περιδικό ευγηρία τεύχος 04

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "περιδικό ευγηρία τεύχος 04"

Transcript

1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 03 Τρίτη Ηλικία και η ζωή συνεχίζεται Η παρουσία των φίλων στη ζωή του ηλικιωμένου ατόμου Συνταξιοδότηση : μια φυσιολογική κρίση στη ζωη του ηλικιωμένου Ξυπνήσατε άκεφα; 6 βήματα για να βγείτε από την άσχημη διάθεση 10 Μας ρωτάτε - Σας απαντάμε 11 Τα νέα μας Αρνητικές Σκέψεις: Πώς να τις εντοπίσετε και να τις αλλάξετε Κακοποίηση στην Τρίτη Ηλικία Κοινωνική Επανένταξη και Τέχνη Δομές νόσου Alzheimer και συγγενών διαταραχών Iατρικές εργασίες 21 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΛΗΨΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΒΙΟΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΙΝΗΣΙΑΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΧΡΗΣΙΜΗ ΣΤΑ ΗΛΙΚΙΩΜΈΝΑ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΖΟΥΝ 02

3 Τρίτη Ηλικία και η ζωή συνεχίζεται Αλπέρτη Ιωάννα, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια Για πολλούς ανθρώπους τα γηρατειά σημαίνουν φθορά, ματαίωση, απογοήτευση. Η αλήθεια όμως είναι ότι η Τρίτη ηλικία αποτελεί ένα βασικό κομμάτι στον κύκλο της ζωής του ανθρώπου. Είναι η ηλικία αυτή όπου ο άνθρωπος έχοντας αποκομίσει τη σοφία της ζωής είναι σε θέση να εξετάσει την καθημερινότητά του μέσα από άλλα μάτια. Η ωριμότητα των χρόνων είναι το εφόδιο για την εκτίμηση της ζωής. Οι άνθρωποι σε αυτή τη φάση της ζωής τους έχουν λίγο πολύ πετύχει και πραγματοποιήσει κάποια από τα όνειρα των νεανικών τους χρόνων και μέσα από την εμπειρία τους μπορούν να γίνουν οι καλύτεροι σύμβουλοι για τους νεώτερους. Συχνά όμως λόγω των γρήγορων ρυθμών της ζωής, τους ξεχνάμε και τους αφήνουμε στη μοναξιά τους. Καλό είναι να θυμόμαστε ότι οι άνθρωποι αυτοί μας μεγάλωσαν και μας στήριξαν όταν εμείς είχαμε δυσκολίες και θέλαμε ένα χέρι να μας κρατάει, ας ανταποδώσουμε την αγάπη που μας έδειξαν. Πώς; Πολύ απλά. Αρχικά δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αισθάνονται χρήσιμοι για εμάς, ζητώντας τη βοήθειά τους σε κάτι που μπορούν να κάνουν καλά-ακόμα κι αν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας. Στη συνέχεια περνώντας περισσότερο χρόνο μαζί τους και συζητώντας γύρω από θέματα που τους ενδιαφέρουν. Τέλος, κάνοντας πράγματα μαζί, όπως έναν περίπατο στη γειτονιά, βοηθώντας τους στα ψώνια ή παρακολουθώντας/συμμετέχοντας σε δραστηριότητες ψυχαγωγικού χαρακτήρα (θέατρο, μουσική, εικαστικά). Είναι τόσο δύσκολο ή απαιτεί πολύ από το χρόνο μας; Ας επανεξετάσουμε τις προτεραιότητες που έχουμε θέσει στη ζωή μας και ας αναλογιστούμε τι έχει τελικά περισσότερη αξία για μας; 03

4 Η παρουσία των φίλων στη ζωή του ηλικιωμένου ατόμου Ζέρβα Έλενα, Ψυχολόγος «Το φίλο πρέπει να τον προσέχεις σαν τον εαυτό σου, γιατί ο φίλος σου είναι ένας άλλος σου εαυτός» Αριστοφάνης Πολλοί ηλικιωμένοι δεν θέλουν να γίνονται βάρος σε κανέναν, επιθυμούν μάλιστα να προσφέρουν και οι ίδιοι βοήθεια όπως τους προσφέρουν οι άλλοι. Αυτή η αμοιβαιότητα είναι πιο εύκολο να αναπτυχθεί στις φιλικές παρά στις οικογενειακές σχέσεις. Οι περισσότεροι ενήλικες μεγάλης ηλικίας, ακόμη και εκείνοι που ζουν μόνοι, έχουν μερικούς φίλους στους οποίους μπορούν να απευθυνθούν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Παρόλο που η επαφή με φίλους τείνει να μειώνεται με την ηλικία, η πλειοψηφία των ηλικιωμένων έχουν τουλάχιστον ένα στενό φίλο με τον οποίο είναι σε συχνή επαφή. Σύμφωνα με την Ishii-Kuntz (1990), αυτοί που κυρίως παρέχουν συναισθηματική στήριξη στους ηλικιωμένους είναι οι στενοί φίλοι με τους οποίους οι σχέσεις είναι πιο «ισότιμες». Οι σχέσεις με τους συγγενείς θεωρούνται συχνά «υποχρεωτικές» και οι διαφορές ως προς τα ενδιαφέροντα και τις εμπειρίες είναι δυνατόν να δημιουργούν πίεση, καταλήγοντας σε σχέσεις που έχουν μόνο συμβολικό χαρακτήρα. Τα άτομα μεγάλης ηλικίας εκφράζουν με διαφορετικό τρόπο κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους όταν βρίσκονται με τους φίλους τους από ό,τι όταν βρίσκονται με την οικογένειά τους ή όταν συναναστρέφονται άλλα άτομα. 04

5 Στη μελέτη της Rainey και των συνεργατών της (1992), οι περισσότερες γυναίκες ανέφεραν ότι οι φίλοι τους ανήκουν στο ίδιο φύλο και επιπλέον ότι ζουν κοντά τους. Αντιθέτως, οι άνδρες που ανέφεραν ότι είχαν φίλους του ιδίου φύλου ήταν λίγοι κι αυτό μπορεί εν μέρει να οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνδρες έχουν την τάση να συμπεριλαμβάνουν στην οικογένεια των φίλων πρώην συναδέλφους από τη δουλειά τους, τους οποίους οι γυναίκες θεωρούν απλώς γνωστούς. Συνήθως, οι περισσότερες ηλικιωμένες γυναίκες εμπιστεύονται τα προσωπικά τους ζητήματα στο πρόσωπο που θεωρούν ως «καλύτερο φίλο». Οι άντρες της ίδιας ηλικιακής φάσης αντιθέτως μπορούν να εκμυστηρευτούν προσωπικά τους θέματα μόνο στη σύζυγό τους, κάτι που δεν αναφέρουν πολλές γυναίκες. Το πρόσωπο που μπορεί κανείς να εμπιστευτεί ουσιαστικά, σύμφωνα με το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών, έχει άμεση σχέση με το ίδιο το πρόβλημα: ορισμένα προβλήματα είναι προτιμώτερο να μένουν στην οικογένεια, ενώ άλλα όχι. Διαφορετικό είναι όμως το πρόσωπο στο οποίο μπορεί κανείς να πει ένα πρόβλημά του και διαφορετικό το πρόσωπο «στο οποίο μπορεί κανείς να ζητήσει βοήθεια σε μια δύσκολη στιγμή». Τόσο οι ηλικιωμένες γυναίκες όσο και οι ηλικιωμένοι άντρες αναφέρουν ότι το πρώτο και κύριο άτομο στο οποίο απευθύνονται στις πιο δύσκολες στιγμές είναι η/ο σύζυγος ή κάποιος από τους συγγενείς (Arber και Ginn, 1991). Οι βασικές αξίες που εκφράζονται μέσα από την ύπαρξη φιλικών σχέσεων στους ηλικιωμένους συνοψίζονται στις εξής: βοήθεια, στοργή και επιβεβαίωση. Η απώλεια μιας σημαντικής για τους ηλικιωμένους σχέσης είναι δυνατόν να οδηγήσει σε ένα αίσθημα κενού. Τα πρόσωπα που εμπλέκονται με μια θετική σχέση, τείνουν να επηρεάζονται λιγότερο από τα καθημερινά προβλήματα και να έχουν μια μεγαλύτερη αίσθηση του ελέγχου και της ανεξαρτησίας. Εκείνοι που δεν έχουν σχέσεις συχνά απομονώνονται, αγνοούνται και καταλήγουν να εμφανίζουν καταθλιπτικά συμπτώματα. Οι ηλικιωμένοι που διατηρούν σχέσεις με αρνητικό υπόβαθρο, έχουν την τάση να αναπτύσσουν και μια αρνητική αντίληψη για τον εαυτό τους, βρίσκουν τη ζωή τους λιγότερο ικανοποιητική και συχνά, δεν έχουν κίνητρο να την αλλάξουν (Hansson, 1994). Ας μην ξεχνάμε ότι οι ηλικιωμένοι, εκτός από το αίσθημα της μοναξιάς και της αποξένωσης, αντιμετωπίζουν ένα πλήθος μεταβολές στη σωματική τους υγεία, την εμφάνισή τους, την ελάττωση των αισθήσεών τους και πολλά άλλα. Τα ανωτέρω παραδείγματα είναι αρκετά ώστε να συνειδητοποιήσουμε τη δυσκολία της προσαρμογής τους στο γήρας. Ως εκ τούτου, η ύπαρξη φίλων είναι ευεργετική για τα ηλικιωμένα άτομα και προάγει το αίσθημα της αυτοεκτίμησης αλλά και της προσωπικής αξίας. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Arber, S. & Ginn, I. (1991). Gender and Later Life: A Sociological Analysis of Resources and Constraints. London: Sage 2. Hansson, RO και Carpenter, BN (1994). Σχέσεις σε Μεγάλη Ηλικία: αντιμετώπιση με την πρόκληση της μετάβασης. Guilford Press, Νέα Υόρκη, ΝΥ. 3. Ishii-Kuntz, M. (1990). Social interaction and psychological well-being: Comparison across stages of adulthood. International Journal of Ageing and Human Development, 30 (1): Rainey, N.A., McGuinness, C. & Trew K. (1992). Old friends: The meaning and measurement of friendship for older adults. Paper presented at the British Psychological Society (Northern Ireland Branch) Conference, Virginia, Co. Cavan, May. 05

6 Συνταξιοδότηση : μια φυσιολογική κρίση στη ζωη του ηλικιωμένου Ειρήνη Κ. Κοτρώτσου, Ψυχολόγος Η συνταξιοδότηση αποτελεί,αναμφισβήτητα, ένα μεγάλο ψυχοπιεστικό γεγονός στη ζωή ενός ανθρώπου. Ενώ,σίγουρα, υπάρχουν άνθρωποι,που περιμένουν τη συνταξιοδότηση τους πώς και πώς, φαίνεται ότι για κάποιους άλλους η προοπτική της συνταξιοδότησης τούς πλημμυρίζει άγχος. Κάποιοι φοβούνται, πως αν συνταξιοδοτηθούν, η μέρα τους θα είναι απελπιστικά «άδεια». Κάποιοι άλλοι φοβούνται ότι η κοινωνία,πλέον, θα τους θεωρεί «άχρηστους» ή ακόμα μπορεί να φοβούνται, πώς αν συνταξιοδοτηθούν θα αρρωστήσουν ή θα πεθάνουν. Τέλος, υπάρχουν άνθρωποι,που εκλαμβάνουν τη συνταξιοδότηση σαν ένα «τέλος» (της καριέρας, της παραγωγικής ζωής ).Γι αυτούς η απώλεια της εργασίας βιώνεται κατά κάποιο τρόπο σαν ένας θάνατος και η διαδικασία προσαρμογής σε αυτή τη νέα φάση της ζωής μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα δύσκολη. Φαίνεται, μάλιστα, πως η κοινωνία μας δεν έχει κάνει κάποια ειδική πρόβλεψη για τη διευκόλυνση αυτής της μετάβασης,με αποτέλεσμα άνθρωποι που ήταν ιδιαίτερα ενεργοί και δραστήριοι να καλούνται,πλέον,να ζήσουν ως «συνταξιούχοι». Όλοι οι παραπάνω φόβοι είναι σε κάποιο βαθμό δικαιολογη-μένοι εφόσον η συνταξιοδότηση αποτελεί μια μεταβατική περίοδο μεγάλων αλλαγών στη ζωή του ατόμου. Η καθημερινότητα παύει πια να έχει τη μορφή που είχε τόσα χρόνια. Ενώ μέχρι τώρα το άτομο εργαζόταν σε κάποιο πλαίσιο, όπου είχε έναν προκαθορισμένο ρόλο και συγκεκριμένα καθήκοντα, απ τη στιγμή που συνταξιοδοτείται και μετά, δεν υπάρχει καμιά απολύτως κατεύθυνση για τον τρόπο,που πρέπει κάποιος να συνεχίσει τη ζωή του. Για πολλούς η διαχείριση αυτής της άπλετης ελευθερίας αποτελεί, πλέον, το μεγαλύτερο πρόβλημα τους. Αλλαγές προκύπτουν και στον κοινωνικό ρόλο και στην αίσθηση ταυτότητας, που το άτομο έχει για τον εαυτό του (για π.χ. παύει πια να είναι ο κος Δήμος, ο επιχειρηματίας ή ο λογιστής μιας εταιρείας). Επιπλέον, οι συνταξιοδοτούμενοι συχνά χάνουν ένα μεγάλο μέρος των κοινωνικών τους σχέσεων και έρχονται αντιμέτωποι με δυσκολίες εύρεσης κοινωνικών επαφών. Εάν λάβουμε, μάλιστα, υπόψη τις περικοπές,που έχουν σημειωθεί το τελευταίο διάστημα στις συντάξεις, εύκολα αντιλαμβανόμαστε πως το άτομο που συνταξιοδοτείται έχει αυξημένες πιθανότητες να αντιμετωπίσει οικονομικές δυσκολίες. 06

7 Είναι σημαντικό, όμως, να θυμόμαστε πως η συνταξιοδότηση δεν είναι ένα γεγονός, που αποδεχόμαστε παθητικά. Αποτελεί περισσότερο μια εσωτερική διαδικασία του ατόμου. Επομένως είναι στο χέρι του καθενός να βοηθήσει τον εαυτό του με κάποιους τρόπους, που θα καταστήσουν ευκολότερη την προσαρμογή του στη νέα αυτή φάση της ζωής του. Ενδεικτικά προτείνουμε κάποιες ιδέες, που ίσως σας φανούν χρήσιμες: Βρείτε νέα ενδιαφέροντα και ασχολίες (για π.χ. η συμμετοχή σε εθελοντικές ομάδες, όπου υπάρχει συνεργασία των συμμετεχόντων, μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη μιας και θυμίζουν κάπως το εργασιακό περιβάλλον.) Εξίσου βοηθητικές μπορεί να είναι άλλες δραστηριότητες, όπως η γυμναστική,η κηπουρική, το παίξιμο χαρτιών σε μια παρέα, η συμμετοχή σε μια λέσχη φιλίας. Η συμμετοχή σε εκδρομές που διοργανώνουν συχνά τα ΚΑΠΗ και οι δήμοι είναι σίγουρα μια καλή ευκαιρία να επισκεφθείτε όμορφα μέρη και να κάνετε νέες κοινωνικές επαφές. Η συμμετοχή στο μεγάλωμα εγγονιών είναι κάτι που γεμίζει χαρά τους περισσότερους ηλικιωμένους. Εμπλακείτε τόσο όσο εσείς επιθυμείτε αλλά και όσο σας «επιτρέπουν» τα παιδιά σας. Μοιραστείτε με κάποιον άνθρωπο,που εμπιστεύεστε, τις βαθύτερες ανησυχίες και φόβους σας σε σχέση με τη συνταξιοδότηση. Συχνά και μόνο το γεγονός ότι κάποιος μας ακούει και μας καταλαβαίνει μάς βοηθά να ηρεμήσουμε και να σκεφθούμε πιο καθαρά. Ενδεικτική βιβλιογραφία: John. W. Osborne (2005):Essential Retirement: Psychological Concerns. Possum Press. 07

8 Ξυπνήσατε άκεφα; 6 βήματα για να βγείτε από την άσχημη διάθεση Σίγουρα θα σας έχει συμβεί στη ζωή σας, μια μέρα να μην ξυπνήσετε με καλή διάθεση. Η αρνητική ενέργεια που σας κατακλύζει από τη στιγμή που θα ξυπνήσετε στραβά θα σας κυνηγάει ολόκληρη την υπόλοιπη μέρα δημιουργώντας σας εκνευρισμό, άγχος και ακόμα μεγαλύτερη κακοδιαθεσία. Ένα άτομο με κακή διάθεση δεν μπορεί να αντιλήφθη τα θετικά και τα όμορφα που συμβαίνουν γύρω του και έτσι χάνει απολαύσεις της καθημερινότητας και ευκαιρίες να προχωρήσει παρακάτω. Για το λόγο αυτό, από τη στιγμή που θα καταλάβετε ότι δεν έχετε ξυπνήσει με την καλύτερη διάθεση μπορείτε να κάνετε κάποια απλά πράγματα για να μη σας πάει όλη η μέρα στραβά. Αυτό το άσχημο, ξύπνημα όταν δεν οφείλεται σε κάποιο συγκεκριμένο λόγο, μπορεί να αλλάξει. 08

9 Το πρώτο βήμα ήδη έγινε χωρίς να το καταλάβετε. Η συνειδητοποίηση ότι δεν ξυπνήσατε καλά είναι το πρώτο και το σημαντικότερο βήμα. Έχοντας αυτογνωσία μπορείτε εύκολα μετά να βοηθήσετε τον εαυτό σας να νιώσει καλύτερα. Το δεύτερο βήμα είναι η συζήτηση. Μιλήστε στο τηλέφωνο με κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο, ανταλλάξτε καλημέρα με κάποιον γείτονα ή ακόμα μοιραστείτε με κάποιο συνάδελφο σας το γεγονός ότι ξυπνήσατε στραβά. Η συζήτηση για θέματα καθημερινά και όχι για προβλήματα, θα σας βοηθήσει να ξεχαστείτε και να ξεφύγετε λίγο από την αρνητική σας ενέργεια. Ο τρίτος τρόπος που μπορείτε να δοκιμάσετε, εάν δεν έχετε με κάποιον να μιλήσετε, είναι ο διαλογισμός. Όχι, δεν χρειάζεται να πάτε στο Θιβέτ. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι για λίγα λεπτά, να καθίσετε ήρεμα και να προσπαθήσετε να μην περνάει καμία σκέψη από το μυαλό σας. Στη συνέχεια σκεφτείτε κάτι όμορφο, ένα τοπίο, μια προσωπική σας στιγμή που σας φτιάχνει τη διάθεση, μια σκέψη που θα σας κάνει να νιώσετε όμορφα. Το τέταρτο βήμα μπορεί να συνδυαστεί και με το προηγούμενο. Εδώ πρέπει να βάλετε το μυαλό σας σε «τάξη». Ξετρυπώστε από το πίσω μέρος του μυαλού σας όλες τις θετικές σας σκέψεις και στιγμές και βάλτε τις μπροστά. Αντιθέτως, τις αρνητικές σκέψεις θα πρέπει τις κλείσετε, έστω προσωρινά, σε ένα κουτί και να τις κρύψετε μέχρι να νιώσετε καλύτερα. Όταν αναλογιζόμαστε όλα τα όμορφα πράγματα που μας έχουν συμβεί, δημιουργούμε στον εαυτό μας το αίσθημα της ευγνωμοσύνης για τη ζωή και καταλαβαίνουμε ότι είναι κρίμα να είμαστε άκεφοι χωρίς λόγο. Οι επόμενοι τρόποι που ακολουθούν είναι γνωστοί για την δράση τους ενάντια στην κακοδιαθεσία και αυτοί είναι η γυμναστική και η σοκολάτα. Η γυμναστική και γενικότερα η άσκηση στη ζωή του ανθρώπου, έχει ευεργετικές ιδιότητες. Εκτός από την διάπλαση του σώματος συνεισφέρει και στην πνευματική καλυτέρευση. Δεν χρειάζεται να κάνετε κάτι ακραίο. Περπατήστε, αντί να παραγγείλετε τον καφέ σας, πηγαίνετε να τον πάρετε οι ίδιοι, ανεβείτε από τις σκάλες αντί να πάρετε ασανσέρ. Κάντε μικρά πράγματα που όμως για τον οργανισμό σας είναι σημαντικά. Όπως έλεγαν και οι αρχαίοι μας Νους υγιής εν σώματι υγιεί. Η σοκολάτα μπορεί να είναι αντιφατική με τη γυμναστική αλλά είναι εξίσου ευεργετική. Με την κατανάλωση μικρής ποσότητας σοκολάτας, κυρίως μαύρης σοκολάτας, παράγονται στον εγκέφαλο κάποιες ουσίες, οι οποίες είναι ρυθμιστές της διάθεσης και προκαλούν εφορία. Την επόμενη φορά που θα ξυπνήσετε άκεφα μην αφήσετε να χαλάσει την υπόλοιπη σας μέρα. Δοκιμάστε, αν όχι όλους τους τρόπους, αυτούς που ταιριάζουν σε σας και στον τρόπο ζωή σας και θα βγείτε πιο αισιόδοξοι και χαρούμενοι. 09

10 Μας ρωτάτε, σας απαντάμε. Αντώνης Μούγιας, Ψυχίατρος 1. Καλησπέρα σας. Θα ήθελα να μάθω αν μπορώ να εξετασθώ για τη μνήμη μου, χωρίς οικονομική επιβάρυνση. Είμαι 54 ετών, μέχρι τον περασμένο Ιούλιο εν ενεργεία υπεύθυνη λογιστηρίου, νυν συνταξιούχος με μειωμένη σύνταξη και η μνήμη μου είναι από χρόνια ασθενής. Ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας. Η Ψυχογηριατρική Εταιρεία ο Νέστωρ προσφέρει δωρεάν εξέταση μνήμης από τα 2 κέντρα Ημέρας που λειτουργεί, στον Άγιο Ελευθέριο ( ) και την Κυψέλη ( , ). Η εξέταση έχει διάρκεια μίας ώρας περίπου και πραγματοποιείται πρωινές ώρες. 2. Η μητέρα μου είναι 72 ετών και πάσχει από αλτσχάιμερ. Η μητέρα της και εκείνη είχε την ίδια ασθένεια. Εγώ είμαι 46 ετών και η αδελφή μου 44. Υπάρχει κάποιο τεστ στο οποίο θα ήταν δυνατό να διαπιστωθεί εάν εγώ και η αδελφή μου είμαστε πιθανοί μελλοντικοί ασθενείς; Σας ευχαριστώ. Το γεγονός πως η μητέρα σας ανέπτυξε τη νόσο του Alzheimer σε προχωρημένη ηλικία (63 ετών) σημαίνει πως πιθανότατα δεν έπασχε από την γενετική ή κληρονομική μορφή της νόσου, η οποία προκαλεί άνοια σε πολύ μικρότερη ηλικία (συνήθως πριν από τα 50). Από την άλλη πλευρά, ο ρόλος της κληρονομικότητας στην ανάπτυξη της σποραδικής μορφής της νόσου είναι σημαντικός. Κάποιος που έχει έναν συγγενή πρώτου βαθμού (πατέρας, μητέρα ή αδερφός) που πάσχει ή έπασχε από τη νόσο του Alzheimer έχει περίπου 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξει τη νόσο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Αυτό σημαίνει πως ο άνθρωπου αυτός έχει περίπου 12% πιθανότητα να πάθει άνοια (αφού περίπου 4% των ανθρώπων παρουσιάζουν άνοια) και 88% πιθανότητα να μην πάθει. Κάτι ανάλογο ισχύει με τον Σακχαρώδη διαβήτη και τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια. Για το λόγο αυτό, δεν πρέπει να φοβάστε. Τα γονιδιακά τετ που υπάρχουν για να διερευνήσει κάποιος την πιθανότητα να πάθει άνοια βρίσκονται ακόμη σε πειραματικό στάδιο. Δεν μπορούν να απαντήσουν 100% στο ερώτημα του αν θα πάθει κανείς άνοια, ούτε το πότε. 3. Καλησπέρα, έχω διαβάσει κάποιες τελευταίες έρευνες που λένε ότι η λήψη βιταμίνης Ε καθυστέρει την εμφάνιση και εξέλιξη της νόσου, είναι αυτό αληθές ή απλώς κάποια από τις πολλές μελέτες-ανακοινώσεις κάποιας ομάδας ιατρών; Δεν έχει αποδειχθεί η προστατευτική δράση της βιταμίνης Ε στη νόσο του Alzheimer. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν ορισμένες μελέτες που δείχνουν κάποια αποτελέσματα προς την κατεύθυνση που αναφέρετε. Άλλες μελέτες, όμως, καθημερινής λήψης βιταμίνης Ε έχουν δείξει, για παράδειγμα, αύξηση στη συνολική θνησιμότητα. Το γεγονός αυτό από μόνο του, εξαφανίζει το όποιο όφελος στη γνωστική λειτουργία. 10

11 Τα νέα μας Με πολύ μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε το 12ο Συνέδριο της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε 1-3 Noεμβρίου 2012, στο ξενοδοχείο Titania το 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο της ΕΓΓΕ. Εκατοντάδες γιατροί, επαγγελματίες υγείας, φοιτητές, αλλά και φροντιστές, παρακολούθησαν και ενημερώθηκαν για τις τελευταίες επιστημονικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις σχετικά με τους ηλικιωμένους. Πραγματοποιήθηκαν δεκάδες κλινικά φροντιστήρια, στρογγυλά τραπέζια και διαλέξεις. Ευχαριστούμε όλους τους συμμετέχοντες στο συνέδριό μας και ελπίζουμε σε δύο χρόνια να είστε όλοι και πάλι μαζί μας, σε ένα ακόμη πιο επιτυχημένο συνέδριο. Σημαντική δωρεά του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στην Ψυχογηριατρική Εταιρεία «Ο Νέστωρ». Το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, για μια ακόμη φορά στέκεται δίπλα στα προβλήματα των ηλικιωμένων και τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην ευαίσθητη αυτή κοινωνική ομάδα. Με μια σημαντικά προσφορά, το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στηρίζει 16 οικογένειες του προγράμματος Κοινωνικής Στήριξης Ηλικιωμένων του Νέστωρ, για έναν ολόκληρο χρόνο, αλλά και τις δαπάνες διαβίωσης των ασθενών του κέντρου Alzheimer και των οικοτροφείων μας. Ευχαριστούμε το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, όχι μόνο για την στήριξή του στο έργο μας, αλλά και την εν γένει συνεισφορά του στην αντιμετώπιση της κρίσης που όλοι βιώνουμε. Το πρόγραμμα στήριξης ηλικιωμένων επεκτείνεται και σε άλλους δήμους Μετά το δήμο της Αθήνας, το πρόγραμμα στήριξης ηλικιωμένων της Ψυχογηριατρικής Εταιρείας «Ο Νέστωρ» επεκτείνεται στο δήμο Χαϊδαρίου, Γαλατσίου και Αιγάλεω. Σε συνεργασία με τις κοινωνικές υπηρεσίες των παραπάνω δήμων, επιλέγονται οικογένειες που πληρούν τα σχετικά κριτήρια, ώστε να ωφελούνται οικογένειες που πραγματικά το χρειάζονται. Συνολικά, μέχρι το τέλος του έτους, στο πρόγραμμα θα συμμετέχουν 24 οικογένειες: 12 από το δήμο Αθηνών και 4 από κάθε έναν από τους άλλους 3 δήμους. Το πρόγραμμα στήριξης και σίτισης απευθύνεται σε: α) ηλικιωμένους που φροντίζουν ανήλικα τέκνα, β) ηλικιωμένους που φροντίζουν άτομα με άνοια και γ) μοναχικούς ηλικιωμένους με πολλαπλά κοινωνικά προβλήματα. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει: α) εβδομαδιαίες τηλεφωνικές επαφές, β) τακτικές επισκέψεις στο σπίτι από 2 εθελοντές και γ) χορήγηση μηνιαίου πακέτου σίτισης. Προκειμένου να συνεχιστεί το πρόγραμμα χρειαζόμαστε τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης. Τηλέφωνο επικοινωνίας: , υπεύθυνοι προγράμματος: κ. Δημητρίου Στέλλα, κ. Φραντζή Άντα Παράδοση τροφίμων: Ι. Δροσοπούλου 22, Κυψέλη, Ηλία Ζερβού 94, Αγ. Ελευθέριος 11

12 Αρνητικές Σκέψεις: Πώς να τις εντοπίσετε και να τις αλλάξετε Γεωργία Πρατήλα, ψυχολόγος Οι άνθρωποι κάθε ηλικίας που έχουν προβλήματα στη διάθεσή τους τείνουν να ερμηνεύουν τις εμπειρίες τους με αρνητικό - μη αξιόπιστο - τρόπο, δηλαδή η σκέψη τους να εμπίπτει σε γνωσιακά λάθη (Πίνακας 1). Καθώς περνούν τα χρόνια αυτό μπορεί να τους επιβαρύνει περισσότερο γιατί ο τρόπος σκέψης έχει παγιωθεί, ως ένα βαθμό, και είναι πιο δύσκολο να αλλάξει. Συχνά, όταν σας συμβαίνει κάτι δυσάρεστο και αισθάνεστε άσχημα, τείνετε να θεωρείτε ότι το ίδιο το γεγονός είναι η αιτία του συναισθήματός σας. Ωστόσο, είναι οι αρνητικές σκέψεις που προκύπτουν αυτόματα, χωρίς να τις συνειδητοποιείτε, αυτές που φέρνουν το αρνητικό συναίσθημα. Ο πιο εύκολος τρόπος για να εντοπίσετε τις αρνητικές σας σκέψεις είναι, μετά το αρνητικό γεγονός, να προσπαθήσετε να απαντήσετε στην ερώτηση «Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που μου πέρασε από το μυαλό;» Για παράδειγμα: Γεγονός (Τι συνέβη;) Ο γιος δε μπορεί να έρθει μαζί στο γιατρό Αρνητική σκέψη (Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που μου πέρασε από το μυαλό;) «Του είμαι βάρος, δε νοιάζεται» «Δε θα τα καταφέρω μόνη μου» Αρνητικό Συναίσθημα (Τί ένιωσα;) Λύπη, απογοήτευση Προκειμένου να αλλάξετε τις αρνητικές σας σκέψεις πάνω σε ένα γεγονός, προσπαθήστε να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις, κάνοντας ένα διάλογο με τον εαυτό σας: 1) Τι ενδείξεις έχω ότι αυτό που σκέφτομαι είναι η πραγματικότητα; (π.χ. «τι ενδείξεις έχω ότι ο γιος μου δεν νοιάζεται επειδή δε μπορεί σήμερα να έρθει στο γιατρό;») 2) Σε τι με δυσκολεύει και σε τι με βοηθάει το να έχω αυτή τη σκέψη; 3) Τι θα συμβούλευα έναν φίλο μου που θα σκεφτόταν το ίδιο; 4) Τι άλλο πέρα από αυτό που σκέφτομαι - μπορεί να συμβαίνει; 5) Πώς τα έχω καταφέρει στο παρελθόν σε παρόμοιες περιπτώσεις; 12

13 Εντοπίζοντας τις αρνητικές σκέψεις με τις οποίες ερμηνεύετε τα γεγονότα, έχετε τη δυνατότητα να αμφισβητήσετε την ακρίβειά τους και στη συνέχεια να τις αντικαταστήσετε με άλλες, πιο ρεαλιστικές και βοηθητικές σκέψεις, οι οποίες τελικά θα επιδράσουν σημαντικά στη βελτίωση της διάθεσής σας. Βιβλιογραφία: 1. Laidlaw, K., Thompson, L.W., Siskin-Dick, Gallagher-Thompson, D. Cognitive Behavioural Therapy with Older People. Chichester: John Wiley & Sons, Ltd.; Burns, D.D. Feeling Good: The New Mood Therapy. New York: William Morrow & Co;

14 Κακοποίηση στην Τρίτη Ηλικία Ζέρβα Κατερίνα, Νοσηλεύτρια Σ ένα κόσμο όπου όλοι υφιστάμεθα μεγάλη πίεση,η κακοποίηση, κακομεταχείριση και εκμετάλλευση ηλικιωμένων είναι ένα έγκλημα που παίρνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις. Εκατοντάδες χιλιάδες ηλικιωμένων αντιμετωπίζουν κάποια μορφή κακοποίησης κάθε χρόνο παρόλ αυτά τα περισσότερα περιστατικά παραμένουν κρυφά. Εγκεκριμένος ορισμός κατά Π.Ο.Υ Ως κακοποίηση ηλικιωμένων ορίζεται μία μεμονομένη ή επαναλαμβανόμενη πράξη ή απουσία πράξης που σημειώνεται ανάμεσα σε οποιαδήποτε σχέση όπου υπάρχει προσδοκία εμπιστοσύνης και η οποία προκαλεί βλάβη ή συνεπάγεται κίνδυνο για ένα ηλικιωμένο άτομο. Ωστόσο σημειώνεται ότι ο ορισμός δεν είναι ολοκληρωμένος δεδομένου ότι συνεπάγεται την προσδοκία εμπιστοσύνης και την σχέση μεταξύ θύτη και θύματος.κατά συνέπεια αποκλείεται η κακοποίηση απο αγνώστους ή εταιρείες.επίσης η λέξη κακοποίηση είναι πολύ σκληρή ώστε να οδηγήσει σε μια ευρεία αποδοχή και τα θύματα ή οι δράστες μπορεί να μην αναγνωρίζουν τον όρο κυρίως όταν η κακοποίηση είναι ακούσια. Μορφές κακοποίησης και σημεία αναγνώρισης 1. Η σωματική κακοποίηση περιλαμβάνει: κακή διατροφή ή αναγκαστική πρόσληψη τροφής, αφυδάτωση, κακή υγιεινή, κατακλίσεις, καθήλωση σ ενα δωμάτιο κρεβάτι ή μια πολυθρόνα, πρόκληση πτώσεων και σωματικών βλαβών. Σημεία αναγνώρισης είναι έλκη στο σώμα λόγω κατάκλισης, μη παροχή δέουσας ιατρικής ή οδοντιατρικής περίθαλψης, ακάθαρτος ρουχισμός, απουσία φροντίδας μαλλιών και νυχιών, ανεξήγητη-ασυνήθιστη απώλεια βάρους,ανεξήγητες πτώσεις, ύπαρξη χτυπημάτων, μορφών εγκαυμάτων, βλάβες δέρματος από κάψιμο τσιγάρου. (Οι εξηγήσεις που δίνονται σε τέτοιες περιπτώσεις δεν συνάδουν με τις βλάβες) 2. Η σεξουαλική κακοποίηση περιλαμβάνει: πράξεις που δεν εμπλέκουν άμεση σωματική επαφή όπως επιδειξιμανία, ανεπιθύμητες σεξουαλικές συζητήσεις ή σχόλια, εξαναγκασμένη γυμνότητα, σεξουαλική φωτογράφηση. πράξεις που εμπλέκουν άμεση σωματική επαφή όπως ανεπιθύμητο άγγιγμα, χάδια, φιλιά, βιασμούς Σημεία αναγνώρισης είναι βαρύς ρουχισμός, μώλωπες γύρω από τον μαστό και στην γεννητική περιοχή,αλλαγές στην συμπεριφορά μετά την κακοποίηση, φοβίες στον ύπνο, περιορισμός κοινωνικών δραστηριοτήτων, απομόνωση, απρόσμενη απόσυρση από τις συνήθεις δραστηριότητες, αλλαγές στο επίπεδο εγρήγορσης, διαταραχή μετατραυματικού στρες, 3. Η συναισθηματική κακοποίηση περιλαμβάνει: έλλειψη προσοχής, έλλειψη στοργής, ενίσχυση σύγχυσης και ενοχής, άρνηση εκπλήρωσης βασικών αναγκών, απειλές, φωνές, υποτιμητικός τρόπος ομιλίας, υβριστικά σχόλια. Σημεία αναγνώρισης είναι το αίσθημα ματαίωσης, ντροπής, ενοχής, απελπισίας, κατάθλιψη, σύγχυση, αποπροσανατολισμό. 14

15 4. Κοινωνική κακοποίηση περιλαμβάνει: εγκατάλειψη, παραμέληση, απαγόρευση εξόδου-εκκλησιασμού, στέρηση επιλογής ατόμων με τα οποία συναναστρέφονται οι ηλικιωμένοι, εγκλεισμός-μόνοι στο σπίτι για πολύ ώρα, στέρηση συμμετοχής σε κοινωνικά δρώμενα και ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Σημεία αναγνώρισης είναι η απόσυρση, κατάθλιψη, μειωμένη λειτουργικότητα, αναξιότητα 5. Οικονομική κακοποίηση περιλαμβάνει: άμεση κλοπή χρημάτων-κοσμημάτων, εξαναγκασμένη υπογραφή σε έγγραφα, παρεμπόδιση διάθεσης ή περιουσίας όπως οι ίδιοι επιθυμούν, απάτη, κατάχρηση, ανάρμοστη χρήση επιρροής για επίτευξη ελέγχου επί των χρημάτων ή της περιουσίας. Σημεία αναγνώρισης είναι η ανάληψη χρημάτων κατά τρόπο ή ποσό ασυνήθιστο, απότομη μείωση των λογαριασμών τραπέζης, παροχή φροντίδας αισθητά κατώτερη εκείνης που τους επιτρέπει το εισόδημά τους,απορία, επαιτεία. Παράγοντες αύξησης του κινδύνου Μορφές άνοιας ή προβλήματα μνήμης Γνωστική δυσλειτουργία του θύτη. Η επιβάρυνση των φροντιστών ηλικιωμένων λόγω αδυναμίας ανταπόκρισης στις ευθύνες που αντιμετωπίζουν Η συναισθηματική και οικονομική εξάρτηση των φροντιστών από τα ηλικιωμένα άτομα Το ιστορικό χρήσης ουσιών ή κακομεταχείρισης άλλων από τους περιθάλποντες των ηλικιωμένων Το ιστορικό προβληματικής σχέσης μεταξύ περιθάλποντα και ηλικιωμένου Ιστορικό κακοποιήσης που βίωσαν οι ίδιοι οι θύτες Κατάθλιψη τόσο των θυτών όσο και των θυμάτων Παράγοντες προστασίας ηλικιωμένων Άυξηση της ενημέρωσης Ενδυνάμωση των ηλικιωμένων σε βιοψυχοκοινωνικό επιπεδο Κατανόηση των δικαιωμάτων των ηλικιωμένων Οι δράστες θα πρέπει να μην επιβαρύνονται υπερβολικά και να καταρτίζονται με επαρκείς γνώσεις και δεξιότητες. Άνθρωποι με ιστορικό βίας ή χρήσης ουσιών να παρακολουθούνται και να υποστηρίζονται συστηματικά. Όλες οι υπηρεσίες και η παροχή φροντίδας να βασίζονται στην αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών. Χρειάζεται προσεκτική παρατήρηση του ηλικιωμένου σε περίπτωση υποψίας κακοποίησης. Οι περισσότερες από τις συμπεριφορές κακοποίησης ενός ηλικιωμένου αποτελούν ποινικό αδίκημα και όποιος το αντιλαμβάνεται έχει υποχρέωση να το καταγγείλει. Στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή S.O.S για ηλικιωμένους 1065 μπορεί κανείς να βρει βοήθεια. Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΗ. Τα δικαιώματα των ηλικιωμένων στις μέρες μας δεν αρκεί μόνον να είναι σεβαστά αλλά να αποτελούν προσωπική φιλοδοξία του καθενός από εμάς. 15

16 Κοινωνική Επανένταξη και Τέχνη Μαντζούκα Αφροδίτη, Κοινωνική Λειτουργός Μια συνεργασία της Ψυχογηριατρικής Εταιρείας «ο Νέστωρ» και του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Η Ψυχογηριατρική Εταιρεία «ο Νέστωρ» στα πλαίσια του προγράμματος της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης των χρόνιων ψυχικά πασχόντων, τα τελευταία 10 χρόνια λειτουργεί δύο Οικοτροφεία στις περιοχές Χαλανδρίου και Γκύζη στην Αθήνα, αντίστοιχα. Το Οικοτροφείο αποτελεί δομή υψηλού βαθμού προστασίας στο οποίο φιλοξενούνται ασθενείς άνω των 65 ετών σε αριθμό που δεν ξεπερνά τους 15. Στιγμιότυπο από την επίσκεψη στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Λαμβάνοντας υπόψη, τα όσα συνοπτικά αναφέρεται στο Σχέδιο αναθεώρησης του Προγράμματος ΨΥΧΑΡΓΩΣ Γ ( ): Τα Οικοτροφεία αποσκοπούν να προσφέρουν στέγη σε ασθενείς με πολύ μικρή λειτουργικότητα για τους οποίους πολύ μικρές πιθανότητες αποκατάστασης υπάρχουν είτε λόγω ηλικίας, ψυχιατρικής κατάστασης (βαριά υπολειμματικά συμπτώματα) ή λόγω συνυπάρχουσας νοητικής στέρησης.. Αναμένεται να συμβάλλουν σημαντικά στη διατήρηση των ασθενών αυτών στην κοινότητα, για το υπόλοιπο διάστημα τους ζωής τους. Ιδιαίτερη πρόνοια πρέπει να δοθεί ώστε να μην μετατραπούν με το πέρασμα του χρόνου σε μικρά άσυλα. (Υπουργείο Υγείας, 2011). 16

17 17 περιδικό ευγηρία τεύχος 04 Τα Οικοτροφεία της Ψυχογηριατρικής Εταιρείας «ο Νέστωρ» έχοντας υιοθετήσει αυτόν τον στόχο, να μην αποτελέσουν «μικρά άσυλα», αναπτύσουν θεραπευτικές παρεμβάσεις ανάκτησης των ικανοτήτων και των λειτουργιών των ενοίκων που η ψυχική νόσος ή μακρόχρονη διαβίωση στο ιδρυματικό περιβάλλον έχει υποβαθμίσει ή ακυρώσει. Παρέχουν ένα ασφαλές περιβάλλον το οποίο φροντίζει για την ψυχική και σωματική υγεία του ασθενή, την επανασύνδεση με την οικογένεια του, όποτε είναι εφικτό, διαμορφώνει ένα εξατομικευμένο πλάνο, με βάση το οποίο ο ασθενής εκπαιδεύεται σε θέματα αυτοεξυπηρέτησης και κινητοποιείται για ανάληψη πρωτοβουλιών εντός και εκτός Οικοτροφείου. Επίσης, οι ένοικοι συμμετέχουν σε ομάδες με στόχο την ανάπτυξη των γνωστικών λειτουργιών του π.χ αντίληψη, συγκέντρωση, μνήμη και των κοινωνικών δεξιοτήτων και σε ομάδες δημιουργικής απασχόλησης, όπου καταπιάνονται με κατασκευές, χειροτεχνία, ζωγραφική, ζαχαροπλαστική, μουσική, χορό κ.α. Ως πρόγραμμα ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης επιδιώκει να βρίσκεται σε διαρκή αλληλεπίδραση με το κοινoτικό πλαίσιο. Για αυτό το λόγο, αφενός πραγματοποιούνται έξοδοι των ενοίκων στη κοινότητα για καφέ, θέατρο, κιν/γραφο, αγορά προσωπικών ειδών τους από τα τοπικά καταστήματα, αφετέρου ενθαρρύνει τη συμμετοχή εθελοντών και κοινωνικών φορέων στις δραστηριότητες του Οικοτροφείου, όπως για παράδειγμα οι μαθητές από σχολείο της γειτονιάς γιόρτασαν μαζί με τους ενοίκους την χριστουγεννιάτικη γιορτή. Αναζητώντας ευκαιρίες και πηγές για εμπλουτισμό των εμπειριών των ενοίκων και διεύρυνση του κοινωνικού χώρου τους, εντοπίσαμε το προγράμμα «ΕΜΣΤ Χωρίς Σύνορα» του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ). Το πρόγραμμα αυτό φαίνεται να ακούει και να υποστηρίζει το δικαίωμα των ευπαθών κοινωνικών ομάδων, όπως αυτές των χρόνιων ψυχικά ασθενών, να ζούν μέσα σε μια κοινωνία ως ενεργοί πολίτες απαλλαγμένοι από την απομόνωση και το κοινωνικό στίγμα. Το πρόγραμμα «ΕΜΣΤ Χωρίς Σύνορα», ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2009 σε συνεργασία με κοινωνικούς φορείς και ομάδες, όπως τη Μονάδα Απεξάρτησης 18 άνω του Ψ.Ν.Α, την Ελληνική Εταιρεία Παρηγορητικής Φροντίδας-ΠΑΡΗ.ΣΥ.Α, την Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών, μεταναστευτικές ομάδες και τη Moνάδα Ακαδημαϊκής Στήριξης και Προσβασιμότητας φοιτητών με αναπηρία της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Αντίστοιχα προγράμματα λειτουργούν για παράδειγμα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Νέα Υόρκη με ομάδα στόχου ασθενείς με άνοια και τους φροντιστές τους, καθώς και στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Ρώμη με την ονομασία «Τhe beauty of memory». Το ΕΜΣΤ, εκτός από τη φιλοξενία εκθέσεων με έργα εκατοντάδων σύγχρονων καλλιτεχνών έχει ενσωματώσει και την εκπαίδευση. Όπως αναφέρει η επιμελήτρια εκπαίδευσης κ. Μαρίνα Τσέκου, η εμπειρία από τη συνεργασία με την ομάδα φωτογραφίας της Μονάδας Απεξάρτησης 18 άνω του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής έδωσε την ευκαιρία στους δημιουργούς να ανταλλάξουν ιδέες να ενσωματώσουν καινούργιες μεθόδους και μέσα έκφρασης στην δικιά τους εικαστική δουλειά. (Τsekou M. 2012). Η συνεργασία της ψυχογηριατρικής εταιρίας με το «ΕΜΣΤ Χωρίς Σύνορα» ξεκίνησε στις αρχές του Σεπτεμβρίου 2012, με στόχο μουσείο και ένοικοι να πειραματιστούν σε καινούργιες μορφές τέχνης, να αφήσουν την φαντασία και σκέψη τους ελεύθερη και κυρίως να δημιουργήσουν στο παρόν, στο σήμερα. Αφετηρία αποτελεί ο «διάλογος» μεταξύ τέχνης-καλλιτέχνη και χρόνιου ψυχικά ασθενή. Είναι εντυπωσιακές οι διαφορετικές ερμηνείες που δίνουν ακόμη και στο ίδιο έργο του καλλιτέχνη, ενώ μετέχουν περισσότερο ενεργά,για παράδειγμα να δημιουργήσουν μια ιστορία ως συνέχεια του έργου και να τη σχεδιάσουν, όπως επιθυμούν και μπορούν.

18 Μέσω της δημιουργίας έχουν την ευκαρία να προβληματιστούν, να χαρούν, να ονειρευτούν, να δυσκολευτούν, πρωτίστως όμως να δώσουν ζωή μέσα από τα έργα τους. Είναι χαρακτηριστικές οι αποτιμήσεις των ενοίκων που συμμετέχουν στην ομάδα όπως αναφέρουν: «το χάρηκα», «με δυσκολεύει να καταλάβω τη ψυχολογία του καλλιτέχνη και να σχεδιάζω». Ακόμη και τα ελλείμματα της πάθησης ενός καινούργιου ένοικου που αντιμετωπίζει δυσκολία στην έκφραση και αρνείται να επισκεφθεί ο ίδιος το μουσείο αντισταθμίζεται από τη θέληση του να συμμετέχει στην ομάδα και να σχεδιάζει, δηλαδή να δημιουργεί. Το ΕΜΣΤ, δίνει την ευκαιρία στους ένοικους να διευρύνουν τον κοινωνικό τους ορίζοντα, να λάβουν τα ερεθίσματα και να αντιληφθούν τα μηνύματα του σύγχρονου καλλιτέχνη και με αρκετή προθυμία να δώσουν την δική τους «απάντηση» στο ερέθισμα είτε εκφραζοντάς την λεκτικά, είτε και δημιουργικά. Το ερώτημα πώς θα μπορούσε η συνεργασία μας με το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης να αποτελέσει καλή πρακτική θα απαντηθεί μετά από καιρό με κριτήριο την επιθυμία και τη θέληση των ενοίκων για συμμετοχή στο πρόγραμμα και την αξιολόγηση του. Βιβλιογραφία Tsekou M. (2012). Βest Practice 1 A tool to improve museum education internationally, Ιn Emma Nardi (Ed) National Museum of Contemporary Art(EMST) Without Borders, Edizioni Nuova Cultura - Roma Yπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγύης (2011). ΨΥΧΑΡΓΩΣ Γ ( ) Σχέδιο αναθεώρησης του Προγράμματος ΨΥΧΑΡΓΩΣ, website: health/domes-kai-draseis-gia-thn-ygeia/programma-quot-psyxargws-quot/913-sxedio-prosdiaboyleysh-quot-psyxargws-g-quot ( ημερ.επίσκεψης ιστοσελίδας: 26/11/2012). Σικελιανού Δ. & Μαυρέας Β. (2009). Παράγοντες οργάνωσης του θεραπευτικού περιβάλλοντος ξενώνων αποκατάστασης χρόνιων ψυχικά ασθενών, Κοινωνική Εργασία, Τ. 96, σελ

19 Δομές νόσου Alzheimer και συγγενών διαταραχών Νατσιοπούλου Διονυσία, Κοινωνική Λειτουργός Οι άνοιες είναι παθήσεις με πολύχρονη διαδρομή, για τις οποίες η ιατρική φροντίδα εξαντλείται προς το παρόν στην συμπτωματική ανακούφιση και στην προσπάθεια επιβράδυνσης της παθολογικής διεργασίας. Στην Ελλάδα η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών με άνοια διαμένουν με την οικογένεια τους, με ή χωρίς έμμισθο φροντιστή. Το ψυχολογικό, πρακτικό και οικονομικό φορτίο των φροντιστών είναι βαρύ και πολύπλευρο. Από την άνοια πάσχει ολόκληρη η οικογένεια! Παγκοσμίως έχει αναγνωριστεί η περιορισμένη προσφορά του ιατροκεντρικού μοντέλου και έχει αναδειχθεί η ανάγκη ολιστικής προσέγγισης, με τη συμμετοχή επαγγελματιών υγείας από πολλές ειδικότητες στην αντιμετώπιση της άνοιας Στη χώρα μας το πλέγμα παροχής υπηρεσιών για τους ασθενείς με άνοια και τις οικογένειες τους ακόμα υπολείπεται των αναγκών. Ωστόσο, υπάρχει διαρκώς αυξανόμενη κινητικότητα και ανάπτυξη νέων δομών και υπηρεσιών. Είναι πια σαφές ότι οι ανάγκες αυτής της ομάδας ασθενών δεν μπορούν να καλυφθούν με την στενά ιατρική παρέμβαση και μόνον και ότι τελικά κοστίζει λιγότερο στο σύστημα η έγκαιρη και πολύπλευρη παρέμβαση στην άνοια σε κοινοτικό επίπεδο. 19

20 Τα τελευταία χρόνια, έχει σημειωθεί αύξηση τόσο στον αριθμό όσο και στον τύπο δομών εξειδικευμένων για ανοϊκούς ασθενείς. Τέτοιες δομές και υπηρεσίες είναι: Α) Τα Ειδικά Ιατρεία Μνήμης και Άνοιας που λειτουργούν στο πλαίσιο Νευρολογικών ή Ψυχιατρικών τμημάτων γενικών νοσοκομείων και λίγες Ψυχογηριατρικές Κλινικές σε Θεραπευτήρια Χρόνιων Παθήσεων. Τα Νευρολογικά Τμήματα των Γενικών Νοσοκομείων και τα Κέντρα Υγείας κάθε περιοχής προσφέρουν επίσης υπηρεσίες σε ανοϊκούς ασθενείς (διάγνωση, παρακολούθηση, συνταγογράφηση, ολιγοήμερη νοσηλεία). Ενδεικτικά παρατίθενται τα παρακάτω: Α ) Ψυχιατρική Κλινική Αιγινήτειο Νοσοκομείο, «Γ. Γεννηματάς» Γενικό Νοσοκομείο Αθήνας, 1ο Νοσοκομείο Ι.Κ.Α. Αθηνών «Πεντέλη», «Σισμανόγλειο» Γενικό Νοσοκομείο Αττικής, «Λαϊκό» Γενικό Νοσοκομείο Αθήνας, «Αττικόν» Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο, Κέντρο ψυχικής υγείας Πειραιά, «ΑΧΕΠΑ» Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, «Ιπποκράτειο» Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, 2ο Γενικό Νοσοκομείο ΙΚΑ - ΕΤΑΜ «Η Παναγία» Καλαμαριά, «Ιπποκράτειο» Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκη, «Παπαγεωργίου» Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Β) Οι Εταιρείες για τη Νόσο Alzheimer είναι μη κερδοσκοπικά σωματεία που ιδρύονται συνήθως από συγγενείς ανοϊκών ασθενών, γιατρούς, ψυχολόγους και λοιπούς επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με την Άνοια. Έχουν σκοπό να προωθήσουν την ενημέρωση, την κατανόηση και την υποστήριξη όλων όσων έχουν οποιαδήποτε σχέση με τη νόσο. Πραγματοποιούν ενημερωτικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις για τους φροντιστές, τους ασθενείς, αλλά και το ευρύτερο κοινό. Σκοπός των δραστηριοτήτων αυτών είναι η ενημέρωση της κοινότητας και η προαγωγή της ποιότητας ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους. Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων τους λειτουργούν Κέντρα Ημέρας για ανοϊκούς ασθενείς. Οι μονάδες αυτές παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη, κοινωνικοποίηση, νοητική ενδυνάμωση και επανεκπαίδευση των ανοϊκών ασθενών σε καθημερινές και κοινωνικές δραστηριότητες. Στα προγράμματά τους περιλαμβάνονται η ενεργητική απασχόληση των ασθενών, η συνεργασία με φορείς και υπηρεσίες, προκειμένου να διατηρηθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους για όσο το δυνατόν μακρότερο διάστημα. Ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω Εταιρείες και Σωματεία: 1. Ψυχογηριατρική εταιρεία «Ο Νέστωρ» Κυψέλη Τηλ , Γραμμή S.O.S Σωματείο Αλληλοβοήθειας Φροντιστών Ασθενών με Νόσο Alzheimer Γραμμή Βοήθειας Η Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών Παγκράτι. Τηλ Fax: Ινστιτούτο Έρευνας - Εκπαίδευσης Ανοϊκών Ασθενών Alzheimer Χανιά Κρήτη Τηλ Η Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών «Άγια Ελένη» Θεσσαλονίκη Τηλ: , 6. Ινστιτούτο Alzheimer «Η Αγία Σοφία» Βόλος, Τηλ Η Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών Χαλκίδας «Αγία Ειρήνη» Τηλ Η Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών «Αλληλεγγύη» Ν. Ηράκλειο Κρήτης Τηλ Η Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών «Άγιος Νικόλαος» Ν. Λασιθίου Κρήτης Τηλ Η Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών Πάτρα Τηλ Σωματείο Στήριξης ασθενών νόσου Αlzheimer- Συναφών Διαταραχών και Υπεριλήκων Ν.Πέλλας Τηλ Σωματείο Ιωαννίνων νόσου Alzheimer και συναφών διαταραχών «Ιπποκράτης» Τηλ περιδικό ευγηρία τεύχος 04

21 Iατρικές εργασίες περιδικό ευγηρία τεύχος 04 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΛΗΨΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Χ.ΛΗΞΟΥΡΙΩΤΗΣ1,Μ.ΜΠΑΤΣΙΑΚΟΥ2,Β.ΙΩΣΗΦΙΔΟΥ1,Ν.ΤΣΟΓΚΑΣ2, Ι.ΤΣΟΤΡΑΣ1,Κ.ΣΓΟΥΡΟΣ3,Μ.ΤΖΑΦΑΡΙΔΗΣ,Σ2.ΚΑΪΤΑΤΖΗ4,Β.ΣΤΟΥΜΠΟΣ5. Κ.Υ Θέρμου Αιτωλοακαρνανίας5,Κ.Υ Διστόμου1,Νοσοκομείο Δυτικής Αττικής2, ΕΑΝΠ ΜΕΤΑΞΑ -παθολόγος ΜΕΘ3, Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας Περιφερειακή ενότητα Βοιωτίας-κοινωνιολόγος4, Η αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής αντιμετώπισης χρονίων και οξέων παθήσεων, βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τη συμμόρφωση του ασθενούς στις οδηγίες του ιατρού του. Η πιστή τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής από τον ασθενή και η τακτική επανεξέταση από τον ειδικό ιατρό αποτελεί το κλειδί για τη βέλτιστη απόδοση. Ωστόσο από την εμπειρία των κλινικών ιατρών πολλές φορές αναφέρονται φαινόμενα αναποτελεσματικότητας στη θεραπεία, εξ αιτίας της μη συμμόρφωσης του ασθενούς στις ιατρικές οδηγίες, είτε λόγω κακής αντίληψης, είτε λόγω εξωγενούς παρέμβασης στη φαρμακευτική αγωγή αλλά και για οικονομικούς λόγους. Σε μελέτη που έγινε σε πληθυσμό ηλικιωμένων που ήταν χρήστες των υπηρεσιών ΚΑΠΗ Στερεάς Ελλάδας Αιτωλοακαρνανίας Φωκίδας και συμμετείχαν 280 άτομα, έγινε καταγραφή του βαθμού συμμόρφωσης στη λήψη φαρμακευτικής αγωγής. Διαπιστώθηκε πως το 80% των ασθενών, δηλαδή, οι περισσότεροι που έλαβαν μέρος στη μελέτη, λαμβάνει χρόνια αγωγή κατά τις υποδείξεις του θεράποντος ιατρού τους. Όμως, το 15% εξ αυτών λαμβάνει αγωγή μετά από την υπόδειξη του φαρμακοποιού ή και φίλων (!), ποσοστό αρκετά υψηλό, ενώ το υπόλοιπο 5% του πληθυσμού δε μας διευκρίνισαν. Το 72% με αναλογία 3/1 γυναίκες άνδρες, δήλωσε ότι λαμβάνει τακτικά την υποδεικνυόμενη αγωγή, το 16% λαμβάνει χωρίς απόλυτη τήρηση των οδηγιών και το 12% δεν απάντησε με σαφήνεια. Επίσης διαπιστώθηκε πως το 82% λαμβάνει υπόψιν του τη τιμή των σκευασμάτων αλλά όλοι εξ αυτών διάλεγαν το σκεύασμα που είχε υποδείξει ο θεράπων ιατρός. Από το υπόλοιπο 18% των ασθενών, το 16% φαίνεται ότι υπακούει στο τρόπο λήψης που υποδεικνύεται από τον ειδικό, ενώ το 21% δήλωσε ότι ακολουθεί δική του «μέθοδο» λήψης. Όπως λοιπόν φάνηκε στις αναλύσεις η αναλογία του πληθυσμού που συμμορφώνεται στις οδηγίες δεν είναι τόσο ικανοποιητική και τα πράγματα μεγιστοποιούνται αν αναγάγει κανείς τα νούμερα σε μεγαλύτερο πλήθος. Το συμπέρασμα είναι πως η καθοδήγηση ασθενών τρίτης ηλικίας δεν αποτελεί πάντα εύκολο έργο. Η συγκεκριμένη κατηγορία ασθενών παρουσιάζει ιδιαιτερότητες στη συμπεριφορά που προφανώς επιδεινώνονται σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Πολλές φορές ίσως και τα σκευάσματα τα ίδια να μην είναι και τόσο εύχρηστα (συσκευές εισπνεομένων φαρμάκων, εναιωρήματα) ώστε να κατανοήσει ο ασθενής τον τρόπο λήψης τους, με αποτέλεσμα να μην δει κάποιο απτό αποτέλεσμα και να απογοητευτεί,ή,ακόμη και να τα παρατήσει. Ο ρόλος του θεράποντα ιατρού είναι εξαιρετικά σημαντικός και είναι το κλειδί στη συμμόρφωση του ασθενούς, καθώς θα πρέπει να δείξει ζήλο και αστείρευτη υπομονή για να μπορέσει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του ασθενούς και περιβάλλοντός αυτού, καθώς και να συντονίσει τους οικείους επαγγελματίες υγείας με στόχο το καλύτερο αποτέλεσμα στη θεραπεία. Βιβλιογραφία: 1. Adherence to Medication, Lars Osterberg, M.D., and Terrence Blaschke, M.D. The New England journal of medicine Medication Compliance and Persistence: Terminology and Definitions Joyce A. Cramer, BS,1 Anuja Roy, MBA, MSc,2 Anita Burrell, MBA,3 Carol J. Fairchild, PhD,4 Mahesh J. Fuldeore, PhD, RPh, MBA,5 Daniel A. Ollendorf, MPH,6 Peter K. Wong, PhD, RPh, MS, MBA7, VA L U E I N H E A LT H Enhancing Prescription Medicine Adherence: A National Action Plan. National Council on Patient Information and Education. 4. Concordance, adherence and compliance in medicine taking, Report for the National Co-ordinating Centre for NHS Service Delivery and Organisation R & D (NCCSDO) December Διερεύνηση της συμμόρφωσης υπερτασικών ασθενών σε ένα νοσοκομείο της Αθήνας: Δ. Μαστρογιάννης, Ε. Γκεσούλη Βολτυράκη, Μ. Μαντζώρου, Μ. Νούλα, Χ. Μιχαλίτση 21

22 Iατρικές εργασίες περιδικό ευγηρία τεύχος 04 ΒΙΟΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΙΝΗΣΙΑΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΧΡΗΣΙΜΗ ΣΤΑ ΗΛΙΚΙΩΜΈΝΑ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΖΟΥΝ Κ. Δημουλάς, Θ. Παπαδημητρίου, Ευ. Δημουλάς, Σ. Κέλλα De Vries, R. De Vries, Κ. Δημούλας, Ε. Τόγια, Δ. Λιόβας, K. Βαϊνάς, Ν. Φαρμάκης. Ομάδα Εργασίας Βιοψυχοαναλυτικής Έρευνας, Λάρισα Η εργασία αυτή εκπονήθηκε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών του Ανθρώπου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, και έγινε με την εποπτεία του αναπληρωτή καθηγητή Νευροψυχολογίας κ. Αργυρίου Β. Καραπέτσα, με μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής την κα Μαρία Ζαφειροπούλου, επίκουρη καθηγήτρια Ψυχολογίας του ίδιου Τμήματος, και τον κ. Ιωάννη Νέστορος, καθηγητή Νευροφυσιολογίας στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η όλη εργασία εντασσόταν στις δραστηριότητες του Εργαστηρίου Νευροψυχολογίας του ό.π. Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η εργασία αυτή είχε περιπετειώδη ιστορία. Ξεκίνησε, τυπικά, στα μέσα του 92, αλλά έμελλε η διαδικασία της να ανασταλεί αρκετές φορές, για λόγους, πάντως, που, κατ ουσίαν, την ωφέλησαν. Έχοντας, ήδη, στο ενεργητικό μου ένα καλό σχετικά επιστημονικό background, με σπουδές στην Φιλοσοφία (Φιλοσοφικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής), στην Νομοπολιτική (Τμήμα Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικών Επιστημών της Νομικής Σχολής) και στην Θεολογία (Θεολογικό Τμήμα της Θεολογικής Σχολής), στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και έχοντας, ήδη, πάρει (πέραν των μαθημάτων Ψυχολογίας, στις τρεις, ό.π., Σχολές) την πρώτη, καλή, γεύση Ψυχολογίας, στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής - Ψυχολογίας, με κατεύθυνση, ασφαλώς, στην Ψυχολογία, μη αισθανόμενος, ακόμη, ψυχολόγος, χρειάστηκε να δώσω κατατακτήριες εξετάσεις στο Τμήμα Ψυχολογίας της - όπως αμέσως παραπάνω - Σχολής. Οι εδώ σπουδές μου (κατεύθυνση Κοινωνική - Κλινική, αν και πήρα πάρα πολλά μαθήματα Σχολικής - Εξελικτικής αλλά και Γνωστικής - Πειραματικής Ψυχολογίας, που, όμως, τελικά, σταμάτησα, όπως και τις κατατακτήριές μου εξετάσεις στην Ιατρική Σχολή για Ψυχιατρική, καταλήγοντας, με τις ψυχολογικές σπουδές μου, στην Ψυχοανάλυση, καθώς έβλεπα, πως ο καιρός, που έφευγε, απέβαινε σε βάρος των μεταπτυχιακών και διδακτορικών εργασιών μου) έβαιναν παράλληλα με την βιβλιογραφική ενημέρωσή μου, πάνω στο θέμα της διδακτορικής μου διατριβής. Όταν περάτωσα τις σπουδές μου αυτές, έπρεπε, παράλληλα με την βιβλιογραφική μου αυτή ενημέρωση, που, από την πρώτη στιγμή της ανάθεσης της εργασίας μου, υπήρξε συνεχής, να περατώσω τις μεταπτυχιακές μου σπουδές Κοινωνικής - Κλινικής Ψυχολογίας, στο ίδιο, ό.π., Τμήμα Ψυχολογίας. Παράλληλα με τις μεταπτυχιακές μου αυτές σπουδές, διενήργησα το καθαρά πειραματικό μέρος της διδακτορικής μου διατριβής, ενώ δεν σταμάτησα να ενημερώνομαι βιβλιογραφικά περί το θέμα. Ήδη, είχα περατώσει τις μεταπτυχιακές μου σπουδές, και είχε έρθει η ώρα για παρουσίαση αυτής της διδακτορικής μου διατριβής, Ψυχολόγος, πλέον, ήδη μεταπτυχιακά ειδικευμένος στην Κλινική Ψυχολογία, στο έδαφος της οποίας και εκπονήθηκε αυτή η διατριβή. Θέλω να ευχαριστήσω θερμά τους καθηγητές μου της Συμβουλευτικής Επιτροπής: Αργύριο Καραπέτσα, Επόπτη, και Ιωάννη Νέστορος και Μαρία Ζαφειροπούλου, μέλη, για την ανάθεση και όσους με βοήθησαν να φέρω σε πέρας την εργασία μου αυτή, για την όποια καθοδήγηση και την βοήθεια και την ενθάρρυνση, που μου παρέσχαν, στο δύσκολο έργο, που είχα να επιτελέσω, και, εξεχόντως, την οικογένειά μου, όχι, μόνο, για την πολυποίκιλη βοήθειά της στην περάτωση, αλλά - και κυρίως - για την υπομονή και την αγάπη, με την οποία περιέθαλψε το έργο μου τούτο. 22

23 Iατρικές εργασίες περιδικό ευγηρία τεύχος 04 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο άνθρωπος, θέλει δεν θέλει, επικοινωνεί. Αυτό φαίνεται να ναι (και, όντως, είναι) το ίδιο με το ζειν. Και, βέβαια, είναι αδύνατο, τουλάχιστον στο πλαίσια μιας τέτοιας εργασίας, να περιγραφεί, στην ολότητά της και στην εντέλειά της, η επικοινωνιακή αυτή όψη της ζωής. Αναγκαζόμαστε, λοιπόν, να περιοριστούμε στο ένα σκέλος της επικοινωνιακής σχέσης, στον πομπό των μηνυμάτων της και, ειδικότερα, όταν ο πομπός αυτός είναι παιδί. Αλλά, και πάλιν, το θέμα θα ήταν πολύ γενικό. Η επικοινωνία, από πλευράς πομπού, περιλαμβάνει πολλά πράγματα, ίσως περισσότερα απ ό,τι θα μπορούσε να υποθέσει κανείς: κινήσεις και στάσεις του σώματος, επαφή, βλέμμα, ομιλία, παράφερνα, ενδυμασία, απόσταση, χώρο, συνθήκες μέσα στις οποίες συμβαίνουν όλα αυτά, κ.λπ.. Είναι τόσοι και τέτοιοι οι παράγοντες, που θα πρεπε να δεί, να προσέξει και να υπολογίσει κανείς, σε μια σχέση, που, σίγουρα, δεν θα μπορούσε να πεί ότι ερμήνευσε σωστά τον πομπό, - τις πιο πολλές φορές, κάνουμε, σ αυτό, λάθος, κάποτε πέφτουμε ακόμα και στη σύγχυση. Το πρόσωπο - για να περιοριστούμε σ αυτό - αποτελεί πρωταρχική πηγή πληροφοριών, παίζοντας τον κεντρικότερο ρόλο στην επικοινωνιακή μας σχέση. Σε μια τέτοια σχέση, το πρόσωπο είναι ένας συνεχής πομπός μηνυμάτων, που αποτελούν ερέθισμα για την απάντηση των άλλων. Θα είναι, όμως, λάθος να ληφθεί το μήνυμα του προσώπου ξεκομμένα από την υπόλοιπη λειτουργικότητα και σημαντικότητα του σώματος και, πολύ περισσότερο, έξω από τις συνθήκες, μέσα στις οποίες συμβαίνει, κάθε φορά, αυτό που «λέει» το πρόσωπο. Για επιστημονικούς και ερευνητικούς, βέβαια, λόγους, ίσως να είναι δύσκολο να γίνει διαφορετικά, αλλά, σίγουρα, τα συμπεράσματά μας, από το πρόσωπο, θα πρέπει να τελούν υπό την επιφύλαξη, ότι όλα, όσα βλέπουμε στο πρόσωπο, τελούν μέσα σε ένα μεταβαλλόμενο συνθηκολογικό πλαίσιο. Η μελέτη του «τι» λέει ο άνθρωπος (στην περίπτωση της δικής μας εργασίας και έρευνας, το παιδί), με το πρόσωπό του, αλλά και με όλα τα άλλα, που, παραπάνω, έχουμε πεί, έχει ιστορία αιώνων. Αυτό μαρτυρά και την ανάγκη του ανθρώπου να γνωρίζει τα μηνύματα και τον πομπό τους, στις σχέσεις του. Ανέκαθεν, ο άνθρωπος αισθάνεται την ανάγκη να γνωρίζει τον απέναντί του. Προς τούτο, χρησιμοποίησε κάθε επιστήμη και, βέβαια, τη φιλοσοφία και κάθε τέχνη, για να βοηθηθεί, στο θέμα αυτό. Το βλέπουμε αυτό σ όλες τις εκφάνσεις και στις εκφράσεις του πολιτισμού μας. Στον αιώνα μας, που πέρασε, και, κυρίως, στις τελευταίες δεκαετίες του, έχουμε μια, γεωμετρικά αυξανόμενη, τρομακτική έκρηξη συλλογής τέτοιων πληροφοριών, για το πρόσωπο, ως πηγή πληροφοριών, και, βέβαια, μ αυτές, και μια πολύ μεγάλη συλλογή ερμηνειών, που έχουν δοθεί, γι αυτά. Από τις ερμηνείες αυτές, άλλες είναι λιγότερο και άλλες περισσότερο ικανοποιητικές. Γενικά, η ανάπτυξη, στον αιώνα μας αυτόν, κυρίως τις τελευταίες δεκαετίες, των επιστημών της συμπεριφοράς (πειραματικής ψυχολογίας, νευροφυσιολογίας, κλινικής και κοινωνικής ψυχολογίας, κοινωνιολογίας κ.λπ.) μας επέτρεψε να κατανοήσουμε, καλύτερα, το θέμα αυτό. Σήμερα, έχουμε, ασφαλώς, προχωρήσει, πολύ, στο θέμα αυτό. Σήμερα, γνωρίζουμε πάρα πολλά πράγματα, ίσως περισσότερα (πολύ περισσότερα) απ όσα μπορούμε να ερμηνεύσουμε ικανοποιητικά, για το πρόσωπο, ως πηγή πληροφοριών. Βεβαιότατα, παρά την τρομακτική αυτή έκρηξη γνώσεων και ερμηνειών, που, σήμερα, έχουμε, για το πρόσωπο, ως πομπό μηνυμάτων, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε τις γνώσεις μας αυτές, και, κυρίως, τις ερμηνείες, που δώσαμε, τελεσίδικες. Καθημερινά, μας έρχονται καινούργιες γνώσεις, στο φως, και καινούργιες ερμηνείες προτείνονται. Είναι φυσικό, η επιστήμη προχωρά, στο διηνεκές. 23

24 Iατρικές εργασίες περιδικό ευγηρία τεύχος 04 Περιοριστήκαμε, αναγκαστικά, στο συγκινησιακό μέρος του πληροφοριακού χαρακτήρα του προσώπου του παιδιού. Είναι ένα θέμα, που, βέβαια, έχει μελετηθεί στο εξωτερικό, αλλά, πάντως, όχι με τον συστηματικό τρόπο, που εμείς, στην εργασία αυτή, επιλέξαμε, και, βέβαια, χωρίς να διατυπωθούν συμπεράσματα, που μπορούν, με βεβαιότητα, να θεωρηθούν τελεσίδικα. Και, μόνον, γι αυτό το τελευταίο, καθώς υπάρχει ευρύ, ακόμα, το πεδίο, για τέτοιες έρευνες, θα άξιζε να ασχοληθεί κανείς, για μια, ακόμη, φορά, με το θέμα, εξετάζοντας τις προηγούμενες έρευνες και επιβεβαιώνοντας ή όχι, όπου χρειάζεται, τα πορίσματά τους. Στην χώρα μας, αυτό γίνεται για πρώτη φορά. Πρώτοι εμείς αναλάβαμε να ερευνήσουμε το θέμα σε ελληνικό παιδικό πληθυσμό και, βέβαια, με μεθοδολογία, που, έτσι κι αλλιώς, δεν χρησιμοποιήθηκε, ούτε στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, εμείς θα μελετήσουμε την διαδικασία (αυτό σημαίνει: νευροψυχολογικά) της εκφρασιοποίησης και της βίαιας (επιβαλλόμενης και όχι επειδή σταμάτησε το ερέθισμα, που προκάλεσε την συγκίνηση) αποεκφρασιοποίησης του συναισθήματος, στο πρόσωπο του παιδιού. Η δεύτερη λειτουργία θα ρίξει, ασφαλώς, περισσότερο φως στην πρώτη. Σκοπός της εργασίας μας είναι να συμβάλουμε στην βαθύτερη και καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας της εκφρασιοποίησης, με εργαλεία την αποεκφρασιοποίηση των συγκινήσεων του προσώπου, όχι, απλά, ως φαινόμενο, αλλά σε βάθος, δηλαδή στην σύνδεσή του με το συναίσθημα, που το προκαλεί, δηλαδή ως διαδικασία (ως λειτουργία), που σημαίνει αυτό νευροψυχολογική εκτίμηση της λειτουργίας αυτής. Και, βεβαίως, σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε πίνακες αναφοράς όλων των επόμενων επίδοξων ερευνητών του θέματος, με όποια μεθοδολογία αυτοί επιλέξουν. Η δομή της εργασίας μας θα είναι η εξής: Στο γενικό μέρος, αφού αναπτυχθεί, εν τάχει, ο επικοινωνιακός χαρακτήρας του ατόμου, στον χώρο του, θα περάσουμε στο πρόσωπο, ως πηγή πληροφοριών, για να εστιαστούμε στις εκφράσεις του και, πιο ειδικά, στο συγκινησιακό μέρος του, ρίχνοντας, βέβαια, το βάρος στην νευροψυχολογία του θέματος, όλα, πάντα, κατά την βιβλιογραφία, που συλλέγεται, μέχρι και την ώρα αυτή. Στο ειδικό μέρος, θα προχωρήσουμε στο καθαυτό πειραματικό έργο μας, που θα κλείσει με την επεξεργασία των αποτελεσμάτων μας, τα συμπεράσματα και την συζήτηση του όλου θέματος. Θέλουμε να πιστεύουμε, ότι, με την εργασία αυτή, συμβάλλουμε στην βαθύτερη και καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας της εκφρασιοποίησης και δίνουμε την πρώτη εικόνα της αποεκφρασιοποίησης, ανοίγοντας τον δρόμο, για καλύτερη και βαθύτερη μελέτη, του θέματος αυτού. Καθώς η εργασία μας δεν έχει, τελικά, μόνον θεωρητικό, αλλά και πρακτικό, χαρακτήρα (εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων και χρήση, στην επικοινωνία των παιδιών με το περιβάλλον τους, με ό,τι καλό αυτό συνεπάγεται), θεωρούμε ότι η εργασία μας άξιζε και έπρεπε (και καλώς έγινε) να συμβεί, προς όφελος, τουλάχιστον, του παιδιού. Δεν θα διαλευκανθούν μόνον προβληματικά στοιχεία προηγούμενων ερευνών, αλλά και θα καλλιεργήσουμε το έδαφος, για περαιτέρω έρευνα του θέματος, για την οποία είμαστε σίγουροι ότι θα προκύψει. 24

25 Iατρικές εργασίες περιδικό ευγηρία τεύχος 04 ΕΡΕΥΝΑ Έλαβαν μέρος 24 αγόρια και 24 κορίτσια, ηλικίας -6+, -9+, Χρησιμοποιήθηκε πίνακας μουσικών επιδράσεων και δημιουργίας συναισθημάτων, ειδικά για Λύπη και Χαρά. Χρησιμοποιήθηκαν, για στατιστική ανάλυση, των δεδομένων μας τα Wilcoxon και Whitney Mann tests. Βέβαια, τα ωφέλιμα στοιχεία ήσαν μόνο στην Αηδία, στην Λύπη και στην Ευτυχία. Τα περισσότερα αποτελέσματα ήσαν στατιστικώς σημαντικά. Βέβαια, και όπου αυτά δεν ήσαν τέτοια, πολύ ωφέλιμες μας στάθηκαν διάφορες συγκρίσεις μεταξύ παραγόντων και καταστάσεων. Με την ανάγνωση των πινάκων μπορέσαμε να δούμε ότι και αυτά είχαν την αξία τους. Τα αποτελέσματα δείχνουν τα εξής: Το συναίσθημα, στα παιδιά, εκφράζεται πολύ λιγότερο απ ό,τι βιώνεται. Την καλύτερη επίδοση την έχουν τα εννιάχρονα παιδιά, έναντι των εξάχρονων, χωρίς να υπολείπονται και τα εντεκάχρονα έναντι των εξάχρονων, ενώ, μεταξύ εννιάχρονων και εντεκάχρονων παιδιών, δεν υπάρχει διαφορά. Την νευροψυχολογική εκφραστική ωρίμανση (στην βίωση του συναισθήματος, δεν υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές) φαίνεται να αναχαιτίζουν ψυχοκοινωνικοί λόγοι, στα μεγαλύτερα παιδιά, κυρίως στα αγόρια. Τα αποτελέσματα αυτά φαίνονται και στην μεταβλητότητα του συναισθήματος βίωσης και έκφρασης, που είναι καλύτερη στα εννιάχρονα, αλλά και στα εντεκάχρονα παιδιά, χωρίς διαφορά μεταξύ τους, κυρίως στα κορίτσια, περισσότερο στα θετικά συναισθήματα, έναντι των εξάχρονων παιδιών. Το εκφραστικό αποτέλεσμα είναι συνδυασμός νευροψυχολογικής ωρίμανσης (ηλικία) και ψυχοκοινωνικών λόγων (φύλο), στην γενική εκφραστική ικανότητα, στο πλαίσιο της οποίας διαφορίζονται, με τον καιρό, τα συναισθήματα. In a sample of 144 children (6, 9, and 11 years old, 24 boys and 24 girls in each team), the effort of the children to express the emotion, which was provoked by the audition of corresponding pieces of music, and the blocking of it, by factitious admission of disgusting intellectual picture, during the audition, were video-recorded. The grading feelings and judging expression in a 7-grade scale demonstrated: plasticity of the face, not yet developed in 6 years old children, produces the best effects, reduced in 11 years old children, because of increase of expressivity in this age (sociopsychological reasons). To be exact: Elaboration of data of the children s experience and judgment of their expression, show us that inserted, at least the intense, negative thoughts are certainly able to block the evolution of already started (mainly positive) emotions as an experience of the person and as an expression on their face, mainly in children 9 years old (mainly, sadness: girls, happiness: boys). In 6 years old children, the decreased expression (relatively to experience) in due to non jet maturation of relative neurons of the face. In 9 years old children, the plasticity of the face produces the best (expression in connection with experience) effects. In 9 years old children, decreasing of the expression is due to inhibition of it because of increase of the expression in this age (psychosocial reasons). Τhis research confirms results of our previous researches in samples of a. 30, b. 48 (24 boys / girls) children. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κωνσταντίνος Β. Δημουλάς (1998). Κλινική Νευροψυχολογία της συγκινησιακής έκφρασης του προσώπου του παιδιού. Λάρισα Πάτρα Βόλος. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Γλυκερία Βουλάγκα, Ευανθία Πατελοδήμου, Ελένη Ιωσηφίδου, Λάμπρο Ταμπακά, Βασιλική Νημά, Άννα Μηταλλούλη, Θωμά Καρανίκα, Παναγιώτη Παπασπύρου, Σουλτάνα Χουβαρδά, Παρασκευή Μελαχροινού, Αντώνη Φραγκούλη, Αγγελική Αδρακτά, Βασιλική Τουρναβίτη. 25

26

ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΕΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ. Ευγενία Β. Γκιντώνη Ψυχολόγος, MSc Επιστημονική Συνεργάτης Ψ.Ν.Τ ΚΕΔΔΥ Αρκαδίας

ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΕΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ. Ευγενία Β. Γκιντώνη Ψυχολόγος, MSc Επιστημονική Συνεργάτης Ψ.Ν.Τ ΚΕΔΔΥ Αρκαδίας ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΕΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ Ευγενία Β. Γκιντώνη Ψυχολόγος, MSc Επιστημονική Συνεργάτης Ψ.Ν.Τ ΚΕΔΔΥ Αρκαδίας ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ Εντάσσεται στο Μέτρο 2.3 «Ενέργειες Πρόληψης Ενίσχυσης της Κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ ΛΕΜΦΩΜΑ;

ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ ΛΕΜΦΩΜΑ; ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ ΛΕΜΦΩΜΑ; Με την επιστημονική συνεργασία της Αιματολογικής Μονάδας, Γ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Με

Διαβάστε περισσότερα

Ποια είναι τα είδη της κατάθλιψης;

Ποια είναι τα είδη της κατάθλιψης; Ολοι κάποιες φορές νιώθουμε μελαγχολία ή θλίψη, αλλά αυτά τα συναισθήματα συνήθως περνούν μετά από λίγες μέρες. Όταν ένα άτομο έχει κατάθλιψη, η διαταραχή αυτή επηρεάζει την καθημερινή του ζωή, τη φυσιολογική

Διαβάστε περισσότερα

Πως μπορώ να υποστηρίξω τον άνθρωπό μου. να αντιμετωπίσει το λέμφωμα;

Πως μπορώ να υποστηρίξω τον άνθρωπό μου. να αντιμετωπίσει το λέμφωμα; Πως μπορώ να υποστηρίξω τον άνθρωπό μου να αντιμετωπίσει το λέμφωμα; Το λέμφωμα είναι δυνητικά ιάσιμη νόσος Με την επιστημονική συνεργασία του Αιματολογικού Τμήματος, Γ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής,

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Δανιηλίδου Νικολίνα, Ψυχολόγος, MSc στην Ψυχολογία της Υγείας

Γράφει: Δανιηλίδου Νικολίνα, Ψυχολόγος, MSc στην Ψυχολογία της Υγείας Γράφει: Δανιηλίδου Νικολίνα, Ψυχολόγος, MSc στην Ψυχολογία της Υγείας Η ιατρική ορίζει ως χρόνια ασθένεια την ασθένεια που είναι μακρόχρονη ή με συχνά επεισόδια. Παλαιότερα, η διάγνωση μιας σημαντικής

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια 5 ο Συμπόσιο Νοσηλευτικής Ογκολογίας "Οι Ψυχολογικές Επιπτώσεις στον Ογκολογικό Ασθενή και ο Πολυδιάστατος Ρόλος της Συμβουλευτικής στην Αντιμετώπισής τους" Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική

Διαβάστε περισσότερα

"Η Ενίσχυση της Κοινωνικής Λειτουργικότητας του Χρόνιου Ασθενή και της Οικογένειάς του μέσα από την Κατ Οίκον Φροντίδα"

Η Ενίσχυση της Κοινωνικής Λειτουργικότητας του Χρόνιου Ασθενή και της Οικογένειάς του μέσα από την Κατ Οίκον Φροντίδα "Η Ενίσχυση της Κοινωνικής Λειτουργικότητας του Χρόνιου Ασθενή και της Οικογένειάς του μέσα από την Κατ Οίκον Φροντίδα" Σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Ιατρικό Σύλλογο και το Σύνδεσμο Νοσηλευτών η κατ οίκον

Διαβάστε περισσότερα

«Μαζί για την γυναίκα» Κακοποίηση: Ισότητα και Ενεργή Κοινωνία

«Μαζί για την γυναίκα» Κακοποίηση: Ισότητα και Ενεργή Κοινωνία «Μαζί για την γυναίκα» Κακοποίηση: Ισότητα και Ενεργή Κοινωνία 1 Ο NEWSLETTER ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2015 Ο Σύνδεσμος Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου & Νομού Ηρακλείου ξεκινά μια σειρά ενημερώσεων της κοινής γνώμης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΚΚΑ. Nευρολόγος-Ψυχίατρος, Πρόεδρος της Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών ALZHEIMER

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΚΚΑ. Nευρολόγος-Ψυχίατρος, Πρόεδρος της Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών ALZHEIMER ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΚΚΑ Nευρολόγος-Ψυχίατρος, Πρόεδρος της Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών ALZHEIMER ΤΟ ΦΟΡΤΙΟ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ ΤΟ ΦΟΡΤΙΟ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Οι γνώμες είναι πολλές

Οι γνώμες είναι πολλές Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ «Ο ΝΕΣΤΩΡ» ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ALZHEIMER

ΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ «Ο ΝΕΣΤΩΡ» ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ALZHEIMER ΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ «Ο ΝΕΣΤΩΡ» ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ALZHEIMER Σκοπός Κέντρου Alzheimer Έναρξη λειτουργίας: Απρίλιος 2005 Σκοπός του Κέντρου είναι: η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας η θεραπεία (φαρμακευτικές

Διαβάστε περισσότερα

Σχιζοφρένεια. Τι Είναι η Σχιζοφρένεια; Από Τι Προκαλείται η Σχιζοφρένεια; Ποια Είναι Τα Συμπτώματα Της Σχιζοφρένειας;

Σχιζοφρένεια. Τι Είναι η Σχιζοφρένεια; Από Τι Προκαλείται η Σχιζοφρένεια; Ποια Είναι Τα Συμπτώματα Της Σχιζοφρένειας; Σχιζοφρένεια Τι Είναι η Σχιζοφρένεια; Η σχιζοφρένεια, μια πνευματική ασθένεια που προκαλεί διαταραχή στον τρόπο που σκέφτεται το άτομο, επηρεάζει περίπου το 1% του πληθυσμού. Συνήθως ξεκινά από τα τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

Μάθετε στο παιδί σας τον Κανόνα των Εσωρούχων.

Μάθετε στο παιδί σας τον Κανόνα των Εσωρούχων. 1. Μάθετε στο παιδί σας τον Κανόνα των Εσωρούχων. Υπολογίζεται ότι περίπου ένα στα πέντε παιδιά πέφτει θύμα σεξουαλικής βίας, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής κακοποίησης. Μπορείτε να βοηθήσετε να μη

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ Οι άνθρωποι κάνουμε πολύ συχνά ένα μεγάλο και βασικό λάθος, νομίζουμε ότι αυτό που λέμε σε κάποιον άλλον, αυτός το εκλαμβάνει όπως εμείς το εννοούσαμε. Νομίζουμε δηλαδή ότι ο «δέκτης» του μηνύματος το

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε.

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε. Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα ανεξάρτητα από την ηλικία, το χρώμα ή το φύλο. Είναι μια χρόνια νόσος που όταν δεν είναι σωστά ρυθμισμένη μπορεί να δημιουργήσει απειλητικές για τη

Διαβάστε περισσότερα

«Ενημερωθείτε για την Υγεία σας, Ζήστε καλύτερα! Άνοια Νευροπαθητικός Πόνος λόγω Σακχαρώδη Διαβήτη Σεξουαλική Ζωή στην Τρίτη Ηλικία - Ακράτεια»

«Ενημερωθείτε για την Υγεία σας, Ζήστε καλύτερα! Άνοια Νευροπαθητικός Πόνος λόγω Σακχαρώδη Διαβήτη Σεξουαλική Ζωή στην Τρίτη Ηλικία - Ακράτεια» Το Εθνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών Πόλεων Προαγωγής Υγείας και οι Δήμος Νεάπολης-Συκεών, στα πλαίσια της συνεργασίας τους για την έγκυρη ενημέρωση των πολιτών σε θέματα Υγείας και Πρόληψης, διοργάνωσαν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ ΨΥΧΙΚΟΥ Διεύθυνση Κοινωνικής Προστασίας Αθλητισμού Πολιτισμού και Παιδείας

ΔΗΜΟΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ ΨΥΧΙΚΟΥ Διεύθυνση Κοινωνικής Προστασίας Αθλητισμού Πολιτισμού και Παιδείας Διεύθυνση Κοινωνικής Προστασίας Αθλητισμού Πολιτισμού και Παιδείας Συμβουλευτικός Σταθμός για το νόσο Αλτσχάιμερ και συναφείς διαταραχές «ΈΝΑ ΒΗΜΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΛΙΤΗ» Στάθης Ρεστεμης Κοινωνικός Λειτουργός

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ Δρ. Νίκη Παπαγεωργίου Αν. Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας Α.Π.Θ. ΟΙ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Τα προβλήματα υγείας ενός

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Θεοδωράκης (2010). ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ

Γιάννης Θεοδωράκης (2010). ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ Γιάννης Θεοδωράκης (2010). ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ Πολύ συχνά, τα άτομα, παρατηρώντας τους άλλους, εντοπίζουν υπερβολές και ακρότητες στις συμπεριφορές τους. Παρατηρούν υπερβολές στους χώρους της εργασίας.

Διαβάστε περισσότερα

Αρετή Ευθυμίου. Υπεύθυνη Κέντρων Ημέρας Εταιρεία Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών

Αρετή Ευθυμίου. Υπεύθυνη Κέντρων Ημέρας Εταιρεία Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών Αρετή Ευθυμίου Υπεύθυνη Κέντρων Ημέρας Εταιρεία Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών Ποιος είναι ο Φροντιστής Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει το δίκτυο EUROCARERS (www.eurocarers.org), φροντιστής

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΥΤΡΡΤΘΜΑ ΕΜΙΝΑΡΙΑ/ΕΡΓΑΣΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΓΓΕΝΕΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΘΑΛΠΟΝΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΑΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ

ΣΑΥΤΡΡΤΘΜΑ ΕΜΙΝΑΡΙΑ/ΕΡΓΑΣΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΓΓΕΝΕΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΘΑΛΠΟΝΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΑΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ ΣΑΥΤΡΡΤΘΜΑ ΕΜΙΝΑΡΙΑ/ΕΡΓΑΣΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΓΓΕΝΕΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΘΑΛΠΟΝΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΑΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ Το Πανελλήνιο Ινστιστούτο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων (P.I.N.Dis) σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Νόσου

Διαβάστε περισσότερα

Άνοια. Είναι η ασθένεια όχι ο άνθρωπος ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ. ( Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας / Διεθνής Ένωση Alzheimer & Συναφών Διαταραχών)

Άνοια. Είναι η ασθένεια όχι ο άνθρωπος ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ. ( Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας / Διεθνής Ένωση Alzheimer & Συναφών Διαταραχών) Άνοια Είναι η ασθένεια όχι ο άνθρωπος ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ( Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας / Διεθνής Ένωση Alzheimer & Συναφών Διαταραχών) Μυρτιά Α.Ε. (Ομάδα Ιατρικής & Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης)

Διαβάστε περισσότερα

Ακούει την καρδιά σας!

Ακούει την καρδιά σας! Ακούει την καρδιά σας! Καρδιοαναπνευστική αποκατάσταση ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΛΙΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ Όταν η καρδιά φέρνει τα πάνω κάτω Ένα οξύ καρδιολογικό πρόβλημα ή ένα χειρουργείο

Διαβάστε περισσότερα

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς A...Τα αισθήματα και η ενεργεία που δημιουργήθηκαν μέσα μου ήταν μοναδικά. Μέσα στο γαλάζιο αυτό αυγό, ένιωσα άτρωτος, γεμάτος χαρά και αυτοπεποίθηση.

Διαβάστε περισσότερα

Εργάζομαι αισθάνομαι... πετυχαίνω!!!!!

Εργάζομαι αισθάνομαι... πετυχαίνω!!!!! Εργάζομαι αισθάνομαι... πετυχαίνω!!!!! Η παραδοχή ενός πρώην νοσηλευτή της ΜΤΝ Κλεισαρχάκη Σοφία Κοινωνική Λειτουργός Εργάζομαι. Ως επαγγελματίας και είμαι Ηθικά ευαίσθητος στην ευπάθεια του ασθενούς Βιώνω

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ Τερψιχόρη Γκιόκα Μέλος ΠΟΔ Αττικής Η «Συμβουλευτική Ψυχολογία» είναι ο εφαρμοσμένος κλάδος της Ψυχολογίας, ο οποίος διευκολύνει την δια βίου προσωπική

Διαβάστε περισσότερα

Όλοι καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε διάφορα συναισθήματα και διαθέσεις. Ορισμένες φορές νιώθουμε ευτυχισμένοι και ενθουσιασμένοι.

Όλοι καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε διάφορα συναισθήματα και διαθέσεις. Ορισμένες φορές νιώθουμε ευτυχισμένοι και ενθουσιασμένοι. Μελαγχολία Το φυλλάδιο θα σου φανεί χρήσιμο στην περίπτωση που νιώθεις θλίψη ή μελαγχολία. Θα σε βοηθήσει να καταλάβεις αν έχεις συμπτώματα κατάθλιψης και πώς μπορείς να βοηθήσεις τον εαυτό σου ή κάποιον

Διαβάστε περισσότερα

1. Άδειας Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Ψυχολόγου.

1. Άδειας Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Ψυχολόγου. Η σοφία, η κατανόηση, η συμπόνια, και η ολοκληρωμένη προσωπικότητα είναι σίγουρα σημαντικές παράμετροι και χαρακτηριστικά που θα ήθελες να έχει ο ψυχοθεραπευτής σου, αλλά δεν είναι επαρκή κριτήρια στα

Διαβάστε περισσότερα

Άνοια στην Τρίτη ηλικία:

Άνοια στην Τρίτη ηλικία: Άνοια στην Τρίτη ηλικία: οι επιπτώσεις της νόσουστηνκαθημερινότητα της οικογένειας και οι τρόποι παρέμβασης για μια λειτουργική επικοινωνία Γκαρίπη Χριστιάνα / Κλινική ψυχολόγος Τι είναι άνοια; Μία ετερογενής

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Alzheimer 2017

Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Alzheimer 2017 Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Alzheimer 2017 Υλικό της ADI (μετάφραση-επιμέλεια: Πανελλήνια Ομοσπονδία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών) Σχετικά με την άνοια Ο όρος άνοια είναι μια συλλογική έννοια για

Διαβάστε περισσότερα

H νόσος Αλτσχάιμερ. Για να τη θεραπεύσουμε, δεν υπάρχει φάρμακο. Μόνο πολλή αγάπη... Κοινωνική Οργάνωση

H νόσος Αλτσχάιμερ. Για να τη θεραπεύσουμε, δεν υπάρχει φάρμακο. Μόνο πολλή αγάπη... Κοινωνική Οργάνωση H νόσος Αλτσχάιμερ Για να τη θεραπεύσουμε, δεν υπάρχει φάρμακο. Μόνο πολλή αγάπη... Κοινωνική Οργάνωση Τι είναι η νόσος του Αλτσχάιμερ; Η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι μια εκφυλιστική νόσος, η οποία αργά

Διαβάστε περισσότερα

Παιδική και Νεανική Πρόνοια

Παιδική και Νεανική Πρόνοια M3 A13 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ, ΔΙΚΤΥΩΣΗ κι ΑΛΛΗΛΕΝΔΕΤΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Παιδική και Νεανική Πρόνοια Υπηρεσίες και Μέτρα (ΕΛΛΑΔΑ) επιλεξιμότητας (1) Νομοθετικές Απαιτήσεις (1) Νόμος υπ αρθ.2716 (ΦΕΚ 96/Α/17-5-1999) για

Διαβάστε περισσότερα

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Πιθανότατα αισθάνεστε πολύ αναστατωµένοι αφού λάβατε µια διάγνωση καρκίνου. Συνήθως είναι δύσκολο να αποδεχθείτε τη διάγνωση αµέσως και αυτό είναι

Διαβάστε περισσότερα

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Θετική Ψυχολογία Καρακασίδου Ειρήνη, MSc Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Εισαγωγή Θετική-Αρνητική Ψυχολογία Στόχοι της Ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές συμπεριφοράς στην Άνοια

Διαταραχές συμπεριφοράς στην Άνοια Διαταραχές συμπεριφοράς στην Άνοια Κώστας Νικολάου ψυχίατρος Παρουσίαση βασισμένη στο: BPSD Educational Pack, International Psychogeriatric Association (IPA) 2002 Τα Συμπεριφορικά και Ψυχολογικά συμπτώματα

Διαβάστε περισσότερα

Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος που αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Δεν είναι λοιμώδη και μεταδοτική, αλλά

Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος που αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Δεν είναι λοιμώδη και μεταδοτική, αλλά Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος που αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Δεν είναι λοιμώδη και μεταδοτική, αλλά είναι η πιο κοινή αιτία άνοιας μια κατάσταση που επηρεάζει

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος του νοσηλευτή στην ψυχολογική προσέγγιση του διαβητικού ασθενή

Ο ρόλος του νοσηλευτή στην ψυχολογική προσέγγιση του διαβητικού ασθενή Ο ρόλος του νοσηλευτή στην ψυχολογική προσέγγιση του διαβητικού ασθενή Κωνσταντίνος Τούφας, Νοσηλευτής, Msc Προϊστάμενος ΜΗΝ ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ Εργαστηριακός Συνεργάτης ΑΤΕΙΘ Νοσηλευτικής Συντονιστής Εργαστηρίου

Διαβάστε περισσότερα

Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα. Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου

Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα. Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου Η συχνή επιθετική συμπεριφορά ενός παιδιού εναντίον ενηλίκων και συνομηλίκων, μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Ενδοσχολική βία (bullying)

Ενδοσχολική βία (bullying) Ενδοσχολική βία (bullying) Τι είναι σχολικός εκφοβισμός Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που αυτό που τον ξεχωρίζει από το πείραγμα και τον τσακωμό, είναι η ένταση του, η διάρκεια του,

Διαβάστε περισσότερα

Συμπτώματα συνεξάρτησης

Συμπτώματα συνεξάρτησης Συμπτώματα συνεξάρτησης Οι συνεξαρτητικές συμπεριφορές είναι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Το συνεξαρτητικό άτομο προσπαθεί να βοηθήσει τους άλλους καταστρέφοντας τον εαυτό του. Τέτοιου είδους συμπεριφορές

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΥΑΛΩΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΑ «ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑμεΑ ΣΕ ΧΩΡΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ»

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΥΑΛΩΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΑ «ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑμεΑ ΣΕ ΧΩΡΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ» «ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑμεΑ ΣΕ ΧΩΡΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ» ΕΥΑΛΩΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΑΜΕΑ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗ- ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ q ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΙΔΙΟΥ q ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΑμεΑ q ΝΟΣΗΡΗ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση κρίσεων: Ψυχοκοινωνικές. Γεωργία Κιζιρίδου, Εξελικτική Σχολική Ψυχολόγος, MSc, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων georgiakiz@yahoo.

Διαχείριση κρίσεων: Ψυχοκοινωνικές. Γεωργία Κιζιρίδου, Εξελικτική Σχολική Ψυχολόγος, MSc, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων georgiakiz@yahoo. Διαχείριση κρίσεων: Ψυχοκοινωνικές Γεωργία Κιζιρίδου, Εξελικτική Σχολική Ψυχολόγος, MSc, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων georgiakiz@yahoo.gr Διαχείριση κρίσεων: Ψυχο-κοινωνικές «Ακόμα και οι χώρες που είναι εξοπλισμένες

Διαβάστε περισσότερα

«Tα 14 Πράγματα που Κάνουν οι Καταπληκτικοί Γονείς», από την ψυχολόγο-συγγραφέα Dr. Λίζα Βάρβογλη!

«Tα 14 Πράγματα που Κάνουν οι Καταπληκτικοί Γονείς», από την ψυχολόγο-συγγραφέα Dr. Λίζα Βάρβογλη! «Tα 14 Πράγματα που Κάνουν οι Καταπληκτικοί Γονείς», από την ψυχολόγο-συγγραφέα Dr. Λίζα Βάρβογλη! Οι καταπληκτικοί γονείς κάνουν καταπληκτικά πράγματα! Και δεν εννοώ περίπλοκα, δύσκολα, ή κάτι τέτοιο,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΑΥΚΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ 1 ο Μάθημα Προγραμματισμένα μαθήματα 2/10, 9/10, 16/10, 23/10, 30/10, 6/11, 13/11, 20/11, 27/11, 4/12, 11/12,

Διαβάστε περισσότερα

Σχολικό πλαίσιο Οικογένεια με αυτιστικό παιδί Δώρα Παπαγεωργίου Κλινική Ψυχολόγος

Σχολικό πλαίσιο Οικογένεια με αυτιστικό παιδί Δώρα Παπαγεωργίου Κλινική Ψυχολόγος Σχολικό πλαίσιο Οικογένεια με αυτιστικό παιδί Δώρα Παπαγεωργίου Κλινική Ψυχολόγος Η απώλεια του «ονειρεμένου παιδιού» Οι γονείς βιώνουν μιαν απώλεια. Βιώνουν την απώλεια του παιδιού που έκτισαν μέσα στο

Διαβάστε περισσότερα

Εταιρεία Alzheimer Αθηνών. 15 χρόνια δράσης» Παρασκευή Σακκά. Νευρολόγος Ψυχίατρος. Εθνικό Παρατηρητήριο για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer

Εταιρεία Alzheimer Αθηνών. 15 χρόνια δράσης» Παρασκευή Σακκά. Νευρολόγος Ψυχίατρος. Εθνικό Παρατηρητήριο για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer «Εταιρεία Alzheimer Αθηνών 15 χρόνια δράσης» Παρασκευή Σακκά Νευρολόγος Ψυχίατρος Εταιρεία Alzheimer Αθηνών Εθνικό Παρατηρητήριο για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer Η άνοια στην Ελλάδα σήμερα 200.000

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή ατοµικής περίπτωσης µεσήλικης γυναίκας µε Aποφευκτική ιαταραχή Προσωπικότητας και Αγοραφοβία 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας 14 17 Μαϊου 2009, Βόλος, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Χ. Βαρβέρη-Γ.

Διαβάστε περισσότερα

Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου

Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου Πανταζής Α. Ιορδανίδης Διδάκτωρ Ψυχιατρικής Α.Π.Θ Καθηγητής Ψυχολογίας & Διατροφής, ΑΤΕΙ Ιορδανίδης,, 10/3/11 1 ρ.πανταζής Ιορδανίδης, 10/3/11 2

Διαβάστε περισσότερα

Η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών είναι από τα σημαντικότερα κοινωνικά προβλήματα.

Η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών είναι από τα σημαντικότερα κοινωνικά προβλήματα. Η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών είναι από τα σημαντικότερα κοινωνικά προβλήματα. Το ΚΕΣΑΝ - Κέντρο Πρόληψη Ηρακλείου, σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ, λειτουργεί με σκοπό την πρόληψη της χρήσης ψυχοδραστικών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΤΟ 46 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ.

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΤΟ 46 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. 22-3-2011 ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΤΟ 46 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. 1. Εισαγωγή 2. Η Πρώτη Συνάντηση της Ομάδας Μαθητών. 3. Η Δεύτερη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας 29.05.2015 Ερωτήματα που μας απασχολούν Τι κάνουμε όταν αμφιβάλλουμε για το αν θα τα καταφέρουμε να κρατήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των ψυχοκοινωνικών παραμέτρων στην έκβαση της ΡΑ: Προοπτική μελέτη παρέμβασης. Δημητράκη Γεωργία. Υπ. Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας της Υγείας

Ο ρόλος των ψυχοκοινωνικών παραμέτρων στην έκβαση της ΡΑ: Προοπτική μελέτη παρέμβασης. Δημητράκη Γεωργία. Υπ. Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας της Υγείας Ο ρόλος των ψυχοκοινωνικών παραμέτρων στην έκβαση της ΡΑ: Προοπτική μελέτη παρέμβασης Δημητράκη Γεωργία Ψυχολόγος Υγείας MSc Υπ. Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας της Υγείας Δομή παρουσίασης... Συννοσηρότητα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο. Πώς να ζήσετε 150 χρόνια µε Υγεία

Εισαγωγή. Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο. Πώς να ζήσετε 150 χρόνια µε Υγεία Εισαγωγή «Όποιος έχει υγεία, έχει ελπίδα. Και όποιος έχει ελπίδα, έχει τα πάντα.» Τόμας Κάρλαϊλ Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο Ο πατέρας μου είναι γιατρός, ένας από τους καλύτερους παθολόγους που

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΞΕΝΩΝΑΣ ΑΛΚΥΟΝΙΔΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Γ. Ν. ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟ ΠΟΛΥΚΛΑΔΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΞΕΝΩΝΑ ΑΛΚΥΟΝΙΔΑ

ΞΕΝΩΝΑΣ ΑΛΚΥΟΝΙΔΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Γ. Ν. ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟ ΠΟΛΥΚΛΑΔΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΞΕΝΩΝΑ ΑΛΚΥΟΝΙΔΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Γ. Ν. ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟ ΠΟΛΥΚΛΑΔΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΞΕΝΩΝΑ ΑΛΚΥΟΝΙΔΑ Ο Ξενώνας ΑΛΚΥΟΝΙΔΑ λειτουργεί στα πλαίσια του προγράμματος «ΨΥΧΑΡΓΩΣ το οποίο αρχικά υλοποιήθηκε από το

Διαβάστε περισσότερα

Το Τμήμα Ψυχολογίας Α.Π.Θ. Χριστίνα Αθανασιάδου, λέκτορας

Το Τμήμα Ψυχολογίας Α.Π.Θ. Χριστίνα Αθανασιάδου, λέκτορας Το Τμήμα Ψυχολογίας Α.Π.Θ. Χριστίνα Αθανασιάδου, λέκτορας Σημαντικά στοιχεία Το μεγαλύτερο ποσοστό των ψυχολόγων αυτοαπασχολείται. Οι ευκαιρίες απασχόλησης για όσους/ες δεν έχουν μεταπτυχιακή εξειδίκευση

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΑΠΠΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΓΙΑΓΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΑΠΠΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΓΙΑΓΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΑΠΠΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΓΙΑΓΙΑ Για μαθητές/τριες γυμνασίου ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ-ΑΘΗΝΑ 2018 Τι είναι η Τρίτη Ηλικία Οι ηλικίες

Διαβάστε περισσότερα

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί» Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους Η αυτοεικόνα μας «σχηματίζεται» ως ένα σχετικά σταθερό

Διαβάστε περισσότερα

Υπάρχουσες Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και Δράσεις στο Ν.Χανίων:

Υπάρχουσες Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και Δράσεις στο Ν.Χανίων: ΧΑΝΙΑ Μάρτιος 2018 Το Ψυχιατρείο έκλεισε αποτελεί πλέον παρελθόν. Ο χώρος της ψυχιατρικής φροντίδας έχει αλλάξει. Ένα δίκτυο κοινοτικών δομών αντικατέστησε το παλαιό άσυλο Το καλοκαίρι του 2012 λίγους

Διαβάστε περισσότερα

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ζει και να μεγαλώνει σ ένα υγιές περιβάλλον, το οποίο θα διασφαλίζει και θα προάγει την σωματική και ψυχική

Διαβάστε περισσότερα

Ιωάννα Τσοκανάρη, Κοινωνική Λειτουργός, Δ.Π.Θ. Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου Alzheimer «Αγία Ελένη»

Ιωάννα Τσοκανάρη, Κοινωνική Λειτουργός, Δ.Π.Θ. Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου Alzheimer «Αγία Ελένη» Ιωάννα Τσοκανάρη, Κοινωνική Λειτουργός, Δ.Π.Θ. Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου Alzheimer «Αγία Ελένη» Η Παγκόσμια Ημέρα των Ηλικιωμένων, γνωστή και ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Τρίτη Ηλικία» εορτάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Η αντίσταση στην ψυχοθεραπεία από ασθενείς με καρκίνο

Η αντίσταση στην ψυχοθεραπεία από ασθενείς με καρκίνο Η αντίσταση στην ψυχοθεραπεία από ασθενείς με καρκίνο Χριστιάνα Μήτση Ψυχολόγος Μsc-Ψυχοθεραπεύτρια Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: Υπάρχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί;

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί; www.agaliazo.gr ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Λεωσθένους 21-23, 18536 Πειραιάς - Τ: 210 4181641 - F: 210 4535343 e: oekk@otenet.gr - www.oekk.gr ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ν. ΑΧΑΙΑΣ Πατρέως 8-10, 26221 Πάτρα - Τ/F: 2610 226122 e:

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Άνοιας «Εκπαιδευτικά εργαστήρια για την Άνοια: πρακτικές απαντήσεις σε προβλήματα» Ξενοδοχείο CROWNE PLAZA

2 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Άνοιας «Εκπαιδευτικά εργαστήρια για την Άνοια: πρακτικές απαντήσεις σε προβλήματα» Ξενοδοχείο CROWNE PLAZA 2 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Άνοιας «Εκπαιδευτικά εργαστήρια για την Άνοια: πρακτικές απαντήσεις σε προβλήματα» Ξενοδοχείο CROWNE PLAZA ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2013 17:00-17:15 Προσέλευση

Διαβάστε περισσότερα

888 ΧΡΟΝΙΑ. Πρόγραμμα Κοινωνικής Υπηρεσίας 2013-2014. χεν θεσσαλονίκης ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

888 ΧΡΟΝΙΑ. Πρόγραμμα Κοινωνικής Υπηρεσίας 2013-2014. χεν θεσσαλονίκης ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Πρόγραμμα Κοινωνικής Υπηρεσίας 2013-2014 888 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ χεν θεσσαλονίκης Μητροπόλεως 18 546 24 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310-276 144 Fax: 2310 276 144 E-mail: xenthesalonikis1@windowslive.com

Διαβάστε περισσότερα

Για να μπορέσουν να κατανοήσουν πλήρως τη νέα κατάσταση και να αποδεχτούν πως είναι οριστική, θα χρειαστεί να περάσουν αρκετοί μήνες.

Για να μπορέσουν να κατανοήσουν πλήρως τη νέα κατάσταση και να αποδεχτούν πως είναι οριστική, θα χρειαστεί να περάσουν αρκετοί μήνες. Όταν οι γονείς χωρίζουν-οι συνέπειες ενός διαζυγίου στα παιδιά. Ο χωρισμός των δύο γονέων, θεωρείται ένα από τα πιο στρεσσογόνα συμβάντα για όλα τα μέλη που αποτελούν μια οικογένεια. Τα παιδιά βιώνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΣΑΣ ΣΕ ΦΟΡΜΑ!

ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΣΑΣ ΣΕ ΦΟΡΜΑ! > της Νεκταρίας Καρακώστα ΟΛΓΑ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΣΑΣ ΣΕ ΦΟΡΜΑ! 16 Άνοια/Alzheimer: Γιατί λαμβάνουν επιδημικές διαστάσεις; Η άνοια και το Alzheimer είναι δύο όροι αλληλένδετοι, αλλά όχι ταυτόσημοι,

Διαβάστε περισσότερα

«Η απασχόληση Ψυχολόγων και Παιδαγωγών στις δράσεις της Ιατρικής Παρέμβασης»

«Η απασχόληση Ψυχολόγων και Παιδαγωγών στις δράσεις της Ιατρικής Παρέμβασης» «Η απασχόληση Ψυχολόγων και Παιδαγωγών στις δράσεις της Ιατρικής Παρέμβασης» ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Η Ιατρική Παρέμβαση (Medical Intervention -Med.In) είναι μια Ελληνική ιατρική οργάνωση αρωγής με δράσεις εντός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΛΕΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΗ ΛΕΚΤΙΚΗ. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: 3. Δημιουργία και Βελτίωση Κοινωνικού Εαυτού

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΛΕΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΗ ΛΕΚΤΙΚΗ. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: 3. Δημιουργία και Βελτίωση Κοινωνικού Εαυτού ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΛΕΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΗ ΛΕΚΤΙΚΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: 3. Δημιουργία και Βελτίωση Κοινωνικού Εαυτού ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ: 3.2. Ανάπτυξη Κοινωνικών Δεξιοτήτων και Σχέσεων ΤΑΞΗ: Α Γυμνασίου ΧΡΟΝΟΣ: 1 διδακτική περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

Ζώντας με Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση

Ζώντας με Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση H Πνευμονική Υπέρταση Ελλάδας ευχαριστεί την PH EUROPE για την συνδρομή της στην δημιουργία αυτού του εργαλείου Ζώντας με Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση Πνευμονική Υπέρταση Ελλάδας - HPH Δερβενακίων 11β

Διαβάστε περισσότερα

Παπαμιχαλοπούλου Ελευθερία, Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής Τ.Ε. 1 ο Νηπιαγωγείου Ελληνικού Υπ. Διδάκτορας Ειδικής Αγωγής, Τ.Ε.Α.Π.Η.

Παπαμιχαλοπούλου Ελευθερία, Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής Τ.Ε. 1 ο Νηπιαγωγείου Ελληνικού Υπ. Διδάκτορας Ειδικής Αγωγής, Τ.Ε.Α.Π.Η. Π3.2.2. Κοινωνικές Ιστορίες που αφορούν στην Προσωπική και Κοινωνική Ανάπτυξη και στην κατανόηση κοινωνικών καταστάσεων για μαθητές με αναπηρία Π3.2.3. Κοινωνικές Ιστορίες που αφορούν στη διαχείριση κινδύνων

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

Α ΚΙΝΗΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΚΕΝΤΡΟ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΑΜΟΥ

Α ΚΙΝΗΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΚΕΝΤΡΟ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΑΜΟΥ Α ΚΙΝΗΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΚΕΝΤΡΟ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΑΜΟΥ «Ενίσχυση της λειτουργίας των Κινητών Μονάδων Πρώτης Υποδοχής, για τις διαδικασίες πρώτης υποδοχής, σε περιοχές υπό υψηλή πίεση μεταναστευτικών ροών» Καλές πρακτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΖΩΝΤΑΣ ΜΕ ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Αγγελική Πρεφτίτση

ΖΩΝΤΑΣ ΜΕ ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Αγγελική Πρεφτίτση ΖΩΝΤΑΣ ΜΕ ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Αγγελική Πρεφτίτση Όταν, σε ηλικία 11 ετών, µου ανακοίνωσαν ότι πάσχω από Κυστική Ίνωση, µια ασθένεια παντελώς άγνωστη σε µένα µέχρι τότε, είναι αλήθεια πως δεν θορυβήθηκα

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Ισχάκης. Μανώλης Ισχάκης. WYS NLP Life Coaching. Ζήσε με Πάθος! Σελίδα 1

Μανώλης Ισχάκης. Μανώλης Ισχάκης. WYS NLP Life Coaching.  Ζήσε με Πάθος!  Σελίδα 1 Μανώλης Ισχάκης WYS NLP Life Coaching www.manolisischakis.gr Όνομα : Επίθετο : Ζήσε με Πάθος! www.manolisischakis.gr Σελίδα 1 Αγαπημένε μου φίλε/η, "Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι."

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων 3 Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας Αξιολόγηση Ικανοτήτων Αξιολόγηση Ικανοτήτων Γενική Περιγραφή της Ενότητας: Αυτή η ενότητα στοχεύει στην αξιολόγηση των ηγετικών ικανοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Επιμέλεια εργασίας: Παναγιώτης Γιαννόπουλος Περιεχόμενα Ερώτηση 1 η : σελ. 3-6 Ερώτηση 2 η : σελ. 7-9 Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 2 Ερώτηση 1 η Η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους Εφηβεία και Πρότυπα Τι σημαίνει εφηβεία; Η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής του ανθρώπου που αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Είναι μια εξελικτική φάση που κατά τη

Διαβάστε περισσότερα

της μακροχρόνιας νοσηλείας και παρακολούθησης

της μακροχρόνιας νοσηλείας και παρακολούθησης Η άποψη του ασθενή Τα προβλήματα στην διάρκεια της μακροχρόνιας νοσηλείας και παρακολούθησης Γ.Ν.Α ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ 2015 Σαλιάγα Άννα ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ξενώνες φιλοξενίας οι δυνατές χημειοθεραπείες

Διαβάστε περισσότερα

Η φυσικοθεραπεία στην ψυχική υγεία

Η φυσικοθεραπεία στην ψυχική υγεία Η φυσικοθεραπεία στην ψυχική υγεία Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους η σωματική δραστηριότητα ωφελεί το σώμα, για παράδειγμα διατηρεί την καρδιά υγιή, βελτιώνει την αντοχή των οστών και την λειτουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής Υπάρχει ένα δεδομένο στη σύγχρονη ιατρική που λειτουργεί όπως λειτουργούσε στην

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ Αγαπητοί γονείς, Καθώς το νηπιαγωγείο μας έχει ήδη ανοίξει τις πόρτες του στα μικρά μας παιδάκια αλλά και σε εσάς, βρισκόμαστε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Όλα όσα θέλετε να ξέρετε αν κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο είναι ασθενής

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Όλα όσα θέλετε να ξέρετε αν κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο είναι ασθενής www.agaliazo.gr ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Λεωσθένους 21-23, 18536 Πειραιάς - Τ: 210 4181641 - F: 210 4535343 e: oekk@otenet.gr - www.oekk.gr ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ν. ΑΧΑΙΑΣ Πατρέως 8-10, 26221 Πάτρα - Τ/F: 2610 226122 e:

Διαβάστε περισσότερα

Στατιστικά Στοιχεία 2018 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

Στατιστικά Στοιχεία 2018 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ Στατιστικά Στοιχεία 2018 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ Ψυχοκοινωνική Ενδυνάμωση Νέων Ο Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου προσφέρει τα Προγράμματα Ψυχοκοινωνικής Ενδυνάμωσης

Διαβάστε περισσότερα

Σωματείο «ΘΗΣΕΑΣ» Δήμου Καλλιθέας

Σωματείο «ΘΗΣΕΑΣ» Δήμου Καλλιθέας Σωματείο «ΘΗΣΕΑΣ» Δήμου Καλλιθέας «Μέτρον άριστον» Κλεόβουλος ο Ρόδιος ΜΗ ΠΟΙΝΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ ΣΤΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Γνώσεις, στάσεις και ποιότητα ζωής σε ασθενείς με λέμφωμα Οι ασθενείς που πάσχουν από λέμφωμα στην Ελλάδα εμφανίζονται ελλιπώς ενημερωμένοι σχετικά με ζητήματα που αφορούν στην

Διαβάστε περισσότερα

Έφηβοι και αυτοεκτίμηση

Έφηβοι και αυτοεκτίμηση Έφηβοι και αυτοεκτίμηση Με τον όρο αυτοεκτίμηση εννοούμε τον βαθμό στον οποίο εκτιμούμε, σεβόμαστε αλλά και αποδεχόμαστε τον εαυτό μας όπως είναι. Με λίγα και απλά λόγια, είναι η εσωτερική αντίληψη που

Διαβάστε περισσότερα

Συµµόρφωση στη φαρµακευτική αγωγή. Ευαγγελία Χαρέλα Νοσηλεύτρια MSc Β ΚΚ Ιπποκράτειο Θεσ/νικης

Συµµόρφωση στη φαρµακευτική αγωγή. Ευαγγελία Χαρέλα Νοσηλεύτρια MSc Β ΚΚ Ιπποκράτειο Θεσ/νικης Συµµόρφωση στη φαρµακευτική αγωγή Ευαγγελία Χαρέλα Νοσηλεύτρια MSc Β ΚΚ Ιπποκράτειο Θεσ/νικης Η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί ένα σύνδροµο µε ζοφερή πρόγνωση :! ΝΥΗΑ Ι-ΙΙ: 2-5% θνητότητα ανά έτος! ΝΥΗΑ

Διαβάστε περισσότερα

Οι Επιπτώσεις του Τραύματος στην Ανάπτυξη του Παιδιού

Οι Επιπτώσεις του Τραύματος στην Ανάπτυξη του Παιδιού Οι Επιπτώσεις του Τραύματος στην Ανάπτυξη του Παιδιού Αυτό το βιβλίο απευθύνεται σε άτομα που εμπλέκονται στην φροντίδα των παιδιών και σε επαγγελματίες πρώτης γραμμής Priya Patel and Panos Vostanis Μετάφραση:

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Επιστημονικών Σεμιναρίων με θέμα τη σχέση της ψυχολογίας, ψυχοπαθολογίας, συμβουλευτικής με τη διατροφή.

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Επιστημονικών Σεμιναρίων με θέμα τη σχέση της ψυχολογίας, ψυχοπαθολογίας, συμβουλευτικής με τη διατροφή. Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Επιστημονικών Σεμιναρίων με θέμα τη σχέση της ψυχολογίας, ψυχοπαθολογίας, συμβουλευτικής με τη διατροφή. Φεβρουάριος Ιούνιος 2016 Μύρινα Λήμνου Σκοπός του προγράμματος: Στόχος του

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ Τ.Ε. Β Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η στεφανιαία µονάδα είναι ένας χώρος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΝΤΩΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Α. ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΝΤΩΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Α. ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Ενισχύστε την Αυτοπεποίθηση των Παιδιών Βελτιώνοντας & Μαθαίνοντας τον Γονεϊκό Τύπο!!! ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΝΤΩΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Α. ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Κλεισθένους 12 (Στοά Κοββατζή) 1 ος όροφος Τηλ.: 2742029421 Κιν.: 6979985566

Διαβάστε περισσότερα

«Ο ξεχωριστός κόσμος των διδύμων», η Εύη Σταθάτου μιλά στο Mothersblog, για το πρώτο της συγγραφικό εγχείρημα!

«Ο ξεχωριστός κόσμος των διδύμων», η Εύη Σταθάτου μιλά στο Mothersblog, για το πρώτο της συγγραφικό εγχείρημα! Ημερομηνία 14/02/2017 Μέσο Συντάκτης Link www.mothersblog.gr Κατερίνα Ηλιάκη http://www.mothersblog.gr/synenteyxeis/item/43377-o-ksexoristos-kosmos-tondidymon--i-eyi-stathatou-mila-sto-mothersblog--gia-to-proto-tis-syggrafikoegxeirima

Διαβάστε περισσότερα

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο Έ να πολύ μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που αντιμετωπίζουν έντονο άγχος, δυσθυμία, «κατάθλιψη» έχει την «τάση» να αποδίδει λανθασμένα τις ψυχικές αυτές καταστάσεις, σε έναν «προβληματικό εαυτό του», (μία δυστυχώς

Διαβάστε περισσότερα

Αλλαγές Κατά τη Διάρκεια της Εγκυμοσύνης

Αλλαγές Κατά τη Διάρκεια της Εγκυμοσύνης Η εγκυμοσύνη αποτελεί μια φυσιολογική αναπτυξιακή κρίση που περιλαμβάνει σημαντικές σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές και επηρεάζει όλες τις εγκύους ανεξάρτητα από την ψυχολογική τους υγεία. Όπως κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Η νοητική άσκηση στην πρόληψη και τη θεραπεία της νόσου Alzheimer - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Κυριακή, 05 Ιούνιος :51

Η νοητική άσκηση στην πρόληψη και τη θεραπεία της νόσου Alzheimer - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Κυριακή, 05 Ιούνιος :51 Γράφουν οι: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΚΚΑ, νευρολόγος-ψυχίατρος, πρόεδρος της Εταιρείας Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών, διευθύντρια Ιατρείου Μνήμης - Νοσοκομείο «Υγεία» και ΟΛΓΑ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ, γνωστική

Διαβάστε περισσότερα

Οι παραστατικές τέχνες στον δημόσιο χώρο

Οι παραστατικές τέχνες στον δημόσιο χώρο Οι παραστατικές τέχνες στον δημόσιο χώρο Μετά το εικαστικό project "Gradient: From Gray to Color Scale" που διεξήχθη με μεγάλη επιτυχία και άφησε το αποτύπωμά του στην πόλη, τη σκυτάλη παίρνει για τα τέλη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΛΑΡΗΣ (Υφυπουργός Υγείας και Κοινωνικής. Ευχαριστώ πολύ κύριε συνάδελφε, για την ευκαιρία που μου δίνετε να

ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΛΑΡΗΣ (Υφυπουργός Υγείας και Κοινωνικής. Ευχαριστώ πολύ κύριε συνάδελφε, για την ευκαιρία που μου δίνετε να ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΛΑΡΗΣ (Υφυπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης): Ευχαριστώ, κυρία Πρόεδρε. Ευχαριστώ πολύ κύριε συνάδελφε, για την ευκαιρία που μου δίνετε να ξεκαθαρίσουμε κάποια ζητήματα. Θα ξεκινήσω από

Διαβάστε περισσότερα