ΘΔΜΑ: Οη πην επηηπρεκέλεο δηαθεκίζεηο θαη ηα κπζηηθά ηνπο. Αο δεκηνπξγήζνπκε ηε δηθή καο δηαθήκηζε.

Transcript

1 Ερευνητική Εργαςία 1 ου τετραμήνου Σάξη: Β Λυκείου Παξών ΘΔΜΑ: Οη πην επηηπρεκέλεο δηαθεκίζεηο θαη ηα κπζηηθά ηνπο. Αο δεκηνπξγήζνπκε ηε δηθή καο δηαθήκηζε. Τπεύζπλε Δθπ/θνο: Ληαλνύ ηαπξνύια ΠΔ17.01 ρνιηθό έηνο

2 2 Ομάδερ: Ομάδα 1 ε Πεξδηθνκάηε Αλδξνλίθε Αλεκνγίαλλεο Νίθνο Κόληεο Αιέμαλδξνο Εέξλνο πύξνο Ομάδα 2 ε Γεσξγνπάιε Αιεμάλδξα Αξβαληηάθεο σηήξεο Κάγθαο Νηθόιανο

3 3 Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟ... 4 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ... 4 ΚΤΡΙΟ ΜΕΡΟ ΕΡΓΑΙΑ... 4 ΟΡΙΜΟ... 4 Η ΙΣΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΗ... 4 ΣΕΧΝΙΚΕ ΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΗ... 7 ΣΑ ΜΕΑ ΣΑ ΟΠΟΙΑ ΠΡΟΒΑΛΛΟΝΣΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΕΙ... 7 ΤΠΟΤΝΕΙΔΗΣΑ ΜΗΝΤΜΑΣΑ Η ΙΣΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΣΟΤ ΣΙ ΕΙΝΑΙ ΣΑ ΤΠΟΤΝΕΙΔΗΣΑ ΜΗΝΤΜΑΣΑ Η ΙΣΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΣΟΤ ΣΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΙΚΑ ΛΟΓΚΑΝ ΣΕΧΝΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΗΗ Μποροφμε να ποφμε λοιπόν ότι η διαφήμιςη είναι τζχνη; ΠΟΙΕ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΙΟ ΕΠΙΣΤΧΗΜΕΝΕ ΔΙΑΦΗΜΙΣΙΚΕ ΚΑΜΠΑΝΙΕ; ΟΙ ΑΠΟΨΕΙ ΜΑ ΓΙΑ ΣΑ ΜΤΣΙΚΑ ΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΗ ΕΠΙΛΟΓΟ ΠΗΓΕ:... 30

4 4 ΠΡΟΛΟΓΟ Όινη καο έρνπκε ζπλαληήζεη ζηε δσή καο δηαθεκίζεηο. Δίηε ζηελ ηειεόξαζε, είηε ζην ξαδηόθσλν, νπνπδήπνηε. Οη δηαθεκίζεηο είλαη παληνύ γύξσ καο. Δίλαη πξαγκαηηθά αδύλαην λα απνθύγεη θαλείο κηα δηαθήκηζε, είλαη κέξνο ηεο θαζεκεξηλόηεηαο καο θαη ηηο έρνπκε ζπλεζίζεη. Ση είλαη όκσο απηό πνπ θάλεη κηα δηαθήκηζε πεηπρεκέλε θαη ηελ θάλεη λα καο κείλεη ζην κπαιό; ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Πξνζεγγίζακε ην ζέκα καο κε ηελ κέζνδν ηνπ θαηαηγηζκνύ ηδεώλ θαη ηελ ρξήζε ιεπθώλ ραξηηώλ, έηζη, ρσξίζακε ην ζέκα καο ζε ππνζέκαηα. Αλαπηύμακε ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα. Κάζε νκάδα αλέιαβε λα ηεθκεξηώζεη έλα ζπγθεθξηκέλν ππνεξώηεκα, από απηά πνπ πξνέθπςαλ. ηελ ζπλέρεηα, παξαθνινπζήζακε θαη αμηνινγήζακε νξηζκέλεο από ηηο πην επηηπρεκέλεο δηαθεκηζηηθέο θακπάληεο ηεο ειιεληθήο ηειεόξαζεο θαη εληξπθήζακε ζηα κπζηηθά ηεο επηηπρίαο ηνπο. Ύζηεξα, ζε αηνκηθό επίπεδν αλαδεηήζακε πιεξνθνξίεο ζην δηαδίθηπν. ηελ ηειηθή εξγαζία καο ελώζακε ηηο αηνκηθέο εξγαζίεο ζε έλα εληαίν ηειηθό θείκελν. Δπηπξόζζεηα, θηηάμακε κηα δηαθήκηζε, ζηελ νπνία πξνσζείηαη ην ιάδη, έλα ηνπηθό πξντόλ. ΚΤΡΙΟ ΜΕΡΟ ΕΡΓΑΙΑ ΟΡΙΜΟ: Χο δηαθήκηζε λνείηαη ε κνλνκεξήο (δειαδή από ηνλ πνκπό, ρσξίο ηε ζπκκεηνρή ηνπ δέθηε) επηθνηλσλία θαη κεηάδνζε πιεξνθνξηώλ κε πεηζηηθό ηξόπν γηα πξντόληα θαη ππεξεζίεο ή ηδέεο όπνπ ν δηαθεκηδόκελνο (απηόο πνπ έρεη πιεξώζεη γηα ηε κεηάδνζε ηεο πιεξνθνξίαο) είλαη εκθαλήο (δειαδή δελ είλαη θξπθή ή έκκεζε ή καύξε δηαθήκηζε θαη είλαη θαλεξό πνηνο πιεξώλεη γηα ηελ πξνβνιή). Άιινο νξηζκόο ηεο δηαθήκηζεο είλαη "ε επί πιεξσκή κνλνκεξήο επηθνηλσλία ελόο εκθαλνύο ρνξεγνύ πνπ ρξεζηκνπνηεί κέζα επηθνηλσλίαο γηα λα πεηζεη ή λα επεξεάζεη έλα θνηλό" θαη "κνξθή κνλνκεξνύο επηθνηλσλίαο πνπ είλαη ζαθέο πνηνο πιεξώλεη γηα απηήλ θαη ε νπνία ρξεζηκνπνηεί θαλάιηα καδηθήο επηθνηλσλίαο γηα λα πξνσζήζεη ηελ πηνζέηεζε απνδνρή αγαζώλ, ππεξεζηώλ, πξνζώπσλ ή ηδεώλ". Η ΙΣΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΗ ΔΙΑΥΗΜΙΗ Ο όξνο δηαθήκηζε είλαη δηαδηθαζία γλσζηνπνίεζεο θαη επεξεαζκνύ ηνπ θαηαλαισηηθνύ θνηλνύ γηα έλα πξντόλ ή κία ππεξεζία επί πιεξσκή. Πην απιά ε ιέμε «δηαθήκηζε» ζεκαίλεη

5 5 «λα ηξαβάο ηελ πξνζνρή ζε θάηη», «λα γλσζηνπνηείο θάηη ζε θάπνηνλ ή λα ηνλ πιεξνθνξείο γη απηό». Ζ ηζηνξία ηεο δηαθήκηζεο μεθηλάεη από ηελ Αξραία Διιάδα έρνληαο ηε κνξθή ηεο αλαθνίλσζεο κηαο κηθξήο αγγειίαο πνπ πξόζθεξε ακνηβή. Ζ αγγειία ήηαλ πξνθνξηθή, θαζώο έηζη θη αιιηώο πξνθνξηθή ήηαλ ε παξάδνζε κέρξη ηνλ 6 ν αηώλα. Οη ξίδεο ηεο δηαθήκηζεο ράλνληαη ζηελ αριή ηνπ ρξόλνπ. ύκθσλα κε ηελ άπνςε πνιιώλ κειεηεηώλ θαη εξεπλεηώλ, ε δηαθήκηζε πξώην εθδειώζεθε ζηε δσγξαθηθή θαη ζηε βξαρνγξαθία ησλ ζπειαίσλ. Σα πξώηα ίρλε ηεο εκπνξηθήο δηαθήκηζεο θαη ηεο δηάδνζεο πιεξνθνξηώλ βξίζθνληαη ζηελ θιαζηθή ειιεληθή πεξίνδν, ζηνπο Φνίληθεο θαη ζηε Ρσκατθή πεξίνδν. Ζ αλαθάιπςε ηεο ηππνγξαθίαο κε ηνλ Γνπηεκβέξγην ην 1438 έδσζε ώζεζε ώζηε λα ρξεζηκνπνηεζνύλ θηλεηά ζηνηρεία γηα ηελ αλάπηπμε κέζσλ, όπσο δηαθεκηζηηθνί πίλαθεο (πόζηεξ), δηαθεκηζηηθά θπιιάδηα, αγγειίεο εθεκεξίδσλ. Χζηόζν ηα ηειεπηαία ρξόληα ε εμέρνπζα ζεκαζία ηεο δηαθήκηζεο ζηελ επηηπρία ελόο πξντόληνο θαη ηελ θεξδνθνξία κίαο επηρείξεζεο νδεγεί αξθεηέο εηαηξίεο ζηελ ιήςε εμεηδηθεπκέλσλ ππεξεζηώλ από επαγγεικαηηθέο δηαθεκηζηηθέο εηαηξίεο. ηα ηέιε ηνπ 15 νπ αηώλα (1478) εκθαλίδεηαη ε πξώηε γξαπηή δηαθήκηζε από έλαλ Άγγιν εθδόηε, γξακκέλε ζην ρέξη, ε νπνία αλαθεξόηαλ ζηελ έθδνζε ελόο εθθιεζηαζηηθνύ βηβιίνπ γηα πώιεζε. Σνλ ίδην αηώλα ην 1492 εκθαλίδεηαη ε πξώηε ηνηρνθνιιεκέλε αθίζα, πνιύρξσκε, πνπ αθηεξώζεθε ζε ζξεζθεπηηθή γηνξηή ζηε γαιιηθή πόιε Reims. Ο όξνο δηαθήκηζε κε ηελ ζεκεξηλή νινθιεξσηηθή έλλνηα βξίζθνπκε πξώηε θνξά ηππσκέλε ζηηο εβδνκαδηαίεο αγγιηθέο εθεκεξίδεο ηνπ 17 νπ αηώλα. Ζ ρώξα όπνπ ε δηαθήκηζε πξαγκαηηθά εμειίρζεθε πξώηε θνξά ζε έλα μερσξηζηό θιάδν πξνζθνξάο ππεξεζηώλ είλαη νη Ζ.Π.Α. Δθεί άλνημε θαη ην πξώην δηαθεκηζηηθό γξαθείν ην 1848 από ηνλ Volney Palmer ζηελ Φηιαδέιθεηα. ηελ ζπλέρεηα ζηελ ίδηα πόιε δεκηνπξγήζεθε ε πξώηε δηαθεκηζηηθή εηαηξία πνπ ήηαλ ππεύζπλε αλάκεζα ζηα άιια ηεο θαζήθνληα θαη γηα ην πεξηερόκελν ησλ δηαθεκίζεσλ. Σνλ 20 αηώλα πνπ ήηαλ κηα πεξίνδνο ξαγδαίαο αλάπηπμεο ηεο δηαθήκηζεο, νη θσηεηλέο δηαθεκίζεηο, ν θηλεκαηνγξάθνο θαη ε ηειεόξαζε. Ζ πξώηε ηειενπηηθή δηαθήκηζε γίλεηαη ην 1930 κυ, κόλν πνπ είλαη παξάλνκε. Ο ξαδηνθσληθόο ζηαζκόο W1XAV ηεο Βνζηόλεο δέρεηαη πξόζηηκν γηα ηε κεηάδνζε δηαθεκηζηηθνύ ζπνη γηα ηε βηνκεραλία γνύλαο.

6 6 Ζ πξώηε ηειενπηηθή δηαθήκηζε ήηαλ απηή ησλ ξνινγηώλ ρεηξόο Bulova. Μεηαδόζεθε ζηηο ΖΠΑ ηελ 1ε Ηνπιίνπ 1941 θαη είρε δηάξθεηα 20 δεπηεξνιέπησλ. Μεηαδόζεθε από ην ηειενπηηθό δίθηπν WNBT, πιεξώζεθε ιίγν πάλσ από 9 δνιάξηα γηα ηε ζπγθεθξηκέλε κεηάδνζε. Σνλ 17 ν 1655 ρξεζηκνπνηήζεθε γηα πξώηε θνξά ε ιέμε δηαθήκηζε από εθδόηεο βηβιίσλ σο επηθεθαιίδα γηα ηηο αλαθνηλώζεηο ηνπο. Ζ πξώηε δηαθήκηζε ζε εθεκεξίδα ζηελ Αγγιία γηα πξνώζεζε θαηαλαισηηθνύ πξντόληνο αλαθεξόηαλ ζηνλ θαθέ ζηε Public Adviser ζηηο 26/5/1657.Σν 1960 αθνπζηή σο κηα επνρή γεληθήο ακθηζβήηεζεο έθεξε θαη ηηο πξώηεο ηζρπξέο θσλέο γηα ην θαθό πνπ πξνθαιεί κηα δηαθήκηζε ζην όηη δειαδή δεκηνπξγνύλε αλάγθεο ζε εκάο ηνπ ίδηνπο πνπ ζηελ πξαγκαηηθόηεηα δελ ππάξρνπλ. Σν 1998 άξρηζε ε απνζηνιή δηαθεκηζηηθώλ κελπκάησλ πνπ πξνβάιινληαη ζηελ νζόλε ησλ θηλεηώλ ηειεθώλσλ. ηελ Διιάδα ε δηαθήκηζε εκθαλίζηεθε νξγαλσκέλε κεηά ην Β Παγθόζκην Πόιεκν. Από ην 1950 αλαπηύρζεθαλ θαη νη κεγάιεο ειιεληθέο δηαθεκηζηηθέο εηαηξίεο κε εηδηθό επηζηεκνληθό επηηειείν. Οη θύξηνη θνξείο ηεο δηαθήκηζεο(media= δηαθεκηζηηθά κέζα) ήηαλ νη εθεκεξίδεο, ηα πεξηνδηθά, ηα θπιιάδηα θαη νη αθίζεο. Ζ απγή ηνπ 21νπ αηώλα βξήθε ηε δηαθήκηζε ζηηο θαιύηεξεο ηεο ζηηγκέο θαη από άπνςε δεκηνπξγηθόηεηαο. Σν 2007 γηα ηνλ αγώλα Super Bowl ε εηαηξεία Frito-Lays δήηεζε από ηνπο πειάηεο-θαηαλαισηέο λα δεκηνπξγήζνπλ ηα δηθά ηνπο δηαθεκηζηηθά βίληεν γηα ηα Doritos θαη θάηη παξόκνην έθαλε θαη ε Chevrolet θαη πνιιέο άιιεο εηαηξίεο. Σα ηειεπηαία ρξόληα όιν θαη κεγαιύηεξα πνζά μνδεύνληαη από ηηο εηαηξίεο γηα ηελ δηαθεκηζηηθή πξνβνιή ησλ πξντόλησλ ηεο. Δηαηξίεο θνινζζνί κπνξεί λα μνδεύνπλ αθόκα θαη δηζεθαηνκκύξηα δνιάξηα ή επξώ εηεζίσο. πλνςίδνληαο, ε δηαθήκηζε γελλήζεθε ηελ ζηηγκή πνπ ν άλζξσπνο ελδηαθέξζεθε γηα ην εκπόξην. Από εθείλε ηε ζηηγκή θαη κεηά ζπλέρηζε λα εμειίζζεηαη έηζη ώζηε λα ζπκβαδίδεη κε ηα θαηεζηεκέλα θαη ηηο ζπλήζεηεο ηνπ αλζξώπνπ.

7 7 ΣΕΦΝΙΚΕ ΣΗ ΔΙΑΥΗΜΙΗ Σερληθέο ηεο δηαθήκηζεο είλαη ε δηαθεκηζηηθή πεηζώ (κέζα-ηερληθέο) γηα λα πξνζεγγίζεη ηνπο θαηαλαισηέο λα αγνξάζνπλ ην δηαθεκηδόκελν πξντόλ. Σξόπνη πεηζνύο ησλ δηαθεκίζεσλ είλαη νη παξαθάησ: 1.Δπίθιεζε ζηε ινγηθή. Οη δηαθεκηζηηθέο εηαηξείεο ρξεζηκνπνηνύλ πιενλεθηήκαηα ηνπ πξντόληνο θαη ζνθηζηηθά ηερλάζκαηα. 2.Παξνπζίαζε ησλ ηδηνηήησλ ηνπ πξντόληνο. Αλαιπηηθή πεξηγξαθή θαη επίδεημε ησλ ηδηνηήησλ ηνπ πξντόληνο Μάιινλ ζπάλην είδνο ζηηο κέξεο καο. 3.Δπίθιεζε ζην ζπλαίζζεκα. Φόβνο, ελνρή, επζύλε, επραξίζηεζε. Πξνζεγγίδεη ηελ πεξίπησζε ησλ ζεηηθώλ ραξαθηεξηζκώλ. πρλά βιέπνληαο ηέηνηεο δηαθεκίζεηο ππάξρεη πηζαλόηεηα λα θαηαιήμεηε κε έλα ζπλαίζζεκα πνπ δελ μέξεηε πώο ην απνθηήζαηε. 4. Δπίθιεζε ζηελ απζεληία, ζε έλαλ εηδηθό, επηζηήκνλα, δεκνθηιέο πξόζσπν. 5.Λαλζάλσλ αμηνινγηθόο ραξαθηεξηζκόο. Ζ δηαθήκηζε ππνθξύπηεη θαη κεηαθέξεη κηα αμηνιόγεζε ε νπνία ιεηηνπξγεί δεζκεπηηθά γηα ηνλ δέθηε πνπ δελ δηαθξίλεη ην ηέρλαζκα. ΣΑ ΜΕΑ ΣΑ ΟΠΟΙΑ ΠΡΟΒΑΛΛΟΝΣΑΙ ΔΙΑΥΗΜΙΕΙ Σα κέζα ηα νπνία πξνβάιινληαη δηαθεκίζεηο είλαη ηα εμήο: Σειεόξαζε, ξαδηόθσλν, θηλεκαηνγξάθνο, πξόζσπν, ηύπνο, αθίζεο, δηαδίθηπν, θπιιάδηα. Σελεόπαζε: Θεσξείηαη ε πξσηαγσλίζηξηα ζηελ απνδνηηθή δηαθήκηζε θαη γη' απηό ε ηειενπηηθή δηαθήκηζε είλαη θαη ε πην αθξηβνπιεξσκέλε. Ζ δηάξθεηά ηεο είλαη ζπλήζσο γύξσ ζηα 30 δεπηεξόιεπηα. Ζ ηηκή ξπζκίδεηαη αλάινγα κε ηελ ώξα πξνβνιήο ηεο δηαθήκηζεο (άιιε ηηκή ζηηο 3 ε ώξα ηε λύρηα θαη άιιε ζηηο 9 ην βξάδπ), από ην ζεκείν (ζηελ αξρή, ζηε κέζε ή ζην ηέινο ελόο πξνγξάκκαηνο), ην πξόγξακκα απηό θαζαπηό (άιιε ηηκή γηα έλα πξσηάζιεκα πνδνζθαίξνπ θαη άιιε ηηκή γηα έλαλ κέηξηνπ ελδηαθέξνληνο αγώλα) θαη κε άιιεο παξακέηξνπο. Όπσο θαη ζην ξαδηόθσλν, ε κνπζηθή θαη ην θείκελν έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία λα εληππώλνληαη

8 8 ώζηε όηαλ θάπνηνο αθνύεη ηε κνπζηθή λα ζπκάηαη ην πξντόλ. Δπίζεο ε επαλάιεςε ζηελ θαζεκεξηλή δσή κηαο έμππλεο αηάθαο πνπ πξσηαθνύζηεθε ζηελ ηειεόξαζε ή πνπ εθεί εδξαηώζεθε ηαπηηδόκελε κε έλα ζπγθεθξηκέλν πξντόλ, ζεσξείηαη κεγάιε επηηπρία γηα ην δηαθεκηδόκελν. Ζ ππώηε ηελεοπηική διαθήμιζε ήηαλ απηή ησλ ξνινγηώλ ρεηξόο Bulova. Μεηαδόζεθε ζηηο ΖΠΑ ηελ 1ε Ηνπιίνπ 1941 πξηλ από έλα καηο κπέηδκπνι κεηαμύ ησλ Brooklyn Dodgers θαη ησλ Philadelphia Phillies θαη είρε δηάξθεηα 20 δεπηεξνιέπησλ. Μεηαδόζεθε από ην ηειενπηηθό δίθηπν WNBT (ζπγαηξηθή ηνπ ηέσο NBC, λπλ NBC Universal), ην νπνίν θαη πιεξώζεθε ιίγν πάλσ από 9 δνιάξηα γηα ηε ζπγθεθξηκέλε κεηάδνζε. Ραδιόθωνο: Όπσο θαη ε ηειενπηηθή δηαθήκηζε, πιεξώλεηαη θαη απηή αλάινγα κε ηελ δώλε ζηελ νπνία ζα αθνπζηεί θαη κε ηε δηάξθεηα -ζπλήζσο από 15 έσο 60/70 δεπηεξόιεπηα. Αλ θαη ζηεξίδεηαη κόλνλ ζηνλ ήρν, απηό κεξηθέο θνξέο απνηειεί θαη ην αηνύ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ κέζνπ: θαζώο δειαδή ν αθξναηήο κπνξεί κόλνλ λα αθνύζεη θαη όρη λα δεη ή λα δηαβάζεη ηηο ξαδηνθσληθέο πιεξνθνξίεο (θαζώο αθνύεη κηα εθπνκπή), ιεηηνπξγεί απνιύησο αθνπζηηθά θαη νη άιιεο αηζζήζεηο αηνλνύλ. Έηζη όζεο πιεξνθνξίεο παίξλεη ζε κηα δηαθνπή δηαθεκίζεσλ, θαηαγξάθνληαη πην έληνλα. Ζ ξαδηνθσληθή δηαθήκηζε ζηεξίδεηαη πεξηζζόηεξν ζηε κνπζηθή θαη ζην θείκελν, επεηδή αθξηβώο δελ κπνξεί λα πείζεη κε ηελ εηθόλα, νπόηε παίδεη ζεκαληηθόηεξν ξόιν ε επηινγή ηεο κνπζηθήο ππόθξνπζεο ή ηνπ "ηδηλγθι" θαη ε θσλή ηνπ αηόκνπ πνπ κηιά γηα ην πξντόλ θαζώο βεβαίσο θαη όζα ιέεη γηα απηό. Κινεμαηογπάθορ: Ζ θαλνληθή δηαθήκηζε πξνβάιιεηαη πξηλ από ηελ έλαξμε ηεο ηαηλίαο ή ζηα δηαιείκκαηα ηεο. Δληνύηνηο ν θηλεκαηνγξάθνο πξνζθέξεηαη ηδηαίηεξα γηα ηελ έκκεζε θαη πην απνδνηηθή δηαθήκηζε, δειαδή ηελ πξνβνιή πξντόλησλ πνπ ρξεζηκνπνηνύλ νη εζνπνηνί ζηε δηάξθεηα ηεο ηαηλίαο (θαπλνύ, πνηώλ, ξνπρηζκνύ, απηνθηλήησλ θ.ιπ.). Ππόζωπα: Σα πξόζσπα ρξεζηκνπνηνύληαη θπξίσο ζηελ έκκεζε δηαθήκηζε. Έλαο γλσζηόο εζνπνηόο ή έλαο δεκνθηιήο ηξαγνπδηζηήο πιεξώλεηαη π.ρ. γηα λα αλαθέξεη παξεκπηπηόλησο ζε ζπλέληεπμή ηνπ όηη ε αγαπεκέλε ηνπ θξέκα ή κάξθα απηνθηλήηνπ ή ην αγαπεκέλν ηνπ άξσκα είλαη ην Σάδε).

9 9 Σύπορ: (Δθεκεξίδεο, Πεξηνδηθά, θ.α.): Όζν κεγαιύηεξε θπθινθνξία έρεη έλα έληππν, ηόζν αθξηβόηεξα δηαζέηεη ηηο ζειίδεο ηνπ πξνο δηαθήκηζε. ηελ έληππε δηαθήκηζε έρνπλ θαη πάιη ζεκαζία ηα ρξώκαηα, ηα θείκελα, ηα πξόζσπα, ε ζέζε (αλ ζα είλαη νινζέιηδε ή αλ ζα είλαη ζηελ πάλσ δεμηά γσληά ζα θνζηίζεη πεξηζζόηεξν από όζν κηα ζηελ θάησ αξηζηεξή γσλία). ηνλ ηύπν ππάξρεη ε νινθάλεξε δηαθήκηζε ελόο πξντόληνο θαη ην ιεγόκελν "πνπκπιί" όπνπ ν δεκνζηνγξάθνο γξάθεη έλα δηαθεκηζηηθό θείκελν ην νπνίν ίζσο λα κελ απνηειεί νινθάλεξε δηαθήκηζε κε ηελ θιαζηθή έλλνηα, αιιά πνπ ππνρξεσηηθά αλαγξάθεη ζε θάπνην ζρεηηθά εκθαλέο ζεκείν πνηνο ην ρνξεγεί. Καη ζηνλ ηύπν όπσο θαη ζε άιια κέζα, ε δηαθήκηζε κπνξεί λα είλαη θαη έκκεζε ή θξπθή, θάηη πνπ ζεσξείηαη παξάλνκν αθνύ ν απνδέθηεο (ην θαηαλαισηηθό θνηλό) δελ ελεκεξώλεηαη ζαθώο όηη πξόθεηηαη γηα πιεξσκέλε δηαθήκηζε. Αθίζερ: Παλό, Πηλαθίδεο ζε ζεκεία πνπ είλαη νξαηά από πεδνύο θαη νδεγνύο ή επηβάηεο νρεκάησλ. Ο λόκνο απαγνξεύεη πάλησο λα ηνπνζεηνύληαη δηαθεκίζεηο ζε ζεκεία πνπ κπνξεί λα απνζπάζνπλ ηελ πξνζνρή ησλ νδεγώλ. Διαδίκηςο: ε απηό ην ρώξν ε δηαθήκηζε γίλεηαη κε απνζηνιή κελπκάησλ ή κε δηαθεκίζεηο ζηνπο ηζηνηόπνπο πνπ θάπνηνο επηζθέπηεηαη ή κε ζηνηρεία πνπ ζπλνδεύνπλ εγθαηαζηάζεηο πξνγξακκάησλ ή ζε θνηλσληθνύο ηζηνηόπνπο ή κε ζπακ. Φςλλάδια: Κηλεηά ηειέθσλα: Από ην 1998 έρεη αξρίζεη ε απνζηνιή δηαθεκηζηηθώλ κελπκάησλ πνπ πξνβάιινληαη ζηελ νζόλε ησλ θηλεηώλ ηειεθώλσλ, αλ θαη ε λνκνζεζία έρεη βάιεη θαη ζε απηό θάπνην θξέλν. Ορήκαηα: Οη δηαθεκηζηηθέο εηαηξείεο "ληύλνπλ" ιεσθνξεία θαη ηξόιετ κε εηδηθά επεμεξγαζκέλν πιηθό ή ηνπνζεηνύλ κηθξέο δηαθεκίζεηο ζε πόξηεο ησλ ηαμί ηέγεο ή ηνίρνη νηθεκάησλ Αεξνπιάλν. Μηθξναληηθείκελα πνπ ραξίδνληαη κε αγνξέο ( καγλεηάθηα, ζηηθάθηα, αλαπηήξεο θ.ιπ.) θαη θέξνπλ νλνκαζίεο ή ινγόηππα θαη ζρέδηα πνπ ηαπηίδνληαη κε έλαλ δηαθεκηδόκελν, θαζώο θαη πηάηα ή πνηεξάθηα ηνπ θαθέ, όπνπ ν πειάηεο βιέπεη ηε δηαθήκηζε θαζώο πίλεη κηα γνπιηά από ην ξόθεκα ή ην πνηό ηνπ. Αληηθείκελα πνπ ην θνηλό ρξεζηκνπνηεί ζπρλά (π.ρ. δηαθεκηζηηθά κελύκαηα ηππσκέλα επάλσ ζε απνδείμεηο αγνξώλ ή ζηηο ζαθνύιεο αγνξάο). εκεία πνπ ην θνηλό βιέπεη αλαγθαζηηθά (π.ρ. ζηηο θαλέιεο νκάδσλ πνδνζθαίξνπ ή ζηα πιάγηα ησλ γεπέδσλ, πνπ είλαη νξαηά δηαξθώο ζρεδόλ ζε όιεο ηηο θάζεηο ελόο πνδνζθαηξηθνύ αγώλα πνπ πξνβάιιεηαη από ηελ ηειεόξαζε).

10 10 Άλζξσπνη: ε δηάθνξεο ρώξεο ζπλεζίδεηαη νη δηαθεκηζηηθέο αθίζεο λα ηνπνζεηνύληαη ζε πιαθάη πνπ θέξεη έλαο άλδξαο ε γπλαίθα πνπ πεξηθέξεηαη ζε θεληξηθό ζεκείν. Νηειάιεδεο: Άηνκα πνπ πεξηθέξνληαη κε απηνθίλεηα θαη δηαθεκίδνπλ ηελ πξακάηεηα ηνπο από κεγάθσλα θαη ζηεξίδνληαη ζηελ άγξα πειαηώλ από ην δξόκν ή από ηα ζπίηηα ζηα νπνία αθνύγνληαη ηα κελύκαηά ηνπο. ΤΠΟΤΝΕΙΔΗΣΑ ΜΗΝΤΜΑΣΑ Η ΙΣΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΣΟΤ Πξηλ ιίγα ρξόληα, ζηελ Διιάδα απνζύξζεθε από ηελ ηειεόξαζε ε δηαθήκηζε κηαο πνιύ γλσζηήο αζθαιηζηηθήο εηαηξείαο γηα ηνλ εμήο ιόγν: παξνπζίαδε έλα κηθξό θνξηηζάθη λα ηξέρεη πξνο ηε κεηέξα πνπ ήηαλ έηνηκε λα ην αγθαιηάζεη ζθηρηά. Μεηά από ηελ εμέηαζε ηνπ θηικ αλαθαιύθζεθε ε ύπαξμε εκβόιηκσλ θαξέ όπνπ είραλ ζθελέο πνιέκνπ κε λεθξνύο θαη ηξαπκαηίεο κε πξόζσπα παξακνξθσκέλα θηι. Ζ «Δπηηξνπή Διέγρνπ Γηαθεκίζεσλ» απνθάλζεθε πσο ηα παξεκβαιιόκελα θαξέ, δεκηνπξγνύζαλ έλα αίζζεκα αλαζθάιεηαο θαη θόβνπ ζην ζεαηή, πξνθεηκέλνπ λα ληώζεη ηελ αλάγθε αζθάιηζήο ηνπ από ηε ζπγθεθξηκέλε αζθαιηζηηθή εηαηξεία. ήκεξα πνπ πιήζπλαλ ηα κέζα επηθνηλσλίαο, πύθλσζαλ νη ηδέεο θαη απμήζεθαλ ηα θάζε ινγήο ζπκθέξνληα, έρνπκε θπξηνιεθηηθά θαηαθιπζζεί από έλα ζπξθεηό κελπκάησλ γηα νηηδήπνηε. Άιια ζηνρεύνπλ ηελ ηζέπε καο, άιια ην πλεύκα καο. Απεπζύλνληαη ζηελ θάζε ειηθία, κα πεξηζζόηεξν ζηε λενιαία. Γηα ηε κεηάδνζή ηνπο ρξεζηκνπνηνύληαη όιεο νη κέζνδνη, θάζε επίηεπγκα ηεο ηερληθήο. Χζηόζν, ε απνηειεζκαηηθόηεηά ηνπο είλαη ζρεηηθή. Καη απηό γηαηί απεπζύλνληαη ζην ελζπλείδεηό καο νπόηε ν θαζέλαο κπνξεί λα ηα ζθεθζεί, λα ηα θξηηηθάξεη, λα ηα εξεπλήζεη ζε βάζνο θαη ζηε ζπλέρεηα λα ηα δερζεί ή λα ηα απνξξίςεη, αλάινγα κε ην πόζν ζσζηά, ελεκεξσκέλνο θαη πιεξνθνξεκέλνο, είλαη απηόο. Βέβαηα νη απιεξνθόξεηνη θαη νη κε ζσζηά ζθεπηόκελνη κπνξνύλ λα παξαζπξζνύλ. Αιιά θαη απηνί κεηά ην πάζεκά ηνπο, κπνξνύλ λα αιιάμνπλ ζηάζε. Σηο πεξηζζόηεξεο θνξέο ηνπιάρηζηνλ... Όκσο ππάξρνπλ θάπνηνη άλζξσπνη ή εηαηξίεο πνπ ζέινπλ νπσζδήπνηε λα πεηύρνπλ ην ζθνπό ηνπο. Θέινπλ ην κήλπκα ηνπο λα έρεη ην απνηέιεζκα πνπ επηζπκνύλ πάζε ζπζία. Αθόκα θαη αλ απηό είλαη ζθνηεηλό θαη θνβεξό. Καη επεηδή είλαη αδύλαην λα επηηεπρζεί όηαλ

11 11 απεπζύλνληαη ζην ελζπλείδεηό καο, ζθέθηεθαλ λα απεπζπλζνύλ ζην ππνζπλείδεηό καο. Δθεί πηα ην απνηέιεζκα ηνπ κελύκαηόο ηνπο ζα είλαη ζίγνπξν, βέβαην θαη άκεζν. Πσο όκσο κε πνην ηξόπν; ΣΙ ΕΙΝΑΙ ΣΑ ΤΠΟΤΝΕΙΔΗΣΑ ΜΗΝΤΜΑΣΑ Σα κελύκαηα απηά δελ είλαη ηίπνηε άιιν, παξά κελύκαηα πνπ εθπέκπνληαη ηελ ώξα πνπ «παίδεηαη» θαη αθνύγεηαη ν δίζθνο ή ε θαζέηα ή ε θηλεκαηνγξαθηθή ηειενπηηθή ηαηλία, ρσξίο λα αθνύγνληαη ή λα βιέπνληαη ζπλεηδεηά, ζπιιακβάλνληαη όκσο θαη γίλνληαη αληηιεπηά από ην ππνζπλείδεην. Γηαηί ην κήλπκα πνπ ζηέιλεηαη ζηνλ αθξναηή ή ζεαηή ρσξίο θαλ λα ην αληηιεθζεί κε ηηο αηζζήζεηο ηνπ άκεζα. Οπόηε ε ελζπλείδεηε γλώζε θαη ζέιεζή ηνπ κε δηαθξίλνληάο ην δελ κπνξεί λα ην αλαιύζεη, λα ην θξίλεη έηζη ώζηε λα ην δερζεί ή λα ην απνξξίςεη. Χζηόζν απηό έρεη θαηαγξαθεί κπζηηθά ζην ππνζπλείδεην, ζαλ ζε θάπνην αξρείν ζηνλ ππνινγηζηή καο. Έηζη κε απηόλ ηνλ ηξόπν, έρνπκε ζαθώο παξαβίαζε ηεο ειεπζεξίαο, ηεο ινγηθήο, ηεο ζπλείδεζεο θαη ηέινο ηεο όιεο πξνζσπηθόηεηαο ηνπ αηόκνπ. Δίλαη κηα αζέκηηε κέζνδνο κε ηελ νπνία επηρεηξείηαη θαη ζην ηέινο εύθνια θαηνξζώλεηαη ε ιεγόκελε πιύζε εγθεθάινπ, όπσο ζα δηαπηζηώζνπκε παξαθάησ. Σα ππνζπλείδεηα κελύκαηα κεηαδίδνληαη κε θάζε κέζν, αθνπζηηθό, νπηηθό ή θαη έληππν αθόκε. Ζ ηζηνξία ηνπο θαίλεηαη όηη άξρηζε ην 1956 από θάπνηνλ James Vicory ζηηο ΖΠΑ θαη ηελ εηαηξεία ηνπ «Subliminal Projection Company», πξνθεηκέλνπ λα πνπιήζεη ηελ αλαθάιπςή ηνπ. Δίρε βξεη ην εμήο ηέρλαζκα. ηελ νζόλε ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ, θάζε 150 sec θαη κόλν γηα θάζε 1/8 ηνπ sec ζα πξνβαιιόηαλ ην κήλπκα πνπ επηζπκνύζε ν πειάηεο, κε ζθνπό ηελ αύμεζε ησλ πσιήζεσλ. Ζ δηαθήκηζε, όπσο γίλεηαη θαλεξό, ζα γηλόηαλ, ρσξίο θαλ ην θνηλό λα θαηαιάβεη ην

12 12 παξακηθξό. Πξαγκαηηθά, θαηά ηε δηάξθεηα πξνβνιήο θηλεκαηνγξαθηθώλ ηαηληώλ, θαηόξζσζαλ λα παξεκβάινπλ νπηηθά ππνζπλείδεηα κελύκαηα ηνπ ηύπνπ «ΦΑΔ ΠΟΠ-ΚΟΡΝ», «ΠΗΔ COCA-COLA». ε ζηαηηζηηθέο πνπ αξγόηεξα έγηλαλ ζηα θπιηθεία ησλ θηλεκαηνγξάθσλ θαη ζε κεγάινπο αξηζκνύ ζεαηώλ (πεξί ) δηαπηζηώζεθε αύμεζε ηεο θαηαλάισζεο πνπ-θόξλ θαηά 57,5% θαη ηεο COCA-COLA θαηά 18%. Έλα ρξόλν αξγόηεξα ην 1957 δεκηνπξγήζεθε θαη άιιε εηαηξεία ζηηο ΖΠΑ ε «Precoy Process and Equipment Corporation» κε βαζηθό ηεο ζθνπό ηελ ηνπνζέηεζε ππνζπλείδεησλ κελπκάησλ ζε ηαηλίεο θαζώο θαη ζε κνπζηθέο εθπνκπέο. Απηνί θάλαλε αίηεζε θαη γηα επξεζηηερλία. Σν ίδην έηνο ζην ηθάγν, ξαδηνθσληθόο ζηαζκόο πσινύζε ην ρξόλν γηα δηαθεκίζεηο κε ππνζπλείδεηα κελύκαηα γηα δνιάξηα. Δπίζεο ηελ ίδηα επνρή ζηε Λνπτδηάλα ησλ ΖΠΑ, θάπνηνο θαζεγεηήο Γξ. Υνι. Μπέθεξ ν νπνίνο θαηείρε εμέρνπζα ζέζε ζην Παλεπηζηήκην Σνιέτλ γηα 24 ρξόληα δνύιεςε πάλσ ζε κηα εθεύξεζε, ελώ είρε ιάβεη έλα ηεξάζηην πνζό γηα ηελ επνρή σο εξεπλεηηθό θεθάιαην. Σν ζρέδην ήηαλ λα ρξεζηκνπνηήζεη ηελ επηλόεζή ηνπ, γηα ηελ πξνβνιή ππνζπλείδεησλ κελπκάησλ γηα ην δεκόζην ζπκθέξνλ. Καηά ηε δηάξθεηα ηειενπηηθώλ εθπνκπώλ πξνβαιιόηαλ κελύκαηα ηνπ ηύπνπ «Να νδεγείηε πξνζεθηηθά». Ζ πξνζπάζεηα απηή όκσο απηή δελ απέδσζε ιόγσ αληίδξαζεο ηνπ θνηλνύ όηαλ απηό έγηλε επξύηεξα γλσζηό. Αξγόηεξα ην 1968 θαη γηα πξώηε θνξά ζηελ ηζηνξία ηεο δηζθνγξαθίαο νη Μπεηιο ρξεζηκνπνηνύζαλ ζε δίζθνπο ηνπο ππνζπλείδεηα κελύκαηα, αξρήο γελνκέλεο κε ην «Λεπθό Άικπνπκ» ηνπο. Οη «ςίζπξνη» ηνπ ζαλάηνπ ηνπ Πσι, κέινο σο γλσζηόλ ηνπ ζπγθξνηήκαηνο, ηνπο έδσζε κεγαιύηεξε δεκνζηόηεηα θαη είρε ζαλ απνηέιεζκα ηελ αύμεζε ηεο θήκεο θαη ησλ πσιήζεσλ ησλ δίζθσλ ηνπο. Από ηόηε ηνπο κηκήζεθαλ όινη ζρεδόλ νη ξνθ αζηέξεο. Βέβαηα ππήξμαλ θαη νη πξώηεο αληηδξάζεηο από δηάθνξνπο αλζξώπνπο θαζώο θαη έληππα κέζα. Πεξηνδηθά, όπσο ην «New Yorker» πνπ έγξαςε ραξαθηεξηζηηθά όηη «ηα ππνζπλείδεηα κελύκαηα εηζέβαιαλ ζην κπαιό θαη ην δηέιπζαλ» θαη ην «New Day» ηνπ νπνίνπ ηα δεκνζηεύκαηα πξνθάιεζαλ κεγάιν ζόξπβν, όηαλ απνθαινύζε ηα ππνζπλείδεηα κελύκαηα «σο ηελ πην επηθίλδπλε εθεύξεζε ύζηεξα από ηελ αηνκηθή βόκβα». Χζηόζν εθείλε ηελ επνρή, θαη πξνο κεγάιε έθπιεμε όισλ, αλ θαη πξνηάζεθαλ ζρεηηθέο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο γηα ην δήηεκα, δελ έγηλε ηίπνηε ηειηθά. Σα παξάπνλα εμαζζέλεζαλ θαη ε όιε ππόζεζε θάλεθε λα ράλεηαη ήζπρα ην έηνο Όκσο νη εξεπλεηέο, ζπλέρηζαλ ππξεησδώο ηηο έξεπλέο ηνπο ζην ζπγθεθξηκέλν ηνκέα.

13 13 Αξγόηεξα ην 1973 ην πεξηνδηθό «Advertisement» ζηηο ΖΠΑ έγξαθε πσο ε εθεί αληηπξνζσπεία απηνθηλήησλ ηεο «TOYOTA» ρξεζηκνπνηνύζε ηέηνηνπ είδνπο εηθόλεο γηα λα απμήζεη ηηο πσιήζεηο ηεο. Σελ ίδηα ρξνληά ηνπιάρηζηνλ 13 κεγάιεο δηαθεκηζηηθέο εξεπλεηηθέο εηαηξίεο ζηε Ν. Τόξθε, ηθάγν θαη Σνξόλην ηνπ Καλαδά πξνζέθεξαλ ζηνπο δηαθεκηζηέο ηξόπνπο γηα κεηάδνζε ππνζπλεηδήησλ κελπκάησλ έλαληη ακνηβήο. Νέεο δηακαξηπξίεο αθνινύζεζαλ, θαη ε επηηξνπή νκνζπνλδηαθώλ επηθνηλσληώλ ησλ ΖΠΑ δηαπίζησζε πσο ε όιε θαηάζηαζε ήηαλ εθηόο ειέγρνπ θαη πξνεηδνπνηνύζε ηνπο ζηαζκνύο όηη ε ρξήζε ηέηνησλ ηερληθώλ είλαη «αληίζεηε πξνο ην δεκόζην ζπκθέξνλ» θαη αθόκε πσο «είηε απνηειεζκαηηθέο είηε όρη, ηέηνηεο αλακεηαδόζεηο έρνπλ σο πξαγκαηηθό ζηόρν λα εμαπαηήζνπλ». Σν 1974 έλαο Καλαδόο παξαγσγόο εθπνκπώλ, απνθάιπςε ηε ρξήζε ηέηνησλ κελπκάησλ, απηή ηε θνξά ζηε «Φσλή ηεο Ακεξηθήο» θαη ζην «Ράδην ηεο Μόζραο». Σα ππνζπλείδεηα κελύκαηα είραλ κπεη θαη ζηελ ππεξεζία ηνπ Φπρξνύ Πνιέκνπ. Σν 1978 ν πξναλαθεξζείο εξεπλεηήο Μπέθεξ θαηαζθεύαζε εηδηθό θαζεηόθσλν ην νπνίν είλαη ηθαλό λα ιακβάλεη, λα κημάξεη, θαη λα αλακεηαδίδεη πιηθό από δύν δηαθνξεηηθέο πεγέο, πξνζαξκόδνληαο ηαπηόρξνλα ην κήλπκα, έηζη ώζηε λα γίλεηαη αληηιεπηό κόλν ππνζπλείδεηα. Ζ ηερληθή ρξεζηκνπνηήζεθε ζηα πνιπθαηαζηήκαηα γηα πεξηνξηζκό ησλ θινπώλ. Μάιηζηα θαηαγξάθεθαλ επηηπρίεο ηεο ηάμεσο ηνπ 80% ζηνλ ηνκέα ειέγρνπ ησλ θινπώλ, ράξηο

14 14 ζ απηή ηε κέζνδν, όπνπ ηαπηόρξνλα ηελ ώξα πνπ αθνπγόηαλ επράξηζηε κνπζηθή ππήξρε κήλπκα όπσο «Να είζαη ηίκηνο, κελ θιέςεηο» θαη απηό κεηαδηδόηαλ θνξέο ζηελ ώξα. Σν πεξηνδηθό «TIME» πνπ εθηίκεζε πνιύ ην ηέρλαζκα απηό θαη ζε έλα άξζξν ηνπ πεξηέγξαςε ιεπηνκεξώο πσο ιεηηνπξγεί. Τπνζπλείδεηα κελύκαηα έθηαζαλ λα ρξεζηκνπνηνύληαη, θαη ζην επαγγεικαηηθό πνδόζθαηξν θαη ρόθετ ησλ ΖΠΑ θαη ηνπ Καλαδά γηα λα απμεζνύλ νη επηηπρίεο ησλ νκάδσλ. Δπίζεο ππνζπλείδεηα κελύκαηα ρξεζηκνπνηνύζαλ αθόκε θαη νη ππνςήθηνη γεξνπζηαζηέο ησλ ΖΠΑ, ζηα δίιεπηα ησλ ηειενπηηθώλ ηνπο ζπόη. Σν 1983 ζην Μίζηγθαλ κηα κηθξή εηαηξεία κε ην όλνκα «Stimutech» ηειεηνπνίεζε ηελ παξαγσγή ππνζπλείδεησλ κελπκάησλ από Computer. Απηά ζα κπνξνύζαλ λα ρξεζηκνπνηνύληαη θαη λα κεηαδίδνληαη από ηελ ηειεόξαζε, ζε νπνηνδήπνηε δηαθεκηζηηθό ζπόη. Σν ήηαλ θαη ε πξώηε ρξνληά πνπ ςεθίζηεθαλ νη πξώηνη λόκνη πξνζηαζίαο ηνπ θνηλνύ από ηα ππνζπλείδεηα κελύκαηα κεηά από άζθεζε ζεκαληηθώλ πηέζεσλ θαη πξνζπάζεηεο εηώλ. Η ΙΣΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΣΟΤ Ανάλογα με το αν έχουμε ακουςτικό, οπτικό ή έντυπο μέςο είναι διαφορετική και η τεχνική μετάδοςησ υποςυνείδητων μηνυμάτων. α) ηε πεξίπησζε ησλ αθνπζηηθώλ κέζσλ δειαδή ζε δίζθνπο, θαζέηεο θηι γηα λα κεηαδνζνύλ ηα ππνζπλείδεηα κελύκαηα, νη θξάζεηο θαηαγξάθνληαη αληίζηξνθα ζην δίζθν, νπόηε κπνξνύλ λα γίλνπλ αληηιεπηέο θαη από ηηο αηζζήζεηο καο, όηαλ ν δίζθνο θηλείηαη ζε αληίζεηε θαηεύζπλζε. Δίλαη ζαλ λα ρξεζηκνπνηνύκε θαζξέπηε γηα λα δηαβάζνπκε ιέμεηο πνπ είλαη γξακκέλεο αλάπνδα. Απηή ε κέζνδνο είλαη γλσζηή σο «αλάζηξνθε θάιπςε». Έηζη όηαλ ν δίζθνο παίδεηαη θαλνληθά, απηό πνπ αληηιακβάλεηαη ν αθξναηήο κε ηελ αθνή ηνπ, είλαη κόλνλ ην ηξαγνύδη πνπ ππάξρεη ζην δίζθν θαη ην πνιύ πνιύ λα αθνύζεη ζην ζεκείν πνπ ππάξρεη ην ππνζπλείδεην κήλπκα θάπνηνπο αθαηαιαβίζηηθνπο ήρνπο, ζαλ γεκίζκαηα ζηνλ ήρν. Γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ ππνζπλείδεησλ κελπκάησλ ζην δίζθν ρξεζηκνπνηνύληαη νη εμήο κέζνδνη: Ζ πξώηε αθνξά ηελ εγγξαθή κε πνιύ ρακειέο ζπρλόηεηεο. Έηζη εάλ θάπνηνο δπλακώζεη ηελ έληαζε ηνπ ζηεξενθσληθνύ ηνπ, ηόηε ην κήλπκα κπνξεί λα αθνπζηεί ζην βάζνο θάπσο θαζαξά.

15 15 Ζ δεύηεξε είλαη λα εγγξαθνύλ ηα κελύκαηα ζ έλα θαλάιη ήρνπ. Έηζη ζε θάπνην θαλάιη πξνζηίζεηαη ην ππνζπλείδεην κήλπκα, θαη θαιύπηεηαη, από ηε κνπζηθή ηνπ άιινπ θαλαιηνύ. Υξεζηκνπνηώληαο ην balance είλαη δπλαηό λα απνκνλσζεί ην κήλπκα. Ζ ηξίηε είλαη απηή κε ηελ νπνία ερνγξαθείηαη ην κήλπκα πάλσ ζηε κνπζηθή, αιιά κε ηέηνην ηξόπν, πνπ λα ρξεηάδεηαη λα παηρηεί ζε δηαθνξεηηθή ηαρύηεηα από απηή πνπ παίδεηαη ν δίζθνο, γηα λα αθνπζηεί θαλνληθά. Θα κπνξνύζε λα γίλεη έηζη αληηιεπηό αλ επηβξαδύλακε κε ην δάρηπιό καο ή επηηαρύλακε ηελ θίλεζε ηνπ πιαηό ηνπ πηθάπ. Ζ ηέηαξηε κέζνδνο είλαη ε αλάπνδε ερνγξάθεζε πνπ είλαη θαη ε πιένλ ρξεζηκνπνηνύκελε. Σν κήλπκα γξάθεηαη ζε καγλεηηθή ηαηλία. Παίδνπκε απηή ηελ ηαηλία αλάπνδα θαη ηελ κεηαγξάθνπκε ζε κηα άιιε, ζα έρνπκε έηνηκν ην αλάπνδν κήλπκα πνπ ζα κπνξνύκε λα ην πξνζζέζνπκε ζε νπνηνδήπνηε ζεκείν ηνπ ηξαγνπδηνύ. Ζ κέζνδνο απηή ρξεζηκνπνηείηαη -πεξηζζόηεξν γηα εθθέ- ζε πιήζνο ηξαγνπδηώλ. Παξάδεηγκα απνηειεί ην ηξαγνύδη ησλ Μπήηιο «Rain». Πξνο ην ηέινο ηνπ ηξαγνπδηνύ, αθνύγνληαη αθαηάιεπηνη ζηίρνη λα ηξαγνπδηνύληαη από θάπνηα θσλή. απηό ην ζεκείν αλ ν δίζθνο παηρηεί αλάζηξνθα, αθνύγεηαη ν Σδώλ Λέλνλ λα ιέεη θαλνληθά ηνπ ζηίρνπο ηνπ ηξαγνπδηνύ. Σν ίδην ζπκβαίλεη θαη ζην ηξαγνύδη «Αλαηνιίηηζζα» ηεο Πσιίλαο. Οη Μπήηιο είραλ δειώζεη ηόηε, όηη ε αληηζηξνθή απηή έγηλε εληειώο ηπραία. Σέινο πξέπεη λα αλαθέξνπκε όηη θαη ν ξπζκόο κεηάδνζεο ηεο κνπζηθήο κπνξεί λα αζθήζεη επίδξαζε ππνζπλείδεηε ζηελ ύπαξμή καο. Ο ξπζκόο, γηα παξάδεηγκα, ηεο ξνθ κνπζηθήο επηδξά ζηνλ νξγαληζκό καο έηζη, πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζεη, αύμεζε ησλ θαξδηαθώλ παικώλ θαη παξάιιεια αύμεζε ηνπ πνζνζηνύ αδξελαιίλεο ζην αίκα. β) πλερίδνληαο κε ηα νπηηθά κέζα δειαδή θηλεκαηνγξαθηθέο ή ηειενπηηθέο ηαηλίεο. Δδώ θάζε sec θηλεκαηνγξαθηθνύ θηικ αλαιύεηαη ζε 24 θαξέ, πξάγκα πνπ εμαζθαιίδεη θπζηνινγηθή θίλεζε ζηελ νζόλε. Αλ ηα θαξέ είλαη ιηγόηεξα ζην sec, ηόηε νη θηλήζεηο ησλ εζνπνηώλ ζα θαίλνληαη αξγέο, ή ην αληίζηξνθν. Αλ ζ όια απηά ηα 24 θαξέ αθαηξεζνύλ π.ρ. 3 θαη αληηθαηαζηαζνύλ κε άιια, ην κάηη καο ζα αληηιεθζεί ηελ παξεκβνιή ησλ μέλσλ θαξέ ζαλ κηα ζηηγκηαία ιάκςε δηάξθεηαο κόιηο 1/8 ηνπ sec (δειαδή όζνο ρξόλνο απαηηείηαη γηα ην αλνηγόθιεηκα ησλ βιεθάξσλ καο), ν εγθέθαινο όκσο ζα ζρεκαηίζεη κηα γεληθή ηδέα ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ θαξέ απηώλ θη επεηδή δελ κπνξεί λα ην θαηαλνήζεη ζα ην πεξάζεη θαη ζα ην απνζεθεύζεη ζην ππνζπλείδεην. Να

16 16 ζεκεηώζνπκε, πσο γηα όια απηά ν ζεαηήο δελ αληηιακβάλεηαη ηίπνηε. Απηή είλαη θαη ε πην ζπλεζηζκέλε κέζνδνο. Βέβαηα ε κέζνδνο ηειεηνπνηείηαη π.ρ. ζην βηληενθιίπ, εάλ ρξεζηκνπνηήζνπκε θσηεηλά εθέ. Όζν πην γξήγνξε δηαδνρή θσηόο ζθόηνπο έρνπκε, ηόζν απνδπλακώλεηαη ε αίζζεζε πξνζαλαηνιηζκνύ, θξίζεο θαη αληαλαθιαζηηθώλ ηνπ ζεαηή. γ) Σειεηώλνληαο ζα αλαθεξζώ ζηα έληππα κέζα π.ρ. εθεκεξίδεο, πεξηνδηθά, εμώθπιια δίζθσλ θηι. Πνιιέο δηζθνγξαθηθέο εηαηξείεο θνιαθεύνληαη λα ιέλε πσο πνιιά εμώθπιια δίζθσλ, είλαη πξαγκαηηθά έξγα ηέρλεο. Σν ίδην παξαηεξείηαη θαη κε ηηο δηαθεκίζεηο δηαθόξσλ πξντόλησλ. Πξαγκαηηθά ρξεηάδεηαη πνιύ ηέρλε γηα λα πεηο έλα ζσξό πξάγκαηα, λα κεηαδώζεηο ζε θάζε θαηεύζπλζε πιήζνο κελπκάησλ κέζα από ηνλ πεξηνξηζκέλν ρώξν ελόο εμσθύιινπ δίζθνπ ή κηαο ζειίδαο κε ηε δηαθήκηζε ελόο πξντόληνο. Δδώ κε ζηαηηθή εηθόλα ην ππνζπλείδεην δέρεηαη εηθόλεο θαη παξαζηάζεηο πνπ ην κάηη αδπλαηεί λα ζπιιάβεη. Γηα παξάδεηγκα ηα εμώθπιια ησλ δίζθσλ πάληνηε έρνπλ θάηη λα πνπλ, αλεμάξηεηα απ ην αλ είλαη κηα ζπγθεθξηκέλε θσηνγξαθία ή έλα αθεξεκέλν ζρήκα. Αλ πξνζέμεηε θαιά ζα δείηε πσο κέζα από δηάθνξεο ζπλζέζεηο, ζρεκαηηζκνύο θαη ρξσκαηηζκνύο, δελ ιείπνπλ αλαπνδνγπξηζκέλα ηξίγσλα, ππξακίδεο, καγηθνί θύθινη, θη έλα ζσξό άιια ζύκβνια ζαηαληζκνύ θαη καγείαο. Μηα βόιηα ζε θάπνην θνληηλό ζαο δηζθνπσιείν ζα ζαο πείζεη γηα όια ηα παξαπάλσ. Δπίζεο είλαη απεξίγξαπην πξάγκαηη, ην ηη γίλεηαη πξνθεηκέλνπ λα αγνξάζεη ν θαηαλαισηήο έλα πξντόλ. ηελ θπξηνιεμία «ζέιεη δελ ζέιεη». Πσο γίλεηαη απηό; Πσο ε δηαθήκηζε επηδξά κέζσ ηνπ ππνζπλείδεηνπ; Ζ ςπρνινγία έρεη απνδείμεη πσο απηό γίλεηαη κε 2 ηξόπνπο. Μέζσ ηνπ ελζηίθηνπ ηεο αλαπαξαγσγήο θαη κέζσ ηνπ ελζηίθηνπ ηεο απηνζπληήξεζεο. Αλ ην κήλπκα πνπ δερόκαζηε από κηα δηαθήκηζε, ζπλνδεύεηαη από εηθόλεο ή θξάζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην sex ή ην ζάλαην, ηόηε πεξλάεη ζην ππνζπλείδεην θαη θαηαγξάθεηαη εθεί, ρσξίο θαλ λα ην αληηιεθζνύκε. Δμππαθνύεηαη όηη νη θξάζεηο θαη νη εηθόλεο απηέο είλαη κε πνιύ ηέρλε θξπκκέλεο. Γηαηί αλ ήηαλ θαλεξέο, ε αληίδξαζή καο ζα ήηαλ δεδνκέλε. Αο δνύκε ζηηο δηαθάλεηεο ηώξα κεξηθά παξαδείγκαηα ηέηνησλ δηαθεκίζεσλ. Γηα λα θαηαλνεζεί θαιύηεξα ε δξάζε ησλ ππνζπλείδεησλ κελπκάησλ πάλσ καο πξέπεη λα αλαθέξνπκε εδώ ηη ιέεη ε Φπρνινγία γηα ην ππνζπλείδεην ηνπ αλζξώπνπ. Έηζη ινηπόλ νη ςπρνιόγνη ππνζηεξίδνπλ όηη ην ππνζπλείδεην έρεη ηελ ηθαλόηεηα λα επηιέγεη, λα αλαθαηαηάζζεη θαη αλαδηνξγαλώλεη ην πιηθό ηνπ θη ύζηεξα λα ην πξνζθέξεη ηξνπνπνηεκέλν ζηε ζπλείδεζε,

17 17 ώζηε απηή λα θαηνξζώλεη, ρξεζηκνπνηώληαο απηό ην ηξνπνπνηεκέλν πιηθό, λα αληηκεησπίδεη ηα δηάθνξα πξνβιήκαηα ηεο δσήο. Ζ ηερληθή παξαγσγήο θαη κεηάδνζήο ηνπο θαη ε δξάζε ηνπο πάλσ καο. Άξαγε πσο είλαη δπλαηό λα αληηκεησπηζηνύλ θαηά ηξόπν άκεζν θαη απνηειεζκαηηθό; Καηά πξώηνλ θαίλεηαη όηη δελ ππάξρεη εύθνινο ηέηνηνο ηξόπνο. Γηαηί δελ είλαη εύθνιν λα ειεγρζεί ηη αθνύκε ή ηη βιέπνπκε από ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο. Σειηθά δελ ππάξρεη ιύζε; Αο κελ πνύκε όκσο θάηη ηέηνην. Γηαηί ε δξάζε αληίδξαζή καο, κπνξεί λα ρσξηζηεί ζε 2 θαηεγνξίεο: ηελ αηνκηθή θαη ηε ζπιινγηθή νκαδηθή. Αο πάξνπκε ηελ πξώηε: Να απνξξίςνπκε θάζε κνπζηθό είδνο πνπ πεξηέρεη ηέηνηα ππνζπλείδεηα κελύκαηα, αθνύ ζηξαθνύκε ζε εθείλα ηα είδε πνπ ηα δηαθξίλνπλ απνδεδεηγκέλα νη αλώηεξνη πξνζαλαηνιηζκνί θαη επηδηώμεηο, νη πλεπκαηηθέο αμίεο θαη ζηόρνη. Απηή καο ε επηινγή ακέζσο ζα βάδεη ζηελ άθξε, ηελ ππνθνπιηνύξα, ηα ζθνππίδηα, θαη ηηο απαμίεο πνπ ιαλζάξνληαη από παληνύ. Όζνλ αθνξά ηε ζπιινγηθή / νκαδηθή ζα πνύκε ηα εμήο: Πξώηνλ ηελ άζθεζε πίεζεο γηα ιήςε λνκνζεηηθώλ κέηξσλ από ηελ πνιηηεία, όπσο έγηλε ζηηο ΖΠΑ θαη ηελ Δπξώπε. Απηό ζα πεξηγξαθεί θαη αλαιπηηθόηεξα, ζηηο επόκελεο γξακκέο. Γεύηεξνλ ην κπντθνηάξηζκα ησλ δίζθσλ, πνπ ζπλεηδεηά ή αζπλείδεηα ρξεζηκνπνηνύλ ηέηνηα κέζα. Πίζσ από όια είλαη ην ρξήκα, ην θέξδνο, ε δόμα, νη πσιήζεηο. Όηαλ απηά ζηγνύλ λα δείηε πσο όινη νη γλσζηνί θαη άγλσζηνη παξάγνληεο ηεο κνπζηθήο βηνκεραλίαο ζα ειέγρνπλ πηα ηελ θάζε ηνπο θξάζε, θαλνληθά θαη αληίζηξνθα, πξηλ ν δίζθνο ηνπο θπθινθνξήζεη ζηελ αγνξά. Πσο αληηκεησπίδνληαη; νη σο ηώξα ςεθηζζέληεο λόκνη. Αο δνύκε ινηπόλ ηη έρνπλ θαηαθέξεη θάπνηνη ζπλάλζξσπνί καο ζε άιιεο ρώξεο ηνπ θόζκνπ ζ απηό ην δήηεκα. ρεηηθή έθζεζε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλώλ γξάθεη κεηαμύ άιισλ: «Ζ πξόζιεςε κελπκάησλ πνπ απεπζύλνληαη ζην ππνζπλείδεην είλαη θαηαδηθαζηέα. Απνηειεί θαηάθνξε παξαβίαζε ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ» θαη αθόκε «ε ηξνπνπνίεζε ή αθόκε θαη ε δηαγξαθή κηαο θνπιηνύξαο είλαη δπλαηή κέζσ ησλ ππνζπλείδεησλ κελπκάησλ». Ζ Βνπιή ησλ αληηπξνζώπσλ ησλ ΖΠΑ ςήθηζε ην 1982 λνκνζρέδην ην νπνίν ππνρξεώλεη ηηο δηζθνγξαθηθέο εηαηξείεο λα αλαθέξνπλ ζηα εμώθπιια ησλ δίζθσλ ηνπο, ηελ ύπαξμε ηέηνησλ

18 18 κελπκάησλ.σν 1983 ε γεξνπζία ηνπ Άξθαλζν ησλ ΖΠΑ ςήθηζε παξόκνην λνκνζρέδην, ην νπνίν επηπιένλ ππνρξεώλεη ηηο εηαηξείεο λα γξάθνπλ ζην εμώθπιιν ησλ δίζθσλ ηνπ, ην πεξηερόκελν ησλ ππνζπλείδεησλ κελπκάησλ πνπ πεξηέρνπλ. Σν Βέιγην απαγόξεπζε εληειώο όιε απηή ηελ ηερλνινγία σο ηελ πην ύπνπιε θαη επηθίλδπλε εηζβνιή ζηελ ηδησηηθή δσή, κε ηηκσξία πάλσ από 1 έηνο θπιάθηζε θαη πξόζηηκα πάλσ από θξάγθα. Πεγε:

19 19 ΣΑ ΔΙΑΥΗΜΙΣΙΚΑ ΛΟΓΚΑΝ Μεηά ηνλ «νκνξθάληξα» θαη ηνλ «αγαπνύια», ηελ εκθάληζή ηνπ έθαλε ν Κίηζνο Ο ιόγνο γηα ηνπο Μαλώιε Μαπξνκαηάθε, ν νπνίνο ππνδύεηαη ηνλ «γηαηξό ηεο πείλαο», έμσ από ην Οιπκπηαθό ηάδην πνπ πξνζπαζεί λα πείζεη ηνπο θηιάζινπο λα αγνξάζνπλ ην δηθό ηνπ «βξώκηθν», ηνλ Σάθε ππξηδάθε, ηνλ δηεθζαξκέλν πξόεδξν κηαο πνδνζθαηξηθήο νκάδαο, ν νπνίνο επηδηώθεη λα επηβιεζεί ζε πξνπνλεηέο θαη παίθηεο, θαη πξνζθάησο ηνλ Νίθν Οξθαλό, ν νπνίνο «επηζπκεί» εξσηηθά ηελ Σαζνύια θαη ηεο ηξαγνπδά, ρνξεύνληάο ηεο ζπγρξόλσο, ην «ηελ θαξδηά κνπ βάδσ ακπάξεο» ηνπ. αιέα Μπνξεί νη παξαπάλσ δηαθεκίζεηο κε ηα επξεκαηηθά ζιόγθαλ ηνπο θαη ηηο θαηαπιεθηηθέο εξκελείεο ησλ «πξσηαγσληζηώλ» ηνπο λα απνηεινύλ ηα απόιπηα «ζνπμέ» ηεο επνρήο θαη λα έρνπλ γίλεη «θαξακέια» ζηα ρείιε ηνπ θόζκνπ, ε ηαύηηζή ηνπο κε ην πξντόλ πνπ παξνπζηάδνπλ, όκσο, είλαη ακθίβνιε ζηε κλήκε ηνπ θνηλνύ, κε ην πέξαζκα ηνπ ρξόλνπ. Καη απηό γηαηί θαη ζηηο ηξεηο θπξίαξρν ξόιν έρνπλ νη αηάθεο, ην «ζηόξη», νη θαηαπιεθηηθέο εξκελείεο ησλ «πξσηαγσληζηώλ», θαη όρη απηή θαζαπηή ε δηαθεκηδόκελε ππεξεζία (ζ.ζ. θαη νη ηξεηο επηηπρεκέλεο, θαη ζπλάκα επθάληαζηεο, πξναλαθεξζείζεο δηαθεκίζεηο πξνέξρνληαη από ηηο ηζάξηζκεο ειιεληθέο εηαηξείεο θηλεηήο ηειεθσλίαο). Δλ αληηζέζεη, νη δηαθεκίζεηο πξνεγνύκελσλ δεθαεηηώλ πεξηείραλ ζηα ζιόγθαλ ηνπο θαη ην όλνκα ηνπ πξντόληνο ή ηεο ππεξεζίαο πνπ δηαθήκηδαλ. Έηζη, λίθεζαλ ηε κάρε κε ηνλ ρξόλν θαη έρνπλ παξακείλεη ζπλδεδεκέλεο κε ην εθάζηνηε πξντόλ. Αο ζπκεζνύκε κεξηθά ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα θπξίσο ησλ δεθαεηηώλ ηνπ 80 θαη ηνπ 90 πνπ έρνπλ ραξαρζεί ηόζν ζηε κλήκε, όζν θαη ζηελ θαξδηά καο, από ηα παηδηθά καο ρξόληα:

20 20 - Γάιαηα ππάξρνπλ πνιιά, ΝΟΤΝΟΤ όκσο έλα - ΑΕΑΥ θάλεη ηα ηδάκηα αόξαηα - ΗΟΝ, ε πξώηε ζνπ αγάπε θαη παληνηηλή - LACTA, ην πην γιπθό θνκκάηη ηεο δσήο - Υισξίλε KLINEX. Απηήλ μέξεηε, απηήλ εκπηζηεύεζηε - ΓΗΧΣΖ, γεξά παηδηά από θνύληα - Αθάααααθηε! Σα καθαξόληα λα είλαη ΜΗΚΟ! - Δίλαη θεθάηε, γπξίδεη απ ηνπ ΒΔΡΟΠΟΤΛΟΤ - ΜΔΛΗΑ. Δίκαη καθαξνλάο ηη λα θάλνπκε; - Κάζε ζηηγκή, είλαη ζηηγκή MILKO - Νόζηηκν μύδη γηα ην θαγεηό, είλαη κνλάρα ην μύδη ΣΟΠ - BRAVO. Απηόο είλαη θαθέο - Μεηαμύ καο, METAXA - Έθαζηνο ζην είδνο ηνπ θαη ν ΛΟΤΜΗΓΖ ζηνπο θαθέδεο - 29 θαηαζθεπαζηέο πιπληεξίσλ ζπληζηνύλ SΚΗΡ, απηνί μέξνπλ. - Όρη ό,ηη θαη ό,ηη, κόλν λέα θαξίλα ΓΗΧΣΖ. Αλακθηζβήηεηα, ηα ζιόγθαλ ησλ παξαπάλσ δηαθεκίζεσλ ηα νπνία εκπεξηέρνπλ ηε κάξθα ηνπ πξντόληνο είλαη απηά πνπ ηξαβνύλ ηελ πξνζνρή ηνπ θαηαλαισηή. Ζ ζπληνκία, ε ιηηόηεηα θαη ε επθνιία «απνκλεκόλεπζεο» απηώλ απνηεινύλ ην κεγάιν ηνπο πιενλέθηεκα. Παξόηη, ινηπόλ, θαη ζήκεξα πνιιέο δηαθεκίζεηο ραξαθηεξίδνληαη γηα ηελ επξεκαηηθόηεηά ηνπο, ηα εμππλόηαηα θείκελα, ηε δεκηνπξγηθόηεηα αιιά θαη ηελ πξσηόηππε ζθελνζεζία, πνιιέο θνξέο κάιηζηα ζπλδπαδόκελε κε δεκνθηιή πξόζσπα, ην θνηλό ηείλεη λα θέξλεη ζηε κλήκε ηνπ ηηο όπνηεο αηάθεο απηέο πεξηέρνπλ, δπζθνιεύεηαη όκσο λα ζπκεζεί ην ίδην ην δηαθεκηδόκελν πξντόλ, ελ απνπζία ηεο κάξθαο από ην ζιόγθαλ. Καη απηόλ ηνλ ηξόπν, ζπκόκαζηε κελ ηελ όπνηα αηάθα/ζιόγθαλ, όρη όκσο θαη ην δηαθεκηδόκελν πξντόλ.

21 21 Κνξπθαίεο αηάθεο, ζ απηή ηελ θαηεγνξία, πνπ έρνπλ αθήζεη κελ επνρή, ίζσο όκσο πνιινί από εκάο λα κε ζπκόκαζηε ην δηαθεκηδόκελν πξντόλ, είλαη: - Νηελ έθν απηνθίλεην θαξληηά κνπ (Nescafe Cappuccino) - Πνπη δε θνη ληάνπλ ζιόνπιη Put the cot down slowly (Nova) - Να θύγεηε, θύξηε, λα πάηε αιινύ. (Παγσηό Magnum) - Σπραίν; Γε λνκίδσ! (11888) - άββα θαθέ; (Nova) - Σν ράζακε ην θνξκί παηξηώηε / Φηςηςίληα θαη θνθνςόςαξα (Germanos) - A this? Last year (Telestet) - Παιηνρηκπαηδή, Νεάληεξληαι (Aegean) - ηε κάλα ζνπ ην πεο; (ΟΣΔ) - Ση θάνπι κσξή ζεξπαληίλα;; Καηζηθαληάξε, ηξαγί, κνύζθαξε, ε κνύζθαξε (COSMOTE) Δπιόγσο γελληέηαη, ινηπόλ, θαηά λνπ ην εξώηεκα αλ νη, θαηά ηα άιια επξεκαηηθέο, αηάθεο ησλ δηαθεκηζηηθώλ ζπνη δελ ζπλδένληαη απνιύησο κε ην δηαθεκηζηηθό πξντόλ, αλ δελ παξαπέκπνπλ ην θνηλό απεπζείαο ζ απηό, πεηπραίλνπλ ηνλ ζηόρν ηνπο πνπ δελ είλαη άιινο από ην λα πείζνπλ ηνλ θόζκν λα θαηαλαιώζεη ην ελ ιόγσ πξντόλ; Πνηνο ν ξόινο ηεο Σέρλεο ηεο Πεηζνύο, όπσο ραξαθηεξηζηηθά απνθαιείηαη ε δηαθήκηζε, αλ όρη ε πξνώζεζε ησλ πξντόλησλ; Αξθεί κόλν ε ηθαλνπνίεζε θαη επραξίζηεζε ηνπ θνηλνύ; ε κηα δύζθνιε νηθνλνκηθή ζπγθπξία, όπσο ε ζεκεξηλή, κήπσο νη δηαθεκηζηέο αλαζεώξεζαλ ηνπο ζηόρνπο ηνπο; Μήπσο πξνζπαζνύλ λα δώζνπλ θαηαξρήλ κηα δηέμνδν, έλα επράξηζην «δηάιεηκκα» από ηε ζθιεξή πξαγκαηηθόηεηα ζηνλ ηειεζεαηή θαη αθήλνπλ ζε δεύηεξε θάζε ηνλ άιινηε πξσηαξρηθό ηνπο ζηόρν; Αλ θαη θάηη ηέηνην θαληάδεη αξθεηά δύζθνιν, ζα ήηαλ επρήο έξγνλ

22 22 ΣΕΦΝΗ ΚΑΙ ΔΙΑΥΗΜΗΗ ην απόγεην ηνπο ηα ηερλνινγηθά κέζα, θέξνπλ ζεκαληηθέο εμειίμεηο ζε πνιινύο παξάγνληεο ζηελ εμέιημε ησλ πξντόλησλ θαη αγαζώλ, παξάιιεια θαη ε δηαθήκηζε θηάλεη ζηα ύςε ηεο γηα αλαδείμεη ηα πξντόληα θαη ηηο ππεξεζίεο απηέο. Σν πάληξεκα ηεο δηαθήκηζεο κε ηελ ηέρλε θέξεη θαξπνύο ζηελ ζύγρξνλε πξνβνιή ησλ πξντόλησλ. Ζ ηέρλε ινηπόλ έξρεηαη λα αλαδείμεη κηα κνξθή επαλάζηαζεο ζηνλ ρώξν ηεο δηαθήκηζεο. Καζεηί πνπ δηαθεκίδεηαη κεηαηξέπεηαη ζε έξγν ηέρλεο, ζηηο πεξηζζόηεξεο πεξηπηώζεηο αμηόινγν θαη δεκηνπξγηθό. Μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι η διαφήμιςη είναι τέχνη; Ζ ηέρλε, όπσο εθθξάδεηαη κέζα από ηηο πνιπάξηζκεο κνξθέο ηεο, απνζθνπεί θπξίσο ζηελ απόδνζε ησλ αμηώλ πνπ δηέπνπλ θαη ραξαθηεξίδνπλ ηηο εθάζηνηε θνηλσληθέο δνκέο ζηελ ηζηνξία ηνπ αλζξώπηλνπ πνιηηηζκνύ. Όπνηα δεκηνπξγία θαη έθζεζε άπηεηαη ζην επξύ πεδίν ηεο ηέρλεο νθείιεη, θαηά γεληθή νκνινγία, πξσηίζησο λα αληρλεύεη ηα ζηξαηεγηθά ζεκεία ηεο θνηλσλίαο ζηελ νπνία θαη ιεηηνπξγεί, ώζηε λα θαηαζηεί αληηθείκελν ηέρλεο. Έλα αληηπξνζσπεπηηθό παξάδεηγκα κνξθήο ηέρλεο, ην νπνίν θάιιηζηα ζα κπνξνύζε λα ζεσξεζεί σο δσληαλή απόδεημε ηεο ηέρλεο είλαη θαη ε δηαθήκηζε, ζε όπνηα κνξθή απηή εθηίζεηαη. Ζ πξνθείκελε εξγαζία πξαγκαηεύεηαη ηα ζηνηρεία απηά ηα νπνία θαζηζηνύλ ηε δηαθήκηζε (ειεθηξνληθή θαη έληππε, ζεσξεηηθή θαη πξαθηηθή, ηξηζδηάζηαηε θαη κνλνδηάζηαηε, ερεηηθή θαη βσβή, έγρξσκε θαη αζπξόκαπξε) σο κία κνξθή ηέρλεο. Με απηόλ ηνλ ηξόπν πέξα από ηνπο πίλαθεο, ηα αγγεηνπιαζηηθή, ηελ κόδα, ηελ κνπζηθή θαη νπνηαδήπνηε άιιε κνξθή ηέρλεο πξνζηίζεηαη θαη ε δηαθήκηζε. Έηζη αλνίγεηαη έλα λέν θεθάιαην ζηε ηέρλε, πνιπδηάζηαην θαη κε πάκπνιιεο πξννπηηθέο αλάπηπμεο ηνπ ηνκέα απηνύ. Οη ραξαθηεξηζηηθή δηαθήκηζε, πνπ ζρεηίδεηαη κνλαρά κε ηελ εθνύζηα πξνβνιή ησλ πξντόλησλ, είλαη πιένλ μεπεξαζκέλε. Ζ ηέρλε δίλεη απηήλ ηελ πηλειηά πνπ ρξεζηκεύεη ζε κηα βειηησκέλε πξνβνιή ησλ πξντόλησλ. Αιιά άιισζηε ηη ζα ήηαλ ε δηαθήκηζε ρσξίο ηελ ηέρλε. Σα άηνκα ζα έδεηρλαλ αθελόο ελδηαθέξνλ απέλαληη ζηα πξντόληα, όκσο όρη θαη ζπκπάζεηα. Δίλαη αθξηβώο απηή ε ζπκπάζεηα ινηπόλ, ε νπνία απμάλεη ηηο πσιήζεηο, ην ρακόγειν ησλ θαηαλαισηώλ όηαλ παξαθνινπζνύλ κηα δηαθήκηζε ζηελ νπνία εθαξκόδεηαη ε ηέρλε κε έμππλν ηξόπν. Δίλαη όκσο εζηθή ε έλσζε ηεο δηαθήκηζεο κε ηελ ηέρλε; ην εξώηεκα απηό δελ κπνξεί λα δνζεί κία ζαθήο απάληεζε, σζηόζν ε ηέρλε αληηπξνζσπεύεη δηαρξνληθέο αμίεο, αμίεο πνπ ζπλδπάδνληαη κε ηελ ειεπζεία θαη ηελ ηζόηεηα ησλ αλζξώπσλ. Πνπ

23 23 ράλεηαη ινηπόλ ε ειεπζεξεία απηή όηαλ δηαθεκηζηηθέο εηαηξείεο <<εθκεηαιιεύνληαη>> ηελ δηαθήκηζε, γηα παξάδεηγκα πξνβάιινληαο έλα αθξηβό απηνθίλεην ή ηαμίδη. Πνιιά είλαη ηα άξζξα ζε εθεκεξίδεο θαη πεξηνδηθά πνπ αλαθέξνληαη ζηελ έλσζε απηή. Έλα ραξαθηεξηζηηθό άξζξν είλαη απηό ηεο Καζεκεξηλήο. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Ημερομηνία δημοζίεσζης: ην άξζξν απηό αλαιύεηαη ε ζρέζε ηεο δηαθήκηζεο κε ηελ ηέρλε, θαζώο θαη ηα απνηειέζκαηα πνπ κπνξνύλ λα έρνπλ. Οπια και επωηήμαηα Πνηα είλαη, όκσο, ηα όξηα ηεο ηέρλεο; Πόζν καθξηά επηηξέπεηαη λα θζάζεη; Ννκηκνπνηείηαη λα θαηαξξίπηεη θάζε ηακπνύ ζην όλνκα ηεο ειεπζεξίαο ηεο θαιιηηερληθήο έθθξαζεο; Απηά είλαη θάπνηα κόλν από ηα εξσηήκαηα πνπ ηέζεθαλ γηα άιιε κηα θνξά ζηε Γεξκαλία ζηνλ λέν θύθιν ζπδεηήζεσλ πνπ πξνθάιεζε ε ηδέα ηνπ Γθξέγθνξ λάηληεξ. Ζ ηέρλε θαη ε πξόθιεζε ζπρλά επηδεηνύλ ε κία ηελ άιιε, πνιιέο θνξέο κάιηζηα κε ηξόπν πνπ λα νδεγεί ζηε ζθέςε πσο πξόθεηηαη γηα απηνζθνπό. Σελ θνηλή ηνπο πνξεία παξαθνινπζεί κε εμαηξεηηθό ελδηαθέξνλ, θπξίσο ηα ηειεπηαία είθνζη ρξόληα, ν ηνκέαο ηεο δηαθήκηζεο. Ζ θξαηηθή αίζνπζα ηέρλεο NRW Forum ζην Νηίζειληνξθ παξνπζηάδεη κέρξη ηηο 26 Απγνύζηνπ ηελ έθζεζε κε ηνλ ηίηιν «Αθξαία δηαθήκηζε». Σν Νηίζειληνξθ, πνιηηηθή πξσηεύνπζα ηεο Βόξεηαο Ρελαλίαο-Βεζηθαιίαο, είλαη θαη πξσηεύνπζα ησλ δηαθεκηζηηθώλ εηαηξεηώλ ηεο Γεξκαλίαο: 4,24 δηζ. επξώ δηαθηλήζεθαλ ην 2005 κέζσ ησλ 971 δηαθεκηζηηθώλ εηαηξεηώλ πνπ εδξεύνπλ ζηε δπηηθνθεληξηθή γεξκαληθή πόιε. ηελ έθζεζε παξνπζηάδεηαη ε βαζηά θαη αδηάξξεθηε πιένλ ζρέζε νηθνλνκίαο, δηαθήκηζεο θαη ηέρλεο. Υπήζε ηερ ηέσνερ Δλαο από ηνπο πξώηνπο πνπ ζεώξεζε πσο ε δηαθήκηζε είλαη ηζάμηα ελόο θαιιηηερληθνύ πξντόληνο ήηαλ ν Απζηξηαθόο κόδηζηξνο Helmut Lang. Σν εληππσζηαθά κηζνθνπξεκέλν πξόβαην, ην νπνίν ρξεζηκνπνηήζεθε θαη σο θύξην κνηίβν ηεο δηαθεκηζηηθήο εθζηξαηείαο ηεο έθζεζεο ζην Νηίζειληνξθ, είλαη δηθήο ηνπ εκπλεύζεσο. Ο Lang ζπλεξγάζηεθε κε δηάζεκνπο θαιιηηέρλεο, όπσο ε Λνπίδ Μπνπξδνπάδ, γηα λα πξνσζήζεη ηε κόδα ηνπ. Ηζηνξία πάλησο ζε απηόλ ηνλ ηνκέα έρεη γξάςεη θαη ε εηαηξεία Comme de garcons, όρη κόλν ρξεζηκνπνηώληαο θαιιηηέρλεο όπσο ε ίληη έξκαλ, αιιά δεκηνπξγώληαο θαη ηα πεξίεξγα Pop- Up Stores. Μαγαδηά δειαδή ζην κέζνλ ηνπ πνπζελά, ζε πεξίεξγεο πεξηνρέο πνπ δελ ζα πεξίκελε θαλείο πνηέ λα ππάξρνπλ θαηαζηήκαηα κε ξνύρα. Γηα ηνλ ιόγν απηό γίλνληαη ηεο κόδαο θαη πξηλ πξνιάβνπλ λα θαζηεξσζνύλ νη ηδηνθηήηεο ηα θιείλνπλ. Αιιεο εηαηξείεο πάιη ρξεζηκνπνηνύλ ηνπο ίδηνπο ηνπο θαηαλαισηέο ζαλ ζπλεξγάηεο ηνπο. Δξαζηηερληθέο θσηνγξαθίεο ή βίληεν απνηεινύλ

24 24 βαζηθό ζπζηαηηθό ζηνηρείν ηεο δηαθεκηζηηθήο εθζηξαηείαο. Ούησο ή άιισο ν πειάηεο είλαη ν βαζηιηάο, ή κήπσο όρη; Γελ ρξεζηκνπνίεζαλ πάλησο κόλν νη δηαθεκηζηέο ηνπο θαιιηηέρλεο. Καη νη θαιιηηέρλεο ρξεζηκνπνίεζαλ ηε δηαθήκηζε. Ο Σδεθ Κνπλο είλαη έλα ραξαθηεξηζηηθό παξάδεηγκα πώο ν ίδηνο πιαζάξεη ηνλ εαπηό ηνπ ζαλ δηαθεκηζηηθό πξντόλ. Ο Νηαληέιε Μπνύεηη παξνπζηάδεη κηα ζεηξά κεγάισλ θσηνγξαθηώλ όπνπ θαίλεηαη γλσζηέο κάξθεο λα έρνπλ θεληεζεί πάλσ ζην αλζξώπηλν δέξκα. Ο Νηάκηελ Υηξζη ην 1999 κέζα από κηα ζεηξά δεθαηξηώλ ζρεδίσλ ηνπ κε ηίηιν «Ο ηειεπηαίνο δείπλνο» δηαθεκίδεη ηξνθέο ζε κνξθή θαξκάθσλ. Γηα παξάδεηγκα, νκειέηα ζε δέθα ηακπιέηεο, θνηόπνπιν 120 ml, ινπθάληθα ζε θάςνπιεο.

25 25

26 26

27 Αο κελ μερλάκε όηη ην ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθό ηεο δηαθήκηζεο, πνπ απνκαθξύλεηαη από ηνλ νξηζκό ηεο, είλαη ν ζθνπόο ηεο: Σν ρξεκαηηθό θέξδνο ή ε πξνβνιή ζπγθεθξηκέλσλ κελπκάησλ/αηόκσλ, πξνο θαηαλάισζε από ην θνηλό θαη όρη πξνο ηέξςε ηνπ δεκηνπξγνύ 27

28 28 ΠΟΙΕ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΙΟ ΕΠΙΣΤΦΗΜΕΝΕ ΔΙΑΥΗΜΙΣΙΚΕ ΚΑΜΠΑΝΙΕ; Φάσνονηαρ ζηο ινηεπνέη βπήκαμε ηιρ πιο επιηςσεμένερ διαθεμιζηικέρ καμπανιέρ οι οποίερ είναι : Διαθήμιζε Σαξί -Aegean goes to London Λονδίνο -AMSTEL ΔΙΑΦΗΜΙΗ ΡΟΚΑΔΕ ΣΙΛΙΟ -Banana COSMOTE ήμα Καμπάνα θανηάποι -COSMOTE ΓΑΛΛΙΔΕ ΔΙΑΦΗΜΙΗ ROOMS TO -LET ΓΑΛΛΟΦΧΝΟ -Cosmote Διαθήμιζε 2012-Αμαδόνα Μος -Piou - Νέα Διαθήμιζε WIND -Put the kot down slowly Pull over the gaidar -vodafone Kitsos - Tasoula check machine νέα διαθήμιζε Yfanths parizaki...diafhmish...gummy bear... -Αζηεία διαθήμιζε cosmote με καηζίκερ -ΓΕΡΜΑΝΟ (ΔΙΑΦΗΜΙΗ ) ΣΟ ΥΑΑΜΕ ΣΟ ΚΟΡΜΙ ΠΑΣΡΙΧΣΗ!!! -Η διαθήμιζε με ηον γέπο και ηο παγωηό Magnum! -Σδάμπαρ Παπαλία - Media Markt -ΦΙΣ ΑΓΑΠΟΤΛΑ ΠΟΤΛΑ ΔΙΑΦΗΜΙΗ WIND Ζ δηαθήκηζε, απνηειεί έλα αλαπόζπαζην θνκκάηη ηνπ κάξθεηηλγθ ησλ εηαηξηώλ, αθνύ κόλν έηζη κπνξνύλ λα πξνσζήζνπλ ηα πξντόληα ηνπο. Έηζη, κε ηελ είζνδν ηεο ηερλνινγίαο θαη ησλ special effects ηα ηειεπηαία ρξόληα, ηα δηαθεκηζηηθά video, έρνπλ κεηαηξαπεί ζε κηθξέο ηαηλίεο. Μαο δηαζθεδάδνπλ, ελίνηε καο εθλεπξίδνπλ, αιιά ζε θάζε πεξίπησζε δελ παύνπλ λα απνηεινύλ κέξνο ηεο θαζεκεξηλόηεηάο καο. Από ηελ ηειεόξαζε θαη ην ξαδηόθσλν, κέρξη ηα πεξηνδηθά θαη ηηο αθίζεο, νη δηαθεκίζεηο θπξηαξρνύλ ζηα Μέζα θαη όρη κόλν θαη ην πεξίεξγν είλαη όηη, παξά ηελ θξίζε, πεηπραίλνπλ σο επί ην πιείζηνλ ηνλ ζηόρν ηνπο: λα πείζνπλ ηνλ θόζκν λα θαηαλαιώζεη. Υξεζηκνπνηώληαο έμππλεο αηάθεο, δεκνθηιή ή νηθεία πξόζσπα θαη πξσηόηππε ζθελνζεζία, πξνζπαζνύλ λα πξνζεγγίζνπλ ηελ ςπρνζύλζεζε ηνπ κέζνπ πνιίηε-θαηαλαισηή θαη θαηά έλα κεγάιν πνζνζηό ηα θαηαθέξλνπλ. Ση είλαη όκσο απηό πνπ θάλεη κηα δηαθήκηζε ή δηαθεκηζηηθή θακπάληα επηηπρεκέλε; Πόζνο ρξόλνο απαηηείηαη γηα λα πξαγκαηνπνηεζεί; Οη δηαθεκίζεηο ιέλε ηελ αιήζεηα ή καο πξνσζνύλ έλα κέηξην πξντόλ κε ειθπζηηθό πεξηηύιηγκα; «Πεηπρεκέλε θακπάληα είλαη απηή πνπ έρεη πξαγκαηηθά πεξάζεη ζηνλ θόζκν θαη έρεη θέξεη απνηειέζκαηα γηα ηνλ πειάηε ηεο δηαθεκηζηηθήο. Μπνξεί όκσο κηα άξηηα νξγαλσκέλε θαη ζπλάκα πξσηόηππε θακπάληα λα απνηειέζεη θξηηήξην.

29 29 ΟΙ ΑΠΟΧΕΙ ΜΑ ΓΙΑ ΣΑ ΜΤΣΙΚΑ ΣΗ ΔΙΑΥΗΜΙΗ Αξβαληηάθεο σηήξεο: Από ηηο πην επηηπρεκέλεο δηαθεκίζεηο πνπ παξαθνινπζήζακε παξαηήξεζα όηη νη πεξηζζόηεξεο είραλ σο κέζν έλα επηηπρεκέλν ζιόγθαλ ή ηξαγνύδη ε έλαλ θσκηθό πξσηαγσληζηή. Απηά είλαη από ηα απνθαινύκελα κπζηηθά πνπ θάλνπλ επηηπρεκέλεο ηηο δηαθεκίζεηο. Αλεκνγηάλλεο Νηθόιανο: Όιεο νη πεηπρεκέλεο δηαθεκίζεηο είραλ ρηνύκνξ, ην γέιην θάλεη ηνπο αλζξώπνπο λα ζπκνύληαη πξάγκαηα πνην εύθνια θαη είλαη θάηη πνπ κέλεη δηόηη όιεο νη δηαθεκίζεηο πνπ καο έδεημε ε θαζεγήηξηα είραλ ρηνπκνξηζηηθό πεξηερόκελν. Αιεμάλδξα Γεσξγνπάιε: Έρνπκε παξαθνινπζήζεη πνιιέο επηηπρεκέλεο δηαθεκίζεηο νη νπνίεο κείλακε ζηνπο ηειεζεαηέο. Λόγν ησλ δηαζθεδαζηηθώλ ζπδεηήζεσλ, ηξαγνύδηα κε σξαίνπο ζηίρνπο, αζηείνπο δηάινγνπο θαη εζνπνηνύο νη όπνηνη ηξαβάλε ηνλ θόζκν γηα λα αθηεξώζνπλ θάπνηα ιεπηά γηα λα ηελ δνπλ. πύξνο Εέξλνο: Σα ζηνηρεία πνπ έθαλαλ απηέο ηηο δηαθήκηζεο επηηπρεκέλεο ήηαλ είηε ην θσκηθό ζιόγθαλ, είηε ην ηξαγνύδη πνπ έπαηδε παξάιιεια κε ηελ δηαθήκηζε, ή ην πξόζσπν πνπ έπαηδε ζηελ δηαθήκηζε. Νίθνο Κάγθαο: Μηα επηηπρεκέλε δηαθήκηζε ζπλεπάγεηαη κεγάια νηθνλνκηθά θέξδε πνπ πξνθύπηνπλ από ηελ αγνξά ηνπ πξντόληνο πνπ δηαθεκίδεηαη. Οη ζπγθεθξηκέλεο δηαθεκίζεηο πνπ παξαθνινπζήζακε, ήηαλ νη πην επηηπρεκέλεο. Κύξην ζηνηρεηό ηνπο ήηαλ ην ρηνύκνξ θαη νη εηξσληθνί δηάινγνη πνπ εκπινύηηδαλ ηηο δηαθεκίζεηο. Άιια κέζα είλαη νη όκνξθεο εηθόλεο, ηα ειθπζηηθά πξόζσπα, ηα κεγάια ρακνγέια αιιά θαη αιιά πάια. Δπηπξόζζεηα νη επηηπρεκέλεο δηαθεκίζεηο έρνπλ ραξαθηεξηζηηθέο πξνζσπηθόηεηεο πνπ ηηο νκνξθαίλνπλ θαη ηηο εκπινπηίδνπλ. Πεξδηθνκάηε Νίθε: Οη δηαθεκίζεηο νη νπνίεο ήηαλ επηηπρεκέλεο είραλ έλα κπζηηθό. Ο ηξόπνο κε ηνλ νπνίν γίλνληαλ ε δηαθήκηζε, ν πξσηαγσληζηήο θαη κε ηνλ ξνιό πνπ έιεγε δειαδή ηα ινγία ηνπ θαη ην ρηνύκνξ πνπ είρε. Κόληεο Αιέμαλδξνο: Πηζηεύσ όηη γηα λα γίλεη κηα επηηπρεκέλε δηαθήκηζε ρξεηάδεηαη έλα θαιό ζελάξην θαη θαινύο ρηνπκνξηζηηθνύο εζνπνηνύο. Δπηπιένλ γηα λα θεξδίζεηο όιν ηνλ θόζκν ζα πξέπεη λα θαλείο θάηη κνλαδηθό θαη όρη θάηη ζπλεζηζκέλν, έηζη ώζηε λα κέλεη. ΕΠΙΛΟΓΟ Ζ δηαθήκηζε παίδεη ζεκαληηθό ξόιν ζηελ νηθνλνκία, θαζώο θαζνξίδεη ηνλ βαζκό αγνξνπσιεζίαο ησλ πξντόλησλ, επνκέλσο θαη ηηο κεηνρέο. Απνηεινύλ κηα κνξθή επέλδπζεο γηα

30 30 ηηο εηαηξίεο. Ζ ηζηνξία ηνπο είλαη παξάιιειε κε ηελ νηθνλνκία ζε θάζε πεξίνδν. Γειαδή, ζε ηζηνξηθέο πεξηόδνπο από ηηο πξώηεο βηνκεραληθέο επαλαζηάζεηο κέρξη ζήκεξα όζν αλεπηπγκέλεο ήηαλ νη δηαθεκίζεηο ηόζν εμειηγκέλε ήηαλ θαη ε νηθνλνκία. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθό παξάδεηγκα ηεο ηερλνινγηθήο πξνόδνπ θαη εμειίζζεηαη ζε ζπλάξηεζε κε απηήλ. Σν ζσζηό πάληξεκα ηεο κε ηελ ηέρλε ηελ κεηαηξέπεη ζε πξαγκαηηθά έξγα ζπνπδαίαο θαιιηηερληθήο αμίαο. Απηό πνπ έρεη πξαγκαηηθή αμία είλαη ζίγνπξα ν ξόινο ηεο δηαθήκηζεο ζην ζύγρξνλν εκπόξην θαη νη ζέζεηο εξγαζίαο πνπ απηό δεκηνπξγεί. Ζ δηαθήκηζε είλαη έλα από ηα ζπνπδαηόηεξα εξγαιεία ηεο νηθνλνκίαο θαη ε ζσζηή ρξήζε ηεο κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ζπνπδαίνπο ρξεκαηηθνύο θαξπνύο. ΠΗΓΕ: