ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΑΝΟΙΧΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΑΔΟΧΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ:«ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ»

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΑΔΑ: 4ΑΜ37ΛΛ-ΡΒΩ Θεσσαλονίκη, 04/ 08/2011 ΑΡ. ΠΡΩΤ.: /8951 Ταχ. Δ/νση : Βασ. Ηρακλείου 12 Τ.Θ. : Τ.Κ. : Θεσ/νίκη Τηλέφωνο : Fax : Ηλεκτρονική Διεύθυνση: ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΑΝΟΙΧΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΑΔΟΧΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ:«ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» ΠΡΟΜΗΘΕΥΟΜΕΝΟ ΕΙΔΟΣ : Τουριστικό προϊόν Τύπος διαγωνισμού : Δημόσιος Ανοικτός Διαγωνισμός Κριτήριο αξιολόγησης : Η πλέον Συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά ΧΡΟΝΟΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΤΟΠΟΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ημερομηνία Ημέρα Ώρα ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Τμήμα Προμηθειών, Βασ. Ηρακλείου 12, Θεσ/νίκη 27/09/2011 Τρίτη 10:30 Αίθουσα Συνεδριάσεων, 8 ος όροφος Προϋπολογισθείσα δαπάνη: ,00 Ευρώ συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. 23%, πλέον 20% με το δικαίωμα της προαίρεσης (Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης {ΕΤΠΑ} και από Εθνικούς Πόρους και είναι ενταγμένο στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων με Κωδ. Έργου 2010ΕΠ ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ Αποστολής στην Ε.Ε. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ Δημοσίευσης στο Εθνικό ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ Δημοσίευσης σε Τυπογραφείο Ελληνικές Εφημερίδες 04/08/ /08/ /08/2011

2 ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ: Έως τις στα Γραφεία του Τμήματος Προμηθειών Βας. Ηρακλείου 12 7 ος όροφος Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Διεύθυνση Οικονομικών Τμήμα Προμηθειών (στο εξής: η Αναθέτουσα Αρχή), έχοντας υπόψη: 1. Τους όρους που περιέχονται στην παρούσα Προκήρυξη. 2. Το Ν. 3852/2010 (ΦΕΚ 87/Α/ ) «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης». 3. Το ΠΔ 133/2010 (ΦΕΚ 226/Α / ) «Οργανισμός της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας». 4. Την Εγκύκλιο με αρ. πρωτ. 4745/ΕΥΘΥ 289/ του Υπουργείου Οικονομίας Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας «Οδηγίες προς της ΕΥΔ/ΕΔΑ/ΕΦΔ για τις αλλαγές που προκύπτουν από την εφαρμογή του Ν. 3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης) και αφορούν στα συγχρηματοδοτούμενα έργα του ΕΣΠΑ. 5. Τα άρθρα 82 έως 85 του Ν. 2362/95 (ΦΕΚ 247/τ.Α/ ) «Περί Δημοσίου Λογιστικού, ελέγχου των δαπανών του κράτους και άλλες διατάξεις». 6. Το Ν. 3377/2005 (ΦΕΚ 202 Α/ ) «Αρχές και Κανόνες για την εξυγίανση της λειτουργίας και την ανάπτυξη βασικών τοµέων του εµπορίου και της αγοράς Θέµατα Υπουργείου Ανάπτυξης» ειδικά το άρθρο Το Ν. 3548/2007 (ΦΕΚ 68/Α/ ) «Καταχώρηση δημοσιεύσεων των φορέων του Δηµοσίου στο Νοµαρχιακό και Τοπικό Τύπο». 8. Τον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 5 ης Ιουλίου 2006, για το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και για την κατάργηση του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1783/ Τον Κανονισμό (ΕΚ) 1081/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Ιουλίου 2006 «για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και την κατάργηση του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1784/1999», όπως ισχύει. 10. Τον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1828/2006 της Επιτροπής της εκεµβρίου 2006 για τη θέσπιση κανόνων σχετικά µε την εφαρµογή του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 του Συµβουλίου περί καθορισµού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και το Ταµείο Συνοχής και του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. 11. Τον Κανονισµό (EK) αριθ. 1083/2006 του Συµβουλίου, της 11 ης Ιουλίου 2006, περί καθορισµού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και το Ταµείο Συνοχής και την κατάργηση του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1260/ Την Απόφαση αριθ. 7725/ της Επιτροπής περί έγκρισης του ΕΣΠΑ (κωδικός αναφοράς CC2007GR16UNS001). 13. Την με αριθμό Ε (2007) 5337/ Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περί έγκρισης του Ε.Π «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ». (Κωδικός 2007GR161PO008). 14. Το Ν. 3614/2007 «Διαχείριση, έλεγχος και εφαρµογή των αναπτυξιακών παρεµβάσεων για την προγραµµατική περίοδο », όπως τροποποιήθηκε και συµπληρώθηκε µε τον Ν. 3840/2010 (ΦΕΚ Α 53) «Αποκέντρωση, απλοποίηση και ενίσχυση της αποτελεσµατικότητας των διαδικασιών του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) και άλλες διατάξεις». 2 από 79

3 15. Την με αριθμό 14053/ΕΥΣ 1749 (ΦΕΚ540/Β / ) Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών με θέμα «Υπουργική Απόφαση συστήματος διαχείρισης», όπως αυτή τροποποιήθηκε και ισχύει. 16. Το Π.Δ. 60/07 (ΦΕΚ 64/Α/ ) «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 2005/51/ΕΚ της Επιτροπής και την Οδηγία 2005/75/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16 ης Νοεμβρίου 2005». 17. Το Π.Δ. 118/2007 (ΦΕΚ Α 150/2007) «Κανονισμός Προμηθειών Δημοσίου», εφαρμοζόμενο συπληρωματικά και αναλογικά. 18. Τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 213/2008 της 28 ης Νοεμβρίου 2007 «για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2195/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί του κοινού λεξιλογίου για τις δημόσιες συμβάσεις (CPV) και των οδηγιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ περί των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων, όσον αφορά την αναθεώρηση του CPV» 19. Τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1150/2009 της 10 ης Νοεμβρίου 2009 «για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1564/2005 όσον αφορά τα τυποποιημένα έντυπα προς δημοσίευση προκηρύξεων και γνωστοποιήσεων στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων δυνάμει των οδηγιών 89/665/ΕΟΚ και 92/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου». 20. Τον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1177/2009 της Επιτροπής της 30 ης Νοεμβρίου 2009, για την τροποποίηση των οδηγιών 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ και 2009/81/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά στα κατώτατα όρια εφαρμογής τους κατά τη διαδικασία συνάψεως συµβάσεων. 21. Τις διατάξεις του Ν. 3886/2010 (ΦΕΚ 173/Α/ ) «Δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων Εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την Οδηγία 89/665/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21 ης Ιουνίου 1989 (L395) και την Οδηγία 92/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 25ηςΦεβρουαρίου 1992 (L 76), όπως τροποποιήθηκαν με την Οδηγία 2007/66/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11 ης Δεκεμβρίου 2007 (L 335)». 22. Το Ν. 2286/1995 (ΦΕΚ Α 19/1995), «Προµήθειες του δηµόσιου τοµέα και ρυθµίσεις συναφών θεµάτων». 23. Το Π.Δ. 82/1996 (ΦΕΚ Α 66/1996). «Περί ονομαστικοποίησης των μετοχών Ελληνικών Ανωνύµων Εταιρειών που µετέχουν στις διαδικασίες ανάληψης έργων ή προµηθειών του ηµοσίου ή των νοµικών προσώπων του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα, όπως τροποποιήθηκε µε το άρθ. 109 του Ν. 2533/1997 (ΦΕΚ Α 228), µε το άρθ. 12 του Ν. 3310/2005 (ΦΕΚ Α 30) και µε το άρθ.8 του Ν. 3414/2005 (ΦΕΚ Α 279). 24. Ν. 2741/1999 (ΦΕΚ 199/Α/ ) «Ενιαίος φορέας Ελέγχου Τροφίµων άλλες ρυθµίσεις θεµάτων αρµοδιότητας του Υπουργείου Ανάπτυξης και λοιπές διατάξεις» ιδίως το άρθρο 8 «σχετικά µε Κρατικές Προµήθειες». 25. Το Ν. 3498/2006 (ΦΕΚ 230 Α/ ) «Ανάπτυξη ιαµατικού τουρισµού και λοιπές διατάξεις» ειδικότερα το άρθρο 30 που αφορά στην παροχή σύµφωνης γνώµης από το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης σε προγράµµατα Τουριστικής Προβολής που υλοποιούνται από φορείς του Δηµοσίου. 26. Την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) αριθ /2008 (ΦΕΚ 1635/ ) των Υπ. Εσωτερικών Οικονοµίας και Οικονοµικών και Τουριστικής Ανάπτυξης, που αφορά στη Σύσταση «Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισµού Διαχείρισης και Εφαρµογής Δράσεων του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης» σύµφωνα µε το άρθρο 5 του Ν. 3614/ από 79

4 27. Το Ν. 3688/2008 (ΦΕΚ 163 Α/ ) «Πολιτιστικό κέντρο ελληνικής αστυνοµίας και άλλες διατάξεις», ειδικότερα το άρθρο 12 σχετικά µε την πιστοποίηση φορέων που παρέχουν διαφηµιστικές υπηρεσίες στο Δηµόσιο. 28. Την εγκύκλιο με αριθ. Πρωτ /749/ του Υπουργείου Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, με θέμα: «Πιστοποίηση εταιρειών παροχής διαφημιστικών υπηρεσιών κατ εφαρμογή του άρθρου 12 του Ν. 3688/2008 (Α 163)». 29. Την Εγκύκλιο µε αριθ. Πρωτ. 176/ του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης, με θέµα: «Διευκρινίσεις σχετικά µε την παροχή σύµφωνης γνώµης για διαφηµιστικά προγράµµατα και ενέργειες που αφορούν την τουριστική προβολή της χώρας ή των περιοχών αυτής, από φορείς του δηµόσιου τοµέα». 30. Την Εγκύκλιο µε αριθ. Πρωτ / του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης, µε θέµα «Οδηγίες-διευκρινίσεις για την εφαρµογή του αρ. 30 του Ν. 3498/2006 περί προγραµµάτων τουριστικής προβολής των φορέων του Δηµόσιου Τοµέα». 31. Την Εγκύκλιο µε αριθ. Πρωτ / της Γενικής Γραµµατείας Επικοινωνίας/ Γενικής Γραµµατείας Ενηµέρωσης, µε θέµα «Τροποποίηση σχετικά µε την παροχή διαφηµιστικών υπηρεσιών σε φορείς του Δηµοσίου και του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα». 32. Την Εγκύκλιο µε αριθ. Πρωτ / της Γενικής Γραµµατείας Βιοµηχανίας του Υπουργείου Ανάπτυξης, µε θέµα «Πιστοποίηση επιχειρήσεων παροχής διαφηµιστικών υπηρεσιών». 33. Το Π.Δ. 261/1997 (ΦΕΚ Α 186/1997), «Για τη διαφάνεια στη διαφηµιστική προβολή του Δηµοσίου και του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα από τα έντυπα και ηλεκτρονικά µέσα ενηµέρωσης» όπως τροποποιήθηκε και ισχύει µε το Ν. 3166/2003 (ΦΕΚ Α 178/2003), το Ν. 3444/2006 (ΦΕΚ Α 46/2006) και τον Ν. 3688/2008 (ΦΕΚ Α 163). 34. Την αριθμ. 518/ απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής της Π.Κ.Μ. προκηρύσσει ανοιχτό διαγωνισμό, προϋπολογισμού δαπάνης ,00 συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. 23%, πλέον 20% με το δικαίωμα της προαίρεσης, με κριτήριο κατακύρωσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά, ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΑΔΟΧΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ:«ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης {ΕΤΠΑ} και από Εθνικούς Πόρους και είναι ενταγμένο στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων με Κωδ. Έργου 2010ΕΠ Η συμμετοχή στον προκηρυσσόμενο με την παρούσα διαγωνισμό είναι ανοικτή, επί ίσοις όροις, σε όσους πληρούν τις νομικές, οικονομικές και τεχνικές προϋποθέσεις που προβλέπονται στην Προκήρυξη και διαθέτουν την απαιτούμενη επαγγελματική επάρκεια και εμπειρία. Στο διαγωνισμό γίνονται δεκτές οι προσφορές που είναι σύμφωνες με όλους τους όρους, τις προϋποθέσεις και τις προδιαγραφές της Προκήρυξης, ενώ είναι δυνατό, κατά την κρίση της αρμόδιας Επιτροπής, να θεωρηθούν αποδεκτές και προσφορές που παρουσιάζουν ασήμαντες αποκλίσεις ή περιορισμούς. Ως ασήμαντες αποκλίσεις ή περιορισμοί, νοούνται οι αποκλίσεις και οι περιορισμοί που δεν επηρεάζουν την έκταση του Έργου ή την ποιότητα εκτέλεσής του, δεν περιορίζουν, σε κανένα σημείο, τα δικαιώματα της Αναθέτουσας Αρχής ή τις υποχρεώσεις του Προσφέροντος και δεν θίγουν την αρχή της ίσης μεταχείρισης των Προσφερόντων. Προσφορές που, κατά την κρίση της αρμόδιας Επιτροπής, είναι αόριστες και ανεπίδεκτες εκτίμησης ή περιέχουν όρους αντίθετους προς την Προκήρυξη ή/και αιρέσεις, χαρακτηρίζονται ως μη αποδεκτές και απορρίπτονται. Τα έγγραφα της προσφοράς και της Σύμβασης καθώς και όλη η σχετική αλληλογραφία που είναι δυνατό να απαιτηθεί κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, συντάσσονται στην ελληνική γλώσσα. ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ: ,00 ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΟΥ Φ.Π.Α. 23% 4 από 79

5 Ο διαγωνισμός θα διενεργηθεί στην αίθουσα συσκέψεων του Τμήματος Προμηθειών, Βας. Ηρακλείου 12, 8 ος όροφος στις , ημέρα Τρίτη και ώρα π.μ Η κατάθεση προσφορών θα γίνεται στα Γραφεία του Τμήματος Προμηθειών Βας. Ηρακλείου 12, 7 ος όροφος, καθημερινά από τις 8.30 π.μ έως και τις μ.μ, έως και την προηγουμένη της ημέρας διενέργειας του διαγωνισμού, ήτοι και ώρα 15:00μμ. Προσφορές που θα κατατίθενται μετά την παραπάνω ημερομηνία και ώρα θεωρούνται εκπρόθεσμες και επιστρέφονται Η αποσφράγιση των προσφορών γίνεται δημόσια από την Επιτροπή Προμηθειών. Δικαίωμα συμμετοχής στο διαγωνισμό έχουν: 1. Όλα τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα 2. Συνεταιρισμοί 3. Ενώσεις προμηθευτών που υποβάλουν κοινή προσφορά Ο χρόνος ισχύος των προσφορών είναι έξι (6) μήνες προσμετρούμενους από την επομένη της ημέρας διενέργειας του διαγωνισμού, της δε εγγυητικής συμμετοχής ένα μήνα μετά, ήτοι επτά μηνών. Προσφορά ή εγγύηση που ορίζει χρόνο μικρότερο του παραπάνω αναφερομένου απορρίπτεται ως απαράδεκτη. Τυχόν διευκρινίσεις σχετικά με τους όρους της Διακήρυξης παρέχονται από το Τμήμα Προμηθειών της Π.Κ.Μ., Βας. Ηρακλείου 12, 7 ος όροφος τηλ ,63,64, καθώς και από τη Δ/νση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού της Π.Κ.Μ. τηλ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ: Γραφείο Περιφερειάρχη Ο Αναπληρωτής Περιφερειάρχης Π.Κ.Μ. ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΨΩΜΙΑΔΗΣ 5 από 79

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ... 8 Α.1 ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΠΚΜ... 8 Α.1.1 Αποτίμηση των παραμέτρων της τουριστικής προσφοράς... 8 Α Τουριστικοί πόροι... 8 Α Υποδομές Α.1.2 Αποτίμηση των παραμέτρων της τουριστικής ζήτησης Α.1.3 Ανταγωνιστικότητα της περιφερειακής τουριστικής αγοράς Α.2 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Α.2.1 Αναγνωρισιμότητα εικόνα της Κ. Μακεδονίας ως τουριστικού προορισμού Α.2.2 Επικέντρωση της διαφημιστικής εκστρατείας Α.2.3 Κύριοι τύποι δράσεων της τουριστικής προβολής Α.3 ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΑΝΑΔΟΧΟΥ Α.4 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Α.5 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ - ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΝΑ ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...35 Α.6 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Α.7 ΠΟΣΟΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ Α.8 ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΑΣ ΑΡΧΗΣ Α.9 ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Α.10 ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΟΡΟΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΜΕΡΟΣ Β: ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ B.1 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Β.2 ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ Β.2.1 Γενικά Β.2.2 Δικαίωμα συμμετοχής...43 Β.2.3 Εγγυητική επιστολή Β.2.4 Ελλείψεις δικαιολογητικών Β.3 ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΥΠΟΒΟΛΗ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ Β.3.1 Τρόπος και όροι σύνταξης Προσφορών Β.3.2 Διευκρινίσεις Β.3.3 Ισχύς Προσφορών Β.3.4 Τρόπος υποβολής Προσφορών Β.3.5 Περιεχόμενα Φακέλου «ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ» Β.3.6 Περιεχόμενα Φακέλου «ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ» Β.3.7 Περιεχόμενα Φακέλου «ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ» Β.4 ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ Β.5.1 Περιπτώσεις αποκλεισμού Β.5.2 Χρηµατοοικονοµική ικανότητα - Τεχνική και επαγγελµατική επάρκεια Β.6 ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ Β.6.1 Γενικά Β.6.2 Στάδια Β.6.3 Έλεγχος κριτηρίων ποιοτικής επιλογής Δικαιολογητικά συμμετοχής Β.6.4 Αξιολόγηση Τεχνικής Προσφοράς Β.6.5 Αξιολόγηση Οικονομικής Προσφοράς Β.6.6 Τελική Αξιολόγηση Β.7 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟΣΦΡΑΓΙΣΗΣ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ-ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ Β.7.1 Αποσφράγιση των Προσφορών Β.7.2 Διαδικασία αποσφράγισης από 79

7 Β.7.3 Πρόσβαση των συμμετεχόντων στις προσφορές που θα υποβληθούν Β.7.4 Διευκρινίσεις Β.7.5 Ενστάσεις - Διοικητικές προσφυγές Προσωρινή δικαστική προστασία Β.8 ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΚΑΤΑΚΥΡΩΣΗΣ Β.8.1 Γενικά Β.8.2 Έλληνες πολίτες Β.8.3 Αλλοδαποί πολίτες Β.8.4 Νομικά πρόσωπα Β.8.5 Κοινοπραξίες ή Ενώσεις Εταιρειών Β.8.6 Εξαιρέσεις Β.9 ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΑΔΟΧΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ Β.10 ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΑΔΟΧΟΥ Β.11 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ - ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΑΝΑΔΟΧΟΥ Β.11.1 Επιτροπή Παρακολούθησης & Παραλαβής του Έργου Β.11.2 Παρακολούθηση του Έργου Β.12 ΟΡΟΙ ΠΛΗΡΩΜΗΣ Β.13 ΥΠΕΡΓΟΛΑΒΙΕΣ ΑΝΑΔΟΧΟΥ Β.14 ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ Β.15 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Β.16 ΕΝΝΟΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΛΗΜΜΕΛΟΥΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΗΘΕΝΤΩΝ - ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΡΗΤΡΕΣ - ΛΥΣΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ Β.17 ΕΚΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ Β.18 ΑΝΩΤΕΡΑ ΒΙΑ Β.19 ΛΥΣΗ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΚΠΤΩΣΗ ΑΝΑΔΟΧΟΥ Β.20 ΕΠΙΛΥΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΥΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΟΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ...77 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ από 79

8 ΜΕΡΟΣ Α: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Η Πράξη υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Μακεδονίας - Θράκης » και ειδικότερα του Άξονα προτεραιότητας 4: «Ψηφιακή Σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα», Κ.Θ.Π.: Έρευνας, της Καινοτομίας και της Επιχειρηματικότητας». «09- Άλλα μέτρα για την προώθηση της Χρηµατοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και από Εθνικούς Πόρους µέσω του Προγράµµατος Δηµοσίων Επενδύσεων, και είναι προϋπολογισμού ,00 Ευρώ (συμπεριλμαβανομένου του ΦΠΑ 23%) συν 20% με το δικαίωμα προαίρεσης. Το αντικείμενο του Έργου του Αναδόχου είναι η υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου Προγράμματος Δράσεων Τουριστικής Προβολής της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας εντός 18 μηνών από την υπογραφή της σύμβασης. Το ζητούμενο Πρόγραμμα Τουριστικής Προβολής διαμορφώνεται ως ένα Περιφερειακό Πρόγραμμα, χωρίς να υπόκειται σε διοικητικές διαιρέσεις ή περιορισμούς, αλλά και χωρίς να παραλείπει καμία από τις διαστάσεις (χωρικές ή θεματικές) οι οποίες συνθέτουν το τουριστικό προϊόν της Περιφέρειας. Στοχεύει σε συγκεκριμένα τμήματα αγοράς τα οποία δυνητικά ενδιαφέρονται για την «κατανάλωση» στοιχείων, πόρων και υπηρεσιών που διαθέτει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Οι Δράσεις του Προγράμματος Τουριστικής Προβολής εξειδικεύονται από τον Ανάδοχο με βάση τις κατευθύνσεις και τις απαιτήσεις που ορίζονται στην παρούσα Προκήρυξη. Α.1 ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΠΚΜ Τα κύρια χαρακτηριστικά του τουριστικού προϊόντος της Περιφέρειας, τόσο αυτά της προσφοράς όσο και αυτά της ζήτησης, συνοψίζονται ως εξής: Α.1.1 Αποτίμηση των παραμέτρων της τουριστικής προσφοράς Η τουριστική προσφορά αφορά τις κατηγορίες των πόρων και των υποδομών. Οι πόροι (περιβαλλοντικοί, πολιτισμικοί κτλ.) προσδιορίζουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του τουριστικού προϊόντος και συνδέονται άμεσα με τα κίνητρα της τουριστικής ζήτησης, ενώ οι υποδομές υποστηρίζουν το προϊόν μιας περιοχής, προσδιορίζοντας την ποσοτική δυνατότητα ανάπτυξής του. Α Τουριστικοί πόροι Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας διαθέτει ένα ιδιαίτερα σημαντικό δυναμικό τουριστικών πόρων. Οι αντιθέσεις του φυσικού περιβάλλοντος στην περιοχή, αναμφισβήτητα προκαλούν έντονο ενδιαφέρον στον επισκέπτη που θα ξεναγηθεί στην Κεντρική Μακεδονία. Η θάλασσα ενώνεται μέσω της δαντελωτής ακτογραμμής με την ορεινή ενδοχώρα που περιλαμβάνει τις υψηλότερες κορυφές της Ελλάδας. Παράλληλα ορισμένοι από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Βαλκανικής δημιουργούν στο πέρασμα τους εύφορες κοιλάδες και μοναδικούς για την οικολογική τους αξία υγροβιότοπους στις λίμνες και τα Δέλτα τους. Μέσα από αυτήν την τεράστια ποικιλία τοπίων και οικοτόπων που εκτείνονται από τις ξερές βραχώδεις περιοχές με ελάχιστη βλάστηση στη Χαλκιδική ως τα αλπικά 8 από 79

9 λιβάδια και τις χιονισμένες κορυφές του Ολύμπου, ο φυσικός πλούτος της Κεντρικής Μακεδονίας αποτελεί ένα σημαντικό τουριστικό πόρο. Ένα τόσο πλούσιο και ήπιο περιβάλλον ήταν φυσικό να τραβήξει το ενδιαφέρον του ανθρώπου από την αρχή της παρουσίας του στην Ευρωπαϊκή ήπειρο. Ευρήματα όπως αυτά του σπηλαίου των Πετραλώνων μαρτυρούν την παρουσία του προϊστορικού ανθρώπου στην περιοχή εκατοντάδες χιλιετίες πριν τη σημερινή εποχή. Η ακμή των αρχαίων πόλεων στα παράλια της Χαλκιδικής κατά την κλασσική περίοδο, συνεχίζεται με την άνθηση του Μακεδονικού Βασιλείου και την εξάπλωση από την Μακεδονία του ελληνικού πολιτισμού στα όρια του τότε γνωστού κόσμου. Από τους Μακεδόνες, στους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς, τους Οθωμανούς, η ιστορία της Μακεδονίας αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας. Μεγαλοπρεπή μνημεία διάσπαρτα σε όλη τη γεωγραφική έκταση της Περιφέρειας μαρτυρούν τη σημαντικότητα της περιοχής και προκαλούν παγκόσμιο ενδιαφέρον για την ιστορική τους αξία. Μεταξύ αυτών, τα παλαιοχριστιανικά μνημεία και οι εκκλησίες μαρτυρούν το διάβα του Απόστολου Παύλου και τη διάδοση του χριστιανισμού από τα εδάφη αυτά. Συνοπτικά, οι τουριστικοί πόροι της Περιφέρειας, τόσο οι φυσικοί περιβαλλοντικοί όσο και οι ιστορικοί πολιτισμικοί, καταγράφονται και αξιολογούνται ως εξής: Φυσικοί - Περιβαλλοντικοί πόροι Κλίμα Κύριο στοιχείο που προσδιορίζει το τουριστικό προϊόν της Κεντρικής Μακεδονίας είναι το κλίμα της παράκτιας ζώνης. Το μεσογειακό κλίμα προσδιορίζει μια πεντάμηνη περίοδο από αρχές Μαΐου ως αρχές Οκτωβρίου, που διασφαλίζει ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης παραθαλάσσιου τουρισμού. Στην ενδοχώρα επικρατεί ένας μικτός τύπος μεσογειακού και ηπειρωτικού κλίματος, ο οποίος αν και χαρακτηρίζεται από συχνές βροχοπτώσεις κατά τη χειμερινή περίοδο, λόγω της επίδρασης της θάλασσας διασφαλίζει ικανοποιητικό αριθμό ημερών ηλιοφάνειας, ακόμα και το χειμώνα. Ορεινός τύπος κλίματος συναντάται κυρίως στις ορεινές ζώνες, άνω των 1000 μέτρων. Στις περιοχές αυτές ο χειμώνας είναι ιδιαίτερα τραχύς, προσφέροντας όμως δυνατότητες για δραστηριότητες χειμερινού τουρισμού, ενώ κατά τη θερινή περίοδο επικρατούν ήπιες συνθήκες. Ακτές Θάλασσα Η ακτογραμμή της Περιφέρειας υπολογίζεται σε περίπου 945 χιλιόμετρα, εκ των οποίων τα 680 θεωρούνται κατάλληλα για τουριστική ανάπτυξη. Η ιδιαιτερότητα του ανάγλυφου και η συνεχής εναλλαγή κόλπων και χερσονήσων κάνουν τις ακτές της Κ. Μακεδονίας ιδιαίτερα ελκυστικές για τουριστικές δραστηριότητες, καθώς είναι αρκετά προφυλαγμένες από έντονα καιρικά φαινόμενα (δυνατούς ανέμους κυματισμό), διατηρούν σε αρκετά σημεία σχετικά υψηλή θερμοκρασία νερού, και δημιουργούν πολλούς φυσικούς αβαθείς κόλπους με αμμώδεις παραλίες. Επιπλέον οι κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής έχουν ευνοήσει την ανάπτυξη δασωμένων εκτάσεων στα όρια αρκετών τμημάτων της παραλιακής ζώνης δημιουργώντας έναν μοναδικό φυσικό συνδυασμό παραλίας δάσους. Περιοχές περιβαλλοντικής κληρονομιάς φυσικού κάλλους Η Κεντρική Μακεδονία χαρακτηρίζεται από ένα πλούσιο φυσικό περιβάλλον το οποίο περιλαμβάνει τις υψηλότερες κορυφές βουνών της Ελλάδας (Όλυμπος - Βόρας), μεγάλες πεδιάδες (Θεσσαλονίκης - Αριδαίας - Σερρών), πολυάριθμα ποτάμια, λίμνες και ορεινές περιοχές φυσικού κάλλους. Τα τοπία που διαμορφώνονται χαρακτηρίζονται από μεγάλη ποικιλομορφία και έχουν ξεχωριστό ενδιαφέρον τόσο για 9 από 79

10 την ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όσο και για την ανάπτυξη ορεινών και μειονεκτικών περιοχών μέσω του τουρισμού. Χαρακτηριστικά, οι περιοχές του δικτύου προστασίας οικοτόπων «Natura 2000» ξεπερνούν τις 40, ενώ η συνολική τους έκταση ανέρχεται σε εκτάρια, που αντιστοιχεί στο 22% του εδάφους της Περιφέρειας. Η πλειονότητα των περιοχών μπορεί να κινήσει τουριστικό ενδιαφέρον, όχι μόνο λόγω φυσικού κάλλους και υψηλής περιβαλλοντικής αξίας, αλλά και λόγω της ύπαρξης αξιόλογων πολιτιστικών πόρων εντός ή πλησίον αυτών. Μεταξύ των περιοχών περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, αναφέρονται: Όλυμπος: Μεγάλης οικολογικής και συμβολικής αξίας. Αποτελεί τον πρώτο Εθνικό Δρυμό στην Ελλάδα και είναι ενταγμένος στο δίκτυο περιοχών παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO ως Παγκόσμιο Απόθεμα της Βιόσφαιρας (ΜΑΒ) από το Από την UNEP χαρακτηρίζεται ως Παγκόσμιο Βιογενετικό Απόθεμα. Η συμβολική του αξία ως το μυθικό βουνό των θεών της αρχαίας Ελλάδας, είναι επίσης τεράστια. Περιοχές της συνθήκης ΡΑΜΣΑΡ: Υπάρχουν τρεις στην Κεντρική Μακεδονία: η Λίμνη Κερκίνη, οι Λίμνες του Λαγκαδά και τα δέλτα των ποταμών Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα μαζί με την γειτονική Αλυκή Κίτρους. Χαρακτηρίζονται από μεγάλη ποικιλότητα ειδών και οικοτόπων. Η δυναμική τους είναι μεγάλη καθώς ο αριθμός ειδών και πληθυσμών (κυρίως της ορνιθοπανίδας) μπορούν να προκαλέσουν τουριστικό ενδιαφέρον, ακόμα και σε μη ειδικές ομάδες τουριστών. Επιπλέον οι περιοχές αυτές προσφέρονται για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Ο ορεινός όγκος: Μεγάλο ποσοστό του ορεινού όγκου της Περιφέρειας διαθέτει χαρακτηριστικά τα οποία μπορούν να σχετισθούν με ανάλογες τουριστικές δραστηριότητες (αναρρίχηση, πεζοπορία, χειμερινά σπορ κ.α.). Ιαματικές πηγές: Το πλούσιο γεωθερμικό δυναμικό της περιοχής δίνει ένα σημαντικό πόρο τουριστικής ανάπτυξης σε περιοχές όπως η Αριδαία, η Πικρολίμνη, το Σιδηρόκαστρο, το Άγγιστρο, ο Λαγκαδάς, η Αγ. Παρασκευή Χαλκιδικής. Η τουριστική εκμετάλλευση των γεωθερμικών πόρων συναρτάται με την επάρκεια και ποιότητα των υποδομών αξιοποίησής τους. Τα σπήλαια: Ως πόρος, διαθέτουν ξεχωριστό ενδιαφέρον καθώς εντός τους εντοπίζονται μοναδικές περιβαλλοντικές και γεωφυσικές συνθήκες οι οποίες συνθέτουν ιδιαίτερους χρωματικούς και μορφολογικούς σχηματισμούς. Ιδιαίτερα σημαντικά θεωρούνται αυτά των Πετραλώνων και της Αλιστράτης. Το βόρειο Αιγαίο: Ήρεμο πέλαγος, ικανό να προσελκύσει ζήτηση για θαλάσσιες τουριστικές δραστηριότητες. Ωστόσο, θεσμικά ζητήματα που σχετίζονται κυρίως με περιορισμούς των αρχαιολογικών υπηρεσιών, περιορίζουν τη δυνατότητα ανάπτυξης των υποβρύχιων κυρίως δραστηριοτήτων. Πολιτιστικοί πόροι Το πολιτιστικό περιβάλλον στην Κεντρική Μακεδονία είναι ιδιαίτερα πλούσιο και ποικιλόμορφο και καλύπτει όλες τις φάσεις του Ελλαδικού πολιτισμού, από την παλαιολιθική εποχή ως τα σύγχρονα χρόνια. Η διαχρονική παρουσία του ανθρώπου στο Μακεδονικό χώρο τον πλούτισε με πλήθος από μνημεία, οικιστικά σύνολα, έργα τέχνης ή άλλα δημιουργήματα, που καλύπτουν όλο το ιστορικό φάσμα: Προϊστορία - Αρχαίοι - Κλασσικοί - Ελληνιστικοί - Παλαιοχριστιανικοί - Βυζαντινοί - Μεταβυζαντινοί - Νεώτεροι - Σύγχρονοι χρόνοι. Η κληρονομημένη κουλτούρα είναι σημαντική και η συμβολή της στην πολιτιστική ταυτότητα της Κ. Μακεδονίας θεμελιώδης. 10 από 79

11 Σ ότι αφορά την ανάδειξη του ιστορικού πολιτιστικού αποθέματος που σχετίζεται με τους αρχαίους και ρωμαϊκούς χρόνους, έχει υπάρξει σχετική καθυστέρηση, που με τις προσπάθειες των τελευταίων δεκαετιών τείνει να καλυφθεί. Έτσι είναι περισσότερο γνωστή η πολιτιστική κληρονομιά των βυζαντινών - μεταβυζαντινών χρόνων. Χαρακτηριστικά δείγματά της διασώζονται στον ιστό των βασικών αστικών κέντρων αλλά και στην ύπαιθρο. Ιδιαίτερη είναι η φήμη της Θεσσαλονίκης σαν την πόλη που εκπροσωπεί τη Βυζαντινή παράδοση στον Ελληνικό χώρο, και του Αγ. Όρους, σαν κέντρου μοναστηριακής Αρχιτεκτονικής και Τέχνης διεθνούς εμβέλειας. Το νεώτερο δομημένο περιβάλλον που δημιουργήθηκε από την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας έως τα σύγχρονα χρόνια, περιλαμβάνει τη διατήρηση παραδοσιακών μορφολογιών στην ύπαιθρο και οικοδομήματα κοσμοπολίτικου χαρακτήρα στη Θεσσαλονίκη. Οι ακόλουθοι πόροι αξιολογούνται ως πιο σημαντικοί, ανά ιστορική περίοδο. Κλασική ελληνιστική περίοδος Το αποκαλούμενο ως αρχαιολογικό τρίγωνο της Μακεδονίας (Βεργίνα Πέλλα Δίον), σηματοδοτεί το απάνθισμα του Βασίλειου των Μακεδόνων. Οι τρεις πόλεις, εκτός από τη μεγάλη ιστορική τους αξία, επιδεικνύουν έναν μεγάλο αριθμό εκθεμάτων (τάφοι των Μακεδόνων βασιλέων στη Βεργίνα, νεκρικός θησαυρός του Φιλίππου στη Βεργίνα, ψηφιδωτά δάπεδα και πολεοδομία της Πέλλας, χώροι των ιερών του Δίου). Στην παράκτια ζώνη βρίσκονται οι ελληνικές αποικίες της κλασσικής περιόδου (Όλυνθος, Στάγειρα, Αμφίπολη, Ποτίδαια, Καλλάνδρα). Οι πόλεις αυτές συνδέονται ιστορικά με την άνθηση των κλασσικών χρόνων και τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα Στάγειρα, ως τόπος γένεσης του Αριστοτέλη, καθώς και η πολεοδομική οργάνωση και τα ψηφιδωτά της Ολύνθου. Ρωμαϊκή και Παλαιοχριστιανική περίοδος Τα ίχνη της ρωμαϊκής εποχής είναι διάσπαρτα στη Θεσσαλονίκη η οποία αποτέλεσε το μεγαλύτερο διοικητικό και οικονομικό κέντρο του ανατολικού τμήματος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Μνημεία που διασώζονται, όπως η ρωμαϊκή αγορά και το ανακτορικό συγκρότημα του Γαλερίου, συνδυάζονται με την εξάπλωση του χριστιανισμού και τις πρωτοχριστιανικές εκκλησίες του 4ου και 5ου μ.χ. αιώνα που διασώζονται στην πόλη (Αχειροποίητος, Οσίου Δαβίδ, Αγ. Δημήτριος κ.α.). Τα Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης ανήκουν από το 1988 στο πρόγραμμα «Παγκόσμιας κληρονομιάς» της UNESCO. Άλλα αξιόλογα μνημεία της περιόδου αποτελούν η Παλαιοχριστιανική Αμφίπολη (με τις τρίκλιτες βασιλικές), καθώς και οι τόποι όπου σταμάτησε ο Απόστολος Παύλος και απ όπου στην ουσία άρχισε η διάδοση του Χριστιανισμού. Βυζαντινή περίοδος Η ακμή της Θεσσαλονίκης συνεχίστηκε και κατά τη βυζαντινή περίοδο. Εκτός όμως από τα βυζαντινά μνημεία της πόλης (βυζαντινές οχυρώσεις, Λευκός Πύργος, βυζαντινές εκκλησίες), ενδιαφέροντα στοιχεία του βυζαντινού πολιτισμού υπάρχουν και σε άλλες πόλεις της Κεντρικής Μακεδονίας, όπως στη Βέροια, στις Σέρρες, στη Νάουσα, στην Έδεσσα. Σημαντικότερο όμως αποτύπωμα του βυζαντινού πολιτισμού αποτελεί το Άγιο Όρος. Ο Άθως, εκτός από τόπος λατρείας και μοναχισμού, συγκεντρώνει σχεδόν το σύνολο του βυζαντινού πολιτιστικού θησαυρού, σε τομείς όπως η αρχιτεκτονική, η ζωγραφική και η αγιογραφία. Επιπλέον διατηρεί στοιχεία της λαογραφίας και της καθημερινότητας του Βυζαντίου τα οποία σώζονται ως σήμερα. Πνευματικό κέντρο της Ορθοδοξίας από το 1054, ο Άθως 11 από 79

12 αποτελεί μια παγκόσμια κληρονομιά, όχι μόνο θρησκευτική, αλλά και εικαστική, αρχιτεκτονική και πνευματική. Στο Άγιο Όρος υπάρχουν 20 μοναστήρια καθώς και ένας αριθμός από σκήτες και κελιά. Η μοναστική παράδοση του Αγίου Όρους ξεκινάει από τα πρώτα Βυζαντινά χρόνια. Το 963 ιδρύεται από τον Όσιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη η Μονή Μεγίστης Λαύρας και έως τον 13 ο αιώνα ιδρύονται οι περισσότερες Μονές. Κάθε μία από αυτές περιέχει ανεκτίμητους πολιτιστικούς και θρησκευτικούς θησαυρούς όπως εικόνες, τοιχογραφίες, ιερά σκεύη, ξυλόγλυπτα κ.α. Το Άγιο Όρος ανήκει από το 1988 στο πρόγραμμα «Παγκόσμιας κληρονομιάς» της UNESCO. Οθωμανική και νεότερη περίοδος Τα ίχνη του οθωμανικού και γενικότερα του μουσουλμανικού πολιτισμού βρίσκονται κυρίως στα αστικά κέντρα της Περιφέρειας. Στη Θεσσαλονίκη διασώζονται αρκετά κτίσματα από την περίοδο αυτή, όπως τα λουτρά Παράδεισος, η Αίγλη, το Γενί τζαμί, το Αλατζά Ιμαρέτ κ.α. Στο τέλος της οθωμανικής περιόδου και στα χρόνια πριν από το Β Παγκόσμιο πόλεμο, αναπτύσσονται στην πόλη ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά σύνολα νεοκλασικού και εκλεκτιστικού ρυθμού (Πλατεία Αριστοτέλους, στοά Μοδιάνου, Βίλα Μπιάνκα κλπ.), δίνοντας ευρωπαϊκό πρόσωπο στην πόλη. Μετά το Β παγκόσμιο πόλεμο, οι πολιτιστικοί πόροι της Περιφέρειας εμπλουτίζονται με την απαιτούμενη υποδομή για την παραγωγή σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας. Σ αυτήν περιλαμβάνονται αίθουσες τέχνης, μουσεία, θέατρα κλπ. Ειδικότερα αναφέρονται το «Μακεδονικό μουσείο σύγχρονης τέχνης», το «Τελλόγλιο Ίδρυμα Τεχνών», το «Μουσείο κινηματογράφου», το «Μουσείο φωτογραφίας», Το «Μουσείο Ύδρευσης», το «Τεχνικό Μουσείο», κτλ. Η Θεσσαλονίκη διαθέτει επίσης και ένα πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται καθ όλη τη διάρκεια του έτους στην πόλη. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν εκδηλώσεις που προκαλούν ενδιαφέρον σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, όπως το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Α Υποδομές Στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας βρίσκεται το 12,8% των ξενοδοχειακών μονάδων και το 13,6% των κλινών της χώρας και επίσης είναι εγκατεστημένο το κυριότερο μέρος των κλινών κατασκήνωσης της χώρας, το οποίο ανέρχεται στο 31,3%. Το ξενοδοχειακό απόθεμα διαφέρει ως προς την ποιοτική του σύνθεση και την ποσοτική κατανομή του στις διάφορες περιοχές προορισμούς της Περιφέρειας. Η διαφοροποίηση αυτή προσδιορίζει σημαντικά τόσο τον υφιστάμενο βαθμό και τον χαρακτήρα της τουριστικής ανάπτυξης, όσο και τις βραχυπρόθεσμες τουλάχιστον δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης. Διακρίνονται: Πόλη της Θεσσαλονίκης: Διαθέτει περίπου κλίνες εκ των οποίων το 25% ανήκει στην υψηλότερη ποιοτικά κατηγορία των 5*. Οι ξενοδοχειακές μονάδες της πόλης είναι σχετικά μεγάλου μεγέθους διαθέτοντας κατά μ.ο. 130 κλίνες ανά μονάδα (2009). Ο μ.ο. αυτός ωστόσο μειώνεται με σημαντικό ρυθμό, καθώς μόλις πριν 11 έτη η μέση μονάδα διέθετε 154 κλίνες. Η μείωση αυτή δείχνει ότι η πόλη ακολουθεί τη σύγχρονη διεθνή τάση του τουρισμού πόλης, με τη λειτουργία boutique hotels, δηλαδή μικρών μονάδων στο κέντρο της πόλης που προσφέρουν εύκολη πρόσβαση στην αγορά, τα μουσεία, τις πολιτιστικές υποδομές και τις περιοχές διασκέδασης για τους «βραχύβιους» επισκέπτες των city brakes. Παράλληλα βέβαια, εξακολουθούν να λειτουργούν οι μεγαλύτερες μονάδες εκτός κέντρου, οι 12 από 79

13 οποίες είτε παρέχουν ειδικές τουριστικές υπηρεσίες (καζίνο), είτε λειτουργούν στο πλαίσιο επαγγελματικών μετακινήσεων - τουριστικών πράξεων (συνέδρια, εκθεσιακές δραστηριότητες κ.α.). Παράκτια περιοχή Χαλκιδικής: Διαθέτει το 53% των συνολικών κλινών της Περιφέρειας, σημαντικό μέρος των οποίων χαρακτηρίζονται υψηλής ποιότητας ( κλίνες 5 & 4*, περίπου 22% του συνόλου των κλινών του Νομού). Ο μέσος αριθμός κλινών ανά μονάδα είναι 105,5, αρκετά πιο υψηλός από τον εθνικό μ.ο. ο οποίος ανέρχεται στις 83 κλίνες ανά μονάδα. Η ποσοτική αυτή διαφορά ερμηνεύεται κύρια από τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, καθώς σε αντίθεση με την νησιωτική κατά κύριο λόγο χώρα, στην παράκτια Χαλκιδική υπήρξε και υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξης των ξενοδοχειακών μονάδων σε μεγάλες ενιαίες εκτάσεις. Η παράμετρος αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ανταγωνιστικότητα της περιοχής, καθώς οι μονάδες έχουν τη δυνατότητα (και σε ορισμένες περιπτώσεις το έχουν ήδη κάνει) να αναπτύξουν «οικονομίες κλίμακας», προσφέροντας περισσότερο ολοκληρωμένες υπηρεσίες. Ωστόσο επισημαίνεται ότι η ύπαρξη μεγάλων πολυτελών απομονωμένων τουριστικών εκμεταλλεύσεων μπορεί να είναι ιδιαίτερα ελκυστική για ορισμένες αγορές χώρες (π.χ. Ηνωμένο Βασίλειο, «Ανατολικές» χώρες) και λιγότερο ελκυστική για άλλες (π.χ. Γαλλία). Η Χαλκιδική διαθέτει επιπλέον μεγάλη δυναμικότητα σε κάμπινγκ, η οποία ανέρχεται στις ισοδύναμες κλίνες. Η ανάπτυξη των κάμπινγκ ευνοείται από μορφολογικούς και κλιματικούς παράγοντες, και οφείλεται κύρια στην έντονη δασική βλάστηση των παράκτιων περιοχών και την μορφολογία της ακτής. Παράκτια περιοχή Πιερίας - Όλυμπος: Πρόκειται για την τρίτη σε βαθμό συγκέντρωσης ξενοδοχειακών μονάδων περιοχή προορισμό της Περιφέρειας. Η περιοχή αν και διαθέτει ιδιαίτερα σημαντικούς φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους (Όλυμπος, Πιερική ακτή, Δίον, Παλιοί Οικισμοί Ανατολικού Ολύμπου κ.α.) και ενώ και το αρχαιολογικό συγκρότημα της Βεργίνας μπορεί να θεωρηθεί ότι βρίσκεται αρκετά κοντά στα όρια της ζώνης, δε διαθέτει τα ανάλογα ποιοτικά χαρακτηριστικά από πλευράς τόσο ξενοδοχειακής υποδομής, όσο και ζήτησης. Υπάρχουν μόνον τρεις μονάδες 5*, οι οποίες μάλιστα έχουν ιδρυθεί ανακαινιστεί αρκετά πρόσφατα, ενώ οι κλίνες 1 και 2* ξεπερνούν το 70% του συνόλου. Λοιπές ζώνες: Αποτελούν τις αναπτυσσόμενες ζώνες από πλευράς τουριστικής υποδομής. Χαρακτηριστικό είναι ότι και στους τέσσερις λιγότερο ανεπτυγμένους νομούς, την περίοδο , το ξενοδοχειακό δυναμικό διπλασιάστηκε, ενώ στην Πέλλα η αύξηση ήταν της τάξης του 350%. Η αύξηση αυτή προσδιορίζει νέες περιοχές προορισμούς θεματικού κυρίως τουρισμού, και κυρίως: Την περιοχή της Αριδαίας Καϊμάκτσαλαν (Αγ. Αθανάσιος), ως περιοχή χιονοδρομικού και θερμαλιστικού τουρισμού. Την περιοχή Άνω Πορόια Κερκίνη Σιδηρόκαστρο - Άγκιστρο Σερρών, ως περιοχή ανάπτυξης τουρισμού φύσης και θερμαλισμού. Την περιοχή Ελατοχωρίου Πιερίας, ως περιοχή χιονοδρομικού τουρισμού. 13 από 79

14 Την περιοχή Βέροιας Νάουσας 3-5 Πηγάδια, ως περιοχή τουρισμού πόλης και χιονοδρομικού τουρισμού. Ειδικές τουριστικές υποδομές Συνεδριακές εγκαταστάσεις: Η ενίσχυση των υποδομών συνεδριακού τουρισμού υπήρξε καίρια στρατηγική επιλογή σε εθνικό επίπεδο, η οποία ενισχύθηκε τόσο από τις χρηματοδοτήσεις του Γ ΚΠΣ, όσο και από τις διατάξεις του Αναπτυξιακού Νόμου. Συνεπώς, η δημιουργία νέας συνεδριακής υποδομής κυρίως στη Θεσσαλονίκη αλλά και τη Χαλκιδική, υπήρξε εντυπωσιακή κατά την τελευταία δεκαετία. Οι υποδομές που είτε ενσωματώνονται σε τουριστικές μονάδες είτε λειτουργούν αυτόνομα, έχουν συμβάλει στη διαρκή αύξηση των συνεδρίων και των επισκεπτών τους στην πόλη. Επισημαίνεται ότι η αγορά αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς εκτιμάται σε παγκόσμιο επίπεδο ότι οι συνεδριακές τουριστικές πράξεις διαρκούν κατά μέσο όρο 4-5 ημέρες, διενεργούνται συνήθως εκτός καλοκαιρινής σεζόν, ενώ οι σύνεδροι επισκέπτες, έχουν την τάση να ξοδεύουν περίπου τέσσερις φορές περισσότερα χρήματα ανά ημέρα διαμονής από τους παραθεριστές. Υποδομές θαλάσσιου και καταδυτικού τουρισμού Παρά την ύπαρξη σημαντικών φυσικών πόρων απουσιάζουν οι υποδομές που θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν μια αξιοσημείωτη ανάπτυξη αυτών των τουριστικών δραστηριοτήτων. Οι υποδομές σε τουριστικά αγκυροβόλια και μαρίνες είναι ελλιπείς και παραμένουν σχετικά σταθερές κατά τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα, η ανάπτυξη αυτής της τουριστικής δραστηριότητας στην ΠΚΜ δεν ευνοείται λόγω της απουσίας νησιωτικού χώρου, λόγω του χρονοβόρου και αδιάφορου ως προς την μορφή αυτή τουρισμού διάπλου του Θερμαϊκού κόλπου, μειονεκτώντας έτσι σε σχέση με το γειτονικό χώρο των νησιών του Βορείου και Νοτίου Αιγαίου. Ο καταδυτικός τουρισμός αποτελεί μια εν δυνάμει τουριστική δραστηριότητα η οποία όμως αντικρούεται με την ανάγκη προστασίας του ενάλιου αρχαιολογικού πλούτου. Η πλήρης απαγόρευση των ψυχαγωγικών καταδύσεων τροποποιήθηκε το 2005, με νομοθετική ρύθμιση που έθετε την υπό όρους αξιοποίηση των ελληνικών βυθών, δημιουργώντας προοπτικές ανάπτυξης της σημαντικής για τις παράκτιες περιοχές αυτής δραστηριότητας. Παρ όλα αυτά, λόγω κυρίως μη επαρκούς σχεδιασμού, η καταδυτική δραστηριότητα δε διαθέτει σήμερα υποδομές και οργάνωση ώστε να μπορεί να ενταχθεί δυναμικά στο τουριστικό προϊόν της ΠΚΜ, και αποτελεί μια περιστασιακή και περιορισμένη δραστηριότητα, που εκ των πραγμάτων τίθεται εκτός βραχυπρόθεσμων στόχων ανάπτυξης. Χιονοδρομικά κέντρα Η ανάπτυξη των χιονοδρομικών κέντρων υπήρξε πεδίο σημαντικών επενδύσεων στο χώρο της Βόρειας Ελλάδας κατά τις δεκαετίες του Τα χιονοδρομικά κέντρα της Κεντρικής Μακεδονίας (Τρία Πέντε Πηγάδια, Βόρας, Ελατοχώρι, Σέλι, Λαϊλιάς) έχουν σημαντική τουριστική κίνηση κατά τη χειμερινή περίοδο, η οποία όμως περιορίζεται αποκλειστικά στην εγχώρια αγορά και αφορά κυρίως Σαββατοκύριακα. Θεωρείται ότι έχουν περιορισμένες δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης. Η έτσι και αλλιώς μικρή περίοδος λόγω κλιματολογικών συνθηκών, επηρεάζεται τα τελευταία χρόνια από τους θερμούς χειμώνες, ενώ η ένταξη της Βουλγαρίας στην ΕΕ και η βελτίωση της προσβασιμότητας των χιονοδρομικών της κέντρων (μεγαλύτερες εγκαταστάσεις, καλύτερη υποδομή, «περισσότερο» χιόνι) περιορίζει ακόμα περισσότερο τις προοπτικές ανάπτυξης του χιονοδρομικού τουρισμού. Υποδομές Θερμαλιστικού Τουρισμού Τουρισμού Ευεξίας. 14 από 79

15 Αποτελούν μία από τις κύριες πηγές τουριστικής ανάπτυξης στις «εσωτερικές» ζώνες. Δραστηριότητες σχετικές με την ευεξία έχουν σταδιακά αρχίσει να εμπλουτίζουν και το προσφερόμενο προϊόν των παράκτιων περιοχών, κυρίως μέσα από τη δημιουργία υποδομών και την παροχή υπηρεσιών SPA σε αρκετές από τις υψηλών αστέρων ξενοδοχειακές μονάδες. Ο βαθμός και ο χαρακτήρας των περιοχών στις οποίες αναπτύσσεται ο θερμαλιστικός τουρισμός είναι διαφορετικός και κυμαίνεται από την αποκλειστικά θεραπευτική δραστηριότητα (εγκαταστάσεις με γνώμονα την εργονομία και όχι την αισθητική, χαμηλής ποιότητας ξενοδοχειακό δυναμικό, απουσία άλλων υπηρεσιών), ως την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών ευεξίας. Υποδομές τουρισμού φύσης Παρά τους σημαντικούς φυσικούς πόρους, η έλλειψη υποδομών και οργάνωσης αποτελεί κύριο παράγοντα αδυναμίας ανάδειξης του τουρισμού φύσης της Περιφέρειας σε διεθνές επίπεδο. Χαρακτηριστικό είναι ότι μέχρι αρκετά πρόσφατα η οργάνωση και το υλικό για την άσκηση δραστηριοτήτων (π.χ. οδηγοί, χάρτες κλπ.) οργανωνόταν και κυκλοφορούσε μόνο στο εξωτερικό. Σήμερα υπάρχει περιορισμένη ανάπτυξη (αναλογικά με τη διεθνή φήμη) στον Όλυμπο ενώ τις υπόλοιπες αξιόλογες περιοχές, όπως τα Εθνικά Πάρκα, επισκέπτονται μόνον περιστασιακοί τουρίστες. Με εξαίρεση λοιπόν τον Όλυμπο για τον οποίο υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός επισκεπτών από το εξωτερικό, που έρχεται με κύριο κίνητρο την επίσκεψη ή την άσκηση δραστηριοτήτων (ορειβασία, αθλητικοί αγώνες), ο τουρισμός φύσης στην Κεντρική Μακεδονία αποτελεί περισσότερο δραστηριότητα παρά τουριστική πράξη. Υποδομές γαστρονομικού τουρισμού Η αναβάθμιση υποδομών γαστρονομικού τουρισμού (και εστίασης γενικότερα) ενισχύθηκε κατά την περίοδο του Γ ΚΠΣ στις υφιστάμενες τουριστικές περιοχές, με έμφαση στη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών (ΕΠΑΝ, ΠΕΠ) και στις περιοχές της υπαίθρου (ΟΠΑΑΧ, leader +) με έμφαση στην παραδοσιακή γαστρονομία. Όσον αφορά το γαστρονομικό τουρισμό, «οι δρόμοι του κρασιού» αποτελούν την κυριότερη, παλαιότερη και περισσότερο «εξωστρεφή» δράση. Με τουριστικές υποδομές που υποστηρίζονται συλλειτουργούν με τις μεταποιητικές μονάδες, διαθέτουν διεθνή ελκυστικότητα σε μια περιορισμένη ωστόσο αγορά, αυτή της γευσιγνωσίας. Η συμβολή τους στη διαμόρφωση του συνολικού τουριστικού προϊόντος δεν έχει αποτιμηθεί. Α.1.2 Αποτίμηση των παραμέτρων της τουριστικής ζήτησης Ο ελληνικός τουρισμός είναι ένας από τους λίγους τομείς της εθνικής οικονομίας, ο οποίος είναι ανταγωνιστικός σε παγκόσμιο επίπεδο. Από τα στοιχεία αφίξεων και διανυκτερεύσεων σε ξενοδοχειακά καταλύματα προκύπτει ότι η ζήτηση στην Κ. Μακεδονία, παρουσιάζει συνεχόμενη άνοδο. Η άνοδος αφορά τόσο τους ημεδαπούς, όσο και τους αλλοδαπούς τουρίστες. Η συνεχής άνοδος κατά την δεκαετία είχε σαν αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του μεριδίου των τουριστικών προορισμών της ΠΚΜ στη διαμόρφωση του συνολικού τουριστικού προϊόντος της χώρας. Σύμφωνα με τα στοιχεία διανυκτερεύσεων ανά έτος, στην ΠΚΜ το 2009 έλαβε χώρα το 12% των συνολικών διανυκτερεύσεων στην χώρα, όταν το αντίστοιχο νούμερο το 2000 ήταν 8,7%. 15 από 79

16 Εν γένει οι αφίξεις τα τελευταία χρόνια τείνουν να διπλασιαστούν σε σχέση με τα επίπεδα των αρχών της δεκαετίας του 1990, ενώ και οι διανυκτερεύσεις εμφανίζουν ελαφρώς μικρότερη αλλά αντίστοιχη αύξηση. Το 2009 στους νομούς Χαλκιδικής, Θεσσαλονίκης και Πιερίας πραγματοποιήθηκε το 99,1% του συνόλου των αφίξεων και των διανυκτερεύσεων: εξ αυτών, το 33,4% και 71,2% αντίστοιχα, στο νομό Χαλκιδικής, το 48,8% - 14,8% στο νομό Θεσσαλονίκης και το 8,8% - 13,1% στην Πιερία. Στους υπόλοιπους τέσσερις νομούς της ΠΚΜ, ο αριθμός των διανυκτερεύσεων παραμένει πάρα πολύ μικρός παρά το γεγονός ότι υπερδιπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία. Η σχέση μεταξύ αλλοδαπών ημεδαπών τουριστών είναι σχετικά ισορροπημένη στην ΠΚΜ. Οι έλληνες υπερτερούν από πλευράς αφίξεων και οι αλλοδαποί από πλευράς διανυκτερεύσεων. Η σχέση αυτή είναι αρκετά διαφοροποιημένη υπέρ των ημεδαπών επισκεπτών σε σχέση με την εθνική. Πέρα από την προφανή «ελκυστικότητα» της Θεσσαλονίκης ως προς τις αφίξεις ημεδαπών, οι οποίες προκύπτουν για επαγγελματικούς και κοινωνικούς λόγους, γενικά και στα παράκτια θέρετρα της ΠΚΜ, η ελληνική αγορά αποτελεί μεγαλύτερο μέρος σε σχέση με τις άλλες περιοχές της χώρας. Σε σχέση με τις διεθνείς αγορές και ανά Νομό, τα στοιχεία του 2007 δείχνουν ως προς την προέλευση και τη σύνθεση των αλλοδαπών επισκεπτών: 1. Η Θεσσαλονίκη διαθέτει (όπως αναμενόταν) τη μεγαλύτερη διασπορά σε εθνικότητες επισκεπτών, απόρροια του τουριστικού της προϊόντος (π.χ. συνεδριακός - εκθεσιακός τουρισμός) αλλά και της οικονομικής ζωής της πόλης (λιμάνι, πανεπιστήμιο κλπ.). Έτσι για παράδειγμα οι Βούλγαροι και οι Κύπριοι οι οποίοι δεν συγκαταλέγονται στις στοχεύσεις της χώρας για την τουριστική ανάπτυξη, καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις σε σχέση με το συνολικό αριθμό επισκεπτών στη Θεσσαλονίκη. 2. Στη Χαλκιδική, Γερμανοί, Ρώσοι και Βρετανοί αποτελούν το 24%, 21%, και 16% των επισκεπτών αντίστοιχα, και ακολουθούνται από επισκέπτες από Βαλκανικά κράτη ο αριθμός των οποίων κυμαίνεται από 5% έως 8% του συνόλου. 3. Στην Πιερία, κυρίαρχη εθνότητα τουριστών το 2007 ήταν οι Ρουμάνοι (25%), ακολουθούμενοι από τους Σέρβους (14%) και τους Γερμανούς (13%). Αξιοσημείωτο είναι ότι σημαντικό ποσοστό της ζήτησης στην Πιερία προέρχεται από χώρες οι οποίες δεν αποτελούν «παραδοσιακές» για την Ελλάδα, ούτε και για την υπόλοιπη ΠΚΜ, αγορές, όπως: Ουγγαρία (10%), Πολωνία (9%), Τσεχία (5%), Σλοβακία (3%). 4. Στους υπόλοιπους νομούς της Περιφέρειας το ποσοστό των αλλοδαπών γενικά κυμαίνεται κάτω του 15% του συνόλου των αφίξεων - διανυκτερεύσεων. Ως προς τις τάσεις στη σύνθεση της προέλευσης των τουριστών στην ΠΚΜ, επισημαίνεται: - Η δυναμική «είσοδος» της Ρωσίας μετά το 2005 και η επανάκαμψη της Σερβίας μετά τους πολέμους. - Η ενίσχυση - διατήρηση αγορών που αποτελούσαν έστω και σε μικρό σχετικά ποσοστό «ειδικές» αγορές για την ΠΚΜ, όπως η Πολωνία, η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία. - Η χαμηλή ως προς το ποσοστό αλλά σημαντική τα τελευταία χρόνια αύξηση σε ορισμένες νέες αγορές, όπως η Τουρκία και κυρίως το Ισραήλ, δυο χώρες προέλευσης σε σχέση με τις οποίες η ΠΚΜ μπορεί να εκμεταλλευτεί σημαντικά πλεονεκτήματα λόγω ιστορίας (ιστορική σημασία της εβραϊκής κοινότητας Θεσσαλονίκης, γενέτειρα Ατατούρκ κ.α.). - Η κατ εξακολούθηση αδυναμία διείσδυσης σε παραδοσιακές για την Ελλάδα χώρες των (πλούσιων) κρατών της Δυτικής Ευρώπης, όπως Γαλλία, Ιταλία, Σκανδιναβία κ.α., χώρες για τις οποίες η 16 από 79

17 Περιφέρεια διαθέτει επαρκεί περιβαλλοντικό και πολιτιστικό απόθεμα και ποιότητα υποδομής προκειμένου να προσελκύσει τουρίστες. Α.1.3 Ανταγωνιστικότητα της περιφερειακής τουριστικής αγοράς Για την ανάπτυξη της επικοινωνιακής στρατηγικής, το ρεαλιστικό σχεδιασμό του Προγράμματος προβολής και την ανάδειξη των θεμάτων προς τα οποία η προβολή θα πρέπει να επικεντρωθεί, συγκεντρώνονται στον Πίνακα τα πλεονεκτήματα και οι αδυναμίες του τουριστικού προϊόντος της ΠΚΜ. Η SWOT ανάλυση δίνει το αποτέλεσμα της αξιολόγησης του περιφερειακού τουριστικού προϊόντος. Ανάλυση Πλεονεκτημάτων Ευκαιριών / Αδυναμιών Απειλών τουριστικής ανάπτυξης Κεντρικής Μακεδονίας Πλεονεκτήματα Αδυναμίες Το πλούσιο πολιτιστικό και περιβαλλοντικό απόθεμα έχει προστιθέμενη αξία στο προϊόν «ήλιος + Θάλασσα», αυξάνοντας τις πιθανότητες της επισκεψιμότητας. Ιδιαίτερα σημαντικοί μοναδικοί πόροι, ικανοί να μετατραπούν σε ισχυρά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, κυρίως: Μέρος του πολιτιστικού και οικολογικού αποθέματος, δεν περιλαμβάνεται στο τουριστικό προϊόν, ενώ είναι ανεπαρκής η προστασία του περιβάλλοντος. «Θαμπός ήλιος» - δριμύτερο κλίμα σε σχέση με τη νότια Ελλάδα και τη νότια Μεσόγειο. Θρησκευτικός τουρισμός: Άγιο Όρος, Βυζαντινή Θεσσαλονίκη. Παγκόσμια Μνημεία: Βεργίνα Πέλλα Δίον, Όλυμπος Ασφαλής Ευρωπαϊκός Προορισμός, κοινό νόμισμα, δικτυωμένα τραπεζικά συστήματα. Χωρίς απαίτηση διαβατηρίου βίζας για την ευρωπαϊκή αγορά. Θετικές τάσεις την τελευταία δεκαετία, συνεχής αύξηση των αφίξεων, σημαντική διείσδυση και επέκταση σε νέες εθνικές αγορές. Ορισμένες θεματικές μορφές (π.χ. συνεδριακός) σε διαρκή και σημαντική άνοδο. Κατ εξακολούθηση απουσία αδυναμία ενσωμάτωσης ορισμένων προσδιοριστικών στην παγκόσμια τουριστική αγορά υποδομών και υπηρεσιών που σχετίζονται με τον τουρισμό υψηλής ποιότητας υψηλής απόδοσης π.χ. τουριστικές μαρίνες, γήπεδα γκολφ, κ.α. Απουσία δικτυώσεων μεταξύ των τουριστικών περιοχών και πόρων. Η προβολή αλλά και η οργάνωση του τουριστικού προϊόντος γίνεται βάσει διοικητικών διαιρέσεων και ορίων αντί της ανάδειξης ολοκληρωμένων προορισμών, με συνέπεια τη χαμηλή αποτελεσματικότητα αποδοτικότητα 17 από 79

18 Πλεονεκτήματα Αδυναμίες των προγραμμάτων προβολής. Ώριμη επιχειρηματική βάση, μεγάλη αγορά εργασίας. Συγκοινωνιακές υποδομές ικανές να υποστηρίξουν την πρόσβαση στην περιφέρεια μαζικών τουριστικών ροών (πύλες εισόδου). Ισχυρή διείσδυση της αγορές των Βαλκανίων και της ανατολικής Ευρώπης. (Κοινή παράδοση Ορθοδοξία). Σημαντική ποιοτική αναβάθμιση της ανωδομής κατά το Γ ΚΠΣ. Έλλειψη επαγγελματισμού, αλλοτρίωση της έννοιας της φιλοξενίας. Μείωση της ανταγωνιστικότητας του προϊόντος. Μικρή μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη των ανατολικοευρωπαϊκών αγορών. Απουσία brand name, σύγχυση του όρου Macedonia στους υποψήφιους τουρίστες με το γειτονικό κράτος, η οποία συνειρμικά ακυρώνει τα «πλεονεκτήματα». Μη ικανοποιητική προβολή σε εθνικό επίπεδο. Εικόνα «κλασικής Ελλάδας» (νησιά, Αθήνα, αρχαία Ελλάδα) δεν περιλαμβάνει τα πλεονεκτήματα της περιοχής. Η εθνική στρατηγική προβολής «δείχνει» πόρους σε άλλες περιοχές. Πολυδιάσπαση ασυνέχεια της πληροφορίας και της εικόνας. Η ασύνδετη σε πολλά επίπεδα και από διαφορετικούς φορείς προβολή (ιδιαίτερα στο internet), μπερδεύει παρά διευκολύνει τους πιθανούς επισκέπτες να «ανακαλύψουν» τους προορισμούς της Κεντρικής Μακεδονίας. Γραφειοκρατικά προβλήματα και καθυστερήσεις στην υλοποίηση διακρατικών συμφωνιών (κυρίως σε σχέση με τις βίζες), με, σημαντικά για την τουριστική κίνηση της περιφέρειας, κράτη εκτός Ε.Ε, πολλές φορές ακυρώνουν την αποτελεσματικότητα του ετήσιου σχεδιασμού, με αποτέλεσμα το «χάσιμο» αγορών. 18 από 79

19 Ευκαιρίες Απειλές Συνέχεια τον πολιτικών υποστήριξης της βελτίωσης της ποιότητας των καταλυμάτων και της επιχειρηματικότητας στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας 1, του ΠΕΠ Μακεδονίας Θράκης Οιν ιστορικές και οι βιωματικές σχέσεις αποτελούν πλεονέκτημα για την προσέγγιση από την ΠΚΜ νέων αγορών όπως Ρωσία, Ισραήλ και χώρες Μέσης Ανατολής, Νέες τουριστικές μορφές όπως city brake για Θεσσαλονίκη, η οποία σιγά σιγά αναπτύσσει «φήμη». Βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης και του οικογενειακού εισοδήματος στις βαλκανικές παρευξείνιες χώρες, στις οποίες το τουριστικό προϊόν της ΠΚΜ μπορεί να ασκήσει έλξη Σταδιακή ολοκλήρωση Διευρωπαϊκών δικτύων και απευθείας εντός εδάφους Ε.Ε.- οδική και σιδηροδρομική σύνδεση σε λίγα χρόνια. Μείωση της ρευστότητας στις επιχειρήσεις, αδυναμία υποστήριξης εγκατάλειψη δαπανηρών επιχειρηματικών σχεδίων, άλλα και «επιθετικών» πολιτικών προβολής του τουρισμού. Παράταση της διεθνούς οικονομικής ύφεσης, συνεπάγεται μεσοπρόθεσμα μείωση του συνολικού τουριστικού προϊόντος και ισχυροποίηση της τιμής ως παράγοντα προσδιορισμού του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Παράταση της εθνικής οικονομικής ύφεσης το : «άσχημο» κλίμα, απεργίες, κλείσιμο οδών κ.α. βλάπτουν εικόνα σε εθνικό επίπεδο, αποδυναμώνουν το κλίμα ασφάλειας, αποθαρρύνουν πιθανούς επισκέπτες. Συνέχιση της θεαματικής βελτίωσης ποιότητας ορισμένων ανταγωνιστών (κυρίως Τουρκίας) χωρίς αύξηση της τιμής. Εξακολούθηση της «σκληρής» πολιτικής του, αποθαρρύνει τις εκτός ευρωζώνης χώρες Ισχυρή θέση των tour operators. Επενδύσεις με γνώμονα την προσφορά και όχι τη ζήτηση Συνέχιση της «χαλαρής» πολιτικής ελέγχου των χρήσεων γης στις παράκτιες κορεσμένες περιοχές, πίεση για την χρήση των πόρων και του χώρου από ανταγωνιστικές χρήσεις (κυρίως β κατοικία), με αποτέλεσμα τη μείωση της ποιότητας των τουριστικών υπηρεσιών. 19 από 79

20 Α.2 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Η επικοινωνιακή στρατηγική για την υλοποίηση του Προγράμματος Τουριστικής Προβολής, εστιάζεται: 1. Στο ζήτημα της αναγνωρισιμότητας της Περιφέρειας (branding positioning) ως τουριστικού προορισμού. 2. Στο ζήτημα της επικέντρωσης της διαφημιστικής καμπάνιας (που μπορεί να είναι είτε η προβολή θεματικών μορφών τουρισμού, είτε η προβολή τουριστικών προορισμών, είτε συνδυασμός και των δύο). 3. Στο ζήτημα των διαφόρων τύπων δράσεων τουριστικής προβολής που πρέπει να επιλεγούν ως πλέον κατάλληλοι και αποτελεσματικοί, με βάση τις προηγούμενες επιλογές αλλά και την ως τώρα εμπειρία από διαφημιστικές εκστρατείες της Περιφέρειας. Α.2.1 Αναγνωρισιμότητα εικόνα της Κ. Μακεδονίας ως τουριστικού προορισμού Παρόλο που η Κεντρική Μακεδονία διαθέτει περιοχές και πόρους με διεθνή αναγνωρισιμότητα, καθώς και ένα όνομα γνωστό, ως γεωγραφική ενότητα δε διαθέτει μια συνεκτική και συγκεκριμένη εικόνα. Το ζήτημα είναι από τα πιο δύσκολα, καθώς ήδη έχει φανεί από την ανάλυση η ποικιλομορφία και διαφορετικότητα εντός της Περιφέρειας τόσο του τύπου των τουριστικών προορισμών όσο και του προφίλ και της προέλευσης των επισκεπτών τους. Το «πρόβλημα» επιτείνεται με τη χρήση του ονόματος της Μακεδονίας από την ΠΓΔΜ, αλλά και από την υφιστάμενη γεωγραφική - διοικητική διαίρεση σε Δυτική, Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία, δημιουργώντας έτσι σύγχυση στο τουριστικό κοινό της αλλοδαπής. Η σύγχυση αυτή μπορεί να λειτουργήσει έως και αρνητικά, ακυρώνοντας κάποια από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής (χρήση του, ασφάλεια κτλ.) Η συγκεκριμενοποίηση της εικόνας του τουριστικού προϊόντος της ΠΚΜ στην τουριστική αγορά θα πρέπει κατά το δυνατό: - Να έχει μεγάλη αναγνωρισιμότητα - εμβληματικότητα. - Να προσδιορίζει και να «ενώνει» το συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο. - Να ενημερώνει προϊδεάζει τον αποδέκτη για το χαρακτήρα του τουριστικού προϊόντος της Περιφέρειας. - Να συνδέει κατά το δυνατόν καλύτερα τα επιμέρους στοιχεία που διαθέτουν καλή αναγνωρισιμότητα. Στοιχεία με μεγάλη αναγνωρισιμότητα στην Κ. Μακεδονία θεωρούνται: - ο Όλυμπος ως κατοικία των Θεών της Ελληνικής Μυθολογίας, ως ονομασία βουνών σε όλες τις ηπείρους, - η Χαλκιδική, ως ώριμος παράκτιος θερινός προορισμός (κυρίως στην Ευρώπη), - η Θεσσαλονίκη ως αστικό και ιστορικό κέντρο της ρωμαϊκής, βυζαντινής και οθωμανικής εποχής, - το Άγιο Όρος (κυρίως στον Ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο), - η Βεργίνα και η Πέλλα ως πρωτεύουσες πόλεις των Μακεδόνων. 20 από 79