Προτάσεις χρήσεων γης ελεύθερων χώρων και κτηριακού αποθέματος Λειτουργικές ενότητες Στην πρώτη ενότητα Στη δεύτερη ενότητα Στην τρίτη ενότητα

Transcript

1 1 Προτάσεις χρήσεων γης ελεύθερων χώρων και κτηριακού αποθέματος Η επιλογή, οργάνωση και ορθολογική χωροθέτηση των χρήσεων στο παρόν στρατηγικό σχέδιο είναι προϊόν προβληματισμών και συνδυασμού διαφορετικών παραμέτρων για την πλήρη μετατροπή του εγκαταλειμμένου χώρου περιστασιακών χρήσεων σε μητροπολιτικό πάρκο. Οι προτεινόμενες χρήσεις αφού αξιολογήθηκαν ως προς: την επιβάρυνση τους στην κυρίαρχη λειτουργία του πρασίνου, το κόστος δημόσιας δαπάνης, της συνθήκες επισκεψιμότητας, το βαθμός αλλοίωσης του ιστορικού χαρακτήρα του χώρου και τη συμβατότητα τους με τις περιβάλλουσες χρήσεις, αποφασίστηκε ότι θα πρέπει να καλύπτουν την περιβαλλοντική και κοινωνική πολυμορφία που απαιτεί ένας χώρος ενδιαφέροντος, να συνδυάζονται μεταξύ τους δυναμικά, να είναι ήπιας μορφής, συμβατές με τη λειτουργία του πρασίνου και την ιστορικότητα του τόπου, να στοχεύουν στην ανταποδοτικότητας τους και να λειτουργούν συμπληρωματικά με την τοπική οικονομία της περιοχής. Λειτουργικές ενότητες Οι ενδεικτικές χρήσεις προτείνεται να οργανωθούν σε τέσσερις λειτουργικές ενότητες, οι οποίες σχεδιάστηκαν με βάση την κυρίαρχη λειτουργία τους, ωστόσο συνδέουν εμπλεκόμενες δραστηριότητες ώστε να δημιουργείται ποικιλομορφία και ζωντάνια στο χώρο. Στην πρώτη ενότητα οργανώνονται ήπιες χρήσεις αναψυχής και ελεύθερου χρόνου, με καινοτόμο χαρακτήρα, που υποστηρίζουν την κυρίαρχη λειτουργία του πρασίνου, oμαδοποιούνται σε επιμέρους ενότητες με διακριτό σχεδιασμό και συνδυάζονται με ήπιες υποστηρικτικές οικονομικές δραστηριότητες. Όπως είναι διαδρομές περιπάτου, χώροι στάσης-αναψυχής, χώροι άθλησης, καινοτόμες αθλοπαιδιές, πρότυπες καλλιέργειες, χώροι εστίασης κ.λπ. Στη δεύτερη ενότητα οργανώνονται χρήσεις συμβατές με την ιστορικότητα του χώρου και τα διατηρητέα κτήρια και ο δημόσιος χαρακτήρας της ενότητας ενισχύεται με υπηρεσίες διοικητικές και πολιτισμού, ώστε να αποδοθεί ένας χώρος με ελεγχόμενη λειτουργία και ασφάλεια. Όπως είναι μουσειακοί-εκθεσιακοί χώροι, συναφείς διοικητικές υπηρεσίες, και υπαίθριοι τόποι που ανακαλούν τη μνήμη κ.λπ. Στην τρίτη ενότητα οργανώνονται χρήσεις πολιτισμού εκπαίδευσης υπηρεσιών με πρόθεση να ενισχυθούν και να αποκτήσουν δυναμική μέσα από την παρουσία της τοπικής κοινωνίας. Όπως είναι χώροι διοικητικών υπηρεσιών, άθλησης, ξενώνες, χώροι για επιλεγμένες οικονομικές δραστηριότητες, περίπτερα πληροφόρησης-εξυπηρέτησης κοινού κ.λπ.

2 2 Στην τέταρτη ενότητα οργανώνονται χρήσεις κυρίαρχα υπερτοπικές που απευθύνονται σε ολόκληρη την πόλη μέσω της δημιουργίας πόλων έλξης περιστασιακών επισκεπτών, χρήση που υφίσταται ούτως ή άλλως από την εγκατάλειψη του στρατοπέδου έως σήμερα. Τέτοιοι χώροι είναι χώροι για διοργανώσεις φεστιβάλ, καλλιτεχνικά ή αθλητικά γεγονότα και για εικαστικές ή άλλες υπερτοπικές θεματικές εκθέσεις. Οι προτεινόμενες χρήσεις ανταποκρίνονται μόνο σε μια ενδεικτική λίστα πιθανών χρήσεων. Περαιτέρω εξειδίκευση τους ακολουθεί με την πρόταση επανάχρησης των κτηρίων που αποτελεί μια προσπάθεια αποτύπωσης των σημερινών αναγκών της περιοχής και της πόλης. Κατάσταση διατήρησης κτιριακού αποθέματος Για την αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης των κτηρίων προηγήθηκε καταγραφή, ομαδοποίηση, αρίθμηση και ακολούθησε κατάταξη σε τρεις κατηγορίες. Ως κτήρια σε καλή κατάσταση χαρακτηρίστηκαν αυτά που έχουν συντηρηθεί έως ένα βαθμό και στεγάζουν κάποιες λειτουργίες, χωρίς όμως να έχει ελεχθεί η δομοστατική τους συμπεριφορά. Ως κτήρια σε μέτρια κατάσταση χαρακτηρίστηκαν αυτά που από μακροσκοπικό έλεγχο επιδέχονται στατικές ενισχύσεις και ως κτήρια σε κακή κατάσταση θεωρήθηκαν αυτά που έχουν υποστεί σοβαρές στατικές βλάβες, βρίσκονται υπό κατάρρευση, έχουν υποστεί πυρκαγιές και λεηλασίες των υποδομών και του οικοδομικού τους υλικού. Ο στρατηγικός σχεδιασμός κινείται στον άξονα της βελτίωσης του κτισμένου ισοζυγίου της περιοχής και βρίσκεται σε συμφωνία με τους όρους της Σύμβασης Παραχώρησης, σύμφωνα με τους οποίους οι προτεινόμενες νέες χρήσεις στεγάζονται σε υφιστάμενα κτίσματα και δεν προβλέπεται ανοικοδόμηση, πέραν των αναγκαίων προσθηκών για βοηθητικές εγκαταστάσεις. Συνεπώς προτείνεται η κατεδάφιση των ετοιμόρροπων κτηρίων, των κτηρίων που λόγω σοβαρών βλαβών απαιτούνται σημαντικές και οικονομικά ασύμφορες στατικές ενισχύσεις και των κτηρίων που λόγω ασήμαντου μεγέθους και μορφολογίας κρίνεται οικονομικά ασύμφορη οποιαδήποτε επένδυση για την αποκατάσταση και αξιοποίησή τους. Αντίθετα προτείνεται να διατηρηθούν τα κτήρια που επιδέχονται επισκευαστικές παρεμβάσεις για την αποκατάστασή τους ή είναι αξιόλογα ως προς την τυπολογία και την κατασκευή τους από αρχιτεκτονική άποψη και φυσικά η πρόταση δεν αφορά στα θεσμικά διατηρητέα κτήρια. Πρόταση επανάχρησης κτιρίων και εμβέλεια χρήσεων Στην πρόταση επανάχρησης των διατηρήσιμων κτηρίων οι χρήσεις χωροθετούνται σύμφωνα με την οργάνωση των λειτουργικών ενοτήτων και με βάση την

3 3 συμπληρωματικότητα και την συνέργεια των δραστηριοτήτων τόσο στον κτισμένο όσο και στον υπαίθριο χώρο Η ομαδοποίηση των κτηρίων ως προς τη χρήση τους, δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την οργάνωση του ελεύθερου χώρου γύρω από τα κτήρια σε γειτονιές, με τρόπο δυναμικό, πολυμορφικό και ευέλικτο, γεγονός που δίνει και το στίγμα για την περαιτέρω ανάπλαση των διακριτών αυτών περιοχών από τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς που θα ακολουθήσουν. Η εγκατάσταση των χρήσεων και ιδιαίτερα των χρήσεων πολιτισμού είναι δυνατόν να υποστηριχθεί από την συμμετοχή διαχειριστικών και χρηματοδοτικών σχημάτων φορέων του δημοσίου ώστε να δοθεί η δυνατότητα υλοποίησης της αποκατάστασης και επανάχρησης των διατηρητέων κυρίως κτηρίων, που ως εγχείρημα υπερβαίνει τις δυνατότητες του δήμου. Συνεπώς αποδίδονται στα κτήρια οι εξής προτεινόμενες χρήσεις: Στα δύο επιμήκη κτήρια στρατωνισμού (Α2,Α3) που είναι διατηρητέα ως προς το κέλυφος τους, προτείνεται να στεγαστούν δύο χρήσεις: στα ισόγεια των δύο κτηρίων τα Μουσεία Προσφυγικού Ελληνισμού και Εθνικής Αντίστασης με μόνιμες ή και περιοδικές εκθέσεις, ενώ στους ορόφους υπηρεσίες του δήμου. Η ανάμειξη των δύο χρήσεων θεωρείται συμπληρωματική και αρμονική, ενώ οι όποιες ενδεχόμενες συγκρούσεις θα συντελέσουν στην επιθυμητή κίνηση και ζωντάνια στα κτήρια, στην ασφάλεια και στην εξοικονόμηση λειτουργικών δαπανών. Οι δραστηριότητες προτείνεται να επεκταθούν και στον υπαίθριο χώρο των κτηρίων υποστηρίζοντας τον χαρακτήρα της περιοχής ως πολιτιστικό κέντρο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και ιστορικής μνήμης και με πρόθεση να καταστεί το νέο κέντρο του δήμου. Στις φυλακές (Φ), και το Οθωμανικό Τέμενος (Α1) που ως μνημείο-μουσείο του εαυτού του δεν επιδέχεται μόνιμων χρήσεων, προτείνεται να οργανωθούν υποδομές χώρων τεχνών-πολυμέσων και θεάματος, όπου ουσιαστικά δίνεται η δυνατότητα να αναπτυχθούν δράσεις με τη συμμετοχή πολιτιστικών φορέων και θεσμών της πόλης που δύναται να ενδιαφερθούν να μεταφέρουν δραστηριότητες τους στη περιοχή. Οι πολιτιστικές δραστηριότητες προτείνεται να αναπτυχθούν και στον περιβάλλοντα χώρο των κτηρίων, ώστε να αποκτήσει χαρακτήρα η περιοχή, ως καλλιτεχνικό κέντρο και πολιτιστικός προορισμός. Στους τρεις στάβλους (Β1,Β2,Β3) προτείνεται να στεγαστούν ξενώνες και πολυχώροι εναλλακτικού τουρισμού, που θα υποστηρίζουν δράσεις που σχετίζονται με τον εκπαιδευτικό επιστημονικό τουρισμό. Η ομαδοποίηση των τριών κτηρίων δεν περιλαμβάνει τον τέταρτο στάβλο (Β4) που έχει υποστεί ανεπανόρθωτες βλάβες από πυρκαγιά και ο οποίος προτείνεται αφού αποκατασταθεί να διαμορφωθεί κατάλληλα ως επισκέψιμος κήπος χρησιμοποιώντας το φυτικό υλικό για την συντήρηση της φύτευσης

4 4 του πάρκου. Ο μεγάλος ορθογώνιος ελεύθερος χώρος προτείνεται για την ανάπτυξη υπερτοπικών δραστηριοτήτων, ώστε η περιοχή να αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών από όλη τη χώρα ή και το εξωτερικό, υποστηρίζοντας έτσι τη χρήση αυτή. Στα κτήρια παράλληλης διάταξης Ζ1,Ζ2,Ζ3 προτείνεται να στεγαστούν χώροι άθλησης και εναλλακτικής άσκησης, με επέκταση των υπαίθριων δραστηριοτήτων σωματικής άσκησης όχι μόνον στους ελεύθερους χώρους γύρω από τα κτήρια αλλά και σε ολόκληρο το πάρκο. Στα κτήρια Γ1,Γ2,Γ3 που βρίσκονται σε γειτνίαση με προβλεπόμενο χώρο στάθμευσης, προτείνεται να στεγαστούν οργανωμένοι χώροι εστίασης και αναψυχής με ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων στον υπαίθριο χώρο, ενώ μικρά κυλικεία μπορεί να απαιτηθούν σε διάφορα σημεία των διαδρομών λόγω της μεγάλης έκτασης του πάρκου. Στο κτήριο Δ προτείνεται να στεγαστούν υπηρεσίες που σχετίζονται με τη διοίκηση του πάρκου και στα κτήρια Ν,Ν2 αποθήκες υλικών και τα μηχανήματα απαραίτητα για τη συντήρηση του πάρκου. Στο κτήριο Π προτείνεται να στεγαστεί το Kέντρο Αγωγής για το Περιβάλλον και την Αειφορία, με στόχο να φιλοξενήσει χώρους οργανωμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας και να συνδυαστεί η λειτουργία του με τον άμεσα υπαίθριο χώρο για εκθέσεις και εποχικές εναλλακτικές καλλιέργειες, που εν δυνάμει μπορούν να αναπτυχθούν και στο υπόλοιπο ελεύθερο χώρο το πάρκου, ενισχύοντας την παρουσία της βλάστησης και την περιβαλλοντική γνώση και ευαισθητοποίηση. Στα υπόλοιπα κτήρια Ν1, Ν3, Μ1, Λ1, Λ, Κ1, Κ και Χ προτείνεται να οργανωθούν χώροι, τους οποίους θα έχει τη δυνατότητα ο δήμος να μισθώνει σε νέους δημιουργούς, με σκοπό την ενίσχυση τομέων της οικονομικής δραστηριότητας της τοπικής κοινωνίας, αυστηρά χαμηλής όχλησης, προς την κατεύθυνση ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας. Οι δραστηριότητες αυτές που εν δυνάμει μπορούν να αναπτυχθούν και στον περιβάλλοντα χώρο των κτιρίων, θα πρέπει να εναρμονίζονται με τη νέα ταυτότητα του πάρκου και να δίνουν έμφαση στη δημιουργικότητα και την καινοτομία, ώστε η περιοχή να αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών από ολόκληρη την πόλη. Τα έσοδα από την μίσθωση των χώρων θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικά για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών του πάρκου. Η εγκατάσταση νέων χρήσεων στα κτήρια μπορεί να δημιουργεί προσδοκίες, αντιρρήσεις, και ανησυχίες στην τοπική κοινωνία και τους εμπλεκόμενους φορείς, το βέβαιον είναι όμως ότι θα επηρεαστεί σε βάθος χρόνου, από απρόβλεπτες ανάγκες ή απαιτήσεις των καιρών και του τόπου, καθώς θα εξελίσσεται ώσπου να πάρει οριστική μορφή μέσα από τις διεργασίες ωρίμανσης που είναι απαραίτητες για ένα τέτοιου μεγέθους εγχείρημα.

5 5 Ολοκληρώνοντας παραθέτω ένα σημαντικό ποσοτικό μέγεθος που αφορά στην πρόταση διαχείρισης του κτιριακού αποθέματος: από τα τ.μ. περίπου επιφάνειας που καταλαμβάνουν τα κτήρια προτείνεται να διατηρηθεί ένα κτιριακό απόθεμα επιφάνειας τ.μ. περίπου, γεγονός που αποδεικνύει ότι με το παρόν σενάριο διατήρησης του αδόμητου χώρου και επανάχρησης των κτιρίων επιτυγχάνεται τελικά ο μέγιστος βαθμός απόδοσης ελεύθερου χώρου, ως χώρου πρασίνου, στους πολίτες.