ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ

Transcript

1 ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ

2 ΗΜΕΡΑ 2η ΤΡΙΤΗ 19 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: ΣΤΡ. ΛΙΑΡΕΛΛΗΣ Μ. ΠΑΠΑ Α: Καληµέρα σας. Σας καλωσορίζω στην 2 η ηµέρα των εργασιών του συνεδρίου µας. Ο κύριος Λιαρέλλης είναι καθ οδό σε λίγα λεπτά θα είναι µαζί µας, αλλά έτσι θα έχουµε την ευκαιρία να πω σε όσους δεν γνωρίζουν και δεν µπόρεσαν να παρακολουθήσουν, χθες τελείωσε το πρώτο διεθνές φεστιβάλ µε θέµα ντοκιµαντέρ και αναπηρία. Έχουµε τη χαρά σήµερα να είναι κοντά µας η καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ η κυρία Μαίρη Χατζηµιχάλη Παπαλιού οπότε στο διάστηµα αυτό µπορεί να σας παρουσιάσει τις ταινίες που βραβεύτηκαν µέχρι να ξεκινήσουµε κανονικά µε το κύριο Λιαρέλλη. Κυρία Παπαλιού έχετε το λόγο. Μ. ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ - ΠΑΠΑΛΙΟΥ: Γεια σας χαίροµαι που βρίσκοµαι κοντά σας, όπως θα διαβάσατε και ίσως γνωρίζετε η συµµετοχή ήταν συγκλονιστική στο φεστιβάλ. Είχαµε 350 ταινίες από τις οποίες διαλέξαµε 40 ταινίες από όλα τα µέρη του κόσµου. Βραβεύτηκαν πέντε ταινίες, αλλά επειδή ήταν το επίπεδο και υψηλό, τόσο καλλιτεχνικά όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. οθήκανε επί πλέον κάποια βραβεία όχι βέβαια χρηµατικά για τη συγκλονιστική δουλειά και άλλων ταινιών, γιατί ήταν πάρα πολύ δύσκολο να µείνουν κάποιες ταινίες και αυτές µε ένα ευχαριστώ και ένα µπράβο ας πούµε γι αυτό που ήταν. Οι ταινίες λοιπόν, που βραβεύτηκαν ήταν οι εξής, σας λέω και κάποια πράγ- µατα έτσι, δύο κουβέντες για τη κάθε µια. Από την Ελλάδα ήταν το «Μaster piece», ήταν µετά το «Brand Amax» ήταν «O χορός του Φοίνικα», εάν θέλετε και λίγες κουβέντες, δεν ξέρω εάν έχετε όλοι το βιβλίο, µπορεί να σας πω µετά. Ήταν η ταινία «Πρόσκληση σε χορό», ήταν η ταινία «Όνειρα πέραν από την όραση» και βέβαια το τιµητικό έτσι βραβείο για την ενδιαφέρουσα

3 196 Α ΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΜΕ δουλειά ήταν το «πώς τρώγεται ένας ελέφαντας» που είναι κοντά µας και ο κύριος R. Randall που θα µπορούσε ίσως µια που είναι εδώ, να πει και πέντε πράγµατα, γιατί έχει πολύ ενδιαφέρον η µατιά του και πάνω στα ψυχιατρεία και στην τρέλα. Το my eyes, που ήταν και η ταινία µε την οποία ξεκίνησε το φεστιβάλ. Υπήρξε πολύς κόσµος που ήλθε στο φεστιβάλ, κοινωνική συµµετοχή, δηλαδή, κάθε µέρα που ήταν και πρωτόγνωρο για µας τους ντοκιµαστερίστες στην Ελλάδα και Άνθρωποι µε αναπηρία και χωρίς αναπηρία. Ήταν κατάµεστες οι αίθουσες, πάνω από 350 άτοµα σε πρωινές προβολές, πολλές φορές ήταν και όρθιοι. Και το λέω αυτό µε συγκίνηση και χαρά, γιατί σηµαίνει ότι πραγµατικά είναι ένας κοινωνικός διάλογος και µία γιορτή ήταν αυτό το φεστιβάλ για όλους µας. Ανταλλάξαµε εµπειρίες γινόντουσαν πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις στον καλλιτεχνικό, κοινωνικό διάλογο και νοµίζω ότι είναι ένα λιθαράκι σηµαντικό που µας ενώνει όλους. Αυτά για το φεστιβάλ. Κύριε Randall εάν θέλετε να πείτε πέντε πράγµατα και εσείς. Ο κύριος Randall εάν θα µπορούσε για µένα που είναι η πρώτη φορά που κάνω αυτό το φεστιβάλ να είναι ένας δάσκαλος και ελπίζω του χρόνου, επειδή ήδη του το έχω προτείνει, που είναι πολύτιµη η εµπειρία του να είναι κοντά µας, να µας µιλήσει και να µας πει κάποια πράγµατα και για τα φεστιβάλ που γίνονται πατρίδα στην µας µας ενδιαφέρει όλους να τα ακούσουµε. Ευχαριστώ πολύ κύριε Randall. R. RANDALL: Σας ευχαριστώ πολύ κυρία Χατζηµιχάλη για τα καλά σας λόγια. Θα ήθελα να ξεκινήσω κατ αρχήν µε το να σας καλωσορίσω στον κινηµατογράφο. Προβολή video Ήταν µια µικρή γεύση από τις ταινίες που προβάλλαµε στο φεστιβάλ το 2006 πέρσι. Θα ήθελα να ευχαριστήσω το κύριο Ρουσόπουλο, Υπουργό Επικρατείας καθώς και τη Γενική Γραµµατέα Επικοινωνίας τη κυρία Παπαδά και όλους τους φίλους καινούργιους και παλαιούς που παρίστανται σήµερα εδώ. Λέγοµαι Randall και είµαι διευθυντής του φεστιβάλ Other Film στη Μελβούρνη. Όπως και το φεστιβάλ Le Motion, είµαστε ένα καινούργιο και νεαρό φεστιβάλ. ύο φορές έχει διοργανωθεί µέχρι στιγµής. εν είµαστε δάσκαλοι, αλλά είµαστε µαθητές. Μαθαίνουµε και µάλιστα είµαστε πρόθυ- µοι να µάθουµε. Παρουσιάζουµε ταινίες όλων των ειδών, από, µε και για ανθρώπους µε αναπηρία. Επειδή είναι πρωί θα ήθελα να συµµετάσχετε µε κάποιο τρόπο. Να µην

4 ΑΜΕΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ 197 είστε αµήχανοι. Θα ήθελα να κάνετε κάτι για µένα. Να δούµε τη διαφάνεια. Στο µεταξύ θα ήθελα να ευχαριστήσω το Γιάννη που µας βοηθάει πολύ. Θα ήθελα να τον χειροκροτήσετε παρακαλώ. Βοηθάει στην παρουσίαση της οµιλίας µου. Έχει εξαιρετικό χιούµορ όπως κατάλαβα, γιατί είναι πολύ ευέλικτος και πραγµατικά τον πιέζω συνεχώς να κάνει όλο και περισσότερα. Το πρώτο ερώτηµα λοιπόν. Σηκώστε το χέρι σας εάν συµφωνείτε µε αυτή τη δήλωση. Η καταπληκτική τέχνη εξυπηρετεί όλους, η κακή τέχνη δεν εξυπηρετεί κανένα. Σηκώστε το χέρι εάν διαφωνείτε µε αυτή τη δήλωση. Σηκώστε το χέρι εάν ποτέ δεν σηκώνετε τα χέρια σας σε συνέδρια. Ευχαριστώ πολύ. Θα σας πάρω µαζί µου σε µια προσωπική διαδροµή αυτού του φεστιβάλ, πώς ξεκίνησε, πώς συνέχισε, τι βοήθησε να δηµιουργηθεί και τι συµβαίνει τώρα. Αυτό το φεστιβάλ λοιπόν, ξεκίνησε όπως πολλά καλά πράγµατα, πίνοντας ένα ποτήρι κρασί µε φίλους που συνεργαζόµαστε µε ανθρώπους µε αναπηρία στο θέατρο, στον κινηµατογράφο και στις τέχνες. Και προέκυψε µία φυσική ερώτηση. Γιατί δεν υπάρχει ένα φεστιβάλ κινηµατογράφου για την αναπηρία; Είναι φυσιολογικό να υπάρχει. Και τελικά αποφασίσαµε να το κάνουµε, γιατί ακούστηκε σαν πολύ καλή ιδέα. Πήρα λοιπόν, την ιδέα, την παρουσίασα στον Οργανισµό ACCESS που είναι ένας οργανισµός για τις τέχνες και την αναπηρία του 2002 και µου είπαν ότι είναι εξαιρετικός ο χώρος που τους πρότεινα αυτό, γιατί είχαν σκοπό να διοργανώσουν µια εκδήλωση για άτοµα µε αναπηρία. Τότε λοιπόν, ακούστηκε σαν καλή ιδέα γενικώς και ψηφίσαµε, ήµασταν 20 άτοµα µε και χωρίς αναπηρίες, ήµασταν καλλιτέχνες, κινηµατογραφιστές, κλπ. Αυτό που κυρίως θέλαµε να κάνουµε είναι να δούµε πώς θα δηµιουργήσουµε κάτι που θα προκαλέσει τον τρόπο που βλέπουµε τα πράγµατα ως κοινωνία. Τον τρόπο που βλέπουµε την αναπηρία ως κοινωνία. Τώρα να γενικεύσω λίγο. Νοµίζω ότι το πρόβληµα που εντοπίσαµε ότι αν και 20% του αυστραλιανού πληθυσµού θεωρείται πώς έχει κάποιου είδους αναπηρία, γενικά είναι αόρατος αυτός ο πληθυσµός στα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης. εν αναπνέει καθόλου τον αέρα των ΜΜΕ και µάλιστα η τέχνη για την αναπηρία δεν παρουσιάζεται, δεν είναι αξιόπιστη και δεν είναι και ορατή. ηλαδή, ότι δεν είναι ορατό δεν είναι και αξιόπιστο. Θα προσπαθήσουµε να κάνουµε τρία πράγµατα. Είπαµε λοιπόν, θα αναζητήσουµε τα χρήµατα και θα δηµιουργήσουµε ένα φεστιβάλ και θέλουµε να κάνουµε τρία πράγµατα. Το πρώτο να παρουσιάσουµε αξιόπιστες αναπαραστάσεις, τις εµπειρίες της αναπηρίας στην οθόνη και να προάγουµε γενικώς µάλλον το έργο σεναριογράφων, κινηµατογραφιστών, σκηνοθετών, αλλά και

5 198 Α ΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΜΕ ηθοποιών µε κάποια αναπηρία. Και να έχουµε και πρόσβαση στο σινεµά εύκολα. Νοµίζω ότι ο κινηµατογράφος είναι τα πιο δύσβατα µέρη στον κόσµο, δεν είναι εύκολο να έχει κανείς πρόσβαση στον κινηµατογράφο. Θα εξηγήσω τι εννοώ σε λιγάκι. Όταν ξεκινήσαµε λοιπόν, δεν ξέραµε εάν υπάρχουν άλλα παρόµοια φεστιβάλ στον κόσµο. Χάρις στον διαδίκτυο, διαπιστώσαµε ότι υπάρχουν 18 τέτοια φεστιβάλ κινηµατογράφου για την αναπηρία και ήταν εξαιρετική στιγµή τότε, µάλλον µόνο τώρα είναι εξαιρετική στιγµή είναι ο Οτσαλάρ εδώ, που ήταν ο σκηνοθέτης και µέλος της κριτικής επιτροπής χθες στο φεστιβάλ. Λοιπόν είναι εξαιρετική η στιγµή σήµερα εδώ, γιατί έχουµε τρεις κινηµατογραφιστές µε αναπηρία. Θα ήθελα εάν είναι δυνατόν να χειροκροτήσουµε τον Οτσαλάρ για να αναγνωρίσουµε την προσφορά του. Επειδή το µεγαλύτερο πρόβληµα που θα ήταν, ήταν να αντιµετωπίσουµε αξιοπιστία ως φεστιβάλ για την αναπηρία, θέλαµε να προσελκύσουµε ένα νέο κοινό, καινούργιο κοινό, δεν θέλαµε να προσελκύσουµε τους ανθρώπους που συνήθως πηγαίνουν σε εκδηλώσεις για την αναπηρία. Θέλαµε ένα νέο ποικίλο και µεγάλο κοινό, γιατί διαφορετικά, γιατί να δαπανήσουµε πολλές φορές το χρόνο, όταν έχει ένα µεγάλο κοινό, ανθρώπων µπορεί να µην ενδιαφέρονται, ή να µην έχουν καµία σχέση µε την αναπηρία. Γιατί να το ξεκινήσουµε καν. Πίστευα ότι χρειαζόταν πολλή σκληρή δουλειά και πράγµατι χρειάστηκε και η Μαρία ξέρει πραγµατικά τι εννοώ, ακριβώς τι εννοώ. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω και τα µέλη της Οµάδας της Μαρίας, που δεν είναι εδώ σήµερα. Είναι κάπου και διασκεδάζουν ακόµα. Τους αφήσαµε στις 2 και µισή χθες τη νύχτα και συνέχιζαν εκείνοι. Φαντάζοµαι ότι ακόµα συνεχίζουν κάπου να διασκεδάζουν. Νοµίζω ότι το 2003 όταν σχεδιάζαµε το πρώτο µας φεστιβάλ βρεθήκαµε σε µια κατάσταση, σε ένα φαύλο κύκλο. Θέλαµε να παρουσιάσουµε ταινίες που θα άλλαζαν τον τρόπο µε τον οποίο η κοινωνία θεωρεί, ή βλέπει την αναπηρία, αλλά πώς να προσελκύσεις αυτό το κοινό. Να παρακολουθήσει αυτές τις ταινίες κατ αρχάς. Εάν δεν είναι αξιόπιστη αυτή η τέχνη για την αναπηρία πώς θα προσελκύσεις τους ανθρώπους να έλθουν να τις παρακολουθήσουν. Πρέπει να ξεπεράσουν τους φραγµούς. Να τους βοηθήσου- µε να ξεπεράσουµε τους φραγµούς. Τέτοια πράγµατα σκεφτόµασταν. Σκεφτήκαµε επίσης τι θα τραβήξει την προσοχή των Μέσων Μαζικής Ενηµέρωσης, πώς τους προσελκύεις, πώς έρχονται να σε δούνε. Σκεφτόµαστε η αναπηρία δεν έχει κανενός είδους ενδιαφέρον για τα ΜΜΕ, δεν είναι καθόλου σέξι, δεν τραβά την προσοχή τους. Σκεφτήκαµε λοιπόν, ότι ο κινηµατογράφος είναι όµως σέξι και σκεφτήκαµε να συνδυάσουµε και τα

6 ΑΜΕΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ 199 δύο, κινηµατογράφο και αναπηρία. Είχαµε 50% πιθανότητες να πετύχουµε. Στη Μελβούρνη αλλά και παγκοσµίως πιστεύω τα ΜΜΕ δεν ξέρουν πώς να παρουσιάσουν, µάλλον πως να συνδυάσουν την τέχνη µε την αναπηρία. Μάλλον ξέρουν και νιώθουν και αµηχανία. Την παρουσιάζουν µε πατροναριστικό και απλουστευτικό τρόπο. Ουσιαστικά χρησιµοποιούν µια σειρά από όρους, οι οποίοι δείχνουν την αµηχανία τους. Εµείς ως φεστιβάλ θέλουµε να είµαστε πολύ προσεκτικοί µε τον τρόπο που θα αντιµετωπίζαµε τα ΜΜΕ, γιατί είχαµε διάφορες ιστορίες που θέλαµε να παρουσιάσουµε. Ουσιαστικά όµως δεν θέλαµε µε το γνωστό τρόπο παρουσίασης των ΜΜΕ, θέλαµε να καταστούµε αξιόπιστοι και να είναι και αξιόπιστο και το φεστιβάλ µας. Ξέραµε ότι οι ταινίες που θα παρουσιάζαµε θα έπρεπε να ήταν καταπληκτικές ταινίες, γιατί εάν παρουσιάζαµε ταινίες οι οποίες είναι κακής ποιότητας, τότε πιστεύαµε ότι αυτό θα επιβεβαίωνε όλους τους ιδεασµούς που υπάρχουν στην κοινωνία για την αναπηρία. ηλαδή, ότι ο κόσµος της αναπηρίας δεν παρουσιάζει, δεν έχει τις ικανότητες να παρουσιάσει καλές ταινίες. εν θέλαµε να το επιβεβαιώσουµε αυτό και άρα η τέχνη µας έπρεπε να είναι εξαιρετική. Και ξέχασα να δείχνω και τις διαφάνειές µου στο µεταξύ. Οπότε θα τις παρουσιάσω τώρα γρήγορα για να φτάσω στο σηµείο της οµιλίες µου. Φωτογραφίες από κάποιες ταινίες που παρουσιάσαµε πέρσι. Επειδή συνειδητοποιήσαµε ότι θα ήταν δύσκολο να προσελκύσουµε το κοινό στο σινεµά, στον κινηµατογράφο, αφού δεν είναι αξιόπιστη ήδη η τέχνη για την αναπηρία, αποφασίσαµε ότι θα έπρεπε να ξεκινήσουµε την προώθηση πριν το φεστιβάλ. Τι κάναµε λοιπόν; Σκεφτήκαµε µε ποιο τρόπο θα προωθήσουµε τον εαυτό µας, ότι θα πρέπει να είναι ένας πολύ δυνατός τρόπος. Θέλαµε να δώσουµε µια ισχυρή υπόσχεση, χρησιµοποιώντας το marketing λέγοντας και υποσχεθήκαµε στον κόσµο ότι θα παρακολουθήσουν εξαιρετικό κινηµατογράφο. Θέλαµε να του δώσουµε αυτή την υπόσχεση και το κάναµε αυτό, µε ένα σχέδιο marketing δηµοσιότητας, προώθησης του φεστιβάλ, θέλαµε καλά γραφικά, τα οποία θα προκαλούσαν και θα παρουσίαζαν και ενδιαφέρον και µε κάποιο είδος branding του φεστιβάλ ώστε µε την πάροδο του χρόνου να είναι αναγνωρίσουµε αυτό το φεστιβάλ. Και στη συνέχεια να το προστατεύουµε, γιατί πολύ συχνά στον κόσµο της αναπηρίας, στο χώρο της αναπηρίας οι άνθρωποι πιστεύουν ότι µπορούν να κλέβουν τη δουλειά άλλων και να την χρησιµοποιούν και λέµε όχι, όχι. Έπρεπε να τηλεφωνήσουµε στους ανθρώπους και να τους πούµε, δεν µπορείς να ισχυρίζεσαι να είσαι µέλος του φεστιβάλ µας, παρουσιάζοντας τη δουλειά άλλων και να καπηλευτείς το δικό µας φεστιβάλ για τη δική σου προ-

7 200 Α ΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΜΕ βολή. Θέλουµε επίσης αξιόπιστους χορηγούς και χρηµατοδότες, που να αφορούν τη τέχνη, το κινηµατογράφο, οργανισµοί, θεσµοί αλλά και άλλου είδους κοινωνικές υπηρεσίες θέλουµε να ταυτιστούµε µε τέτοιου είδους φορείς. Φροντίσαµε να έχουµε διεθνείς προσκεκληµένους, γιατί αυτό θα είναι καλό για την αξιοπιστία µας επίσης, όπως και το Emotion Festival απέδειξε ότι οι προσκεκληµένοι ήταν πολύ χρήσιµοι µιλώντας για τις ταινίες τους. Όταν µιλάνε για τις ταινίες τους επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του festival. Το άλλο πολύ σηµαντικό και το οποίο σκέφτηκα είναι ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχει η λέξη αναπηρία στον τίτλο του φεστιβάλ. Ήταν η άποψή µου αυτή. Πολλοί της οµάδας µου διαφωνούσαν. Το δικό µου επιχείρηµα ήταν, ότι έχουµε ένα φραγµό, έχουµε εµπόδια να φέρουµε το κόσµο στον κινηµατογράφο, στο φεστιβάλ να µας δούνε. Εάν χρησιµοποιήσουµε τη λέξη αναπηρία, µπορεί να είναι πολύ πιο δύσκολο να το ξεπεράσουµε αυτό το εµπόδιο. Κέρδισα µε τη θεωρία µου, έπρεπε µετά να δοκιµαστεί και η θεωρία µου, όµως βάλα- µε στον υπότιτλο εάν θέλετε του τίτλου τη λέξη αναπηρία. Βρήκαµε ένα είδος όµως συµβιβασµό τέλος πάντων ή µε το The Other Film Festival ταινίες για άτοµα µε αναπηρία. Ήλθαν άνθρωποι µε και χωρίς αναπηρία, το παρακολούθησαν και είχαµε πραγµατικά πολύ σηµαντικές συζητήσεις για το θέµα αυτό. Γελάσαµε πολύ. Το χιούµορ συχνά είναι µαύρο, πολύ µαύρο, πράγµατα που θα ήθελα να πω αλλά δεν µπορώ και πραγµατικά είναι από τα στοιχεία που µου αρέσουν πάρα πολύ στο festival αυτό. Συζητάµε πολύ ανοικτά για µια σειρά από πράγµατα που γενικά δεν συζητούνται στο ευρύ κοινό, στην κοινωνία. Είµαστε πολύ προσεκτικοί. Και κάθε ταινία την απολαµβάνω, δεν χρειάζεται να προσέχω, γιατί βγαίνει η αλήθεια τελικά έτσι. Εστιάσαµε στην τέχνη πρώτο και κατά δεύτερο στην αναπηρία. Όπως είπα και νωρίτερα προσπαθήσαµε να ελέγξουµε τα ΜΜΕ και τον τρόπο που παρουσιάσανε το festival µας, µάλλον µε περιορισµένη επιτυχία, γιατί στους δηµοσιογράφους δεν τους αρέσει καθόλου να τους λένε, πώς θα πρέπει να γράφουν τα άρθρα τους, ή πώς θα παρουσιάζουν τα ρεπορτάζ τους. Ωστόσο προσπαθήσαµε να δηµιουργήσουµε και να καλλιεργήσουµε σχέσεις µε τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης, έναν εκπρόσωπο κάθε µέσο, τηλεόραση, ραδιόφωνο κλπ. Προσπαθήσαµε να δηµιουργήσουµε επίσης και σχέσεις χορηγίας και χορηγούµενου, χορηγού και χορηγούµενου µε κάποια ΜΜΕ. εν έχει σηµασία τι υλικό δίνεις στον κόσµο, ή στα ΜΜΕ, πολλές φορές προσθέτουν τον δικό τους τόνο εάν θέλετε στον τρόπο παρουσίασής τους, θέλουµε να το ελέγξουµε αυτό µε κάποιο τρόπο. Όπως συνειδητοποιείται δεν είµαι καθόλου το τύπος του power point βλέ-

8 ΑΜΕΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ 201 πετε πάλι ξέχασα τις διαφάνειές µου. Τέλος πάντων, είναι κάποιες ακόµα φωτογραφίες από το προηγούµενο festival. Θα επιστρέψω στην υπέροχη τέχνη, καταπληκτική τέχνη. Σκεφτείτε τι πιστεύετε ότι είναι καταπληκτική τέχνη, υπέροχη τέχνη και γιατί σας ενδιαφέρει, τι σας προσφέρει. Θα σας πω εγώ γιατί µε ενδιαφέρει. Μου αρέσει να συγκινούµαι, µου αρέσει να κλαίω και να γελάω. Θέλω να αλλάζω. Μιλώ για καταπληκτική τέχνη. Θέλω να έρχοµαι αντιµέτωπος µε καταστάσεις, να αισθάνοµαι πρόκληση αλλά και σύγχυση, θέλω να βλέπω τις εµπειρίες των άλλων. Είναι κάτι διαφορετικό και µάλιστα κάτι το σηµαντικό. Επίσης θέλω να δω και τον ίδιο µου τον εαυτό µε κάποιο τρόπο Μέσα στην τέχνη, γιατί έτσι νιώθεις λιγότερο µόνος και θα σας πω, γιατί δεν µου αρέσει η τέχνη, γιατί δεν βλέπω την τέχνη, γιατί δεν θέλω να εκπαιδεύοµαι. εν θέλω να πάω επειδή είµαι καλή, µου κάνει καλό, ή γιατί πρέπει να αξίζει, ή γιατί πρέπει να υποστηρίζω τους καλλιτέχνες, δεν είναι αυτοί οι λόγοι, για τους οποίους µου αρέσει καταπληκτικά. Ως festival κινηµατογράφου δεν έχεις απόλυτο έλεγχο στις ταινίες που θα υποβληθούν ως υποψήφιες για το festival και ένας από τους λόγους που είµαι διευθυντής του the οther festival είναι γιατί ξέρω πώς να αξιοποιώ την ισχύ µου για το καλό και όχι για το κακό. Την ισχύ, δηλαδή, για να λες ψέµατα, για να κοροϊδεύεις, για να εξαπατάς. ώσαµε µια µεγάλη υπόσχεση ότι θα δούνε οι άνθρωποι έναν καταπληκτικό κινηµατογράφο και δεν είχαµε λάβει ακόµα ούτε µία ταινία. Έπρεπε λοιπόν, να δείχνω ήρεµος κατά την προώθηση του festival από τα πρώτα βήµατα. Τα festival περιµένουν µάλλον τις ταινίες να υποβληθούν και στη συνέχεια θα υποβληθούν στον κοινό. Πρέπει να έχεις έναν τελικό έλεγχο ως προς το τελικό προϊόν, αλλά κατ αρχάς έχεις παθητικό ρόλο. Περιµένεις να σου έλθουν οι ταινίες. Λοιπόν, ήλθανε οι ταινίες, ήµασταν ικανοποιηµένοι, ήταν το πρώτο festival δουλέψαµε σκληρά για 6 µήνες µέχρι τη διοργάνωση του πρώτου festival. Στις 10 το πρωί το Σάββατο µάλιστα ξεκίνησε το festival στην πρώτη συνεδρίαση, στην πρώτη προβολή, εκείνο το Σάββατο. Μαντέψτε πόσοι ήλθαν να το δούνε το Σάββατο το µεσηµέρι. 5 άτοµα. Λοιπόν, είναι σκληρή η στιγµή. Αργότερα 20, 30, νοµίζω ότι στη καλύτερη περίπτωση είχαµε 80 άτοµα σε µια προβολή για µία αίθουσα για 200 άτοµα. εν θέλαµε καθόλου να διώξουµε βέβαια όλους αυτούς τους ανθρώπους. Μετά το festival σκεφτήκαµε, τι θα κάνουµε. Είπανε όλοι καταπληκτικά ήλθαν άνθρωποι. Και εγώ έλεγα όχι, όχι ήταν µάλλον µία αποτυχηµένη διοργάνωση δεν µας αρκούν αυτά. ουλέψαµε λοιπόν, σκληρότερα. Πήγαµε στους οργανισµούς για άτοµα µε αναπηρία, είχαµε προσωπική επαφή, µε όλα τα άτοµα

9 202 Α ΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΜΕ και τα µέλη τους, για να τους πάρουµε µε το µέρος µας. Να έλθουν να µας βοηθήσουν. Ήλθαµε λοιπόν, σε επαφή µε την ίδια τη κοινότητα των ενδιαφεροµένων κάτι που δεν κάναµε στο πρώτο festival, γιατί θέλαµε ένα festival κινηµατογράφου που θα προσέλκυε το κοινό του κινηµατογράφου γενικότερα. Αλλά το φυσικό µας κοινό είναι οι άνθρωποι µε αναπηρία που δουλεύουν για ανθρώπους µε αναπηρία. Είναι άτοµα µε αναπηρία. Άρα λοιπόν, είχαµε περισσότερους προσκεκληµένους την επόµενη φορά και άτοµα ήλθαν στο festival. Σε τέσσερις προβολές πουλήθηκαν όλα τα εισιτήρια. Μεγάλη επιτυχία. Ήδη στο Emotion αυτά επετεύχθησαν από την πρώτη απόπειρα. Πήγανε πολύ καλύτερα στην πρώτη τους προσπάθεια από ότι εµείς στη δική µας πρώτη. Καταπληκτικά. Και είναι καταπληκτικό γιατί εάν συνεχίσει έτσι ποιος ξέρει πού θα φτάσει. Θα έχει το δικό του βίο τώρα και στο µέλλον, ιδίως όταν υπήρχε και ένα συνέδριο που θα είναι παράλληλη εκδήλωση του festival και όχι το ανάποδο το festival µε παράλληλη εκδήλωση του συνεδρίου. Κάτι άλλο που κάναµε: Παρουσιάσαµε λιγότερες ταινίες τη δεύτερη χρονιά. Και είπα στην επιτροπή επιλογής κάθε ταινία που θα επιλέγεται θα πρέπει να την επιλέγετε µε το εξής κριτήριο. Εάν το κοινό έλθει και δει µόνο µία ταινία θα κρίνει όλο το festival µε βάση αυτή την ταινία. Αν θα είναι κακή, θα είναι όλο το festival κακό κατά την άποψή τους. Άρα κάθε ταινία θα πρέπει να πουλάει µε κάποιο τρόπο το festival. Θα πρέπει να είναι µια καταπληκτική ταινία. Το κάναµε λοιπόν και αυτό. Για το µέλλον τώρα. Το festival έχει λοιπόν τη θέση να παρουσιάζει, να συνεχίσει να παρουσιάζει καταπληκτικές ταινίες, γνήσιες, προκλητικές και ψυχαγωγικές. Καλόν είναι να αποµακρυνθούµε από αυτή την ιδέα της πρόσβασης της αναπηρίας. Θα είναι καθολική η πρόσβαση, κάθε άνθρωπος, κάθε άτοµο µπορεί να έρχεται στο festival µας και να βλέπει και να απολαµβάνει τις ταινίες του festival όχι πρόσβαση µόνο για άτοµα µε αναπηρία, αλλά για όλους τους ανθρώπους. Επίσης, θέλουµε να σχεδιάσουµε και να δηµιουργήσουµε το σινεµά, το κινηµατογράφο του µέλλοντος, που θα είναι προσβάσιµος σε όλους. Μπορείτε να την κλέψετε εάν θέλετε αυτή την ιδέα. Μπορεί να το κάνετε εσείς πρώτοι καταπληκτικά. Ήθελε η Μελβούρνη να είναι η πατρίδα του πρώτου festival καθολικής πρόσβασης. Ακόµα και εάν χρειαστεί να παραβούµε τους νόµους της φύσης και να αγνοήσουµε το νόµο της βαρύτητας, θέλω να τα καταφέρουµε παρόλα αυτά, να παρουσιάζουµε όλες τις ταινίες που είναι εκεί τις mainstream ταινίες. Γιατί όχι. Υπάρχουν πολλά πράγµατα στην παρουσίασή µου, για τα οποία δεν σας

10 ΑΜΕΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ 203 µίλησα. εν µίλησα για τις υπηρεσίες πρόσβασης που παρέχουµε. εν µίλησα για τα πολιτικά, ηθικά και φιλοσοφικά ζητήµατα που µας κινητοποιούν ως οµάδα. εν µίλησα για τον τρόπο µε τον οποίο δεσµευόµαστε, ή εάν θέλετε συνεργαζόµαστε µε τη κοινότητα των ατόµων µε αναπηρία. Αυτά είναι θέµατα για µια άλλη συνάντηση. Και σας αφήνω µε µία σκέψη. Μία σκέψη που µε συντηρεί εµένα στην πορεία µου, στην πορεία µας. Ξέρετε τι είναι περιπέτεια; Τι είναι µία περιπέτεια; Είναι οτιδήποτε δεν ξέρεις πώς θα τελειώσει. Ευχαριστώ πολύ. Να ρωτήσω κάτι σύντοµα. Είχαµε και ένα άλλο µικρό τµήµα ταινίας και µου ζητήθηκε να µη παρουσιάσω µέρος αυτής της ταινίας, γιατί είχε µια σκηνή σεξ να ρωτήσω λοιπόν, το κοινό. Υπάρχει κάποιος ο οποίος δεν θέλει να το δει; Αν υπάρχει έστω και ένας που δεν θέλει δεν θα το παρουσιάσω. Αλλά υπάρχει κάποιος που δεν θέλει να δει αυτό το τµήµα της ταινίας; Μια σκηνή σεξ; Κάποιος που δεν θέλει να το δει. Κανείς. Να δούµε και το άλλο λοιπόν. Μάλλον ακούγοµαι κακός αλλά έχω εγώ το µικρόφωνο τώρα. Έχω και τη κυρία Παπαδά αλλά θα µε µαλώσει και θα πω ναι, ναι ξέρω, αλλά ήθελα να το δούµε. Προβολή video Μ. ΠΑΠΑ Α: Περιµένοντας τον κ. Λιαρέλλη παρουσίασα τον κ. Randall, διευθύνει ένα από τα µεγαλύτερα festival, τον ευχαριστούµε που µοιράστηκε µαζί µας το ταξίδι του από την αρχή, από τον αγώνα που έκανε όλα αυτά τα χρόνια. Μοιράστηκε µαζί µας βέβαια και τα όνειρά του. Τον ευχαριστού- µε πάρα πολύ. Έχουµε τη χαρά να έχουµε µαζί µας σήµερα τη κυρία Alison Lapper. Η κυρία Lapper είναι καλλιτέχνης εικαστικός. Όµως ήλθε ο κύριος Λιαρέλλης. Θα διακόψω, γιατί είναι ένας εξαιρετικά έµπειρος δηµοσιογράφος, είναι από τους καλύτερους παρουσιαστές που έχουµε. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ (ΣΤΡ. ΛΙΑΡΕΛΛΗΣ): Η κυρία Παπαδά πρέπει να πω ότι είναι φίλη µου και είπε τόσο καλά λόγια. Εγώ αισθάνοµαι φοβερά άσχηµα που καθυστέρησα, αλλά απλώς λόγω επικαιρότητας η εκποµπή που έχου- µε το πρωί είχε µια καθυστέρηση. Ο Αντώνης εδώ πέρα φίλος και συνάδελφος µπορεί να το καταλάβει τώρα που τον βλέπω. Ξέρετε αισθάνθηκα φοβερά άσχηµα και φοβερά περίεργα όταν από το γραφείο ενηµέρωσης µου ζήτησαν να έλθω εδώ. Αντιλαµβάνοµαι ότι η δουλειά που κάνουµε πάρα πολλές φορές είναι ο καταλύτης, είναι το εφαλτήριο για να δεχόµαστε κάποιες προσκλήσεις. Πολλές φορές δεν το αποδεχόµαστε, θεωρώντας ότι κάνουµε κάτι σπουδαίο, κάτι πολύ σηµαντικό, που ωστόσο δεν είναι έτσι, ειδικά όταν καλείσαι να συντονίσεις, ή να παρουσιάσεις µια συζήτηση, ή να

11 204 Α ΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΜΕ παρουσιάσεις κάποιους ανθρώπους, για τους οποίους πραγµατικά περισσεύουν τα λόγια. Εµείς οι δηµοσιογράφοι παγκοσµίως και στην Ελλάδα περισσότερο, ιδίως εµείς που ασχολιόµαστε µε τα ηλεκτρονικά Μέσα έχουµε κατορθώσει να κάνουµε τις λέξεις να χάνουν το όνοµά τους. Έχουµε κατορθώσει να ξεφτιλίζουµε έννοιες, όρους. Πρόκειται πραγµατικά περί κατορθώµατος, έτσι όταν µιλάµε για τους ανθρώπους µε ειδικές ικανότητες, γιατί πιστεύω ότι έτσι πρέπει να προσεγγίζουµε το θέµα, αρχίζουµε να λέµε, τα µάτια της ψυχής τους, η δύναµη της θέλησής τους, τα οποία είναι πολλές φορές τόσο πεζά, τόσο ανόητα και πολλές φορές και κοινότυπα. Έτσι εγώ δεν θέλω να σας κουράσω, θέλω να δώσω το λόγο στη κυρία Alison Lapper. Το σηµείωµα εδώ, δεν σας κρύβω ότι πάντοτε όλοι εµείς ερχόµαστε και µε το σχετικό brief για να τα πούµε πολύ όµορφα. Λέει ότι µε τη ζωή της και το έργο της έχει προκαλέσει το έντονο ενδιαφέρον των µέσων επικοινωνίας σε όλο το κόσµο. Εγώ θα έλεγα ότι το σχόλιο αυτό την αδικεί, έχει δώσει κάτι πάρα πάνω και αυτό το πάρα πάνω, θα παρακαλούσα να µας το καταθέσει. Ευχαριστώ. Α. LAPPER: Σας ευχαριστώ. Είµαι καλλιτέχνης, εικαστικός και ξέρω πόση δύσκολη µπορεί να είναι η δουλειά µας, όπως και πόσο δύσκολο είναι να κάνεις τον άνθρωπο, το κόσµο να ενδιαφερθεί για τη δουλειά σου, ιδίως εάν είναι λίγο προκλητική. Και ξέρω ότι έχουµε πολλά ακόµα να κάνουµε. Εγώ χρησιµοποιώ πολύ το γυµνό στα έργα µου. Και όταν ήµουν έγκυος το ίδιο έκανα, κατόπιν έγινα µητέρα, ακόµα και σήµερα ανακαλύπτω ότι πολλοί δυσκολεύονται να χρησιµοποιήσουν ότι χρησιµοποιώ το σώµα µου στην τέχνη και εξακολουθώ και εγώ να εκπλήσσοµαι. Κάποτε ιδιοκτήτης πινακοθήκης, γκαλερί µου είχε πει ότι ο κόσµος δεν θα αγοράσει τα έργα µου, γιατί κάθε φορά αισθάνονται ενοχές ή περίεργα. Ποτέ δεν κατάλαβα τι εννοούσε µε αυτή τη δήλωσή του ο ιδιοκτήτης της γκαλερί. Θεωρώ ότι όταν κανείς είναι καλλιτέχνης σίγουρα έχει να αντιπαρέλθει πολλούς φραγµούς. Και πολύ συχνά µου λένε δεν έχεις βαρεθεί να χρησιµοποιείς εάν θέλεις το δικό σου το σώµα, ή τα δικά σου τα µέλη ως πολύ καλή τέχνη; Και λέω όταν θα σταµατήσω να εργάζοµαι µε αυτό τον τρόπο, θα σηµαίνει ότι ήλθε η ηµέρα που η αναπηρία δεν θα καλείται πλέον αναπηρία, αλλά θεωρείται κοµµάτι της ζωής µας. Κοµµάτι της ζωής του ανθρώπου πάνω στη γη και ίσως κάτι τέτοιο να συµβεί και κατά τη διάρκεια του βίου µου. Μέχρι όµως να έλθει εκείνη την ηµέρα, θεωρώ ότι θα πρέπει να κάνουµε χρήση ισχυρών εικόνων, αναπηρίας. Και συµφωνώ µε όσα είπε και ο Rick προηγουµένως. εν θα πρέπει να συµβιβαζόµαστε. Θεωρώ ότι θα πρέπει να χρησιµοποιούµε όλα τα διαφορετικά Μέσα τα

12 ΑΜΕΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ 205 οποία διαθέτουµε, προκειµένου να ενισχύσουµε την ποιότητα και να βοηθήσουµε το κόσµο. εν θέλω να πληρώνοµαι γι αυτό ακριβώς που κάνω, δεν θέλω κανείς να αισθάνεται οίκτο και θέλω να τυγχάνω και σεβασµού ως καλλιτέχνης. Βεβαίως και κινούµαστε προς αυτή τη κατεύθυνση σιγά σιγά. Και νοµίζω ότι τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης και πάλι είναι κάτι που θα µπορούσε να µας βοηθήσει. Αν και δεν µπορούµε βεβαίως να ελέγξουµε τον τρόπο που µας απεικονίζουν. Οι δηµοσιογράφοι και ο κόσµος των µέσων, πιστεύω ότι θα πρέπει κάποιες φορές να προσέχουν τι ακριβώς λέµε και να µην το διαστρεβλώνουν. Κάποιες φορές ακούω πράγµατα που θεωρούνται ότι τα δήλωσα εγώ και λέω µα δεν τα είπα έτσι. Τα πάντα εξαρτώνται από το πώς ακριβώς θέλεις να σε βλέπει ο κόσµος και πώς ακριβώς εσύ θέλεις να µεταφέρεις ένα µήνυµα στον κόσµο. Και πραγµατικά ελπίζω, ότι το συνέδριο, όπως το σηµερινό, όπως το δικό σας, που το θεωρώ εξαίρετο ουσιαστικά καταργούν φραγµούς και βοηθάει προκειµένου ο κόσµος να αρχίσει να συζητά ανοικτά ζητήµατα. Υπάρχει και µια θετική πλευρά στην όλη ιστορία. Θυµάµαι όταν ήµουν έγκυος ο κόσµος συχνά έλεγε στους διπλανούς µου, θεωρείς ότι ένας άνθρωπος όπως εκείνη θα πρέπει να µείνει έγκυος και πραγµατικά εντυπωσιαζό- µουν. Μα, πως είναι δυνατόν να σκέφτονται κάτι τέτοιο. Στον κάτω κάτω τόσο αρτιµελείς άνθρωποι θα έκαναν κάποιο τέτοιο σχόλιο, για κάποιον άλλον άνθρωπο που επίσης είναι αρτιµελής. Θεωρώ ότι κανείς για κανέναν. Και µετά σκεφτόµουν εσύ θα το έκανες το παιδί; Εγώ δεν αρνούµαι την πραγµατικότητα της δικής µου ύπαρξης. Θεώρησα πολύ φυσιολογικό να µείνω έγκυος και θεωρώ ότι τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης και οι αρτιµελείς άνθρωποι θεωρούν ότι έχουν κάθε δικαίωµα να κάνουν τοποθετήσεις και σχόλια όπως αυτό. Μα πως είναι δυνατόν ένας άνθρωπος σαν και αυτή να µείνει έγκυος. Εγώ πάλι δεν θα προέβαινα ποτέ σε τέτοιου είδους σχόλια. Ίσως ένα τέτοιο σχόλιο να έκανε κάποιος φίλος από παλαιά όµως και πάλι, δεν θα έθετα ένα τέτοιο προβληµατισµό, ο οποίος θεωρώ ότι είναι πολιτικά εσφαλµένος. Θεωρώ ότι έχω κάθε δικαίωµα να αποκτήσω παιδί και να γίνω µητέρα όπως και έπραξα. Θεωρώ πάντως ότι προφανώς συνέδρια όπως το παρόν και festival κινηµατογράφου και ντοκιµαντέρ όπως το δικό σας, σίγουρα ενθαρρύνουν τη συνύπαρξη και τη συνάντηση ανθρώπων προκειµένου να ανταλλάξουν εµπειρίες και πληροφορίες, χωρίς καµία αίσθηση αµηχανίας ούτως ώστε να δούµε τις υπάρχουσες δυνατότητες. Γιατί υπάρχουν δυνατότητες και περιθώρια και είµαστε όλοι άνθρωποι. Μπορεί να είµαστε δια-

13 206 Α ΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΜΕ φορετικοί, διαφέρουµε από σας, αλλά είµαι περήφανη για τη διαφορετικότητά µου και εξακολουθώ να παραµένω άνθρωπος έχω τις ίδιες ανάγκες µε οποιονδήποτε άλλον. Σας ευχαριστώ πολύ. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Εµείς να ευχαριστήσουµε τη κυρία Lapper. Βέβαια είπε ότι είναι περήφανη για τη διαφορετικότητά της. Εγώ δεν βλέπω διαφορετικότητα, επίσης είπε ότι πολλές φορές ακούει ανθρώπους των µέσων να προβληµατίζονται για την επιλογή της να φέρει στον κόσµο ένα παιδί. Αν και δεν µπορώ να καταλάβω πώς µπορεί κάποιος να προβληµατιστεί γι αυτό, αναρωτιέµαι, επειδή η ίδια το έθεσε σε ότι αφορά την αρτιµέλεια. Σήµερα στην εκποµπή µας είχαµε ένα θέµα, διότι ένα παιδί 1,5 έτους εγκαταλείφθηκε στο δρόµο. Είµαι βέβαιος ότι οι γονείς αυτού του παιδιού δεν είχαν κανένα πρόβληµα σε ότι αφορά την αρτιµέλεια, είµαι όµως απολύτως βέβαιος ότι οι γονείς αυτού του παιδιού είχαν σοβαρό πρόβληµα στην ψυχή τους και στο µυαλό τους και αυτό είναι ίσως που πρέπει να αντιµετωπίσου- µε και αυτό είναι ίσως που πρέπει να προσεγγίσουµε και το παράδειγµα της κυρίας Lapper είναι µάλλον ένα θετικό παράδειγµα. Η κυρία Μαίρη Χατζηµιχάλη Παπαλιού είναι καλλιτεχνική διευθύντρια στο festival ντοκιµαντέρ. Του Εmotion pictures. Γνωστή στην Ελλάδα, ασχολείται µε το κινηµατογράφο ως παραγωγός και ως σκηνοθέτης. Με πολλά ντοκιµαντέρ, τηλεοπτικές σειρές, βραβευµένη. Ίσως βέβαια το µεγαλύτερο βραβείο είναι ότι πάρα πολλές από τις δουλειές της κοσµούν και µπορούν και µπορούν να βρεθούν σε πολλές βιβλιοθήκες πάνω από 500 του κόσµου και να γίνουν κτήµα και άλλων ανθρώπων. Μ. ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΠΑΠΑΛΙΟΥ: Υπέρ του αδυνάτου είναι από το Λυσία. Κυρίες και Κύριοι, Στο θέµα της αντιµετώπισης προσώπων µε κάποια µορφή αναπηρίας όλοι οι λαοί έχουν και τις καλές και τις κακές τους εµπειρίες_ είναι όµως παρήγορο πως όσο περνά ο καιρός τόσο η προκατάληψη και ο αποκλεισµός υποχωρούν, τόσο η κοινωνική αποδοχή και η κρατική µέριµνα κερδίζουν έδαφος στον κόσµο όλο. Στο µεταξύ επιτρέψτε µου να θυµίσω κάποια ευοίωνα προδροµικά µηνύµατα που στέλνει η ελληνική µυθολογική και ιστορική παράδοση. Από τους δώδεκα θεούς του Ολύµπου ένας, ο Ήφαιστος θεός της φωτιάς και των µετάλλων, είναι κουτσός, και όταν η θεά Θέτιδα τον επισκέφτηκε στο εργαστήρι του, σηκώθηκε να την υποδεχτεί,

14 ΑΜΕΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ 207 Άδραξε χοντρό ραβδί και βγήκε Κουτσαίνοντας και τρέχαν δίπλα του ν ανεβαστούν το ρήγα Χρυσές δύο βάγιες, απαράλλαχτες µε ζωντανές κοπέλες_ 1 -τα πρώτα µαρτυρηµένα ροµποτικά βοηθήµατα! Η περιγραφή από την Ιλιάδα του Οµήρου, που και ο ίδιος, αν πιστέψουµε το θρύλο γύρω από τη ζωή του, ήταν τυφλός. Οι Αρχαίοι το είχαν προσέξει, πόσο συχνά άνθρωποι µε αναπηρία έχουν από τη φύση προικιστεί µε άλλες, πνευµατικές και καλλιτεχνικές, ικανότητες. Έτσι, ο Όµηρος δεν είναι ο µόνος ανάπηρος ποιητής και διανοούµενος: κουτσός ήταν κατά την παράδοση ο Τυρταίος, που τα πολεµικά τραγούδια του εµψύχωναν τους Σπαρτιάτες στη µάχη, τυφλός ο Τειρεσίας και άλλοι µάντεις, καθώς η έλλειψη της εξωτερικής όρασης αντιζυγιάζεται, όπως σωστά πίστευαν, από εξαιρετική ανάπτυξη της εσωτερικής. Η επίσηµη κρατική µέριµνα και υποστήριξη των αναπήρων νοµοθετήθηκε πρώτη φορά τον 6 ο αιώνα από το Σόλωνα τον Αθηναίο, που συγκαταλέγεται στους Επτά σοφούς. Αργότερα, περιγράφοντας τη λειτουργία της αθηναϊκής ηµοκρατίας, ο Αριστοτέλης έγραψε πως η Βουλή εξετάζει και τους αναπήρους_ γιατί υπάρχει ένας νόµος που ορίζει ότι όσοι έχουν περιουσία µικρότερη από τρείς µνες και κάποια σωµατική αναπηρία τους εµποδίζει να εργάζονται, εξετάζονται από τη Βουλή, και παίρνουν από το ηµόσιο για τη διατροφή τους δύο οβολούς την ηµέρα ο καθένας. 2 Στις αρχές του 4 ου π.χ. αιώνα αυτό το επίδοµα είχε εγκριθεί για ένα άγνωστο µας Αθηναίο_ και όταν κάποιος κακοθελητής κατάγγειλε πως δεν το δικαιούται, και ήταν να δικαστεί, ο αδύνατος (όπως ονοµαζόταν τότε οι ανάπηροι) ζήτησε από διάσηµο ρήτορα, το Λυσία, να του γράψει την αγόρευση του. Αυτός ο λόγος Υπέρ του αδυνάτου 3 έχει σωθεί, και διαβάζοντας τον σταµατούµε σε δύο χαρακτηριστικές φράσεις. Στην πρώτη, ο αδύνατος απευθύνεται στη Βουλή, και λέει πως όλοι όσοι έχουν κάποια ατυχία, αυτό ζητούν και αυτό σκέφτονται: πως θα διαχειριστούν µε τη λιγότερη δυνατή στεναχώρια το κακό που τους έτυχε_ και στη συνέχεια του λόγου διαπιστώνει πως η Πολιτεία αποφάσισε να δίνεται το χρηµατικό βοήθηµα, επειδή πίστευε ότι και στον καλό και στον κακό είναι κοινές οι τύχες όλων των πολιτών.

15 208 Α ΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΜΕ Λίγα λόγια µόνο για τη Βυζαντινή περίοδο, τότε που η κοινωνική µέριµνα για τους τα σώµατα κεκακωµένους αποτελούσε χριστιανική υποχρέωσητότε που ο Μέγας Βασίλειος είχε ιδρύσει κοντά στην Καισάρεια τεράστιο θεραπευτικό και προστατευτικό ίδρυµα, την Βασιλειάδα, τότε που στην Τραπεζούντα του Πόντου ο όσιος Θεοδόσιος έγινε ελεεινώς νοσούντων εύσπλαχνος ιατρός, οφθαλµός τυφλών, που δε χωλών, αστέγων σκέπη και γυµνών αµφίεσις: σπλαχνικός γιατρός όσων ήταν βαριά άρρωστοι, µάτι για τους τυφλούς, πόδι για τους χωλούς, στέγη για τους άστεγους και ρούχο για τους γυµνούς. Είναι σηµαντικό ο καθένας µας να αναγνωρίζει ως ίσο και να βοηθά στη σηµερινή µας κοινωνία και να συµπάσχουµε και να οργανωθούµε για περισσότερα δικαιώµατα για όλους και να θυµηθούµε τι σήµαινε για µας τους Έλληνες το παρελθόν µας. Ευχαριστώ. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Ευχαριστούµε τη κυρία Χατζηµιχάλη. Μας µίλησε για το Λυσία, ο οποίος µιλούσε για ίσες ευκαιρίες χρόνια πριν. Και το συνέδριο αυτό γίνεται για την ανάγκη να υπάρχει η οικονοµική δυνατότητα, για να έχουν όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες ευκαιρίες και αυτό βέβαια µας κάνει να αναρωτιόµαστε να προβληµατιζόµαστε ειδικά σήµερα, όταν οι εκάστοτε εκτελεστικές εξουσίες την όποια οικονοµική εν πάση περιπτώσει, τα όποια οικονοµικά διαθέτουν τα διαθέτουν αυστηρά και µόνο επιδοµατικά και όχι παραγωγικά και ουσιαστικά για τη δηµιουργία ίσων ευκαιριών. Η κυρία Alexandra Hog είναι από τη Βουλγαρία. Προσπάθησα να ρίξω µια µατιά και να παρουσιάσω τις δραστηριότητές της. Θα έλεγα, ότι για να µη σας κουράσω οι δραστηριότητές της αφορούν οτιδήποτε αφορά την τέχνη και το πολιτισµό. Χορογραφία, θέατρο, παντοµίµα, τα πάντα. Οι δουλειές της σε πάρα πολλές χώρες από το Μεξικό µέχρι την Τσεχία µέχρι τη Σόφια, από τη Μόσχα µέχρι το Λονδίνο. Η κατάθεση των εµπειριών της θα είναι πολύτιµη. A. HOG: Είµαι ηθοποιός. Είµαι επαγγελµατίας στην παντοµίµα και τώρα µε µεγάλη µου χαρά µπαίνω στον κινηµατογράφο. Θα σας µιλήσω για την εκπαίδευση για µαθητές µε κώφωση στο ίδρυµά µας. Ξεκινήσαµε το 2004 στην Εθνική Ακαδηµία Καλών Τεχνών τα προηγούµενα χρόνια, είχαµε µεµονωµένες περιπτώσεις ατόµων µε κώφωση, αλλά αποδείχτηκε ότι η ένταξη ατόµων και φοιτητών µε κώφωση δεν ήταν ικανοποιητική. Το 2004 υπήρχαν 10 άτοµα µε κώφωση που υπέβαλαν αιτήσεις αγόρια και κορίτσια και γράφτηκαν στην σχολή παντοµίµας. Μάλλον στην τάξη παντοµίµας. Αφορούσε η εκµάθησή τους διάφορα µαθήµατα όπως για παράδειγµα

16 ΑΜΕΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ 209 γραφή, ανάγνωση κίνηση, πλαστική κίνηση κλπ και έπρεπε να ελεγχθεί και η ικανότητα αυτοσχεδιασµών τους. Ελέγχθηκαν λοιπόν, οι υποψήφιοι από καθηγητές, στη διάρκεια των µαθη- µάτων διάφορες τεχνικές κλασσικής παντοµίµας και τεχνικές χορού εισήχθησαν σταδιακά. Στη θέση υποβολής αιτήσεων οι υποψήφιοι µε κώφωση βοηθήθηκαν από διάφορους παράγοντες. Ικανότητα αριθµού, πλαστικότητα, φιλοδοξία να αναδείξουν τις ικανότητες παρ όλο που υπάρχουν προβλήµατα συγκέντρωσης. Παρόρµηση, συχνή παρόρµηση επίσης. Υπήρχε χαµηλό επίπεδο πνευµατικής γνώσης και εκπαιδευτικού υπόβαθρου. Οι εξετάσεις και τα µαθήµατα έγιναν µε τη βοήθεια της νοηµατικής γλώσσας βέβαια. Το πρώτο χρόνο οι φοιτητές µελέτησαν παντοµίµα, κλασσικό χορό, τεχνικές σύγχρονου χορού και παραδοσιακών χορών κλπ. Στο τέλος κάθε εξαµήνου γινόντουσαν εξετάσεις σε όλα τα µαθήµατα. Λίγοι είχαν προηγούµενη εµπειρία στο θέατρο. Εγώ ως καλλιτεχνική διευθύντρια αποφάσισα να εισαγάγουµε και την έννοια του κονσέρτου. Εκεί οι φοιτητές προσπάθησαν, είχαν πολύ καλές επιδόσεις µάλλον στις τεχνικές χορού, διαφόρων ειδών καθώς και την παντοµίµα. Στο πρώτο ακαδηµαϊκό έτος ξεκινήσαµε να πειραµατιζόµαστε µε το χορό, µε τη χρήση µουσικής. Ήθελα µάλλον να εισαγάγω καινούργιες έννοιες στην εκπαίδευση των µαθητών µε κώφωση. Ο χορός βασίζεται στη χρήση µικρών ξύλινων πλακιδίων που όταν αυτά κτυπούν, θυµίζουν καστανιέτες. Αυτή η τέχνη χρησιµοποιείται και επιτελείται µάλλον ανά ζεύγη. ιατηρείται έτσι ο ρυθµός. Έτσι χρησιµοποιούνται και οι πλαστικές κινήσεις όλου του σώµατος. Ο Demetri Crestef είναι ο καθηγητής αυτού του παραδοσιακού ξύλινου οργάνου. Για µεγάλο διάστηµα είχε σπουδάσει διάφορες τεχνικές, είναι µια έννοια όλη αυτή, µια ιδέα η οποία µας προέκυψε αυθόρµητα, για άτοµα µε κώφωση ήταν πολύ ενδιαφέρον γιατί κατά τα άλλα η επικοινωνία τους επιτυγχανόταν µε τη νοηµατική γλώσσα, οπότε χρησιµοποιούσαν τα χέρια τους και το σώµα τους. Αναρωτήθηκα λοιπόν, εάν θα ήταν δυνατόν να επεκτείνουµε αυτή τη νοηµατική και στο χώρο ώστε ολόκληρο το σώµα να εµπλέκεται στην εκτέλεση των νοηµάτων. Ανέπτυξα λοιπόν την ιδέα αυτή χρησι- µοποιώντας τεχνικές που είναι καλές. Οι φοιτητές ξεκίνησαν να συµµετέχουν ενεργά, σταδιακά, ανέλυαν τα νοήµατα στη καθηµερινή τους επικοινωνία λαµβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες µάλλον έκφρασης που τους παρέχονται. Τότε κατάλαβα πώς είχαν τα πράγµατα και ποια ήταν η συναισθηµατική φόρτιση των φοιτητών. Ποια ήταν δηλαδή, η στάση τους, απλώς συζητούσαν, ή µάλωναν, ή διαφωνούσαν. Όταν ήταν χαρούµενοι ή λυπηµένοι.

17 210 Α ΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΜΕ Είδα ότι οι δικοί µας σχέση µε τους φοιτητές ήταν συναισθηµατικοί. Ξεκινήσαµε να ανταλλάσσουµε συναισθήµατα και να νιώθουµε τη µουσική και το χορό, όχι µόνο µέσω της ακοής, αλλά και µέσω των δονήσεων που προκαλούνται. Για κάθε νόηµα της νοηµατικής γλώσσας, είναι ένα αβαθή συναίσθηµα ένας τρόπος έκφρασης αυτών που αισθανόµαστε. Ο χορός εκφράζει αντιλήψεις, αλλά και συναισθήµατα. Η χρήση της νοηµατικής γλώσσας των ατόµων µε κώφωση είναι µέρος της καθηµερινής τους ζωής. Συµµετείχαν στις τάξεις ακροβατικών για παράδειγµα και το πείραµα συνεχίστηκε και το δεύτερο έτος. Εκεί οι φοιτητές είχαν την εργασία να χρησιµοποιήσουν ή µάλλον να εκφράσουν χορευτικά διάφορα ποιήµατα µέσω των κινήσεων. Οι φοιτητές χρησιµοποίησαν τη συλλογική σκέψη, ήταν βέβαιοι για κάθε κίνηση του σώµατός τους και είχαν τον πλήρη έλεγχο. Σκεφτόντουσαν όλες τις πτυχές του κειµένου και των ποιηµάτων για να τις εκφράσουν µέσω κινήσεων και νοηµάτων. Ο σκηνοθέτης χρησιµοποίησε αυτή την τεχνική για τη χορογραφία µίας παράστασης και είδαµε την ερµηνεία µέσω της νοηµατικής γλώσσας. Ο Alexander Hog σκηνοθέτης και πολλοί άλλοι καλλιτέχνες συµµετείχαν στη σχολή. Και συνειδητοποιήθηκαν έτσι πολλές δυνατότητες των φοιτητών µε κώφωση. Θα ήθελα επίσης να εκφράσω και κάποιες εντυπώσεις από την χρήση της παντοµίµας. Τα άτοµα µε κώφωση έχουν φοβερή ικανότητα µίµησης και επίσης εξαιρετική οπτική µνήµη και είναι ικανοί να αντιληφθούν όλα τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος κόσµου και των ανθρώπων γύρω τους. Με την πάροδο του χρόνου προετοίµασαν διάφορες παραστάσεις του Τσέχωφ, του Σαίξπηρ. Όλες οι παραστάσεις δεν βασίζονται στο µη λεκτικό θέατρο µόνο, αλλά είναι µια µεγάλη ποικιλία τεχνικών που αξιοποιούνται. Οι παραστάσεις είναι ανοικτές στο ευρύ κοινό εκτός από τα άτοµα µε κώφωση. Υπάρχουν και διάφορα θεωρητικά µαθήµατα τα οποία περιλαµβάνονται στο πρόγραµµα σπουδών, ψυχολογία, κοµπιούτερ, ιστορία Βουλγαρικού Θεάτρου, ανθρωπολογία, ψυχολογία. Εισαγωγή στις καλές τέχνες επίσης. Εκεί κάθε φοιτητής έπρεπε να επιλέξει πέντε ζωγραφιές, πέντε ζωγραφικά έργα µεγάλων ζωγράφων. Στη συνέχεια χρησιµοποιήσουν τα σώµατά τους για να αναπαραστήσουν όχι µόνο το θέµα του έργου, αλλά και το πλαστικό αντίστοιχο, ισοδύναµο µάλλον των συναισθηµάτων τους, όταν έβλεπαν το έργο, το κάθε ένα από αυτά τα έργα. Παραδέχοµαι ότι εγώ, αλλά και άλλοι καθηγητές µείναµε έκπληκτοι από την απόδοση των φοιτητών. Υπάρχει µεγάλη συνεισφορά στην ανάπτυξη των φοιτητών. Η απόδοση αυτών των φοιτητών είχε εξαιρετική συνεισφορά στην απόδοση των επόµενων ετών. Η τάξη παντοµίµας διδάσκεται από τον Derlif

18 ΑΜΕΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ 211 και τον Alexander Hank. Οι παραστάσεις δεν είχαν να κάνουν µόνο µε παντοµίµα, αλλά µε µια σύνθεση δραµατικής, δραµατουργίας µάλλον και παντοµίµας, µε τη συµµετοχή τόσο φοιτητών µε κώφωση, όσο και φοιτητών χωρίς κώφωση. Εκεί τα άτοµα χωρίς κώφωση έπρεπε να επιτύχουν τα επίπεδα πλαστικότητας και εκφραστικότητας του σώµατος των ατόµων µε κώφωση που ήταν πολύ µεγάλη πρόκληση. Υπήρξε όµως εύκολη προσαρµογή της µιας οµάδας στις ανάγκες της άλλης και η επικοινωνία ήταν πραγµατικά πολύ οµαλή. Τα άτοµα µε κώφωση συνήθισαν το ένα το άλλο και είχαν πολλά κοινά µεταξύ τους. Είχαν τις ίδιες δυσκολίες και τα ίδια προβλήµατα στη καθηµερινότητά τους, άρα τα άτοµα µε κώφωση συνειδητοποίησαν ότι δεν έχει σηµασία η κώφωσή τους, δεν είναι αυτό το πρόβληµα και άλλαξαν την στάση τους προσπαθώντας να πείσουν και τα άτοµα χωρίς πρόβληµα κώφωσης να αλλάξουν και τη δική τους. Προσκλήθηκαν οι απόφοιτοι της οµάδας, της τάξης µάλλον των ατόµων µε κώφωση να συµµετάσχει σε µία παράσταση της εθνικής σχολής θεάτρου της Βουλγαρίας. Ήταν ένα πολύ καλό πείραµα που είχε µεγάλη επιτυχία, γιατί καταφέραµε να δείξουµε τις δυνατότητές τους στη σκηνή και κατάφεραν να επιτύχουν, έφεραν σε πέρας την παράσταση χωρίς να χρειαστεί η χρήση διερµηνέων της νοηµατικής γλώσσας. Το 2005 στο διεθνές festival folklore συµµετείχε η οµάδα, όπως και τον Αύγουστο του 2005 σε ένα άλλο festival, τον Ιούνιο του 2006 συµµετείχαν σε festival µε διαφόρους χορούς. Τον Οκτώβριο του 2006 στο διεθνές festival της Μόσχας εκεί δύο βραβεία απονεµήθηκαν στην οµάδα, έµπνευσης και εκτέλεσης µε µια παράσταση χορού, ταγκό. Οι φοιτητές µε κώφωση και τα άτοµα της σχολής κωφών της Μόσχας συµµετείχαν επίσης ενεργά. Συµπερασµατικά θα ήθελα να πω τα εξής: Θα ήθελα να καταδείξω ακόµα και τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης, οι φοιτητές µε κώφωση ένιωσαν ισότιµοι προς τους φοιτητές χωρίς κώφωση. Η ανάπτυξή τους, η πνευµατική ήταν παράλληλη και αντίστοιχη της φυσικής τους ανάπτυξης και της καλλιτεχνικής τους ανάπτυξης. Στο τέλος, µάλλον καθώς περνούσε ο χρόνος όλο και λιγότερη ήταν απαραίτητη η παρουσία διερµηνέων νοηµατικής γλώσσας. Η νοηµατική γλώσσα βοηθάει στη καλύτερη πλαστικότητα, µεγαλύτερη πλαστικότητα του σώµατος. Τα παιδιά κωφών γονιών ή οι γονείς κωφών παιδιών αντιµετωπίζουν δυσκολίες οι οποίες µέσω της κίνησης και του χορού µπορούν να αντιµετωπίζονται. Με αυτό τον τρόπο συνειδητοποιούν ότι πρέπει να ανοίγουν το µυαλό τους και είναι πιο δεκτικοί. Για την ψυχολογική ανάπτυξη των φοιτητών χρησιµοποιήθηκαν τεχνικές και αξιοποιήθηκε η συµβολή των καθηγητών και της σχολής. Όλοι συµβάλλουν

19 212 Α ΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΜΕ στην επιτυχία της τάξης της παντοµίµας ώστε να βγάλει το καλύτερό της εαυτό. Και τέλος, θα ήθελα να πω, να ρωτήσω µάλλον ποια είναι η προοπτική αυτού του είδους της εκπαίδευσης. Ποιες είναι οι δυνατότητες αυτών των κωφών να συνεχίσουν την επαγγελµατική τους καριέρα µετά τη σχολή. Υπάρχει η δυνατότητα οι κωφοί καλλιτέχνες να περάσουν την εµπειρία τους, να την µεταδώσουν σε παιδιά µε προβλήµατα κώφωσης; Αυτή τους η εκπαίδευση, δίνει δυνατότητες επικοινωνίας και δηµιουργία σχέσεων γι αυτούς τους φοιτητές. Είναι δηµιουργική και προσφέρει δυνατότητες, διδακτικής ικανότητας υψίστου επιπέδου. Κατέστη δυνατό µόνο µε την προσπάθεια βεβαίως της ακαδηµαϊκής κοινότητας, καθηγητών και φοιτητών ταυτόχρονα. Τώρα, η κοινωνία πρέπει να αποφασίσει εάν όλο αυτό το έργο, θα φτάσει στο αποκορύφωµά του. Θα χρειαστεί θεωρητική έρευνα προκειµένου να βρούµε τρόπους µετάδοσης της εµπειρίας γιατί τα άτοµα µε αναπηρία έχουν τεράστια δηµιουργική ικανότητα και τη νοητικότητα η οποία αντισταθµίζει την απώλεια ακοής, ή την έλλειψη ακοής. Όλα αυτά είναι χρήσιµα για την τέχνη και την εκπαίδευση. Έτσι βλέπουµε τρόπους µε τους οποίους µπορεί να προσφερθεί εκπαίδευση σε άτοµα µε κώφωση. Χρειάζεται οπωσδήποτε µια οικονοµική σταθερότητα. Η εκπαίδευση στην Ακαδηµία µας, στο Ινστιτούτο µας είναι πολύ σηµαντική για µένα, γιατί όλοι οι φοιτητές φροντίζουν την εκπαίδευση ως παιδί τους. Θέλουν να αναπτύξουν τους πνευµατικούς τους ορίζοντες, να ξεκαθαρίσουν τις αρχές τους και να βοηθήσουν ο ένας στον άλλο στον επαγγελµατικό τους προσανατολισµό. Να αναπτύξουν δεξιότητες και ικανότητες δηµιουργώντας φιλίες και συνεργασίες. Και αυτή ήταν η Έκθεση σχετικά µε τα προβλήµατα της εκπαίδευσης των ατόµων µε αναπηρία, που παρουσιάστηκε πρόσφατα. Είναι προϊόν της δουλειάς µας στο ίδρυµά µας. Υπήρξε αγαστή συνεργασία µεταξύ του τµήµατος θεάτρου και κινηµατογράφου και όλων των µελών των δύο σχολών. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ που ακούσατε την οµιλία µου. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Ευχαριστούµε τη κυρία Hog. εν ξέρω, φαντάζοµαι θα υπάρχουν και ερωτήµατα τα οποία πιθανόν θα θέλετε να τεθούν, αλλά και κάποιες επισηµάνσεις, παρατηρήσεις. Χ. ΑΛΕΞΙΟΥ: Θέλω πραγµατικά να συγχαρώ το κύριο Randall για όλη αυτή τη θαυµάσια προσπάθεια που έχει κάνει µε το festival. Ήµουν στην Αυστραλία στη Μελβούρνη πριν από µερικά χρόνια. Ήταν το πρώτο διεθνές συνέδριο της Παγκόσµιας Οργάνωσης Αυτισµού, της οποίας είµαι αντιπρόεδρος και διαπίστωσα εκεί ότι στην Αυστραλία σε ότι αφορά τα θέµατα αναπηρίας

20 ΑΜΕΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ 213 έχουν µεγάλη πρόοδο. Και θέλω να πω ότι αυτό που αναφέρατε ότι και σε ότι αφορά film που αφορούν τα άτοµα µε αναπηρία, πριν από όλα πρέπει να είναι µεγάλη τέχνη και φυσικά µεγάλη τέχνη όχι µόνο σε αυτό, αλλά και σε όποια µορφή τέχνης είναι όταν το περιεχόµενο εκφράζεται µε µία καλλιτεχνική µορφή. Ήθελα να πω µε αυτό το σχόλιο ότι πραγµατικά µεταχειριστήκατε αυτό το θέµα µε τον ίδιο τρόπο που αφορά την τέχνη για όλους τους ανθρώπους. Η άλλη επισήµανση που θέλω να κάνω, είναι σε αυτό που είπε η κυρία Παπαλιού. Ήταν έξοχο αυτό που είπατε. Βέβαια µε το λόγο του Λυσία στην αρχαία αθηναϊκή ηµοκρατία έχουµε την πρώτη νοµοθεσία για φροντίδα για τα άτοµα µε αναπηρία. Το υπογραµµίζω, στην αρχαία αθηναϊκή ηµοκρατία γιατί την ίδια περίπου εποχή στη Σπάρτη ρίχνανε τα άτοµα µε αναπηρία στον καιάδα και επίσης θέλω να πω µια σχέση, η Σπάρτη ήταν ένα ολοκληρωτικό καθεστώς. Με τον ίδιο τρόπο ένα άλλο ολοκληρωτικό καθεστώς στον αιώνα µας οι Ναζί στη Γερµανία µας θανατώνανε τα άτοµα µε αναπηρία. Εµείς η σύγχρονη Ελλάδα τώρα, αργήσαµε πολύ να έχουµε µια νοµοθεσία, για τα άτοµα µε αναπηρία. Και τώρα έχουµε τόσο πολύ µάλιστα σε ορισµένες αναπηρίες όπως είναι ο αυτισµός που µόνο πριν από δέκα χρόνια αναγνωρίστηκαν νοµοθετικά ότι υπάρχουν αυτά τα άτοµα. Το πρόβληµά µας είναι ότι έχου- µε νοµοθεσία σήµερα που δεν εφαρµόζουµε, ή τουλάχιστον εφαρµόζεται πάρα πολύ λίγο. Αυτά και ευχαριστώ. Μ. ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΠΑΠΑΛΙΟΥ: Θα σας απαντήσω. Κοιτάξτε να δείτε ο Καιάδας θρυλείται. εν υπάρχουν µαρτυρίες. Μέσα λοιπόν, σε αυτό τον θρύλο δεν υπάρχουν, δηλαδή, καταγραµµένα ως νόµοι, όπως υπάρχουν νόµοι που αναφέραµε πριν που είναι οι πρώτοι παγκόσµιοι νόµοι στην ανθρωπότητα στην Αρχαία Ελλάδα, που όπως είπαµε πριν κατοχυρώσανε και προτείνανε και ψηφίσανε και έγινε ότι έγινε. Αυτό λοιπόν, θρυλείται. Τώρα, σήµερα (που έχουν κάνει πολλά βήµατα οι κοινωνίες) Μέσα από τις 350 ταινίες που είδα, διαπίστωσα σε παρένθεση πάλι, οι σύγχρονες πολιτισµένες χώρες κάνουµε ακριβώς αυτό που τότε θρυλείται πράξη. ηλαδή, εάν µία γυναίκα έχει ένα παιδί το οποίο µε τις σηµερινές τεχνικές που µπορούµε Μέσα από τα υπερηχογραφήµατα να διαπιστώσουµε ότι πιθανόν αυτό το παιδί είτε θα έχει κάποια νοητική καθυστέρηση κλπ έχει µπει και θεωρείται είναι νόµιµο σχεδόν να της πούµε ότι ξέρετε και ας είναι και πέντε µηνών πρέπει να κάνετε έκτρωση. ηλαδή, θανατώνεται. Αυτό στο πολιτισµό µας στον 20στό αιώνα που δεν θρυλείται η πραγµατικότητα.

21 214 Α ΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΜΕ Τι σηµαίνει επίσης θρύλος ας πούµε. ηλαδή, στην Ελλάδα έχουµε δει και ως ιστορικοί, πολλές φορές πιθανόν πετάγανε, γιατί δεν ήθελαν επειδή ακριβώς ήταν όπως λέτε πολεµικές κοινωνίες να υποστούν τα άτοµα και οι άνθρωποι µε αναπηρία τη βία των εχθρών τους. Και αυτό είναι ένα δίληµ- µα, όπως το είδαµε αργότερα το 21 οι Σουλιώτισσες πήραν τα παιδιά τους και αυτοκτονήσανε αγκαλιά. Θέλω να πω ότι για µένα ουσιαστικό είναι άλλο ο θρύλος και άλλο ο νόµος. Άρα ως συλλογική µνήµη, ως Ελληνίδα, µιλάω µε τη µνήµη των νόµων µου. Και θεωρώ επίσης ότι δεν είναι τυχαίο ότι στο πολιτισµό µας οι Θεοί και οι άνθρωποι ήταν πρωταγωνιστές της µυθολογίας µας και όλα αυτά. Αυτά για το πολιτισµένο κόσµο, γιατί είδα ότι ήταν ένα τεράστιο δίληµµα όπως είδα σε άλλα κράτη που µου έκανε εντύπωση διαµαρτυρίες και ταινίες για το θέµα της ευθανασίας. ηλαδή, π. χ. σε κάποια από τα πολιτισµένα σήµερα ευρωπαϊκά κράτη, ήταν µια µαντική εάν θυµάµαι καλά ταινία, όπου από τη µια βλέπουµε τον αγώνα αυτών των ανθρώπων για επιβίωση και από την άλλη µεριά θέτουν το ζήτηµα ότι κοιτάξτε να δείτε, πρέπει να γίνει ευθανασία. Και προσπαθούσαν να πείσουν τους δικούς τους ανθρώπους οι ίδιες αυτές οικογένειες, οι δικοί τους άνθρωποι Μέσα από µία δική τους πολλές φορές κόπωση ότι θα έπρεπε αυτοί οι άνθρωποι να θανατωθούν. Τώρα, όπως είπατε ότι η Ελλάδα, ναι κάνει µικρά βήµατα, όπως γνωρίζετε όσοι γνωρίζετε ήµουν από τους πρώτους ανθρώπους πριν 30 χρόνια που αγωνίστηκα στο πλευρό των τυφλών που ήταν σε ένα µεγάλο ποσοστό ζητιάνοι τότε στην πατρίδα µου. Όλοι µαζί φάγαµε τότε πάρα πολλές µηνύσεις διεκδικώντας ψωµί, παιδεία και όχι επαιτεία. Ήταν το σύνθηµα τότε. Γίνονται αργά πράγµατα, αλλά από την άλλη µεριά αυτό ταξιδεύοντας ως ντοκιµαντερίστας την πατρίδα µου, αυτό που µε εντυπωσίασε είναι ότι µπορεί πολλές φορές Μέσα στα πολύ πολιτισµένα κράτη να έχουµε τα φοβερά νοσοκοµεία, τη φοβερή προσβασιµότητα και πολλές φορές Μέσα σε αυτή την πολύ φτωχιά Ελλάδα, που αυτό εµένα µε έχει εντυπωσιάσει θα δεις τη γυναίκα που θα πρέπει να πάει στον αγρό της, αλλά όµως το παιδί της, το οποίο θα έχει ένα κινητικό πρόβληµα και ίσως να µην έχει ένα πόρο, εάν αξίζει να βοηθηθεί, θα πρέπει να το κουβαλάει στην πλάτη όπως το work shop που έκανα όσοι ήταν χθες το festival το ταινιάκι που έγινε από τα ίδια τα παιδιά, είδε κανείς αυτό το πατέρα κάποια στιγµή που έχει ένα µικρό περίπτερο κάπου στην Αχαρνών νοµίζω που ο γιος του είναι αυτός ο νεαρός ποιητής που έγραψε και όλο αυτό το σενάριο αυτής της ταινίας, αναγκαζόταν γιατί δεν είχε Μέσα να αγοράσει να τον ανεβοκατεβάζει πέντε ορόφους στην πλάτη του. Ή η ιστορική αυτή γιαγιά είναι κοντά και βοηθάει. Θέλω να πω ότι όλα αυτά, έχουµε το ένα, δεν έχουµε το άλλο και όλες οι

22 ΑΜΕΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ 215 κοινωνίες, όλοι µαζί έχουµε να αντιµετωπίσουµε έναν αγώνα και έναν λόγο και ο κάθε λαός Μέσα από την εµπειρία του και από την ψυχή του, το πώς θα προχωρήσει. Με άξονα βέβαια πάντα τον σεβασµό. Χ. ΑΛΕΞΙΟΥ: Πάντως σε ότι αφορά την ευθανασία που είπατε, θα ήθελα να σας πληροφορήσω ότι το αναπηρικό κίνηµα και το γνωρίζω γιατί είµαι στο Συµβούλιο του Αναπηρικού Forum για την αναπηρία συζητάει το θέµα της ευθανασίας και είναι εναντίον. Μ. ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΠΑΠΑΛΙΟΥ: Χαίροµαι γιατί και εγώ ήταν ένας από τους λόγους που δεν έβαλα στο πρώτο festival ας πούµε αυτή την ταινία, που πραγµατικά είχα συγκλονιστεί. εν µπορούσα να φανταστώ ότι αυτό που θρυλικά υπήρχε πριν τόσες χιλιάδες χρόνια σε µία άλλη κοινωνία που τα θετικά της ήταν αυτά που είπαµε πριν, σήµερα εµείς που είµαστε αυτό που είµαστε συζητάµε να σκοτώνουµε τους ανθρώπους. Και είδα στη Γερ- µανία πολλά κινήµατα γυναικών, οι οποίες είναι κατά της έκτρωσης και κατά ας πούµε ότι ακριβώς αυτή η τεχνολογία µας µαθαίνει ή µας δίνει τη δυνατότητα να ξέρουµε να ξέρουµε αν θα γεννήσουµε µε κάποιο πρόβληµα και η επιστήµη έρχεται και λέει πάρα πολύ ζήτω σκοτώστε το. Και αυτό το κίνη- µα των γυναικών είναι συγκλονιστικό, στη Γερµανία είναι πολύ δυνατό από ότι είδα. Ευχαριστώ. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Βέβαια θα µου επιτρέψετε να πω ότι πέραν από τους νόµους που είναι πάρα πολύ σηµαντικό έτσι ως επισήµανση, πέραν από τους πόρους ένα βασικό στοιχείο είναι η ωριµότητα των κοινωνιών. Όπως είπατε οι νόµοι έχουν γίνει και η κυρία Παπαλιού είπε ότι ανεξαρτήτως νόµων η µάνα στεκόταν στο παιδί της. Οι νόµοι και οι υποδοµές πολλές φορές είναι και ο φερετζές του parking. Ή ο καλός αγωγός για να κρύβου- µε το πρόβληµα κάτω από το χαλί. Και αυτό γιατί; ιότι οι κοινωνίες, οι καθεστηκυίες τάξεις το θεωρούν πρόβληµα. Εάν το θεωρήσουµε στοιχείο της ζωής µας, στοιχείο της κοινωνικής πραγµατικότητας, τότε η αντιµετώπιση θα είναι πραγµατική. Εάν το θεωρήσουµε πρόβληµα, τότε πράγµατι η αντιµετώπιση θα είναι ως επίλυση ενός προβλήµατος και εκεί ακριβώς θα έχουµε κάνει λάθος στον πυρήνα της σκέψης. Άλλη παρατήρηση; κ. ΠΑΡΙΣΗΣ: Θα εκµεταλλευτώ την παρουσία σας κύριε Λιαρέλλη εδώ. Παρίσης ονοµάζοµαι, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας, Προστασίας Αυτιστικών, για να επισηµάνω ένα θέµα που κατ επανάληψη και ο επίτιµος πρόεδρός µας που µίλησε ο κύριος Αλεξίου έχει επισηµάνει. Κάθε χρόνο µε την έναρξη της σχολικής χρονιάς βλέπουµε για µέρες να γίνονται σχολια-