και στα πανηγύρια για να ζυγίσουν κάποιο βάρος. Την ημέρα του παζαριού ήταν 4-5 άτομα μ ένα ξύλο και ένα καντάρι στον ώμο, γύριζαν στους δρόμους του παζαριού φωνάζοντας δυνατά: «ο κανταρααάς! Εδώ το καλό καντάρι!». το καντάρι ήταν πολύ απαραίτητο ειδικά τα καλοκαίρια, που η περιοχή είχε πολλά καρπούζια και

54 πεπόνια. ο κανταράς χρησιμοποιούσε κονταρόξυλο και σχοινί για να δένει τα αντικείμενα ώστε ζυγίζει το καντάρι. Το καντάρι είχε μία βέργα με σημειωμένες χαρακιές για τις οκάδες που πάνω της μετακινούσαν το κρεμασμένο βαρίδι και τα γατζάκια που κρεμούσαν τα αντικείμενα. Σήμερα ο κανταράς έχει αντικατασταθεί από τις ηλεκτρονικές ζυγαριές. 45 ΚΑΠΝΟΔΟΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ

55 46 Ο καθαριστής της καμινάδας ήταν παλιός επαγγελματίας που κατά τη δουλειά του ανήκε στη μαύρη φυλή και όταν πήγαινε στο σπίτι του και πλενόταν ήταν στη λευκή. Ο καθαριστής ή μάλλον

56 οι καθαριστές, γιατί ήταν δύο και τρείς, ήταν ειδικοί στον καθαρισμό της καπνιάς της καμινάδας των σπιτιών, γραφείων, δημοσίων χώρων, ταβερνών, φούρνων και αλλού. Τα υλικά που χρησιμοποιούσαν ήσαν πρωτόγονα γιατί δεν υπήρχαν τα σημερινά βοηθήματα. Είχαν σκοινιά, αφάνες, τσαλιά, πανιά ξύστρες, σκάλες και γάντζους. Πήγαιναν σε κάποια οικοδομή και άρχιζαν την εργασία τους. Έκαναν αναγνώριση του χώρου. Κάποιος ανέβαινε στην κορυφή της καμινάδας και κρεμούσε ένα σκοινί. Ο άλλος που ήταν κάτω στο τζάκι, έδενε από το σκοινί τα φρόκαλα, τσαλιά, αφάνες και όσα άλλα είχε που θα μπορούσαν να ξύσουν την κάπνα που υπήρχε στο εσωτερικό της καμινάδας. Η μουτζούρα έπεφτε στο τζάκι και την μάζευαν και την έδιωχναν από αυτό. Επειδή πολλές φορές η κάπνα ήταν λαδωμένη και έπεφτε επάνω τους, δεν έβγαινε χωρίς σαπούνι. Έπρεπε να πάνε στα σπίτια τους, να πλυθούν με καυτό νερό για να βγει. Δεν χρειαζόταν να τον ρωτήσεις τί δουλειά έκανε γιατί από τα ρούχα του και τη μουτζούρα του καταλάβαινες ότι ήταν καθαριστής μουτζούρας, καπνιάς καμινάδας και όχι μπαρουτοκαπνισμένος.στις μέρες μας αντικαταστάθηκε από τα ειδικά καυσόξυλα καθαρισμού για καμινάδες. ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΑΙΧΤΗΣ 47

57

58 48 Το θέατρο σκιών μας ήρθε από την Aσία μέσω της Κωνσταντινούπολης, τα τέλη του 19ου αιώνα και άρχισε να καλλιεργείται και να εξελληνίζεται στις γειτονιές των αστικών κέντρων (Αθήνα, Πάτρα) που μόλις άρχισαν να σχηματίζονται.ονομάστηκε έτσι γιατί ανάμεσα στους θεατές και στα παρασκήνια υπάρχει τεντωμένο κατακόρυφα ένα λευκό σεντόνι, το οποίο φωτίζεται από πίσω με δυνατό φως. Πίσω από το σεντόνι αυτό βρίσκεται ο καραγκιοζοπαίχτης με τους βοηθούς του, που κρατάνε τις φιγούρες με ειδικές βέργες και τις δίνουν στον καραγκιοζοπαίχτη για να τις κινήσει στο πανί. Οι φιγούρες είναι φτιαγμένες από δέρμα ή χαρτόνι ή ζελατίνα και ζωγραφισμένες με έντονα χρώματα. Καθώς λοιπόν πέφτει το φως πάνω στις φιγούρες και στο σεντόνι οι θεατές από την πλατεία βλέπουν χρωματιστές σκιές. και καθώς κινούνται οι φιγούρες, ο καραγκιοζοπαίχτης προσποιείται τις φωνές όλων των ηρώων και υποδύεται ο ίδιος όλους τους ρόλους. Εκτός από τους βοηθούς πίσω από το σεντόνι υπάρχει και μια μικρή κομπανία που παίζει

59 κατάλληλη μουσική πολλές φορές είναι μόνο ένας μουσικός και ένας τραγουδιστής που τραγουδάει τα τραγούδια του έργου. τον τραγουδιστή μπορεί να τον κάνει και ο καραγκιοζοπαίχτης. Φαίνεται ότι ο πρώτος που έφερε τον καραγκιόζη στην Eλλάδα ήταν ο μπαρμπαγιάννης ο μπράχαλης, έναν καραγκιόζη πολύ κοντά στην τούρκικη μορφή του. Το μόνο που έχει αλλάξει στο επάγγελμα αυτό είναι ο τόπος που παίζεται,διότι παλιά παιζόταν έξω στα συνοικιακά καφενεία ενώ τώρα μπορεί κάποιος να το παρακολουθήσει σε θέατρο. ΚΑΣΤΑΝΑΣ 49

60 50 Ο καστανάς ήταν εποχιακό επάγγελμα. Ξεκινούσε τη δουλειά του στις αρχές του φθινοπώρου και

61 δούλευε μέχρι το τέλος του χειμώνα. Μόλις έπιαναν τα πρωτοβρόχια ο καστανάς ετοίμαζε τη φουφού, η οποία ήταν ένα μαγκάλι τσίγκινο και στρογγυλό, χωρισμένο συνήθως σε τρία μέρη, όπου τοποθετούσε κατά μέγεθος τα κάστανα. Προμηθεύονταν τα κάστανα κι έπιανε τη γωνιά κάποιου πολυσύχναστου δρόμου. καθισμένος σε ένα χαμηλό σκαμνάκι ο καστανάς περίμενε την πελατεία του σκαλίζοντας τη φωτιά. Κάθε μέγεθος είχε και διαφορετική τιμή. Μέχρι να πυρώσει η φωτιά, χαράκωνε μ ένα μαχαίρι τα κάστανα και ύστερα τα έριχνε στη φουφού να ψηθούν. Μόλις άρχιζαν να σκάζουν τα κάστανα, έπιανε τη μασιά και τα γύριζε απ την άλλη μεριά. Αφού ψήνονταν τα απομάκρυνε από τη φουφού. έπιανε τότε την τσιμπίδα ο καστανάς και γέμιζε το χωνάκι που είχε φτιάξει από παλιές εφημερίδες. ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΉΣ ΣΚΟΥΠΑΣ 51

62

63 52 Την περίοδο που φύτευαν τα καλαμπόκια, φύτευαν τριγύρω και φουκαλόσπορο, ο οποίος θέλει χωράφι με γερά χώματα και μάλιστα ποτιστικό για να μεγαλώσει. Σε δυο με τρεις μήνες, αν ψίλωνε το φυτό, το έκοβαν. Το καθάριζαν όπως καθαρίζουν και τα καλαμπόκια και το έτριβαν με λινάρι. Αν το χόρτο ήταν χοντρό, το έσκιζαν, ανάλογα με το πάχος που είχε, σε δύο ή τρία κομμάτια. Ύστερα το έκοβαν στο μήκος τόσο μεγάλο όσο ήθελαν να φτιάξουμε τη σκούπα, το φουκάλι. Αφού έκοβαν το χόρτο, το μούσκευαν στο νερό καμιά ώρα και ύστερα το άφηναν να στεγνώσει. Αφού στέγνωνε καλά, το έβαζαν στο ξύλο. Εκεί χρειαζόταν τέχνη για να το στερεώσουν με σύρμα γύρω-γύρω και να γίνει όμορφη η σκούπα. Αφού στερεωνόταν, έπαιρναν μια σακοράφα και έραβαν το σπάγκο κατά διαστήματα. Κάνανε τρία, τέσσερα ραψίματα ως τη μέση της σκούπας. το κάτω μέρος το άφηναν ελεύθερο, αλλά όταν ο σκουπάς ήταν τεχνίτης, το χόρτο δεν έφευγε. Όταν το φυτό μεγάλωνε το ξερίζωναν το αποξήραναν και στη συνέχεια το έδεναν.το επάγγελμα αντικαταστάθηκε από τις βιομηχανίες που κατασκευάζουν τις σκούπες.

64 ΚΕΡΑΜΟΠΟΙΟΣ 53

65

66 54 Κεραμιδάδες ή κεραμιτζήδες ήταν οι τεχνίτες που κατασκεύαζαν στα κεραμοποιεία χειροποίητα κεραμίδια, αλλά και απλά ή/και πυρίμαχα τούβλα. Στη Λέσβο υπήρχαν πολλά οικογενειακά κεραμοποιεία (βιοτεχνίες), αλλά και (λιγότερες σε αριθμό) βιομηχανικές μονάδες, που εξυπηρετούσαν εκτός από τις ανάγκες του νησιού και τα γειτονικά νησιά (Χίο, Λήμνο). Οι κεραμοποιοί χάραζαν συνήθως τα αρχικά τους ή την ονομασία της περιοχής κατασκευής πάνω στα τούβλα που κατασκεύαζαν (π.χ. στα Πάμφιλα Λέσβου, συνεταιρίστηκαν όλα τα κεραμοποιεία της περιοχής και χάραζαν στα τούβλα τη λέξη «Πάμφιλα»). Λόγω των ειδικών καιρικών συνθηκών που απαιτεί η παραγωγή, οι κεραμοποιοί ασκούσαν τις δραστηριότητές τους από την άνοιξη ως και το φθινόπωρο. Για την κατασκευή μεσολαβούσαν πολλά στάδια επεξεργασίας: εξεύρεση και μεταφορά του «κεραμιδοχώματος» (αργίλου), καθάρισμα και μετατροπή του χώματος σε λάσπη, ειδική επεξεργασία της λάσπης, κατασκευή των κεραμιδιών και τούβλων με βάση τις μήτρες - καλούπια, στέγνωμα (στον ήλιο) και τέλος ψήσιμο στα καμίνια. Ορισμένοι όροι που χρησιμοποιούσαν οι κεραμοποιοί για να προσδιορίσουν κατηγορίες τεχνιτών που εμπλέκονταν στην παραγωγή, ήταν: σουσμετζής, λασπατζής, ρίχτης, κ.ά. Η παρακμή στο επάγγελμα του κεραμιδά επήλθε με την τεχνολογική εξέλιξη και τη δημιουργία εργοστασιακών υποδομών για τη μαζική κατασκευή κεραμιδιών, εξέλιξη που δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν τα μικρά οικογενειακά κεραμοποιεία. Έτσι μετά το 1935 περίπου άρχισαν να υπολειτουργούν και στη συνέχεια να κλείνουν το ένα μετά το άλλο.

67 ΚΤΙΣΤΗΣ 55

68

69 56 Ο κτίστης ήταν στις πόλεις και στα χωριά πολύ διαδεδομένο επάγγελμα, επειδή τότε όλα τα σπίτια χτίζονταν με πέτρες απελέκητες και πελεκημένες. Οι κτίστες ακόμη έκαναν μερεμέτια, επισκεύαζαν παλιά σπίτια κ.ά. Σ αυτούς υπάγονται και οι πελεκάνοι που έβγαζαν και πελεκούσαν κατάλληλες για πελέκημα πέτρες κι έκαναν τις καμαρόπετρες, τις μυλόπετρες και τα πελέκια για τις πόρτες και τα παράθυρα. Οι ίδιοι έκαναν καμπαναριά που απαιτούσαν μεγάλη αντίληψη και προχωρημένη τεχνική.το επάγγελμα αυτό υπάρχει ως σήμερα μόνο που έχει αλλάξει ο τρόπος χτισίματος.τα σπίτια δεν χτίζονται από πέτρες αλλά από μπετό.

70 ΚΟΣΚΙΝΑΣ 57

71

72 58 Το επάγγελμα του κοσκινά υπάρχει ακόμα και σήμερα, απλώς άλλαξε ο τρόπος διάθεσης του προϊόντος. Σήμερα το Καπάνι είναι γεμάτο από μαγαζιά που πουλούν κόσκινα, κουτάλες, πλάστες για πίτες και άλλα ξύλινα σκεύη για την κουζίνα. Επίσης σε πολλές γειτονιές γυρίζουν οι τσιγγάνοι φορτωμένοι κόσκινα και είναι πραγματικά ένα θέαμα γραφικό.αξίζει να αναφέρουμε ότι τα παλιά χρόνια χρησιμοποιούσαν τα κόσκινα, εκτός από κοσκίνισμα και για κοσκινομαντείες!

73 ΚΟΥΛΟΥΡΤΖΗΣ 59

74

75 60 Από τα μεσάνυχτα οι τεχνίτες στους φούρνους που άναβαν με ξύλα, ετοίμαζαν το προζύμι από μαγιά ψωμιού για τα κουλούρια, και το προζύμι από μαγιά που γινόταν από ρίζες ρεβιθιού για τα σιμίτια.οι μικροπωλητές με τους ταβλάδες στο κεφάλι ή με καλάθια, ξεχύνονταν στους δρόμους από τα ξημερώματα και μέχρι τις το πρωί ξεπουλούσαν.ήταν τα κουλούρια ένα νόστιμο κολατσιό για τους εργαζόμενους και η χαρά των παιδιών τις Κυριακές μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας. Ο κουλουρτζής δεν είναι επάγγελμα που έχει χαθεί. Εκείνο που πράγματι έχει χαθεί, είναι η γεύση των κουλουριών που οι παλιότεροι δεν ξεχνούν. Η νέα τεχνολογία εκμηδένισε τελείως τη νοστιμιά.

76 ΚΡΕΟΠΩΛΗΣ 61

77 62 Ο πλανόδιος κρεοπώλης έσφαζε συνήθως ο ίδιος πρόβατα, ζυγούρια και κατσίκια, τα έκοβε σε κομμάτια και κατέβαινε στην πόλη να τα πουλήσει.το φρεσκοσφαγμένο ζώο διατηρούνταν 24 ώρες.ψυγεία τότε δεν υπήρχαν. Για να το συντηρήσουν, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, το έβαζαν μέσα σε βαθιά πηγάδια. Έδεναν τα κομμάτια το κρέας με σχοινιά και τα κατέβαζαν στο βάθος του

78 πηγαδιού. Η δροσιά του νερού που υπήρχε μέσα στο πηγάδι το προφύλαγε απ' τη ζέστη και το συντηρούσε. Όσοι δεν είχανε πηγάδια, το βάζανε σε υπόγεια. το χειμώνα «έθαβαν» το σφαχτό μέσα στο χιόνι και κάθε φορά που ήθελαν, το ξέθαβαν. Αυτοί ήταν τότε οι τρόποι συντήρησης του κρέατος.τα ζώα σφάζονταν πρωί - πρωί. Με τη δροσιά ξεκινούσε ο κρεοπώλης τη γύρα. Έδενε με σχοινί δυο ξύλινες τάβλες στα πλαϊνά του αλόγου ή του μουλαριού και κρεμούσε απ τους ξύλινους γάντζους που υπήρχαν στο πάνω μέρος κάθε τάβλας μεγάλα κομμάτια κρέας.φορούσε έπειτα μιαν άσπρη ποδιά και γύριζε τις γειτονιές. Το καλοκαίρι, για να προφυλάξει το κρέας απ' τις μύγες και τα άλλα έντομα, είχε μια τρίχινη φούντα, φτιαγμένη από ουρά αλόγου, και μ' αυτήν τα έδιωχνε.φρόντιζε ιδιαίτερα την καθαριότητα διότι οι νοικοκυρές ήταν σχολαστικές. Καθώς έβγαιναν να ψωνίσουν έλεγχαν πρώτα την ποιότητα και την καθαριότητα και μετά διάλεγαν το κομμάτι που ήθελαν. Έπαιρνε την χαντζάρα ο κρεοπώλης, έκοβε όσο ήθελε η νοικοκυρά κι έπειτα ξεκρεμούσε απ' το πλάι του ζώου την παλάντζα και το ζύγιαζε.έτσι πουλιόταν το κρέας στις αστικές περιοχές μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, οπότε οι συνθήκες και η εξέλιξη το κατήργησαν. έπειτα στήθηκαν πάγκοι και αργότερα στεγάστηκαν οι κρεοπώλες σε ξύλινες παράγκες. ΛΟΥΚΟΥΜΑΤΖΗΔΕΣ 63

79

80 64 Οι λουκουματζήδες έκαναν τα λουκούμια. Χρησιμοποιούσαν αλεύρι, ζάχαρη, μαστίχα και μεταξύ αυτών άλλα υλικά και διάφορες αρωματικές ουσίες όπως βανίλια, κανέλα κ.α. Έβαζαν επίσης και χρωστικές ουσίες για να γίνονται πιο εμφανίσιμα. Τα αμύγδαλα και τα φουντούκια που βάζουν μέσα σήμερα είναι νεόφερτες και ξενόφερτες εφευρέσεις. Τα πιο γνωστά στο πανελλήνιο είναι τα Συριανά και τα Πατρινά. Η λουκουμόσκονη ήταν τριμμένη ζάχαρη που περιείχε αρκετή ποσότητα αλεύρου. Τα λουκούμια για να μην κολλούν μεταξύ τους, πασπαλίζονται με αυτή την σκόνη. Το λουκούμι, για πολλά χρόνια, στα καφενεία αποτελούσε ο καλύτερο κέρασμα και το πιο γλυκό έπαθλο του νικητή στην κολιτσίνα. Μετά τις παρελάσεις, οι κοινοτάρχες μοίραζαν λουκούμια στους μαθητές. Το λουκούμι, το παστέλι και το υποβρύχιο (βανίλια) στις μέρες μας έπαψαν να είναι είδος

81 κεράσματος και επίσης τις κατασκεύαζαν επί τόπου και δεν τις μετέφεραν από άλλο μέρος. 65 ΛΟΥΛΟΥΔΑΣ

82

83 66 Τις μικρές αλλά και τις μεγάλες χαρές του ανθρώπου, τις συμπληρώνει πάντα ένα λουλούδι. Βρίσκεται πάντα κοντά του, δίπλα του, για να του ομορφαίνει τη ζωή. Από τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι λάτρευαν τα λουλούδια. Τα πρόσφεραν στα αγαπημένα τους πρόσωπα αλλά και στους θεούς τους, στολίζοντας τα είδωλα, τ αγάλματα και τις εικόνες τους.έτσι το επάγγελμα του λουλουδά αναπτύχθηκε από τα αρχαία χρόνια. Σήμερα με την πρόοδο της γεωπονίας και της ανθοκομίας έχουμε λουλούδια όλες τις εποχές. Τα ανθοπωλεία και τα φυτώρια είναι οργανωμένες επιχειρήσεις και την παραδοσιακή φιγούρα του πλανόδιου λουλουδά τη βλέπουμε μόνο σε ορισμένα κέντρα διασκέδασης και καφετέριες.

84 ΛΟΥΣΤΡΟΣ 67

85

86 68 Παλιότερα που ο κόσμος περπατούσε σε χωμάτινους δρόμους, τα παπούτσια σκονίζονταν ή λασπώνονταν εύκολα. Τότε γνώρισε άνθηση και το επάγγελμα του λουστραδόρου. Αυτός μ' ένα κασελάκι μπροστά του, αληθινό κομψοτέχνημα, και γύρω του να κρέμονται οι βούρτσες και τα βερνίκια με τα διάφορα χρώματα, κάθονταν σ' ένα χαμηλό σκαμνάκι και περίμενε υπομονετικά. Για να προσελκύσει τους πελάτες γίνονταν ταχυδακτυλουργός ή χτύπαγε ρυθμικά το κασελάκι. Ο πελάτης πλησίαζε κι άπλωνε, όπως ήταν όρθιος, πρώτα το δεξί πόδι πάνω στην ειδική μεταλλική θέση της κασέλας κι έπειτα το άλλο. Έτσι άρχισε η "ιεροτελεστία" του βαψίματος.τώρα πια ο λούστρος έχει αντικατασταθεί από το βιομηχανικό προϊόν,το βερνίκι, με το οποίο μόνοι τους πια οι

87 άνθρωποι λουστράρουν τα παπούτσια. ΜΑΝΑΒΗΣ 69

88

89 70 Άλλος ένας γραφικός τύπος πλανόδιου επαγγελματία. «Μελιτζάνες, ντομάτες, κολοκυθάκια α α α». Περνούσε από τις γειτονιές με το γαϊδουράκι του και το κάρο του γεμάτο λαχανικά. Μα για να είναι γεμάτο ήταν οπωσδήποτε καλοκαίρι. Δεν υπήρχαν τα θερμοκήπια. Ο τρόπος που διαλαλούσε τα ζαρζαβατικά του ήταν μια τέχνη. Πολλές φορές δημιουργούσε και στίχους.στις μέρες μας υπάρχουν πολλοί λίγοι πλανόδιοι μανάβηδες στα χωριά,αλλά πιο πολύ έχει αντικατασταθεί από τα σούπερ μάρκετ.

90 ΜΠΑΚΑΛΗΣ 71

91

92 72 Πνιγμένος στα ράφια με τις κονσέρβες, τις ζάχαρες τα ζυμαρικά και όλα τα απαραίτητα για το μαγείρεμα της νοικοκυράς. Τα περισσότερα χύμα και αγορασμένα βερεσέ. Χωρίς ψυγείο, πουλούσε όλα τα βασικά είδη και τρόφιμα χύμα. Συνήθως, το μπακάλικο ήταν εμπορικό και καπηλειό. Σήμερα με τους όρους που διαμορφώθηκαν από την σύγχρονη οικονομία και την επικράτηση των σούπερ μάρκετ τα μπακάλικα χάθηκαν, εκτός από εκείνα τα λίγα που λειτουργούν ακόμα στα χωριά.

93 ΜΠΑΡΜΠΕΡΗΣ ΥΠΑΙΘΡΙΟΣ 73

94

95 74 Οι μπαρμπέρηδες της παλιάς εποχής ήταν δυο λογιών: Οι μαγαζάτορες μπαρμπέρηδες και οι υπαίθριοι μπαρμπέρηδες που είχαν το στέκι τους έξω από τα χάνια και τα μαγεριά, πάνω στο πεζοδρόμιο.με ένα μισοσπασμένο τραπέζι, μια ψευτοπολυθρόνα, ένα αξιοθρήνητο πινέλο, ο υπαίθριος μπαρμπέρης, με ένα ξυράφι που μάλλον γρατζούνιζε παρά ξύριζε ένα σαπούνι πράσινο της μπουγάδας, μια άσπρη πετσέτα, ψαλίδια, μια φτηνή κολόνια, πούδρα και καθρεφτάκι περιποιόταν τους πελάτες. Φορούσε την άσπρη ρόμπα του και περίμενε την πελατεία του που αποτελούσαν κυρίως περαστικοί. Η τιμή φυσικά για κάθε ξύρισμα ήταν πάμφθηνη, ανάλογη με την εμφάνιση του πελάτη. Τώρα πλέον δεν υπάρχει υπαίθριος μπαρμπέρης αλλά σύγχρονα κομμωτήρια.

96 ΜΥΛΩΝΑΣ 75

97

98 76 Μυλωνάδες στους παλαιότερους χρόνους λέγονταν αυτοί που εκμεταλλεύονταν τους μύλους και άλεθαν τα σιτηρά για να παράγουν αλεύρι. Όσους από τους μύλους κινούνται με αέρα τους έλεγαν ανεμόμυλους. Οι μύλοι λειτουργούσαν κυρίως το χειμώνα, και όπου υπήρχαν τρεχούμενα νερά λειτουργούσαν και το καλοκαίρι. Η εγκατάσταση του μύλου γινόταν συνήθως πλάι στις όχθες των ποταμών και όταν υπήρχαν ειδικές συνθήκες χτίζοντας διαδοχικά ο ένας κάτω από τον άλλον στη πλαγιά ενός βουνού όπου με τη βοήθεια μεγάλης ποσότητας τρεχούμενων νερών λειτουργούσαν διαδοχικά. Ο μυλωνάς περίμενε να φυσήξει ο κατάλληλος άνεμος για να θέσει σε λειτουργία το μηχανισμό του μύλου. Άπλωνε τα πανιά της φτερωτής μετέφερε μέσα στο μύλο τους καρπούς που επρόκειτο να αλεστούν, τους άδειαζε στην κοφινίδα που ήταν ένα ξύλινο κιβώτιο με πυραμιδωτή προς τα κάτω βάση, απ όπου έπεφτε μέσα στην κουβέρτα, ένα ξύλινο κιβώτιο, μορφής χαμηλού-πολυγωνικού πρίσματος που περιέβαλε τις μυλόπετρες, την ανώπετρα και την κατώπετρα. Ο μυλωνάς έχει φροντίσει από πριν να είναι καθαρές οι μυλόπετρες, κάνοντας μια διαδικασία που λεγόταν ξάλεσα. Αφού κάνει τις παραπάνω εργασίες ο μυλωνάς ρυθμίζει τις μυλόπετρες και αρχίζουν να αλέθουν. Στη συνέχεια ο μυλωνάς ζυγίζει το αλεύρι με τον κάμπανο (ζυγαριά εποχής ) και κρατεί τα αλεστικά, δηλαδή το αλεύρι για την πληρωμή του. Ο μυλωνάς είχε καθήκον να συντηρεί το μύλο του. Γι αυτό κατά τακτά διαστήματα έκανε έλεγχο στις μυλόπετρες και γενικά σε όλο το μηχανισμό του μύλου, ώστε να προλάβει τυχόν βλάβες και φθορές. Στη σύγχρονη εποχή το επάγγελμα του μυλωνά έχει εξαφανιστεί, γιατί και οι ανεμόμυλοι

99 δεν λειτουργούν πλέον. Το αλεύρι παράγεται σε υπερσύγχρονα εργοστάσια. Οι ανεμόμυλοι έχουν μείνει στα στέκια τους σαν ανάμνηση μιας παλιάς εποχής. Τα φτερά τους και η μηχανή τους έχουν σκουριάσει από τον χρόνο και μας θυμίζουν πόσο έχει εξελιχθεί η τεχνολογία για την εξυπηρέτηση του ανθρώπου. Ο μυλωνάς έχει αντικατασταθεί από μεγάλες βιομηχανίες, που κάνουν μαζικές παραγωγές. ΜΩΣΑΊΚΑΤΖΗΣ 77

100

101 78 Το μωσαϊκό,όπως το λέει και η λέξη είναι κατασκεύασμα από ψηφίδες και συνδετικά υλικά. Τα μωσαϊκά είναι παλαιά εφεύρεση και υπήρχαν και στην Αρχαιότητα. Στα Ρωμαϊκά λουτρά υπήρχαν μωσαϊκά. Την μεγάλη τους όμως ανάπτυξη την πήραν στη Βυζαντινή εποχή που οι χριστιανοί ζωγράφιζαν με ψηφίδες. Εκαναν τέλεια σχέδια και φιγούρες. Οι ψηφίδες δεν ήσαν χρωματισμένες πέτρες αλλά φυσικές έχρωμες.τις έκαναν κοματάκια διαφόρων μεγεθών που να μπορούν να χρησιμοποιούνται είτε ατόφια είτε με ελάχιστες επεμβάσεις. Ολα τα υλικά τα ανέβαζαν στα πατώματα είτε με παλάγκο, είτε με ζεμπίλια, είτε με τενεκέδες. Δουλειά δύσκολη και κουραστική. Η τεχνική αυτή αργότερα γινόταν με μηχανήματα. Ετσι έπαψαν τα σχέδια και αφού υπήρχε το τσιμέντο για να ομορφήνει το επένδυαν με μωσαϊκό. Οι ψηφίδες μαζί με άσπρο, κόκκινο, η κανονικό τσιμέντο στρώνονταν στο πάτωμα και με το μηχάνημα χτυπιόντουσαν να πάρουν τη θέση

102 τους στο πάτωμα ή στο έδαφος. Λειαίνονταν κατόπιν και έτσι καμάρωναν οι ιδιοκτήτες. Αμα έπρεπε να τελειώσει ακόμη και με λάμπα δούλευε για να μη του ξεραθεί το κράμα. Ο βοηθός του όμως που δεν καταλάβαινε από τέποια φώναζε γκρινιάρικα. Αφεντικό σήμερα θα φύγουμε ή αύριο!!! Και το αφεντικό του έλεγε.θα πείς τούτο το τραγουδάκι και θα τελειώσουμε. Γύρισα πόλεις και χωριά Είδα θεριά και φίδια Ποτέ μου δεν συνάντησα Ζεμπίλι με α...πίδια Σήμερα που βγήκαν τα εγχώρια ή εισαγόμενα πλακάκια, πλάκες Καρύστου και ντόπιες,τα μωσαϊκά πήγαν σε τρίτη ή τελευταία μοίρα. Δεν νομίζω κανείς τώρα να στρώνει το σπίτι του με μωσαϊκό. Μωσαϊκά με βότσαλα και κοχύλια και πάντα με σχέδια κάνουν στις αυλές των σπιτιών και επαύλεων μόνο για διακοσμητικούς σκοπούς. Αλλοι κάνουν ψάρια, χταπόδια, ελάφια, φίδια, πουλιά και ότι φαντασθεί το μυαλό του καλλιτέχνη μωσαϊκατζή. Ο μωσαϊκός ή μωσαϊκατζής με την παραδοσιακή έννοια τελείωσε και μάλλον για πάντα. ΝΕΡΟΥΛΑΣ 79

103

104 80 Παλιά που δεν υπήρχαν βρύσες μέσα στα σπίτια, ο νερουλάς αναλάμβανε την τροφοδότησή τους με νερό. Υπήρχε συνήθως ένας νερουλάς σε κάθε γειτονιά και είχε σταθερή πελατεία. Έκανε πολλά κοπιαστικά δρομολόγια και αμειβότανε περίπου 1 δεκάρα τον τενεκέ. Το επάγγελμα του νερουλά διατηρήθηκε μέχρι το 1930.Έπειτα αντικαταστάθηκε διότι έβαλαν βρύσες στα σπίτια και ο νερουλάς μετονομάστηκε σε υδραυλικός όπου ασχολιέται με τις κατάλληλες υποδομές της ύδρευσης.

105 ΝΤΙΒΑΝΑΣ 81

106

107 82 Ντιβανάς είναι ο κατασκευαστής ντιβανιών, κρεβατιών με συρματένιο δίκτυ. Επίσης, είναι και ο επιδιορθωτής ντιβανάς. Εμείς αυτόν θα περιγράψουμε που γύριζε στις γειτονιές με ένα ζεμπίλι με μια κουλούρα σύρμα, δύο τανάλιες, πένσες, καρφιά, σφυριά και μερικά άλλα εξαρτήματα. Στις γειτονιές που πήγαινε φώναζε και ξαναφώναζε ο ντιβανάς "ντιβάνια επισκευάζω" και ότι άλλο του ερχόταν στο μυαλό. Ήταν δύσκολη δουλειά γιατί τα ντιβάνια έστω και χαλαρωμένα χρησιμοποιούνται. Δεν είναι σαν τα πάνινα που σκίζονταν και έπεφτες στο πάτωμα. Η κυρά έβγαζε στην αυλή το ντιβάνι και αυτός σαν ειδικός του έριχνε την πρώτη ματιά και έκοβε ταρίφα. Μαντάμ να του βάλουμε ανοξείδωτο ή γαλβανιζέ σύρμα που να μη κόβεται και να μη σκουριάζει. Άμα είναι έτσι πάει τόσο, άμα είναι αλλιώς πάει τόσο κ.λπ. Η συμφωνία κλεινότανε και ο τεχνίτης μάστορας άρχιζε τη δουλειά. Έσφιγγε με κάποια μέγγενη τις άκρες, που τις τέντωνε να πάρουν την ευθεία του κρεβατιού και να μην κάνουν γούβα. Αυτό ήταν το στημόνι που λένε στον αργαλειό. Μετά έπαιρνε τα κάθετα σύρματα [υφάδια] και τα τέντωνε και αυτά και τα κάρφωνε στις σανίδες. Έβαζε και το στρώμα και έτσι η κυρά μπορούσε να κοιμηθεί και επί τέλους να τεντώσει τα πόδια της. Σήμερα και αυτός έχασε τη δουλειά του γιατί τα κρεβάτια είναι ξύλινα και κάτω από το στρώμα υπάρχουν σανίδες. Τα στρώματα είναι πολύ καλά, ανατομικά και έτσι έπαψε η ταλαιπωρία με τα σύρματα που λύγιζαν και που καμιά φορά τρυπούσαν και τα στρώματα.