Transcript

1 ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΤΕΕ Το Γραφείο Περιβάλλοντος του ΤΕΕ, βασιζόμενο, μεταξύ άλλων, και στο έργο ενημέρωσης του Γραφείου Επαγγελματικών Θεμάτων του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, συνεχίζει την, εδώ και πάνω από δύο έτη σχέση πληροφόρησης επικοινωνίας με τα μέλη της Μόνιμης Επιτροπής Περιβάλλοντος, συναδέλφων των Μ. Ε. Περιβάλλοντος των Περιφερειακών Τμημάτων και Φορέων και όσων ασχολούνται με θέματα Περιβάλλοντος. Η αποδελτίωση περιλαμβάνει περιβαλλοντικές ειδήσεις που δημοσιεύονται στον Ηλεκτρονικό Ημερήσιο Ελληνικό - Διεθνή Τύπο και σε κείμενα Διεθνών Οργανώσεων (ΟΗΕ, ΕΕ, UNEP κλπ), με σκοπό τη διάχυση της πληροφόρησης για θέματα περιβάλλοντος. Ελπίζουμε το εγχείρημά μας, πέρα από τις όποιες δυσκολίες, να αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την δουλειά όλων των παραληπτών-συναδέλφων. Προκειμένου να ανατρέξετε σε παλαιότερα τεύχη της Περιβαλλοντικής Αποδελτίωσης, αναζητήστε τα στην διεύθυνση: e-nimerwsi ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ: Αν δε σας ενδιαφέρει η λήψη του , ειδοποιείστε μας. Αν έχετε προτάσεις βελτίωσης, ενημερώστε μας. (Γραφείο Περιβάλλοντος, τηλ , environment@central.tee.gr Στον Δήμο Γλυφάδας 620 στρέμματα δάσους στην Αιξωνή Ελλάδα, ο μεγάλος Eυρωπαίος ρυπαντής Η ελληνική κούρσα για τα βιοκαύσιμα «ΚΟΚΤΕΪΛ» ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ στα ποτάμια και στις λίμνες μας Περιβαλλοντική αναισθησία με αριθμούς Σειρήνα συναγερμού από 500 επιστήμονες για την αλλαγή του κλίματος Η ρύπανση πλήττει πρώτα την υγεία μας Σπάταλα ενεργειακά σπίτια Επιτέλους, το χωροταξικό σχέδιο για τα αιολικά πάρκα Greenpeace: «H έκθεση της Διακυβερνητικής Ομάδας Εμπειρογνωμόνων αποτελεί σειρήνα συναγερμού» ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΕΧΩΔΕ κ. ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΟΥΦΛΙΑ Περιορισμό των ρύπων από τη διύλιση και την κατανάλωση καυσίμων προωθεί η Ε.Ε. Στα σκουπίδια η ανακύκλωση: Στη χωματερή το περιεχόμενο των κάδων Τεχνικές και προβλήματα στην ανακύκλωση χαρτιού Από φυσικός πόρος ακριβοπληρωμένο εμπόρευμα Χαρατσώνουν και παραδίδουν... Να γίνει το νερό κοινωνική ιδιοκτησία Με μια σωστή διαχείριση τα προβλήματα θα είχαν περιοριστεί ΚΑΚΛΑΜΑΝΗΣ-ΦΑΣΟΥΛΑΣ αναζητούν και εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης απορριμμάτων ΕΔΩΣΕ το σχέδιο ο Σουφλιάς Θέλουν πολυκατάστημα σε χωματερή αμιάντου Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ αναδιπλώνεται μετά τα παρατράγουδα και το στραπάτσο στη Βουλή Θα διαρκέσει μια χιλιετία Εκθεση - συναγερμός για το κλίμα Yπερθέρμανση: Το κατάλαβαν και στον ΟΗΕ... Επιμένει στη δασοκτόνο αναθεώρηση του άρθρου 24

2 Οι δασοκτόνοι επιμένουν... Εμείς βάζουμε φωτιά στη Γη ΑΠΕλευθέρωση επενδύσεων με ειδικό χωροταξικό σχεδιασμό Η Ελλάδα επιτέλους αποκτά χωροταξικό σχέδιο Αιχμές κατά της κυβέρνησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων Kυβερνητική ήττα για την αναθεώρηση του άρθρου 24 Ρήγμα στην αναθεώρηση «Προεκλογική δέσμευση η αναθεώρηση του άρθρου 24» Θεμέλια για καθαρή ενέργεια Kριτική στην κυβέρνηση για τη διαχείριση σκουπιδιών "Πράσινα" καύσιμα Διαμαρτυρία στον Πύργο του Αϊφελ Πήγε να κάψει το δάσος και κάηκε Πατάνε γκάζι στη ρύπανση της ατμόσφαιρας Άνοδος των θαλασσών κατά 59 εκατοστά μέχρι το 2100 Οι ρύποι ξεφαντώνουν Στον Δήμο Γλυφάδας 620 στρέμματα δάσους στην Αιξωνή Νίκη για το Δημόσιο η δικαστική απόφαση για την καταπάτηση πευκοδάσους στην πλαγιά του Υμηττού, ύστερα από εννέα χρόνια αγώνων Της Τασουλας Καραϊσκακη Μια μεγάλη πρώτη δικαστική νίκη πέτυχε το ελληνικό Δημόσιο κατά σφετεριστών μεγάλης δημόσιας έκτασης στα πρανή του Υμηττού. Εννέα ολόκληρα χρόνια, ο Δήμος Γλυφάδας, έξι εισαγγελείς και το Μεικτό Γνωμοδοτικό Συμβούλιο έδιναν έναν τιτάνιο αγώνα προκειμένου να περισώσουν όση γινόταν από την αδόμητη δημόσια δασική έκταση της Γλυφάδας, που εδώ και δεκαετίες τεμαχίζεται και ξεπουλιέται ως ιδιόκτητη γη. Προ ημερών επετεύχθη η πρώτη ιστορική νίκη του Δημοσίου ενάντια στο ισχυρό δίκτυο συμφερόντων που πίεζε ώστε καυτά πορίσματα και εκθέσεις για παραχαραγμένα συμβόλαια, πλαστά πιστοποιητικά, απατεωνικές ψευδομεταβιβάσεις, να καταχωνιάζονται σε συρτάρια υπουργείων. Το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών αποφάσισε να αποδοθούν στο ελληνικό Δημόσιο τα 620 στρέμματα αναδασωμένης έκτασης στην Αιξωνή Γλυφάδας, που είχαν καταλήξει με παράνομες μεθοδεύσεις σε χέρια ιδιωτών. Εννέα χρόνια πριν Η συγκλονιστική ιστορία της καταπάτησης του πευκοδάσους ήρθε στο φως το 1997, με αφορμή την παράτυπη αγοραπωλησία 620,8 στρεμμάτων στην Αιξωνή Γλυφάδας, που «σκάλωσε» στο Υποθηκοφυλακείο και οι αγοραστές, θέλοντας να «άρουν» το πρόβλημα, κατέφυγαν στη Δικαιοσύνη. Ομως, η έρευνα που διενεργήθηκε έβγαλε στη φόρα και τα δικά τους «άπλυτα» και το ιστορικό της καταπάτησης όλης της περιοχής. Δηλαδή, το πώς στρέμματα δημόσιου πυκνού πευκοδάσους στη θέση της σημερινής Γλυφάδας περιελήφθησαν, όλως αυθαιρέτως, το 1920, στο «κτήμα» του Π. Kαραπάνου, το οποίο στην πραγματικότητα ήταν 800 στρέμματα και αλλού (στο σημερινό Aνω Kαλαμάκι και σε τμήμα της Aργυρούπολης και του Eλληνικού). Από την «ιδιοκτησία» Kαραπάνου, που κατατμήθηκε και πωλήθηκε σε ιδιώτες, συνεταιρισμούς ή δωρίστηκε, προήλθε όλη η σημερινή Γλυφάδα των στρεμμάτων. Eπί περίπου έξι χρόνια μελετούσε το ιδιοκτησιακό καθεστώς της περιοχής το Mεικτό Γνωμοδοτικό Συμβούλιο (που απαρτίζεται από το Aναθεωρητικό Συμβούλιο Iδιοκτησίας Δασών και το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο Δημοσίων Kτημάτων), το οποίο, με σχετική απόφασή του, στις , απεφάνθη ότι το λεγόμενο κτήμα Kαραπάνου είναι δημόσια δασική γη και το Δημόσιο πρέπει να προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε κάθε εκτός σχεδίου αδόμητη έκταση, που κατέχεται από τους διαδόχους του Π. Kαραπάνου υπολογίζεται στα στρέμματα (εμπίπτει εντός των ορίων του Δήμου Γλυφάδας). Οι κρατικοί φορείς H απόφαση δεν έγινε αποδεκτή από τα υπουργεία Γεωργίας, Oικονομικών, ΠEXΩΔE. Σιγήν ιχθύος τήρησαν οι κρατικοί φορείς τα υπουργεία Oικονομικών, ΠEXΩΔE, Γεωργίας, Δικαιοσύνης και το Nομικό Συμβούλιο του Kράτους κι όταν, ένα χρόνο αργότερα, έλαβαν καυτό πολυσέλιδο πόρισμα του προϊσταμένου της Eισαγγελίας Πρωτοδικών κ. Iωάννη Σακελλάκου, που απεκάλυπτε τις παλαιότερες αλλά και τις πρόσφατες ψευδομεταβιβάσεις και απάτες. Ακολούθησε ένα γαϊτανάκι προσφυγών από την πλευρά των δύο αγοραστών, και δικών (στις οποίες ενεπλάκησαν και μέλη του παραδικαστικού κυκλώματος), χωρίς κάποιο αποτέλεσμα μέχρι την πρόσφατη απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου. Συγκεκριμένα: Οι δύο αγοραστές καταφέρνουν να μεταγράψουν το 2003 το συμβόλαιο αγοράς στο υποθηκοφυλακείο Γλυφάδας έπειτα από προσφυγή στο Mονομελές Πρωτοδικείο Aθηνών (τους δικαιώνει

3 η Πρωτοδίκης Αντωνία Ηλία). Kατά της απόφασης της κ. Hλία ασκεί έφεση ο τότε εισαγγελέας Eφετών και νυν Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κ. Γ. Σανιδάς και το Eφετείο Aθηνών ακυρώνει το συμβόλαιο αγοράς. Οι δύο αγοραστές προσφεύγουν στον Αρειο Πάγο για αναίρεση της απόφασης του Εφετείου (η συζήτηση της αίτησής τους εκκρεμεί η εισήγηση είναι απορριπτική, όπως σε εκκρεμότητα είναι και η δίκη των δύο αγοραστών και της συμβολαιογράφου ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών). Δημόσιο δάσος Στο μεταξύ, η πραγματογνωμοσύνη για το αν η επίδικη έκταση εμπίπτει στους τίτλους των αγοραστών, την οποία έχει διατάξει το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών (ύστερα από παλιότερη προσφυγή των αγοραστών), ολοκληρώνεται και το δικαστήριο κρίνει ότι η επίδικη έκταση αποτελεί δάσος και ανήκει στην κυριότητα του ελληνικού Δημοσίου. Η απόφαση αυτή αποτελεί το πρώτο λιθαράκι στον αγώνα για την προστασία της δημόσιας περιουσίας, δηλαδή της περιουσίας όλων μας. Το επόμενο καθοριστικό και από καιρό αναμενόμενο βήμα είναι η έγκριση από τα υπουργεία Οικονομικών και Γεωργίας της απόφασης του Mεικτού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου για την εκτός σχεδίου αδόμητη έκταση στη Γλυφάδα υπολογίζεται στα στρέμματα. Το ανώτατο όργανο θεωρεί ότι το Δημόσιο θα πρέπει να τη διεκδικήσει. Τι άλλο περιμένουν οι αρμόδιοι υπουργοί για να το κάνουν; Ελλάδα, ο μεγάλος Eυρωπαίος ρυπαντής Τέταρτη παγκοσμίως στην αύξηση εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου, στο όνομα μιας εξαιρετικά ρυπογόνας (υπ)ανάπτυξης Του Γιαννη Ελαφρου Η Ελλάδα κυνηγά το χάλκινο μετάλλιο στο παγκόσμιο πρωτάθλημα εκπομπής ρύπων! Η χώρα μας είναι ήδη στην τέταρτη θέση παγκοσμίως όσον αφορά την αύξηση εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου (μαζί με τον Καναδά), σημειώνοντας μεγέθυνση 26,6% από το 1990 ώς το 2004! Καθώς ο πλανήτης όλος κρατά την ανάσα του μπροστά στην απειλή της ολοκληρωτικής διαταραχής του κλίματος, η Ελλάδα αναδεικνύεται ως μια ενεργειακά σπάταλη και ιδιαίτερα ρυπογόνα οικονομία. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι η χώρα μας βρίσκεται στην ευαίσθητη περιοχή της Μεσογείου, στη μεθόριο της εύκρατης ζώνης, που μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα εύθραυστη εάν ο θερμοστάτης του πλανήτη τρελαθεί. Η Ελλάδα επικύρωσε έγκαιρα το πρωτόκολλο του Κιότο, που παρά την ανεπάρκεια των στόχων του και των μεθόδων του, αποτέλεσε μια πρώτη διεθνή προσπάθεια καταπολέμησης του φαινομένου του θερμοκηπίου. Απέκτησε μάλιστα δικαίωμα αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 25% (το 2010 σε σχέση με το 1990), την ώρα που το Κιότο προβλέπει μείωση 12%, λόγω του ότι θεωρήθηκε υπό ανάπτυξη χώρα. Μόνο που η ανάπτυξη στην Ελλάδα αποδείχθηκε λαίμαργη και αδηφάγα, με λίγα οφέλη για τους πολλούς και πολλές εκπομπές ρύπων. Ηδη από το 2005 είχαμε ξεπεράσει την υποχρέωσή μας! Η ανάπτυξη στη χώρα μας είναι εξαιρετικά ενεργοβόρα, λες και έχουμε τις πετρελαιοπηγές στα πόδια μας. H συνολική κατανάλωση ενέργειας στην Ελλάδα παρουσιάζει κατά μέσον όρο ετήσια αύξηση 2,8% ( ), μια από τις υψηλότερες ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε., σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος. Για κάθε ευρώ που παράγεται στην Ελλάδα, δημιουργούνται 41% περισσότεροι ρύποι απ' ό,τι στην Ε.Ε.! Η ελληνική κούρσα για τα βιοκαύσιμα Προβλέπεται να καλλιεργηθούν 3,7 εκ. στρέμ. με ενεργειακά φυτά Της Τανιας Γεωργιοπουλου Διέξοδο στα προβλήματα του περιβάλλοντος αλλά και των πιέσεων στο αγροτικό εισόδημα έρχεται να δώσει η παραγωγή ενέργειας (θερμική - ηλεκτρική) από τα ανάλογα φυτά. Ωστόσο, οι προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες θα γίνουν αυτές οι επενδύσεις, φαίνεται ότι θα κρίνουν και το αποτέλεσμα της όλης προσπάθειας. Τις πλέον πρόσφορες περιοχές για την ανάπτυξη των ενεργειακών καλλιεργειών και τη χωροθέτηση των μονάδων επεξεργασίας τους για την παραγωγή υγρών καυσίμων (βιοντίζελ και βιοαιθανόλης) αλλά και ηλεκτρικής ενέργειας, υποδεικνύει μελέτη του Ινστιτούτου Αγροτικής Ανάπτυξης και Συνεταιριστικής Οικονομίας (ΙΝΑΣΟ) με τίτλο «Σχέδιο Δράσης για τη βιομάζα και τα βιοκαύσιμα στην Ελλάδα» που εκπονήθηκε για λογαριασμό της ΠΑΣΕΓΕΣ. Την ίδια στιγμή σε όλη την Ευρώπη πραγματοποιείται μία «κοσμογονία», όπως τη χαρακτηρίζουν οι ειδικοί, αναφορικά με την παραγωγή ενέργειας από ενεργειακά φυτά. Με βάση τις υποχρεώσεις μας που απορρέουν από τις κοινοτικές οδηγίες πρέπει έως το 2010 τουλάχιστον το 5,75% των καυσίμων που χρησιμοποιούνται για τις μεταφορές να είναι βιοκαύσιμα και το

4 1,2% της ηλεκτροπαραγωγής στη χώρα μας να προέρχεται από ενέργεια που παράγεται από βιομάζα. Το ποσοστό 5,75% αφορά σε όλα τα είδη βιοκαυσίμων και το κράτος μέλος μπορεί να επιλέξει προς τα πού θα στρέψει τις επενδύσεις του, για παράδειγμα, στην παραγωγή βιοντίζελ ή βιοαιθανόλης. Για να εξασφαλιστούν οι αναγκαίες ποσότητες βιομάζας από εγχώρια πρώτη ύλη υπολογίζεται ότι χρειάζεται να καλλιεργηθούν με ενεργειακά φυτά περίπου 3,7 εκατομμύρια στρέμματα. Συγκεκριμένα, προκρίνεται να καλλιεργηθούν περίπου 2 εκατομμύρια στρέμματα με ηλίανθο και ελαιοκράμβη για την παραγωγή βιοντίζελ, 1,1 εκατομμύρια στρέμματα με γλυκό σόργο, τεύτλα, σιτάρι, καλαμπόκι για την παραγωγή βιοαιθανόλης και 0,5 εκατομμύρια στρέμματα με κυτταρινούχο σόργο για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Η μελέτη λαμβάνει υπ όψιν της το δεδομένο ότι μια σειρά καλλιεργειών στην Ελλάδα παρουσιάζουν φθίνουσα πορεία, εξαιτίας της πτώσης των τιμών και άρα αυτές θα υποκατασταθούν ή μπορούν να υποκατασταθούν εφόσον οι παραγωγοί το θελήσουν, από τις λεγόμενες ενεργειακές καλλιέργειες. Πρόκειται για τα βιομηχανικά φυτά καπνός, τεύτλα και βαμβάκι, τα οποία θεωρείται ότι θα υποκατασταθούν σε ποσοστό 80% από ενεργειακές καλλιέργειες και οι διατροφικές καλλιέργειες μαλακό και σκληρό στάρι και καλαμπόκι, που θεωρείται ότι θα υποκατασταθούν σε ποσοστό 20%. Το 75% αυτών των καλλιεργειών συγκεντρώνεται σε 21 νομούς της χώρας, τους κατά κύριο λόγο αγροτικούς νομούς. Οπως τονίζει στην «Κ» ένας εκ των μελετητών και αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Παραγωγών Ενέργειας, καθηγητής κ. Νίκος Βασιλάκος, «η γεωγραφική χωροθέτηση των μονάδων έγινε με βάση τις περιοχές όπου θα υπάρχει συγκέντρωση πρώτης ύλης έτσι ώστε να περιορίζεται το κόστος μεταφοράς, αλλά παράλληλα να ευνοείται και η συμμετοχή των αγροτών στο επιχειρησιακό σχήμα». Η μελέτη προβλέπει, λοιπόν, τη χωροθέτηση 5 μονάδων παραγωγής βιοντήζελ δυναμικότητας τόνων κατ έτος η καθεμία, στις περιοχές: Ροδόπη - Εβρος, Κιλκίς - Θεσαλλονίκη, Λάρισα, Βοιωτία - Φθιώτιδα, Κοζάνη - Καρδίτσα. Για να παραχθούν τόνοι βιοντίζελ απαιτούνται καλλιέργειες ηλίανθου στρεμμάτων. Αντίστοιχα, οι επιστήμονες προτείνουν τη χωροθέτηση τριών μονάδων παραγωγής βιοαιθανόλης δυναμικότητας στρεμμάτων στις περιοχές της Λάρισας, των Σερρών και του Εβρου. Επίσης, εννέα μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, τυπικής εγκατεστημένης ισχύος 15 ΜW η καθεμία, στην Αιτωλοακαρνανία, τη Φθιώτιδα, την Ηλεία, τη Δράμα, την Ημαθία, την Πέλλα, το Κιλκίς, την Κοζάνη και τις Σέρρες. Σύμφωνα με τη μελέτη, προκρίνονται ως περισσότερο συμφέρουσες καλλιέργειες (τόσο για τους παραγωγούς όσο και για τη βιομηχανία επεξεργασίας) ο ηλίανθος για την παραγωγή βιοντίζελ, το γλυκό σόργο για την παραγωγή βιοαιθανόλης, το κυτταρινούχο σόργο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και στερεών καυσίμων. Οικονομική στήριξη Ωστόσο, όπως επισημαίνεται στη μελέτη, η καλλιέργεια ενεργειακών φυτών δεν μπορεί να ευδοκιμήσει εφόσον δεν επιδοτηθεί ή εφόσον δεν στηριχθεί με χρηματοοικονομικά μέτρα. Η επιδότηση που τώρα παρέχεται από την Ευρωπαϊκή Ενωση (4,5 ευρώ το στρέμμα) κρίνεται εξαιρετικά χαμηλή. Μόνον υπό την προϋπόθεση της οικονομικής στήριξης θα εξασφαλιστεί τόσο το εισόδημα των παραγωγών, όσο και η τιμή πώλησης της παραγόμενης ενεργειακής πρώτης ύλης στην «πόρτα» της μονάδας μετατροπής, σε τιμή που να αξίζει τον κόπο για τη βιομηχανία. «Η συνολικά απαιτούμενη ετήσια επιδότηση των ενεργειακών καλλιεργειών προκειμένου να διασφαλιστούν τα σημερινά έσοδα των αγροτών και να αποδώσουν οι επενδύσεις βιομετατροπής ανέρχεται σε 197 εκατομμύρια κατά έτος», τονίζει ο κ. Βασιλάκος. Η σημερινή παρεχόμενη επιδότηση φτάνει τα 17 εκατομμύρια ευρώ, ανά έτος. Ωστόσο, οι μελετητές της ΙΝΑΣΟ θεωρούν ότι υπάρχουν λύσεις. Από τη χρήση βιοκαυσίμων υπολογίζεται ότι θα εξοικονομηθούν περίπου 50 εκατομμύρια ευρώ από την αποτροπή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) με βάση το Πρωτόκολλο του Κιότο και τα χρήματα που πληρώνουμε είτε με τη μορφή προστίμων είτε για να αγοράσουμε δικαιώματα εκπομπής ρύπων. Επίσης, τα υπόλοιπα 130 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος θα μπορούσαν να βρεθούν από το Δ ΚΠΣ. Εξάλλου, προκειμένου να τονωθεί η ζήτηση, θα μπορούσε να αυξηθεί το ποσοστό των αποφορολογούμενων βιοκαυσίμων που παράγονται από εγχώριες πρώτες ύλες. Ο κ. Βασιλάκος τονίζει ότι θα μπορούσε επίσης να αυξηθεί η τιμή πώλησης της kwh που παράγεται από βιομάζα στο Δίκτυο. «Σήμερα, προβλέπεται ότι όταν η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται από βιομάζα πωλείται αντί 73 ευρώ /ΜWh, ενώ όταν παράγεται από φωτοβολταϊκά η τιμή έχει καθοριστεί στα 450 ευρώ /ΜWh», τονίζει προσθέτοντας ότι «τα φωτοβολταϊκά συστήματα είναι πλήρως εισαγόμενα». Φυσικά, τα δεδομένα μπορούν να βελτιωθούν κατά πολύ εφόσον αποφασισθεί ότι η χώρα δεν θα παραμείνει όσον αφορά στην παραγωγή ενέργειας από βιομάζα στα ελάχιστα ποσοστά υποχρέωση προς την Ευρωπαϊκή Ενωση το 5,75%. Αλλωστε, η νέα πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι το ποσοστό συμμετοχής των βιοκαυσίμων στα συνολικά χρησιμοποιούμενα καύσιμα για μεταφορές να φτάσει το 10% έως το 2020, ενώ το Ευρωκοινοβούλιο προβλέπεται να προτείνει ένα 15%. Εφόσον, λοιπόν, τα μεγέθη μεγαλώσουν, οπωσδήποτε θα υπάρξει εξοικονόμηση με πολλαπλό όφελος για όλους. Οσον αφορά, πάντως, τα σημερινά δεδομένα, τα πράγματα είναι ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο. Προκειμένου να παραχθεί βιοντίζελ η πρώτη ύλη πρέπει να μετατραπεί σε έλαιο και στη συνέχεια

5 να επεξεργαστεί ώστε να παραχθεί το βιοντίζελ. Λειτουργούν τέσσερις μονάδες παραγωγής βιοντήζελ στην Ελλάδα, που επεξεργάζονται εισαγόμενα έλαια, και μια μονάδα που διαθέτει τη δυνατότητα επεξεργασίας της πρώτης ύλης έως το τελικό προϊόν. Η δημιουργία μιας ακόμα μονάδας έχει εξαγγελθεί διά στόματος του υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Αλέξανδρου Κοντού στις 31/10/2006 με φορείς επένδυσης τις Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών Κοζάνης και Αμυνταίου. Η μονάδα αυτή θα χρηματοδοτηθεί από τον Αναπτυξιακό νόμο, σύμφωνα πάντα με τις εξαγγελίες. Αντίθετα, δεν υπάρχει μονάδα παρασκευής βιοαιθανόλης, δεδομένου ότι χρειάζονται πολλαπλάσια κεφάλαια για να δημιουργηθεί. Σε χαμηλά έως ανύπαρκτα επίπεδα κινείται και η παραγωγή ενεργειακών φυτών, στην Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, το 2006 καλλιεργήθηκαν περίπου στρέμματα με ηλίανθο για άλλες χρήσεις στην περιοχή του Βόρειου Εβρου και στρέμματα με ελαιοκράμβη στη Θεσσαλονίκη, Κεντρική, Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Ποια είναι τα ενεργειακά φυτά Οι ενεργειακές καλλιέργειες είναι καλλιεργούμενα ή και αυτοφυή είδη τα οποία παράγουν βιομάζα, προϊόν δηλαδή που στη συνέχεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ενέργειας, ηλεκτρικής και θερμικής στερεών και υγρών καυσίμων. Τα φυτά για την παραγωγή βιοκαυσίμων είναι: - Ελαιούχα φυτά (ελαιοκράμβη, σόγια, ηλίανθος) για την παραγωγή ελαίων και στη συνέχεια βιοντήζελ. - Σακχαρούχα φυτά (τεύτλα, ζαχαροκάλαμο, γλυκό σόργο) για βιοαιθανόλη. - Αμυλούχα φυτά (δημητριακά, καλαμπόκι) για βιοαιθανόλη. - Κυτταρινούχο σόργο (καλάμια και αγροτικά υπολείμματα) για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. - Κυτταρινούχο σόργο (καλάμια και αγροτικά υπολείμματα) για την παραγωγή στερεών μορφοποιημένων καύσιμων. «ΚΟΚΤΕΪΛ» ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ στα ποτάμια και στις λίμνες μας Ενα θολό καθεστώς εξαιρέσεων και παρατάσεων στη χρήση απαγορευμένων φυτοφαρμάκων, ένα διάτρητο σύστημα ελέγχων και η γενικευμένη άγνοια έχουν μετατρέψει τις λίμνες και τα ποτάμια μας σε τοξικά μείγματα Οποιος κοιτάξει έναν γεωφυσικό χάρτη της Ελλάδας θα δει μέσα στο πολύ... καφέ (τους πολλούς ορεινούς όγκους) πολύ... μπλε (τα πολλά ποτάμια και λίμνες, τα μεγαλύτερα εκ των οποίων εντοπίζονται κυρίως στα βόρεια της χώρας μας). Με τη σημερινή εικόνα που παρουσιάζουν όμως τα επιφανειακά ύδατα της Ελλάδας, ίσως στο μέλλον θα ήταν καλύτερα να τα θαυμάζουμε μόνο... από τον χάρτη. Μελέτη ειδικών του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων δείχνει ότι μέσα στα μεγάλα ποτάμια αλλά και στις λίμνες της Ελλάδας ρέει άφθονο ένα... κοκτέιλ φυτοφαρμάκων το οποίο απειλεί το υδάτινο οικοσύστημα και όχι μόνο. Από τη μελέτη αυτή (δημοσίευση στο επιστημονικό έντυπο «Environmental Pollution», Ιούνιος 2006, ερευνητές Ι. Κωνσταντίνου, Δήμητρα Χειλά και Τρ. Αλμπάνης) προκύπτει ότι τα νερά των μεγάλων ποταμών αλλά και λιμνών της χώρας μας περιέχουν ως κύρια «συστατικά» ζιζανιοκτόνα που χρησιμοποιούνται ευρέως στις καλλιέργειες καλαμποκιού, βαμβακιού και ρυζιού, οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα, ως και οργανοχλωριωμένα εντομοκτόνα, τα οποία είναι πλέον απαγορευμένα! Ενδημούντα δηλητήρια Ο κατάλογος των «δηλητηρίων» είναι μακρός, σύμφωνα με τη μελέτη που αποτελεί αξιολόγηση και εκτίμηση όλων των υπαρχόντων στοιχείων σχετικά με τη ρύπανση των ελληνικών επιφανειακών υδάτων από φυτοφάρμακα και η οποία είναι η πρώτη που εξετάζει στη χώρα μας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων σε υδρόβιους οργανισμούς. Τα πιο συχνά ανιχνευθέντα ζιζανιοκτόνα ήταν η ατραζίνη (ευρέως χρησιμοποιούμενη, η οποία ωστόσο έχει συνδεθεί ακόμη και με διαταραχές του φύλου σε ζώα και για τον λόγο αυτόν η χρήση της έχει απαγορευθεί σε αρκετές χώρες), η σιμαζίνη (επίσης διαδεδομένη, η οποία λόγω της επικινδυνότητάς της για τον οργανισμό οδήγησε την ΕΕ τον περασμένο Ιούλιο να μειώσει τα ανώτατα επιτρεπτά όριά της σε καλλιέργειες), τα alachlor και metalachlor (το δεύτερο έχει ζητηθεί εδώ και έτη να απαγορευθεί από την ΕΕ, ωστόσο η Ελλάδα ανθίσταται, καθώς αποτελεί φθηνότερη λύση σε σύγκριση με το πιο «πράσινο» εναλλακτικό alachlor), καθώς και το trifluralin. Από τα εντομοκτόνα εντοπίστηκαν κυρίως οι ουσίες diazinon και parathion methyl, ενώ ανιχνεύθηκαν ακόμη το απαγορευμένο οργανοχλωριωμένο φυτοφάρμακο lindane, καθώς και το endosulfan της ίδιας κατηγορίας, το οποίο έχει απαγορευθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη, στη χώρα μας όμως έχει πάρει παράταση χρήσης με υπουργική απόφαση ως τον Ιούνιο του 2007 (καλλιέργειες μήλων, σταφυλιών, τεύτλων, πεπονιών, καρπουζιών) και ως το τέλος του 2007 για καλλιέργειες ντομάτας, αχλαδιών και πιπεριάς. Χωρίς όρια...

6 Σημειώνεται πως σε ό,τι αφορά τις συγκεντρώσεις φυτοφαρμάκων στα φυσικά νερά δεν υφίστανται ανώτατα επιτρεπτά όρια. Ανώτατο όριο έχει τεθεί μόνο στο πόσιμο νερό για τον άνθρωπο - ορίζεται στα 0,1 μg/l. Παράλληλα δεν υφίστανται όρια στα νερά άρδευσης φυτικής παραγωγής, γεγονός το οποίο, σύμφωνα με πολλούς ειδικούς, είναι λανθασμένο καθώς, όπως λένε, το νερό άρδευσης καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την ποιότητα των παραγομένων γεωργικών προϊόντων. Οπως επισημαίνουν οι ερευνητές, η παρουσία υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων αποτελεί σημαντική απειλή για τα υδάτινα οικοσυστήματα - ο κίνδυνος αυξάνεται κατά την περίοδο Μαΐου - Ιουλίου, οπότε παρατηρείται και η μέγιστη συγκέντρωσή τους, καθώς τότε γίνεται η χρήση αυτών των ουσιών στις καλλιέργειες. Τα ζιζανιοκτόνα εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για τοξικές επιπτώσεις στα φύκη ενώ τα εντομοκτόνα για το ζωοπλαγκτόν και τα ψάρια όπως η πέστροφα στους ποταμούς και ο κυπρίνος στις λίμνες. Ποτάμια «στο κόκκινο» Στον Αλιάκμονα, στον Λουδία, στον Καλαμά και στον Λούρο εμφανίζεται σοβαρός κίνδυνος που απειλεί με άμεση τοξικότητα τα φύκη. «Κόκκινη ζώνη» για το ζωοπλαγκτόν είναι ο Αλιάκμονας, ο Αξιός, ο Εβρος, ο Καλαμάς, ο Λούρος, καθώς και η λίμνη Παμβώτιδα, ενώ τα ψάρια απειλούνται κυρίως στον Αξιό, στον Εβρο και στον Στρυμόνα. Είναι άξιο λόγου ότι ανιχνεύθηκε τουλάχιστον ένα φυτοφάρμακο στα νερά μεγάλων ποταμών της χώρας, ενώ σε πολλές περιπτώσεις το «κοκτέιλ» περιείχε πολλές και διαφορετικές ουσίες. Για παράδειγμα, στον Αλιάκμονα το... μενού περιελάμβανε τις ουσίες: atrazin, metribuzin, diuron 2,4-D, alachlor, trifluralin, prometryne, parathion methyl, fenthion και diazinon. Τα επίπεδα των συγκεντρώσεων των φυτοφαρμάκων που ανιχνεύθηκαν στα επιφανειακά νερά της χώρας μας απειλούν σε αρκετές περιπτώσεις με αφανισμό τους οργανισμούς που ζουν σε αυτά καθώς σχετίζονται με θνησιμότητα και μειωμένη αναπαραγωγή. Και σε αυτή την αλυσίδα, της οποίας όλοι είμαστε κρίκοι, εννοεί κάποιος εύκολα ότι όταν ένας κρίκος σπάσει υπάρχει επίδραση σε όλους τους υπολοίπους, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου. Οπως επισημαίνει στο «Βήμα» ο καθηγητής του Τμήματος Χημείας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και πρόεδρος του Τμήματος Χημείας κ. Αλμπάνης, «η μελέτη αυτή, που αποτελεί την αποτύπωση όλων των διαθέσιμων ερευνητικών στοιχείων της χώρας σχετικά με τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων στο σύνολο σχεδόν των ελληνικών επιφανειακών νερών, δείχνει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις για τους υδατικούς ζωντανούς οργανισμούς. Είδαμε λοιπόν ότι τόσο οι φυτικοί οργανισμοί όσο και οι ζωικοί και κυρίως τα ψάρια σε ορισμένα σημεία, ιδιαιτέρως στις εκβολές ποταμών όπως του Αξιού, του Λουδία, του Αλιάκμονα ή και στη λίμνη των Ιωαννίνων, αντιμετωπίζουν πρόβλημα». Ο ερευνητής σημειώνει ότι με βάση αυτά τα αποτελέσματα «μπορούμε να πούμε με κάθε βεβαιότητα πως τα φυτοφάρμακα συνιστούν σημαντικό κίνδυνο στις λίμνες αλλά και στις εκβολές σχεδόν όλων των ποταμών της χώρας μας, ιδιαιτέρως σε ό,τι αφορά τα ψάρια. Κύρια απειλή συνιστούν οι ουσίες diazinon - οργανοφωσφορικό φυτοφάρμακο - καθώς και οι τριαζίνες - σιμαζίνη, ατραζίνη. Η ατραζίνη βρίσκεται ήδη υπό περιορισμό καθώς έχει βρεθεί ότι έχει ρυπάνει σχεδόν όλα τα υπόγεια ύδατα της Ελλάδας». Υπόγεια ύδατα Σε ό,τι αφορά τα υπόγεια ύδατα της χώρας ο καθηγητής υπογραμμίζει ότι αυτά σε γενικά πλαίσια «σώζονται» από τα φυτοφάρμακα. «Τα φυτοφάρμακα είναι δύσκολο να περάσουν στα υπόγεια νερά καθώς έχουν μικρή διαλυτότητα στο νερό και δεν μπορούν να διεισδύσουν στα διαδοχικά στρώματα της αργίλου - οι καλλιεργούμενες εκτάσεις βρίσκονται σε τέτοιες περιοχές - και να φθάσουν στα υπόγεια ύδατα. Βέβαια έχουν υπάρξει κατά καιρούς και προβλήματα. Τη δεκαετία του 1990 εμφανίστηκε σοβαρό πρόβλημα στο νότιο τμήμα του Νομού Ημαθίας, όπου εντοπίστηκαν υπολείμματα ατραζίνης, σιμαζίνης, alaclhlor και metalachlor». Και μπορεί στα συστήματα των μεγάλων πόλεων να γίνεται καλή ανάλυση του νερού προτού δοθεί για κατανάλωση από τον άνθρωπο, ωστόσο σε κάποιες μικρές κοινότητες που λαμβάνουν τα υπόγεια ύδατα και όπου αφού τα χλωριώσουν τα παρουσιάζουν ως πόσιμο νερό, εννοεί κανείς εύκολα ότι μπορεί να υπάρξει ζήτημα υγείας, σύμφωνα με τον κ. Αλμπάνη. «Για τον λόγο αυτόν πρέπει να τεθούν όρια φυτοφαρμάκων και για τα υπόγεια ύδατα». Πάντως, αν αυτό μπορεί να είναι το μόνο καθησυχαστικό στοιχείο, η εικόνα που μόλις περιγράψαμε είναι παρόμοια με αυτήν που καταγράφεται σε ολόκληρη την Ευρώπη - εκτός από τις περιπτώσεις ποταμών όπως ο Ρήνος ή ο Δούναβης, που όμως διασχίζουν πολύ περισσότερες χώρες, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό από άποψη κάθε είδους επιβάρυνσης που δέχονται... Περιβαλλοντική αναισθησία με αριθμούς Σε όλους τους τομείς που αφορούν το περιβάλλον, η Ελλάδα έχει να επιδείξει μόνο αρνητικές επιδόσεις: Μικροσωματίδια Είναι πρωταθλήτρια στην Ε.Ε. στα αιωρούμενα μικροσωματίδια, με συγκεντρώσεις πολύ πάνω από τα όρια. Υπερβάσεις κατά 10 μg/m3 προκαλούν θανάτους στην Αθήνα.

7 Απορρίμματα Διαθέτει ανεξέλεγκτες χωματερές, σκουπιδότοπους σε ρεματιές και αρκετούς ΧΥΤΑ στα όρια ασφυξίας. Χωματερές και διαλυμένοι ΧΥΤΑ εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου. Ανάπτυξη Εχει ρυπογόνα ανάπτυξη. Μέσα σε μια δεκαετία οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα αυξήθηκαν κατά 26% και τα κατά κεφαλήν σκουπίδια 40%. Υδάτινα αποθέματα Το 35% των εδαφών της παρουσιάζει σημάδια ερημοποίησης, ενώ ο υδροφόρος ορίζοντας σε πολλές περιοχές έχει κατέβει επικίνδυνα. Αργολίδα και Θεσσαλία πλήττονται από υφαλμύρωση. Μόλυνση υδάτων Τα υπόγεια ύδατα στην Αττική είναι δηλητηριασμένα από βαρέα μέταλλα και τοξικά, αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης βιομηχανικής δραστηριότητας. Στις αγροτικές περιοχές από νιτρικά, λόγω των φυτοφαρμάκων. Καύσιμα Καταγράφει ποσοστά λαθρεμπορίας στα καύσιμα μέχρι και 30%. Το πετρέλαιο ναυσιπλοΐας έχει φορές περισσότερο θείο από το πετρέλαιο κίνησης. Πράσινη ενέργεια Εχει επιβάλλει στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ΦΠΑ 19%, όταν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν 9%. Δάση Δεν διαθέτει δασικούς χάρτες και κτηματολόγιο, με αποτέλεσμα αθρόες ιδιωτικές καταπατήσεις των κοινών μας πνευμόνων. Κτίρια Δεν έχει θεσμοθετήσει την ενεργειακή ταυτότητα των κτιρίων. Σειρήνα συναγερμού από 500 επιστήμονες για την αλλαγή του κλίματος Δέκα χρόνια έχουν απομείνει στην ανθρωπότητα για να αντιμετωπίσει το «φαινόμενο του θερμοκηπίου». Η προειδοποίηση των 500 διακεκριμένων επιστημόνων της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος είναι σαφής. «Αν η προηγούμενη έκθεση (του 2001) αποτελούσε έκκληση για αφύπνιση, η φετινή αποτελεί σειρήνα συναγερμού!», αναφέρουν. Απαισιόδοξοι; Κι όμως υπάρχει το αισιόδοξο μήνυμα: Προλαβαίνουμε! Αρκεί η ανθρωπότητα να κινητοποιήσει το σύνολο των κοινωνικών, οικονομικών και τεχνολογικών δυνάμεών της. Σήμερα δεν υπάρχει χρόνος για λόγια, για προκαταλήψεις, ακόμα και για υπονόμευση της επιστημονικής έρευνας, ώστε να συγκαλυφθεί η επιτακτικότητα του προβλήματος. Oπως έκανε ο Λευκός Οίκος, ασκώντας ασφυκτικές πιέσεις σε Αμερικανούς επιστήμονες για να τροποποιήσουν τις ανακοινώσεις τους. Η μέση θερμοκρασία του πλανήτη αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,8 4 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα, σε σχέση με την περίοδο , σύμφωνα με την προχθεσινή έκθεση των επιστημόνων της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPPS), που συνεδρίαζαν επί τέσσερις μέρες στο Παρίσι. Ταυτόχρονα, καθώς οι τιμές αυτές αντιπροσωπεύουν τον μέσο όρο, δεν αποκλείονται και μεγαλύτερες άνοδοι της θερμοκρασίας. Ας σημειωθεί ότι μια άνοδος 2 βαθμών θεωρείται το τελευταίο ανεκτό όριο, πριν απορρυθμιστεί πλήρως το κλίμα, με ανεξέλεγκτες συνέπειες. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της IPPS, η μέση θερμοκρασία έχει ήδη αυξηθεί κατά 0,74 βαθμούς Κελσίου. Η στάθμη των θαλασσών αναμένεται να ανέβει από 18 εκ. έως 59 εκ. μέχρι το τέλος του αιώνα, προκαλώντας τεράστια προβλήματα στις παράκτιες ζώνες. Η Επιτροπή ενίσχυσε την πεποίθησή της ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες ευθύνονται για τον πυρετό της Γης σε βαθμό 90%, έναντι 66% που είχαν εκτιμήσει στην προηγούμενη έκθεση (2001). Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι η IPPS δέχεται μεγάλες πιέσεις κυρίως από την Ουάσιγκτον να κάνει πιο αβέβαιες τις εκτιμήσεις της. Αρα πολλές από τις διαπιστώσεις αποτελούν ένα μετριοπαθές επίπεδο συμφωνίας. Η έκθεση πάντως θεωρεί «πολύ πιθανόν, τα κύματα καύσωνα και οι ισχυρές βροχοπτώσεις να γίνονται όλο και πιο συχνά», όπως και οι τροπικοί κυκλώνες και τυφώνες. Ο χρονικός ορίζοντας της διαταραχής του κλίματος είναι τεράστιος: φθάνει τη μια χιλιετία! Η ρύπανση πλήττει πρώτα την υγεία μας Του Παναγιωτη Κ. Μπεχρακη*

8 Καθώς συζητούμε τις επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου δεν πρέπει να ξεχνούμε την ατμοσφαιρική ρύπανση ή το νέφος της πόλης, το οποίο είναι μια σκληρή συνιστώσα του ευρύτερου περιβαλλοντικού προβλήματος. Παράγεται μεν ως προϊόν μιας εσφαλμένης περιβαλλοντικής διαχείρισης, συντηρείται όμως από μια επίσης εσφαλμένη στρατηγική της σύγχρονης κοινωνίας, η οποία μάταια προσπαθεί να εντάξει την αντιμετώπιση του νέφους μέσα στους ίδιους αναπτυξιακούς μηχανισμούς που το έχουν δημιουργήσει. Η αναπνοή μας, που υποχρεωτικά χρησιμοποιεί τεράστιες ποσότητες περιβαλλοντικού αέρα σε 24ωρη βάση, πληρώνει πρώτη ένα πολύ ακριβό αντίτιμο. Αυτή, όμως, η δυνητικά ανατρεπτική της τρέχουσας ισορροπίας υγειονομική παράμετρος παραμένει εθελοτυφλικά αναξιοποίητη. Μια ευρεία και διαχρονική καταγραφή των επιπτώσεων του νέφους στην υγεία του εκτιθέμενου πληθυσμού αποτελεί πάγια και επίμονα διατυπούμενη πρόταση του υπογράφοντος από εικοσαετίας, επαναλαμβάνεται δε για ακόμα μία φορά. Δεν έχει νόημα να μετρούμε τους άψυχους ρύπους στον αέρα που αναπνέουμε. Ας προσδιορίσουμε επιτέλους τις συνέπειες των ρύπων αυτών με πραγματικούς όρους ανθρώπινης υγείας. Μόνο έτσι θα έχουμε ουσιαστικά δεδομένα για σωστές και ορθολογιστικές αποφάσεις. Χωρίς σπασμωδικές φωνές και χωρίς ανεύθυνους εφησυχασμούς. * Ο Π.Κ. Μπεχράκης είναι αν. καθηγητής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπάταλα ενεργειακά σπίτια Της ΝΑΝΤΙΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ Από τα πλέον ενεργοβόρα στην Ε.Ε., τα ελληνικά σπίτια χάνουν θέρμανση από πόρτες και παράθυρα, με αποτέλεσμα να κατασπαταλούνται πολύτιμη ενέργεια και χρήματα και να επιβαρύνεται η ατμόσφαιρα με επικίνδυνους ρύπους υπεύθυνους για το «φαινόμενο του θερμοκηπίου»: Ο κτιριακός τομέας εκπέμπει το 45% του διοξειδίου του άνθρακα της χώρας και απορροφά το 35% της συνολικής της ενέργειας! *Μέσα στην τελευταία πενταετία αυξήθηκε κατά 25% το ποσοστό ενέργειας που χρειάζονται τα κτίριά μας για να θερμανθούν, να ψυχθούν και να ηλεκτροδοτηθούν. *Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ελλάδα μαζί με την Ισπανία σημειώνουν το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης στην «Ευρώπη των 15». *Το ίδιο διάστημα χώρες με ψυχρότερα κλίματα και λιγότερη ηλιοφάνεια, όπως η Σουηδία και το Βέλγιο, κατάφεραν να μειώσουν κατά 5% την κατανάλωση. *Κι όλα αυτά ενώ, όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία της Κομισιόν, συνεχώς μειώνουμε τη χρησιμοποίηση ανανεώσιμων πηγών. Τα ρυπογόνα καύσιμα δεν τ' αλλάζουμε: Ο λιγνίτης και το πετρέλαιο αποτελούν σχεδόν αποκλειστική κινητήρια δύναμη των ελληνικών σπιτιών. Γι' αυτό και εκπέμπουν τις μεγαλύτερες (μετά την Ισπανία και Πορτογαλία) ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα. *Την ίδια ώρα οι οικονομικές ανισότητες καταγράφονται και στην ενέργεια: Οι φτωχοί την πληρώνουν ώς και 127% περισσότερο από τους πλούσιους! Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Ομάδας Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, σ' ένα νοικοκυριό με ετήσιο εισόδημα κάτω από 9 χιλιάδες ευρώ η κατανάλωση για θέρμανση ανά άτομο και τ.μ. ξεπερνάει τα 10 λίτρα το χρόνο, τη στιγμή που για εισοδήματα πάνω από 100 χιλιάδες ευρώ ετησίως δεν υπερβαίνει τα 4,5 λίτρα. Αλλά και για κλιματισμό οι φτωχοί πληρώνουν 197 ευρώ το χρόνο, όταν ο μέσος όρος είναι 100! Η κοινοτική οδηγία «Οσο μεγαλύτερο το εισόδημα τόσο καλύτερα θωρακίζεται το κτίριο. Μόνο το 8% των φτωχών σπιτιών έχει κατάλληλη μόνωση και διπλά παράθυρα, έναντι του 63% των πλούσιων», λέει ο αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής του πανεπιστημίου Αθηνών Μάνθος Σανταμούρης. Η ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της κοινοτικής οδηγίας 2002/91 για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων θα μπορούσε να επιλύσει αρκετά από τα προβλήματα. Ομως, το περιθώριο που είχαμε για να εναρμονιστούμε έληξε στις 4 Ιανουαρίου 2006 και το πρώτο βήμα για την παραπομπή της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έγινε με την αποστολή προειδοποιητικής επιστολής στις 13 Δεκεμβρίου Πηγές του υπουργείου Ανάπτυξης διαβεβαιώνουν ότι θα αποφύγουμε τα χειρότερα, αφού μέχρι τέλη Φεβρουαρίου θα έχει προετοιμαστεί σχετικό νομοσχέδιο. Η οδηγία προβλέπει μεταξύ άλλων διπλά τζάμια και μόνωση ώστε να μη χάνεται θέρμανση και ψύξη, ετήσια υποχρεωτική συντήρηση στους λέβητες, αξιολόγηση της εγκατάστασης θέρμανσης και κλιματισμού όταν είναι παλιότερη των 15 ετών και ενεργειακούς επιθεωρητές. Πηγές του Ευρωκοινοβουλίου τονίζουν ότι «η εφαρμογή της θα μειώσει έως και 40% την κατανάλωση ενέργειας». Πάντως η Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες θα μείωναν τις καταναλώσεις κατά 50-70% αν εφάρμοζαν ένα κλιματικά ορθό μοντέλο κατασκευής κτιρίων, όπως επισημαίνει έρευνα του ινστιτούτου της Ε.Ε. MURE που παρακολουθεί την προσαρμογή των κρατών-μελών στο Πρωτόκολλο του Κιότο. Ποιος, όμως, είναι ο λόγος που αυξάνεται η κατανάλωση ενέργειας στην Ελλάδα με σχεδόν αποκλειστική χρήση των ορυκτών καυσίμων; «Η ανεπαρκής νομοθεσία, η ταχεία διείσδυση των κλιματιστικών, η

9 αύξηση της θερμοκρασίας των πόλεων και η άνοδος του βιοτικού επιπέδου», απαντά ο καθηγητής Μ. Σανταμούρης. Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία της Ομάδας Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος, στην Αθήνα 11 στα 100 σπίτια έχουν κλιματιστικό και το ποσοστό συνεχώς αυξάνεται. Η υπερβολικά ταχεία διείσδυσή τους συνεπάγεται και υψηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα: το 1/5 των εκπομπών του ρύπου που οφείλεται στα κλιματιστικά της Ευρώπης, προέρχεται από την Ελλάδα! Η λύση μοιάζει αυτονόητη, αλλά δεν εφαρμόζεται: «Η εξασφάλιση ελεύθερων χώρων, χώρων πρασίνου και ο κατάλληλος σχεδιασμός των κτιρίων μπορεί να μειώσει την υπερκατανάλωση και να βελτιώσει τις παρεχόμενες ανέσεις», τονίζει ο Ανδρέας Βλαμάκης, φυσικός της Ελληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος. Εναλλακτικές πηγές - «Για να απαλλαγούμε από τα συμβατικά καύσιμα πρέπει κατ' αρχήν ν' αλλάξουμε νοοτροπία. Να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τον ήλιο, τη γεωθερμία, τον άνεμο, ή να πάμε σε πηγές που παράγει ο άνθρωπος, όπως η πυρηνική. Απομένει οι ελέγχοντες να αποφασίσουν να εφαρμοστούν ευρέως τέτοιου είδους μέτρα, δίνοντας τα κατάλληλα κίνητρα», σημειώνει ο διευθυντής του Εθνικού Αστεροσκοπείου, καθηγητής Χρήστος Ζερεφός. Από τις πιο ενεργοβόρες εγκαταστάσεις είναι τα κολυμβητήρια και τα νοσοκομεία, που καταναλώνουν περίπου 400 kwh ανά τ.μ. Επονται τα ξενοδοχεία, τα γραφεία, τα εμπορικά κέντρα, οι πολυκατοικίες, τα σχολεία και τα γυμναστήρια. - «Σε σημαντικό ποσοστό αυτών των κτιρίων δεν υπάρχουν αυτοματισμοί και δυνατότητες ελέγχου της θέρμανσης και του φωτισμού. Αν διέθεταν τέτοια συστήματα η κατανάλωση θα ήταν μικρότερη κατά 20% και 30%», μας λέει ο Αγις Παπαδόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του ΑΠΘ. Επιτέλους, το χωροταξικό σχέδιο για τα αιολικά πάρκα ΟΡΙΖΕΙ ως καταλληλότερες περιοχές τον Εβρο, την κεντρική Ελλάδα και την Πελοπόννησο Περιορισμοί για τα νησιά Του Γιωργου Λιαλιου Ανοίγει ο δρόμος για επενδύσεις στις εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) σε όλη την Ελλάδα, με την κατάρτιση του πρώτου ειδικού χωροταξικού πλαισίου. Το πολυαναμενόμενο σχέδιο, που παρουσιάστηκε προς δίμηνη διαβούλευση και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή τον Απρίλιο, ορίζει τρεις περιοχές στον Εβρο, την κεντρική Ελλάδα και την Πελοπόννησο ως τις πλέον κατάλληλες για τη δημιουργία αιολικών πάρκων, ενώ θεσπίζει περιορισμούς για τα νησιά και τις τουριστικές περιοχές. Το ειδικό χωροταξικό για τις ΑΠΕ ορίζει το πλαίσιο κανόνων που θα διέπει εις το εξής τη χωροθέτηση μονάδων ΑΠΕ σε όλη τη χώρα με άλλα λόγια, πού επιτρέπονται και υπό ποίες προϋποθέσεις. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε χθες ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γ. Σουφλιάς, οι πιο πρόσφορες περιοχές (Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας-ΠΑΠ) στη χώρα για αιολικά πάρκα είναι τρεις: Η Βόρεια Ελλάδα (τμήματα νομών Εβρου και Ροδόπης) στις οποίες μπορούν να εγκατασταθούν 480 ανεμογεννήτριες (960 MW). Η Κεντρική Ελλάδα (τμήματα των νομών Καρδίτσας, Αιτωλοακαρνανίας, Ευρυτανίας, Φωκίδας, Φθιώτιδας, Βοιωτίας και Ευβοίας), στις οποίες μπορούν να εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες (3.238 MW). Η νότια Πελοπόννησος (τμήματα νομών Λακωνίας και Αρκαδίας), όπου μπορούν να εγκατασταθούν 438 ανεμογεννήτριες (876 MW). Επίσης, στην Αττική, προσδιορίζονται περιορισμένες ζώνες εγκαταστάσεως έως 50 ανεμογεννητριών (περιοχές Πάστρας, Πάνειου, Λαυρεωτικού Ολύμπου και Μερέντας). Σύμφωνα με το ειδικό χωροταξικό σχέδιο για τις ΑΠΕ, απαγορεύεται η δημιουργία αιολικών πάρκων σε διατηρητέα μνημεία, περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης, περιοχές Natura 2000, στους πυρήνες των εθνικών δρυμών, εντός σχεδίου πόλεων και οικισμών προ του 1923 ή των κατοίκων, σε ατύπως διαμορφωμένες εκτός σχεδίου τουριστικές ή οικιστικές περιοχές, σε αξιόλογες ακτές, σε αγροτικές περιοχές υψηλής παραγωγικότητας και σε λατομικές ζώνες. Επιτρέπεται η χωροθέτησή τους σε ζώνες προστασίας της ορνιθοπανίδας, ύστερα από ειδική μελέτη, ενώ θα πρέπει να τηρούνται ελάχιστες αποστάσεις από οικισμούς, δρόμους και δίκτυα της ΔΕΗ. Περιορισμοί τίθενται επίσης για τη μέγιστη πυκνότητα των αιολικών πάρκων σε ανεμογεννήτριες: στους δήμους που υπάγονται σε ΠΑΠ και στην Αττική δεν θα πρέπει να ξεπερνούν το 8% της έκτασης του δήμου (ήτοι 1 ανεμογεννήτρια ανά τ. χλμ.). Σε όλα τα κατοικημένα νησιά δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 4% κάθε δήμου (1 ανεμ. ανά 2 τ. χλμ.). Ειδικά για τα νησιά κρίνεται αναγκαία και η τροποποίηση των Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) Τήνου, Σάμου, Μυκόνου, Σίφνου και Πάρου. Επίσης επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις η χωροθέτηση αιολικών πάρκων στον θαλάσσιο χώρο και σε ακατοίκητες νησίδες.

10 Τέλος, στο χωροταξικό για τις ΑΠΕ περιλαμβάνονται κανόνες για τη χωροθέτηση μικρών υδροηλεκτρικών έργων, φωτοβολταϊκών πάρκων και εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης ενέργειας από βιόμαζα ή βιοαέριο. Τις κατευθύνσεις και τους κανόνες του ειδικού χωροταξικού σχεδίου πρέπει υποχρεωτικά να ακολουθήσουν τα ήδη θεσμοθετημένα περιφερειακά χωροταξικά, τα ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ ο κ. Σουφλιάς μάλιστα «απείλησε» τους δήμους πως δεν θα δεχθεί αντιρρήσεις από κανέναν. Η ιστορία του χωροταξικού σχεδιασμού Η μόνη δυτικοευρωπαϊκή χώρα χωρίς χωροταξικό σχεδιασμό παραμένει η Ελλάδα. Ο πρώτος νόμος για τη χωροταξία θεσπίστηκε το 1976, όμως δεν εφαρμόστηκε ποτέ και γρήγορα ατόνησε. Το 1999 θεσμοθετήθηκε ο ν. 2742/99, που προέβλεπε τρία είδη χωροταξικών πλαισίων: το εθνικό (για όλη τη χώρα), τα περιφερειακά και τα ειδικά (ανά τομείς δραστηριότητας) χωροταξικά. Με βάση το νόμο αυτό θεσμοθετήθηκαν το 2003 δώδεκα περιφερειακά χωροταξικά πλαίσια (που όμως κατέληξαν... ευχολόγια) και το μοναδικό ειδικό χωροταξικό πλαίσιο, που αφορά τις φυλακές. Το ειδικό χωροταξικό σχέδιο για τις ανανεώσιμες πηγές είναι το πρώτο από τα πέντε χωροταξικά που αναμένονται να παρουσιαστούν μέσα στο επόμενο διάστημα: έπονται τα ειδικά σχέδια για τον τουρισμό, τη βιομηχανία και τον παράκτιο και ορεινό χώρο, καθώς και το εθνικό χωροταξικό σχέδιο. Το χωροταξικό για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα τεθεί σε διαδικασία διαβούλευσης για 2 μήνες και Απρίλιο αναμένεται να καταλήξει στη Βουλή προς ψήφιση. Μέχρι σήμερα η χωροθέτηση αιολικών πάρκων γινόταν με διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης κατά περίπτωση. Greenpeace: «H έκθεση της Διακυβερνητικής Ομάδας Εμπειρογνωμόνων αποτελεί σειρήνα συναγερμού» Η ΕΚΘΕΣΗ της Διακυβερνητικής Ομάδας Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για τις Κλιματικές Αλλαγές που προβλέπει την άνοδο της θερμοκρασίας στη γη μέχρι και κατά 4 βαθμούς καθώς και μεγάλες κλιματικές αλλαγές αποτελεί «σειρήνα συναγερμού» για να πιέσει τις κυβερνήσεις να αναλάβουν δράση, αναφέρεται σε ανακοίνωση της οργάνωσης Greenpeace. «Εάν η προηγούμενη έκθεση της Ομάδας (το 2002) αποτελούσε έκκληση για αφύπνιση, αυτή η νέα έκθεση αποτελεί σειρήνα συναγερμού», αναφέρεται στο κείμενο της ανακοίνωσης. «Η καλή είδηση είναι ότι ο βαθμός κατανόησης του κλιματικού συστήματος και οι συνέπειες της ανθρώπινης δραστηριότητας ως προς αυτό έχουν θεαματικά βελτιωθεί. Η κακή είδηση είναι ότι όσο περισσότερα γνωρίζουμε, τόσο πιο επικίνδυνο μας φαίνεται το μέλλον. Το μήνυμα που απευθύνεται προς τις κυβερνήσεις είναι σαφές και η δυνατότητα ανάληψης δράσης περιορίζεται με ταχείς ρυθμούς», καταλήγει η ανακοίνωση της οργάνωσης. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΕΧΩΔΕ κ. ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΟΥΦΛΙΑ Παρουσίαση Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) Η σημερινή ημέρα πιστεύω ότι είναι από τις σημαντικότερες της θητείας μου στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Μετά από πολλούς μήνες επίμονης και συστηματικής προσπάθειας μπαίνουμε σήμερα στην τελική ευθεία ώστε η χώρα μας, επιτέλους μετά από καθυστέρηση πολλών δεκαετιών, να αποκτήσει για πρώτη φορά χωροταξικό σχεδιασμό και μάλιστα ολοκληρωμένο. Ξεκινάμε, λοιπόν, σήμερα με την παρουσίαση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειες και σταδιακά στο επόμενο τρίμηνο θα ακολουθήσουν : η παρουσίαση του Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων για τον Τουρισμό, τη Βιομηχανία και τον Παράκτιο και Ορεινό Χώρο και, τέλος, η παρουσίαση του Εθνικού Χωροταξικού Πλαισίου. Ο ολοκληρωμένος χωροταξικός σχεδιασμός, αποτελεί αναμφίβολα καθοριστικό παράγοντα για την ολοκληρωμένη και αειφόρο ανάπτυξη της Ελληνικής Επικράτειας. Αποτελεί συνεπώς τεράστια παράλειψη που βαρύνει διαχρονικά όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις το γεγονός ότι επί δεκαετίες δεν καταφέραμε να τον αποκτήσουμε. Για την σημερινή ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ, η κατάρτιση ολοκληρωμένου χωροταξικού σχεδιασμού υπήρξε μία από τις σημαντικότερες στρατηγικές προτεραιότητες. Προχωρήσαμε με σταθερά βήματα : θέσαμε τους βασικούς στρατηγικούς στόχους που θέλαμε να υλοποιήσουμε, σχεδιάσαμε τις προδιαγραφές που έπρεπε να έχει η κάθε μελέτη, εν συνεχεία τις δημοπρατήσαμε και τέλος συνεργαστήκαμε με συστηματικό τρόπο με τους μελετητές, προκειμένου οι μελέτες να είναι πραγματικά υψηλού επιπέδου.

11 Στο πλαίσιο αυτό, επιδιώχθηκε, μεταξύ άλλων, η συνεργασία με συναρμόδια Υπουργεία και οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα, καθώς και η αξιοποίηση της χρονικής συγκυρίας εκπόνησης του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς Θέλω, βέβαια εξαρχής να σημειώσω ότι το εγχείρημα του χωροταξικού σχεδιασμού ήταν εξαιρετικά πολύπλοκο. Είναι η πρώτη φορά που επιχειρήθηκε με ολοκληρωμένο και συστηματικό τρόπο η κατάρτιση του χωροταξικού σχεδιασμού, χωρίς να υπάρχει επαρκής προηγούμενη σχετική εμπειρία ούτε από τη διοίκηση, ούτε από το διαθέσιμο μελετητικό δυναμικό της χώρας. Γι αυτό και είναι να απορεί κανείς, όταν επί τόσες δεκαετίες δεν έγινε αυτός ο χωροταξικός σχεδιασμός στη χώρα μας, ακριβώς επειδή ήταν ένα δύσκολο και περίπλοκο εγχείρημα, πώς είναι δυνατόν να διαμαρτύρονται ορισμένοι για καθυστέρηση λίγων μηνών από τον προγραμματισμό που είχαμε κάνει; Σημασία έχει το αποτέλεσμα. Και αυτό είναι ότι με τη σημερινή κυβέρνηση και τη σημερινή πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ η Ελλάδα θα αποκτήσει, επιτέλους, ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό. Σήμερα δημοσιοποιούμε, λοιπόν, το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και αρχίζουμε τη διαδικασία διαβούλευσης με τα αρμόδια Υπουργεία, φορείς, Περιφέρειες αλλά και το κοινό, σύμφωνα με την οδηγία 2001/42/ΕΚ. Η διαβούλευση θα γίνει τόσο επί του περιεχομένου, όσο και σε σχέση με τις εκτιμώμενες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η διαδικασία θα ολοκληρωθεί με συζήτηση στο Εθνικό Συμβούλιο, σε δύο μήνες περίπου, οπότε και το σχέδιο θα εγκριθεί από το αρμόδιο κυβερνητικό όργανο. Οι ΑΠΕ στην Ελλάδα : έννοια, κατηγορίες, στόχοι πολιτικής Όπως είναι γνωστό, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι πηγές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον και αποτελούν βασική συνιστώσα της βιώσιμης ανάπτυξης. Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι οι μη ορυκτές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική ενέργεια, η ηλιακή ενέργεια, η ενέργεια των κυμάτων, η παλιρροϊκή ενέργεια, η βιομάζα, τα αέρια που εκλύονται από χώρους υγειονομικής ταφής και από εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού, τα βιοαέρια, η γεωθερμική ενέργεια και η υδραυλική ενέργεια που αξιοποιείται από υδροηλεκτρικούς σταθμούς. Η ανάπτυξη των ΑΠΕ αποτελεί βασική προτεραιότητα της παγκόσμιας κοινωνίας, με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Μάλιστα, η Ε.Ε., με την οδηγία 2001/77/ΕΚ, έχει θέσει ως στόχο, μέχρι το 2010, το 22,1% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Κοινότητα να προέρχεται από ΑΠΕ. Ειδικώς για την Ελλάδα, οι εθνικοί στόχοι είναι το ποσοστό συμμετοχής των ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας πρέπει να ανέλθει, από 11 % που είναι σήμερα, σε 20,1 % μέχρι το 2010 και σε 29% μέχρι το Επιπροσθέτως, στο πλαίσιο της ενιαίας πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Κυότο που έχει κυρωθεί στη χώρα μας και σύμφωνα και με το Δεύτερο Εθνικό Πρόγραμμα Μείωσης των Εκπομπών, η Ελλάδα έχει αναλάβει για την περίοδο την υποχρέωση συγκράτησης της αύξησης των εκπομπών της στο + 25% σε σχέση με τις εκπομπές του 1990 για ορισμένα αέρια και του 1995 για ορισμένα άλλα, προωθώντας, μεταξύ άλλων, για το σκοπό αυτό και τη χρήση ΑΠΕ για την παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας. Η χωροθέτηση των έργων ΑΠΕ και η ανάγκη ρύθμισης τους μέσω του χωροταξικού σχεδιασμού. Κρίσιμο είναι το ζήτημα της χωροθέτησής τους. Κι αυτό γιατί, αν και τα έργα ΑΠΕ μπορεί να χαρακτηρισθούν κατ αρχήν ως δραστηριότητες φιλικές προς το περιβάλλον, εν τούτοις έχουν και αυτά τις επιπτώσεις τους. Οι επιπτώσεις αυτές διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος της ΑΠΕ. Για την πρόληψη, την άμβλυνση και την αποτροπή των επιπτώσεων αυτών, είναι ιδιαίτερα σημαντική και άμεση η ανάγκη καθιέρωσης κανόνων και κριτηρίων για τη χωροθέτηση έργων ΑΠΕ στο σύνολο του εθνικού χώρου. Έτσι, προστατεύεται το περιβάλλον και ενισχύεται η επενδυτική ασφάλεια. Την ανάγκη αυτή υπέδειξε, άλλωστε, και το Συμβούλιο της Επικρατείας σε πρόσφατες αποφάσεις του. Σκοπός του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ Σκοπός του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ είναι : α. Η διαμόρφωση πολιτικών χωροθέτησης έργων ΑΠΕ, ανά κατηγορία δραστηριότητας και χώρου, βάσει των διαθέσιμων σε εθνικό επίπεδο στοιχείων. β. Η καθιέρωση κριτηρίων χωροθέτησης που θα επιτρέπουν τη δημιουργία βιώσιμων εγκαταστάσεων ΑΠΕ και την αρμονική ένταξή τους στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. γ. Η δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού χωροθέτησης των εγκαταστάσεων ΑΠΕ, ώστε να επιτευχθεί ανταπόκριση στους στόχους των εθνικών και κοινοτικών πολιτικών για την ενέργεια και το περιβάλλον. Με τα παραπάνω επιδιώκεται, εκτός των άλλων, να παρασχεθεί ένα σαφές σύνολο ενιαίων κανόνων και κριτηρίων στις αδειοδοτούσες αρχές και στις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις. Σήμερα, οι διάφορες υπηρεσίες χρησιμοποιούν διαφορετικά κριτήρια για τη χωροθέτηση. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργείται σύγχυση, να επιβαρύνεται το περιβάλλον, να υπάρχει πληθώρα προσφυγών και να καθυστερούν οι μεγάλες επενδύσεις παραγωγής πράσινης ενέργειας. Αυτές τις καταστάσεις αντιμετωπίζουμε με τους κανόνες και τα κριτήρια που θέτουμε, τα οποία θα είναι δεδομένα και δεν θα μπορούν να αμφισβητηθούν από κανέναν. Δομή του Ειδικού Πλαισίου

12 Το Ειδικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ αποτελείται από 28 άρθρα, τα οποία κατανέμονται σε Κεφάλαια, που απαρτίζουν ισάριθμες θεματικές ενότητες. Ειδικότερα, στο Ειδικό Πλαίσιο: 1. Προσδιορίζονται οι σκοποί του Ειδικού Πλαισίου και η έκταση εφαρμογής του, ενώ παράλληλα επεξηγούνται οι βασικοί όροι που χρησιμοποιούνται στο κείμενο. 2. Καθορίζονται οι κατευθύνσεις και τα κριτήρια για τη χωροθέτηση των αιολικών εγκαταστάσεων, των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (Μ.ΥΗ.Ε.) και των λοιπών κατηγοριών έργων ΑΠΕ (εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης ηλιακής ενέργειας, ενέργειας από βιομάζα ή βιοαέριο και γεωθερμικής ενέργειας). 3. Καθορίζονται οι βασικές απαιτήσεις για την εναρμόνιση των υποκειμένων χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδίων (Περιφερειακά Πλαίσια, Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (Γ.Π.Σ.), Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.), κλπ) στις κατευθύνσεις του Ειδικού Πλαισίου. Εντοπίζονται συγκεκριμένες ζώνες εγκατάστασης αιολικών έργων σε ορισμένα νησιά, που προσφέρονται για τη χωροθέτηση έργων ΑΠΕ η υλοποίηση των οποίων σκοντάφτει στο θεσμοθετημένο σχεδιασμό σε τοπικό επίπεδο (Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.) κλπ.). 4. Περιλαμβάνεται το Πρόγραμμα Δράσης, δηλαδή μέτρα, ενέργειες και δράσεις που απαιτούνται για την αποτελεσματική εφαρμογή του Ειδικού Πλαισίου, καθώς και τους φορείς και τις πηγές χρηματοδότησής τους. Συνοπτική παρουσίαση των βασικών ρυθμίσεων του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για τις ΑΠΕ Θα προσπαθήσω τώρα να σας παρουσιάσω πολύ συνοπτικά τις σημαντικότερες ρυθμίσεις του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ. Στο τέλος της συνέντευξης, θα σας διανείμουμε τη Μελέτη και το σχέδιο της Υπουργικής Απόφασης που θα δοθεί προς διαβούλευση, ώστε όλα όσα θα πούμε να τα δείτε αναλυτικότερα. Σημειώνω ότι στην παρουσίαση που σας κάνω, δίνω έμφαση και αναφέρομαι αναλυτικότερα στην Αιολική Ενέργεια αφού αυτή είναι η σημαντικότερη και μπορεί να ικανοποιήσει σε συντριπτικό ποσοστό την προσδοκώμενη αύξηση παραγωγής ενέργειας στη χώρα μας από ΑΠΕ χωρίς να περιλαμβάνονται τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα. Προβλεπόμενη εγκατεστημένη Ποσοστιαία συμμετοχή ανά ισχύς 2010 σε MW τύπο ΑΠΕ το 2010 Αιολικά πάρκα % Μικρά υδροηλεκτρικά % Βιομάζα % Γεωθερμία % Φωτοβολταϊκά % Σύνολα % 1. Αιολική Ενέργεια Το αιολικό δυναμικό που διαθέτει η χώρα μας είναι πολύ σημαντικό. Λαμβάνοντας υπόψη το αιολικό δυναμικό μας και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των περιοχών του εθνικού χώρου γίνεται διάκριση στις εξής κατηγορίες: α. Ηπειρωτική χώρα και Εύβοια β. Αττική γ. Κατοικημένα Νησιά Ιονίου, Αιγαίου και Κρήτη δ. Υπεράκτιος θαλάσσιος χώρος και ακατοίκητες νησίδες Ειδικότερα : α. Στην ηπειρωτική χώρα, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η Εύβοια λόγω εγγύτητας και μεγέθους. Διακρίνουμε τις περιοχές σε δύο κατηγορίες : Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας και Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας. Αναλυτικότερα: 1. Οι Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ) είναι οι περιοχές της ηπειρωτικής χώρας που διαθέτουν συγκριτικά πλεονεκτήματα για την εγκατάσταση αιολικών σταθμών (ύπαρξη εκμεταλλεύσιμου αιολικού δυναμικού, αυξημένη ζήτηση εγκατάστασης Ανεμογεννητριών, κλπ) και προσφέρονται για την επίτευξη χωροταξικών στόχων, όπως ελεγχόμενη συγκέντρωση των αιολικών εγκαταστάσεων. Στις περιοχές αυτές προσδιορίζεται η μέγιστη δυνατότητα χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων, αποκαλούμενη και «φέρουσα ικανότητα». Από τα στοιχεία της μελέτης προέκυψαν τρείς βασικές περιοχές Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ): Η ΠΑΠ 1 στη Βόρειο Ελλάδα, στους νομούς Έβρου και Ροδόπης, στην οποία προβλέπουμε ότι μπορούμε να εγκαταστήσουμε 480 τυπικές ανεμογεννήτριες δηλαδή 960 MW. («Τυπική ανεμογεννήτρια» είναι αυτή που έχει διάμετρο φτερωτής 85 μ. και παράγει ισχύ 2 MW.)

13 Η ΠΑΠ 2 στην κεντρική Ελλάδα, στους Νομούς Καρδίτσας, Αιτωλοακαρνανίας, Ευρυτανίας, Φωκίδας, Φθιώτιδας, Βοιωτίας, και Εύβοιας, στην οποία προβλέπουμε ότι μπορούμε να εγκαταστήσουμε 1619 τυπικές ανεμογεννήτριες δηλαδή MW. Η ΠΑΠ 3 στην Πελοπόννησο, στους Νομούς Λακωνίας και Αρκαδίας, στην οποία προβλέπουμε ότι μπορούμε να εγκαταστήσουμε 438 τυπικές ανεμογεννήτριες δηλαδή 876 ΜW. 2. Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας (ΠΑΚ). Ως ΠΑΚ ορίζονται αντίστοιχα ομάδες ή επιμέρους περιοχές πρωτοβάθμιων ΟΤΑ της ηπειρωτικής χώρας καθώς και μεμονωμένες θέσεις, οι οποίες δεν εμπίπτουν σε ΠΑΠ αλλά διαθέτουν ικανοποιητικό εκμεταλλεύσιμο αιολικό δυναμικό, και προσφέρονται για το λόγο αυτό για την χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων. Και στις δύο προαναφερόμενες κατηγορίες περιοχών, καθορίζονται κριτήρια για κάθε χωροθέτηση αιολικής εγκατάστασης, π.χ. αποστάσεις από οικισμούς, παραγωγικές δραστηριότητες, αρχαιολογικούς χώρους, περιοχές προστασίας της φύσης και του τοπίου κλπ. Πχ από μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς ελάχιστη απόσταση 3 χλμ, από κηρυγμένα πολιτιστικά μνημεία 500μ, από παραδοσιακούς οικισμούς 1500 μ. κ.λπ. β. Στην Αττική, που αντιμετωπίζεται ως ιδιαίτερη κατηγορία λόγω του μητροπολιτικού χαρακτήρα της (υψηλοί δείκτες «αστικότητας», αυξημένες εντάσεις και συγκρούσεις χρήσεων γης). Για την περιοχή αυτή, προσδιορίζονται ευρύτερες ζώνες υποδοχής και κριτήρια χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων. Ειδικότερα, προβλέπουμε ότι μπορούμε να εγκαταστήσουμε 50 τυπικές ανεμογεννήτριες δηλαδή 100 MW, οι οποίες μπορούν να εγκατασταθούν στις περιοχές της Πάστρας, του Πάνειου, σε τμήμα του Λαυρεωτικού Ολύμπου και στο τμήμα της περιοχής Μερέντας που είναι εκτός ελέγχου του Αεροδρομίου «Ελ. Βενιζέλος». γ. Στα κατοικημένα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου Πελάγους, συμπεριλαμβανομένης και της Κρήτης. Το αιολικό δυναμικό τους είναι πολύ υψηλό, MW. Εξαιτίας, όμως, των ειδικών χαρακτηριστικών τους, όπως η περιορισμένη έκταση, ο έντονος τουριστικός προσανατολισμός, το αξιόλογο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, τίθενται αυστηρότεροι περιορισμοί. Για παράδειγμα, αναφέρεται ότι οι μέγιστες επιτρεπόμενες πυκνότητες σε επίπεδο πρωτοβάθμιου ΟΤΑ είναι διπλάσιες στις ΠΑΠ από ό,τι στις νησιωτικές περιοχές. δ. Στον υπεράκτιο θαλάσσιο χώρο και τις ακατοίκητες νησίδες. Αντιμετωπίζονται ως ιδιαίτερη κατηγορία λόγω της ειδικής γεωμορφολογίας και λειτουργίας τους. Γι αυτό καθορίζονται και ειδικά κριτήρια χωροθέτησης π.χ. σε σχέση με την ναυσιπλοΐα, με τον τρόπο εγκατάστασης στο θαλάσσιο χώρο κ.α. Οι κανόνες χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων είναι : Σύμφωνα με το περιεχόμενο του Χωροταξικού Σχεδίου : 1. Καθορίζονται ζώνες ασυμβατότητας/αποκλεισμού, εντός των οποίων απαγορεύεται η χωροθέτηση αιολικών μονάδων. Οι ζώνες αυτές περιλαμβάνουν τις ασύμβατες χρήσεις και τις ελάχιστες αποστάσεις που πρέπει να τηρούν οι αιολικές εγκαταστάσεις από συγκεκριμένες δραστηριότητες και περιοχές (επισυνάπτονται σχετικοί πίνακες). Ειδικότερα οι ζώνες αυτές αφορούν: - Περιοχές Περιβαλλοντικού Ενδιαφέροντος: περιοχές απολύτου προστασίας της φύσης, πυρήνες εθνικών δρυμών, οικότοποι προτεραιότητας, αξιόλογες ακτές και παραλίες κ.α. - Περιοχές και στοιχεία Πολιτιστικής Κληρονομίας: αρχαιολογικοί χώροι, πολιτιστικά μνημεία και ιστορικοί τόποι - Οικιστικές Δραστηριότητες: οικισμοί, παραδοσιακοί οικισμοί, μεμονωμένες κατοικίες κ.α. - Δίκτυα Υποδομής και Ειδικές Χρήσεις: Οδικοί Άξονες, σιδηροδρομικές γραμμές, δίκτυα τηλεπικοινωνίας - Παραγωγικές Δραστηριότητες: Τουριστικές ζώνες και καταλύματα, αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, ιχθυοκαλλιέργειες κ.α. 2. Τίθενται αποστάσεις για τη διασφάλιση της λειτουργικότητας και της απόδοσής τους : - μέγιστες αποστάσεις από το οδικό δίκτυο, π.χ. 15 χλμ. στις περιοχές ΠΑΚ και 20 χλμ. στις περιοχές ΠΑΠ - μέγιστες αποστάσεις από τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας όπως ορίζει η ΔΕΗ. - ελάχιστες αποστάσεις από σημαντικά σημεία παρεμβολής, που εμποδίζουν την εκμετάλλευση του ανέμου: 7 φορές το ύψος του σταθερού στοιχείου παρεμβολής - ελάχιστες αποστάσεις μεταξύ τους, αυτό εξαρτάται από τη διάταξη των εγκαταστάσεων κλπ. Π.χ. 3 φορές τη διάμετρο της φτερωτής της ανεμογεννήτριας όταν αναπτύσσονται κάθετα στην κατεύθυνση του ανέμου. 3. Καθορίζονται μέγιστες επιτρεπόμενες πυκνότητες αιολικών εγκαταστάσεων σε επίπεδο πρωτοβάθμιου ΟΤΑ κατά κατηγορίες χώρου. Για παράδειγμα στις περιοχές ΠΑΠ επιτρέπεται μία ανεμογεννήτρια για κάθε 1000 στρέμματα του συνόλου της επιφάνειας του ΟΤΑ, στις περιοχές ΠΑΚ μία ανεμογεννήτρια για κάθε 1600 στρέμματα και στις νησιωτικές περιοχές μία ανεμογεννήτρια για κάθε 2000 στρέμματα. 4. Καθορίζονται, κατά κατηγορία χώρου, κανόνες ένταξης των αιολικών εγκαταστάσεων στο τοπίο.

14 2. Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα (ΜΥΗΕ) Η αξιοποίηση του υδροδυναμικού, αποτελεί εθνικό στόχο, αφού πρόκειται για μια ΑΠΕ με σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως μικρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, μεγάλη ειδική ισχύ και δυνατότητα συνδυασμού με άλλες χρήσεις του νερού. Στην Ελλάδα, έχουμε μεγάλο πλήθος αξιοποιήσιμων θέσεων και η κατασκευή και λειτουργία μικρών υδροηλεκτρικών έργων (ΜΥΗΕ) μπορεί να έχει σημαντική προσφορά στο ενεργειακό ισοζύγιο. Απαράιτητη προϋπόθεση είναι ο ορθολογικός προγραμματισμός και σχεδιασμός του τόπου και του τρόπου εγκατάστασης. Ως εκ τούτου, μέσα από το χωροταξικό σχεδιασμό των μικρών υδροηλεκτρικών έργων (ΜΥΗΕ), αποσκοπούμε: α) Στον εντοπισμό υδατικών διαμερισμάτων με εκμεταλλεύσιμο υδραυλικό δυναμικό Αναγνωρίζονται υδατικά διαμερίσματα που διαθέτουν σημαντικό εκμεταλλεύσιμο υδραυλικό δυναμικό (Βλέπε συνημμένο διάγραμμα 2). Διευκρινίζεται, πάντως, ότι η αναγνώριση αυτή δεν αποτελεί κριτήριο αποκλεισμού περιοχών με μικρότερο δυναμικό. β) Στον προσδιορισμό περιοχών ασυμβατότητας/αποκλεισμού χωροθέτησης μικρών υδροηλεκτρικών έργων (ΜΥΗΕ). Καθορίζονται οι περιοχές στις οποίες πρέπει να αποκλείεται η εγκατάσταση ΜΥΗΕ για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος, ασφάλειας και εύρυθμης λειτουργίας της δραστηριότητας. Πχ αρχαιολογικοί χώροι, περιοχές απολύτου προστασίας κ.ά. γ) Στην εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας των υδατορευμάτων. Εκτιμάται η «φέρουσα ικανότητα» των υδατορευμάτων μικρών υδροηλεκτρικών έργων (ΜΥΗΕ), δηλαδή η μέγιστη δυνατότητα εγκατάστασης έργων ΜΥΗΕ στην ίδια «γραμμή» ύπαρξης υδροδυναμικού. Καθορίζονται κριτήρια χωροθέτησης που διασφαλίζουν αφενός τη συνύπαρξη των ΜΥΗΕ με άλλες χρήσεις που εξυπηρετούνται από τον ίδιο υδατόρευμα -όπως ιδίως η ύδρευση οικισμών και η άρδευση γεωργικών εκτάσεων- και αφετέρου τη διατήρηση των υδροβιολογικών και οικολογικών χαρακτηριστικών των υδατορευμάτων. δ) Στον καθορισμό κριτηρίων και κανόνων ένταξης των μικρών υδροηλεκτρικών έργων (ΜΥΗΕ) στο φυσικό, πολιτιστικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχής εγκατάστασης. Οι περιοχές αξιοποίησης υδάτινου δυναμικού, εντοπίζονται κυρίως σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές, όπου η ύπαρξη νερού και μεγάλης υψομετρικής διαφοράς από μεταξύ τόπου υδροληψίας και σταθμού παραγωγής ενέργειας εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα των ΜΥΗΕ. Μεγάλη πυκνότητα εκμεταλλεύσιμου δυναμικού παρουσιάζουν τα υδατικά διαμερίσματα της Ηπείρου, της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, της Δυτικής Μακεδονίας, της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης καθώς και της Δυτικής και Βόρειας Πελοποννήσου, κάτι που φαίνεται ξεκάθαρα και στον αντίστοιχο χάρτη. Στον χάρτη διακρίνονται τα 14 υδατικά διαμερίσματα και το εκτιμώμενο υδροδυναμικό που ανέρχεται σε 4363 MW. O στόχος μας είναι το 2010 οι εγκατεστημένη ισχύς από μικρά υδροηλεκτρικά έργα να ανέρθει στα 364 MW από τα 60 περίπου MW που έχουμε σήμερα. 3. Άλλες μορφές ανανεώσιμων πηγών α. Ηλιακή Ενέργεια Πέρα από την αιολική και την υδραυλική ενέργεια των υδατορευμάτων, και οι άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν περιθώρια εκμετάλλευσης, με κυριότερη την ηλιακή ενέργεια, την οποία απαντά κανείς παντού. Αυτό φαίνεται να έχει γίνει συνείδηση και σε πολλούς πολίτες αφού με βάση στοιχεία του 2006, η συνολική περιοχή επιφάνειας των ήδη εγκατεστημένων ηλιακών συσσωρευτών, οι οποίοι αποτελούν παθητικό σύστημα εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας για τη θέρμανση ύδατος στον κατοικημένο τομέα στην Ελλάδα, υπολογίζεται περίπου στα 3 εκ. m2. Το όφελος είναι αναμφισβήτητο αλλά είναι μικρό αν μείνουμε μόνο σε τέτοιου είδους αξιοποίηση του ήλιου. Με τα ενεργά συστήματα εκμετάλλευσης, η ηλιακή ενέργεια επεξεργάζεται με συστήματα φωτοβολταϊκών κυψελών και μετατρέπεται σε ηλεκτρική, ενώ υπάρχει το πλεονέκτημα της εύκολης χωροθέτησης, της μεγάλης διάρκειας ζωής και του μικρού κόστους συντήρησης. Μέσα από το ειδικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ, ενδεικτικά μπορεί να θεωρηθούν ως περιοχές προτεραιότητας για τη χωροθέτηση εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας (Φωτοβολταϊκά πεδία) οι γυμνές και άγονες περιοχές με χαμηλό υψόμετρο, τόσο στην ηπειρωτική όσο και στη νησιωτική χώρα, οι οποίες είναι κατά προτίμηση αθέατες από πολυσύχναστους χώρους και έχουν δυνατότητες διασύνδεσης με το Δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ. Μπορεί, βέβαια, η ηλιακή ενέργεια να είναι παντού αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα επιτρέψουμε ανάπτυξη φωτοβολταϊκών οπουδήποτε. Γι αυτό και στο ειδικό πλαίσιο, ορίζονται περιοχές αποκλεισμού για τέτοιου είδους χωροθετήσεις, όπως οι περιοχές Natura, η γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, οι περιοχές απολύτου προστασίας της φύσης, τα μνημεία μείζονος σημασίας κ.α. β. Ενέργεια από βιομάζα και βιοαέρια Για την εκμετάλλευση της βιομάζας και των βιοαερίων, προνομιακές θεωρούνται οι περιοχές που βρίσκονται κοντά σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις παραγωγής της πρώτης ύλης, σε εγκαταστάσεις

15 επεξεργασίας λυμάτων, σε γεωργικές και κτηνοτροφικές βιομηχανίες κ.α. ενώ τίθενται όρια στις ελάχιστες αποστάσεις από τις γειτνιάζουσες χρήσεις γης. γ. Τέλος, για τη γεωθερμική ενέργεια, είναι προφανές ότι εγκαθιστούμε τέτοιου είδους εγκαταστάσεις εκεί που υπάρχει γεωθερμικό πεδίο. Βεβαιωμένη είναι η ύπαρξη τέτοιου πεδίου στη Μήλο και τη Νίσυρο και στη Λέσβο στην οποία έχει εκδοθεί άδεια παραγωγής ενέργειας 8 MW. Αναμενόμενα αποτελέσματα από την έγκριση και εφαρμογή του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ Με την έγκριση του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ επιτυγχάνεται: - Η καθιέρωση σαφών, ενιαίων και αναλυτικών χωροθετικών κανόνων και κριτηρίων για κάθε κατηγορία έργων ΑΠΕ. Μέχρι σήμερα η έλλειψη κριτηρίων οδηγούσε στη διόγκωση της γραφειοκρατίας, στην παρεμπόδιση των επενδύσεων, σε αυθαιρεσίες της διοίκησης και, σε μερικές περιπτώσεις, στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Η ύπαρξη συγκεκριμένων και σαφών κανόνων χωροθέτησης θα συμβάλλει: - Στην απλοποίηση και συστηματοποίηση των προϋποθέσεων χωροθέτησης των έργων ΑΠΕ, στην ενίσχυση της επενδυτικής ασφάλειας και στην άρση των εμποδίων και της γραφειοκρατίας. - Στον περιορισμό των πεδίων συνδιαλλαγής, των συνεπαγόμενων τριβών μεταξύ διοίκησης, επενδυτών και τρίτων και στην επιτάχυνση των σχετικών διοικητικών διαδικασιών. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν υπήρχαν σαφείς ενιαίοι κανόνες με αποτέλεσμα οι υπηρεσίες να εφαρμόζουν διαφορετικά μέτρα και σταθμά στη λήψη αποφάσεων. - Στο να ξέρει κάθε επενδυτής τι μπορεί να κάνει, πού και πώς. - Στην προστασία του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα των πλέον ευαίσθητων περιβαλλοντικών περιοχών και στην αρμονική «συνύπαρξη» τους με οικιστικές και άλλες παραγωγικές δραστηριότητες. Οι πυκνότητες, οι αποστάσεις και ορισμένα άλλα κριτήρια χωροθέτησης θα συμβάλλουν εκτός από την προστασία του περιβάλλοντος στον εξορθολογισμό των σχετικών διοικητικών διαδικασιών και στην αποφυγή πολλών από τα προβλήματα που έχουν παρατηρηθεί μέχρι σήμερα. - Ειδικώς για τα αιολικά έργα, ο προσδιορισμός της φέρουσας ικανότητας των Περιοχών Αιολικής Προτεραιότητας και η εισαγωγή μεθοδολογίας εκτίμησης του «κορεσμού» του τοπίου από την εγκατάσταση αιολικών πάρκων θα συντελέσει στην αρμονική ένταξη των αιολικών μονάδων στο περιβάλλον. Έτσι εξυπηρετούμε τις ανάγκες προστασίας του περιβάλλοντος και την παραγωγή πράσινης ενέργειας από ΑΠΕ, συμβάλλοντας στο κύριο ζητούμενο που είναι η βιώσιμη ανάπτυξη. - Οι παρεχόμενες από το Ειδικό Πλαίσιο κατευθύνσεις προς τα κατώτερα επίπεδα σχεδιασμού (Περιφερειακά Πλαίσια, Γ.Π.Σ., Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. κλπ) προωθούν την ενσωμάτωση των αναγκαίων για τη στήριξη των ΑΠΕ ρυθμίσεων σε όλα τα υποκείμενα χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να τονίσω ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου κρατά σε αγωνία την παγκόσμια κοινωνία και αποτελεί ένα από τα πιο κρίσιμα προβλήματα του πλανήτη μας. Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών χρειάζεται μια συστηματική προσπάθεια από όλους τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και σε εθνικό. Είναι αδήριτη ανάγκη να μειωθεί η παραγωγή ενέργειας από καύση ορυκτών καυσίμων και να αυξηθεί στα μεγαλύτερα δυνατόν επίπεδα η παραγωγή πράσινης ενέργειας. Για το λόγο αυτό, τυχόν εμπόδια στην ανάπτυξη τους από το σχεδιασμό σε τοπικό επίπεδο δεν θα επιτραπούν αλλά θα αντιμετωπισθούν σε κεντρικό επίπεδο. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ο καθένας από εμάς, ότι δεν είναι δυνατόν να απαιτεί ολοένα περισσότερη ενέργεια που παράγεται από την καύση ορυκτών σε άλλες περιοχές (Πτολεμαΐδα, Μεγαλόπολη) στις οποίες επιβαρύνεται το περιβάλλον, να επιζητά καθαρότερο περιβάλλον για τον ίδιο και τα παιδιά του και, ταυτόχρονα, να αντιδρά σε κάθε προσπάθεια παραγωγής κάθε φιλικής προς το περιβάλλον ενέργειας. Όλες οι παραπάνω ρυθμίσεις στηρίζουν την υλοποίηση των επενδύσεων ΑΠΕ και την ανταπόκριση στους σχετικούς κοινοτικούς και εθνικούς στόχους, προωθούν την ορθολογική χωροθέτηση της δραστηριότητας και την ασφάλεια των επενδύσεων, ενώ ταυτόχρονα συνεισφέρουν στην προστασία του περιβάλλοντος και στην εφαρμογή των αρχών της αειφορικής διαχείρισης και ανάπτυξης. Κλείνοντας, θέλω να σας υπογραμμίσω ότι δίνω μεγάλη έμφαση στη διαδικασία της διαβούλευσης. Η διαδικασία αυτή, περιμένω να είναι εποικοδομητική και θα μας βοηθήσει να συμπληρώσουμε και να βελτιώσουμε ακόμα περισσότερο το Χωροταξικό Σχέδιο. Πάντως ειλικρινά πιστεύω ότι η δουλειά που έχει γίνει είναι πολύ καλή και γι αυτό το λόγο θέλω να ευχαριστήσω την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου, τους μελετητές και τους συμβούλους, το ΚΑΠΕ, τα Υπουργεία, και ιδιαίτερα το Υπουργείο Ανάπτυξης, και τους εκπροσώπους τους που συνεργάσθηκαν μαζί μας. Θέλω όμως ιδιαιτέρως να ευχαριστήσω τον Διευθυντή της Υπηρεσίας κ. Μαυρωνά που σήκωσε το κύριο βάρος αυτής της προσπάθειας. Όπως σας είπα και στην αρχή, η διαδικασία της διαβούλευσης θα διαρκέσει περίπου 2 μήνες και τον Απρίλιο το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ θα εγκριθεί από το αρμόδιο κυβερνητικό όργανο. ΠΙΝΑΚΑΣ

16 Αποστάσεις αιολικών εγκαταστάσεων από γειτνιάζουσες χρήσεις γης, δραστηριότητες και δίκτυα τεχνικής υποδομής A. Αποστάσεις για τη διασφάλιση της λειτουργικότητας και απόδοσης των αιολικών εγκαταστάσεων Α. Μέγιστη απόσταση από υφιστάμενη οδό χερσαίας προσπέλασης οποιασδήποτε κατηγορίας Β. Μέγιστη απόσταση από το σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας Υψηλής Τάσης (Υ.Τ.) Γ. Ελάχιστη απόσταση (Α) από σημαντικά σταθερά στοιχεία άμεσης παρεμβολής (φυσικά ή ανθρωπογενή) που εμποδίζουν την εκμετάλλευση του ανέμου Δ. Ελάχιστη απόσταση (Α) μεταξύ των ανεμογεννητριών - Για εγκατεστημένη ισχύ/μονάδα κάτω των 10 MWe: Σε ΠΑΠ και Αττική: 20 χλμ. μήκους όδευσης - Σε άλλες περιοχές (ΠΑΚ): 15 χλμ. ανεξάρτητα από την εγκατεστημένη ισχύ / μονάδα - Σε νησιά: 10 χλμ. ανεξάρτητα από την εγκατεστημένη ισχύ / μονάδα Όπως ορίζει ο ΔΕΣΜΗΕ στους όρους σύνδεσης της εγκατάστασης (υψηλή τάση) και η ΔΕΗ (μέση και χαμηλή τάση) 7 φορές το ύψος του σταθερού στοιχείου άμεσης παρεμβολής (Α=7xΥ) - Με ανάπτυγμα κάθετα στην κατεύθυνση του κυρίαρχου ανέμου: 3 φορές τη διάμετρο (d) της φτερωτής της ανεμογεννήτριας (A=3d) - Με ανάπτυγμα παράλληλο στην κατεύθυνση του κυρίαρχου ανέμου: 7 φορές τη διάμετρο (d) της φτερωτής της ανεμογεννήτριας (Α= 7d) Β. Αποστάσεις από περιοχές περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος Ασύμβατη χρήση Ελάχιστη απόσταση εγκατάστασης από την ασύμβατη χρήση Περιοχές απολύτου προστασίας της Φύσης του άρθρου 19 παρ.1,2 Ν.1650/86 (Α 160) - Πυρήνες των Εθνικών Δρυμών, κηρυγμένα μνημεία της φύσης, αισθητικά δάση που δεν περιλαμβάνονται στο προηγούμενο εδάφιο. - Οι οικότοποι προτεραιότητας περιοχών της Επικράτειας που έχουν ενταχθεί στον κατάλογο των τόπων κοινοτικής σημασίας του δικτύου NATURA 2000 σύμφωνα με την απόφαση 2006/613/ΕΚ της Επιτροπής (ΕΕ L 259 της , σ. 1). Αξιόλογες ακτές και παραλίες (π.χ.αμμώδεις) μ. Περιοχές ΖΕΠ ορνιθοπανίδας (SPA) Σύμφωνα με την εγκεκριμένη ΕΠΜ ή το σχετικό π.δ. (του άρθρου 21 του ν. 1650/86) ή την σχετική ΚΥΑ (ν. 3044/02) Κρίνεται κατά περίπτωση στο πλαίσιο της διαδικασίας Έγκρισης των Περιβαλλοντικών τους Όρων. Κρίνεται κατά περίπτωση στο πλαίσιο της ΕΠΟ, μετά από ειδική ορνιθολογική μελέτη Γ. Αποστάσεις από περιοχές και στοιχεία πολιτιστικής κληρονομιάς Ασύμβατη χρήση Ελάχιστη απόσταση 1 εγκατάστασης από την ασύμβατη χρήση Εγγεγραμμένα στον Κατάλογο Παγκόσμιας μ. Κληρονομιάς και τα άλλα μείζονος σημασίας μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικούς τόπους. της παρ. 5. εδάφιο ββ του άρθρου 50 του Ν. 3028/02 Ζώνη απολύτου προστασίας (Ζώνη Α) Α=7d, όπου (d) η διάμετρος της φτερωτής 1 Η αναφερόμενη απόσταση δεν λαμβάνεται υπόψη στη περίπτωση που η άτρακτος μιας α/γ δεν είναι ορατή από την ασύμβατη χρήση.

17 λοιπών αρχαιολογικών χώρων της ανεμογεννήτριας, τουλάχιστον 500 μ. Κηρυγμένα πολιτιστικά μνημεία και ιστορικοί Α=7d, όπου (d) η διάμετρος της φτερωτής τόποι της ανεμογεννήτριας, τουλάχιστον 500 μ. Δ. Αποστάσεις από οικιστικές δραστηριότητες Ασύμβατη χρήση Πόλεις και οικισμοί με πληθυσμό >2000 κατοίκων ή οικισμοί με πληθυσμό < 2000 κατοίκων που χαρακτηρίζονται ως δυναμικοί, ή και τουριστικοί ή και αξιόλογοι Παραδοσιακοί οικισμοί Λοιποί οικισμοί Οργανωμένη δόμηση Α ή Β κατοικίας (Π.Ε.Ρ.ΠΟ., Συνεταιρισμοί κλπ) ή και διαμορφωμένες περιοχές Β κατοικίας, όπως αναγνωρίζονται στο πλαίσιο της Μ.Π.Ε. κάθε μεμονωμένης εγκατάστασης αιολικού πάρκου Ιερές Μονές Μεμονωμένη κατοικία (νομίμως υφιστάμενη) Ελάχιστη απόσταση 2 εγκατάστασης από την ασύμβατη χρήση μ από το όριο 2 του οικισμού ή του σχεδίου πόλης κατά περίπτωση μ. από το όριο 3 του οικισμού 500 μ. από το όριο 3 του οικισμού μ. από τα όρια του σχεδίου ή της διαμορφωμένης περιοχής αντίστοιχα. 500 μ. από τα όρια της Μονής Εξασφάλιση ελάχιστου επιπέδου θορύβου μικρότερου των 45 db. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να εξασφαλίζεται ελάχιστο επίπεδο θορύβου στα όρια των ανωτέρω οικιστικών δραστηριοτήτων μικρότερο των 45 db. Ε. Αποστάσεις από δίκτυα τεχνικής υποδομής και ειδικές χρήσεις Ασύμβατη χρήση Ελάχιστη απόσταση εγκατάστασης από την ασύμβατη χρήση Κύριοι οδικοί άξονες, οδικό δίκτυο Απόσταση ασφαλείας 1,5d από τα όρια της αρμοδιότητας των Ο.Τ.Α. και σιδηροδρομικές γραμμές ζώνης απαλλοτρίωσης της οδού ή του σιδηροδρομικού δικτύου αντίστοιχα Γραμμές υψηλής τάσεως Απόσταση ασφαλείας 1,5d από τα όρια από τα όρια διέλευσης των γραμμών Υ.Τ. Υποδομές τηλεπικοινωνιών (κεραίες), Κατά περίπτωση μετά από γνωμοδότηση του RADAR Εγκαταστάσεις ή δραστηριότητες της αεροπλοϊας αρμόδιου φορέα Κατά περίπτωση μετά από γνωμοδότηση του αρμόδιου φορέα ΣΤ. Αποστάσεις από ζώνες ή εγκαταστάσεις παραγωγικών δραστηριοτήτων Ασύμβατη χρήση Ελάχιστη απόσταση εγκατάστασης από την ασύμβατη χρήση Αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, Απόσταση ασφαλείας 1,5d ζώνες αναδασμού, αρδευόμενες εκτάσεις Ιχθυοκαλλιέργειες Απόσταση ασφαλείας 1,5d Μονάδες εσταυλισμένης κτηνοτροφίας: Απόσταση ασφαλείας 1,5d Λατομικές ζώνες και δραστηριότητες Όπως ορίζεται στην κείμενη νομοθεσία. Λειτουργούσες επιφανειακά μεταλλευτικές μ. εξορυκτικές ζώνες και δραστηριότητες ΠΟΤΑ, και άλλες περιοχές οργανωμένης μ. από τα όρια της ζώνης / περιοχής 3 ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα, θεματικά πάρκα, τουριστικοί λιμένες και άλλες θεσμοθετημένες ή διαμορφωμένες τουριστικά περιοχές (όπως αναγνωρίζονται στο πλαίσιο της ΜΠΕ για κάθε μεμονωμένη εγκατάσταση). Τουριστικά καταλύματα μεσαίου και μεγάλου μ. από τα όρια της μονάδας 4. μεγέθους, ειδικές τουριστικές υποδομές,, 2 Στις περιπτώσεις που δεν έχει οριοθετηθεί ο οικισμός η απόσταση υπολογίζεται από το κέντρο του οικισμού προσαυξημένη κατά 500 μέτρα και, σε κάθε περίπτωση, σε απόσταση μεγαλύτερη των 500 μ. από την τελευταία κατοικία του οικισμού. 3 Η αναφερόμενη απόσταση δεν λαμβάνεται υπόψη στη περίπτωση που η άτρακτος μιας α/γ δεν είναι ορατή από την ασύμβατη χρήση.

18 τουριστικοί λιμένες Λοιπά τουριστικά καταλύματα και εγκαταστάσεις 500 μ 4. ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ ΤΕΕ 02/02/07 Περιορισμό των ρύπων από τη διύλιση και την κατανάλωση καυσίμων προωθεί η Ε.Ε. Κωνσταντινου Καλλεργη Την εισαγωγή νέων, καθαρότερων καυσίμων αλλά και τον περιορισμό της ρύπανσης σε ολόκληρη τη διαδικασία διύλισης του πετρελαίου προωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διά του επιτρόπου περιβάλλοντος Σταύρου Δήμα, ευελπιστώντας τον περιορισμό της ρύπανσης που προκαλείται μόνο για την παραγωγή των καυσίμων κατά 10% μέχρι το Συγκεκριμένα, η Επιτροπή αναζητεί τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 500 εκατομμύρια τόνους μέχρι το 2020, τη βελτίωση της ποιότητας των καυσίμων κίνησης από κοινού με την προώθηση των βιοκαυσίμων «δεύτερης γενιάς» και τον περιορισμό της περιεκτικότητας του ντίζελ σε θείο. Αν ο στόχος του 10% δεν δείχνει εκ πρώτης όψεως ιδιαίτερα φιλόδοξος, αυτά τα 500 εκατομμύρια τόνοι άνθρακα, σημειώνει σε ανακοίνωσή του ο επίτροπος Στ. Δήμας, ισοδυναμούν με τις ετήσιες εκπομπές, σήμερα, της Ισπανίας και της Σουηδίας. Ο περιορισμός αφορά ολόκληρη τη διαδικασία παραγωγής των καυσίμων, από την πηγή μέχρι το πρατήριο και στόχος είναι να περιορίζεται η ρύπανση κατά 1% ετησίως από το 2011 μέχρι το 2020 Εξίσου κρίσιμη φυσικά είναι η έμφαση στα βιοκαύσιμα, συμπεριλαμβανομένης της αιθανόλης, η οποία δεν θα χρησιμοποιείται σε αυτήν τη φάση ως αποκλειστικό καύσιμο, αλλά αναμεμιγμένη σε ποσοστό 10% με συμβατικά καύσιμα. Τα πρατήρια Το μίγμα θα αποφέρει περιορισμό της ρύπανσης, αλλά εν τέλει και της κατανάλωσης (εισαγόμενων) υδρογονανθράκων αν και θα έχει κόστος για τα πρατήρια, τα οποία θα υποχρεωθούν να εγκαταστήσουν νέο εξειδικευμένο εξοπλισμό απορρόφησης των αναθυμιάσεων που ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τη ρύπανση από όζον. Σε ό, τι αφορά, τέλος, το ντίζελ ιδιαίτερα σημαντική είναι η επιβολή του περιορισμού, από το 2009, της περιεκτικότητάς του σε θείο κατά 30%, η οποία θα αποφέρει τόσο τον δραστικό περιορισμό των ιδιαίτερα επικίνδυνων αιωρούμενων σωματιδίων όσο και των καρκινογόνων πολυαρωματικών υδρογονανθράκων. Οπως είναι φυσικό, όλα τα ανωτέρω έχουν ένα κόστος, όμως η Επιτροπή σημειώνει, κάπως λακωνικά, ότι «το κόστος έχει εκτιμηθεί και κρίνεται ότι δικαιολογείται εκ του προσδοκώμενου αποτελέσματος. Στα σκουπίδια η ανακύκλωση: Στη χωματερή το περιεχόμενο των κάδων Νικολέττα Μουτούση Στα... σκουπίδια οδηγείται η ανακύκλωση των απορριμμάτων: το περιεχόμενο των ειδικών μπλε κάδων που έχουν τοποθετηθεί στην Αττική καταλήγει στη χωματερή, μαζί με όλα τα υπόλοιπα απορρίμματα! Όλο και συχνότερες είναι οι καταγγελίες πολιτών αλλά και εργαζομένων στον χώρο απόθεσης απορριμμάτων στη Φυλή, σύμφωνα με τις οποίες τα υλικά που τοποθετούνται στους ειδικούς κάδους δεν μεταφέρονται στις μονάδες διαλογής, οι οποίες έχουν δημιουργηθεί ειδικά για την ανακύκλωση. Δύο είναι οι βασικές αιτίες για τη σημερινή κατάσταση του προγράμματος ανακύκλωσης: η πρώτη εντοπίζεται - όπως αναφέρουν και από τον Δήμο Αθηναίων - στην ασυνειδησία ορισμένων πολιτών, που χρησιμοποιούν τους κάδους ανακύκλωσης για να πετάνε κοινά απορρίμματα. Έτσι, οι δήμοι αναγκάζονται να μαζεύουν το σύνολο των σκουπιδιών και να το πηγαίνουν στη χωματερή. Η δεύτερη αιτία σύμφωνα με τον Γιώργο Χάρδα, πρόεδρο των εργαζομένων στη χωματερή, είναι η απουσία μονάδων που θα λειτουργούν με συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους και θα δέχονται το περιεχόμενο των μπλε κάδων της ανακύκλωσης. Σημειώνει δε ότι, κανονικά, για τις ανάγκες του Λεκανοπεδίου θα έπρεπε να λειτουργούν 5 τέτοιες μονάδες, ενώ λειτουργούν μόνο δύο και μια τρίτη είναι υπό κατασκευή. «Το αποτέλεσμα είναι είτε να καταλήγει το σύνολο των σκουπιδιών που βρίσκονται στους ειδικούς κάδους στη χωματερή, είτε οι Δήμοι να κρατούν υλικά που είναι πιο χρήσιμα και μπορούν να τα πουλήσουν - όπως το αλουμίνιο - και τα υπόλοιπα να τα ρίχνουν στα κοινά απορριμματοφόρα με αποτέλεσμα να φθάνουν και πάλι στη Φυλή», αναφέρει ο κ. Χάρδας.

19 «Δεν αρκεί μόνο να βάλουμε τους κάδους, το θέμα είναι να υπάρχουν και οι αντίστοιχες μονάδες για να υποστηρίξουν το πρόγραμμα» επισημαίνει και ο Φίλιππος Κυρκίτσος από την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης. Το θέμα έθεσε στο Δημοτικό Συμβούλιο Αθηναίων ο επικεφαλής της δημοτικής κίνησης Ανοιχτή Πόλη, Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος υπήρξε και αυτόπτης μάρτυρας την ώρα που σε κοινό απορριμματοφόρο του δήμου αδειαζόταν το περιεχόμενο μπλε κάδου ανακύκλωσης. Οι πολίτες πληρώνουν δύο φορές ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ ανακύκλωσης που πάει στα... σκουπίδια, οι πολίτες πληρώνουν δύο φορές για το ίδιο προϊόν: την πρώτη ως καταναλωτές που πληρώνουν το υλικό συσκευασίας και τη δεύτερη ως δημότες, που καλύπτουν το κόστος για την υγειονομική ταφή των απορριμμάτων. Παράλληλα «δεν μειώνεται ο όγκος των απορριμμάτων, με αποτέλεσμα να χρειαζόμαστε συνέχεια μεγαλύτερους χώρους για την απόθεσή τους», σχολιάζουν οι ειδικοί. Τεχνικές και προβλήματα στην ανακύκλωση χαρτιού Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, περίπου το 50% του χαρτιού που παράγεται σε όλο τον κόσμο ανακυκλώνεται. Αν και τα εργοστάσια ανακύκλωσης πολλαπλασιάζονται (όχι στη χώρα μας), όσο χρησιμοποιούμε χαρτί, τα δέντρα δε θα τη γλιτώσουν ποτέ εντελώς, εξαιτίας ενός προβληματικού χαρακτηριστικού των ινών κυτταρίνης. Ο παρθένος χαρτοπολτός είναι πλούσιος σε ενσωματωμένο νερό, που επιτρέπει την αλληλοσύνδεση των ινών κυτταρίνης όταν συμπιέζονται για να γίνουν χαρτί. Αλλά κάθε φορά που μια ίνα καθαρίζεται, απορρυπαίνεται από μελάνια και ξεραίνεται σε ένα εργοστάσιο ανακύκλωσης, «μόνο το 80% των σημείων σχηματισμού δεσμών διασώζονται», εξηγεί ο Γιουλίν Ντενγκ, αναπληρωτής καθηγητής Χημικής και Βιομοριακής Μηχανικής, στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Τζόρτζια των ΗΠΑ. Μετά από τέσσερις με πέντε ανακυκλώσεις, «η ίνα δεν μπορεί πια να κάνει ισχυρούς δεσμούς με τις διπλανές της» και έτσι μετατρέπεται σε σκουπίδι. Οι μηχανικοί δεν μπορούν να κάνουν πολλά γι' αυτό το πρόβλημα με τρόπο που να είναι τεχνικοοικονομικά επαρκής. Ετσι επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στη μείωση του κόστους ανακύκλωσης των φρέσκων ινών. Ενα κρίσιμο ζήτημα είναι η ανεύρεση καλύτερου τρόπου αδρανοποίησης των κολλωδών (ετικετών, γραμματοσήμων, σφραγίδων, ταινιών, ραχών περιοδικών και μυριάδων άλλων πηγών κόλλας). Αυτή η κολλώδης μάζα, εμφανίζει εξαιρετική παραμορφωτική ικανότητα και καταφέρνει να περνάει μέσα από τα κόσκινα, μπλοκάροντας τη λειτουργία των μηχανημάτων και κάνοντας απαραίτητο ένα αργό και απαιτητικό σε κατανάλωση ενέργειας στάδιο λεπτού φιλτραρίσματος. Εδώ και μια δεκαετία γίνονται προσπάθειες να βρεθεί μια χημική διαδικασία που θα διασπά τα κολλώδη, αλλά ακόμα δεν υπάρχει ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Σημαντικό ζήτημα είναι και η ελαχιστοποίηση της ρύπανσης των ποσοτήτων νερού που χρησιμοποιούνται στην ανακύκλωση, το οποίο κι αυτό με τη σειρά του πρέπει να καθαριστεί και να ανακυκλωθεί. Η αποτελεσματικότερη κατηγοριοποίηση των χαρτιών θα διευκόλυνε την ανακύκλωση, περιορίζοντας την επιβάρυνση των χωματερών. Αν και ορισμένοι δήμοι απαιτούν το διαχωρισμό του χαρτιού σε κατηγορίες από τους δημότες τους, το μεγαλύτερο μέρος του υλικού φτάνει στα εργοστάσια ανακύκλωσης ανάμεικτο. Περίπου το 95% αυτού του χαρτιού διαχωρίζεται χειρωνακτικά. Τον τελευταίο καιρό άρχισαν να κατασκευάζονται μηχανές αυτόματης ταξινόμησης των χαρτιών, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η αναζήτηση αισθητήρων που θα βελτιώνουν ακόμα περισσότερο την αποτελεσματικότητά τους. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η ομογενοποίηση των χαρτιών που μπαίνουν στη διαδικασία της ανακύκλωσης θα έχει ως αποτέλεσμα, να μειωθεί η χρήση των απαιτούμενων χημικών ουσιών, νερού και ενέργειας. ΝΕΡΟ Από φυσικός πόρος ακριβοπληρωμένο εμπόρευμα Ο «Ρ» ανοίγει το θέμα της διαχείρισης των υδάτινων πόρων, της εκμετάλλευσής τους από τις πολυεθνικές, την ελληνική πραγματικότητα και τις πολιτικές εξυπηρέτησης των ιδιωτών που ακολουθούν οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ Το νερό είναι ο πιο ζωτικός φυσικός πόρος στον πλανήτη. Η ίδια η ζωή προήλθε από αυτό, η ίδια η ζωή εξαρτάται από αυτό. Και όμως, σήμερα, όλο και περισσότερα λέγονται και γράφονται για την έλλειψη νερού. Δυσοίωνες προβλέψεις, ότι «οι πόλεμοι στον 21ο αιώνα θα οφείλονται στους υδατικούς πόρους», έρχονται στο φως της δημοσιότητας. Η «λειψυδρία» - την οποία όλο και περισσότερο επικαλούνται και στη χώρα μας - είναι «προ των πυλών».

20 Ολα τα παραπάνω, όμως, τι είναι; Τίποτα άλλο, παρά τα αποτελέσματα της μετατροπής του νερού από φυσικό πόρο σε εμπόρευμα. Τα αποτελέσματα αυτής της κατάστασης τα βιώνουμε και στην Ελλάδα, με πρώτο αντίκτυπο, στην τσέπη των εργαζομένων και των αγροτών, την κατακόρυφη αύξηση στα τέλη παροχής νερού. Ολα αυτά, όμως, δεν είναι μια ελληνική πρωτοτυπία. Είναι απόρροια της συνολικής εμπορευματοποίησης του περιβάλλοντος για την αποκόμιση κερδών από τις πολυεθνικές, στο πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος. Ετσι συμβαίνει και στο νερό: Αντί για άντληση υδάτων προς όφελος της κοινωνίας, έχουμε άντληση κερδών από μια χούφτα πολυεθνικές. Ο νόμος της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου εμφανίζεται και στην περίπτωση των φυσικών πόρων και, φυσικά, στον σημαντικότερο απ' αυτούς, το νερό. Ο «Ρ», σήμερα, ανοίγει το τεράστιο κεφάλαιο «υδατικοί πόροι». Η διαχείρισή τους, η πολιτική της ΕΕ, η συγκέντρωση του κεφαλαίου, η πολιτική των κυβερνήσεων της Ελλάδας, οι αυξήσεις στα τιμολόγια της ΕΥΔΑΠ, της ΕΥΑΘ. Ολα αυτά θα επιχειρήσουμε να τα βάλουμε κάτω από το «μικροσκόπιο» και να δούμε τι είναι τελικά αυτό που πραγματικά μολύνει τους υδάτινους πόρους: Τα μικροσωματίδια ή η εμπορευματοποίησή τους στο όνομα του κέρδους;.. Η παγκόσμια κατάσταση Το πρώτο ερώτημα που μπαίνει είναι: Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί ανά τον κόσμο, όσον αφορά τους υδάτινους πόρους; Περισσότεροι από 1,5 δισ. άνθρωποι αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας εξαιτίας της κατανάλωσης μολυσμένου νερού, το οποίο ενοχοποιείται ως κύρια αιτία θανάτου 15 εκατ. παιδιών, κάτω των 5 ετών. Σύμφωνα με έκθεση του υπουργείου Αμυνας της Βρετανίας (2002), έως το 2025 τα 2/3 του πληθυσμού του πλανήτη θα υποφέρουν από έλλειψη νερού. Η θέρμανση του πλανήτη (οι περίφημες κλιματικές αλλαγές) θα δημιουργήσει πλημμύρες, θα απειλήσει εγκαταστάσεις και οικολογικά συστήματα, όπως εκτιμούν οι επιστήμονες. Ομως, αυτά τα - εκ πρώτης όψεως - αντιφατικά φαινόμενα, όπως η λειψυδρία και οι πλημμύρες, σε συνδυασμό με τη μόλυνση των υδάτων, γεγονότα που έχουν εισβάλει και στη χώρα μας, είναι τα αποτελέσματα της πολιτικής που ακολουθείται και όχι «ακραίων φυσικών φαινομένων», όπως συχνά λένε οι κυβερνήσεις. Σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις Στην παγκόσμια αγορά κυριαρχούν δέκα πολυεθνικές. Οι τέσσερις κολοσσοί είναι οι «Suez RWE», «Vivendi Enviroment», «Thames Water» και «Wessex Water». Στην αγορά των υδάτινων πόρων - που υπολογίζεται ότι αντιστοιχεί σε περισσότερα από 400 δισ. δολάρια - κυριαρχούν οι δύο πρώτες εταιρείες, γαλλικής προέλευσης, που μαζί ελέγχουν πάνω από το 70% της αγοράς. Η «Vivendi» δραστηριοποιείται σε 90 χώρες και η «Suez» σε 130. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η δεύτερη ενδιαφέρεται και για τις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ. Από το 1990 και μετά υπήρξαν σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις. Πάνω από 460 εκατ. άνθρωποι στον κόσμο εξαρτώνται από ιδιωτικές εταιρείες ύδρευσης, από μόλις 51 εκατ. το Προβλέπεται ενίσχυση των σχετικών τάσεων σε 1,16 δισ. ανθρώπους το Ειδικοί αναλυτές προβλέπουν ότι περισσότερο από το 75% της ευρωπαϊκής και το 65% της αμερικανικής αγοράς θα ιδιωτικοποιηθούν έως το Κάτω την πίεση των πολυεθνικών, η συνδιάσκεψη του Τόκιο δε δέχτηκε ούτε καν ότι το νερό αποτελεί «ανθρώπινο αγαθό». Αν και μέχρι σήμερα το 95% των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης σε ολόκληρο τον κόσμο παρέχεται από δημόσιες επιχειρήσεις, εντούτοις οι παραπάνω «γίγαντες» περιμένουν στη γωνία και επιδιώκουν να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στις αγορές που πρόκειται να ιδιωτικοποιηθούν, αναφέρει η «LE MONDE», τον Απρίλη του Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατάστασης είναι τα όσα δρομολογούνται στην ΕΥΔΑΠ και στην ΕΥΑΘ, που πολιορκούνται από τις ιδιωτικές πολυεθνικές. Πολιορκητικός κριός σε αυτή την κατεύθυνση είναι οι ίδιες οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ... ΝΔ - ΠΑΣΟΚ Χαρατσώνουν και παραδίδουν... Στη χώρα μας, το πρόβλημα της διαχείρισης των υδάτινων πόρων δε θα μπορούσε να μην κάνει την εμφάνισή του. Τι συμβαίνει, όμως, στην πραγματικότητα; Γιατί τα τέλη της ΕΥΔΑΠ στην Αθήνα και της ΕΥΑΘ στη Θεσσαλονίκη αυξάνονται κατακόρυφα; Τι κάνουν οι ελληνικές κυβερνήσεις; Οι εργαζόμενοι, τα πλατιά λαϊκά στρώματα, εκείνο που πρώτα βλέπουν είναι τις αυξήσεις στους λογαριασμούς της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ. Αυτές οι αυξήσεις, όμως, είναι άμεσο αποτέλεσμα της πολιτικής μετοχοποίησης που έχει ξεκινήσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, το 1999, και συνεχίζει σήμερα η κυβέρνηση της ΝΔ.