Αξιολόγηση ευλυγισίας της ποδοκνηµικής άρθρωσης σε µαθητές δηµοτικού µε νοητική υστέρηση

Transcript

1 Interscientific Health Care (2011) Τόµος 3, Τεύχος 1, Αξιολόγηση ευλυγισίας της ποδοκνηµικής άρθρωσης σε µαθητές δηµοτικού µε νοητική υστέρηση Σταύρου Β. 1, Σταύρου Σ. 2, Σαµουηλίδου Α. 2 1 Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, Τµήµα Επιστήµης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισµού 2 Παιδιατρική Κλινική, Πανεπιστηµιακό Γενικό Νοσοκοµείο Ιωαννίνων ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός: Η παρούσα µελέτη στοχεύει στη µέτρηση και αξιολόγηση της ευλυγισίας των κάτω ακρών και συγκεκριµένα της ποδοκνηµικής άρθρωσης µετρώντας τις µέγιστες τιµές σε κάµψη και έκταση των δυο ποδιών. Μέθοδος: Στην έρευνα Συµµετείχαν δώδεκα µαθητές µε Νοητική Υστέρηση. Μετρήθηκαν και καταγράφηκαν οι τιµές της ποδοκνηµικής άρθρωσης σε κάµψη- έκταση και των δύο ποδιών και αποδώσαµε τον µέσο όρο του κάθε δοκιµαζόµενου. Υπολογίστηκε η θερµοκρασία του χώρου µέτρησης και η ώρα. Η µέτρηση κάµψης-έκτασης της ποδοκνηµικής άρθρωσης έγινε µε πλαστικό γωνιόµετρο. Αποτελέσµατα: Στη κάµψη εµφανίστηκε αδυναµία της δεξιάς ποδοκνηµικής άρθρωσης σε σχέση µε την αριστερή κατά 1.86 ο. Στην έκταση εµφανίζεται αδυναµία της αριστερής ποδοκνηµικής άρθρωσης σε σχέση µε την δεξιά κατά ο. Συµπεράσµατα: Από τα αποτελέσµατα διαπιστώσαµε πως το φυσιολογικό εύρος κίνησης των αρθρώσεων έχει σηµαντικό ρόλο στην βελτίωση της απόδοσης και κατ επέκταση στη ποιότητα ζωής των ατόµων µε Νοητική Υστέρηση. Η ευλυγισία αποτελεί προσδιοριστικό παράγοντα της απόδοσης και γι αυτό θα πρέπει να αξιολογείται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα. Λέξεις-Κλειδιά: Κάµψη Έκταση, Ποδοκνηµική Άρθρωση, Νοητική Υστέρηση 24 Υπεύθ. Αλ/φίας: Σταύρου Βασίλειος, Ε Κοτσώνη 1,Λάρισα 41222, Τηλ.: vasileiosstavrou@hotmail.com

2 Interscientific Health Care (2011) Vol 3, Issue 1, Evaluation of flexibility of the ankle in elementary students with mental retardation Stavrou V 1, Stavrou S. 2,Samouilidou A. 2 1 University of Thessaly, Department of Physical Education and Sports Science 2 Pediatric Clinics, University Hospital of Ioannina ABSTRACT Aim: This study aims to measure and evaluate the flexibility of the legs, namely the ankle by measuring the maximum values in flexion and extension of both legs. Method: The study included twelve students with mental retardation. Measured and recorded values of ankle-bending extent of both legs and assign the average of each test. Calculated and measurement the temperature of space and time. The measurement flexion and extension of the ankle was a plastic protractor. Results: The flexion presents decrease at the right ankle relationship with the left ankle by The extension presents decrease at the left ankle relationship with the right ankle by Conclusions: The results found that the normal range of motion of joints has a significant role in improving efficiency and thus on quality of life of persons with mental retardation. The flexibility is a determinant of performance and therefore should be evaluated at regular intervals. Keywords: Flexion - Extension, Ankle Joint, Mental Retardation ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο όρος ευλυγισία περιγράφει το εύρος της κίνησης των αρθρώσεων και την ικανότητα διάτασης των µυών (Martin et al, 1999). Η ευλυγισία είναι µια από τις παραµέτρους που επηρεάζει την ισορροπία και την οµαλή κίνηση του σώµατος καθώς και τις καθηµερινές δραστηριότητες του ατόµου. Αρκετές έρευνες έχουν ασχοληθεί µε την αξιολόγηση και την αποκατάσταση της ποδοκνηµικής άρθρωσης τόσο µε χειρουργικά µέσα (Caird et al, 2006) όσο και µε µέσα φυσικοθεραπείας ή µε εκγύµναση ειδικού ασκησιολογίου (Parker, Bronks και Snyder, 1986, Kerr και Blais, 1985, Lydic και Steele, 1979), σε ειδικό πληθυσµό. Οι περισσότερες δε από αυτές επικεντρώνονται στα άτοµα µε σύνδροµο Down ενώ δεν υπάρχουν ιδιαίτερες αναφορές σε άλλους ειδικούς πληθυσµούς. Οι Ulrich et al, (2008), σε µελέτη τους ασχολήθηκαν µε την ανάλυση της κίνησης σε δαπεδοεργόµετρο σε 36 παιδία µε σύνδροµο Down. Οι µετέχοντες ήταν χωρισµένοι σε δυο οµάδες όπου στη µια οµάδα εφαρµόστηκε ένα πρόγραµµα παρέµβασης. Από τα αποτελέσµατα συµπέραναν πως η οµάδα που δέχτηκε την παρέµβαση παρουσίασε ποιο άµεσα αποτελέσµατα στην κίνηση. Οι ίδιοι ερευνητές αναφέρουν τη βελτίωση της κίνησης ως ένα συνδυαστικό αποτέλεσµα πολλών παραµέτρων εκ των οποίων είναι και ευλυγισία της ποδοκνηµικής. Οι Wright και Desai, (1964), αναφέρουν πως η βάδιση σε οριζόντιο επίπεδο απαιτεί ραχιαία έκταση της ποδοκνηµικής άρθρωσης τουλάχιστον 10 ο ενώ το ανέβασµα της σκάλας απαιτεί µεγαλύτερη έκταση του ποδιού. Cor. Author: Stavrou Vasileios Kotsoni E. 1, Tel vasileiosstavrou@hotmail.com 25

3 Οι Caird et al, (2006), σε έρευνα τους, αναφέρουν µεθόδους χειρουργικής αποκατάστασης σε άτοµα µε σύνδροµο Down που ασχολούνται µε µια µορφή αθλητισµού όπως καλαθοσφαίριση και χειροσφαίριση. Οι Carmeli et al, (2002), σε έρευνα τους επεχείρησαν να αξιολογήσουν παραµέτρους όπως της δύναµης και της ευλυγισίας συγκρίνοντας φυσιολογικά άτοµα και άτοµα µε σύνδροµο Down. Συµπέραναν λοιπόν, από τα αποτελέσµατα, πως στη δύναµη σηµαντικό ρόλο δεν έπαιζε η παράµετρος του συνδρόµου Down αλλά η σύσταση των µυϊκών ινών ταχείας και βραδείας συστολής. Αντίθετα, στην ευλυγισία δεν υπήρχαν σηµαντικές στατιστικές διάφορες ανάµεσα στις δυο οµάδες. Οι Parker και James (1985) σε έρευνα τους εξετάζοντας την ευλυγισία 30 ατόµων σε τρεις διαφορετικές ηλικιακές οµάδες µε σύνδροµο Down διαπίστωσαν πως η ευλυγισία στο ισχίο και την ποδοκνηµική παρέµεναν σχετικά σταθερές ανάµεσα στις ηλικιακές οµάδες. Αντίθετα, η ευλυγισία του αγκώνα και του γόνατος εµφάνισαν υπερευκαµψία µε την αύξηση της ηλικίας. Οι ανωµαλίες των άκρων και ιδιαίτερα, των άκρων ποδιών επηρεάζουν τις κινητικές επιδεξιότητες του ατόµου και αφορούν την υπέρµετρη κάµψη ή έκταση της ποδοκνηµικής άρθρωσης (Αγγελοπούλου Ν., 1999). Οι µυϊκές αδυναµίες και βλάβες των κάτω ακρών επιφέρουν παραµορφώσεις στις καµάρες του άκρου πους των οποίων το φυσιολογικό σχήµα είναι απαραίτητο για το περπάτηµα. Οι µυϊκές αδυναµίες, στα φυσιολογικά άτοµα, προέρχονται κυρίως από την ανεπάρκεια δύναµης των ανάλογων µυών, από τη χαλάρωση των συνδέσµων, από το βάρος του σώµατος, από την εργασία και από εκ γενετής αιτίες. Οι µυϊκές αδυναµίες στα ειδικά άτοµα είναι συγγενείς ή επίκτητες και ανάλογα µε την πάθηση εκδηλώνονται τα συµπτώµατα κατά την εξέλιξη τους όπως µε διαταραχές όρασης. Η παρούσα µελέτη στοχεύει στην µέτρηση και αξιολόγηση της ευλυγισίας των κάτω ακρών και συγκεκριµένα της ποδοκνηµικής άρθρωσης µετρώντας τις µέγιστες τιµές σε κάµψη και έκταση στα δυο πόδια (δεξί και αριστερό). Επιπρόσθετος σκοπός της µελέτης είναι να συγκρίνει τις τιµές µεταξύ αριστερού και δεξιού ποδιού και τέλος να συγκριθούν αυτές µε φυσιολογικές τιµές. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ Συµµετέχοντες Στην έρευνα συµµετείχαν δώδεκα µαθητές (n=12) στο σύνολο τους αγόρια από ειδικό σχολείο του νοµού Λάρισας. Οι µαθητές έπασχαν από ελαφρά νοητικής υστέρησης. Τα ανθρωποµετρικά χαρακτηριστικά των συµµετεχόντων παρουσιάζονται στον πίνακα 1. Mean ± SD Ηλικία (yrs) ± 1.70 Μάζα σώµατος (kg) ± 6.18 Ύψος (cm) 1.53 ± 0.76 Πίνακας 1. Ανθρωποµετρικά χαρακτηριστικά µαθητών ειδικού σχολείου. Τα αποτελέσµατα παρουσιάζονται σε µέσο όρο και τυπική απόκλιση (Mean ± SD). Ορισµός Νοητικής Υστέρησης Σύµφωνα µε την Αµερικανική Εταιρία, επί της νοητικής υστέρησης (AAMD), ως νοητική υστέρηση ορίζεται η κάτω του φυσιολογικού νοηµοσύνη που έχει την αρχή της κατά το στάδιο ανάπτυξης και συνοδεύεται από ανεπάρκεια σε ένα η περισσότερους τοµείς όπως της ωρίµανσης, της µάθησης και της κοινωνικής προσαρµογής (Αγγελοπούλου Ν., 1999). ιαδικασία συλλογής στοιχείων Η διεξαγωγή της δοκιµασίας έγινε σε κλειστή αίθουσα. Οι µαθητές κλήθηκαν να εκτελέσουν κάµψη και έκταση της ποδοκνηµικής άρθρωσης (MacDougall et al, 1991) από ύπτια κατάκλιση (εικόνα 1). Μετρήθηκαν και καταγράφθηκαν οι τιµές από τα δυο πόδια και βγάλαµε τον µέσο όρο του κάθε δοκιµαζόµενου. Η προθέρµανση για κάθε δοκιµαζόµενο είχε διάρκεια 8-10 λεπτά (περιελάµβανε ελεύθερες ασκήσεις). Η µέτρηση στα φυσιολογικά άτοµα γίνεται µε µία µέγιστη επανάληψη χωρίς προηγούµενες δοκιµαστικές επαναλήψεις. Λόγω της ιδιαιτερότητας των συµµετεχόντων προηγήθηκαν οκτώ επαναλήψεις για κάθε πόδι, της κίνησης που θα εξετάζονταν ώστε να εξοικειωθούν µε τη µέτρηση που θα ακολουθούσε. Η θερµοκρασία του χώρου µέτρησης υπολογίσαµε να είναι άνω των 23 ο C και η ώρα περίπου µετά το τρίτο διάλειµµα (περίπου 11:00 π.µ.). Είναι βιβλιογραφικά αποδεδειγµένο πως η ευλυγισία του ατόµου επηρεάζεται από τη θερµοκρασία την ώρα και την κούραση (Σταύρου και συν, 2007, Demura,Yamaji & Ikemoto, 2002, Baxter C.& Reilly T., 1983, Osolin 1972). Εικόνα 1. Θέση ποδιού κατά τη διάρκεια µέτρησης κάµψης της ποδοκνηµικής άρθρωσης. Όργανα Μετρήσεις Η µέτρηση της κάµψης και έκτασης της ποδοκνηµικής άρθρωσης έγινε µε πλαστικό γωνιόµετρο τύπου Medizintechnik Ka We (Germany). Προσδιορισµός µέγιστων τιµών Για τον προσδιορισµό των µέγιστων τιµών χρησιµοποιήθηκε το πρωτόκολλο αξιολόγησης ευλυγισίας του Deborah Roche. Το πρωτόκολλο συµφωνεί και µε άλλους ερευνητές (Μανδρούκας, 1996 και MacDougall et al 1991) σχετικά µε τις φυσιολογικές τιµές. Βιβλιογραφικά οι φυσιολογικές µέσες τιµές για την έκταση της ποδοκνηµικής είναι ο µοίρες και για την κάµψη ο µοίρες. 26

4 Φυσιολογικές τιµές Μαθητές Mean ± SD Κάµψη ο ο ± 4.96 ο Έκταση ο ο ± ο Πίνακας 2. Μέσος όρος και τυπική απόκλιση (Mean ± SD) ανάµεσα στις τιµές µαθητών του ειδικού σχολείου. ποδοκνηµικής άρθρωσης Σχήµα 1. Γραφική απεικόνιση της µέσης τιµής ανάµεσα στη κάµψη της δεξιάς και αριστερής ποδοκνηµικής άρθρωσης. Σχήµα 2. Γραφική απεικόνιση της µέσης τιµής ανάµεσα στη έκταση της δεξιάς και αριστερής ποδοκνηµικής άρθρωσης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Tα αποτελέσµατα της έρευνας παρουσιάζονται στον πίνακα 2 µε µορφή µέσου όρου και τυπικής απόκλισης ανάµεσα στα δυο πόδια σε κάµψη και έκταση. Στο σχήµα 1 και 2 παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα ανάµεσα στο δεξί και αριστερό πόδι σε κάµψη και έκταση αντίστοιχα. Στη κάµψη παρατηρείται αδυναµία της δεξιάς ποδοκνηµικής άρθρωσης σε σχέση µε την αριστερή κατά 1.86 ο (δεξιά ± 4.23, αριστερή ± 7.47). Οι τιµές αυτές και στα δυο πόδια εµφανίζονται χαµηλές όταν ο µέσος όρος προσδιορίζεται στις 20 ο. Στη έκταση παρατηρείται αδυναµία της αριστερής ποδοκνηµικής άρθρωσης σε σχέση µε την δεξιά κατά ο (αριστερή 34.14±6.36, δεξιά 45.19±19.04). Οι τιµές της δεξιάς ποδοκνηµικής άρθρωσης είναι στο µέσο όρο των φυσιολογικών τιµών 45 ο ενώ η έκταση της αριστερής άρθρωσης είναι κατά 11 ο πιο δύσκαµπτη από το φυσιολογικό. 27

5 Το δεξί πόδι εµφανίζει µια πολύ χαµηλή τιµή στην κάµψη και µια υψηλή τιµή στην έκταση σε σχέση µε το αριστερό ενώ αντίθετα το αριστερό πόδι εµφανίζει µια υψηλή τιµή στην κάµψη του ποδιού και µια αρκετά χαµηλή στην έκταση του ποδιού σε σχέση µε το δεξί. ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στην παρούσα µελέτη µετρήθηκε και αξιολογήθηκε η ευλυγισία της ποδοκνηµικής άρθρωσης δώδεκα µαθητών από ειδικό σχολείο του νοµού Λάρισας. Από τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης, κάµψης και έκτασης ποδοκνηµικής άρθρωσης, παρατηρήθηκε µια δυσαναλογία στις τιµές ανάµεσα στα δύο πόδια και µια διαφορά ανάµεσα σε κάµψη και έκταση ενώ οι τιµές που συλλέχθηκαν ήταν χαµηλές σε σχέση µε τις φυσιολογικές τιµές. Οι χαµηλές τιµές είναι στοιχείο που επηρεάζει την καθηµερινή λειτουργία των ατόµων αυτών και την ποιότητα ζωής τους. Η βάδιση σε οριζόντιο επίπεδο απαιτεί ραχιαία έκταση της ποδοκνηµικής άρθρωσης τουλάχιστον 10 ο ενώ το ανέβασµα της σκάλας απαιτεί µεγαλύτερη έκταση του ποδιού (Wright & Desai, 1964). Είναι λοιπόν εµφανές πως η βάδιση των ατόµων αυτών διαφοροποιείται σε σχέση µε τα φυσιολογικά άτοµα. Ακόµα οι δυσανάλογες τιµές ανάµεσα στα δυο πόδια στην κάµψη και την έκταση είναι στοιχεία που εµφανίζουν χαρακτηριστικά αστάθειας κατά την κίνηση των ατόµων αυτών. Η χρήση συµβατικών υποδηµάτων σε συνδυασµό µε τη χαµηλή κινητικότητα της άρθρωσης επηρεάζει την κίνηση καθώς και την βάδιση αυτών των ατόµων. Η ευλυγισία, στα απροπόνητα άτοµα ανεξαρτήτου ηλικίας, συµβάλλει στην καλή στάση του σώµατος (ορθοσωµία), στο ελεύθερο βάδισµα και στην επιδέξια εκτέλεση των κινήσεων στις καθηµερινές κινητικές δραστηριότητες (Ζάκας, 2003). Τέλος, έρευνες που εξέτασαν την εφαρµογή της στατικής διάτασης µέσα από αρκετές προπονητικές µονάδες (De Vries, 1962; Holt, Travis & Okita, 1970; Lucas & Koslow, 1984) βρήκαν βελτιώσεις στην ευκαµψία των αρθρώσεων. Αντίστοιχες βελτιώσεις στην ευκαµψία των αρθρώσεων αναφέρονται και σε µελέτες που εξέτασαν την εφαρµογή δυναµικών διατάσεων αρκετών προπονητικών µονάδων (Fredrick & Szymanski, 2001) Συµπερασµατικά διαπιστώνουµε πως το φυσιολογικό εύρος κίνησης των αρθρώσεων έχει σηµαντικό ρόλο, στην βελτίωση της απόδοσης και στη ποιότητα ζωής των ατόµων µε ειδικές ανάγκες. Η ευλυγισία αποτελεί προσδιοριστικό παράγοντα της απόδοσης και θα πρέπει να αξιολογείται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα. ιαπιστώνουµε λοιπόν, την ανάγκη για µια πιο συστηµατική αξιολόγηση αυτής της παραµέτρου, η οποία αποτελεί προσδιοριστικό παράγοντα της απόδοσης αλλά και της πρόληψης τραυµατισµών. 28 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Αγγελοπούλου Ν. Σακαντάµη (1999). Ειδική αγωγή, βασικές αρχές και µέθοδοι, Εκδόσεις Χριστοδουλίδη, Θεσσαλονίκη, σελ 86-87, Ζάκας Α. ( 2003). Η ευκαµψία και η βελτίωσή της. Θεσσαλονίκη. 3. Μανδρούκας Κωνσταντίνος, (1996). Μυϊκές διατάσεις, Μέτρηση και προπόνηση της κινητικότητας, Νέα έκδοση, Εκδόσεις Μαίανδρος, Θεσσαλονίκη 4. Σταύρου Βασίλειος, Καρατράντου Νάντια, Βουτσελάς Βασίλειος & Σταύρου Σταύρος (2007). Επίδραση της θερµοκρασίας του νερού στην ευκινησία των άνω ακρών σε κολυµβητές-τριες ηλικίας 12 ετών. Άθληση και Κοινωνία, 2007, τεύχος 46, σελ Alter J. Michel (1992). Stretching για κάθε άθληµα, Εκδόσεις Salto, Θεσσαλονίκη. 6. Baxter C & Reilly T (1983). Influence of time of day on all-out swimming. British Journal of Sports Medicine. Jun;17(2): Caird S Michele, Wills Brian & Dormans John P. (2006). Down syndrome in Children: The Role of the Orthopaedic Surgeon. Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons, Vol 14, No 11, October 2006, Carmeli E., Barchad S., Lenger R. & Coleman R. (2002). Muscle power, locomotor performance and flexibility in aging mentally-retarded adults with and without Down s syndrome. Journal of Musculoskeletal Neuronal Interactions 2002; 2(5): Demura S, Yamaji S. & Ikemoto Y. (2002). Effect of linear polarized near-infrared light irradiation on flexibility of shoulder and ankle joints. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness 42(4): De Vries H. A. (1962). Evaluation of static stretching procedures for improvements of flexibility. Research Quarterly, 33: Frederick G. A. & Szymanski D. J. (2001). Baseball (part 1): Dynamic flexibility. Strength and Conditioning Journal, 23: Holt L., Travis T. & Okita T. (1970). Comparative study of three stretching techniques. Perceptual and Motor Skills, 31: Kerr R. & Blais C. (1985). Motor skill acquisition by individuals with Down s syndrome. American Journal of Mental Deficiency 90 Nov 1985 (3): Lukas R. C. & Koslow R. (1984). Comperative study of static dynamic and proprioceptive neuromuscular facilitation stretching techniques on flexibility. Perceptual and Motor Skills, 58: Lydic JS. & Steele C. (1979). Assessment of the quality of sitting and gait patterns in children with Down s syndrome, Physical Therapy 59 Dec 1979 (12): MacDougall J., Duncan N, Howard A., Wenger, Howard J. Green & Chery L. Hubley-Kozey (1991). Physiological Testing of the High-Performance Athlete. (Second edition) Human Kinetics. Canada, pp , Martin D Carl K & Lehnertz K (1995). Εγχειρίδιο Προπονητικής. Επιστηµονική επιµέλεια δεύτερης Ελληνικής έκδοσης: Ταξιλδάρης Κ. και Γουργουλής Β.. Γ Έκδοση. σελ Osolin (1972) In: Martin D Carl K & Lehnertz K (1995). Εγχειρίδιο Προπονητικής. Επιστηµονική επιµέλεια δεύτερης Ελληνικής έκδοσης: Ταξιλδάρης Κ. και Γουργουλής Β.. Γ Έκδοση. σελ Parker AW, Bronks R. & Snyder CW JR (1986). Walking patterns in Down s syndrome, Journal of

6 Mental Deficiency Research 30 Dec 1986 (4): Parker AW. & JamesB. (1985). Age changes in the flexibility of Down s syndrome children, Journal of Mental Deficiency Research 75 Sept 1985 (3): Roche Deborah (2000). Flexibility and muscle balance assessment. Guidelines for athlete assessment in New Zealand sport. 22. Ulrich A Dale, Loyd C Meghann, Tiernan W. Chad, Looper A. Julia & Angulo-Barroso M. Rosa (2008). Effects of Intensity of Treadmill Training on Developmental Outcomes and Stepping in Infants With Down Syndrome: A Randomized Trial, Physical Therapy Vol. 88, No. 1, pp Wright & Desai (1964). In: Μανδρούκας Κωνσταντίνος, (1996). Μυϊκές διατάσεις, Μέτρηση και προπόνηση της κινητικότητας, Νέα έκδοση, Εκδόσεις Μαίανδρος, Θεσσαλονίκη, σελ