Τα ρο δα της ερη μου Αύγουστος 2006 Απρίλιος 2013

Transcript

1 Τα ρο δα της ερη μου Αύγουστος 2006 Απρίλιος 2013

2 1 Τα ρόδα της ερήμου ιανέµεται µε άδεια Creative Commons Τι είναι αυτά τα κείµενα; Είναι κείµενα ανθολογηµένα από το blog µου (oraelladas.gr), το οποίο ξεκίνησα τον Αύγουστο του Με κάποια αφορµή, που δεν θα εξηγήσω εδώ, σήµερα πέρασα επί τροχάδην σχεδόν όλο το blog µου. Βρήκα ότι πολλά κείµενα του δεν µε εκφράζουν πλέον, γιατί στο µεταξύ έχω αλλάξει και θέλω να αρχίσω να καταστρέφω όσα κείµενα δεν είναι χρηστικά ή διαχρονικά, ή µου φαίνονται ανιαρά, βαρετά, αφελή, ή υπερβολικά. Έτσι εσωκλείω µέσα σε αυτό το pdf µερικά από τα κείµενα που θα µπορούσαν να σταθούν και εκτός διαδικτυακού χωροχρόνου, µε κάποιες ελάχιστες τροποποιήσεις σε µερικά από αυτά. Μερικά είναι γραµµένα παλιότερα και µεταφερµένα στο ιστολόγιο κι άλλα έχουν παραχθεί στη διάρκεια λειτουργίας του. Θέλω να τα «εκθέσω» εκ νέου σε αυτή τη συγκεντρωτική µορφή για να τελειώνω µαζί τους. Ένας κύκλος ολοκληρώθηκε. 7 Απριλίου 2013 By coolplatanos Coolplatanos Ένας πλάτανος πλάι στη λίµνη της Καστοριάς. Πάσχα, ταξίδι µε µία φίλη που χαθήκαµε χαζά Λατρεύω τα πλατάνια. Αν ίσχυε η µετεµψύχωση θα ήθελα να είµαι πλατάνι και στον ίσκιο µου να κάθονται κουρασµένοι να δροσιστούν και να πιούν ευωδιαστό καφέ και κρύο νερό σε ιδρωµένο ποτήρι

3 2 Τα ρόδα της ερήμου Το τέλος της αθωότητας Το παραµυθένιο σπίτι των παιδικών µου χρόνων δεν υπάρχει πια. Εκεί βούιζαν οι µέλισσες, µεγάλωναν τα κόκκινα ρόδια, οι ζωντανοί συνυπήρχαν µε τους πεθαµένους, το πηγάδι είχε ακόµα καθαρό νερό, η καρυδιά µας άφηνε να αγγίζουµε τα φύλλα της κάνοντας κούνια και οι νεράιδες κυκλοφορούσαν ελεύθερες στο ρέµα. Ακόµα οι πατάτες µύριζαν φρέσκο χώµα και οι µελιτζάνες βασιλικό. Αόρατη Χάνεται, ή έτσι τουλάχιστον νοµίζει. Νοµίζει πως καταφέρνει για λίγο να γίνει αόρατη. Κόβει νήµατα επαφής, χάνει ανθρώπους. Αδυνατεί να ακολουθήσει τους κανόνες. Μία εσωτερική ανάγκη την ωθεί σε πλήρη αποµόνωση και σιωπή. Μία σιωπή όπως αυτή του σπόρου πριν τη βλάστηση. Έτσι θέλει να ελπίζει. Μπορεί όµως και να κάνει λάθος και να είναι απλά ο επερχόµενος θάνατος. Αλλά κι έτσι ακόµα να είναι κάθε θάνατος σηµατοδοτεί µία νέα αρχή ζωής. Κάπου είχε ακούσει ότι τα γηρατειά είναι το ναρκωτικό της ζωής πριν το θάνατο. Όµως εκείνη το ναρκωτικό αυτό το έπαιρνε τακτικά. Από πάντα της ήταν γερασµένη, αλλά ο θάνατος αργούσε να έρθει. Είχε µάθει να ζει µόνη, µε ελάχιστες επαφές, µε τις αναµνήσεις της και το παρελθόν να τη συντροφεύει. Άντεχε, σαν την καµήλα στην έρηµο να περπατάει µίλια και µίλια ατελείωτα και να τρέφεται από το λίπος στη ράχη της. Που και που συναντούσε κάποια όαση και ξεδίψαγε. Εκεί πλατσούριζε σαν πάπια στα νερά και έβγαζε χαρούµενες στριγκές. Μια φορά κι έναν καιρό µαζευόµασταν στο σπίτι της γιαγιάς της Τυρινής, αλλά και πιο πριν την Τσικνοπέµπτη για να τσικνίσουµε. Αποκρεύαµε όλοι µαζί και η γιαγιά της Τυρινής έφτιαχνε γκόγκλιες, µακαρόνι κοφτό χειροποίητο δηλαδή. Τις έβραζε στην κατσαρόλα στο τζάκι και µετά καθόµασταν όλοι µαζί στο τραπέζι. Τα πέντα αδέλφια της µάνας µου ήταν ακόµα ανύπαντρα και έτσι µαζευόµασταν σύνολο δέκα νοµαταίοι. Ο νεαρός και πλακατζής εξάδελφος της µάνας µου ντυνόταν µασκαράς και ερχόταν και έκανα αστεία µε τη µαγκούρα στο σπίτι µας και οι γυναίκες τσιρίζανε σκανταλισµένες.

4 3 Τα ρόδα της ερήμου Η 18χρονη γειτόνισσα µας υποχρέωνε το θετό πατέρα της να στήσει τσιλίκι για να παίξουµε. Ήταν ένας οριζόντιος δοκός πάνω σε ένα κάθετο και λειτουργούσε σαν τραµπάλα. Πιανόµασταν στις δύο άκρες του οριζόντιου δοκού και γύριζε και ανεβοκατέβαινε ο δοκός από το βάρος µας σαν τραµπάλα. Έτσι απλές, αλλά χαρούµενες ήταν οι απόκριες τότε, χωρίς γκλάµουρους και στηµένα καρναβάλια µε «υποχρεωτική» µαζική διασκέδαση. Και µετά εδώ Αθήνα κάποιες φορές µόνο τέσσερις φίλοι µαζεµένοι µπορεί να στήναµε τρικούβερτο γλέντι και να κάναµε λαµπόγυαλο το σπίτι. Τώρα πια τίποτα ιδιαίτερο και βαρεµάρα στη µαζικού τύπου διασκέδαση. Ίσως οι νεότεροι να το διασκεδάζουν ακόµα ουσιαστικά. Εµένα πλέον το καρναβάλι δεν µου λέει κάτι, αφού οι µάσκες είναι µόνιµες και οι απόκριες δεν κάνουν τη διαφορά. οι δρόµοι στο χωριό µου δεν ήταν στρωµένοι άσφαλτο και όταν έβρεχε και λάσπωναν τις Κυριακές που οι γυναίκες πήγαιναν στην εκκλησία γέµιζαν τρυπούλες από τις τότε γόβες στιλέτο. υπήρχαν οι εκποµπές για τις θεατρικές παραστάσεις που ανέβαιναν στην Αθήνα, ενώ εµείς απλά ακούγαµε γι αυτές στο ραδιόφωνο. Αν δεν µε απατά η µνήµη µου τις παρουσίαζε απόγευµα η Μαρία ηµητρέα στην εκποµπή «Θεατρικός κόσµος». δεν υπήρχε διαδίκτυο, ούτε τηλεόραση, υπήρχε το ραδιόφωνο µε το θέατρο της ευτέρας και της Τετάρτης από όπου παρήλαυναν όλα τα τότε γνωστά ονόµατα στο χώρο του θεάτρου και του κινηµατογράφου. Υπήρχε η Αθηνά Σπανούδη µε τις βραδινές εκποµπές της από όπου πρωτοάκουσα κλασική µουσική. Υπήρχαν τα ραδιοφωνικά σίριαλ µε τους «Αθλιους» του Βίκτορος Ουγκώ, την «Τζέιν Ειρ» της Σαρλότ Μπροντέ, «Το σπίτι των Ανέµων» µε τον δικηγόρο Λαµπίρη και τη γιαγιά Ανούσκα. Η γιαγιά µου παρακολουθούσε τη σειρά όρθια µπροστά από το τραπέζι του µοναδικού δωµατίου του σπιτιού της, κοιτάζοντας το ραδιόφωνο που ήταν ψηλά λες και έβλεπε εικόνες, υπήρχε το «Ένα κορίτσι αλλιώτικο από τα άλλα», το «Μικρή πικρή µου αγάπη» κι άλλα που έχω ξεχάσει. γυρίζαµε συχνά το κεφάλι και κοιτάζαµε τον ουρανό, είτε για να δούµε πως θα είναι ο καιρός την άλλη µέρα, γιατί τότε οι προβλέψεις της ΕΜΥ ακόµα δεν ήταν τόσο δηµοφιλείς, ή για να χαρούµε τα µυριάδες αστέρια του.

5 4 Τα ρόδα της ερήμου όταν ερχόταν η άνοιξη παίρναµε πολύχρωµες κλωστές (κυρίως κόκκινη) από το κέντηµα και φτιάχναµε το µάρτη και το φοράγαµε στο χέρι να µη µας κάψει ο καλοκαιρινός ήλιος που θα ερχόταν λέει Εγώ ανέβαινα στο λόφο µε τις ανεµώνες και µάζευα όλα τα χρώµατα της άνοιξης στην αγκαλιά µου και χαρούµενη έφτανα στο σπίτι της γιαγιάς που ήταν εκεί κοντά. Η γιαγιά έβαζε τις φωνές, αλλά µε τον γλυκό τρόπο που έχουν οι γιαγιάδες µε τα εγγόνια. - Μη µωρέ παιδί µου τις φέρεις µέσα στο σπίτι, γιατί δεν θα µου πέσουν οι κότες κλώσες! εν καταλάβαινα γιατί οι υπέροχες ανεµώνες µου εµπόδιζαν τις κότες να κλωσήσουν τα αυγά και να βγουν τα µπουµπουδένια κίτρινα µπαλάκια που έµοιαζαν τα µικρά κοτοπουλάκια, αλλά σεβόµουν την επιθυµία της γιαγιάς. Καθόµουν στην αυλή να τακτοποιήσω τα µατσάκια µου και δεν έµπαινα µέσα στο σπίτι. Έτσι κι αλλιώς ο καιρός ήταν τόσο όµορφος. Μοσχοβολούσε άνοιξη. Ακόµα και τώρα µέσα σε ένα αθηναϊκό δωµάτιο µπορώ να θυµηθώ τη µυρωδιά της και να ζωντανέψω. Είµαι πλούσια! υπήρχαν λάµιες, νεράιδες, βρικόλακες, φαντάσµατα και άγιοι που έτσι στα καλά των καθουµένων κυκλοφορούσαν ανάµεσα στους ανθρώπους. Παιδί ακόµα αµυνόµουν στο φόβο µου λέγοντας στον εαυτό µου: «Κι αν µου παρουσιαστεί φάντασµα της φαντασίας µου θα είναι». όταν φούσκωνε το µυαλό και άνοιγε πανιά στον άνεµο πιάναµε το µολύβι και γράφαµε. Το µολύβι; Ναι, για µερικά χρόνια το µολύβι και γράψε σβήσε προσεκτικά µε τη γόµα ή γοµολάστιχα. Κάποτε κάναµε και καλλιγραφία. Ποιοι της ηλικίας µου το θυµούνται άραγε κείνο το µακρόστενο τετράδιο που έµοιαζε µε τετράδιο µουσικής; Ποιοι θυµούνται επίσης τα µολύβια faber µε τη µαλακή µύτη και τα άλλα παλαιότερα που τα σάλιωνες και γράφανε σαν, περίπου, µωβ µελάνι; Ποιοι θυµούνται τους κονδυλοφόρους, απλούς κυλινδρικούς ξύλινους µε την πένα στην άκρη ή τους άλλους τους τεχνολογικά πιο εξελιγµένους που θύµιζαν ραπιτογράφο στην κατασκευή, πλην της µύτης που ήταν πένα και µε ένα πλαστικό εσωτερικό που στήριζε την πένα µάλλον για να µη σπάει εύκολα;

6 5 Τα ρόδα της ερήμου Αργότερα επικράτησε το στυλό, οι µουτζούρες και οι διαγραφές άµα έκανες λάθος, ή το σβήσιµο µε πιο σκληρή γοµολάστιχα και το χαρτί να φαίνεται γδαρµένο, µετά ήρθαν και τα διορθωτικά µπλάνκο. Τώρα το πληκτρολόγιο, delete, copy, paste και το µυαλό πάλι να ανοίγει πανιά στον άνεµο, να φουσκώνει η καρδιά στο στήθος µε τον ερχοµό της άνοιξης κι ένας λυγµός. Ένας λυγµός µε πολλές αιτίες, ένας λυγµός που θα ήθελε να γίνει κραυγή µαινάδας στα δάση που λιγόστεψαν. Τα βουνά και τα έγκατα της γης κατέβηκαν στους δρόµους. Ορυκτά που εκ- µεταλλεύτηκαν και µεταµορφώθηκαν σε αυτοκίνητα πληµµυρίζουν τους δρόµους των πόλεων. Που και που τα αδιέξοδα της οικονοµίας δηµιουργούν «κενά» και παίρνουν ανάσες οι άνθρωποι παραγωγοί φύσης και η ίδια η οικονοµία τους. Μήπως οι απεργίες τελικά συµφέρουν όλους; Προβοκατόρικο ερώτηµα κι εγώ βιαστική για να το απαντήσω. χάρτινο το φεγγαράκι ψεύτικη η ακρογιαλιά αν µε πίστευες λιγάκι θάταν όλα αληθινά παππούλη µου µε το φασκόµηλο κάποτε στην αυλή σου, µύρισε άνοιξη κι εγώ το πίνω να καθαρίσει το µυαλό µου για τη µελέτη, µαζί µε άγριο τριαντάφυλλο να γλυκάνει η ψυχή µου σαν στο σπίτι µου νιώθω όταν τρίζουν πορτοπαράθυρα και τσίγκοι απ τον αέρα όλες οι δυνάµεις της φύσης ας ενωθούν να ακούω τη βοή τους. Υπάρχω. Μια κουταλιά ζάχαρη Όταν πήγαινε σχολείο ίσχυαν ακόµα αποµεινάρια της κοινοτικής συντήρησης του δασκάλου, παρόλο που πλέον πληρώνονταν κανονικό µισθό. Η κοινότητα διέθετε κατοικία στο δάσκαλο. Μάλλον τα παιδιά στο µεταξύ πρέπει να είχαν αυξηθεί και καθώς οι δάσκαλοι ήταν δύο δεν αρκούσε η κατοικία που είχε κτισθεί. Έτσι σε εκείνη έµενε ο δάσκαλος µε την οικογένεια του, ενώ η δασκάλα έµενε σε ενοικιαζόµενο δωµάτιο, αλλά της παρείχαν οι µαθητές τροφή καθ όλη τη διάρκεια του έτους και θέρµανση το χειµώνα.

7 6 Τα ρόδα της ερήμου Καθηµερινά ένα παιδί ήταν υπεύθυνο να πάει φαγητό στη δασκάλα και το χειµώνα όλα τα παιδιά, πέρα από το κουτσούρι για τη σχολική σόµπα, κουβαλούσαν και από ένα για τη δασκάλα. Με ένα καρότσι µία παρέα παιδιών µετέφερε το φορτίο στο σπίτι της. Η επιτόπια ανταµοιβή είτε για το φορτίο των ξύλων, είτε για το µεσηµεριανό φαγητό ήταν µία κουταλιά ζάχαρη. Ενίοτε τύχαινε να είναι και γλυκό του κουταλιού, αλλά αυτό σπανίως. Μία κρούστα πάγου µέσα σου Μερικές φορές κάποιους ανθρώπους µπορεί να τους γνωρίζεις πολύ λίγο, αλλά όσα τους συµβαίνουν να σε αγγίζουν πάρα πολύ. Ίσως επειδή τυχαίνει να βιώνουν παρόµοιες καταστάσεις που σε υποσκάπτουν και εσένα. Ίσως γιατί ο αποχωρισµοί είναι κάτι που αφορά όλους µας. Ειδικά οι αµετάκλητοι Αυτοί που δεν ανακαλούνται µε καµία δύναµη. ύο φορές έτυχε να αντιµετωπίσω το βουβό πόνο δύο διαφορετικών ανθρώπων από τέτοια εµπειρία. Όχι ιδιαίτερα κοντινών, αλλά µε τάραξε. Στα πολύ σοβαρά δεν µπορώ ποτέ να κλάψω, απλά σωπαίνω και µε συγκλονίζει όταν βλέπω και σε άλλους αυτή τη σιωπή, τον βουβό πόνο. Μπορεί να βρω µία άσχετη αφορµή µε µία ταινία ή µία εικόνα και να ξεχυθεί όλο το βουβό κλάµα σε έναν ατέλειωτο λυγµό. Μόνο πριν δύο χρόνια έκλαψα για πρώτη φορά µε την απώλεια ενός πολύ αγαπητού προσώπου και ας µην είχαµε συχνή επαφή, έτσι ακοινώνητη που είµαι από ιδιοσυγκρασία και από µία αφελή και ουτοπική αίσθηση πως δεν θα χαθώ ποτέ µε κάποιους ανθρώπους. Έλα όµως Ήταν σαν βάλσαµο αυτό το κλάµα τότε, λες και κάλυψε όλες τις απώλειες για τις οποίες δεν είχα κλάψει στη ζωή µου. Αλλά και πάλι ήταν κλάµα συγκρατηµένο, σιωπηλό, ενώ θα ήθελα να ουρλιάξω, να βρυχηθώ άγρια, αλλά δεν έβγαινε µε τίποτα, δεν έβγαινε. Μαζεύεις, µαζεύεις, µαζεύεις σιωπή και πόνο και κάποια στιγµή ξεχειλίζει το ποτήρι, ξεπερνιέται το όριο. Παύει να λειτουργεί η εκλογίκευση και θέλεις απλά να ουρλιάξεις σαν µαινάδα, σαν µανιάτισσα µοιρολογίστρα. Μόνο να ουρλιάξεις και ας ξέρεις ότι δεν θα έρθει απάντηση καµία. Και ας γνωρίζεις πως έτσι είναι και δεν αλλάζει. Κι όσο δεν τα καταφέρνεις τόσο σχηµατίζεται µία κρούστα πάγου µέσα σου Βουερό µελίσσι Όλο αυτό µε τα blogs, τους νέους ανθρώπους που γνωρίζεις, τις διαφορετικές νοοτροπίες, την αίσθηση ότι κάποιοι πολύ µακριά µπορεί να ανοίγουν και να

8 7 Τα ρόδα της ερήμου κοιτάζουν τη σελίδα σου, µου αρέσει. Μου αρέσει το µυστήριο και η γοητεία των ανωνύµων ανθρώπων που γράφουν και καταθέτουν χιλιάδες διαθέσεις, καταστάσεις, συναισθήµατα, σκέψεις, πίκρες, χαρές, λύπες, θυµούς, ενθουσιασµούς, εντυπώσεις, εικόνες, ήχους και χίλια δύο άλλα. Φαντάζοµαι τα δισεκατοµµύρια ή και τρισεκατοµµύρια bits (δεν έχω ιδέα από τεχνολογία, οπότε µην κρίνετε τη χρήση όρων) να κυκλοφορούν στο διαδίκτυο µεταφέροντας όλα αυτά τα ανθρώπινα συναισθήµατα και βιώµατα σαν ένα τεράστιο νευρικό σύστηµα που αγκαλιάζει τον πλανήτη γη. Φαντάζοµαι τα bits σαν νευροµεταβιβαστές, που µεταφέρουν τα µηνύµατα σε όλο αυτό το νευρωνικό σύστηµα, να κινούνται ακούραστα και ασταµάτητα όλο το 24ωρο, σαν άοκνοι εργάτες µίας κυψέλης που βουίζει και σφύζει από ζωή. Πού θα οδηγήσει όλο αυτό άραγε; Πού θα οδηγήσει τόση έκρηξη ζωής; Kαλή Ανάσταση όπως την επιθυµείτε! Στην υγειά σας! Πιείτε ένα ποτήρι και για µας! Στο χωριό µου συνηθίζαµε -τώρα όχι τόσο- να γιορτάζουµε πιο έντονα τη δεύτερη ηµέρα στον ανοιχτό περίβολο ενός ξωκλησιού της βυζαντινής περιόδου. Το ξωκλήσι ήταν αφιερωµένο στον Ιωάννη τον Πρόδροµο, αλλά επειδή γιορταζόταν στις 26 Σεπτεµβρίου οι συγχωριανοί µου είχαν αντιστρέψει το πότε τον τιµούσαν. Γιόρταζαν τον πολιούχο του χωριού Αη Γιώργη τη δεύτερη µέρα του Πάσχα στο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη και τον Αη Γιώργη στις 26 Σεπτεµβρίου, που ήταν φθινόπωρο, στο χωριό. Εκεί στο ξωκλήσι αρκετοί έψηναν δεύτερο αρνί, έρχονταν και γύφτοι µε νταούλια και του έδιναν και καταλάβαινε από χορό οι συγχωριανοί. Έστρωναν όλοι κουρελούδες και µουσαµάδες κάτω από τις βελανιδιές και µόλις τελείωνε η λειτουργία ξεκίναγε φαγοπότι και γλέντι. Τότε συνήθως τρώγαµε και το πρώτο µας παγωτό εµείς τα παιδιά και είχαµε οµηρικούς καυγάδες και κλάµατα αν µας το αρνούνταν. Ήταν δε µία καλή ευκαιρία να βρεθούν ξεχασµένοι συγγενείς και γνωστοί, να πλεχτούν ειδύλλια στις βόλτες κοντά στο κανάλι, αυτό που κατεβάζει από την Υλίκη το νερό στο Μαραθώνα για να πίνει η Αθήνα και γενικά να υπάρξει κοινωνικότητα για τους συγχωριανούς που ήδη αυτή την εποχή είχαν αρχίσει το φύτεµα του καπνού που ακόµα τότε ήταν βασική καλλιέργεια των εκεί αγροτών.

9 8 Τα ρόδα της ερήμου Κρίµα εν είχα µαγειρέψει κάτι και είχα λυσσάξει της πείνας. Άνοιξα µία κονσέρβα καλαµπόκι και την έτρωγα µέσα από το κουτάκι. Μετά το πέταξα στα σκουπίδια. Αν ήµουν παιδί στο χωριό θα την είχα κάνει κουβαδάκι για το πηγάδι που είχε δηµιουργήσει ο συνοµήλικος εξάδελφός µου να βγάζουµε νερό. Κρίµα που κάνουµε τόσα σκουπίδια και µαζί και σκουπίδια από παιχνίδια, τα οποία πλέον δεν δηµιουργούνται µε φαντασία, κόπο και αγάπη από τα ίδια τα παιδιά Αφιερωµένο Λοιπόν, έστω και αν ο marado είναι ένας και µοναδικός αναγνώστης που τον ευχαριστεί να διαβάζει ό,τι θυµάµαι από τα παιδικά µου χρόνια και την εφηβεία µου, θα συνεχίσω να γράφω όποτε µου βγαίνει. Είναι χαρά να ξέρεις ότι κάποιος σε διαβάζει και περνάει ευχάριστα λίγα λεπτά. Συζητούσα πρόσφατα µε ένα φίλο, καλή του ώρα, περί Θεού. Εκείνος βίωσε πίστη σε µεγάλη ηλικία και θεωρούσε πως θα βοηθούσε τις δικές µου αντιφάσεις και εσωτερικές συγκρούσεις να καταλαγιάσουν αν µου µετέφερε το βίωµά του. Θεωρώ τυχερούς τους ανθρώπους που µπορούν να πιστεύουν σε κάτι, ο,τιδήποτε και αν είναι αυτό, µε όλη τους την καρδιά. Τους θεωρώ τυχερούς που µπορούν να παθιάζονται και να λειτουργεί σαν κινητήριος µοχλός για τη ζωή τους η οποιαδήποτε πίστη. Την πίστη την αντιλαµβάνοµαι σαν απέραντη εµπιστοσύνη σε κάποια ιδέα που µπορεί να σε κινητοποιεί για οποιαδήποτε προσπάθεια κάνεις. Προσωπικά δεν έχω καµία πίστη σε τίποτα νοµίζω. Κατά καιρούς παθιάζοµαι µε κάτι κι έπειτα καταλήγω πως απλά ήταν µία ιδέα και µόνο και τίποτα άλλο. Του εξηγούσα τα δικά µου βιώµατα που µε οδήγησαν στο να µην πιστεύω όχι σε Θεό, αλλά να είµαι επιφυλακτική για ο,τιδήποτε φτάνω να το παίρνω υπερβολικά σοβαρά. Σε σχέση µε το θέµα της πίστης σε Θεό τώρα πια ως ενήλικη και χωρίς την αντιδραστικότητα της εφηβείας και µεταεφηβείας προτιµώ να δηλώνω απλά µετέωρη, διότι θεωρώ ανοησία να υποστηρίζω ότι δεν υπάρχει κάτι που δεν µπορώ να αποδείξω την ανυπαρξία του. Όταν ήµουν ακόµα µαθήτρια του ηµοτικού σχολείου είχαµε έναν παπά στο χωριό που ασχολείτο και µε τις αγροτικές δουλειές, ενώ µας έκανε και κατηχητικό. Μία ηµέρα µας µίλαγε περί κόλασης ενώ είχε περασµένο στη µέση του το πριόνι που είχε πάει για κλάδεµα. Αυτό µου έχει µείνει µαζί µε τις φωτιές που έκαιγαν τα καλοκαίρια τις καλαµιές από τα θερισµένα στάρια σαν τα made in κόλαση.

10 9 Τα ρόδα της ερήμου Το τι θα εντυπωσιάσει το µυαλό ενός παιδιού και το πόσο θα του µείνει σαν τραύµα δεν εξαρτάται καθόλου από το πόσο τροµακτικά είναι αυτά που ακούει ή βλέπει. Κάποιοι θα διαφωνήσουν σχετικά µε αυτό. Αλλά νοµίζω ότι είναι καθαρά θέµα συγκυριακών βιωµάτων και συνδυασµού εικόνων που κάνει ένα παιδί στη φαντασία του για να πλάσει µε αυτό τον τρόπο κάτι τροµακτικό για το ίδιο, που θα το συνοδεύει στο υπόλοιπο της ζωής του και θα σηµαδεύει τις επιλογές του. Αυτό έχει αποδειχθεί συχνά σε ιστορίες από ψυχαναλύσεις. Μερικές φορές µπορεί να έχουν ειπωθεί τα πιο τροµακτικά πράγµατα και το παιδί να τα περάσει στο ντούκου κι άλλοτε µπορεί ένα πολύ απλό γεγονός να τροµοκρατήσει ένα παιδί και να το σηµαδέψει. Σήµερα πολλά παιδιά βλέπουν σε ταινίες τις χιλιάδες τροµακτικές εικόνες. εν εντυπώνονται όµως στο µυαλό όλων των παιδιών, ούτε λειτουργούν µε τον ίδιο τρόπο σε όλα. Χρειάζεται να υπάρχουν ή τα σχετικά κενά στην διαπαιδαγώγησή τους και τη φροντίδα τους, ή ιδιοσυγκρασιακές ιδιαιτερότητες που θα επιτρέψουν µία οποιαδήποτε αρνητική εικόνα ή άποψη να εντυπωθεί στην ψυχή τους. Εµένα, λοιπόν, µου έχει µείνει το πριόνι του παπά και οι φωτιές στις καλαµιές σαν τροµακτικές εικόνες, εντούτοις δεν µου έχει µείνει φόβος για τις ιστορίες περί βρικολάκων, φαντασµάτων, αγίων και λοιπών φαντασιακών προσώπων που υποτίθεται κυκλοφορούσαν στα ρέµατα και στα σοκάκια του χωριού. Μάλιστα η καλύτερή µου ήταν όταν ερχόταν η αδελφή µου πατέρα µου για µερικές ηµέρες στο χωριό και έπαιρνα αφενός µία ανάσα, διότι µας βοηθούσε στο µάζεµα και το βελόνιασµα του καπνού και προλάβαινα να παίξω και λίγο µε τα ξαδέλφια µου, ενώ µου άρεσε πολύ που καθόµασταν αργά και µας διηγείτο ιστορίες για νεράιδες. Ιστορίες για νεράιδες όχι παλιές, αλλά παρούσες και ζωντανότατες από τον τάδε και τον δείνα γνωστό που επέστρεφε το βράδυ από τη Χαλκίδα στο χωριό τους (µάλλον είχαν µία µεγαλύτερη προτίµηση εκεί οι νεράιδες, γιατί εµφανίζονταν πολύ συχνά ), ή που είχε πάει για ψάρεµα και του ανέβηκαν στο σβέρκο, του τραγούδαγαν, του µίλαγαν και γενικώς τον απολώλαναν και γύρισε σπίτι του φριµιτιασµένος Τώρα τι είδους περιπέτειες δικαιολογούσε ο εν λόγω µε τις εµφανίσεις των ξωτικών, τρέχα γύρευε. Σηµασία έχει ότι εγώ τα ρουφούσα αυτά κυριολεκτικά σαν παραµύθι και µε γοήτευαν να τα ακούω, χωρίς να µε τροµάζουν. Πρέπει λίγο να φοβόµουν όλα τα αλλόκοτα που άκουγα, αλλά έλεγα στον εαυτό µου: «Αν δω φάντασµα της φαντασίας µου θάναι».

11 10 Τα ρόδα της ερήμου Τώρα που µεγάλωσα και γνωρίζω αρκετά περί φαντασίας και φαντασµάτων µου φαίνεται ιδιαίτερα έξυπνο για 12χρονο παιδί το να καταλήγω σε ένα τέτοιο συµπέρασµα. ιότι θυµάµαι ότι µε απασχολούσε και αναρωτιόµουν τι στο καλό θα έκανα έτσι και µου εµφανιζόταν κάνας άγιος, κάνας βρικόλακας ή καµία νεράιδα στα καλά των καθουµένων Η µάνα µου και η αδελφή της καίτοι 30 και χρονών γαϊδάρες φοβόντουσαν να πάνε στο σπίτι της µάνας τους και γιαγιάς µου µετά τις 7 το βραδάκι που σουρούπωνε. Για να φτάσεις στο σπίτι της γιαγιάς έπρεπε να περάσεις το γεφυράκι πάνω από το ρέµα, ενώ απέναντι έβλεπες φάτσα κάρτα το νεκροταφείο. Στο ρέµα υποτίθεται ότι γινόταν σωστή σύναξη από τα διάφορα φαντάσµατα Μεταξύ µας η επικράτηση αυτών των µύθων ενισχυόταν σκόπιµα και από κάποια παράνοµα ζευγαράκια που έτσι είχαν ελεύθερο πεδίο σε ρέµατα ή κάποιους «καταραµένους» τόπους του χωριού. Αλλά αυτό το έµαθα όταν πια µεγάλωσα. Οι δύο αδελφές, λοιπόν, µάνα µου και θεία µου µετά τις 7 το δείλι στοπ στην κυκλοφορία, οπότε ποια θα πήγαινε αν χρειαζόταν για κάποια δουλειά στη γιαγιά; «Το κορίτσι». ηλαδή εγώ που ήξεραν ότι δεν φοβάµαι. Φυσικά ήταν αδύνατο να είµαι τελείως ανεπηρέαστη µέσα σε όλο αυτό το κλίµα φαντασιώσεων, αλλά σας είπα πως το αντιµετώπιζα: «Αν δω φάντασµα της φαντασίας µου θάναι» και πήγαινα εκεί που οι µεγάλες δεν τολµούσαν να πάνε. Humida Η αίσθηση των πραγµάτων είναι πάντα πιο δυνατή από τις λέξεις. Μερικές φορές µόνο κάποιες λέξεις έχουν µία µαγική λειτουργία και αποδίδουν την αίσθηση. Αλλά και πάλι όχι ολοκληρωµένα. Χρειάζεται να βάλεις χιλιάδες µικρά σύµβολα στη σωστή σειρά, σαν τις άπειρες σταγόνες της βροχής, για να δηµιουργήσεις ένα µικρό ρυάκι που θα σταθεί κάποιος να το χαρεί, ή θα το πηδήσει βιαστικός να µη βρέξει τα παπούτσια του και το ατσαλάκωτο κουστούµι του. Εκεί που οι λέξεις αναβλύζουν σαν πηγή από τα σπλάγχνα της γης µε πεντακάθαρο νερό, προκλητικό για τη δίψα σου, είναι σε µονοπάτια ψηλά σε βουνά ή χαµηλά σε ρέµατα, κάτω από αιωνόβια πλατάνια. Μέσα στην κίνηση των πολλών ανθρώπων οι σταγόνες της βροχής µόνο µπελάς είναι. Κανένας δεν έχει το χρόνο να χαζεύει µε τις ώρες πώς στέκονται στις άκρες από τις πευκοβελόνες σαν µικρά καλοδουλεµένα διαµάντια.

12 11 Τα ρόδα της ερήμου Πώς να βρεις τις λέξεις να περιγράψεις την υγρασία στα φύλλα των δέντρων, καθαρογραµµένα, απαλλαγµένα από την περιττή πληροφορία της σκόνης. Σαν µάγουλο παιδικό, κατακόκκινο από την ζωηρή κίνηση και την τρεχάλα, ξαναµµένο από ζωή. Σαν χείλη άγουρης ερωµένης ώριµα για φιλί. Σαν µέτωπο εραστή στολισµένο µε κόµπους από τον ιδρώτα της σφοδρής επιθυµίας. Τα πόδια βυθίζονται απαλά στη λάσπη µετά τη βροχή σε µπόσικο έδαφος. Ηumida, υγρή γη, άνθρωπος χωµάτινος. Βουλιάζεις ανάλαφρα κι ύστερα χωρίς να το καταλάβεις βρίσκεσαι καθηλωµένος στη λάσπη. Τα πόδια γίνονται βαριά και ασήκωτα, σαν φορτωµένα µε όλα τα βάρη του κόσµου. Όσο προσπαθείς να ξεκολλήσεις τόσο πιο πολύ βυθίζεσαι. Νιώθεις ότι θα σε καταπιεί η υγρή γη. Ακινητοποιείσαι για να µη γίνεις ένα µε τη λάσπη, να διατηρήσεις τη στερεότητά σου. Για να ξεκολλήσεις πρέπει να βρεθεί κάποιος σε στέρεο έδαφος να σε τραβήξει ή να αλλάξεις τη συνείδηση της πραγµατικότητάς σου, να συνθέσεις σε άλλη συχνότητα την ύλη που σε αποτελεί. Να ελαφρύνει το σώµα και να σηκωθεί πάνω από το τέλµα κι ανάλαφρος να περάσεις και πάλι σε στέρεο έδαφος. Στις πόλεις µας έχουµε ξεχάσει τη λάσπη και τις δυσκολίες της. Θυµόµαστε τη δύναµη του νερού κι όση από αυτήν κουβαλάει όταν εισβάλει αιχµαλωτισµένο στα σπίτια µας. Ηumida, υγρή γη, πηλός. Ψηµένος στη φωτιά δηµιουργεί αποκρυσταλλώσεις άλλης υλικής συχνότητας, στέρεες, ικανές για χρήση ή οπτική τέρψη. Υγρασία στην πόλη. Πεζοδρόµια µε τονισµένες τις αποχρώσεις από ετερόκλητα υλικά, η περιγραφή των ατελειών τελειότερη. Το υγρό φως δίνει υπόσταση στον παραµικρό όγκο. ιάθεση για χουχούλιασµα σε µία γωνιά και παρατήρηση της καθαρότητας του τοπίου. Πευκοβελόνες µε έτοιµα να στάξουν τα άπειρα δάκρυα. Για ποιον γήινο πόνο; Ξαφνική µπόρα, βρεγµένα ρούχα και παπούτσια, υγρασία να σε τρυπάει ως το κόκκαλο. Ζωντανό σώµα, υγρό σώµα κι ύστερα ζεστασιά και στεγνότητα. Αντιθέσεις που σε κάνουν πλούσιο. Τι είναι η ζωή; Ένα αποθεµατικό καταγραµµένων αντιθέσεων, ακριβή κατάθεση και κεφάλαιο µελλοντικών επενδύσεων. Μετράµε τα πάντα µε όρους αγοράς. Ανταλλακτικό εµπόριο συναισθηµάτων και σκέψεων. Περίπου σύµβολα τοποθετηµένα στη σωστή σειρά µπορεί να πωλούνται προς 0,20 ευρώ, ένα µατσάκι µαϊντανός πωλείται περίπου ένα ευρώ. Λιγότεροι καλλιεργούν πια µαϊντανό. Περισσότεροι τοποθετούν σύµβολα στη σωστή σειρά

13 12 Τα ρόδα της ερήμου Οδός Κλεάνθους Σύντοµα, λίγες λέξεις, από την Οδό Κλεάνθους, σε ένα ιντερνέτ καφέ στην Ανω Τούµπα τίγκα στην πιτσιρικαρία και ανάµεσά τους µία «γιαγιά» Έµαθα ότι η απεργία πείνας του Κορτζίδη στο Ελληνικό έληξε µε κατάληψη της παραλίας όπου ξεκίνησαν τα µπάνια. Έριξα µατιές επί τροχάδην σε µερικές σελίδες. Έχω αποτοξινωθεί πλήρως από το διαδίκτυο και νιώθω µία χαρά. ιάβασα απανωτά 4 βιβλία. Τα τρία τα αγόρασα από τη έκθεση βιβλίου κοντά στο Λευκό Πύργο. Πίσω, πλάι στη Φρουρά Αξιωµατικών ήπια καφεδάκι µε µία φίλη και χάζεψα τα χρώµατα του ηλιοβασιλέµατος, κατόπιν επισήµανσης, καθότι µαθηµένη να κοιτάζω µόνο την οθόνη του υπολογιστή ξέχασα µου φαίνεται να χαζεύω τον ουρανό. Πιο ανθρώπινη, λιγότερο πνιγµένη η Θεσσαλονίκη από την Αθήνα, παρά τα έργα του µετρό που έχουν ξεκινήσει. Πιθανότατα θα κινηθώ και προς Γιάννενα. Όταν κατέβαινα για το ιντερνέτ καφέ πέρασα µέσα από τη Λαϊκή. Πάντα απολαµβάνω να χαζεύω όλα αυτά τα καλούδια της γης αραδιασµένα στους πάγκους, να χορταίνει το µάτι µου χρώµατα και µυρωδιές. Θεσσαλονίκη Γιάννενα µε δύο παπούτσια πάνινα; Όχι, µε το αµάξι ενός φίλου αρχικά ως τη Σαλονίκη, στην οποία πρέπει να είχα πάνω από δεκαετία να ανέβω. Θα ήταν το πέρασµα για το τελικό ταξίδι στα Γιάννενα. Στόχος να δω δύο φίλες. Μία παλιά και µία νεότερη. Η διαδροµή ευχάριστη µε την απαραίτητη στάση στου Λεβέντη και άλλη µία µετά από ένα παραλίγο γράψιµο για παράβαση ορίου ταχύτητας. Εγώ άσχετη µε την οδήγηση, αλλά όπως µου εξηγούσε ο φίλος που οδηγούσε, ενώ έχει αλλάξει το όριο ταχύτητας µε τον νέο ΚΟΚ δεν έχουν ακόµα αλλάξει οι πινακίδες στους δρόµους. Στους δρόµους που ακόµα οι περισσότεροι δεν πλησιάζουν την αναγκαία ποιότητα για τις δυνατότητες των νεότερων µοντέλων αυτοκινήτων, όπως µου εξηγούσε και πάλι ο εν λόγω φίλος. Η είσοδος στη Θεσσαλονίκη εντυπωσιακή µε τους για µένα νέους άνετους δρόµους. Μην περιµένετε να διαβάσετε λεπτοµέρειες σε τέτοια θέµατα µια και δεν ταξιδεύω συχνά και δεν οδηγώ η ίδια, οπότε δεν πολυπροσέχω τους δρόµους, αλλά αυτή τη φορά η διαφορά ήταν εµφανής, καίτοι φτάσαµε νύχτα. εν τριγύρισα πολύ έξω στην πόλη γιατί είχα καιρό να τα πω µε τις φίλες µου και προτίµησα το κουβεντολόι και µόνο µία έξοδο για καφέ πίσω από το Λευκό Πύργο και µία βόλτα στην έκθεση βιβλίου στην παραλία.

14 13 Τα ρόδα της ερήμου Το τελευταίο βράδυ που έµεινα στη Θεσσαλονίκη απόλαυσα µία καταιγίδα µε θέα το λιµάνι να φωτίζεται από τις µεγαλειώδης αστραπές και να τρίζει όλο το σπίτι από τις βροντές. Πάντα µε καταγοητεύουν τα καιρικά φαινόµενα και νιώθω δέος στη θέασή τους, γι αυτό µάλλον µε ακολουθούν όπως θα δείτε παρακάτω. Σηµείωσα, στη γειτονιά της Άνω Τούµπας που έµενα, την καθηµερινή παρουσία τσιγγάνων που πέρναγαν µε ένα καρότσι από χαρτόκουτο και φώναζαν ότι µαζεύουν παλιά ρούχα, καθώς και την τεράστια διαφορά µεγεθών µε την Αθήνα. ιαφορά υπέρ της, σε πιο ανθρώπινα µέτρα, συµπρωτεύουσας. Προς Γιάννενα Ταξίδεψα προς Γιάννενα την εποµένη της καταιγίδας µε λεωφορείο του ΚΤΕΛ. Ρούφηξα µε τα µάτια µου το τοπίο. Κυρίαρχες στη διαδροµή οι ροδακινιές, τα καλαµπόκια και οι βελούδινοι ορυζώνες. Με εντυπωσίασαν τα Γρεβενά. Τα είχα στο νου µου σαν χωριό, αλλά είδα µπροστά µου µία αρκετά µεγάλη επαρχιακή πόλη µε πάρα πολλές πολυκατοικίες που έµοιαζαν λες και έρχονταν κατά πάνω σου. εν ξέρω γιατί είχα αυτή την αίσθηση καθώς πλησιάζαµε. Ήταν λες και η πόλη έβγαινε από το τοπίο και σε «πλάκωνε» µε την παρουσία της, ενώ παράλληλα φαινόταν λες και όλα τα κτίσµατα ήταν κυριολεκτικά το ένα πάνω στο άλλο. Έµαθα από το φίλο που µε φιλοξένησε στα Γιάννενα ότι οι πολλές πολυκατοικίες στα Γρεβενά έχουν κτιστεί από µετανάστες εκ Γερµανίας που επέστρεψαν και ήθελαν κάπου να επενδύσουν τα χρήµατά τους. Μου άρεσε πολύ η Βέροια όπως την είδα περνώντας και πάλι µε το λεωφορείο. Στα Γιάννενα είχα ξαναπάει περίπου το 90 και δεν µου φάνηκε να έχει αλλάξει κάτι ιδιαίτερα, µε εξαίρεση ότι αυτή τη φορά πέτυχα ανθισµένες τις φλαµουριές (τίλιο) και µοσχοβολούσε όλη η πόλη. Θεωρώ ότι τα παλιά κτίρια και η λίµνη προσδίδουν ιδιαίτερη γοητεία σε αυτή την πόλη. ιαπίστωσα ότι έχει ζωντάνια και τη δική της ιδιαίτερη κοινωνικότητα από µία παράσταση σχολής χορού. Το σπίτι των φίλων που µε φιλοξένησαν είναι έξω από την πόλη, προς το Μπιζάνι, όπου είχα την εµπειρία ενός ακόµα καιρικού φαινοµένου. Σας είπα, µε ακολουθούν µάλλον τα καιρικά φαινόµενα Μίνι κατρίνα Πρώτη µέρα και είχα µείνει το απόγευµα στο σπίτι µε τα παιδιά, διότι ήθελα να συνέλθω από το ταξίδι ου γαρ έρχεται µόνον το γήρας και να εξορµήσω την

15 14 Τα ρόδα της ερήμου εποµένη προς την πόλη. Τα παιδιά 12 και 7 περίπου ετών, αγόρια. Ο Γιώργος ο µεγάλος και ο Ρωµανός ο µικρός. Εκεί που καθόµουν και χάζευα έξω από το παράθυρο είδα να σηκώνει αρχικά λίγο αέρα και µετά κάτι σαν µικρό ανεµοστρόβιλο που παρέσυρε ένα από τα µικρά φωτάκια νύχτας της αυλής. Πήγα να κλείσω το παράθυρο, διότι εκεί δεν είχε καύσωνα και το βράδυ µάλιστα κοιµόµασταν µε κουβέρτα, και διαπίστωσα αντίσταση από τον αέρα. Πήγα στο διπλανό δωµάτιο και είδα το Ρωµανό αραχτό να παίζει το ηλεκτρονικό του παιχνίδι. Αναζήτησα ανήσυχη το Γιώργο, διότι ο αέρας άρχισε να δυναµώνει κι έβλεπα από την τεράστια τζαµαρία του σαλονιού να σηκώνει διάφορα. Το σπίτι ήταν µία πρωτότυπη για τα ελληνικά δεδοµένα κατασκευή σε σχήµα Α, µε στέγη πλαγιαστή από µέταλλο και πλαγιαστούς εσωτερικούς ξύλινους τοίχους. εν είχα προλάβει να το δω καλά και δεν γνώριζα αν έχει ρολά για τη τζαµαρία. Βρήκα το Γιώργο στον επάνω όροφο να προσπαθεί να κλείσει το παράθυρο της κρεβατοκάµαρας των γονιών του όπου καθόταν κι έβλεπε τηλεόραση. Ζοριζόταν να το κλείσει λόγω της αντίστασης του αέρα. Τον βοήθησα και του ζήτησα να κατέβει κάτω για να τον βλέπω µαζί µε τον αδελφό του, συµβουλεύοντας και τους δύο να µην πλησιάσουν την τζαµαρία. Ο µικρός είχε την ψυχραιµία να µου πει ότι έχει ρολά η τζαµαρία και τα κατεβάσαµε γρήγορα. Ανεβήκαµε στον πάνω όροφο και παρακολουθούσαµε από το πάνω κοµµάτι που δεν κάλυπταν τα ρολά όλο το τοπίο να είναι γεµάτο µε ιπτάµενα αντικείµενα. Κάποια στιγµή ο µικρός ζήτησε να τηλεφωνήσει στον πατέρα του. Του είπα να περιµένει λίγο να καταλαγιάσει ο αέρας γιατί δεν είχε νόηµα να τον ανησυχήσουµε εφόσον δεν θα µπορούσε να κάνει τίποτα. Αλλά κι όταν έπεσε ο αέρας και τηλεφωνήσαµε δεν καταφέραµε να του µεταδώσουµε αυτό που είδαµε αφού, όπως µάθαµε µετά, άνθρωποι που έµεναν πάνω από 40 χρόνια στην περιοχή δεν είχαν δει κάτι ανάλογο. Πριν να γνωρίζω αυτή την πληροφορία, αναρωτιόµουν αν οι φίλοι µου ήταν ενήµεροι για τα καιρικά φαινόµενα της περιοχής και πώς αποφάσισαν να κτίσουν εκεί σπίτι και µάλιστα τέτοιου τύπου. ιότι κυριολεκτικά έτριζε ολόκληρο και νόµιζες ότι θα το πάρει και θα το σηκώσει ο αέρας. Όµως τελικά αποδείχθηκε ότι δεν έφταιγε η κατασκευή του σπιτιού. Απλά δεν είχε ξαναπαρατηρηθεί τόσο έντονος ανεµοστρόβιλος. Ξηλώθηκαν τσίγκινες στέγες κτηνοτροφικών µονάδων και οι τσίγκοι αιωρούνταν στον αέρα και αναποδογύρισε πλατφόρµα από τρακτέρ! Όταν βγήκαµε έξω είδαµε σε όλο τον κήπο γύρω από το

16 15 Τα ρόδα της ερήμου σπίτι διάσπαρτους τσίγκους µε χοντρά καδρόνια. ύο κολληµένοι µεταξύ τους τσίγκοι είχαν χτυπήσει στο µπαλκόνι του διπλανού σπιτιού και έκοψαν δύο µασίφ σιδερένια κάγκελα λες και ήταν οδοντογλυφίδες, ενώ ένας άλλος τσίγκος κρεµόταν διπλωµένος από τα σύρµατα της ΕΗ. έντρα είχαν τσακίσει από τη δύναµη του αέρα, ενώ ένα είχε βγει από τη ρίζα του, αφήνοντας ένα τεράστιο λάκκο από κάτω. Η γειτόνισσα πέρα από τα κοµµένα κάγκελα έχασε και όλη τη µπουγάδα της που δεν πρόλαβε να µαζέψει όταν άρχισε ο αέρας. Μόνο κάνα δύο µπλουζάκια που είχαν πέσει µέσα στον κήπο βρήκε. Τα υπόλοιπα ρούχα τρέχα γύρευε κατά που είχαν φύγει και σε τι απόσταση είχαν ταξιδέψει Κι όλα αυτά τελείως στεγνά, χωρίς ίχνος βροχής ή τέλος πάντων καταιγίδας µε ανάλογα αποτελέσµατα που είχε τύχει να βιώσω σαν παιδί στο χωριό µου. Σε όλη τη διάρκεια του φαινοµένου, που δεν είχα την ψυχραιµία να κοιτάξω ρολόι για να δω πόσο κράτησε, εµφανίσθηκαν µόνο µερικές αστραπές κάθετες προς το έδαφος. Η ώρα που συνέβη το φαινόµενο ήταν περίπου 7 µε 7:30 και σε λίγο χρειάστηκε να κάνουµε ατµόσφαιρα µε κεριά διότι είχε κοπεί το ηλεκτρικό, το οποίο αποκαταστάθηκε µετά από ένα 24ωρο. Το κερασάκι στην τούρτα της επεισοδιακής µου επανόδου στα Γιάννενα ήταν δύο απανωτοί σεισµοί το επόµενο πρωί Επιστροφή και τα κεφάλια µέσα Έφυγα από Γιάννενα την Τρίτη 20 Ιουνίου και πάλι µε λεωφορείο του ΚΤΕΛ. Αναχωρήσαµε στις 5 το απόγευµα και κατά τις 6:30 µας σταµάτησε για έλεγχο η αστυνοµία ελέγχου λαθροµεταναστών. Συνέλαβαν και πέρασαν χειροπέδες σε 5 αν θυµάµαι καλά- νεαρούς άντρες εκ των οποίων ο ένας πρέπει να ήταν γύρω στα 16 µε 17 το πολύ. Από τη µία κατανοώ την ανάγκη ελέγχου της λαθροµετανάστευσης, από την άλλη ένας άνθρωπος µε χειροπέδες πάντα µε σοκάρει. Τα πρόσωπά τους µου θύµιζαν φιγούρες από το έργο του Κούρδου σκηνοθέτη Γκιλµάζ Γκιουνέι «Ο τοίχος». Νοµίζω αυτό πρέπει να ήταν το έργο όπου σε µία σκηνή δείχνει τους κρατούµενους που έχουν πάρει άδεια από τις φυλακές να κατεβαίνουν για έλεγχο και ένας νεαρός να κοιτάζει τη φωτογραφία του στα χαρτιά του και να λέει ξαφνιασµένος: - Σαν κακούργος µοιάζω στη φωτογραφία! Και άλλος κρατούµενος να τον ρωτάει: - Γιατί είσαι µέσα; Και ο πρώτος να απαντά µε αφοπλιστική έλλειψη συνείδησης του τι έχει πει πριν: - Για φόνο

17 16 Τα ρόδα της ερήμου Πόσο καταλαβαίνουν όσοι βρίσκονται µε χειροπέδες τη λογική του παράλογου κόσµου µας µε τα σύνορα που απαγορεύεται να διαβούν διότι ανήκουν σε κάποιους άλλους; Πόσοι συνειδητοποιούν για ποιο λόγο τιµωρούνται για εγκλήµατα και πώς οδηγείται κάποιος στο έγκληµα; Θα µου πείτε: Οι υπόλοιποι γιατί δεν βρεθήκαµε µε χειροπέδες; Ειλικρινά δεν ξέρω να σας απαντήσω, διότι δεν ξέρω και τι είναι αυτό που ωθεί τους ανθρώπους να προβαίνουν σε παράνοµες πράξεις. εν έχω βρεθεί στη θέση τους για να µπορώ να τους κατανοήσω, αλλά θα µπορούσα να είµαι στη θέση τους για «χ» λόγους. Θα µπορούσα να είµαι στη θέση τους αν για παράδειγµα δεν είχα γεννηθεί εκεί που γεννήθηκα, στην οικογένεια που γεννήθηκα, αν δεν είχα µάθει πέντε πράγµατα για να προσαρµόζοµαι σε κάποια κοινωνικά δεδοµένα κι άλλους πολλούς παράγοντες που καθιστούν εµένα «τυχερή» και νόµιµη κι εκείνους «άτυχους» και παράνοµους. Μπορεί να έχω πολλά στοιχεία για να περιγράψω γιατί συµβαίνει αυτό, αλλά δεν έχω στοιχεία για να εξηγήσω γιατί σε εκείνους δεν «έτυχαν» οι ίδιες θετικές συνθήκες σαν αυτές της δικής µου ζωής, ή η ίδια κατανόηση των κανόνων ζωής. Μελαγχολία Πήγα προς Βόρεια Προάστια για µια δουλειά. Τελικά διαπίστωσα -όπως υποψιαζόµουν ήδη ότι αφορούσε πωλήσεις. Ηταν part-time απασχόληση κι έδιναν 300 ευρώ. Από εκεί και µετά είχες µπόνους και µπορούσες να αυξήσεις αυτό το ποσό ανάλογα µε τις πωλήσεις που θα κατάφερνες να κάνεις. Το θέµα είναι ότι αφενός είµαι άσχετη από πωλήσεις και υποθέτω ότι δεν θα τα καταφέρω και αφετέρου η διαδροµή είναι µία ώρα να πας και µία ώρα να γυρίσεις µε συγκοινωνία. Αυτοκίνητο δεν έχω κι ούτε θα έχω στο µέλλον, άσε που δεν νοµίζω ότι θα κέρδιζα και πολύ σε χρόνο. Όσα χρόνια και να µείνω στην Αθήνα την ιδέα των αποστάσεων δεν θα την χωνέψω. Μου έχει µείνει η αίσθηση του χρόνου του χωριού µου. Χωριάτα θα µείνω για µία ζωή! Γι αυτό και κάθε φορά που εύρισκα καινούργια δουλειά µόλις υπέθετα ότι θα εργαστώ εκεί ικανό διάστηµα µετακόµιζα κοντά σε αυτήν. Το πρόσθετο µείον στην εν λόγω δουλειά ήταν ότι δεν σε ασφάλιζαν για τρεις µήνες. Καχύποπτη ούσα µε όλες αυτές τις µικροεταιρείες πωλήσεων έκανα την εικασία ότι µάλλον όλους τους κρατάνε ένα τρίµηνο και µετά τους ξαποστέλνουν και ούτε γάτα ούτε ζηµιά. Η εν λόγω εταιρεία πουλά υποτίθεται πακέτα για ψηφιακά

18 17 Τα ρόδα της ερήμου προγράµµατα των κρατικών καναλιών. Αναρωτιέµαι: τα κρατικά κανάλια δεν έχουν δικό τους τµήµα πωλήσεων; Κάνω ανόητη ερώτηση; Επιπλέον προσωπικά δεν βλέπω ψηφιακή τηλεόραση. Πώς να πουλήσω κάτι που δεν είµαι αγοραστής του; Ξέρω θα είναι το µέλλον, αλλά αν δεν έχω πεισθεί για κάτι είναι αδύνατον να πείσω και κάποιον άλλο. Άσε που πρέπει να έχω πάνω από πεντάµηνο να ανοίξω τηλεόραση. Θα µου πείτε τα ψηφιακά κανάλια είναι αλλιώς. εν ξέρω πώς αλλιώς είναι, διότι δεν έχω δει κι επιπλέον δεν έχω χρόνο να δω τηλεόραση γενικώς το τελευταίο διάστηµα. Το γιασεµί στην πόρτα σου Χθες βράδυ όταν γύρισα από τη συγκέντρωση στην Πλατεία Συντάγµατος ένιωθα µία περίεργη µελαγχολία. εν µπόρεσα να εντοπίσω γιατί. Στην εφηβεία µου όταν µε έπιανε κάτι ανάλογο, ειδικά τις Κυριακές το απόγευµα, έµοιαζε σαν θάνατος. Αργότερα φαντάστηκα πώς αυτός ο θάνατος έµοιαζε µε βράχο. Ένας βράχος σε µία παραλία και πίσω του καθισµένη µία γοργόνα να στεγνώνει και να καίγεται το κορµί της στον ήλιο. εν τολµούσε να πλησιάσει στη θάλασσα και γι αυτό έµενε κρυµµένη πίσω από το βράχο. Ένα πειρατικό είχε σταθεί εκεί κοντά και οι πειρατές καραδοκούσαν να την πάρουν και να τη βάλουν στολίδι στην πλώρη τους. Όµως εκείνη δεν ήθελε. Αν ήταν να διαλέξει κάτι θα διάλεγε να είναι η ίδια πειρατίνα στο δικό της καράβι και ένα µαύρο σκέπαστρο στο ένα της µάτι που το έχασε σε κάποια µάχη. Στα µαλλιά της θα φόραγε κόκκινο µαντήλι και στο χέρι θα κρατούσε γιαταγάνι και θα έδινε διαταγές στους άντρες της. Έκτοτε αυτός ο θάνατος της Κυριακής εξαφανίστηκε. Αλλά χθες κάπως πήγε πάλι να βγει στην επιφάνεια µετά από πάρα πολλά χρόνια. Ήταν αδύναµος, αλλά µε ενόχλησε η παρουσία του. Τώρα όµως τον ξέρω καλά αυτό το θάνατο. Αλλά η πειρατίνα που κουβαλάω µέσα µου ξέρει να σκίζει τα πέπλα του µε το γιαταγάνι της και να τον κοιτάζει κατάµατα πια. Σήµερα και χθες για να τον διώξω χρειάσθηκε να ανοίξω τα πανιά, να ταξιδέψω σε άλλες θάλασσες. Μετά επέστρεψα πάλι στο λιµάνι και στο χώρο µου. Το γιασεµί και ο βασιλικός παραπονέθηκαν διψασµένα. Τους έδωσα να πιουν. Το γιασεµί έχει σκάσει τα πρώτα του άνθη. Ο πρώτος αγαπηµένος µου θύµιζε γιασεµί.

19 18 Τα ρόδα της ερήμου Καλοκαίρι Τα τζιτζίκια ακούγονται µέχρι και τώρα βαλαντωµένα κι αυτά από τη ζέστη. Και ξεκινάνε το τραγούδι της από τα άγρια χαράµατα. Ο Ιούλιος για µένα είναι µε κάποιο τρόπο σηµαδιακός µήνας στη ζωή µου. Ιούλιο είχε πάθει σοβαρό ατύχηµα ο αδελφός µου. Ιούλιο είχα κινδυνεύσει να χάσω τη ζωή µου. Ιούλιο κάναµε την πρώτη ασυντόνιστη συγκέντρωση για την Πάρνηθα, η οποία µε κάποιο τρόπο µε σηµάδεψε. Πάντως µου έχει αποµείνει ένα περίεργο αίσθηµα κενού. Εσωστρέφεια Έχω παρατηρήσει ότι λειτουργώ κάπως σαν τις φάσεις της σελήνης. Ένα διάστηµα πλήρους φωτεινότητας (ετερόφωτη;) που ξεκινά µε σταδιακή έκθεση και κατόπιν νέος κύκλος σταδιακής εξαφάνισης ως το σηµείο της πλήρους εσωστρέφειας και αφάνειας. Μοιάζει µε την κυκλικότητα του γιν-γιανγκ, ή ακόµα πιο απλά µε τον 24ωρο κύκλο που περιέχει το απόλυτο φως, το απόλυτο σκοτάδι και τα ενδιάµεσα στάδια. Τώρα βρίσκοµαι µάλλον to the dark side of the moon Στο πλαίσιο αυτής της εσωστρέφειας και µίας απόλυτα γήινης διάθεσης πέρασε από το νου µου έντονα η σχέση αρσενικού θηλυκού. Ήρθε στο νου µου η γυναίκα που κυοφορεί το παιδί άντρα και η γυναίκα που δέχεται µέσα της τον άντρα. Μία σχέση παράξενη που υποθέτω το αρσενικό δεν µπορεί να την βιώσει µε τον ίδιο τρόπο, καθώς δεν περιέχει αυτό τον κενό χώρο µέσα του που φιλοξενεί τη ζωή ενός άντρα όταν είναι παιδί και έναν άλλο κενό χώρο που ανοίγει για να υποδεχθεί τον άντρα ως ενήλικα. Η γυναίκα φιλοξενεί επίσης και τη γυναίκα παιδί µέσα της, αλλά η σχέση µε τον άντρα µου φάνηκε περισσότερο περίπλοκη και µυστήρια. Σαν εικόνα µέσα από αυτές τις σκέψεις µου ήρθε η Παρθένος µε το βρέφος, που µη βιαστούν κάποιοι να πουν ότι είναι χριστιανικό σύµβολο. Από όσο έχω διαβάσει προϋπήρχε του χριστιανισµού, ο οποίος απλά το υιοθέτησε. Τι προσπαθώ να πω µε όλα αυτά; εν ξέρω. Προσπαθώ να εντοπίσω γιατί µου βγαίνουν όλες αυτές οι σκέψεις. Ένα καυτό καλοκαίρι, µε πυρκαγιές, µε κάτι νέο που γεννήθηκε, κάτι που πιθανόν εγκυµονείται σαν προοπτική; Θα δείξει Πάντως νοµίζω στους µύθους των Ινδιάνων για τη δηµιουργία του κόσµου εν αρχή ην το κενό

20 19 Τα ρόδα της ερήμου Η δύναµη του νερού Είναι ρευστό, ευέλικτο, µαλακό, αλλά έχει τεράστια δύναµη. Μπορεί να λιώσει το βράχο, να ποτίσει ένα ολόκληρο οικοδόµηµα και να το διαλύσει, να διεισδύσει στα πιο απίστευτα σηµεία. Προσαρµόζει τον εαυτό του σε όλα τα σχήµατα και είναι ασυγκράτητη η δύναµη της ορµής του, καθώς και η ακαµψία του (σαν τσιµέντο λένε µοιάζει) όταν πέσεις πάνω στην επιφάνεια του µε λάθος τρόπο. Πιθανόν να είναι δεύτερη δύναµη µετά τη φωτιά Ιδιοσυγκρασιακές ιδιαιτερότητες Συχνά έχω σκεφτεί πως αντί να πατάω γερά τα πόδια µου στη γη µάλλον ίπταµαι φευγάτη Μικρή όταν η µητέρα µου µε έστελνε στο µπακάλικο να ψωνίσω κάτι, στη διαδροµή µου πέφτανε τα χρήµατα από τα χέρια. Χάζευα, ήµουν στον κόσµο µου, δεν ξέρω να το εξηγήσω γιατί ήµουν τόσο πολύ αφηρηµένη. Χρειάστηκε να δώσω αγώνα µε τον εαυτό µου να έχω συνείδηση πως κρατάω χρήµατα και ότι δεν πρέπει να αφήσω να µου πέσουν. Ως ενήλικη αυτή η µηχανικότητα και η έλλειψη συνειδητής ετοιµότητας µε χαρακτηρίζει σε διάφορες δραστηριότητες και ιδιαίτερα στο φαγητό και στο κάπνισµα που έχω βάλει µπρος και εξετάζω την πιθανότητα να το κόψω. Αν κάποια στιγµή χτυπήσεις ή κοπείς αυτόµατα ο οργανισµός τίθεται σε εγρήγορση. Έχεις απόλυτη συνείδηση του σώµατός σου ολόκληρου µέσα σε κλάσµατα δευτερολέπτου. Αυτή η συνειδητή εγρήγορση κατά κανόνα µας εγκαταλείπει όταν επιδιδόµαστε σε διάφορες δραστηριότητες και παράλληλα τρέχει η σκέψη µας αλλού. Βάζουµε αυτόµατο πιλότο. Φαίνεται πως σε µένα, ίσως από ιδιοσυγκρασία, δεν ξέρω, να µπαίνει πολύ πιο συχνά ο αυτόµατος πιλότος σε λειτουργία Έχουν υπάρξει κάποια διαστήµατα στη ζωή µου, που λόγω κάποιου σοκ, έχω αναγκαστεί να λειτουργώ σε απόλυτα συνειδητή ετοιµότητα. Σε αυτές τις φάσεις θυµάµαι ότι όλα φαίνονταν να γίνονται όπως πρέπει, λες και κρατούσα στα χέρια µου το µαγικό ραβδάκι, ή την µπαγκέτα του διευθυντή ορχήστρας και οι µελωδίες και οι ρυθµοί δεν ήταν παραφωνίες Μουσικό κρεσέντο Υπάρχουν στιγµές στη ζωή µας που θυµίζουν µουσικό κρεσέντο. Η ένταση ανεβαίνει και πληµµυρίζει ολόκληρο το νευρικό µας σύστηµα. Όλες οι αισθήσεις

21 20 Τα ρόδα της ερήμου τίθενται σε εγρήγορση. Ένα εξωτερικό ερέθισµα έχει ενεργοποιήσει αυτή την αφύπνιση που ξεκινάει από µία εσωτερική ανάγκη κατά κανόνα. Ο όρος «εσωτερική ανάγκη» είναι συµβατικός, διότι δεν θεωρώ πως υπάρχει «µέσα» κι «έξω», αλλά επειδή είναι τεράστια συζήτηση δεν θα την ανοίξω εδώ. Μία τέτοια στιγµή µουσικού κρεσέντο ήταν για µένα η Παρασκευή και 13 Ιουλίου όταν κατέβηκα στο Σύνταγµα για τη συναυλία σχετικά µε τα καµένα στην Πάρνηθα, η οποία αποδείχθηκε ωστόσο µάλλον αποτυχηµένη, τουλάχιστον ως την ώρα που κάθισα και είδα. Ένα οδυνηρό εξωτερικό ερέθισµα έθεσε σε εγρήγορση όλο το νευρικό µου σύστηµα. Η επιθυµία µίας καλύτερης ποιότητας ζωής σαφώς είναι βαθύτερο και διαρκέστερο αίτηµα, που εξαιτίας και των τελευταίων γεγονότων έχει έρθει εντονότερα στην επιφάνεια. Όταν συµµετέχεις σε συλλογικές διαδικασίες να αλλάξεις τις συνθήκες ζωής, τα κοινωνικά στερεότυπα και τις δοµές, θέλοντας και µη υφίστασαι κι εσύ αλλαγές. Η επαφή µε το περιβάλλον επαναπροσδιορίζει την ταυτότητά σου και τη διατύπωση των αναγκών και επιθυµιών σε νέα βάση. έχεσαι προκλήσεις που σε αφυπνίζουν. Κάπως έτσι, ως καταλύτης, είναι που λειτουργεί µία πρόκληση. Την περιµένεις και την επιθυµείς κι έρχεται, διότι ήδη έχεις προετοιµάσει το έδαφος όταν πήρες την απόφαση πως κάτι πρέπει να αλλάξει σε όσα συµβαίνουν και σε πνίγουν ή σε καθηλώνουν. Φως, αέρας χωρίς οικόπεδο, νερό και τηλέφωνο τα µάρµαρα περισσότερο λευκά ο άνεµος θρυµµατίζει στο έδαφος τα λουβιά από τις χαρουπιές πρωινό χάδι δροσιάς στο δέρµα µονότονα κουδουνίζουν τα mobile όχι δεν θα ήθελα να ήσουν εδώ, τουλάχιστον όχι ακόµα η µοναξιά είναι πιο οικεία Είµαστε ακόµα εδώ Στην προσπάθεια που κάνω για το κόψιµο του καπνίσµατος και τις σκέψεις που περνάνε συνέχεια από το µυαλό µου παλεύοντας µέσα µου για τα υπέρ και τα κατά µου ήρθε στο νου το τραγούδι των αδελφών Κατσιµίχα «Είµαστε ακόµα εδώ» και ο χαρακτηριστικός στίχος:

22 21 Τα ρόδα της ερήμου «Αχ, είναι δύσκολο πολύ για µιαν αγάπη να χαθείς να σβήσεις. µα δυο φορές πιο δύσκολο είναι γι αυτή να ζήσεις, να ζήσεις» Σήµερα δεν θα αγοράσω πια νέο πακέτο καπνό. Ναι, στριφτό κάπνιζα, σαν τον παππού µου, ο οποίος κάπνιζε µάλιστα από τον δικό µας καπνό σε εκείνα τα ροζ χαρτάκια του µονοπωλίου. Πριν πεθάνει κι επειδή είχαµε σταµατήσει να βάζουµε καπνά, κάπνιζε πλέον γνωστή µάρκα άφιλτρο. Αποχαιρετώ, λοιπόν, σήµερα ένα καλό φίλο που µε αποδεχόταν όπως και να είµαι, που δεν µιλούσε, δεν µε έκρινε, δεν µε τάραζε, που µου έφτιαχνε εικόνες στο µυαλό. Πολλές εικόνες από τον κινηµατογράφο και τη ζωή, θολές και γοητευτικές µέσα σε τουλίπες καπνού. Ένας ολόκληρος µύθος στηµένος έξυπνα. Νοµίζω άκουγα µία ηµέρα στην τηλεόραση, σε ντοκιµαντέρ σχετικά µε τη διαφήµιση, πως για να πεισθούν να ξεκινήσουν το κάπνισµα οι γυναίκες είχε συµβάλει κάποιος ανιψιός του Φρόιντ εκµεταλλευόµενος τις γνώσεις που προσέφερε στην ανθρωπότητα ο θείος του πάνω σε θέµατα ψυχολογίας. Το να καπνίζεις µε ύφος µπλαζέ και απογοητευµένο, δείγµα δήθεν σοφίας και καπατσοσύνης µάλλον ήταν µία από τις εικόνες που έστησα για να συνεχίζω το παραµύθιασµά µου. Καθένας µία ίνα µνήµης Καθένας µας ταγµένος να υφάνει µία ίνα µνήµης στο κιλίµι της ζωής. Η δική µου κλωστή φέρνει πίσω την εικόνα του παππού. Ψηλός άντρας, ξερακιανός, στητή κορµοστασιά, γερακίσια χαρακτηριστικά, µε κοµµένο τον αντίχειρα στο ένα χέρι και κολληµένο πρόχειρα, πού χειρουργεία τότε Ορφανός από τα 5 του. Σκότωσαν τη µάννα του σχεδόν µπροστά στα µάτια του άγρια χαράµατα. Άνοιγε πηγάδια, έβαζε περιβόλια, φύλαγε πρόβατα, έκανε ό,τι µπορούσε για να ζήσει τα δικά του έξι παιδιά κι έντυνε όλους τους νεκρούς του χωριού, τηρώντας την τελετή πλύσης µε κρασί. Ο ένας γιός του έκανε το φανταρικό στην Κύπρο γύρω στο Σαν σήµερα το 1974 κατέβηκα ενθουσιασµένη να πω στον παππού ότι έχουµε επιστράτευση. Στα βιβλία της ιστορίας όλα ήταν τόσο ηρωικά! Τόσο σπουδαίοι οι Έλληνες όταν πήγαιναν στον πόλεµο! Εκείνο το καλοκαίρι όµως οι Έλληνες στο χωριό µου έκλαιγαν γιατί παράταγαν στη µέση τα καπνά που µάζευαν, παιδιά, υποχρεώσεις για µία επιστράτευση κι ένα πόλεµο ξανά, ένα πόλεµο που χάθηκε χωρίς καν να γίνει. Η απάντηση του παππού στον ενθουσιασµό µου ήταν ένα βουρκωµένο βλέµµα που στράφηκε προς το ταβάνι σε ένα κενό σηµείο και τέσσερις λέξεις µε ερωτηµατικό: «Πάλι βρε παιδί µου;»

23 22 Τα ρόδα της ερήμου Όποιος βρίσκει σπουδαίο τον πόλεµο για µένα είναι απλά άρρωστος, ή δεν έχει αναλογιστεί τι σηµαίνει, επειδή δεν τον έχει ζήσει. Αυτό µου είπε η εικόνα του παππού που είχε ζήσει και τους δύο παγκόσµιους πολέµους. Αυτό µου είπε και το σηµείο διαχωρισµού της πόλης της Λευκωσίας, µε τον ενδιάµεσο ανάµεσα στις δύο ζώνες νεκρό κι αραχνιασµένο τόπο, που είδα το 1999 όταν πήγα Κύπρο. Κάποιοι καλαµαράδες µαζί µε Κύπριους τότε «έπαιξαν» πόλεµο και κάποιοι άλλοι πλήρωσαν τα παιχνίδια τους Οι πόλεις δυστυχώς πρώτα εκ των έσω αλώνονται κι οι Μήδοι διαβαίνουν Amor Flamenco! Πάκο ντε Λουτσία Λυκαβηττός, δεν θυµάµαι ποια χρονιά, ένας χορευτής τον συνοδεύει χορεύοντας φλαµένκο. Συγκλονιστική στιγµή όταν σε κάποια από τις φιγούρες ο χορευτής τινάζει τα µαλλιά του κι ένας καταρράκτης νερού χύνεται στον αέρα. Το θέατρο ξεσπά σε παραλήρηµα. Το φλαµένκο είναι από τους χορούς που λατρεύω και ο ήχος του µαζί µε τα τραγούδια της Ουµ Καλσούµ δεν µου επιτρέπουν να θλίβοµαι ανιαρά, αλλά πηγαίνουν τον πόνο στη ρίζα του και τον γιατρεύουν. Ευλογηµένοι οι πόνοι που γεννάνε τέχνη κι ευλογηµένη η τέχνη που γιατρεύει τους πόνους!!! Συγχορδία Πρωί. Το τοπίο φρέσκο σαν ξαναγεννηµένο. Πώς ξέρω αν τα τοπία γερνάνε µαζί µε τους ανθρώπους; Το µαρτυράνε οι παλιές τους φωτογραφίες σε καινούργια µάτια; Μυρίζει καµένο πεύκο και ψηµένο καλαµπόκι. Φωτιές, συνέχεια φωτιές αυτό το καλοκαίρι. Εγώ αδιάφορη, προσηλωµένη στην περήφανη ακαµψία του Φλαµένκο, στη δύναµη του πείσµατος και της επιµονής του χορευτή. Στα πόδια του που φυτεύονται στο έδαφος. Με λύσσα θέλει να απλώσει ρίζες στη γη, ενώ ταυτόχρονα θέλει να πετάξει, να απογειωθεί. Χτυπάει µε απελπισµένο θυµό να ελευθερωθεί από το ρίζωµα που ο ίδιος επιδίωξε το ίδιο απελπισµένα. Μικρές κυκλικές κινήσεις να κατέβουν οι ρίζες πιο βαθιά στη γη και να υψωθούν κλαδιά στον ουρανό. Στροβιλισµοί έκστασης, χωρίς καµία πρόθεση ούτε για πάνω ούτε για κάτω. Μετέωρος στο ενδιάµεσο κενό, άλλοτε σε πύρινη κι άλλοτε σε υγρή διάσταση. Ταµένος της φθοράς. εν ξέρω αν µε απασχολεί ακόµα κι αν ο κόσµος γίνει στάχτη και µπούλµπερη. εν υπάρχει χώρος για ανόητες σκέψεις στο ουρλιαχτό που βγαίνει από τη ρίζα µου.

24 23 Τα ρόδα της ερήμου Το νόηµα όλο στο ΝΑ ΚΑΩ και η ζωή θα βρει τρόπο να µε αξιοποιήσει. ιάρκεια 70 και 80 χρόνων µικρή για κατανόηση της σηµασίας της καταστροφής. Οι σκέψεις αυτές πολύ προσωπικές, ερµητικά διατυπωµένες και σιβυλλικές. Μην ψάχνετε να τις ερµηνεύσετε λογικά. Χωροχρονική αναίρεση Όταν ήµουν στο παλαιού τύπου εξατάξιο Γυµνάσιο, κάποιες φορές που δεν έγραφα καλά στους διαγωνισµούς και ήµουν ιδιαίτερα στεναχωρηµένη, παρακαλούσα να υπάρχει ένας µηχανισµός που να µπορεί να εξαλείψει από τη µνήµη του καθηγητή µου, τη δική µου κι όλων όσων εµπλέκονταν στο γεγονός το κακό γραπτό. Έτσι και τώρα θα ήθελα να υπάρχει ένας αντίστοιχος µηχανισµός που να διέγραφε από τη µνήµη όσων εµπλέκονται κάποια γεγονότα της τελευταίας περιόδου. Να µπορούσε να ξαναπάει από την αρχή το γύρισµα των σκηνών υστυχώς όµως η ζωή δεν είναι ταινία. Το βέλος του χρόνου δεν γυρίζει πίσω, ενώ η µνήµη δεν διαγράφεται συγχρονικά όπως εγγράφονται τα γεγονότα. Έτσι είµαι από χέρι χαµένη Τουλάχιστον αν οι άνθρωποι ήταν λίγο πιο χαλαροί και ευέλικτοι; Εγώ είµαι χαλαρή και ευέλικτη όµως; Τώρα ξέρω τι σήµαινε η µελαγχολία Όσο περνάνε οι ηµέρες από εκείνη την «αυθόρµητη» συγκέντρωση της 8ης Ιουλίου στην Πλατεία Συντάγµατος όλο και περισσότερο καταλαβαίνω τι σήµαινε η µελαγχολία που µου έβγαινε όταν τελείωνε. Ήταν η αίσθηση πως αυτό δεν αρκούσε, πως πάλι τα ίδια θα γίνονταν, πως δεν αλλάζουν τα πράγµατα από τη µία στιγµή στην άλλη, πως χρειάζεται χρόνος και πόνος για να προκύψουν ουσιαστικές αλλαγές. Με αφορµή την 11η Σεπτεµβρίου είχα ακούσει πως ο Ντοστογιέφσκι είχε πει ότι «ο πόνος είναι η καρδιά της συνειδητοποίησης». Θα χρειαστεί να πονέσουµε ακόµα πολύ και για πολλά, µα πάρα πολύ µέχρι να αλλάξουν ουσιαστικά κάποια πράγµατα. Τη ζωή µου δεν την υπολόγισα σαν καλό, παλιό, κόκκινο κρασί την σκόρπιζα όπου µου τη ζητούσαν εν γνώρισα την οικονοµία και το µέτρο. εν ξέρω τι σηµαίνει κερδίζω. Πάντα υπήρχε κάτι σε περίσσευµα. Κάτι να µοιράσω, γιατί ήταν πολλά αυτά που είχα και ακόµα έχω. Πρέπει να λιώσω, να τα δώσω όλα. ΟΛΑ.

25 24 Τα ρόδα της ερήμου Ηθοποιός ώστε µου ένα σκαµνί, λίγα τριµµένα βαµβακερά ρούχα και µία ξύλινη σκηνή να ανέβω πάνω και να σας συνεπάρω σε άλλους κόσµους µε ένα µονόλογο. Η ζωή ολόκληρη ένα θέατρο κι εγώ σε ρόλο δραµατικό θέλω να σας κάνω να κλαίτε για όσα δεν κλάψατε ποτέ. Να θυµηθείτε τις χιλιάδες µικρές λεπτοµέρειες της καθηµερινότητας που µέσα στη βιασύνη σας δεν προσέχετε και να κλάψετε, να κλάψετε ασταµάτητα. Να κλάψετε για τους κραυγαλέους ψίθυρους της ψυχής σας που ποτέ δεν τους δώσατε σηµασία. Να κλάψετε για τις χιλιάδες σιωπές και τα όχι που είπατε. Για όσα έµειναν ανολοκλήρωτα και θα τα επιθυµείτε αιώνια. Να κλάψετε για τα θραύσµατα λόγου που ψελλίσατε και τις λέξεις που δεν ολοκληρώσατε. Να κλάψετε για την τεράστια δύναµη της επιθυµίας που δεν έγινε πραγµατικότητα. Να κλάψετε για την κίνηση τρυφερότητας που έµεινε στη µισή της διαδροµή. Για το κορµί που δεν αγκαλιάσατε, το φιλί που δεν δώσατε, το παιδί που δεν γεννήσατε, το χέρι που δεν ζεστάνατε, το βλέµµα από το οποίο αποστρέψατε το δικό σας. ώστε µου ένα σκαµνί, λίγα τριµµένα βαµβακερά ρούχα και µία ξύλινη σκηνή να ανέβω επάνω και να σας οδηγήσω σε άλλους κόσµους. ραπέτης της ζωής, ξέφυγα από το δίχτυ της. Απεκδύθηκα τη δελεαστική της οµορφιά, µε λύσσα πάλεψα να µη µε κάνει κτήµα της, να µην την αναπαράγω. Με τιµώρησε µε πάρα πολύ πόνο. Μήπως όµως ο δικός σας πόνος και η δική σας φυλακή είναι πιο υποφερτά; εν νοµίζω. Μπορώ να παίζω πάνω στη σκηνή και να παρακολουθώ ταυτόχρονα το σώµα µου και την ψυχή µου να βασανίζεται. Εσείς όµως το µόνο που µπορείτε να κάνετε είναι να ταυτιζόσαστε µε αυτό τον πόνο και να πολλαπλασιάζετε στο εκατονταπλάσιο την αίσθηση πνιγµού από τον ασφυκτικό κλοιό της φυλακής σας. Ιερόσυλη και βέβηλη βλέπω την ποταπότητα της µικρής και θλιβερή σας ύπαρξης που προσπαθεί να εγκλωβίσει τα παιδιά που γεννήθηκαν για πάντα στη διψασµένη µήτρα σας. Κλαίω µαζί τους για την ατελέσφορη ζωή τους. Κλαίω και για σας που δεν χαρήκατε το σώµα σας. εν το νιώσατε ποτέ, δεν καταλάβατε την ύπαρξή του. Το κουβαλούσατε πάντα εκεί σαν άδειο σακί, χωρίς αισθήσεις, νεκρό και σιωπηλό πριν την ώρα του. εν του επιτρέψατε να γελάσει, να κλάψει, να πονέσει, να ουρλιάξει για την τραγικότητα, την ιερότητα και το µεγαλείο της ζωής σας. Ζείτε και πεθαίνετε χωρίς να γνωρίζετε γιατί, σαν µικρά ανυπεράσπιστα ζώα και ακόµα χειρότερα. Τα ζώα τουλάχιστον εκπληρώνουν τον προορισµό τους. εν ξέρετε