Τμήμα Κοινωνιολογίας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τμήμα Κοινωνιολογίας"

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σχολή Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Κοινωνιολογίας Θέμα πτυχιακής εργασίας: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΛΚΟΟΛ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Ν. ΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΛΑΜΗ ΕΛΕΝΗ ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2004

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ΠΡΟΛΟΓΟΣ 03 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ Εισαγωγή..04 Γενικά...07 Ο κοινωνικός αποκλεισμός ως κατάσταση..09 Ο κοινωνικός αποκλεισμός ως διαδικασία..10 Ο κοινωνικός αποκλεισμός ως αποστέρηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων...12 Ο κοινωνικός αποκλεισμός ως παρεμπόδιση συμμετοχής στα κοινωνικά και δημόσια αγαθά...14 Είναι ο κοινωνικός αποκλεισμός ένα νέο φαινόμενο;.15 Οι κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες στις μέρες μας...17 Λόγοι που οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό και τα Εθνικά Σχέδια Δράσης..18 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΛΚΟΟΛ ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ Γενικά Αίτια αλκοολισμού Επιπτώσεις του αλκοόλ στον άνθρωπο. Θετικές και αρνητικές..30 Ευεργετικές δράσεις του αλκοόλ Αρνητικές επιδράσεις του αλκοόλ στη σωματική υγεία του ανθρώπου Αλκοόλ και ήπαρ 35 Αλκοόλ και Στεφανιαία Νόσος Αλκοόλ και Καρκίνος του Μαστού Αλκοόλ και Οργανικά Συστήματα Αλκοόλ και Καρδιαγγειακά Νοσήματα Αλκοόλ και Κακοήθη Νεοπλάσματα Άλλα Νοσήματα Αρνητικές επιδράσεις του αλκοόλ στη Ψυχική

3 υγεία του ανθρώπου...41 Άλλα Ψυχικά Νοσήματα Κοινωνικές Επιπτώσεις του αλκοολισμού...43 Αλκοόλ και Τροχαία Ατυχήματα Στερητικό Σύνδρομο Οινοπνεύματος..47 Εμβρυϊκό Αλκοολικό Σύνδρομο..48 Εφηβικός Αλκοολισμός...50 Αλκοολικοί Τύποι και Φάσεις Αλκοολισμού..54 Αλκοολικοί Τύποι...54 Φάσεις Αλκοολισμού Προ - αλκοολική φάση.56 Φάση Εισαγωγής στον Αλκοολισμό (Αρχική Φάση)..56 Κρίσιμη Φάση...57 Χρόνια (Εξαρτητική) Φάση..57 Πρόληψη και Θεραπεία του Αλκοολισμού Κοινωνική Υποστήριξη..58 Πρωτοβάθμια Πρόληψη...59 Δευτεροβάθμια Πρόληψη.60 Τριτοβάθμια Πρόληψη.61 Κρατικοί Φορείς..62 ΚΕ.Θ.Ε.Α (Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων).64 Πρόγραμμα ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ.66 Πρόγραμμα 18ΑΝΩ.68 Συμβουλευτικός Θεραπευτικός Σταθμός για άτομα εξαρτημένα από αλκοόλ και φάρμακα του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης (Ψ.Ν.Θ.) 70 Εθνικά Σχέδια Δράσης.72 Συμπέρασμα.75 Βιβλιογραφία...7 6

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το αλκοόλ αποτελεί μια νόμιμη ναρκωτική ουσία, η οποία έχει εισβάλει σημαντικά στην καθημερινή μας ζωή. Δεν καταναλώνεται όπως παλαιότερα μόνο από ενηλίκους σε συγκεκριμένες εκδηλώσεις και συγκεντρώσεις, αλλά έχει συνδεθεί απόλυτα με τη διασκέδαση και καταναλώνεται ακόμα και από παιδιά πολύ μικρής ηλικίας, ακόμα και από την ηλικία των 11 ετών. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης συνήθως τονίζουν τις δυσάρεστες συνέπειες των ναρκωτικών ουσιών, όπως π.χ. κοκαΐνη, ηρωίνη, μαριχουάνα, χασίς, όχι όμως της αλκοόλης, παρ όλο που το αλκοόλ αποτελεί ένα είδος ναρκωτικού με τις δυσμενέστερες ίσως συνέπειες στον ανθρώπινο οργανισμό. Επίσης, το αλκοόλ και το πρόβλημα του αλκοολισμού ελάχιστες φορές έχουν απασχολήσει τα διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα, όμως αποτελούν πολύ ενδιαφέροντα κοινωνικά θέματα, τα οποία αφορούν άμεσα όλους μας. Όλα αυτά, καθώς επίσης και η αδιαφορία των συνανθρώπων μας για τις δυσμενείς επιπτώσεις του αλκοολισμού στον ανθρώπινο οργανισμό και την κοινωνία, αποτελούν τους λόγους που με ώθησαν να ασχοληθώ στην παρούσα εργασία με το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού, την ουσία της αλκοόλης, το πρόβλημα του αλκοολισμού και τις επιπτώσεις που έχει το αλκοόλ στη σωματική και ψυχική υγεία του χρήστη αλλά και στις κοινωνικές και επαγγελματικές του σχέσεις. Η βιβλιογραφία που σχετίζεται με το συγκεκριμένο θέμα είναι περιορισμένη, για το λόγο αυτό ως κύριες πηγές μελέτης αποτέλεσαν οι διάφορες ιστοσελίδες του διαδικτύου, οι οποίες όμως αναπτύσσουν πολύ ενδιαφέρουσες και σημαντικές πτυχές του φαινομένου. Το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού, η αλκοόλη και ο αλκοολισμός αποτελούν θέματα που σου παρέχουν τη δυνατότητα να προβείς σε εκτεταμένες αναλύσεις, ανεξάρτητα σε ποιόν άξονα του προβλήματος επικεντρώνεις την προσοχή σου. Βέβαια, στην ακόλουθη εργασία γίνεται αναφορά των σημαντικότερων σημείων που σχετίζονται με τον κοινωνικό αποκλεισμό και το αλκοόλ, αλλά θα με ενδιέφερε σημαντικά να ασχοληθώ με το πρόβλημα του αλκοολισμού πιο λεπτομερώς και σε μια άλλη μελλοντική εργασία.

5 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η έννοια του Κοινωνικού Αποκλεισμού μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν άγνωστη. Εμφανίστηκε στα επίσημα κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα τελευταία χρόνια, από τον Σεπτέμβριο του 1989, με την απόφαση των Υπουργών Κοινωνικών Υποθέσεων για τη μάχη ενάντια στα προβλήματα ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Έως τότε η έννοια αυτή ταυτιζόταν με την έννοια της φτώχειας. Οι παράγοντες που οδήγησαν στην ταχύτατη διάδοσή της ήταν οι ακόλουθοι: α) η υιοθέτησή της από την Ευρωπαϊκή Ένωση, β) η τοποθέτηση της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού ανάμεσα στις προτεραιότητες της κοινωνικής πολιτικής και γ) η διάθεση σημαντικών κοινοτικών πόρων για την εφαρμογή σχετικών προγραμμάτων. Στη συνέχεια η έννοια του κοινωνικού αποκλεισμού τέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος σε συνέδρια, σε συσκέψεις και απασχόλησε συχνά τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Άλλοι την ερμήνευσαν ως διαδικασία και άλλοι ως φαινόμενο, ως κατάσταση ακόμη και ως πολιτική. Δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος και τελικός ορισμός του κοινωνικού αποκλεισμού που να απορροφά και να καταργεί όλους τους υπόλοιπους. Αναλύοντας την έννοια του κοινωνικού αποκλεισμού αναφερόμαστε κυρίως σε εκείνο το φαινόμενο που κάποια άτομα για διάφορους λόγους (αδυναμία, προσωπική αποτυχία, κοινωνικές διαρθρώσεις, αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία) οδηγούνται στο περιθώριο, στερούνται τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα που η συγκεκριμένη κοινωνία θεωρεί βασικά, δεν συμμετέχουν στην παραγωγή και στην απόλαυση των κοινωνικών και δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και στην άσκηση της εξουσίας. Είναι άτομα οικονομικά εξαθλιωμένα, κοινωνικά στιγματισμένα και στερούνται κάθε δυνατότητα συμμετοχής στο πολιτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και οικονομικό πεδίο της κοινωνίας στην οποία ζουν. Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες ατόμων που θεωρούνται κοινωνικά αποκλεισμένες. Ορισμένες από αυτές είναι οι ακόλουθες. Φτωχοί, αλκοολικοί, χρήστες ναρκωτικών, φορείς του AIDS, αποφυλακισμένοι, Α.Μ.Ε.Α., μονογονεϊκές οικογένειες, οικονομικοί μετανάστες, παλιννοστούντες πρόσφυγες, άστεγοι, ανήλικοι παραβάτες, κάτοικοι αποβιομηχανοποιημένων περιοχών.

6 Στην εργασία αυτή θα μας απασχολήσει ο κοινωνικός αποκλεισμός και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι χρήστες της αλκοόλης. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι αλκοολικοί λόγω της βλαβερής τους συνήθειας χάνουν τη δουλειά τους, απομακρύνονται από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον καθώς αναπτύσσουν εχθρική συμπεριφορά και δεν συμμετέχουν σε κοινωνικές και πολιτισμικές δραστηριότητες, με αποτέλεσμα να οδηγούνται στο περιθώριο, να καταστρέφονται οικονομικά και να στιγματίζονται. Το δυσάρεστο είναι ότι, αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις παραμένουν ακόμη και όταν ο αλκοολικός έχει αποτοξινωθεί. Οι προσπάθειες κοινωνικής επανένταξης που καταβάλει συχνά δεν φέρουν αποτελέσματα καθώς το άτομο παραμένει στιγματισμένο για ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή του. Σημαντικές προσπάθειες πρόληψης, θεραπείας, αλλά και κοινωνικής επανένταξης των πρώην αλκοολικών και των πρώην χρηστών ναρκωτικών πραγματοποιούνται από κυβερνητικούς, μη κυβερνητικούς και εθελοντικούς φορείς. Στον Ελληνικό χώρο οι θεραπευτικές μονάδες είναι συνολικά είκοσι πέντε (25). Ο ρόλος των προγραμμάτων πρόληψης είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Την ίδρυση Κέντρων Πρόληψης έχει αναλάβει κυρίως ο Οργανισμός Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) σε συνεργασία με την τοπική Αυτοδιοίκηση. Σκοπό έχουν την αντικειμενική και πλήρη ενημέρωση καθώς και την ευαισθητοποίηση όλων των πολιτών και όχι μόνο αυτών που τους αφορά άμεσα το πρόβλημα. Αυτά τα προγράμματα απευθύνονται σε μαθητές, εκπαιδευτικούς, γονείς, εκπροσώπους της τοπικής κοινότητας και γενικότερα στο ευρύ κοινό. Από τη μεριά του το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων οργανώνει προγράμματα Αγωγής Υγείας, τα οποία απευθύνονται κυρίως σε μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Ορισμένα από τα θέματα που αναπτύσσουν είναι και η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών. Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ (Οργανισμός Απασχόλησης Ανθρώπινου Δυναμικού) παρέχει τη δυνατότητα εύρεσης εργασίας σε πρώην χρήστες, οργανώνει προγράμματα εκπαίδευσης και σεμινάρια για όλα τα επαγγέλματα και παρέχει κίνητρα στους εργοδότες να προσλάβουν απεξαρτημένα άτομα. Στόχο έχουν την κοινωνική επανένταξη αυτών των ατόμων, καθώς η εργασία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους χώρους κοινωνικοποίησης του ανθρώπου. Ορισμένοι από τους κρατικούς φορείς πρόληψης, θεραπείας και επανένταξης των πρώην χρηστών είναι το Κεντρικό Συμβούλιο Καταπολέμησης Ναρκωτικών (ΚΕΣΥΚΑΝΑ), το Τμήμα Καταπολέμησης Αλκοολισμού και Τοξικομανίας του Υπουργείου Υγείας Πρόνοιας, το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ), διάφορες Θεραπευτικές Κοινότητες (π.χ. «Ιθάκη», «Έξοδος», κ.α.), το

7 Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής Πρόγραμμα «Ιάσων», η Μονάδα Απεξάρτησης Τοξικομανών, Αλκοολικών του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αθηνών και το Κέντρο Άμεσης Ψυχολογικής Υποστήριξης. Σημαντικό ρόλο βέβαια ασκούν και οι μη κρατικοί φορείς, όπως για παράδειγμα ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός «Η Κοινότητα Μας», ο Πανελλήνιος Αντιναρκωτικός Αγώνας (ΠΑΝΤΑ), ο Σύνδεσμος Αποκατάστασης Τοξικομανών, το Σωματείο Βοήθειας Συνανθρώπων Μας Φιλήμων και πολλοί άλλοι. Είναι γνωστό ότι το πρόβλημα του κοινωνικού αποκλεισμού δεν συναντάται μόνο στη χώρα μας. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλα τα κράτη. Τον Δεκέμβριο του 2000 τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν να συντονίσουν τις ενέργειες τους προκειμένου να πετύχουν ένα θετικό αποτέλεσμα στην καταπολέμηση αυτού του προβλήματος. Κάθε κράτος μέλος θα έπρεπε να εφαρμόσει Εθνικά Σχέδια Δράσης που το καθένα θα είχε διάρκεια δύο (2) χρόνια. Το πρώτο Σχέδιο Δράσης πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2001 και το δεύτερο τον Ιούλιο του Οι σημαντικότεροι στόχοι των σχεδίων αυτών είναι οι ακόλουθοι: όλοι οι πολίτες να αποκτήσουν τη δυνατότητα συμμετοχής στην απασχόληση και να έχουν πρόσβαση στα δικαιώματα, στα αγαθά, στις υπηρεσίες και στους πόρους για μια αξιοπρεπή διαβίωση πρόληψη κινδύνων αποκλεισμού να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις πιο ευαίσθητες και ευπαθείς ομάδες και άμεση ενεργοποίηση και δράση όλων των σχετικών Σωματείων Μέσα από τα Σχέδια Δράσης αναδεικνύεται η συνέργια των χωρών για την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων που αφορούν την καταπολέμηση των ναρκωτικών καθώς και τη μεταφορά αποδοτικών θεραπευτικών μεθόδων και γνώσεων από τη μια χώρα στην άλλη. Ας αναφερθούμε όμως παρακάτω πιο αναλυτικά στο φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού, τονίζοντας κυρίως τους διάφορους ορισμούς που έχουν δοθεί για το συγκεκριμένο φαινόμενο, τα άτομα που θεωρούνται κοινωνικά αποκλεισμένα, τους λόγους που οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό και τα Εθνικά Σχέδια Δράσης.

8 Γενικά Η έννοια του κοινωνικού αποκλεισμού, όπως προαναφέρθηκε, για μεγάλο χρονικό διάστημα, ήταν συνδεδεμένη με την έννοια της φτώχειας. Η φτώχεια αποτελεί σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα που το ίδιο δημιουργεί άλλα προβλήματα. Για το λόγο αυτό ένας από τους κύριους στόχους του κάθε κράτους είναι η αντιμετώπιση της. Όμως, στη δεκαετία του 70, το διάστημα δηλαδή που σημειώνεται κοινωνική πρόοδος στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης παρατηρείται μείωση του ενδιαφέροντος για την καταπολέμηση του φαινομένου της φτώχειας. Αυτό είναι επακόλουθο της αντίληψης που επικράτησε ότι με την κοινωνική πρόοδο θα επέλθει οικονομική και κοινωνική άνοδος ακόμα και στα πιο φτωχά και αδύναμα άτομα της κάθε χώρας 1. Κάτι τέτοιο όμως ποτέ δεν απέδωσε. Αντίθετα, μπορούμε να πούμε ότι στα χρόνια που ακολούθησαν οι κοινωνικές ανισότητες επεκτάθηκαν σε μεγαλύτερα στρώματα του πληθυσμού, έγιναν πιο έντονες στα ήδη κοινωνικά και οικονομικά αποκλεισμένα άτομα και πήραν διαφορετική μορφή σύμφωνα με τις αλλαγές που σημειώθηκαν στο κοινωνικό οικονομικό περιβάλλον. Βέβαια κρίνεται απαραίτητο να σημειώσουμε ότι αυτό μάλλον οφείλεται στην οικονομική ύφεση της δεκαετίας του 80. Έτσι, όχι μόνο η οικονομική, κοινωνική, και πολιτική κατάσταση των αδύναμων και υπανάπτυκτων χωρών δεν βελτιώθηκε αλλά οδηγήθηκαν στο περιθώριο και άτομα που πριν το βιοτικό τους επίπεδο ήταν ικανοποιητικό και δεν αντιμετώπιζαν οικονομικά προβλήματα. Επιπλέον, τα δεδομένα της σύγχρονης εποχής έχουν αλλάξει. Η διαρκής ανάπτυξη της τεχνολογίας, η μετάβαση από τη βιομηχανική στη μεταβιομηχανική κοινωνία, ο ανταγωνισμός, η αλλοτρίωση είναι μερικά από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της σημερινής κοινωνίας. Επομένως, πρέπει να υιοθετηθούν νέες κοινωνικές πολιτικές για να επιτευχθεί ισορροπία στην κοινωνία, για να εξασφαλίσουν όλα τα μέλη της κοινωνίας ίσες δυνατότητες συμμετοχής σε όλους τους τομείς (υγεία, εκπαίδευση, εργασία, κατοικία, κ.α.) και για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ανόδου του συνολικού βιοτικού επιπέδου στην κοινωνία. Κάθε χώρα διαθέτει το δικό της τύπο κοινωνίας και συγκεκριμένο κοινωνικό σύστημα αντιμετώπισης των κοινωνικών προβλημάτων. Και γι αυτό οι κοινωνικές πολιτικές που υιοθετούνται για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Παρ όλα αυτά παρατηρούνται και κάποιες γενικές τάσεις για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου. 1 Βλ. σχετ. Κούλα Κασιμάτη, Κοινωνικός Αποκλεισμός:Η Ελληνική Εμπειρία, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 1998, σελ. 13.

9 Έτσι, οι οπαδοί του Κράτους Πρόνοιας υποστηρίζουν ότι το κράτος με την παρέμβασή του μπορεί να μειώσει τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες αναδιανέμοντας το εισόδημα. Οι επικριτές του, όμως, από την άλλη πλευρά, ισχυρίζονται ότι το Κράτος Πρόνοιας με τη ξεχωριστή προστασία και βοήθεια που παρέχει στα αδύναμα μέλη της κοινωνίας, το μόνο που επιτυγχάνει είναι ο στιγματισμός αυτών των ατόμων και η προσωρινή λύση των άμεσων προβλημάτων τους και όχι η εξάλειψη των αιτιών που τα οδηγούν στον αποκλεισμό. Επομένως, η αντιμετώπιση των προβλημάτων τους είναι επιφανειακή και όχι ουσιαστική. Μεταξύ αυτών των ακραίων τάσεων υπάρχει και η «μέση οδός». Σύμφωνα με αυτήν η δημόσια πρόνοια απευθύνεται σε ολόκληρη την κοινωνία και όχι σε συγκεκριμένα τμήματα του πληθυσμού. Μόνο σε ιδιαίτερες περιπτώσεις το Κράτος Πρόνοιας λαμβάνει μέτρα για μία μόνο συγκεκριμένη ομάδα. Με αυτόν τον τρόπο δεν στιγματίζονται τα άτομα που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση και χρειάζονται βοήθεια. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί ο ίδιος ο στιγματισμός αναπαράγει νέες κοινωνικές διακρίσεις στα άτομα που είναι ήδη αποκλεισμένα 2. Στις μέρες μας η δράση του Κράτους Πρόνοιας είναι περιορισμένη. Αυτό οφείλεται κυρίως στον Διεθνή ανταγωνισμό. Το κεφάλαιο έχει συσσωρευτεί στις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες με αποτέλεσμα να αυξάνεται όλο και περισσότερο ο αριθμός των κοινωνικά αποκλεισμένων. Το εισόδημά δεν αναδιανέμεται πλέον μέσω της φορολογίας και έτσι οι πόροι του κοινωνικού κράτους είναι ελάχιστοι. Από τη δεκαετία του 70, το φαινόμενο της φτώχειας απασχόλησε τη χώρα μας όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο δράσης και εφαρμογής κοινωνικών πολιτικών για την αντιμετώπιση της. Για να αντιμετωπισθεί ένα φαινόμενο αποτελεσματικά απαραίτητη κρίνεται η συλλογική δράση όλων των φορέων, κυβερνητικών, μη κυβερνητικών και εθελοντικών που σχετίζονται με το συγκεκριμένο πρόβλημα. Ο κάθε φορέας από μόνος του είναι αδύνατο να επιφέρει τα ίδια αποτελέσματα με αυτά που όλοι μαζί σε συνεργασία μπορούν να επιτύχουν. Ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα ακολούθησε τις πρακτικές, τις πολιτικές και τα προγράμματα που εφαρμόστηκαν και στα άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι πρώτες προσπάθειες υιοθέτησης του όρου «Κοινωνικός Αποκλεισμός» δεν έγιναν από το πεδίο της επιστήμης. Οι κλάδοι που αρχικά μελέτησαν την σημασία του όρου, τις διαστάσεις, την έκταση και τις μορφές του κοινωνικού αποκλεισμού ήταν η πολιτική, η δημοσιογραφία και οι διάφοροι Διεθνείς Οργανισμοί, ιδιαίτερα η Ευρωπαϊκή Ένωση που επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την ελληνική πολιτική. Ο κάθε τομέας από αυτούς έχει αναπτύξει μια δικιά του θεωρία 2 Βλ. σχετ. Κούλα Κασιμάτη, Κοινωνικός Αποκλεισμός: Η Ελληνική Εμπειρία, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 1998, σελ. 19.

10 για την ερμηνεία αυτού του φαινομένου και γι αυτό δεν υφίσταται μόνο ένας συγκεκριμένος ορισμός του κοινωνικού αποκλεισμού. Η κάθε θεωρία εστιάζει την προσοχή της σε διαφορετικό σημείο από τις άλλες. Η συνύπαρξη αυτή φανερώνει τον πολυδιάστατο και πολύπλοκο χαρακτήρα του φαινομένου. Εξάλλου, ο κάθε ορισμός που υιοθετείται για την έννοια του κοινωνικού αποκλεισμού, μας προτρέπει σε διαφορετική μορφή πολιτικής δράσης για την αντιμετώπιση του. Ο κοινωνικός αποκλεισμός ως κατάσταση Στον καθημερινό λόγο, ο όρος «Κοινωνικός Αποκλεισμός» αναφέρεται σε μία κατάσταση διαβίωσης σε συνθήκες ανέχειας καθώς επίσης και διαβίωσης στο περιθώριο της κοινωνίας με όλη την ασάφεια και την σχετικότητα που χαρακτηρίζουν τις έννοιες «συνθήκες ανέχειας» και «κοινωνικό περιθώριο». Τα κοινωνικά αποκλεισμένα άτομα είναι αυτά που η ζωή τους οδηγεί στο περιθώριο εκεί όπου τα κοινωνικά δικαιώματα καταργούνται στην πράξη και οι αρνητικές συνέπειες του στιγματισμού γίνονται όλο και πιο έντονες. Αυτά τα άτομα στερούνται κάθε δικαίωμα πρόσβασης και συμμετοχής στις κοινωνικές υπηρεσίες αλλά και απόκτησης κάθε είδους αγαθών που έχει στη διάθεση της η πλειοψηφία των πολιτών 3. Πραγματικά, μπορούμε να επισημάνουμε ότι o παραπάνω ορισμός είναι έγκυρος και περιγράφει ικανοποιητικά το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού. Η διαβίωση των κοινωνικά αποκλεισμένων ατόμων χαρακτηρίζεται από συνθήκες ανέχειας όπου επικρατεί η φτώχεια, η πείνα, η ανεργία, η δυστυχία και η στέρηση ακόμη και των απαραίτητων υλικών αγαθών διαβίωσης. Τα άτομα αυτά συνήθως είναι άστεγα ή διαμένουν σε κατοικίες με άθλιες και ανθυγιεινές συνθήκες. Συνήθως, κατοικούν σε συγκεκριμένες κακόφημες γειτονιές της πόλης. Το Σύνταγμα στη θεωρία μπορεί να εγγυάται ίσα κοινωνικά δικαιώματα για όλους τους πολίτες στην πράξη όμως αυτό δεν ισχύει. Υπάρχει ένα τμήμα του πληθυσμού που αδυνατεί να έχει ουσιαστική πρόσβαση στα κοινωνικά αγαθά και στις υπηρεσίες. Λέγοντας κοινωνικά αγαθά και υπηρεσίες αναφερόμαστε κυρίως στις διάφορες παροχές του κράτους προς τους πολίτες, όπως περίθαλψη, στέγη, εκπαίδευση και ασφάλεια. Πράγματι, η πρόσβαση των ευπαθών ομάδων, για παράδειγμα στον τομέα της εκπαίδευσης ή της περίθαλψης, δεν είναι ίδια με τις άλλες κοινωνικές τάξεις. Τα παιδιά των ευπαθών ομάδων λόγω των άσχημων συνθηκών διαβίωσης αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το σχολείο σε 3 Βλ. σχετ. Γιώργος Τσιάκαλος, Κοινωνικός Αποκλεισμός: Η Ελληνική Εμπειρία, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 1998, σελ. 46.

11 πολύ μικρή ηλικία και να μπουν στον εργασιακό χώρο για να συνεισφέρουν οικονομικά στην οικογένεια. Καθώς, όμως, είναι ανειδίκευτα και χαρακτηρίζονται από χαμηλό μορφωτικό επίπεδο απασχολούνται κυρίως σε ανθυγιεινά επαγγέλματα με χαμηλές οικονομικές ή άλλου είδους απολαβές. Παρατηρούμε λοιπόν, ότι είναι πολύ δύσκολο για ένα άτομο που ζει στο περιθώριο της κοινωνίας ή ανήκει σε χαμηλή κοινωνική τάξη να αντεπεξέλθει στις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης και να αναρριχηθεί κοινωνικά, επαγγελματικά και οικονομικά. Επιπλέον, τα περιθωριοποιημένα αυτά άτομα στιγματίζονται αρνητικά και βιώνουν όλες τις αρνητικές συνέπειες του στιγματισμού. Όπως είναι γνωστό, όταν κάποιο άτομο γνωρίσει το στιγματισμό τότε παραμένει στιγματισμένο και για ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή του ακόμα και όταν ξεφύγει από την κατάσταση από την οποία προήλθε ο στιγματισμός του. Το στιγματισμένο άτομο βιώνει καθημερινά διακρίσεις και ανισότητες εις βάρος του και στερείται δυνατότητες πρόσβασης στα διάφορα πεδία της κοινωνικής ζωής. Έτσι, αναπτύσσονται συναισθήματα κατωτερότητας, αισθήματα κοινωνικής αποτυχίας και χάνουν τον αυτοσεβασμό και την αξιοπρέπεια τους. Στην εποχή μας, ο στιγματισμός σχετίζεται με την συνύπαρξη δημόσιας και ιδιωτικής πρόνοιας, που αυτή η συνύπαρξη με τη σειρά της αναπαράγει νέες κοινωνικές διακρίσεις στους ήδη αποκλεισμένους 4. Ο παραπάνω ορισμός του κοινωνικού αποκλεισμού, ο οποίος χρησιμοποιείται στον καθημερινό λόγο, δίνει σημαντικά στοιχεία για την έννοια αυτού του φαινομένου. Όμως, χαρακτηρίζεται από έλλειψη ερμηνευτικής αξίας και προγνωστικής ικανότητας, τα οποία είναι απαραίτητα στοιχεία στο χώρο της επιστήμης ώστε να αποκτά ένας όρος χρηστική αξία. Επομένως, θα πρέπει να αναζητήσουμε ένα νέο ορισμό του κοινωνικού αποκλεισμού, ο οποίος θα ικανοποιεί τις ανάγκες της επιστήμης και θα μπορεί να χρησιμοποιείται στο χώρο των κοινωνικών επιστημών. Ο κοινωνικός αποκλεισμός ως διαδικασία Στην Πράσινη Βίβλο της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων δεν υπάρχει σαφής και συγκεκριμένος ορισμός για το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού αλλά ταυτίζεται με την έννοια της φτώχειας και της περιθωριοποίησης. Εντούτοις, γίνεται μια απλή περιγραφή του φαινομένου με κύρια αναφορά στα αίτια και στις όψεις του, και αυτό έχει 4 Βλ. σχετ. Ιορδάνης Παπαδόπουλος, Κοινωνικές Ανισότητες και Κοινωνικός Αποκλεισμός, Εκδόσεις «ΕΞΑΝΤΑΣ», Αθήνα, 1998, σελ.99.

12 ως αποτέλεσμα να μην διαφέρει σημαντικά ο ορισμός που δίνεται στην Πράσινη Βίβλο με τον μη επιστημονικό ορισμό που χρησιμοποιείται στον καθημερινό λόγο. Η μόνη διαφορά που παρατηρείται αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντική είναι ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός στην Πράσινη Βίβλο αναφέρεται ως διαδικασία που οδηγεί στη φτώχεια και στην περιθωριοποίηση. Δεν περιορίζεται μόνο στην αναφορά για ελάχιστες οικονομικές απολαβές από την εργασία αλλά κάνει λόγο για τις δυσκολίες και τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν κάποια άτομα ή κοινωνικές ομάδες στον τομέα της εργασίας, της εκπαίδευσης, της στέγασης, της υγείας και της πρόσβασης σε διάφορες υπηρεσίες. Στο πλαίσιο της «Στοχοθετημένης Κοινωνικο Οικονομικής Έρευνας» της Ευρωπαϊκής Ένωσης το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού αποκτά μια διαφορετική σημασία 5. Γίνεται μια διάκριση μεταξύ του κοινωνικού αποκλεισμού που αφορά ολόκληρη την κοινωνία και του κοινωνικού αποκλεισμού που αφορά άτομα και συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Στην πρώτη περίπτωση ταυτίζεται «με την απώλεια της κοινωνικής συνοχής», δηλαδή με την χαλάρωση των δεσμών σύνδεσης του κοινωνικού συνόλου, αφού η συνεκτικότητα απαιτεί τη συμμετοχή όλων και την κατοχύρωση αυτής της συμμετοχής και στη δεύτερη ταυτίζεται «με μία προοδευτική διαδικασία περιθωριοποίησης που οδηγεί σε οικονομική εξαθλίωση και σε διάφορες μορφές κοινωνικής και πολιτισμικής μειονεκτικότητας». Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, ο κοινωνικός αποκλεισμός δεν είναι κατάσταση αλλά διαδικασία και πιο συγκεκριμένα προοδευτική διαδικασία περιθωριοποίησης 6. Τα κοινωνικά αποκλεισμένα άτομα είναι συνήθως άνεργα ή υποαπασχολούνται. Επομένως, το εισόδημα τους είναι ανεπαρκές ή τόσο περιορισμένο ώστε είναι αδύνατη η ικανοποίηση ακόμη και των απαραίτητων βιοτικών αναγκών. Πρόκειται για οικονομικά εξαθλιωμένα άτομα που η κατάστασή τους όλο και χειροτερεύει καθώς οι ευκαιρίες οικονομικής ανόδου και εξέλιξης είναι ελάχιστες αν όχι ανύπαρκτες. Κι αυτό, λόγω της ανεργίας που μαστίζει ακόμα και τις προηγμένες χώρες, του στιγματισμού που φέρουν αυτά τα άτομα και του γεγονότος ότι δεν έχουν καμία εξειδίκευση. Η προσωπικότητα ενός ατόμου αλλά και οι κοινωνικές του σχέσεις διαμορφώνονται κυρίως μέσα στον εργασιακό του χώρο. Επομένως, όταν κάποιος δεν εργάζεται, τότε είναι αυτονόητο να αντιμετωπίζει προβλήματα και στους υπόλοιπους τομείς της ζωής του. Οι κοινωνικές του επαφές και δραστηριότητες είναι περιορισμένες. Λόγω των 5 Βλ. σχετ. Γιώργος Τσιάκαλος, Κοινωνικός Αποκλεισμός: Η Ελληνική Εμπειρία, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 1998, σελ Βλ. σχετ. Γιώργος Τσιάκαλος,, Κοινωνικός Αποκλεισμός: Η Ελληνική Εμπειρία, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 1998, σελ.53.

13 οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει, απομονώνεται στον εαυτό του, μακριά από τον κοινωνικό του περίγυρο. Οι δυνατότητες ανόδου του μορφωτικού του επιπέδου είναι ελάχιστες γιατί δεν διαθέτει τους απαραίτητους (κυρίως οικονομικούς) πόρους για την εκπαιδευτική του σταδιοδρομία ή αναγκάζεται να εγκαταλείψει το σχολείο σε μικρή ηλικία για την εύρεση εργασίας. Βλέπουμε λοιπόν ότι, πρόκειται για μία διαδικασία περιθωριοποίησης που βιώνει το άτομο και οι αρνητικές της συνέπειες γίνονται συνεχώς πιο έντονες και επιβλαβείς. Ο ορισμός αυτός δεν περιέχει καμία αναφορά για τα πιθανά αίτια αυτής της διαδικασίας και αυτό αποτελεί ένα σημαντικό μειονέκτημα. Ο κοινωνικός αποκλεισμός ως αποστέρηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων Από μία άλλη πλευρά προσέγγισης της έννοιας του κοινωνικού αποκλεισμού, από την πλευρά του Παρατηρητηρίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο ορισμός του κοινωνικού αποκλεισμού θεμελιώνεται σε ανθρώπινα δικαιώματα και όχι σε οικονομικά δεδομένα όπως παρατηρείται σε προηγούμενες θεωρητικές προσεγγίσεις 7. Δηλαδή κοινωνικά αποκλεισμένες θεωρούνται οι ομάδες ανθρώπων που αποστερούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα είτε από δική τους ανικανότητα είτε από λανθασμένη επιλογή ως αποτέλεσμα προηγούμενων αποκλεισμών (π.χ. από την εκπαίδευση). Στον ορισμό του Παρατηρητηρίου συνδέεται η κατοχή και η χρήση των κοινωνικών δικαιωμάτων με την έννοια του πολίτη. Αυτό γίνεται αντιληπτό ως εξής: κοινωνικά αποκλεισμένοι μπορεί να είναι μόνο πολίτες ή η απόκτηση των πολιτικών δικαιωμάτων προηγείται από τα κοινωνικά δικαιώματα. Να σημειωθεί ότι τα σημαντικότερα από τα ανθρώπινα δικαιώματα αφορούν το δικαίωμα του φύλου, της ηλικίας, της εκπαίδευσης, της στέγασης, της οικογενειακής ζωής, του τόπου διαμονής, της υγείας, της απασχόλησης, της νομικής υποστήριξης, της πληροφόρησης, του περιβάλλοντος, της δημιουργίας, της κοινότητας, της διαφοράς, της άμυνας στη συμβολική βία και την καταστολή, της αντίστασης στα «αναπτυξιακά» πρότυπα και στην κατανάλωση, της πολιτιστικής ιθαγένειας σε ένα πολυπολιτισμικό περίγραμμα συμπεριφοράς και της άμεσης δημοκρατίας. Βέβαια, ο ακριβής αριθμός και το περιεχόμενο των κοινωνικών δικαιωμάτων δεν είναι δεδομένα και ακριβώς προσδιορισμένα αλλά είναι αποτέλεσμα πολλαπλών και μακροχρόνιων 7 Βλ. σχετ. Γιώργος Τσιάκαλος,, Κοινωνικός Αποκλεισμός: Η Ελληνική Εμπειρία, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 1998, σελ.55.

14 πολιτικών αγώνων και συγκρούσεων. Γι αυτό, άλλωστε, παρατηρούνται διαφορές ως προς τη διατύπωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανάλογα με τη χώρα και την ιστορική περίοδο στην οποία αναφερόμαστε. Ο Kant προέτρεπε να συνοψισθούν τα δικαιώματα του ανθρώπου σε ένα, στο «δικαίωμα να ζεις», προγράφοντας σε αυτό την αξιοπρεπή αναπαραγωγή του ανθρώπου ως συνόλου. Η περιορισμένη πρόσβαση ενός ατόμου στα βασικά κοινωνικά δικαιώματα καθιστά αδύνατη τη συμμετοχή του ατόμου ως «ολοκληρωμένου» πολίτη στην κοινωνία. Δηλαδή δεν απολαμβάνει ικανοποιητικό εισόδημα, δεν συμμετέχει στην εκπαίδευση, δεν έχει δυνατότητα πρόσβασης στην περίθαλψη και αδιαφορεί τελείως για τα πολιτικά του δικαιώματα. Αν ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού δεν συμμετέχει ενεργά στην κοινωνία, τότε απειλείται η οικονομική και κοινωνική συνοχή της συγκεκριμένης κοινωνίας. Ο Gr. Room σε σχέση με τα κοινωνικά δικαιώματα προσδιορίζει τον κοινωνικό αποκλεισμό «ως έλλειψη ενός ελάχιστου επιπέδου ζωής και της πρόσβασης στις μείζονες κοινωνικές και επαγγελματικές ευκαιρίες της κοινωνίας, με άλλα λόγια, ως ατελή εφαρμογή δικαιωμάτων». Αυτή η αντίληψη διαπερνά τα περισσότερα κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ παρόμοιες θέσεις προτείνονται και από άλλους θεωρητικούς 8. Για την επίτευξη της συνοχής απαραίτητη κρίνεται η εξασφάλιση των βασικών αγαθών και των κοινωνικών δικαιωμάτων για όλους τους κοινωνικά αποκλεισμένους ανθρώπους. Εγγυητής των κοινωνικών δικαιωμάτων αποτελεί το Κράτος Πρόνοιας με την παροχή των κοινωνικών του υπηρεσιών. Η έννοια των κοινωνικών δικαιωμάτων και του Κράτους Πρόνοιας έκανε την εμφάνιση της παράλληλα με την ανάπτυξη της μισθωτής κοινωνίας. Μέσα από συλλογικές κινητοποιήσεις οι εργαζόμενοι πέτυχαν την εξασφάλιση των βασικών κοινωνικών τους δικαιωμάτων και την απολαβή ορισμένων κοινωνικών υπηρεσιών που παρέχει το Κράτος Πρόνοιας. Αρχικά, όμως, για να έχει κάποιο άτομο κοινωνικά δικαιώματα θα έπρεπε να συμμετέχει μακροχρόνια στη μισθωτή εργασία. Επίσης, όπως όλοι γνωρίζουμε, η είσοδος των γυναικών στην παραγωγή πραγματοποιήθηκε σταδιακά τα τελευταία χρόνια 9. Επομένως, πρόσβαση στα δικαιώματα είχαν μόνο οι άνδρες. Αργότερα, με την ανάπτυξη του Κράτους Πρόνοιας απέκτησαν κάποια δικαιώματα και οι γυναίκες, ως σύζυγοι των ανδρών. Σήμερα, οι γυναίκες έχουν εισέλθει ενεργά στο χώρο της εργασίας και επομένως έχουν τη 8 Βλ. σχετ. Γαβριήλ Αμίτσης και Γιώργος Κατρούγκαλος, Κοινωνικές Ανισότητες και Κοινωνικός Αποκλεισμός, Εκδόσεις «ΕΞΑΝΤΑΣ», Αθήνα, 1998, σελ Βλ. σχετ. Χάρη Συμεωνίδου, Κοινωνικές Ανισότητες και Κοινωνικός Αποκλεισμός, Εκδόσεις «ΕΞΑΝΤΑΣ», Αθήνα, 1998, σελ.348.

15 δυνατότητα συμμετοχής στις παρεχόμενες υπηρεσίες του Κράτους Πρόνοιας και στα κοινωνικά δικαιώματα ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας. Ο κοινωνικός αποκλεισμός ως παρεμπόδιση συμμετοχής στα κοινωνικά και δημόσια αγαθά Το Συμβούλιο της Ευρώπης προτείνει έναν άλλο ορισμό του κοινωνικού αποκλεισμού, ο οποίος είναι επιστημονικά θεμελιωμένος, έχει χρηστική αξία και αποσυνδέει το συγκεκριμένο φαινόμενο από τις μορφές της φτώχειας και της περιθωριοποίησης. Ως κοινωνικός αποκλεισμός λοιπόν ορίζεται η παρεμπόδιση συμμετοχής ορισμένων ανθρώπων ή ομάδων ανθρώπων στα κοινωνικά και δημόσια αγαθά 10, όπως είναι για παράδειγμα, η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη, η συμμετοχή στο πολιτικό γίγνεσθαι, κ.λπ.. Η μη δυνατότητα χρήσης αυτών των αγαθών, συνήθως, οδηγεί στην οικονομική ανέχεια και την περιθωριοποίηση. Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι τόσο μια κατάσταση όσο και μια διαδικασία. Τα άτομα μιας κοινωνίας δεν απορροφούν στον ίδιο βαθμό τα δημόσια και κοινωνικά αγαθά. Υπάρχουν άτομα που κάνουν ελάχιστη χρήση αυτών των αγαθών και άτομα που εκμεταλλεύονται στο μέγιστο δυνατό βαθμό αυτές τις παροχές. Όσοι καταναλώνουν μικρό μέρος του δημόσιου και του κοινωνικού πλούτου έχουν περισσότερες πιθανότητες να οδηγηθούν σε συνθήκες φτώχειας και ανέχειας. Άλλες ομάδες ανθρώπων αποκλείονται από τα κοινωνικά και δημόσια αγαθά δια νόμου, π.χ. μετανάστες, πρόσφυγες, άλλες αποκλείονται εμμέσως, π.χ. μη αναγνώριση των επαγγελματικών εφοδίων των προσφύγων, ενώ δεν σπανίζουν και οι περιπτώσεις όπου η ύπαρξη κάποιων παραγόντων αφαιρεί σε ορισμένα άτομα τη δυνατότητα συμμετοχής στα συγκεκριμένα αγαθά, π.χ. άτομα με ειδικές ανάγκες. Επιπλέον, άτομα ανώτερων οικονομικά τάξεων δεν κάνουν χρήση του δημόσιου και κοινωνικού πλούτου. Όμως, δεν μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για κοινωνικά αποκλεισμένα άτομα γιατί δεν παρεμποδίζονται να συμμετέχουν σ αυτά τα αγαθά, αλλά με δική τους επιλογή καταφεύγουν σε ιδιωτικές υπηρεσίες, καθώς πιστεύουν ότι η ποιότητα τους είναι καλύτερη και έχουν την οικονομική δυνατότητα να παρέχουν χρηματικά ποσά για την ικανοποίηση των αναγκών τους. Ενώ, αντίθετα, η πλειοψηφία του πληθυσμού αδυνατεί να διαθέσει μέρος του εισοδήματος για αγαθά που επίσης παράγονται και προσφέρονται δωρεάν σε όλους τους πολίτες από την οργανωμένη κοινωνία. Ορισμένα αγαθά 10 Βλ. σχετ. Γιώργος Τσιάκαλος,, Κοινωνικός Αποκλεισμός: Η Ελληνική Εμπειρία, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 1998, σελ.58.

16 πρέπει να παρέχονται σε όλους τους ανθρώπους (δηλαδή να είναι δημόσια), ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση, γιατί είναι απαραίτητα για την αξιοπρεπή διαβίωσή τους. Εξάλλου, η ποσότητα των αγαθών που παράγεται και οι υπηρεσίες που προσφέρονται επαρκούν για ολόκληρη την κοινωνία και δεν είναι απαραίτητο να ζει κανείς στη φτώχεια και την οικονομική εξαθλίωση. Παρόλα αυτά, όμως, υπάρχουν οικογένειες που αποστερούνται ακόμη και τα αναγκαία δημόσια και κοινωνικά αγαθά και ζουν στην ανέχεια. Στην πιο δυσάρεστη κατάσταση βρίσκονται τα παιδιά αυτών των οικογενειών. Κι αυτό γιατί αυτή η δυσμενής κατάσταση την οποία βιώνουν έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις και στο μέλλον τους 11. Η απορρόφηση δημόσιου και κοινωνικού πλούτου αποτελεί μια σίγουρη επένδυση για το μέλλον και μάλιστα πρόκειται για επένδυση που κατά το μεγαλύτερο μέρος γίνεται με χρήματα του κοινωνικού συνόλου. Όταν, όμως, τα παιδιά των κοινωνικά αποκλεισμένων οικογενειών αδυνατούν να συμμετέχουν στα δημόσια αγαθά όπως π.χ. στην εκπαίδευση, τότε έχουν ελάχιστες ευκαιρίες να βελτιώσουν την οικονομική και κοινωνική τους κατάσταση καθώς δεν διαθέτουν τα απαραίτητα εφόδια. Επιπλέον, τα άτομα που αποκλείονται από τα βασικά δημόσια και κοινωνικά αγαθά αποκλείονται συγχρόνως και από το σημαντικότερο ίσως αγαθό δημόσιου πλούτου, αυτό της ισότιμης συμμετοχής στο πολιτικό γίγνεσθαι. Δηλαδή, τα άτομα που πλήττονται άμεσα από το πρόβλημα αυτό δεν συμμετέχουν ενεργά στην πολιτική δράση της χώρας και στη λήψη αποφάσεων και μέτρων για την καταπολέμηση των παραγόντων που οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό τους. Όμως, αυτοί οι ίδιοι οι πολίτες που υποφέρουν καθημερινά από τη φτώχεια, την ανέχεια, τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης, τον στιγματισμό και την περιθωριοποίηση θα έπρεπε να δράσουν ενεργά στην πολιτική της χώρας και να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να κερδίσουν τα χαμένα δικαιώματα τους, να εξασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης για όλους και να εξαλείψουν τις σημαντικότερες ίσως αιτίες που οδηγούν στον αποκλεισμό. Δεν θα έπρεπε να μένουν αδιάφοροι και αμέτοχοι στην αντιμετώπιση των προβλημάτων τους όπως, δυστυχώς, αυτό παρατηρείται να συμβαίνει. Είναι ο κοινωνικός αποκλεισμός ένα νέο φαινόμενο; Το γεγονός ότι το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού απασχόλησε τον επιστημονικό χώρο τα τελευταία χρόνια δεν σημαίνει 11 Βλ. σχετ. Γιώργος Τσιάκαλος, Κοινωνικός Αποκλεισμός και Αλληλεγγύη, Ο αγώνας της Γυναίκας, τεύχος 61-62, Σύνδεσμος για τα δικαιώματα της γυναίκας, Αθήνα, Ιούλιος 1995-Ιούνιος 1996.

17 ότι κοινωνικά αποκλεισμένοι δεν υπήρχαν παλαιότερα. Αντίθετα, άτομα που βιώνουν τον αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση υπήρξαν από τη στιγμή που ο άνθρωπος ζει μέσα σε κοινωνίες. Για παράδειγμα, παλαιότερα όσοι έπασχαν από κάποια μεταδιδόμενη ασθένεια αναγκάζονταν να απομονωθούν σε μια συγκεκριμένη περιοχή γιατί θεωρείτο ότι αποτελούσαν κίνδυνο για την υπόλοιπη κοινωνία και γιατί η ιατρική και η φαρμακευτική δεν ήταν αναπτυγμένη ώστε να μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι διάφορες ασθένειες. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία τα περασμένα χρόνια, όπως επίσης, και τους απομονωμένους κατοίκους στις φτωχές ορεινές περιοχές. Ας πούμε δυο λόγια για τις σημαντικότερες ίσως κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες των παλαιότερων χρόνων. Σε δυσμενή θέση μέσα στην κοινωνία, ανεξάρτητα από ποια κοινωνική τάξη προερχόταν, υπήρξε η γυναίκα. Το γυναικείο φύλο ήταν υποχείριο του ανδρικού. Ο μοναδικός της ρόλος ήταν η γέννηση και η ανατροφή των παιδιών, όπως επίσης και οι δουλειές μέσα στο σπίτι. Η συμμετοχή της στην πολιτική και κοινωνική ζωή ήταν ανύπαρκτη. Ο διαχωρισμός των δύο φύλων γινόταν από μικρή ηλικία. Τα κορίτσια μάθαιναν από μικρά τις οικιακές εργασίες για να υπηρετούν τους άνδρες. Δεν είχαν τη δυνατότητα να ασχοληθούν με τα γράμματα και την εκπαίδευση τους. Ακόμα και η επιλογή του συντρόφου της, που θα ζούσε μαζί του ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή της, γινόταν από τους γονείς της. Ο λόγος της δεν είχε καμία βαρύτητα και έπρεπε να υπακούει τον άνδρα της πάντα. Ήταν, δηλαδή, αποκλεισμένη από κάθε κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική, οικονομική δραστηριότητα μέσα στην κοινωνία που ζούσε και ο μοναδικός της ρόλος ήταν να υπηρετεί τα μέλη της οικογένειας μη έχοντας το δικαίωμα να εκφράσει τη γνώμη της ελεύθερα. Αντίθετα, η θέση του άνδρα μέσα στην κοινωνία ήταν τελείως διαφορετική. Το αγόρι είχε τη δυνατότητα πρόσβασης στην εκπαίδευση και όλες οι δραστηριότητες του ήταν εκτός σπιτιού. Ο πατέρας μέσα στην οικογένεια είχε την κυρίαρχη θέση, έφερνε τα απαραίτητα υλικά αγαθά στα μέλη της, ώστε να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή και έπρεπε όλοι να υπακούουν σ αυτόν χωρίς καμία αντίρρηση. Και φυσικά, μπορούσε να συμμετέχει ενεργά στα πολιτικά ζητήματα του τόπου του. Βέβαια, αν ζούσε ο παππούς, τότε αυτός κατείχε την ανώτερη θέση στην οικογένεια και διαχειριζόταν τα οικονομικά, καθώς ήταν μεγαλύτερος σε ηλικία, είχε περισσότερες γνώσεις και εμπειρίες και θεωρούνταν πιο σοφός από τους υπόλοιπους. Επίσης, οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ζούσαν αποκλεισμένοι και αποκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο. Όπως είναι γνωστό, οι μετακινήσεις γινόταν με τα ζώα. Δεν υπήρχαν γρήγορα και εύχρηστα μέσα μεταφοράς, αλλά ούτε και το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο ήταν

18 αναπτυγμένο. Οι κάτοικοι σε κάθε ορεινό χωριό ήταν αυτάρκεις, παρήγαγαν μόνοι τους τα απαραίτητα αγαθά και η επικοινωνία τους με τα άλλα χωριά ήταν σπάνια. Κοινωνικά αγαθά και υπηρεσίες, π.χ. εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη, ασφάλεια, όπως είναι αυτονόητο, δεν μπορούσαν να τα απολαύσουν. Βέβαια, σε τόσο μικρές κοινότητες είναι έντονα τα συναισθήματα αλληλεγγύης, αγάπης, εμπιστοσύνης, αλληλοβοήθειας και συμπαράστασης. Οι άνθρωποι αναπτύσσουν αγνές και ανθρώπινες σχέσεις που δεν στηρίζονται στο συμφέρον. Όμως, δεν αρκούν οι καλές σχέσεις με τους συνανθρώπους τους, ειδικότερα στο θέμα της υγείας που η παροχή υπηρεσιών από ειδικά εκπαιδευμένα άτομα κρίνεται απαραίτητη. Επίσης, κάθε άτομο έχει το δικαίωμα συμμετοχής στα πολιτικά δρώμενα της χώρας του. Αλλά αυτό το δικαίωμα για τους κατοίκους των ορεινών περιοχών ήταν ανύπαρκτο όπως και πολλά άλλα δικαιώματα, καθώς βιώνουν γεωγραφικό αποκλεισμό. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι μόνο παλαιότερα οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ήταν αποκλεισμένοι και ζούσαν στο περιθώριο της πολιτείας. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν χωριά στην Ελλάδα που οι κάτοικοι τους είναι κυρίως τρίτης και τέταρτης ηλικίας και είναι απομονωμένοι, στερούνται τα πολιτικά και κοινωνικά τους δικαιώματα και ζουν στο περιθώριο και την ανέχεια, παρ όλο που έχουν σημειωθεί σημαντικές πρόοδοι στα μέσα μεταφοράς και στα δίκτυα επικοινωνίας και συγκοινωνίας. Πέρα από τους κατοίκους των ορεινών περιοχών ποιες άλλες κοινωνικές ομάδες θεωρούνται αποκλεισμένες σήμερα; Οι κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες στις μέρες μας Είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε ποιες είναι σήμερα στη χώρα μας οι σημαντικότερες κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες. Στο περιθώριο λοιπόν της κοινωνίας ζουν οι φτωχοί, οι άνεργοι, οι κάτοικοι των αποβιομηχανοποιημένων περιοχών, οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκες στην αγορά εργασίας, οι αποκλεισμένοι από τη μόρφωση, οι παράνομοι μετανάστες, οι παλιννοστούντες πρόσφυγες από την πρώην ΕΣΣΔ, οι τοξικομανείς, οι αλκοολικοί, οι πάσχοντες ή οι φορείς του AIDS, οι Τσιγγάνοι και γενικότερα άτομα με πολιτιστικές ή θρησκευτικές ιδιαιτερότητες, οι αποφυλακισμένοι, οι χρονίως πάσχοντες, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, οι άστεγοι, οι ψυχικά ασθενείς και οι μονογονεϊκές οικογένειες. Όλοι αυτοί στερούνται τα αγαθά που απολαμβάνει η πλειοψηφία των πολιτών, αποκλείονται από κάθε είδους αγαθά και κοινωνικές υπηρεσίες ενώ τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα ισχύουν γι αυτούς μόνο στα επίσημα έγγραφα και όχι στην πράξη και

19 στον καθημερινό βίο. Επίσης στιγματίζονται ανεξίτηλα από την κοινωνική προκατάληψη απέναντι τους. Λόγοι που οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό και τα Εθνικά Σχέδια Δράσης Τα άτομο μπορεί να οδηγηθεί στην ανέχεια και στο περιθώριο, είτε από προσωπικούς λόγους (προσωπική αποτυχία, κάποια ασθένεια σωματική ή ψυχική, ανικανότητα ατόμου), είτε από διάφορες κοινωνικές διαρθρώσεις, είτε από αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία. Πιο συγκεκριμένα, η μόνιμη ή η μακροχρόνια ανεργία, το αντίκτυπο της βιομηχανικής αλλαγής σε μη ειδικευμένους εργαζόμενους, η εξέλιξη των οικογενειακών δομών, η παρακμή των παραδοσιακών μορφών αλληλεγγύης, η αύξηση του ατομικισμού και η χαλάρωση των παραδοσιακών αντιπροσωπευτικών θεσμών, οι νέες μορφές μετανάστευσης (ιδιαίτερα η παράνομη και οι μετακινήσεις του πληθυσμού συχνά αναγκαστικές και βίαιες που συνοδεύονται από την εγκατάσταση σε παρακμάζουσες αστικές ή αγροτικές περιοχές που υπολείπονται της γενικής προόδου της κοινωνίας), η έκπτωση του κοινωνικού κράτους και του πλέγματος της κοινωνικής ασφάλειας αποτελούν τις ρίζες του κοινωνικού αποκλεισμού 12. Όσον αφορά τις συνέπειες αυτού του φαινομένου, αναφέρθηκαν αναλυτικά και σταδιακά στους ορισμούς που δώσαμε προηγουμένως, για τον όρο κοινωνικό αποκλεισμό. Αν σε μια κοινωνία υπάρχει έστω και ένα άτομο που αδυνατεί να έχει ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην υγεία, στην απασχόληση, κ.λπ. αυτό ισοδυναμεί με την υποβάθμιση της κοινωνίας. Οι κοινωνίες μπορούν να αναπτυχθούν, μόνο αν επιτρέπεται σε όλους να αναπτύξουν τις ικανότητες τους, να ζήσουν χωρίς το φόβο του στιγματισμού και απαλειφθούν οι διακρίσεις κάθε μορφής. Η κοινωνική συνοχή και η οικονομική ανάπτυξη αλληλοενισχύονται. Όταν μια κοινωνία στοχεύει σε μια αποδοτικότερη οικονομία, τότε θα πρέπει να διευρύνει την κοινωνική συνοχή και να μειώσει τους αποκλεισμένους. Ο ρόλος της κοινωνικής πολιτικής είναι διττός. Αποτελεί παράγοντα παραγωγικότητας αλλά και παράγοντα μείωσης ανισοτήτων. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού δεν αντιμετωπίζεται μεμονωμένα από κάθε χώρα, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω των Εθνικών Σχεδίων Δράσης, συντονίζει τις ενέργειες των κρατών μελών και επιδιώκει να ενθαρρύνει τη συνεργασία 12 Βλ. σχετ. Ηλίας Νικολόπουλος, Κοινωνικές Ανισότητες και Κοινωνικός Αποκλεισμός, Εκδόσεις «ΕΞΑΝΤΑΣ», Αθήνα, 1998, σελ.205.

20 τους, ώστε να αναδείξουν βέλτιστες πρακτικές και να κινητοποιηθούν όλοι οι παράγοντες για την επίτευξη αυτού του στόχου. Παρ όλα αυτά όμως, η υιοθέτηση όμοιων προσεγγίσεων στο πλαίσιο των Εθνικών Σχεδίων Δράσης δεν καθίσταται δυνατή καθώς σε κάθε κράτος μέλος τα συστήματα κοινωνικής πολιτικής διαφέρουν, όπως επίσης και τα επίπεδα φτώχειας. Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ότι, το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού δεν αποτελεί ένα νέο φαινόμενο, απλά παλαιότερα ήταν συνδεδεμένο με την έννοια της φτώχειας. Αποτελεί πρόβλημα που παρατηρείται όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, γι αυτό γίνονται προσπάθειες συνεργασίας και συντονισμού των ενεργειών μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών για την επίτευξη αποτελεσματικότερων μέτρων αντιμετώπισης του. Έχουν δοθεί διάφοροι ορισμοί για τον κοινωνικό αποκλεισμό. Ο κάθε ορισμός εστιάζει την προσοχή του σε διαφορετικό σημείο από τους υπόλοιπους. Μεταξύ των κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων θεωρούνται και οι αλκοολικοί, οι οποίοι λόγω του εθισμού τους στο αλκοόλ αντιμετωπίζουν σημαντικά ψυχοσωματικά και κοινωνικά προβλήματα. Για το αλκοόλ και το φαινόμενο του αλκοολισμού θα μιλήσουμε αναλυτικότερα παρακάτω.

21 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αλκοόλ Αλκοολισμός Γενικά Στο δεύτερο μέρος της εργασίας θα αναφερθούμε σε μια από τις ομάδες του κοινωνικού αποκλεισμού, αυτή των αλκοολικών, στη συνέχεια θα εστιάσουμε στην έννοια της αιθυλικής αλκοόλης και του αλκοολισμού, θα προσπαθήσουμε να κάνουμε διάκριση μεταξύ χρήσης και κατάχρησης οινοπνεύματος, θα αναλύσουμε τους λόγους που μπορούν να οδηγήσουν κάποιο άτομο στον εθισμό και θα εντοπίσουμε τα συμπτώματα (θετικά και αρνητικά) της αιθυλικής αλκοόλης στον ανθρώπινο οργανισμό και στο κοινωνικό περιβάλλον του χρήστη. Επιπλέον, θα αναφερθούμε στους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης του αλκοολισμού και στους τρόπους επανένταξης των πρώην αλκοολικών στην Ελλάδα. Τέλος, θα μιλήσουμε για τα Εθνικά Σχέδια Δράσης που έχουν συνάψει τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση του αλκοολισμού. Το αλκοόλ, λοιπόν όπως αναφέρεται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, αποτελεί ένα είδος νόμιμου ναρκωτικού με τις πιο βλαβερές ίσως συνέπειες στο ανθρώπινο σώμα, στο ψυχικό κόσμο και στο κοινωνικό περιβάλλον του εξαρτώμενου από την αιθυλική αλκοόλη ατόμου. Λέγοντας αλκοόλ, αναφερόμαστε σε όλες εκείνες τις ουσίες που περιέχουν αιθυλική αλκοόλη, δηλαδή τη μπύρα, το κρασί και όλα τα οινοπνευματώδη ποτά. Οι ουσίες αυτές παράγονται με διαφορετικές μεθόδους, όμως ως κοινό παρανομαστή έχουν την αιθυλική αλκοόλη. Αυτό που τις κάνει να διαφέρουν μεταξύ τους είναι το ποσοστό της αιθυλικής αλκοόλης που χρησιμοποιείται για την παρασκευή τους. Στη μπύρα και το κρασί το ποσοστό είναι μικρότερο (3% έως 14%) απ ότι στα άλλα οινοπνευματώδη ποτά (40% έως 75%) 13. Η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών δεν αποτελεί συνήθεια των τελευταίων χρόνων. Αντίθετα, τα οινοπνευματώδη ποτά έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους από χιλιάδες χρόνια πριν και συγκεκριμένα από την έκτη χιλιετία π.χ. στην Περσία, που η κατανάλωση ενός βαρύ είδους ζύθου ήταν συστηματική. Αλλά και στην αρχαία Ελλάδα παρατηρείται συχνή κατανάλωση οινοπνεύματος και κυρίως κρασιού. Σε όλες τις θρησκευτικές και τελετουργικές εκδηλώσεις η παρουσία του 13 Βλ. σχετ.

22 κρινόταν απαραίτητη. Όποιος δεν έπινε κρασί θεωρούνταν βάρβαρος. Σε διάφορες εκδηλώσεις, συγκεντρώσεις και συμπόσια που οργάνωναν οι αρχαίοι Έλληνες έπιναν κρασί για ψυχαγωγικούς σκοπούς, για να γίνουν πιο ευδιάθετοι και για την ελεύθερη διεξαγωγή των συζητήσεων. Επιπλέον, πολύ σημαντικές είναι και οι ιατρικές ευεργετικές ιδιότητες του κρασιού (την εποχή εκείνη ο κλάδος της φαρμακευτικής και της ιατρικής δεν ήταν αναπτυγμένος). Οι αρχαίοι Έλληνες έπιναν κρασί αραιωμένο με νερό. Ο Ησίοδος και ο Πλούταρχος αναφέρουν ότι η ιδανική αναλογία νερού και κρασιού είναι 3 προς 1. Αργότερα, με την χρήση της απόσταξης, παρήχθησαν ποτά με υψηλή συγκέντρωση αιθυλικής αλκοόλης 14. Επίσης, στην ακόλουθη εργασία θα τονίσουμε ότι, η ελάχιστη και μη συστηματική κατανάλωση οινοπνεύματος έχει θετικές επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό και στη διάθεση του ατόμου. Όταν, όμως, το άτομο καταναλώνει σε καθημερινή βάση ή συστηματικά μεγάλες ποσότητες οινοπνεύματος, τότε οι δυσμενείς επιπτώσεις πάνω στη σωματική του υγεία, στο ψυχοσυναισθηματικό του κόσμου και στο κοινωνικό του περιβάλλον γίνονται εμφανείς. Η υπερβολική κατανάλωση στην αρχαιότητα δεν θεωρούνταν νόσος ή ασθένεια, αλλά ως τέτοια μελετήθηκε πρόσφατα (Joan Coakley Lettson, 1972) και πήρε την ονομασία αλκοολισμός, που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο. Αλκοολισμός 15, μπορούμε να πούμε, είναι η υπερβολική, ακατάσχετη και συνεχής χρήση οινοπνευματούχων ποτών που έχει ως αποτέλεσμα την ελάττωση της αντίστασης του οργανισμού προς διάφορες ασθένειες, όπως πνευμονία, φυματίωση, κίρρωση του ύπατος και άλλων παθήσεων. Το άτομο που είναι εξαρτώμενο στην αιθυλική αλκοόλη ικανοποιείται μόνο με τη συνεχή και σε μεγάλη ποσότητα κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, ποσότητα που είναι εκτός του κοινωνικού ή του ιατρικού πλαισίου. Η υπερβολική αυτή χρήση οινοπνεύματος επηρεάζει αρνητικά την υγεία του χρήστη, όπως επίσης και την επαγγελματική, κοινωνική και ευρύτερη λειτουργικότητα του. Κατά συνέπεια, ο αλκοολισμός είναι ασθένεια ψυχοσωματική και πνευματική και σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας κατατάσσεται ως τρίτη αιτία θανάτου στον κόσμο. Τα πιο πολλά θύματα του αλκοολισμού είναι οι έφηβοι και γενικά οι νέοι από την ηλικία των ετών περίπου. Επιπλέον, στην ακόλουθη εργασία, θα γίνει επισήμανση των διαφόρων λόγων 16 που μπορούν να οδηγήσουν ένα άτομο στην 14 Βλ. σχετ. Γιάννης Τούντας, Κοινωνία και Υγεία, Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα, 2001, σελ Βλ. σχετ Βλ. σχετ.

23 κατανάλωση αλκοόλ. Αρκετοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι με το αλκοόλ μπορούν να χαλαρώσουν και να ξεκουραστούν. Αποτελεί έναν τρόπο φυγής από την πραγματικότητα, το άγχος και τα καθημερινά προβλήματα, τα οποία όμως παραμένουν μετά την επίδραση του αλκοόλ, καθώς το αλκοόλ δεν αντιμετωπίζει τις δύσκολες καταστάσεις, απλά κάνει τον άνθρωπο να ξεχάσει. Επίσης, έχει ταυτιστεί με την διασκέδαση, συναντάται συνήθως στους πιο δημοφιλείς χώρους συγκέντρωσης (μπαρ, ταβέρνες, εστιατόρια). Η ευχαρίστηση και η απόλαυση που προέρχονται από την κατανάλωση του ωθεί πολλούς στην οινοποσία. Τέλος, ορισμένοι πίνουν απλά και μόνο από συνήθεια χωρίς να νιώθουν καμία ευχαρίστηση ή ηδονή. Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, η μέτρια ή η ελάχιστη κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, κυρίως μπύρας και κρασιού, είναι ευνοϊκή για την υγεία. Για παράδειγμα, η μπύρα 17 περιέχει θρεπτικές ουσίες, όπως το φολικό οξύ, που ανήκει στην οικογένεια των βιταμινών Β και πιστεύεται ότι έχει την ιδιότητα να προστατεύει από καρδιακά προβλήματα λόγω του ότι μειώνει το λίπος που συσσωρεύεται στις αρτηρίες. Το κόκκινο κρασί 18 περιέχει σημαντικές ποσότητες πολυφαινολών μέσα στις οποίες περιλαμβάνονται οι κατεχίνες και η ρεσβερατρόλη που έχουν αντι-οξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. Παράλληλα, όμως θα πρέπει να προσθέσουμε ότι, όλο και περισσότερα στοιχεία συνηγορούν στο γεγονός ότι οι ευεργετικές δράσεις του κρασιού δεν οφείλονται στο αλκοόλ που περιέχει αλλά στα μη αλκοολούχα συστατικά του που προέρχονται από τα σταφύλια. Επίσης, ένα ή δυο ποτά την ημέρα έχουν ευεργετικά αποτελέσματα, όχι μόνο στην υγεία της καρδιάς και των αγγείων, αλλά και στην πρόληψη άλλων σοβαρών και πολύ διαδεδομένων ασθενειών, όπως ο διαβήτης τύπου 2 19 που εμφανίζεται στους άνδρες. Πέρα, όμως, από τις ευεργετικές επιδράσεις της αλκοόλης στη σωματική υγεία του ανθρώπου, θεωρείται ότι το αλκοόλ συμβάλει θετικά και στη ψυχική διάθεση και ηρεμία, όπως επίσης και στην επίλυση κάποιων ενδοψυχικών προβλημάτων. Με την κατανάλωση οινοπνεύματος το άτομο γίνεται πιο ευδιάθετο και ψυχικά ήρεμο. Ξεφεύγει για λίγο από τα καθημερινά του προβλήματα και το άγχος. Αυτήν τη ψυχική ηρεμία και ευδιαθεσία που νιώθει την εξωτερικεύει στο κοινωνικό του περίγυρο με αποτέλεσμα να γίνεται πιο αποδεκτό και ευχάριστο στους ανθρώπους που το περιβάλλουν. Οι θετικές επιδράσεις του οινοπνεύματος σταματούν εκεί όπου η κατανάλωση γίνεται υπερβολική και συστηματική. Τότε κάνουν την 17 Βλ. σχετ Βλ. σχετ Βλ. σχετ.

24 εμφάνιση τους τα αρνητικά συμπτώματα της ακατάσχετης οινοποσίας τόσο στη σωματική υγεία όσο και στη ψυχική υγεία αλλά και στις κοινωνικές σχέσεις του χρήστη. Μερικές απ αυτές είναι: η κίρρωση του ύπατος, η δυσλειτουργία του εγκεφάλου, η γαστρίτιδα, το έλκος, η διαταραχή του νευρικού καρδιακού μυός, η διαταραχή στην ανάπτυξη του εμβρύου, η διαταραχή του παγκρέατος, η επιδείνωση διαφόρων άλλων νόσων και πολλές άλλες. Όσον αφορά τη ψυχική και πνευματική υγεία παρατηρούνται κυρίως οι ακόλουθες ασθένειες: διαταραχή της μνήμης, μείωση της κριτικής σκέψης, επιβράδυνση των ψυχικών λειτουργιών και διάφορες ψυχικές παθήσεις. Το άτομο συνήθως χάνει τον έλεγχο των κινήσεων του και παρουσιάζει επιθετικές τάσεις προς την οικογένεια του και το ευρύτερο κοινωνικό του περιβάλλον με αποτέλεσμα να απομονώνεται. Στρέφεται στην εγκληματικότητα και την παρανομία, μειώνονται οι επιδόσεις του στην εργασία και αναπτύσσει επιθετική σεξουαλική συμπεριφορά. Επίσης, λόγω αυτού του πάθους προς το αλκοόλ, έχουν αυξηθεί σημαντικά τόσο τα εργατικά όσο και τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε και στο Εμβρυϊκό Σύνδρομο Οινοπνεύματος 20. Πρόκειται για τις δυσάρεστες συνέπειες που προκαλεί το οινόπνευμα στην υγεία του εμβρύου. Οι έγκυες γυναίκες που καταναλώνουν αλκοόλ βλάπτουν όχι μόνο το δικό τους οργανισμό αλλά και τη σωματική και πνευματική υγεία και ανάπτυξη του παιδιού τους. Έχει αποδειχθεί ότι το αλκοόλ προκαλεί γενετικές ανωμαλίες στο έμβρυο, πνευματική καθυστέρηση και βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Τα συμπτώματα αυτά είναι μόνιμα και δεν υπάρχει καμία θεραπεία για το Εμβρυϊκό Σύνδρομο Οινοπνεύματος. Οι γιατροί συμβουλεύουν τις έγκυες γυναίκες να μην καταναλώνουν αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους, καθώς δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ποσότητα οινοπνεύματος που να είναι ασφαλής και επιτρεπτή για το έμβρυο. Ακόμα και η ελάχιστη κατανάλωση οινοπνεύματος μπορεί να προκαλέσει μόνιμες και σημαντικές βλάβες στη σωματική και πνευματική ανάπτυξη του εμβρύου. Θα επισημάνουμε ότι, στις μέρες μας η κατανάλωση οινοπνεύματος αρχίζει από την εφηβική ηλικία 21. Καθώς το αλκοόλ αποτελεί ένα είδος νόμιμου ναρκωτικού πωλείται ελεύθερα στα μπαράκια και στις καφετέριες, όπου οι έφηβοι μπορούν να το έχουν στη διάθεση τους με ιδιαίτερη ευκολία και χωρίς κανένα περιορισμό. Οι λόγοι που ωθούν τους νέους στην κατανάλωση οινοπνεύματος είναι κυρίως η επίδειξη του ανδρισμού τους και της αντοχής τους στις μεγάλες 20 Βλ. σχετ Βλ. σχετ.

Στον χρόνιο αλκοολισμό, παρουσιάζονται διαταραχές ποικίλου βαθμού του νευρικού συστήματος (τρεμούλιασμα, πολυνευρίτιδα, διανοητική σύγχυση,

Στον χρόνιο αλκοολισμό, παρουσιάζονται διαταραχές ποικίλου βαθμού του νευρικού συστήματος (τρεμούλιασμα, πολυνευρίτιδα, διανοητική σύγχυση, Αλκοολισμός ΟΡΙΣΜΟΣ Ο όρος αναφέρεται για πρώτη φορά από έναν Ολλανδό γιατρό στα τέλη της δεκαετίας του 1840, ενώ αναλύθηκε σε νόσο το 1972 από το γιατρό John Coakley Lettson. Αλκοολισμός σημαίνει δηλητηρίαση

Διαβάστε περισσότερα

1. Γυναίκα & Απασχόληση

1. Γυναίκα & Απασχόληση 1. Γυναίκα & Απασχόληση Παρά τα βήματα προόδου τα οποία έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια, τόσο σε θεσμικό επίπεδο (νομοθετικό έργο), όσο και στην ανάπτυξη «ειδικευμένων πολιτικών και δράσεων» καταπολέμησης

Διαβάστε περισσότερα

Εξαρτησιογόνες ουσίες

Εξαρτησιογόνες ουσίες Ναρκωτικά Ναρκωτικά-Εξάρτηση Ο όρος ναρκωτικά χρησιµοποιείται για να χαρακτηρίσει όλες τις τοξικές ψυχοτρόπες ουσίες που διακινούνται παρανόµως και προκαλούν σοβαρή διαστρέβλωση της προσωπικότητας του

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΕΘΙΣΜΟ. Το πέρασμα από τη χρήση στον εθισμό έχει ασαφή όρια

ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΕΘΙΣΜΟ. Το πέρασμα από τη χρήση στον εθισμό έχει ασαφή όρια ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΕΘΙΣΜΟ Το πέρασμα από τη χρήση στον εθισμό έχει ασαφή όρια Βασικές έννοιες Εθισμός Μερικές από τις ουσίες που καταναλώνει ο άνθρωπος προκαλούν εθισμό, δηλαδή μεταβάλλουν τη λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΦΤΩΧΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΦΤΩΧΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΦΤΩΧΕΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ Με τον όρο φτώχεια αναφερόμαστε στην οικονομική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από έλλειψη επαρκών πόρων για την ικανοποίηση βασικών ανθρώπινων αναγκών. Το κατώφλι

Διαβάστε περισσότερα

Ποιο άτομο θεωρείται παιδί;

Ποιο άτομο θεωρείται παιδί; Ποιο άτομο θεωρείται παιδί; Παιδιά θεωρούνται όλα τα αγόρια και τα κορίτσια από 0 έως 18 ετών. Ποια είναι τα δικαιώματα του παιδιού; Σύμφωνα με την Σύμβαση για τα Δικαιώματα των παιδιών Απαγόρευση διακρίσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Εξαρτησιογόνες Ουσίες ( καπνός, αλκοόλ, ναρκωτικά )

ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Εξαρτησιογόνες Ουσίες ( καπνός, αλκοόλ, ναρκωτικά ) ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Εξαρτησιογόνες Ουσίες ( καπνός, αλκοόλ, ναρκωτικά ) Ασθένειες: AIDS, ηπατίτιδα Β, Μεσογειακή αναιμία, καρδιαγγειακά νοσήματα, ασθένειες στο εργασιακό περιβάλλον,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Λ.Τ

ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Λ.Τ ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Λ.Τ. ΣΧΟΙΝΟΥΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2016-2017 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 23/3/2017 ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΣΚΑΡΛΑΤΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΣΗΜΕΛΑ ΖΑΖΟΠΟΥΛΟΥ (ΠΕ02) Ο ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Δημόσια διαβούλευση σχετικά με την αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα Άτομα με Αναπηρία

Δημόσια διαβούλευση σχετικά με την αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα Άτομα με Αναπηρία Δημόσια διαβούλευση σχετικά με την αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα Άτομα με Αναπηρία 2010-2020 Υπάρχουν 80 περίπου εκατομμύρια πολίτες με αναπηρίες στην ΕΕ, οι οποίοι συχνά αντιμετωπίζουν

Διαβάστε περισσότερα

Ιωάννα Τσοκανάρη, Κοινωνική Λειτουργός, Δ.Π.Θ. Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου Alzheimer «Αγία Ελένη»

Ιωάννα Τσοκανάρη, Κοινωνική Λειτουργός, Δ.Π.Θ. Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου Alzheimer «Αγία Ελένη» Ιωάννα Τσοκανάρη, Κοινωνική Λειτουργός, Δ.Π.Θ. Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου Alzheimer «Αγία Ελένη» Η Παγκόσμια Ημέρα των Ηλικιωμένων, γνωστή και ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Τρίτη Ηλικία» εορτάζεται

Διαβάστε περισσότερα

«Σύγχρονα ολοκληρωμένα προγράμματα για τα ΑμεΑ»

«Σύγχρονα ολοκληρωμένα προγράμματα για τα ΑμεΑ» «Σύγχρονα ολοκληρωμένα προγράμματα για τα ΑμεΑ» Χαιρετισμός του δημάρχου Νεάπολης-Συκεών Σίμου Δανιηλίδη στη δημόσια παρουσίαση και υπογραφή του Συμφώνου Συνεργασίας της Μητροπολιτικής Αναπτυξιακής Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

Περιφερειακή Στρατηγική για την κοινωνική ένταξη (ΠΕΣΚΕ) Μονάδα Α1 Προγραμματισμού & Αξιολόγησης Προγράμματος

Περιφερειακή Στρατηγική για την κοινωνική ένταξη (ΠΕΣΚΕ) Μονάδα Α1 Προγραμματισμού & Αξιολόγησης Προγράμματος Περιφερειακή Στρατηγική για την κοινωνική ένταξη (ΠΕΣΚΕ) Μονάδα Α1 Προγραμματισμού & Αξιολόγησης Προγράμματος Δημήτρης Κοντογιαννόπουλος τι είναι η ΠΕΣΚΕ; προώθηση κοινωνικής ένταξης καταπολέμηση της φτώχειας

Διαβάστε περισσότερα

Κυρίες και Κύριοι, Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου κάνετε να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας για την «Οικογένεια στην κρίση», για

Κυρίες και Κύριοι, Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου κάνετε να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας για την «Οικογένεια στην κρίση», για Κυρίες και Κύριοι, Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου κάνετε να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας για την «Οικογένεια στην κρίση», για ένα τόσο εξαιρετικά σημαντικό θέμα που αγγίζει και αφορά

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ. Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ. Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Φυσική αγωγή και προαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΠΑΙΞΙΑ ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ

ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΠΑΙΞΙΑ ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΠΑΙΞΙΑ ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ Ορισμός αλκοολισμού Αλκοολούχα ποτά ονομάζονται όλα τα ποτά που περιέχουν αιθυλική αλκοόλη (οινόπνευμα) γεωργικής προέλευσης, σε οποιοδήποτε ποσοστό το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ νέοι θεσμοί κοινωνικής προστασίας διαδικασίες μέθοδοι μορφές παρέμβασης σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ νέοι θεσμοί κοινωνικής προστασίας διαδικασίες μέθοδοι μορφές παρέμβασης σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ νέοι θεσμοί κοινωνικής προστασίας διαδικασίες μέθοδοι μορφές παρέμβασης σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες ΕΚΔΟΣΗ 1.0 ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ ΝΕΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν τηλεφωνικά και ηλεκτρονικά και τα αποτελέσματα τους είναι αντιπροσωπευτικά του πληθυσμού της χώρας.

Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν τηλεφωνικά και ηλεκτρονικά και τα αποτελέσματα τους είναι αντιπροσωπευτικά του πληθυσμού της χώρας. Η έρευνα για τη φτώχεια στην Ελλάδα αποτελεί ένα μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα το οποίο πραγματοποιήθηκε από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο του 2007. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε τόσο στον γενικό πληθυσμό, όσο και

Διαβάστε περισσότερα

Το σχολείο δεν επαρκεί για την προετοιμασία των Πανελλαδικών 1. εξετάσεων Οικονομικό βάρος για τις οικογένειες- Φροντιστήρια

Το σχολείο δεν επαρκεί για την προετοιμασία των Πανελλαδικών 1. εξετάσεων Οικονομικό βάρος για τις οικογένειες- Φροντιστήρια Ερωτηματολόγιο βάσει εγκυκλίου (αρ. 156540/Δ2/20-09-2017) για την προνομοθετική δημόσια διαβούλευση που αφορά στην κατάρτιση Πλαισίου Στρατηγικής και Δράσεων για την Ενδυνάμωση των Νέων «Νεολαία 17 27».

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΚΟΟΛ. Φλίγκος Γιώργος Φραγκούλιας Κων/νος. νος Παναγιωταροπούλου Φωτεινή Ξυδιά Φωτεινή Λύκα Μαρία Βασιλόγιαννη Μαρία

ΑΛΚΟΟΛ. Φλίγκος Γιώργος Φραγκούλιας Κων/νος. νος Παναγιωταροπούλου Φωτεινή Ξυδιά Φωτεινή Λύκα Μαρία Βασιλόγιαννη Μαρία ΑΛΚΟΟΛ Φλίγκος Γιώργος Φραγκούλιας Κων/νος νος Παναγιωταροπούλου Φωτεινή Ξυδιά Φωτεινή Λύκα Μαρία Βασιλόγιαννη Μαρία Λίγα λόγια για την ιστορία του Ο Διόνυσος ήταν ο θεός του κρασιού, γιος του Δία και

Διαβάστε περισσότερα

Oπου υπάρχουν άνθρωποι

Oπου υπάρχουν άνθρωποι Oπου υπάρχουν άνθρωποι Η Ταυτότητα Η ACT4 PEOPLE αποτελεί μια νέα Ελληνική Μη Κυβερνητική οργάνωση που παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια σε όλους εκείνους «που δεν έχουν δικαίωμα στη Ζωή» όποιοι και αν είναι

Διαβάστε περισσότερα

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ζει και να μεγαλώνει σ ένα υγιές περιβάλλον, το οποίο θα διασφαλίζει και θα προάγει την σωματική και ψυχική

Διαβάστε περισσότερα

H Υφιστάμενη Κατάσταση των Νέων στην Κύπρο. Νοέμβριος 2015

H Υφιστάμενη Κατάσταση των Νέων στην Κύπρο. Νοέμβριος 2015 H Υφιστάμενη Κατάσταση των Νέων στην Κύπρο Νοέμβριος 2015 Ατζέντα 1. Εισαγωγή 2. Γενικά Στοιχεία Ερωτηθέντων 3. Εκπαίδευση και Κατάρτιση 4. Νεανική Απασχόληση και Επιχειρηματικότητα 5. Κοινωνική Ένταξη

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο 1. Άρθρο 2. Άρθρο 3. Άρθρο 4. Επίσημα κείμενα και διδακτικό υλικό. Ορισμός του παιδιού. Παιδί θεωρείται ένα άτομο κάτω των 18 ετών.

Άρθρο 1. Άρθρο 2. Άρθρο 3. Άρθρο 4. Επίσημα κείμενα και διδακτικό υλικό. Ορισμός του παιδιού. Παιδί θεωρείται ένα άτομο κάτω των 18 ετών. Ορισμός του παιδιού Παιδί θεωρείται ένα άτομο κάτω των 18 ετών. Άρθρο 1 Απαγόρευση διακρίσεων Κάθε παιδί πρέπει να αντιμετωπίζεται χωρίς διακρίσεις λόγω χρώματος, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, άποψης, χώρας

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ & Λ.Τ. ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ Ερευνητικη Εργασια. B λυκειου

ΓΥΜΝΑΣΙΟ & Λ.Τ. ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ Ερευνητικη Εργασια. B λυκειου ΓΥΜΝΑΣΙΟ & Λ.Τ. ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ Ερευνητικη Εργασια B λυκειου ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2014-2015 ΑΛΚΟΟΛ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ: ΕΝΑΣ ΥΠΟΥΛΟΣ ΕΧΘΡΟΣ Εργάστηκαν οι μαθήτριες: Δάγλα Παναγιώτα Σάρκα Μπεσιάνα Υπεύθυνη καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

Παράγοντες κινδύνου και προστατευτικοί παράγοντες για τη χρήση ουσιών στους εφήβους. Καραμπίνου Κυριακή Ρουσάλη Θωμαϊς Χατζή Γεωργία Χριστάκη Ελένη

Παράγοντες κινδύνου και προστατευτικοί παράγοντες για τη χρήση ουσιών στους εφήβους. Καραμπίνου Κυριακή Ρουσάλη Θωμαϊς Χατζή Γεωργία Χριστάκη Ελένη Παράγοντες κινδύνου και προστατευτικοί παράγοντες για τη χρήση ουσιών στους εφήβους. Καραμπίνου Κυριακή Ρουσάλη Θωμαϊς Χατζή Γεωργία Χριστάκη Ελένη Ορισμός Παράγοντες κινδύνου: Παράγοντες που αυξάνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΑΝΑΠΗΡΩΝ ΣΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ»

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΑΝΑΠΗΡΩΝ ΣΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ» «H AΠΑΣΧΟΛΗΣΗ A ΩΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΑΝΑΠΗΡΩΝ ΣΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ» Ημερίδα του ΠΑΣΥΠΚΑ «Δράσεις ένταξης των κινητικά αναπήρων στην παραγωγική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΑΘΗΝΑ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2014 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, PROLEPSIS Η ΑΝΑΓΚΗ Η οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΤI ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΕΘΕΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ; ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ; ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ; ΜΠΟΡΕΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΕΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ;

ΤI ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΕΘΕΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ; ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ; ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ; ΜΠΟΡΕΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΕΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ; ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΕΘΕΑ ΤI ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ; ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ; ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ; ΜΠΟΡΕΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΕΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ; Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΩΘΗΣΕΙ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ; ΤI ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο Δράσης Φτώχεια και Εργασία: Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διερεύνησης και άμβλυνσης του φαινομένου

Σχέδιο Δράσης Φτώχεια και Εργασία: Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διερεύνησης και άμβλυνσης του φαινομένου Σχέδιο Δράσης Φτώχεια και Εργασία: Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διερεύνησης και άμβλυνσης του φαινομένου Ένα πρόβλημα που μας αφορά όλους Το φαινόμενο της φτώχειας παραμένει κυρίαρχο στις σύγχρονες κοινωνίες

Διαβάστε περισσότερα

1 ο ΕΠΑΛ ΛΕΡΟΥ ΟΔΗΓΟΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ( ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΤΗΛΕΦΩΝΑ )

1 ο ΕΠΑΛ ΛΕΡΟΥ ΟΔΗΓΟΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ( ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΤΗΛΕΦΩΝΑ ) 1 ο ΕΠΑΛ ΛΕΡΟΥ ΟΔΗΓΟΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ( ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΤΗΛΕΦΩΝΑ ) ΛΕΡΟΣ Σχολικό έτος 2008-2009 ΚΡΑΤΙΚOI ΦΟΡΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΛΕΥΣΗ ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΑΡΙΑΔΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

Äà Ļ» Æê Aποτελέσματα διαβούλευσης με την κοινωνία

Äà Ļ» Æê Aποτελέσματα διαβούλευσης με την κοινωνία Ä»» Æ ¹ Äà Ļ» Æê Ιούνιος - Ιούλιος 2016 Aποτελέσματα διαβούλευσης με την κοινωνία για το κυβερνητικό μας πρόγραμμα Φύλο Ηλικίες Γυναίκες 22.2% 60+ 17.1% εώς 29 10.6% 30-39 20.5% Άνδρες 77.8% 50-59 22.6%

Διαβάστε περισσότερα

Εθισμοί και εξαρτήσεις νέων. Δημιουργία Αθηνά Σφέικου

Εθισμοί και εξαρτήσεις νέων. Δημιουργία Αθηνά Σφέικου Εθισμοί και εξαρτήσεις νέων ᄡ Δημιουργία Αθηνά Σφέικου Εθισμός Εθισμός είναι το καθεστώς εγκεφαλικής δυσλειτουργίας κατα το οποίο το άτομο θεωρεί απαραίτητες για την επιβίωση του πραξεις που προκαλούν

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ Δρ. Νίκη Παπαγεωργίου Αν. Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας Α.Π.Θ. ΟΙ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Τα προβλήματα υγείας ενός

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΕΡΓΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

ΑΝΕΡΓΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΑΝΕΡΓΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ Η κατάσταση έλλειψης εργασίας, κατά την οποία υπάρχει δυσαρμονία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, προσφέρονται λίγες θέσεις εργασίας, ενώ υπάρχουν πάρα πολλοί ενδ9ιαφερόμενοι. Είναι έννοια

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΟΤΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΖΕΡΒΑΣ ΚΩΣΤΑΣ

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΟΤΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΖΕΡΒΑΣ ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΡΑΚΑΣΗΣ ΓΕΡΑΣΗΣ ΜΠΑΣΙΟΣ ΕΛΕΝΗ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΚΕΡΑΣΙΝΑ ΒΑΛΑΣΗ ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΣΙΟΥΛΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΤΟΥΜΟΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΜΑΡΙΝΑΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΡΙΖΟΣ ΚΟΣΜΑΣ ΑΓΓΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΥΡΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ PRAKSIS

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ PRAKSIS ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ PRAKSIS Η PRAKSIS, είναι μία νέα ανεξάρτητη Μη Κυβερνητική Οργάνωση, με τη μορφή μη κερδοσκοπικού σωματείου Κύριος στόχος η δημιουργία, εφαρμογή και υλοποίηση προγραμμάτων ανθρωπιστικής

Διαβάστε περισσότερα

- Συντονιστής: ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ (ΚΕΘΕΑ) - ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΚΚΕΕ ΜΟΝΑΔΑ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΞΙΚΟΜΑΝΩΝ 18 ΑΝΩ

- Συντονιστής: ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ (ΚΕΘΕΑ) - ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΚΚΕΕ ΜΟΝΑΔΑ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΞΙΚΟΜΑΝΩΝ 18 ΑΝΩ «ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΧΕ Βασικά Στοιχεία Αναπτυξιακής Σύμπραξης (ΑΣ) Επωνυμία ΑΣ στα ελληνικά και αγγλικά ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ /ENTERPRENEURSHIP Συντονιστής

Διαβάστε περισσότερα

«Πλαίσιο. Άσκησης Κοινωνικής Πολιτικής. Ηνωμένο Βασίλειο» Ηνωμένο Βασίλειο ΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΙΡΕΤΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

«Πλαίσιο. Άσκησης Κοινωνικής Πολιτικής. Ηνωμένο Βασίλειο» Ηνωμένο Βασίλειο ΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΙΡΕΤΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ «Πλαίσιο Άσκησης Κοινωνικής Πολιτικής από την Τοπική Αυτοδιοίκηση στο Ηνωμένο Βασίλειο» ΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΙΡΕΤΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Διακίδης Ισίδωρος, Αντιδήμαρχος Haringey Λονδίνο Ηνωμένο Βασίλειο

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα. Σχολικό Έτος Α τετράμηνο. Επιβλέπων καθηγητής: Γιάννης Παυλάκης 5 ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ Ι. 6 ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Ι. 7 ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗΣ Α 8 ΤΣΟΝΑΚΑΣ Β.

Ομάδα. Σχολικό Έτος Α τετράμηνο. Επιβλέπων καθηγητής: Γιάννης Παυλάκης 5 ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ Ι. 6 ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Ι. 7 ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗΣ Α 8 ΤΣΟΝΑΚΑΣ Β. Μάθημα Προτζεκτ ΘΕΜΑ: «Τριτοβάθμια εκπαίδευση και επαγγελματική αποκατάσταση» Ερευνητικό υποερώτημα: Πως το φαινόμενο της ανεργίας επηρεάζει τους νέους στην επιλογή επαγγέλματος Ομάδα 5 ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ Ι. 6

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ & ΑΛΛΩΝ ΠΟΡΩΝ Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΚΥΠΡΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ 1999

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΚΥΠΡΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ 1999 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΚΥΠΡΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ 1999 Δρ. Κυριάκος Βερεσιές Νευρολόγος-Ψυχίατρος Επιστημονικός Διευθυντής του ΚΕΝΘΕΑ ΑΛΚΟΟΛ-ΧΡΗΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ-ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ. ΕΡ: Απο πότε είναι γνωστό το αλκοόλ στον κόσμο;

Διαβάστε περισσότερα

Έμφυλες ταυτότητες v Στερεότυπα:

Έμφυλες ταυτότητες v Στερεότυπα: Έμφυλες ταυτότητες v Στερεότυπα: Το Κέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών Δήμου Ρόδου πάει σχολείο Άννα Ζωάννου Αντιδήμαρχος Κοινωνικής πολιτικής, Ισότητας των Φύλων, Τρίτης ηλικίας, Αμεα και Εθελοντισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Για 100 εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο, αυτή τη χρονιά δεν χτύπησε το κουδούνι του σχολείου, απλούστατα γιατί δεν πηγαίνουν σχολείο επειδή δουλεύουν, σύμφωνα με εκτιμήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Επιστημονική υπεύθυνη: Ιωάννα Αντωνιάδου-Κουμάτου Καισαριανή, 2018 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Κέντρο Υγείας του Παιδιού Καισαριανής 2. Η ιδέα για τη δημιουργία 3. Σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1 ΤΡΙΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΚΤΥΟΥ «ΕΛΕΝΗ ΣΚΟΥΡΑ» για την «Ενίσχυση της Συμμετοχής των Γυναικών που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικά ομάδες» στις Θέματα Συνάντησης Ολοκλήρωση προτάσεων για την

Διαβάστε περισσότερα

Η πολύωρη φοίτηση στο σχολείο και η επιβάρυνση από τα μαθήματα στο 1. σπίτι μας στερεί ελεύθερο χρόνο για μας.

Η πολύωρη φοίτηση στο σχολείο και η επιβάρυνση από τα μαθήματα στο 1. σπίτι μας στερεί ελεύθερο χρόνο για μας. Ερωτηματολόγιο βάσει εγκυκλίου (αρ. 156540/Δ2/20-09-2017) για την προνομοθετική δημόσια διαβούλευση που αφορά στην κατάρτιση Πλαισίου Στρατηγικής και Δράσεων για την Ενδυνάμωση των Νέων «Νεολαία 17 27».

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΝΝΟΙΩΝ ΑΛΚΟΟΛ

ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΝΝΟΙΩΝ ΑΛΚΟΟΛ ΑΛΚΟΟΛ ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΝΝΟΙΩΝ "Αλκοολούχα ποτά" ονομάζονται όλα τα ποτά που περιέχουν αιθυλική αλκοόλη (οινόπνευμα) γεωργικής προέλευσης, σε οποιοδήποτε ποσοστό. ΤΣΙΓΑΡΟ Είναι το κάπνισμα των φύλλων του καπνού

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνα Εικόνας & Αντίληψης για τις Ουσίες, τη Χρήση Ουσιών και τους Χρήστες

Έρευνα Εικόνας & Αντίληψης για τις Ουσίες, τη Χρήση Ουσιών και τους Χρήστες Έρευνα Εικόνας & Αντίληψης για τις Ουσίες, τη Χρήση Ουσιών και τους Χρήστες Σεπτέμβριος 2015 Report Αποτελεσμάτων Η ταυτότητα της έρευνας Ανάθεση: Τύπος Έρευνας: Περιοχή Έρευνας Μέθοδος Δειγματοληψίας:

Διαβάστε περισσότερα

Χώροι εργασίας στην Ευρώπη και ασφαλής χρήση αλκοόλ: Βασικά Αποτελέσματα Συμπεράσματα και Συστάσεις για την ανάπτυξη πολιτικών

Χώροι εργασίας στην Ευρώπη και ασφαλής χρήση αλκοόλ: Βασικά Αποτελέσματα Συμπεράσματα και Συστάσεις για την ανάπτυξη πολιτικών Χώροι εργασίας στην Ευρώπη και ασφαλής χρήση αλκοόλ: Βασικά Αποτελέσματα Συμπεράσματα και Συστάσεις για την ανάπτυξη πολιτικών Γενικό πλαίσιο Η Ευρώπη έχει το υψηλότερο και διαρκώς αυξανόμενο επίπεδο κατανάλωσης

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Πανεπιστήμιο Αιγαίου ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΑΠΟΦΟΙΤΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Τμήμα Τίτλος Απόφοιτου: Αντικείμενο του τμήματος: Κατευθύνσεις (εφόσον υπάρχουν) Διάρκεια Σπουδών: Προφίλ υποψήφιου μαθητή Κοινωνιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Λόγοι και παράγοντες που οδηγούν τους νέους σε χρήση αλκοόλ. Παιπέτης Νίκος Τσάκα Μαρία Κρητικός Γιώργος Μέριανος Αλέξανδρος

Λόγοι και παράγοντες που οδηγούν τους νέους σε χρήση αλκοόλ. Παιπέτης Νίκος Τσάκα Μαρία Κρητικός Γιώργος Μέριανος Αλέξανδρος Λόγοι και παράγοντες που οδηγούν τους νέους σε χρήση αλκοόλ Παιπέτης Νίκος Τσάκα Μαρία Κρητικός Γιώργος Μέριανος Αλέξανδρος Κοινωνικοί παράγοντες που οδηγούν στη χρήση αλκοόλ τους νέους Ο πιο συχνός λόγος

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια 5 ο Συμπόσιο Νοσηλευτικής Ογκολογίας "Οι Ψυχολογικές Επιπτώσεις στον Ογκολογικό Ασθενή και ο Πολυδιάστατος Ρόλος της Συμβουλευτικής στην Αντιμετώπισής τους" Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Πρόσκληση κάλεσμα της Υπουργού Εργασίας για τη στήριξη άνεργων νέων και την καταπολέμηση της παιδικής φτώχιας

Θέμα: Πρόσκληση κάλεσμα της Υπουργού Εργασίας για τη στήριξη άνεργων νέων και την καταπολέμηση της παιδικής φτώχιας ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ημερομηνία: ευτέρα, 28 Φεβρουαρίου 2011 Θέμα: Πρόσκληση κάλεσμα της Υπουργού Εργασίας για τη στήριξη άνεργων νέων και την καταπολέμηση

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση κρίσεων: Ψυχοκοινωνικές. Γεωργία Κιζιρίδου, Εξελικτική Σχολική Ψυχολόγος, MSc, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων georgiakiz@yahoo.

Διαχείριση κρίσεων: Ψυχοκοινωνικές. Γεωργία Κιζιρίδου, Εξελικτική Σχολική Ψυχολόγος, MSc, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων georgiakiz@yahoo. Διαχείριση κρίσεων: Ψυχοκοινωνικές Γεωργία Κιζιρίδου, Εξελικτική Σχολική Ψυχολόγος, MSc, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων georgiakiz@yahoo.gr Διαχείριση κρίσεων: Ψυχο-κοινωνικές «Ακόμα και οι χώρες που είναι εξοπλισμένες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ 4/2014 ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ 4/2014 ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ 4/2014 ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ Αλεξανδρούπολη 24.2.2014 Προς -Δήμαρχο Αλεξανδρούπολη κ. Ευάγγελο Λαμπάκη -Προϊσταμένη Διεύθυνσης

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Alzheimer 2017

Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Alzheimer 2017 Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Alzheimer 2017 Υλικό της ADI (μετάφραση-επιμέλεια: Πανελλήνια Ομοσπονδία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών) Σχετικά με την άνοια Ο όρος άνοια είναι μια συλλογική έννοια για

Διαβάστε περισσότερα

www.emfasisfoundation.org

www.emfasisfoundation.org www.emfasisfoundation.org Emfasis Foundation 2 Περιεχόμενα Emfasis σελ. 4 Ο σκοπός μας σελ. 4 Κοινωνική Εργασία Δρόμου (Social Street Work) σελ. 5-6 Τι είναι αυτό που μας ορίζει σελ. 6-7 Οι ομάδες μας

Διαβάστε περισσότερα

Οι διακρίσεις στην απασχόληση παραμένουν μεγάλες σήμερα παρά τις σημαντικές προσπάθειες που έχουν γίνει στη χώρα μας τα τελευταία 30 χρόνια.

Οι διακρίσεις στην απασχόληση παραμένουν μεγάλες σήμερα παρά τις σημαντικές προσπάθειες που έχουν γίνει στη χώρα μας τα τελευταία 30 χρόνια. Αγαπητοί φίλοι και φίλες, Οι διακρίσεις στην απασχόληση παραμένουν μεγάλες σήμερα παρά τις σημαντικές προσπάθειες που έχουν γίνει στη χώρα μας τα τελευταία 30 χρόνια. Οι διακρίσεις συνδέονται άμεσα με

Διαβάστε περισσότερα

Η Έκθεση του Π.Ο.Υ για την πρόληψη των αυτοκτονιών με στοιχεία και για την Ελλάδα.

Η Έκθεση του Π.Ο.Υ για την πρόληψη των αυτοκτονιών με στοιχεία και για την Ελλάδα. Η Έκθεση του Π.Ο.Υ για την πρόληψη των αυτοκτονιών με στοιχεία και για την Ελλάδα. Στόχος του Σχεδίου Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2013-2020 του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας(Π.Ο.Υ) ήταν η μείωση του ποσοστού

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ (ΠΕΣΥΠ) ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Θετική Ψυχολογία Καρακασίδου Ειρήνη, MSc Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Εισαγωγή Θετική-Αρνητική Ψυχολογία Στόχοι της Ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισμός του Προέδρου Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου Δρα. Χρύσανθου Γεωργίου, στη διάσκεψη τύπου

Χαιρετισμός του Προέδρου Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου Δρα. Χρύσανθου Γεωργίου, στη διάσκεψη τύπου Χαιρετισμός του Προέδρου Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου Δρα. Χρύσανθου Γεωργίου, στη διάσκεψη τύπου της «4 ης Εβδομάδας Ευαισθητοποίησης για το Αλκοόλ Τετάρτη, 26 Οκτωβρίου 2016, 11.00 12.30 Έντιμοι

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικά Προγράμματα Εξοικείωσης με την Αναπηρία

Εκπαιδευτικά Προγράμματα Εξοικείωσης με την Αναπηρία Εκπαιδευτικά Προγράμματα Εξοικείωσης με την Αναπηρία ΑΔΙΑΦΟΡΊΑ Ή ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΣΥΝΕΊΔΗΣΗ; Η ΕΠΙΛΟΓΉ ΕΊΝΑΙ ΔΙΚΉ ΣΟΥ! 10% του πληθυσμού είναι άνθρωποι με αναπηρία κι όμως σπάνια τους συναντάμε. Γιατί; Ένα από

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΑΘΗΝΑ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2014 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Σελίδα1 Η ΑΝΑΓΚΗ Η αντιμετώπιση

Διαβάστε περισσότερα

Μαρία Πρίφτη, Ψυχολόγος MSc, Προϊσταμένη Τμήματος Προστασίας Οικογένειας, Παιδιού, Νεολαίας και Παιδείας, Διεύθυνση Κοινωνικής Πολιτικής

Μαρία Πρίφτη, Ψυχολόγος MSc, Προϊσταμένη Τμήματος Προστασίας Οικογένειας, Παιδιού, Νεολαίας και Παιδείας, Διεύθυνση Κοινωνικής Πολιτικής Μαρία Πρίφτη, Ψυχολόγος MSc, Προϊσταμένη Τμήματος Προστασίας Οικογένειας, Παιδιού, Νεολαίας και Παιδείας, Διεύθυνση Κοινωνικής Πολιτικής Διεξάγει κοινωνικές έρευνες Σχεδιάζει και μεριμνά για την εφαρμογή

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση ιεθνούς Συνάντησης AGE/inc, Κολόνια, Γερµανία 16-17 Μαΐου 2006 Στα πλαίσια ενός υπερεθνικού προγράµµατος ανταλλαγής µε χρηµατοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συναντήθηκαν εκπρόσωποι συνδέσµων

Διαβάστε περισσότερα

Το Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα. Τμήμα Project 3 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Εκπαιδευτικός : Στάμος Γ.

Το Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα. Τμήμα Project 3 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Εκπαιδευτικός : Στάμος Γ. Το Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα Τμήμα Project 3 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Εκπαιδευτικός : Στάμος Γ. ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ Καλλιέργεια στους μαθητές της ΔΕΞΙΟΤΗΤΑΣ της Διαπολιτισμικής

Διαβάστε περισσότερα

Εφηβεία και Εξαρτήσεις Τρόποι αντιμετώπισης και παρέμβασης

Εφηβεία και Εξαρτήσεις Τρόποι αντιμετώπισης και παρέμβασης Εφηβεία και Εξαρτήσεις Τρόποι αντιμετώπισης και παρέμβασης Όπως όλοι γνωρίζουμε η εφηβεία είναι η περίοδος μετάβασης από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Γίνονται γρήγορες αλλαγές στο σώμα και στο

Διαβάστε περισσότερα

Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας

Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας Χριστίνα Παπασολομώντος Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Μέλος Ομάδας Συντονισμού για Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα

Διαβάστε περισσότερα

Έμφυλη προσέγγιση και φροντίδα υγείας: Η περίπτωση των τσιγγάνων/ Ρομά

Έμφυλη προσέγγιση και φροντίδα υγείας: Η περίπτωση των τσιγγάνων/ Ρομά ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Έμφυλη προσέγγιση και φροντίδα υγείας: Η περίπτωση των τσιγγάνων/ Ρομά Δ. Μπουρίκος ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑ: «Έμφυλη προσέγγιση και φροντίδα υγείας», ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ,

Διαβάστε περισσότερα

θέραπειν Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ ,

θέραπειν  Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ , θέραπειν Κέντρο Συµβουλευτικών Υπηρεσιών Ψυχικού Το κέντρο συμβουλευτικών υπηρεσιών θέραπειν αποτελεί ένα σύγχρονο κέντρο ειδικών θεραπειών, πρόληψης, διάγνωσης και αποκατάστασης. Στελεχώνεται από εξειδικευμένους

Διαβάστε περισσότερα

Κλίμακα. Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου & Κοινωνικού Κεφαλαίου. Ρομά και εκπαίδευση ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΡΟΜΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ

Κλίμακα. Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου & Κοινωνικού Κεφαλαίου. Ρομά και εκπαίδευση ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΡΟΜΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ Κλίμακα Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου & Κοινωνικού Κεφαλαίου Ρομά και εκπαίδευση ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΡΟΜΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ 2015 Κλίμακα Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου & Κοινωνικού Κεφαλαίου Η ΚΛΙΜΑΚΑ είναι

Διαβάστε περισσότερα

Εφηβεία, μία δυστοπία. Ερευνητική εργασία Α τετραμήνου της Α Λυκείου των Λ.Τ. Αρμενίου Σχολικό έτος

Εφηβεία, μία δυστοπία. Ερευνητική εργασία Α τετραμήνου της Α Λυκείου των Λ.Τ. Αρμενίου Σχολικό έτος Εφηβεία, μία δυστοπία Ερευνητική εργασία Α τετραμήνου της Α Λυκείου των Λ.Τ. Αρμενίου Σχολικό έτος 2012-13 Τομείς έρευνας: Συμπεριφορά των εφήβων Τρόπος ζωής και καθημερινότητα Ασχολίες και δραστηριότητες

Διαβάστε περισσότερα

Τρόποι αντιμετώπισης της φτώχειας και ο ρόλος της εκπαίδευσης

Τρόποι αντιμετώπισης της φτώχειας και ο ρόλος της εκπαίδευσης Τρόποι αντιμετώπισης της φτώχειας και ο ρόλος της εκπαίδευσης Έλενα Μιχαήλ Γ 1 Μαρία Τρύφωνος Γ 1 Γεωργία Πέγγερου Γ 1 Αγγελική Κουζμίδη Γ 1 Δήμητρα Δράκου Γ 4 1 Η φτώχεια στον κόσμο Σχεδόν ένα δισεκατομμύριο

Διαβάστε περισσότερα

Η Ερευνητική Στρατηγική

Η Ερευνητική Στρατηγική Η Ερευνητική Στρατηγική Ο τομέας της Υγείας Η σύγχρονη έρευνα στον τομέα της υγείας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης σκοπεύει να εξασφαλίσει την πρόσβαση όσων ζουν στα κράτημέλη σε υγειονομική περίθαλψη υψηλής

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην πρόληψη και καταπολέµηση του αλκοολισµού στην εφηβεία

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην πρόληψη και καταπολέµηση του αλκοολισµού στην εφηβεία Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην πρόληψη και καταπολέµηση του αλκοολισµού στην εφηβεία Αικατερίνη Φλώρου Εκπαιδευτικός Νοµικός Σύµβουλος ΣΕΠ ΓΕΛ Αναβύσσου Το σχολείο βασικός φορέας κοινωνικοποίησης Οι σύγχρονες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΑΥΚΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ 1 ο Μάθημα Προγραμματισμένα μαθήματα 2/10, 9/10, 16/10, 23/10, 30/10, 6/11, 13/11, 20/11, 27/11, 4/12, 11/12,

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0547/1. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0547/1. Τροπολογία 26.11.2018 B8-0547/1 1 Αιτιολογική σκέψη Η Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα μέτρα λιτότητας επηρεάζουν αρνητικά τις γυναίκες και τα άτομα με αναπηρίες εν γένει, με αποτέλεσμα πολλαπλές διακρίσεις Η. λαμβάνοντας

Διαβάστε περισσότερα

Σχιζοφρένεια. Τι Είναι η Σχιζοφρένεια; Από Τι Προκαλείται η Σχιζοφρένεια; Ποια Είναι Τα Συμπτώματα Της Σχιζοφρένειας;

Σχιζοφρένεια. Τι Είναι η Σχιζοφρένεια; Από Τι Προκαλείται η Σχιζοφρένεια; Ποια Είναι Τα Συμπτώματα Της Σχιζοφρένειας; Σχιζοφρένεια Τι Είναι η Σχιζοφρένεια; Η σχιζοφρένεια, μια πνευματική ασθένεια που προκαλεί διαταραχή στον τρόπο που σκέφτεται το άτομο, επηρεάζει περίπου το 1% του πληθυσμού. Συνήθως ξεκινά από τα τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 3 2. ΜΕ ΟΡΑΜΑ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΨΗΣ 6

1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 3 2. ΜΕ ΟΡΑΜΑ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΨΗΣ 6 1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 3 2. ΜΕ ΟΡΑΜΑ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΨΗΣ 6 Α. ΔΙΟΙΚΗΣΗ 2018 8 Α.1 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΧΕΝ ΕΛΛΑΔΟΣ 39 η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ 8 Α.2 ΔΙΟΙΚΟΥΣΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ 2018 Συνεδριάσεις Εγκύκλιοι Επιστολές Επιτροπές Διοικούσας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ : ΣΕΥΠ ΤΜΗΜΑ: ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ I I ΘΕΜΑ: ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ (Α. Μ. Ε. Α) ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Κα. ΚΥΠΑΡΙΣΣΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα μαθητών :Τρασάνη Κλαρίσα, Μάλλιαρη Ελένη, Πολυξένη Αθηνά Τσαούση, Κοτσώνη Ζωή Ανθή, Αθανασοπούλου Ευφροσύνη, Θεοδωροπούλου Θεώνη

Ομάδα μαθητών :Τρασάνη Κλαρίσα, Μάλλιαρη Ελένη, Πολυξένη Αθηνά Τσαούση, Κοτσώνη Ζωή Ανθή, Αθανασοπούλου Ευφροσύνη, Θεοδωροπούλου Θεώνη Ερευνητικό υποερώτημα: «Ποια τα κίνητρα και οι παράγοντες που επηρεάζουν τους νέους στην επιλογή του επαγγέλματος» Ομάδα μαθητών :Τρασάνη Κλαρίσα, Μάλλιαρη Ελένη, Πολυξένη Αθηνά Τσαούση, Κοτσώνη Ζωή Ανθή,

Διαβάστε περισσότερα

Η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών είναι από τα σημαντικότερα κοινωνικά προβλήματα.

Η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών είναι από τα σημαντικότερα κοινωνικά προβλήματα. Η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών είναι από τα σημαντικότερα κοινωνικά προβλήματα. Το ΚΕΣΑΝ - Κέντρο Πρόληψη Ηρακλείου, σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ, λειτουργεί με σκοπό την πρόληψη της χρήσης ψυχοδραστικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1. Ποιο από τα παρακάτω αποτυπώνει τη διαμονή σας, αυτό το ακαδημαϊκό έτος;

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1. Ποιο από τα παρακάτω αποτυπώνει τη διαμονή σας, αυτό το ακαδημαϊκό έτος; ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Το παρόν ερωτηματολόγιο αφορά έρευνα για τις συνήθειες των φοιτητών. Οι πληροφορίες που θα συγκεντρωθούν μένουν αυστηρά προσωπικές και χρησιμοποιούνται μόνο για στατιστικούς λόγους. Σας

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία: «Η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα» Επιμέλεια Εργασίας: Ταταρίδης Μιχάλης Τουμπουλίδης Ιωάννης

Πτυχιακή Εργασία: «Η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα» Επιμέλεια Εργασίας: Ταταρίδης Μιχάλης Τουμπουλίδης Ιωάννης Πτυχιακή Εργασία: «Η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα» Επιμέλεια Εργασίας: Ταταρίδης Μιχάλης Τουμπουλίδης Ιωάννης Η παρούσα εργασία αποτελεί την Πτυχιακή Εργασία και πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της

Διαβάστε περισσότερα

μεγάλο ποσοστό των οποίων εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης, με περιορισμένης διάρκειας συμβόλαια και σε επαγγέλματα χαμηλής εξειδίκευσης.

μεγάλο ποσοστό των οποίων εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης, με περιορισμένης διάρκειας συμβόλαια και σε επαγγέλματα χαμηλής εξειδίκευσης. Χαιρετισμός της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, κας Σωτηρούλας Χαραλάμπους, στο Συνέδριο της Κυπριακής Προεδρίας με θέμα «Εξαλείφοντας το Χάσμα Αμοιβών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών: Καλές Πρακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας 1 2 Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας μας, διεξήγαγε έρευνα ανάμεσα στους συμμαθητές μας.

Διαβάστε περισσότερα

Η χρήση ναρκωτικών έχει τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, ωστόσο ο εθισμός στα ναρκωτικά είναι πάθηση που μπορεί να θεραπευτεί.

Η χρήση ναρκωτικών έχει τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, ωστόσο ο εθισμός στα ναρκωτικά είναι πάθηση που μπορεί να θεραπευτεί. 1 Η χρήση ναρκωτικών έχει τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, ωστόσο ο εθισμός στα ναρκωτικά είναι πάθηση που μπορεί να θεραπευτεί. Η θεραπεία απεξάρτησης μπορεί να προσφέρει τα μέγιστα στο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 6 Ιουνίου 2005 (13.06) (OR. en) 9803/05 SAN 99

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 6 Ιουνίου 2005 (13.06) (OR. en) 9803/05 SAN 99 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 6 Ιουνίου 2005 (13.06) (OR. en) 9803/05 SAN 99 ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ της : Γενικής Γραμματείας προς : τις αντιπροσωπίες αριθ. προηγ. εγγρ. : 9181/05 SAN 67 Θέμα

Διαβάστε περισσότερα

Δήμοι και Περιφέρειες μαζί, η απάντηση στην κρίση του Κοινωνικού Κράτους

Δήμοι και Περιφέρειες μαζί, η απάντηση στην κρίση του Κοινωνικού Κράτους Από Μπάστα Κων/νο Υποψήφιος Περιφερειακός σύμβουλος Περιφέρειας Αττικής «Κεντρικός Τομέας» Δήμοι και Περιφέρειες μαζί, η απάντηση στην κρίση του Κοινωνικού Κράτους Η κρίση του Κοινωνικού Κράτους σήμερα

Διαβάστε περισσότερα

Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν

Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν 41 Διαγώνισµα 91 Ισότητα των Φύλων Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν Το επάγγελµα της εκπαιδευτικού στην Ελλάδα αποτέλεσε το πρώτο µη χειρωνακτικό επάγγελµα που άνοιξε και θεωρήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Β Α Σ Ι Κ Ε Σ Ε Ν Ν Ο Ι Ε Σ

Β Α Σ Ι Κ Ε Σ Ε Ν Ν Ο Ι Ε Σ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Εξαρτησιογόνες ουσίες ονοµάζονται όλες οι ουσίες που προκαλούν εξάρτηση ψυχική ή σωµατική και που η χρήση τους δηµιουργεί µεταβολές στον εγκέφαλο (γνωστικές λειτουργίες και συναισθήµατα)

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ; Η επαγγελματική ανάπτυξη και η ανθρώπινη ανάπτυξη συνδέονται. Η εξελικτική πορεία του ατόμου δεν κλείνει με την είσοδό του στο επάγγελμα ή σε έναν οργανισμό αλλά αντίθετα, την στιγμή εκείνη αρχίζει μία

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Δασκαλάκης. Αν. Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας ΕΚΠΑ Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής

Γεώργιος Δασκαλάκης. Αν. Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας ΕΚΠΑ Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής Γεώργιος Δασκαλάκης Αν. Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας ΕΚΠΑ Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Η Ελληνική Εταιρεία Περιγεννητικής Ιατρικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol

Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014 ΘΕΜΑ:Παραγοντες που επηρεαζουν την υγεια. Το 1948 με την ιδρυση του Π.Ο.Υ. τεθηκαν επισημως τα θεμελια για

Διαβάστε περισσότερα

7655/14 ΙA/ριτ 1 DG B 4A

7655/14 ΙA/ριτ 1 DG B 4A ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 12 Μαρτίου 2014 (14.03) (OR. en) 7655/14 SΟC 194 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: προς: Θέμα: Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου τις αντιπροσωπίες Η κοινωνική κατάσταση στην ΕΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΗΣΗ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΜΗΤΡΩΟ ΦΟΡΕΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ. Ο /Η υπογεγραμμένος-η...

ΑΙΤΗΣΗ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΜΗΤΡΩΟ ΦΟΡΕΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ. Ο /Η υπογεγραμμένος-η... ΑΙΤΗΣΗ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΜΗΤΡΩΟ ΦΟΡΕΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΠΡΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Ο /Η υπογεγραμμένος-η..... (όνομα εκπροσώπου βάσει

Διαβάστε περισσότερα