Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης (GH) στην Ελλάδα της Οικονομικής Κρίσης Μια Ανασκόπηση των βιβλιογραφικών δεδομένων με σύγχρονους προβληματισμούς

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης (GH) στην Ελλάδα της Οικονομικής Κρίσης Μια Ανασκόπηση των βιβλιογραφικών δεδομένων με σύγχρονους προβληματισμούς"

Transcript

1 Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης (GH) στην Ελλάδα της Οικονομικής Κρίσης Μια Ανασκόπηση των βιβλιογραφικών δεδομένων με σύγχρονους προβληματισμούς Μ. Α. Μαγιάκου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδοενδοκρινολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

2 Αθήνα

3 Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης (GH) στην Ελλάδα της Οικονομικής Κρίσης Μια Ανασκόπηση των βιβλιογραφικών δεδομένων με σύγχρονους προβληματισμούς 3

4 4

5 Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης (GH) στην Ελλάδα της Οικονομικής Κρίσης Μια Ανασκόπηση των βιβλιογραφικών δεδομένων με σύγχρονους προβληματισμούς Μ. Α. Μαγιάκου Εισαγωγή - Ιστορικά στοιχεία - Επίσημες ενδείξεις Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να υπενθυμίσει τις κατευθυντήριες οδηγίες τις βασισμένες στη διεθνή βιβλιογραφία, αλλά και να προσπαθήσει να διαλευκάνει τις «γκρίζες ζώνες» προσαρμοσμένο στη σημερινή πραγματικότητα. Στόχος είναι να μη χρειασθεί για οικονομικούς λόγους να στερηθούν την αυξητική ορμόνη (GH) τα παιδιά και οι έφηβοι, που πραγματικά τη χρειάζονται, πρέπει όμως παράλληλα να βοηθήσει να αλλάξει η λανθασμένη αντίληψη, που πλανάται δυστυχώς στην Κοινότητα, ότι όλα τα κοντά παιδιά μπορούν να πάρουν GH και να ωφεληθούν. Ένα παιδί, που αναπτύσσεται με φυσιολογικό ρυθμό έστω και αν είναι χαμηλά στις καμπύλες αύξησης, κατά κανόνα δεν χρειάζεται έλεγχο για να αποκλεισθεί ανεπάρκεια GH. Σημαντικός είναι ο ρόλος του Παιδιάτρου, που εφόσον παρακολουθεί σωστά ένα παιδί, συμπληρώνοντας μια φορά το χρόνο τις καμπύλες αύξησης μπορεί να καθησυχάσει τους γονείς στις περιπτώσεις φυσιολογικής ανάπτυξης, και να τους κατευθύνει στον ειδικό μόνον όταν χρειάζεται. O Turner πρωτοχρησιμοποίησε GH σε κορίτσι με σύνδρομο Turner το Tο 1958 ο Raben χορήγησε πρώτος GH (εκχυλισμένη από πτωματικές υποφύσεις) σε παιδί με υποφυσιακό νανισμό. 2 Στην Ελλάδα, ακολουθώντας τα διεθνή πρότυπα, την περίοδο η Καθηγήτρια Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας κ. Αικατερίνη Δάκου-Βουτετάκη και οι συνεργάτες της (Μ. Δρακοπούλου, Α. Αγαθόπουλος) ίδρυσαν και λειτούργησαν Τράπεζα Υποφύσεων και Εργαστήριο παραγωγής ανθρώπινης GH στο Χωρέμειο Ερευνητικό Εργαστήριο. Αξίζει να σημειωθεί ότι διεθνώς λειτουργούσαν μόνον 2 ανάλογα εργαστήρια, το ένα στο Ινστιτούτο Pasteur στο Παρίσι, και το άλλο στο John Hopkins στη Βαλτιμόρη. Η παραγόμενη στην Ελλάδα GH από πτωματικές υποφύσεις ελέγχθηκε στην Αγγλία από την Εταιρεία Wellcome για τη βιολογική της ισχύ και βρέθηκε πολύ καλή. Την παραχθείσα GH έλαβαν κατά την περίοδο αυτή 10 ασθενείς με υποφυσιογενή νανισμό και μία ασθενής με σύνδρομο Turner με πολύ καλά αποτελέσματα. 5

6 Μ. Α. Μαγιάκου Mετά από εισήγηση της κυρίας Αικατερίνης Δάκου-Βουτετάκη προς τον τότε Υπουργό Υγείας κ. Σπύρο Δοξιάδη, θεσμοθετήθηκε το 1980 Επιστημονική Επιτροπή Έγκρισης της Χορήγησης Αυξητικής Ορμόνης στο Υπουργείο Υγείας προκειμένου να πληρούνται τα επιστημονικά κριτήρια για τη χορήγηση GH σε παιδιά με ανεπάρκεια GH. Η αρχική Επιτροπή στελεχώθηκε από τους κ. Δάκου-Βουτετάκη, Παιδοενδοκρινολόγο, Σ. Παντελάκη, Παιδίατρο, και Μ. Μπατρίνο, Ενδοκρινολόγο. Ακολούθως, η σχετική Επιτροπή λειτούργησε στελεχωμένη από Παιδιάτρους- Ενδοκρινολόγους (με εναλλαγή των μελών ανά τακτά χρονικά διαστήματα) μέχρι το Δεκέμβριο του 2011 στο Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας (ΚΕΣΥ). Από τον Ιανουάριο του 2012 λειτουργούν 4 σχετικές Επιτροπές στην Ελλάδα για λόγους αποκέντρωσης (δύο στην Αθήνα στα Νοσοκομεία Παίδων «η Αγία Σοφία» και «Π. και Α. Κυριακού», μία στη Θεσσαλονίκη και μία στην Πάτρα), ενώ στο ΚΕΣΥ λειτουργεί κεντρικός ελεγκτικός μηχανισμός αποτελούμενος επίσης από εμπειρογνώμονες Παιδοενδοκρινολόγους. To 1985 απαγορεύθηκε η χορήγηση «πτωματικής» GH λόγω της αναφερθείσας σοβαρής επιπλοκής της εγκεφαλοπάθειας Kreutzfeld Jacobs. Tαυτόχρονα σχεδόν έγινε πραγματική επανάσταση με την παραγωγή βιοσυνθετικής GH από διάφορες Φαρμακευτικές Εταιρείες, με αποτέλεσμα να υπάρχει πλέον υπερεπάρκεια και ασφάλεια στη χορήγηση της. Οι επίσημες ενδείξεις χορήγησης GH είναι σε: 1) παιδιά με ανεπάρκεια GH, στα οποία γίνεται θεραπευτική υποκατάσταση της ορμόνης, 2) παιδιά με νεφρική ανεπάρκεια, 3) παιδιά, που γεννήθηκαν μικρόσωμα (με ενδομήτρια καθυστέρηση της σωματικής ανάπτυξης) και δεν απέκτησαν φυσιολογικό ύψος στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, και 4) κορίτσια με σύνδρομο Turner. Επίσης χορηγείται GH σε παιδιά με σύνδρομο Prader-Willi (υπό προϋποθέσεις). Γενικά Η ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης (GHD) είναι σπάνια. Πριν ένα παιδί υποβληθεί στη διαδικασία διερεύνησης για GHD, πρέπει να αποκλεισθούν άλλα συχνότερα αίτια χαμηλού αναστήματος. Αρχικά, πρέπει να τεκμηριωθεί με κλινικά χαρακτηριστικά η ύπαρξη καθυστερημένης σωματικής ανάπτυξης. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι: 1) ύψος <3η ΕΘ (<-2.5 SDs) για την ηλικία και το φύλο, 2) χαμηλός ετήσιος ρυθμός αύξησης <25η ΕΘ για την ηλικία και το φύλο, και 3) ύψος <-1.3 SDs (10η ΕΘ) όταν το ύψος του παιδιού είναι εκτός του ύψους-στόχου. Τα αίτια του χαμηλού αναστήματος διακρίνονται σε: 1) φυσιολογικές καταστάσεις, που είναι το ιδιοσυστασιακό κοντό ανάστημα και η καθυστέρηση της αύξησης και ενήβωσης, 2) πρωτοπαθείς διαταραχές (σκελετικές δυσπλασίες, διάφορα γενετικά σύνδρομα), και 3) δευτεροπαθείς διαταραχές σε χρόνια νοσήματα, ψυχοκοινωνικά προβλήματα, σύνδρομα δυσαπορρόφησης, και διάφορα ορμονικά αίτια. Ως εκ τούτου, πρέπει να προηγηθεί του ελέγχου της αυξητικής, πλήρης αιματολογικός και βιοχημικός έλεγχος, έλεγχος για δυσαπορρόφηση, έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας και των άλλων ορμονών της υπόφυσης, και καρυότυπος στα κορίτσια. Ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης (GHD) Η GH εκκρίνεται κατά ώσεις από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης υπό την επίδραση των υποθαλαμικών παραγόντων GHRH (growth hormone releasing 6

7 Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης (GH) στην Ελλάδα της Οικονομικής Κρίσης hormone) και της σωματοστατίνης, που ασκούν διεγερτική ή ανασταλτική δράση, αντίστοιχα (Εικ. 27.1). Λόγω της κατά ώσεις έκκρισης της, μεμονωμένη μέτρηση GH στο περιφερικό αίμα δεν αξιολογείται, ενώ δυνατόν να έχει διαγνωστική σημασία μεμονωμένη μέτρηση του από την αυξητική εξαρτώμενου ινσουλινόμορφου αυξητικού παράγοντα 1 (insulin growth factor I, IGF-1) στο περιφερικό αίμα. Υπό το γενικό τίτλο «GHD» διακρίνομε δύο μεγάλες κατηγορίες: την ιδιοπαθή και την οργανική. Στη δεύτερη (οργανικής αιτιολογίας GHD) περιλαμβάνονται η δευτεροπαθής ή επίκτητη (συνήθως πολλαπλή υποφυσιακή ανεπάρκεια) που οφείλεται σε όγκους του ΚΝΣ ή σε εξωκρανιακούς όγκους (Πίνακας 27.1) και η συγγενής, στην οποία περιλαμβάνονται γενετικά αίτια GHD, ανωμαλίες μέσης γραμμής, διάφορα σύνδρομα βιοανενεργού GH καθώς και η αναφερόμενη ως «λειτουργική» (neurosecretory) GHD. Παρατηρείται σημαντικού βαθμού ανακρίβεια στη διάγνωση της GHD στο κοντό παιδί, στις περιπτώσεις που δεν συνυπάρχει οργανικό υπόστρωμα. Αυτό φαίνεται από τη διεθνώς παρατηρούμενη αναντιστοιχία στην αναφερόμενη επίπτωση της GHD. Η αναφερόμενη επίπτωση GHD στην Αγγλία είναι 20 περιπτώσεις/ πληθυσμού (1:50.000), ενώ η αναφερόμενη επίπτωση GHD στην Αμερική είναι 287 περιπτώσεις/ πληθυσμού (1:3484). Σε μια προσπάθεια καταγραφής της επίπτωσης στην Ελλάδα, χρησιμοποιώντας στοιχεία από την Επιτροπή Υποφυσιογενούς Νανισμού του ΚΕΣΥ (για την περίοδο ), βρέθηκε ότι η επίπτωση GHD είναι 18 νέες περιπτώσεις ανά παιδιά ανά έτος, και αυξητική χρησιμοποιούν 8 στα παιδιά, δηλαδή 1/1250 παιδιά. Πολλοί είναι οι GHRHs GHRH SOMATOSTATIN PITUITARY GH circulation GH-PB LIVER IGF-1 TARGET TISSUES Εικ Η φυσιολογία της έκκρισης της GH (άξονας GH-IGF-1). 7

8 Μ. Α. Μαγιάκου Πίνακας Συνηθέστερα αίτια επίκτητης ανεπάρκειας αυξητικής ορμόνης (GHD) Όγκοι περιοχής υποθαλάμου-υπόφυσης Κρανιοφαρυγγίωμα Γερμίνωμα Αμάρτωμα Άλλοι όγκοι Όγκοι ΚΝΣ μακριά από την περιοχή υποθαλάμου-υπόφυσης Αστροκύττωμα Επενδύμωμα Γλοίωμα Μυελοβλάστωμα Ρινοφαρυγγικοί όγκοι Άλλοι όγκοι Θεραπεία για κακοήθειες εκτός κρανίου Λευχαιμία Λέμφωμα Συμπαγής όγκος Άλλα αίτια επίκτητης GHD Τραύμα κεφαλής Λοίμωξη ΚΝΣ Υδροκέφαλος (μη συγγενής) Κοκκιωματώδης νόσος Ιστιοκύττωση Αγγειακή ανωμαλία λόγοι της καταγραφείσας αυτής (διεθνώς) αναντιστοιχίας: 1) η μη σωστή αξιολόγηση των κλινικών κριτηρίων, 2) η ανεπαρκής χρήση της υπάρχουσας τεχνολογίας για ακριβή απεικόνιση της περιοχής υποθαλάμου-υποφύσεως, 3) η «κατά περίπτωση» αξιολόγηση των δοκιμασιών διέγερσης της GH, και 4) η λανθασμένη ερμηνεία των εργαστηριακών δεδομένων. Η βασικότερη παραδοχή είναι ότι ο ακρογωνιαίος λίθος για τη διάγνωση της GHD στην παιδική ηλικία είναι ο τρόπος αύξησης. Χρειάζονται επομένως ακριβείς μετρήσεις ύψους σε χρονικό διάστημα 6-12 μηνών. Αν ο ετήσιος ρυθμός αύξησης (cm/έτος) είναι φυσιολογικός δεν χρειάζεται να γίνουν δοκιμασίες διέγερσης, ακόμη και αν το παιδί είναι <5η Ε.Θ. στο ύψος. Αν όμως ο ρυθμός αύξησης είναι ελαττωμένος (<25η ΕΘ), που θα φαίνεται και ως πτώση ρυθμού στην καμπύλη αύξησης παρά το ότι το ύψος θα είναι μέσα στις φυσιολογικές εκατοστιαίες θέσεις πρέπει οπωσδήποτε να γίνει έλεγχος. 3 Επομένως, κριτήρια για έλεγχο για GHD αποτελούν το ανάστημα <-2,5SD ή η σημαντική πτώση ρυθμού, που συνήθως συνδυάζονται με καθυστέρηση της οστικής ηλικίας και με χαμηλές τιμές IGF-1 και IGF binding protein-3 (IGFBP-3). Ευρήματα ενδεικτικά υποφυσιακής ανεπάρκειας στη Μαγνητική Τομογραφία υπόφυσης (μικρό μέγεθος υπόφυσης, διακοπή του μίσχου κ.λπ.) συνηγορούν υπέρ GHD οργανικής αιτιολογίας. 8

9 Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης (GH) στην Ελλάδα της Οικονομικής Κρίσης Stimulus Dosage and procedure Sampling for GH. min Exercise Forced climbing of steps after start Cycle ergometer. 2Wkg BW (10 min) Arginine HCL 0.5 g/kg BW (max. 30 g) (infused i.v. -30, 0,15, 30, 45, 60, 90, % arginine HCL in 0.9% NaCl at a constant rate over 30 min) Ornithine HCL 12 g/m 2 BSA (infused i.v. 6.25% -30, 0,15, 30, 45, 60, 90, 120 ornithine HCL in 0.9% NaCl at a constant rate over 30 min) Insulin (regular) IU kg/bw i.v. -30, 0,15, 30, 45, 60, 90, 120 Arginine HCL-insulin See arginine test (insulin is injected (see above) 60 min after administration of arginine) -30, 0,15, 30, 45, 60, 90, 105, 120, 150 Clonidine (2-[2,6-dichlophenyl] amino-2-imidazoline 0,15 mg/m 2 BSA orally -30, 0, 30, 60, 90, 120, 150 Glucagon Στον Εικόνα 27.2 φαίνονται οι χρησιμοποιούμενες δοκιμασίες διέγερσης της GH. Ως γνωστόν, για τη διάγνωση της GHD χρειάζεται σε 2 δοκιμασίες διέγερσης η τιμή της GH να μην υπερβαίνει τα 10 ng/ml. Στην Αγγλία θεωρείται ως GHD τιμή GH <7 ng/ml. Παρά το ότι η δοκιμασία ινσουλίνης θεωρείται η πλέον αξιόπιστη για τη διάγνωση της GHD, δεν χρησιμοποιείται συχνά λόγω της σοβαρής υπογλυκαιμίας, που είναι δυνατόν να προκληθεί κατά τη διάρκεια της. Σε ορισμένα κέντρα αρχικά χρησιμοποιείται η δοκιμασία Γλυκαγόνης (Glucagon test), που έχει σαν πλεονέκτημα την επί πλέον αξιολόγηση της επάρκειας κορτιζόλης. Σαν δεύτερη δοκιμασία συνήθως χρησιμοποιείται η κλονιδίνη ή η L-Dopa. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι δεν υπάρχει δοκιμασία διέγερσης της GH με 100% ευαισθησία (δηλαδή να μην υπάρχουν ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα) ή με 100% ειδικότητα (δηλαδή να μην υπάρχουν ψευδώς θετικά αποτελέσματα), όπως επίσης το γεγο- L-Dopa (L-3.4-dihydroxyphenylanine) 0.03 mg/kg BW (i.m. or c.e.) (may be combined with propranolol mg/ kg BW orally 2h before glucagon) <15 kg BW: 125 mg <35 kg BW: 250mg >35 kg BW: 500mg (taken orally) 0, 60, 90, 120, 150, , 0, 30, 60, 90, 120 GHRH 1 μg/kg BW i.v. bolus -30, 0, 15, 30, 45, 60, 90, 120 (1-40) (1-44) (1-29) NH 2 BW = body weight; BSA = body surface area Εικ Χρησιμοποιούμενες δοκιμασίες διέγερσης της GH (ref. 4). 9

10 Μ. Α. Μαγιάκου νός ότι η επιλογή της τιμής διαχωρισμού μεταξύ φυσιολογικού και παθολογικού (cut-off point) στα 7-10 ng/ml είναι αυθαίρετη. Είναι γνωστό ότι η ανταπόκριση στις δοκιμασίες διέγερσης εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως η ηλικία, το στάδιο εφηβείας και η οστική ηλικία και ακόμη και παιδιά φυσιολογικού ύψους αν ελεγχθούν μπορεί να έχουν χαμηλή GH σε καμπύλη διέγερσης. 4,5 Ακόμη, η μεμονωμένη GHD σε μεγάλο ποσοστό μπορεί να είναι παροδική δεδομένου ότι περισσότερα από 40% των παιδιών με GHD μη οργανικής αιτιολογίας, μετά τη διακοπή της θεραπείας με GH σε επαναληπτική δοκιμασία διέγερσης, έχουν φυσιολογική έκκριση GH. 4-6 Στις Εικόνες 27.3 και 27.4 φαίνεται η μεγάλη σημασία των αναπτυξιολογικών κριτηρίων στη απόφαση για θεραπευτική χορήγηση αυξητικής ορμόνης σε ένα κοντό παιδί. Η εικόνα 3 δείχνει τη «γκρίζα ζώνη» για τον ορισμό της «GHD». Στις Εικόνες 27.4α, 27.4β και 27.4γ φαίνονται διαγράμματα αύξησης 3 παιδιών με GHD. Στην 27.4α φαίνεται το διάγραμμα αύξησης παιδιού, στο οποίο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρέπει να χορηγηθεί θεραπεία υποκατάστασης, ενώ στις 27.4β και 4γ η απόκλιση στο ύψος είναι οριακή. Στην περίπτωση 27.4β χρειάζεται η θεραπεία με GH, γιατί το παιδί είναι στην εφηβεία με προχωρημένη οστική ηλικία, οπότε χωρίς θεραπεία δεν θα αναπτυχθεί καλά, ενώ στην 27.4γ δεν χρειάζεται να χορηγηθεί, γιατί το παιδί είναι προεφηβικό με καθυστερημένη οστική ηλικία και επομένως η ανάπτυξη του θα είναι πιθανότατα φυσιολογική χωρίς τη χορήγηση GH. Growth hormone secretion Subnormal Normal Excessive Estimation of GH status Severe GHD Partial GHD 24-Hour GH profile Response to provocative testing Low Low/Normal Normal High GH in urine Low Low/Normal Normal High IGP-I/IGFBP 3 Low Low/Normal Normal High Εικ Εύρος της έκκρισης της GH, άμεσοι και έμμεσοι τρόποι εκτίμησης της επάρκειας της, και «γκρίζες ζώνες». 10

11 Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης (GH) στην Ελλάδα της Οικονομικής Κρίσης cm Αγόρια - Ύψος cm Ύψος (έτη) Δ. Χιώτης, Γ. Τσίφτης, Μ. Χατζησυμεών, Μ. Μανιάτη, Ξ. Κρίκος, Α. Δάκου-Βουτσάκη Α' ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Διευθυντής: Καθηγητής Γ. Χρούσος Ηλικία (έτη) α Εικ. 27.4α,β,γ. Διαγράμματα αύξησης παιδιών με χαμηλό ανάστημα και GHD σε 2 καμπύλες διέγερσης, και προβληματισμός για χορήγηση ή μη GH βάσει αναπτυξιολογικών κριτηρίων (συζήτηση στο κείμενο). 11

12 Μ. Α. Μαγιάκου cm Αγόρια - Ύψος cm Ύψος (έτη) Δ. Χιώτης, Γ. Τσίφτης, Μ. Χατζησυμεών, Μ. Μανιάτη, Ξ. Κρίκος, Α. Δάκου-Βουτσάκη Α' ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Διευθυντής: Καθηγητής Γ. Χρούσος Ηλικία (έτη) β Εικ. 27.4α,β,γ. Διαγράμματα αύξησης παιδιών με χαμηλό ανάστημα και GHD σε 2 καμπύλες διέγερσης, και προβληματισμός για χορήγηση ή μη GH βάσει αναπτυξιολογικών κριτηρίων (συζήτηση στο κείμενο). 12

13 Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης (GH) στην Ελλάδα της Οικονομικής Κρίσης cm Αγόρια - Ύψος cm Ύψος (έτη) Δ. Χιώτης, Γ. ΤΣίφτης, Μ. Χατζησυμεών, Μ. Μανιάτη, Ξ. Κρίκος, Α. Δάκου-Βουτσάκη Α' ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Διευθυντής: Καθηγητής Γ. Χρούσος Ηλικία (έτη) γ Εικ. 27.4α,β,γ. Διαγράμματα αύξησης παιδιών με χαμηλό ανάστημα και GHD σε 2 καμπύλες διέγερσης, και προβληματισμός για χορήγηση ή μη GH βάσει αναπτυξιολογικών κριτηρίων (συζήτηση στο κείμενο). 13

14 Μ. Α. Μαγιάκου Σύνδρομο Turner Στο σύνδρομο Turner το χαμηλό ανάστημα δεν οφείλεται σε βλάβη του άξονα GH/IGF-1, αλλά σε σκελετική δυσπλασία αποτέλεσμα SHOXD, η σε έλλειψη άλλων σημαντικών γονιδίων του βραχέος σκέλους του χρωμοσώματος Χ. Η μακροχρόνια εμπειρία της χορήγησης GH στο σύνδρομο Turner δείχνει ότι η GH οδηγεί σε βελτίωση του τελικού αναστήματος, σε καλύτερη ψυχοκοινωνική προσαρμογή των κοριτσιών ακριβώς λόγω της βελτίωσης του αναστήματος, και είναι ασφαλής. Η απάντηση στη θεραπεία με GH δεν είναι το ίδιο καλή με αυτήν που παρατηρείται στην GHD, και είναι εν μέρει δοσοεξαρτώμενη. Kαλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται με ενωρίς έναρξη θεραπείας, η οποία θα επιτρέψει και την έναρξη οιστρογόνων στην κατάλληλη ηλικία ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατόν τελικό ανάστημα. 7-9 Σε ερευνητικό επίπεδο υπό διερεύνηση παραμένουν διάφορα ζητήματα, όπως: 1. Πως μπορεί να επιτευχθεί «γρηγορότερη» διάγνωση του συνδρόμου 2. Ποια είναι η ενδεδειγμένη ηλικία έναρξης θεραπείας με GH: Α) αμέσως μετά τη διάγνωση, Β) με την πτώση του ύψους <5η Ε.Θ. στην καμπύλη αύξησης φυσιολογικών κοριτσιών, ή Γ) στην ηλικία των 2 (ή 4) ετών ανεξαρτήτως ύψους; 3. Γίνεται προσπάθεια για δημιουργία «μοντέλων πρόβλεψης» (prediction models) για καλύτερη ανταπόκριση στη GH, και διερευνώνται η σχέση με τον καρυότυπο και οι πολυμορφισμοί του γονιδίου του υποδοχέως της GH 4. Ποια είναι η ιδανική ισορροπία μεταξύ βελτίωσης του αναστήματος και έναρξης της υποκατάστασης με οιστρογόνα 5. Γίνεται προσπάθεια ανίχνευσης γονιδίων (εκτός του SHOX) που συντελούν στο χαμηλό ανάστημα Παιδιά μικρόσωμα για την ηλικία κύησης (IUGR/SGA) Τα μικρόσωμα για την ηλικία κύησης παιδιά (SGA) αποτελούν το 2,3-10% των νεογεννήτων. Ο ορισμός SGA απαιτεί ακριβή γνώση της ηλικίας κύησης, ακριβείς μετρήσεις του βάρους (ΒΣ), του μήκους (ΜΣ), και της περιμέτρου κεφαλής κατά τη γέννηση, και συμφωνία όσον αφορά το διαχωριστικό σημείο (cut-off). Ως SGA ορίζεται ένα παιδί όταν το ΒΣ και/ή το ΜΣ κατά τη γέννηση είναι <-2SD (2-3η Ε.Θ.), και έτσι ένα παιδί μπορεί να είναι SGA για το ΜΣ, SGA για το ΒΣ ή SGA για ΜΣ και ΒΣ. Είναι γνωστό ότι τα παιδιά αυτά έχουν αυξημένη περιγεννητική θνησιμότητα και αυξημένο κίνδυνο για νευροαναπτυξιακές ανωμαλίες, μεταβολικές διαταραχές και χαμηλό ανάστημα. Δέκα τοις εκατό των SGA δεν κάνουν επιτάχυνση στην ανάπτυξη (catch-up) στην ηλικία 2 ετών, ενώ προκειμένου για πρόωρα SGA αυτό μπορεί να συμβεί μέχρι τα 4 έτη. Υπάρχουν διάφορες μελέτες, που δείχνουν ότι τα SGA παιδιά, που δεν είχαν «catch up growth» στην ηλικία των 2 ετών έχουν αυξημένο κίνδυνο για χαμηλό ανάστημα στην ενήλικο ζωή. Οι Albertsson-Wikland K. και συν. έδειξαν ότι τα SGA ως προς το μήκος γέννησης εμφανίζουν μεγαλύτερο σχετικό κίνδυνο για χαμηλό ανάστημα στα 18 έτη σε σύγκριση με τα SGA ως προς το βάρος γέννησης (5,2 vs 14

15 Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης (GH) στην Ελλάδα της Οικονομικής Κρίσης 7,1). 10 Οι Leger J. και συν. μελέτησαν 213 SGA παιδιά και 272 παιδιά, που γεννήθηκαν με φυσιολογικά σωματομετρικά (AGA), και βρήκαν ότι τα SGA έχουν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να έχουν τελικό ανάστημα <-2SD (13,6% vs 1,8%). 11 To 2001 και το 2003, αντίστοιχα, αποφασίστηκε στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ότι τα SGA παιδιά πρέπει να λαμβάνουν θεραπεία με GH για βελτίωση του αναστήματος. Στις ΗΠΑ η συνιστώμενη δόση GH είναι διπλάσια από την εγκριθείσα στην Ευρώπη (70 μg/kg.d vs 30 μg/kg/d), και υπάρχουν πολύ λιγότεροι περιορισμοί στη χορήγηση της, δηλ. εγκρίνεται η χορήγηση από την ηλικία των 2 ετών, ενώ στην Ευρώπη από την ηλικία των 4 ετών, και δεν υπάρχουν περιορισμοί στα αναπτυξιολογικά κριτήρια, δηλαδή δίδεται ανεξάρτητα από την ΕΘ του ύψους του παιδιού. Στην Εικόνα 27.5 φαίνεται ότι η βελτίωση του ύψους σε SGA κοντά παιδιά, που λαμβάνουν θεραπεία με GH, είναι σαφώς δοσοεξαρτώμενη. 12 Βιβλιογραφικά έχει αποδειχθεί ότι η θεραπεία με GH πρέπει να αρχίζει το ενωρίτερο δυνατόν, να μη γίνονται διακοπές στη θεραπεία, και η δόση έναρξης να είναι αρκετά μεγάλη για καλύτερα αποτέλεσματα. Η θεραπεία με GH φαίνεται να επηρεάζει επίσης θετικά την ψυχοκοινωνική λειτουργικότητα και το δείκτη νοημοσύνης, τη σύνθεση του σώματος (βελτίωση ΒΜΙ, μυϊκής μάζας), την αρτηριακή πίεση και το μεταβολισμό των λιπιδίων. Στην Ελλάδα εξακολουθεί να υπάρχει πρόβλημα στην έγκριση χορήγησης GH σε SGA παιδιά χαμηλού αναστήματος λόγω του ότι μέχρι σήμερα παρά τη θετική γνωμοδότηση του ΚΕΣΥ δεν υπάρχει αντίστοιχη υπουργική απόφαση. Νεφρική ανεπάρκεια Η GH αποτέλεσε επίσημη ένδειξη σε παιδιά με χρόνια νεφρική νόσο (ΧΝΝ) στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1994 και στην Ευρώπη το Τα περισσότερα από τα παιδιά με ΧΝΝ έχουν συγγενείς ανωμαλίες των νεφρών (δυσπλασία, υποπλασία με ή χωρίς κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση ή αποφρακτική ουροπάθεια ή συγγενείς κληρονομικές διαταραχές), και λιγότερα εμφανίζουν επίκτητες διαταραχές όπως 3 Increase in height SDS Controls n = 49 n = 27 n = mg/kg/day mg/kg/day Duration of GH treatment (years) Εικ Βελτίωση του ύψους σε SGA κοντά παιδιά, που λαμβάνουν θεραπεία με GH, ανάλογα με τη λαμβανομένη δόση (ref. 12). 15

16 Μ. Α. Μαγιάκου σπειραματονεφρίτιδα ή οξεία νεφρική ανεπάρκεια επακόλουθη π.χ. αιμολυτικού ουραιμικού συνδρόμου, και φαίνεται ότι συχνότερα καταλήγουν σε ΧΝΝ τα παιδιά με επίκτητες διαταραχές. 13 Πριν αρχίσουν θεραπεία με GH τα παιδιά με ΧΝΝ έχουν μέσο SDS του ύψους τους -2 (mean height SDS:-2), περίπου 50% από αυτά έχουν χαμηλό ανάστημα, και μεγάλο ποσοστό εμφανίζει σημαντικά χαμηλό τελικό ανάστημα. Η παθογένεση του χαμηλού αναστήματος στη ΧΝΝ είναι πολυπαραγοντική. Φαίνεται ότι παίζουν ρόλο παράγοντες που αφορούν τόσο το υποκείμενο νόσημα, τη χορηγουμένη θεραπεία και τη διατροφή, όσο και η αντίσταση στην GH, που παρατηρείται στη χρόνια νεφρική ανεπαρκεια (ΧΝΑ). Η χορήγηση GH, αν αρχίζει νωρίς, βελτιώνει κατά πολύ τόσο τον ετήσιο ρυθμό αύξησης όσο και το τελικό ανάστημα. Υπάρχει αρκετά περιορισμένος αριθμός μελετών, που αναφέρονται στο τελικό ανάστημα παιδιών με ΧΝΑ υπό θεραπεία με GH, και αυτό πιθανώς οφείλεται στο ότι αρκετά μεγάλος αριθμός των παιδιών αυτών προχωρεί σε μεταμόσχευση πριν φθάσει τελικό ανάστημα. Σε περίπτωση μεταμόσχευσης νεφρού, θεωρείται ότι η θεραπεία με GH πρέπει να σταματήσει τουλάχιστον για ένα χρόνο μετά τη μεταμόσχευση, γιατί μετά από επιτυχή μεταμόσχευση φαίνεται ότι μεγάλος αριθμός των παιδιών μεγαλώνει κανονικά. Επομένως, επανέναρξη θεραπείας με GH θα πρέπει να γίνεται μόνο στα μεταμοσχευθέντα παιδιά με παθολογικό ρυθμό αύξησης, και αφού παρέλθει τουλάχιστον ένας χρόνος. Τα παιδιά με ΧΝΑ δεν εμφανίζουν περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες της θεραπείας με GH, ούτε η θεραπεία με GH οδηγεί σε επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας. 13 Σύνδρομο Prader-Willi To σύνδρομο Prader-Willi χαρακτηρίζεται από χαμηλό ανάστημα, υπερφαγία με επακόλουθη παχυσαρκία, πνευματική καθυστέρηση και υπογοναδισμό. Υπάρχουν πολλές μελέτες, που δείχνουν ότι η θεραπεία με GH στα παιδιά με σύνδρομο Prader-Willi έχει καλά αποτελέσματα τόσο ως προς το ύψος όσο και ως προς τη σύνθεση του σώματος, λόγω των μεταβολικών δράσεων της GH ,19 Το Νοέμβριο του 2000 εγκρίθηκε από το Υπουργείο Υγείας της Αγγλίας η χορήγηση GH στο σύνδρομο, με ένδειξη «Βελτίωση της σωματικής σύστασης και της αύξησης». Στην Ελλάδα πριν το 2005 εδίδετο θεραπεία με GH στα παιδιά με σύνδρομο Prader-Willi βάσει ερευνητικών πρωτοκόλων. Από το 2005, μετά από θετική γνωμοδότηση του ΚΕΣΥ και σχετική υπουργική απόφαση εγκρίνεται η χορήγηση GH σε παιδιά με σύνδρομο Prader-Willi αφού έχει προηγηθεί μελέτη ύπνου, που δείχνει ότι το παιδί δεν κάνει άπνοιες κατά τον ύπνο, δεδομένου ότι οι άπνοιες έχουν ενοχοποιηθεί για αιφνίδιους θανάτους παιδιών με σύνδρομο Prader-Willi, που είναι σε θεραπεία με GH. 20 Σε ποιες άλλες καταστάσεις έχει χορηγηθεί διεθνώς η αυξητική ορμόνη Τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της υπερεπάρκειας GH, έχει χορηγηθεί GH σε διάφορες καταστάσεις που συνοδεύονται από κοντό ανάστημα, αλλά δεν χαρα- 16

17 Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης (GH) στην Ελλάδα της Οικονομικής Κρίσης Πίνακας Σε ποιες άλλες καταστάσεις με χαμηλό ανάστημα έχει διεθνώς χορηγηθεί θεραπευτικά GH εκτός επισήμων ενδείξεων Ιδιοπαθές κοντό ανάστημα (ISS) Σκελετικές δυσπλασίες Ιστιοκύττωση Νευρινωμάτωση τύπου 1 Ιδιοπαθής νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα Κυστική ίνωση Ενδογενές σ. Cushing Χρόνια εξωγενής λήψη κορτικοειδών Αναιμία Diamond-Blackfan Αναιμία Fanconi Διάφορα σύνδρομα σ. Noonan σ. Silver-Russel σ. Aarskog σ. Cornelia de Lange σ. Floating-Harbor σ. Kabuki σ. Williams-Beuren σ. Rubinstein-Taybi Cartilage-Hair hypoplasia σ. Klippel-Feil σ. Down κτηρίζονται από ανεπαρκή έκκριση GH (Πίνακας 27.2). Οι καταστάσεις αυτές δεν αποτελούν επίσημες ενδείξεις και η χορήγηση GH έγινε στα πλαίσια ερευνητικών πρωτοκόλλων. Τα αποτελέσματα των πρωτοκόλλων αυτών δεν στοιχειοθετούν την ύπαρξη μακροπρόθεσμης ωφέλειας και θετική σχέση κόστους-ωφέλειας. 21,22 Αυξητική ορμόνη και καρκίνος Το ερώτημα, που εμπεριέχεται στον τίτλο, έχει προβληματίσει επί πολλές δεκαετίες τους Παιδοενδοκρινολόγους. Ο προβληματισμός αφορά το πόσο εύκολα μπορεί κάποιος να χορηγήσει GH σε παιδιά με υποφυσιακή ανεπάρκεια, που οφείλεται σε όγκους του ΚΝΣ ή σε παιδιά με κοντό ανάστημα και άλλες κακοήθεις παθήσεις. Είναι γνωστό ότι η επίπτωση της GHD σε ασθενείς με όγκους του ΚΝΣ είναι πολύ υψηλή και εξαρτάται από τη θέση του όγκου (Πίνακας 27.3). 23 Είναι επίσης γνωστό ότι GHD παρουσιάζεται τόσο σε ασθενείς με όγκους του ΚΝΣ όσο και σε ασθενείς με άλλους όγκους μετά τη σχετική ακτινοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία. Τα βλαπτικά αποτελέσματα της ακτινοθεραπείας στην έκκριση της GH συνεχίζονται επί χρόνια και εξαρτώνται από τη χορηγουμένη δόση (Εικ και 27.7) Τα υπάρχοντα λοιπόν ερωτήματα τα σχετικά με τη θεραπευτική χορήγηση GH είναι: 1) η GH μπορεί να προκαλέσει αύξηση των υποτροπών στους όγκους ΚΝΣ; 2) πόσο χρόνο μετά τη θεραπεία (Χειρ. αφαίρεση Α/Θ-Χ/Θ) είμαστε 17

18 Μ. Α. Μαγιάκου Πίνακας Συχνότητα GHD σε όγκους του ΚΝΣ ανάλογα με τη θέση του όγκου Θέση του όγκου Επίπτωση GHD (%) Οπτική οδός 50 Υποθάλαμος/οπτικό χίασμα 50 Θάλαμος 40 Υπερεφιππιακός 88 Εγκεφαλικά ημισφαίρια 33 Οπίσθιος βόθρος 22 Σημ: Σε ασθενείς που ελέγχθηκαν για ενδοκρινοπάθειες πριν υποβληθούν σε ακτινοθεραπεία (ref. 22). 40 Peak GH (ug/litre) Time after irradiation (months) Εικ Κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου μετά την ακτινοθεραπεία, η μέγιστη τιμή της GH σε καμπύλες διέγερσης μειώνεται προοδευτικά (ref. 24). ασφαλείς να αρχίσουμε υποκατάσταση με GH; και 3) η GH ενοχοποιείται για την εμφάνιση άλλης κακοήθειας στο μέλλον; Υπάρχει πλήθος μελετών, που αφορά τα θέματα αυτά και 5 μεγάλα Παγκόσμια Ερευνητικά Προγράμματα σε εξέλιξη (National Cooperative Growth Study (NCGS), Kabi International Growth Study (KIGS), OZGROW, GENESIS, Serono Growth Science Patient Registry) και ελπίζουμε σύντομα να υπάρξουν κατηγορηματικές απαντήσεις. Διάφοροι παράγοντες λαμβάνονται υπόψη ώστε να υπολογισθεί ο σχετικός κίνδυνος από τη θεραπεία με GH σε ασθενείς με ιστορικό νεοπλασίας (ηλικία κατά τη διάγνωση της κακοήθειας, ιστολογικός τύπος και έκταση του όγκου του ΚΝΣ, τύπος της χορηγουμένης θεραπείας, ύπαρξη ή μη υπολειπόμενου όγκου, υποτροπή πριν τη χορήγηση GH, συνύπαρξη άλλων ιατρικών προβλημάτων, χρόνος που μεσολαβεί από την ολοκλήρωση της θεραπείας μέχρι τη χορήγηση GH, θετικό οικογενειακό ιστορικό για κακοήθεια κ.λπ.)

19 Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης (GH) στην Ελλάδα της Οικονομικής Κρίσης 10 8 r = -0,45 p < 0,001 Peak GH (ug/litre) r = -0,47 p < 0,001 IGF-I (ug/litre) Radiation dose (Gy) Εικ Μέγιστη τιμή της GH σε καμπύλες διέγερσης και τιμή IGF-1 ανάλογα με τη χορηγουμένη δόση της ακτινοβολίας σε παιδιά, που υποβλήθηκαν σε ακτινοθεραπεία 11 χρόνια πριν (ref. 25). Τα πράγματα είναι αρκετά ξεκάθαρα για τα παιδιά με κρανιοφαρυγγίωμα, που αποτελεί το 80-90% των νεοπλασιών στην περιοχή της υπόφυσης, και η επίπτωση του είναι αυξημένη σε ηλικίες 5-14 ετών. 80% των παιδιών με κρανιοφαρυγγίωμα έχουν επηρεασμένη ενδοκρινική λειτουργία και 75% GHD κατά τη διάγνωση. 19

20 Μ. Α. Μαγιάκου 73-95% παρουσιάζουν GHD μετά τη χειρουργική αντιμετώπιση. Στα παιδιά αυτά θεωρείται ασφαλές να αρχίζουμε θεραπεία υποκατάστασης με GH δύο χρόνια μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. 27 Προκειμένου για τους άλλους όγκους του ΚΝΣ, διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση GH δεν αυξάνει τον κίνδυνο υποτροπής στους όγκους του ΚΝΣ. 28 Γενικά, η υπάρχουσα μέχρι σήμερα βιβλιογραφία καταλήγει στο ότι χωρίς να υπάρχουν αποδείξεις ότι η GH αυξάνει τη συχνότητα των υποτροπών ή δεύτερης νεοπλασίας στο μέλλον, χρειάζονται ακόμα πολλές μελέτες με μεγάλο αριθμό ασθενών υπό θεραπεία με GH και μαρτύρων, ώστε να έχουμε ασφαλή συμπεράσματα. 26,28-31 Στην πράξη, όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε παιδί με χαμηλό ανάστημα και υποφυσιακή ανεπάρκεια συνεπεία όγκου του ΚΝΣ ή επακόλουθη ακτινοθεραπείας για άλλη κακοήθεια, πριν τη υποκατάσταση με GH ζητούμε τη σύμφωνη γνώμη των θεραπόντων Ογκολόγων και Νευροχειρουργών, και ενημερώνουμε τους γονείς για τους πιθανούς κινδύνους, ώστε να συναινέσουν γραπτώς για τη χορήγηση της ορμόνης. Επίλογος - Προσωπικές σκέψεις και προτάσεις Θεωρώ ότι στη σημερινή εποχή ο ιατρός πρέπει να σκέπτεται πολύ περισσότερο απ ότι στο παρελθόν διάφορους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, χωρίς φυσικά να κάνει «εκπτώσεις» στη σωστή αντιμετώπιση του παιδιού με χαμηλό ανάστημα. Πρέπει δηλαδή να γίνεται ορθολογική επιλογή των διαγνωστικών εξετάσεων και της θεραπευτικής αγωγής, λαμβάνοντας υπόψιν πολύ σοβαρά τη σχέση κόστους-ωφέλειας. Προσωπικά θεωρώ την αυξητική ορμόνη θαυματουργό φάρμακο, που έχει χαρίσει σε εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο φυσιολογικό ανάστημα και συνεπεία αυτού πολύ καλή ποιότητα ζωής. 32 Οι «γκρίζες ζώνες», απέναντι στις οποίες οφείλουμε να στεκόμαστε περισσότερο «κριτικά» σήμερα λόγω της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας αφορούν την ιδιοπαθή μονήρη GHD, που συχνά είναι μερική και παροδική. Δεν πρέπει να ξεχνάμε αφενός ότι η θεραπεία υποκατάστασης με GH είναι μακροχρόνια (μέχρις επίτευξης τελικού αναστήματος, δηλ. μέχρι τη σύγκλιση των επιφύσεων των μακρών οστών) με καθημερινές ενέσεις και επομένως αποτελεί σημαντική ταλαιπωρία για το παιδί, και αφετέρου ότι η GH αποτελεί φάρμακο υψηλού κόστους. Επομένως η απόφαση για χορήγησή της είναι σημαντική και κατά τη γνώμη μου απλή, γιατί αρκεί να απαντά σωστά το ερώτημα «Το συγκεκριμένο παιδί θα βοηθηθεί από τη χορήγησή της ή δεν τη χρειάζεται;» και η απάντηση αυτή δίνεται σωστά μόνο με αναπτυξιολογικά κριτήρια. Στο ερώτημα αυτό καλείται να απαντήσει κατά μείζονα λόγο ο θεράπων Παιδοενδοκρινολόγος (εκείνος αποφασίζει αν θα υποβάλλει το παιδί σε ειδικό έλεγχο και πότε, και αν πρέπει να υποβάλει αίτηση για έγκριση χορήγησης GH και πρέπει να ενημερώσει σχετικά τους γονείς) και κατά δεύτερο λόγο η Επιτροπή έγκρισης. Θα ήθελα να προτείνω 2 προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση της ιδιοπαθούς/ μονήρους (συχνά μερικής) GHD, που θα οδηγούσαν σε σημαντική μείωση του κόστους της θεραπείας. Μια προσέγγιση, που έχει προταθεί βιβλιογραφικά λόγω της μεγάλης συχνότητας της παροδικής GHD, είναι σε εφήβους υπό θεραπεία με GH, που έχουν επιτύχει φυσιολογικό ανάστημα για την ηλικία τους, να διακόπτεται 20

Φυσιολογική Αύξηση Παιδιού & Εφήβου & Διαταραχές

Φυσιολογική Αύξηση Παιδιού & Εφήβου & Διαταραχές Φυσιολογική Αύξηση Παιδιού & Εφήβου & Διαταραχές Φλώρα Μπακοπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής - Εφηβικής Ιατρικής Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής (Ε.Κ.Ε.Ι.) Α Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΝΤΟ ΠΑΙΔΙ. Σαββίδου Αβρόρα

ΚΟΝΤΟ ΠΑΙΔΙ. Σαββίδου Αβρόρα ΚΟΝΤΟ ΠΑΙΔΙ Σαββίδου Αβρόρα Ως χαμηλό ανάστημα θεωρείται το ανάστημα ενός ατόμου όταν βρίσκεται μείον δύο σταθερές αποκλίσεις κάτω από τη μέση τιμή, δηλαδή κάτω από την 3η Εκατοστιαία Θέση στις καμπύλες.

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί µε κοντό ανάστηµα. Όλγα Φαφούλα Επιµελήτρια Α Παιδιατρικής Υπεύθυνη Ενδοκρινολογικού Ιατρείου Γενικό Νοσοκοµείο Παίδων Πεντέλης

Το παιδί µε κοντό ανάστηµα. Όλγα Φαφούλα Επιµελήτρια Α Παιδιατρικής Υπεύθυνη Ενδοκρινολογικού Ιατρείου Γενικό Νοσοκοµείο Παίδων Πεντέλης Το παιδί µε κοντό ανάστηµα Όλγα Φαφούλα Επιµελήτρια Α Παιδιατρικής Υπεύθυνη Ενδοκρινολογικού Ιατρείου Γενικό Νοσοκοµείο Παίδων Πεντέλης Ορισµός κοντού αναστήµατος Κοντό ανάστηµα: ύψος < 3η ΕΘ ή 2 SDS (σταθερές

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονικό υπόβαθρο του igro

Επιστημονικό υπόβαθρο του igro Επιστημονικό υπόβαθρο του igro Το igro είναι ένα διαδραστικό εργαλείο που μπορεί να βοηθήσει τους ιατρούς να αξιολογήσουν τις εκβάσεις ανάπτυξης σε ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία με αυξητική ορμόνη (GH).

Διαβάστε περισσότερα

Από τους πιο σημαντικούς ελέγχους που πρέπει να κάνουμε πολύ συχνά μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού είναι η σωματική του ανάπτυξη!

Από τους πιο σημαντικούς ελέγχους που πρέπει να κάνουμε πολύ συχνά μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού είναι η σωματική του ανάπτυξη! Από τους πιο σημαντικούς ελέγχους που πρέπει να κάνουμε πολύ συχνά μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού είναι η σωματική του ανάπτυξη! Το ύψος του, το βάρος, η περίμετρος των σημείων του σώματος του

Διαβάστε περισσότερα

Γενική περίληψη της επιστημονικής αξιολόγησης των φαρμάκων που περιέχουν σωματοτροπίνη (βλ. παράρτημα I)

Γενική περίληψη της επιστημονικής αξιολόγησης των φαρμάκων που περιέχουν σωματοτροπίνη (βλ. παράρτημα I) Παράρτημα II Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των περιλήψεων των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης που παρουσιάστηκαν από τον EMA 58 Επιστημονικά πορίσματα

Διαβάστε περισσότερα

Κοντό Ανάστημα - Υπάρχει πρόβλημα? Επιμέλεια football-academies Πέμπτη, 12 Μάιος 2011

Κοντό Ανάστημα - Υπάρχει πρόβλημα? Επιμέλεια football-academies Πέμπτη, 12 Μάιος 2011 Το πόσο ψηλό θα γίνει το παιδί μας είναι ένα από τα κύρια ερωτήματα των γονιών, σε μια κοινωνία που απαιτεί συγκεκριμένα εμφανισιακά πρότυπα. Το ιδεώδες ύψος σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες είναι περίπου

Διαβάστε περισσότερα

& Xρόνια. Nοσήματα: Το Μεταβολικό Σύνδρομο. Τρόπος Zωής. Νένη Περβανίδου Παιδίατρος Ιατρείο Παιδικής-Εφηβικής

& Xρόνια. Nοσήματα: Το Μεταβολικό Σύνδρομο. Τρόπος Zωής. Νένη Περβανίδου Παιδίατρος Ιατρείο Παιδικής-Εφηβικής Τρόπος Zωής & Xρόνια Nοσήματα: Το Μεταβολικό Σύνδρομο στα παιδιά και τους έφηβους Νένη Περβανίδου Παιδίατρος Ιατρείο Παιδικής-Εφηβικής Παχυσαρκίας Α Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Nοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα II. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι απόρριψης που παρουσιάστηκαν από τον EMA

Παράρτημα II. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι απόρριψης που παρουσιάστηκαν από τον EMA Παράρτημα II Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι απόρριψης που παρουσιάστηκαν από τον EMA 29 Επιστημονικά πορίσματα Γενική περίληψη της επιστημονικής αξιολόγησης των Norditropin SimpleXx, Norditropin NordiFlex,

Διαβάστε περισσότερα

Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα.

Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα. Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα. Μαρία Φωτουλάκη Επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής-Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω;

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; MegalakriaBroshure.indd 1 17/11/2010 1:27:39 μμ Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

R GHRP rh- GH

R GHRP rh- GH 608 1005-2194 2011 08-0608 - 05 R584. 2 A GHD GH GH GHD GH GHD ITT GHRH + GH- RH + GHRP ITT GHD rh- GH Interpretation of guidelines on the diagnosis and treatment of adults with growth hormone deficiency.

Διαβάστε περισσότερα

Chronic Kidney Disease. Ιωάννης Γ. Γριβέας,MD,PhD

Chronic Kidney Disease. Ιωάννης Γ. Γριβέας,MD,PhD Chronic Kidney Disease Ιωάννης Γ. Γριβέας,MD,PhD Η Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) επηρεάζει το 10-16% του πληθυσμού παγκοσμίως, έχει κακή πρόγνωση ιδιαίτερα σε ασθενείς

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική γενετικών νοσημάτων και σπάνια νοσήματα

Κλινική γενετικών νοσημάτων και σπάνια νοσήματα Κλινική γενετικών νοσημάτων και σπάνια νοσήματα Πέμπτη 10 Μαρτίου 2010 Για την συμμαχία Κυπρίων ασθενών με σπάνια νοσήματα CARD Δρ Bιολέττα Χριστοφίδου Αναστασιάδου MD, PhD Κλινική Γενετική Δράση: 1994-έως

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ - ΥΣΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ - ΥΣΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ - ΥΣΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΛ. ΦΡΥΣΙΡΑ Επ. Καθηγήτρια Κλινικής Γενετικής ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙ ΩΝ «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ» ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ κ.ε. ΚΑΝΑΒΑΚΗΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Κατάγματα χαμηλής βίας

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Διάλεξη 5: Σακχαρώδης Διαβήτης και Άσκηση Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς, Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 5 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Παχυσαρκία και νεφρική νόσος ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Κριτήρια* Η διαπίστωση για 3 μήνες: Νεφρικής βλάβης GFR < 60 ml/min/1.73m2 με ή χωρίς νεφρική

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22 Δημήτρης Ι. Χατζηδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας, Υπεύθυνος Ενδοκρινολογικής Mονάδας Β' Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΓΟΥΔΗΣ ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΑΠΙΝΙΔΩΤΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΓΟΥΔΗΣ ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΑΠΙΝΙΔΩΤΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΑΠΙΝΙΔΩΤΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΓΟΥΔΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ. Ν. ΓΡΕΒΕΝΩΝ Σύνδρομο μακρού QT Το συγγενές σύνδρομο μακρού

Διαβάστε περισσότερα

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι. gr

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι.  gr Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια υποσιτισµού ή βαριάς µη θυρεοειδικής νόσου, παρατηρούνται µεταβολές των επιπέδων των θυρεοειδικών ορµονών στο αίµα, που

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Ν. Μυγδάλης. Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα

Ηλίας Ν. Μυγδάλης. Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1942 «Έναρξη ινσουλίνης στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2: πότε και πως ;» Ηλίας Ν. Μυγδάλης Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα Ειδικό φροντιστήριο

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΚΛΙΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ CUSHING

ΥΠΟΚΛΙΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ CUSHING ΥΠΟΚΛΙΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ CUSHING ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ Π. Ενδοκρινολόγος ΟΡΙΣΜΟΣ Ορίζεται η κατάσταση διαταραγμένης λειτουργίας του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA) με απουσία κλασικών συμπτωμάτων ή σημείων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ ΣΥΝ ΡΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ

ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ ΣΥΝ ΡΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ ΣΥΝ ΡΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗ PREMA Σ. Ευσταθίου, Ε. Σκεύα, Ε. Ζορµπαλά, Α. Αχείµαστος, Θ. Μουντοκαλάκης Κέντρο Πρόληψης Καρδιαγγειακών Νόσων, Κλινική «Υγείας Μέλαθρον» ΜΕΛΕΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΡΑΒΑΝΑΚΗ-ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΥ

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΡΑΒΑΝΑΚΗ-ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΥ (Παιδιά µε) Ανεπάρκεια Αυξητικής Ορµόνης (ghd): Αποτελέσµατα αγωγής µε HGH και παράγοντες που επηρεάζουν το τελικά ανάστηµα ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΡΑΒΑΝΑΚΗ-ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΥ 22 Παιδίατρος - Διαβητολόγος Λέκτορας, Β Παιδιατρική

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Ουρολοιμώξεις: Απεικονιστικός έλεγχος ποιος και πότε. Παπαχρήστου Φώτιος Καθηγητής Παιδιατρικής Νεφρολογίας Διευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ.

Ουρολοιμώξεις: Απεικονιστικός έλεγχος ποιος και πότε. Παπαχρήστου Φώτιος Καθηγητής Παιδιατρικής Νεφρολογίας Διευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Ουρολοιμώξεις: Απεικονιστικός έλεγχος ποιος και πότε Παπαχρήστου Φώτιος Καθηγητής Παιδιατρικής Νεφρολογίας Διευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Σημαντικό παιδιατρικό πρόβλημα Συχνότητα Έως τα 2 χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΟΣ Θ.

ΣΤΕΦΟΣ Θ. Επηρεάζει την αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης Επηρεάζει τη μακροχρόνια διατήρηση των προσληφθέντων κιλών κατά τη διάρκεια της κύησης (5-9μήνες) Επηρεάζει την εμφάνιση παχυσαρκίας σε γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

Εγκυμοσύνη και ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Εγκυμοσύνη και ιοντίζουσες ακτινοβολίες Εγκυμοσύνη και ιοντίζουσες ακτινοβολίες Δρ. Παναγιώτης Κηπουρός Φυσικός Ιατρικής - Ακτινοφυσικός Εισαγωγή Τα βιολογικά αποτελέσματα στο κύημα λόγω ακτινοβόλησης του εξαρτώνται από : Το στάδιο της ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Υποστηρίζοντας τα παιδιά με γενετικά νοσήματα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Πέμπτη, 16 Ιούνιος :58

Υποστηρίζοντας τα παιδιά με γενετικά νοσήματα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Πέμπτη, 16 Ιούνιος :58 Από: K-Life (Καθημερινή) Τα γενετικά νοσήματα είναι ιδιαίτερα σπάνιες ασθένειες που οφείλονται σε μεταλλάξεις γονιδίων. Τα παιδιά που πάσχουν από αυτά χρειάζονται φροντίδα, ψυχολογική στήριξη αλλά και

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική περιγραφή μεταγεννητική ομοιόσταση της γλυκόζης σε μεγάλα πρόωρα και τελειόμηνα νεογνά

Κλινική περιγραφή μεταγεννητική ομοιόσταση της γλυκόζης σε μεγάλα πρόωρα και τελειόμηνα νεογνά Κλινική περιγραφή μεταγεννητική ομοιόσταση της γλυκόζης σε μεγάλα πρόωρα και τελειόμηνα νεογνά Clinical Report Postnatal Glucose Homeostasis in Late-Preterm and Term Infants David H. Adamkin, MD and COMMITTEE

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση ασθενών με υποφυσεϊκή νόσο στη μεταβατική περίοδο από την εφηβεία στην ενήλικο ζωή

Αντιμετώπιση ασθενών με υποφυσεϊκή νόσο στη μεταβατική περίοδο από την εφηβεία στην ενήλικο ζωή 19 Μέρος V: ΥΠΟΦΥΣΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Αντιμετώπιση ασθενών με υποφυσεϊκή νόσο στη μεταβατική περίοδο από την εφηβεία στην ενήλικο ζωή Χριστίνα Κανακά Gantenbein 1. Η ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Η μετάβαση του κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Χαμηλό ανάστημα: Σύγχρονες προσεγγίσεις. Σταύρος Διαμαντόπουλος, MD, PhD Παιδοενδοκρινολόγος Επιστημονικός συνεργάτης Νοσοκομείου Metropolitan

Χαμηλό ανάστημα: Σύγχρονες προσεγγίσεις. Σταύρος Διαμαντόπουλος, MD, PhD Παιδοενδοκρινολόγος Επιστημονικός συνεργάτης Νοσοκομείου Metropolitan Χαμηλό ανάστημα: Σύγχρονες προσεγγίσεις Σταύρος Διαμαντόπουλος, MD, PhD Παιδοενδοκρινολόγος Επιστημονικός συνεργάτης Νοσοκομείου Metropolitan Χαμηλό ορίζεται το ανάστημα που βρίσκεται 2 σταθερές αποκλίσεις

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΠΛΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΟ-ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ (DIABESITY) Α. Γαλλή-Τσινοπούλου

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΠΛΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΟ-ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ (DIABESITY) Α. Γαλλή-Τσινοπούλου 23ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΔΕΒΕ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2009 ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΠΛΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΟ-ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ (DIABESITY) Α. Γαλλή-Τσινοπούλου Τσινοπούλου¹, Μ. Γραμματικοπούλου¹, Ε. Εμμανουηλίδου¹,

Διαβάστε περισσότερα

Σύγκριση Λιποκινών μεταξύ παιδιών και εφήβων με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 με παχυσαρκία και φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος

Σύγκριση Λιποκινών μεταξύ παιδιών και εφήβων με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 με παχυσαρκία και φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος Σύγκριση Λιποκινών μεταξύ παιδιών και εφήβων με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 με παχυσαρκία και φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος Κ.Κώστα, Κ.Τσιρουκίδου, Μ.Παπαγιάννη, Α.Βαμβάκης, Ι.Τσανάκας Παιδοενδοκρινολογική

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία. Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής

Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία. Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής Ενήβωση - Εφηβεία Puberty - Adolescence Puberty vs. Adolescence Ενήβωση vs. Εφηβεία 12-15 y 12- >>15

Διαβάστε περισσότερα

Ενδείξεις της δοκιμασίας κόπωσης σε παιδιά με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα. Θ. Τσιλιγιάννης

Ενδείξεις της δοκιμασίας κόπωσης σε παιδιά με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα. Θ. Τσιλιγιάννης Ενδείξεις της δοκιμασίας κόπωσης σε παιδιά με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα Θ. Τσιλιγιάννης Παιδίατρος Εξειδικευμένος Παιδοπνευμονολόγος Διευθυντής Παιδοπνευμονολογικού Παιδιατρική Κλινική ΜΗΤΕΡΑ Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες

Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες 17 Μαίου 2019 ΕΜΑ/267216/2019 Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες Η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολικό Σύνδρομο και Άσκηση στην παιδική ηλικία: Ο Ρόλος των Αδικοπινών. Θανάσης Τζιαμούρτας ΤΕΦΑΑ Παν. Θεσσαλίας

Μεταβολικό Σύνδρομο και Άσκηση στην παιδική ηλικία: Ο Ρόλος των Αδικοπινών. Θανάσης Τζιαμούρτας ΤΕΦΑΑ Παν. Θεσσαλίας Μεταβολικό Σύνδρομο και Άσκηση στην παιδική ηλικία: Ο Ρόλος των Αδικοπινών Θανάσης Τζιαμούρτας ΤΕΦΑΑ Παν. Θεσσαλίας Μεταβολικό Σύνδρομο Δεν είναι ασθένεια αλλά ένα σύμπλεγμα από ιατρικές διαταραχές που

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων

Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων Η συχνότητα της παιδικής παχυσαρκίας έχει παγκοσμίως αυξηθεί και καθίσταται ολοένα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΑ«Ο Ευαγγελισμός» Ενδοκρινολογικό Τμήμα Διαβητολογικό Κέντρο Συντονιστής Διευθυντής: Σ. Τσαγκαράκης

ΓΝΑ«Ο Ευαγγελισμός» Ενδοκρινολογικό Τμήμα Διαβητολογικό Κέντρο Συντονιστής Διευθυντής: Σ. Τσαγκαράκης Παρουσίαση: Ο. Καραπάνου Ειδικευόμενη Ενδοκρινολογίας ΓΝΑ«Ο Ευαγγελισμός» Ενδοκρινολογικό Τμήμα Διαβητολογικό Κέντρο Συντονιστής Διευθυντής: Σ. Τσαγκαράκης Παρούσα νόσος 1 Γυναίκα ηλικίας 43 ετών, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Το Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center ακολουθώντας σύγχρονες διεθνείς πρακτικές στην παροχή υπηρεσιών υγείας προχώρησε στη δηµιουργία του Κέντρου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ

ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ 1 ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ Δ. Κιόρτσης Ενδοκρινολόγος Αν. Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων European SCOPE fellow 1η ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΥ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Ελληνική Ιατρική

Διαβάστε περισσότερα

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ «Η μεγαλύτερη δύναμη της δημόσιας υγείας είναι η πρόληψη»

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος ορθού Προεγχειρητική ακτινοθεραπεία. Λουίζα Βίνη Ογκολόγος Ακτινοθεραπεύτρια Τμήμα Ακτινοθεραπείας Ιατρικό Αθηνών

Καρκίνος ορθού Προεγχειρητική ακτινοθεραπεία. Λουίζα Βίνη Ογκολόγος Ακτινοθεραπεύτρια Τμήμα Ακτινοθεραπείας Ιατρικό Αθηνών Καρκίνος ορθού Προεγχειρητική ακτινοθεραπεία Λουίζα Βίνη Ογκολόγος Ακτινοθεραπεύτρια Τμήμα Ακτινοθεραπείας Ιατρικό Αθηνών Prognostic groups in 1676 patients with T3 rectal cancer treated without preoperative

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ ΜΕ ACTH

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ ΜΕ ACTH ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ ΜΕ ACTH Ενδείξεις: Διάγνωση επινεφριδιακής ανεπάρκειας, διαταραχή της σύνθεσης στεροειδών ή έλλειψη απάντησης στην ACTH. Διαδικασία: Η δοκιμασία αρχίζει στις 09:00π.μ. Cotrosyn (1-24

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΠΑΝΙΕΣ Ή ΠΟΛΥΠΛΟΚΕΣ ΝΟΣΟΥΣ. Share. Care. Cure. Υγείας

ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΠΑΝΙΕΣ Ή ΠΟΛΥΠΛΟΚΕΣ ΝΟΣΟΥΣ. Share. Care. Cure. Υγείας ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΠΑΝΙΕΣ Ή ΠΟΛΥΠΛΟΚΕΣ ΝΟΣΟΥΣ Share. Care. Cure. Υγείας ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ; Τα ευρωπαϊκά δίκτυα αναφοράς (ERN, European Reference Networks)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΠΑΝΙΕΣ Ή ΠΟΛΥΠΛΟΚΕΣ ΝΟΣΟΥΣ. Share. Care. Cure. Υγείας

ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΠΑΝΙΕΣ Ή ΠΟΛΥΠΛΟΚΕΣ ΝΟΣΟΥΣ. Share. Care. Cure. Υγείας ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΠΑΝΙΕΣ Ή ΠΟΛΥΠΛΟΚΕΣ ΝΟΣΟΥΣ Share. Care. Cure. Υγείας ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ; Τα ευρωπαϊκά δίκτυα αναφοράς (ERN, European Reference Networks)

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή διερεύνηση υπογονιμότητας στις γυναίκες

Εργαστηριακή διερεύνηση υπογονιμότητας στις γυναίκες Εργαστηριακή διερεύνηση υπογονιμότητας στις γυναίκες Δημήτριος Ρίζος Αναπληρωτής Καθηγητής Κλινικής Χημείας Υπεύθυνος Ορμονολογικού Εργαστηρίου, Αρεταίειο Νοσοκομείο Περίληψη παρουσίασης Προϋποθέσεις γυναικείας

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες Ενότητα 1: Άσκηση, ανάπτυξη και ωρίμανση Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού 1 Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ

ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S Η αυξητική

Διαβάστε περισσότερα

Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab

Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab Σ. Λιονάκη, Σ. Ακριτίδου, Α. Μαυρουδή, Γ. Λιάπης, Α. Ινιωτάκη, Γ. Ζαββός,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ Ιούλιος 2009 Το παρόν έγγραφο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ 1 ος χρόνος : 25εκ 2 ος χρόνος : 12 εκ 3 ος χρόνος : 8 εκ Αύξηση Παιδική ηλικία, έως έναρξη της ήβης : 5 7 εκ Αυξητική αιχμή της εφηβείας : 36 μήνες κορίτσια : 25 εκ

Διαβάστε περισσότερα

Αγωγή με γλυκοκορτικοειδή: σχήμα διακοπής για την αποφυγή επινεφριδικής ανεπάρκειας. Γεώργιος Ν. Κουκούλης Ενδοκρινολόγος

Αγωγή με γλυκοκορτικοειδή: σχήμα διακοπής για την αποφυγή επινεφριδικής ανεπάρκειας. Γεώργιος Ν. Κουκούλης Ενδοκρινολόγος Αγωγή με γλυκοκορτικοειδή: σχήμα διακοπής για την αποφυγή επινεφριδικής ανεπάρκειας Γεώργιος Ν. Κουκούλης Ενδοκρινολόγος ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Αρνητική ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΗ Στεροειδή μόρια με πλειοτρόπες

Διαβάστε περισσότερα

Επίπτωση και επιβίωση από παιδικό καρκίνο στην Μεσόγειο και τον Κόσμο

Επίπτωση και επιβίωση από παιδικό καρκίνο στην Μεσόγειο και τον Κόσμο Επίπτωση και επιβίωση από παιδικό καρκίνο στην Μεσόγειο και τον Κόσμο Μαρία Κούρτη, ΜSc,PhD Eπιμελ. Α Ε.Σ.Υ Παιδοογκολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Παιδικός καρκίνος Ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

παράκαμψη κατά Roux-en-Y σε 4 ασθενείς με κρανιοφαρυγγίωμα

παράκαμψη κατά Roux-en-Y σε 4 ασθενείς με κρανιοφαρυγγίωμα παράκαμψη κατά Roux-en-Y 1 Hôpital Bichat-Claude Berard, Paris, 2 ΓΝΑ «ΛΑΪΚΟ», Αθήνα, 3 Hôpital Bichat-Claude Berard, Paris, 4Hôpital Bichat-Claude Berard, Paris, 5 Hôpital Bichat-Claude Berard, Paris,

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Πυελική μάζα Επιδημιολογία Η πυελική μάζα είναι ένα σχετικά συχνό κλινικό εύρημα. Σε αρκετές περιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ

ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ Νευροψυχολογική αξιολόγηση των νοητικά υστερούντων ατόμων στην Τρίτη Ηλικία - Αποτελέσματα παρούσας μελέτης Α. ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ, ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Ε. ΛΥΚΟΥ, ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Ι. ΠΑΠΑΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ,

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος. www.rheuma,gr

Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος. www.rheuma,gr Πολλες από τις ρευματικες παθησεις των ενηλικων προσβαλουν και τα παιδια,αν και σε μικροτερη συχνοτητα. Επιπλεον καποιες παθησεις όπως είναι ο συστηματικης έναρξης ή ο ολιγοαρθρικος τυπος εναρξης της Νεανικης

Διαβάστε περισσότερα

<<Διαγνωστικά Προβλήματα και θεραπευτική προσέγγιση>> Σφυρόερα Κατερίνα Ρευματολόγος

<<Διαγνωστικά Προβλήματα και θεραπευτική προσέγγιση>> Σφυρόερα Κατερίνα Ρευματολόγος Σφυρόερα Κατερίνα Ρευματολόγος Η οστεοπόρωση στον άνδρα συνήθως εμφανίζεται με κατάγματα ΕΝΩ στη γυναίκα διαγιγνώσκεται με την εξέταση ρουτίνας της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΚΑΛΣΙΜΙΜΗΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ;

ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΚΑΛΣΙΜΙΜΗΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ; ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΚΑΛΣΙΜΙΜΗΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ; Λιαβέρη Παρασκευή Νεφρολόγος Πρότυπο Νεφρολογικό Κέντρο Αττικής Με την ευγενική υποστήριξη της Amgen DISCLOSURES AMGEN (HONORARIUM)

Διαβάστε περισσότερα

ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Υπάρχουν και όγκοι που προέρχονται από τις παρακείμενες δομές του εγκεφάλου, όπως είναι οι μήνιγγες και η οστέινη κρανιακή κοιλότητα.

ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Υπάρχουν και όγκοι που προέρχονται από τις παρακείμενες δομές του εγκεφάλου, όπως είναι οι μήνιγγες και η οστέινη κρανιακή κοιλότητα. ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο όγκος του εγκεφάλου είναι μια μάζα από μη φυσιολογικά κύτταρα η οποία αναπτύσσεται μέσα η δίπλα από τον εγκέφαλο. Οι όγκοι διακρίνονται σε καλοήθεις και κακοήθεις. Εξορμώνται

Διαβάστε περισσότερα

Οδός Ξενίας 1, 115 27 Αθήνα, T ηλ.: 210 7775444 Fax: 210 7775420 e-mail: info@diamedica.gr http://www.diamedica.gr. Πίνακας 1.

Οδός Ξενίας 1, 115 27 Αθήνα, T ηλ.: 210 7775444 Fax: 210 7775420 e-mail: info@diamedica.gr http://www.diamedica.gr. Πίνακας 1. Ενημερωτικό Δελτίο Τεύχος 1 Δεκέμβριος 2007 Εργαστήριο Κλινικής Βιοχημείας και Εργαστηριακής Ιατρικής Οδός Ξενίας 1, 115 27 Αθήνα, T ηλ.: 210 7775444 Fax: 210 7775420 e-mail: info@diamedica.gr http://www.diamedica.gr

Διαβάστε περισσότερα

Ριζική προστατεκτομή

Ριζική προστατεκτομή Ριζική προστατεκτομή Ηρακλής Χ. Μητσογιάννης Επίκ. Καθηγητής Ουρολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Σισμανόγλειο Γ.Ν.Α. Σύγκρουση συμφερόντων Ερευνητής, Ομιλητής, Σύμβουλος (κατά την τελευταία 5ετία) για τις

Διαβάστε περισσότερα

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Καρκίνος Παγκρέατος: πρόγνωση Κακή πρόγνωση Συνολική πενταετής επιβίωση 6%.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ: ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗΝ ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΑΠΌ ΑΛΛΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ: ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗΝ ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΑΠΌ ΑΛΛΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ: ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗΝ ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΑΠΌ ΑΛΛΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Καρδιολογικό τμήμα, Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΎΠΟΥ 2.

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΎΠΟΥ 2. ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΎΠΟΥ 2. Α. Σωτηρόπουλος1, Χ. Ταμβάκος1, Α. Κουτσοβασίλης1, Α. Μπούσμπουλα2,

Διαβάστε περισσότερα

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Οι ρευματικές παθήσεις είναι συχνές στην αναπαραγωγική ηλικία των γυναικών. Στην πρόσφατη πανελλήνια επιδημιολογική έρευνα για τις ρευματικές παθήσεις στο γενικό

Διαβάστε περισσότερα

Ενδοκρινοπάθειες. Μ.Αλεβιζάκη Β.Βασιλείου Λ.Ζαπάντη Ε. Κασσή Α.Πολυμέρης Κ.Σαλτίκη Κ.Στεφανάκη

Ενδοκρινοπάθειες. Μ.Αλεβιζάκη Β.Βασιλείου Λ.Ζαπάντη Ε. Κασσή Α.Πολυμέρης Κ.Σαλτίκη Κ.Στεφανάκη Ενδοκρινοπάθειες Μ.Αλεβιζάκη Β.Βασιλείου Λ.Ζαπάντη Ε. Κασσή Α.Πολυμέρης Κ.Σαλτίκη Κ.Στεφανάκη ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ Θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση της οφθαλμοπάθειας Graves παραμένει η i.v. χορήγηση γλυκοκορτικοειδών,

Διαβάστε περισσότερα

Φλάσκας Θ.

Φλάσκας Θ. Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΦΥΣΗΣ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΦΥΣΗΣ ΟΓΚΟΙ ΥΠΟΦΥΣΗΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΔΕΝΩΜΑΤΩΝ ΕΩΣ 1/4 ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 10-25% ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΝΔΟΚΡΑΝΙΩΝ ΝΕΟΠΛΑΣΙΩΝ PRL 30%,GH 15%, ACTH 10%, FSH/LH 9%, TSH

Διαβάστε περισσότερα

Πρώιμη ήβη: πόσο νωρίς είναι το νωρίς;

Πρώιμη ήβη: πόσο νωρίς είναι το νωρίς; Πρώιμη ήβη: πόσο νωρίς είναι το νωρίς; Τριανταφύλλου Παναγιώτα Παιδοενδοκρινολόγος Πανεπιστημιακή υπότροφος Α.Π.Θ. Α Παιδιατρική Κλινική Πρώιμη ήβη - Ατζέντα Πως ορίζεται; Κλινική εικόνα Αιτιολογία Αντιμετώπιση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ- ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Δρ. Ε.Τρακάκης

ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ- ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Δρ. Ε.Τρακάκης ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ- ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Δρ. Ε.Τρακάκης Οι ανιχνευτικές εξετάσεις (screening test) έχουν ευρεία εφαρμογή και μεγάλη πρακτική χρησιμότητα στον προγεννητικό έλεγχο. Ο προγεννητικός έλεγχος

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση: έλεγχος (screening) και εξατομικευμένη θεραπεία

Οστεοπόρωση: έλεγχος (screening) και εξατομικευμένη θεραπεία Οστεοπόρωση: έλεγχος (screening) και εξατομικευμένη θεραπεία Dr. Παναγιώτης Γ. Αναγνωστής MD, MSc, PhD Ενδοκρινολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Α Μαιευτική - Γυναικολογική

Διαβάστε περισσότερα

Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος. Η τεχνολογία αιχμής στη διάθεσή σας για πιο υγιή μωρά

Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος. Η τεχνολογία αιχμής στη διάθεσή σας για πιο υγιή μωρά Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος Η τεχνολογία αιχμής στη διάθεσή σας για πιο υγιή μωρά Η νέα εποχή στον Προγεννητικό Έλεγχο: Μοριακός Καρυότυπος - array CGH - Συγκριτικός γενωμικός υβριδισμός με μικροσυστοιχίες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΣΤΑΤΙΝΗ C ΟΡΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΞΕΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ( Acute kidney injury )

ΚΥΣΤΑΤΙΝΗ C ΟΡΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΞΕΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ( Acute kidney injury ) ΚΥΣΤΑΤΙΝΗ C ΟΡΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΞΕΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ( Acute kidney injury ) Α. Δραγαμεστιανού, Α. Κουτρουμπέλη, Ι. Κοντοτέζα, Δ. Θεοφιλοπούλου, Ε.Μαυρομμάτη, Γ.Μαρόπουλος. Βιοχημικό

Διαβάστε περισσότερα

Βοηθός Εργοεραπείας Τμήμα: 1ΝΕΡΜΟ1 Εργασια: Σύνδρομο Prader - Willi (Πράντερ - Γουίλι) και Σύνδρομο Sotos (Σότος) Παρδαλού Χριστίνα

Βοηθός Εργοεραπείας Τμήμα: 1ΝΕΡΜΟ1 Εργασια: Σύνδρομο Prader - Willi (Πράντερ - Γουίλι) και Σύνδρομο Sotos (Σότος) Παρδαλού Χριστίνα Βοηθός Εργοεραπείας Τμήμα: 1ΝΕΡΜΟ1 Εργασια: Σύνδρομο Prader - Willi (Πράντερ - Γουίλι) και Σύνδρομο Sotos (Σότος) Παρδαλού Χριστίνα Σύνδρομο Prader - Willi (Πράντερ - Γουίλι) Φυλοσχετιζόμενη διαταραχή,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΛΙΠΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΛΙΠΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΛΙΠΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Καραγκιόζογλου- Λαμπούδη Θωμαή Παιδογαστρεντερολόγος Καθηγήτρια Κλινικής Διατροφής Τμήμα Διατροφής Διαιτολογίας ΑΤΕΙΘεσσαλονίκης απλή στεάτωση Στεατοηπατίτιδα

Διαβάστε περισσότερα

Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης

Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης Παπαχρήστου Ευάγγελος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Νεφρολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) Διαταραχή της δομής ή της

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλα πρόγνωσης. του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ηλιάδης Φώτης. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ

Μοντέλα πρόγνωσης. του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ηλιάδης Φώτης. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ Μοντέλα πρόγνωσης του Σακχαρώδη Διαβήτη Ηλιάδης Φώτης Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ IDF Diabetes Atlas 5th Edition 2012 Update 3.8 million men and women worldwide

Διαβάστε περισσότερα

Σπύρος O. Μπακατσέλος MD Phd

Σπύρος O. Μπακατσέλος MD Phd Ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία Σπύρος O. Μπακατσέλος MD Phd Διευθυντής Α Παθολογικής Κλινικής Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο U.K. Prospective Diabetes Study investigators noted that: patients often did not achieve normoglycemia.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Ø Κατάγµατα χαµηλής

Διαβάστε περισσότερα

«Αποτελεσματικότητα του κόστους διαγνωστικών στρατηγικών για τη διερεύνηση ασθενών με υπόνοια στεφανιαίας νόσου»

«Αποτελεσματικότητα του κόστους διαγνωστικών στρατηγικών για τη διερεύνηση ασθενών με υπόνοια στεφανιαίας νόσου» «Αποτελεσματικότητα του κόστους διαγνωστικών στρατηγικών για τη διερεύνηση ασθενών με υπόνοια στεφανιαίας νόσου» Αναστασία Δαμέλου Καρδιολόγος Εντατικολόγος Γενικό Νοσοκομείο Κορίνθου Δήλωση σύγκρουσης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ/ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΧΝΝ ΣΕ ΕΞΩΝΕΦΡΙΚΗ ΚΑΘΑΡΣΗ*

ΟΔΗΓΙΕΣ/ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΧΝΝ ΣΕ ΕΞΩΝΕΦΡΙΚΗ ΚΑΘΑΡΣΗ* ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΙΑΝΔΡΟΥ 15 11528 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: 2107298586 FAX: 2107237705 E-mail: nefreter@otenet.gr HELLENIC SOCIETY OF NEPHROLOGY 15 MEANDROU STR. ATHENS, 11528 GREECE TEL.: (+3021) 07298586

Διαβάστε περισσότερα

Νευροενδοκρινολογία. 15ος κύκλος. Εντατική Εκπαίδευση στην Ενδοκρινολογία. Αθήνα, 10-12 Φεβρουαρίου 2012. Μαγγίνειο Αμφιθέατρο Αρεταίειον Νοσοκομείο

Νευροενδοκρινολογία. 15ος κύκλος. Εντατική Εκπαίδευση στην Ενδοκρινολογία. Αθήνα, 10-12 Φεβρουαρίου 2012. Μαγγίνειο Αμφιθέατρο Αρεταίειον Νοσοκομείο ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΩΝ Εντατική Εκπαίδευση στην Ενδοκρινολογία 15ος κύκλος Νευροενδοκρινολογία Αθήνα, 10-12 Φεβρουαρίου 2012 Μαγγίνειο Αμφιθέατρο Αρεταίειον Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Επάρκεια και ποιότητα των υπηρεσιών υγείας για εφήβους στο Κέντρο και την Περιφέρεια

Επάρκεια και ποιότητα των υπηρεσιών υγείας για εφήβους στο Κέντρο και την Περιφέρεια Επάρκεια και ποιότητα των υπηρεσιών υγείας για εφήβους στο Κέντρο και την Περιφέρεια Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής Επιστημονική Υπεύθυνη Ειδικού Κέντρου Εφηβικής Ιατρικής Έδρα UNESCO Εφηβικής

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες για τη διάγνωση και τη διαχείριση παιδιών ηλικίας 2-24 μηνών με πρώτο επεισόδιο εμπύρετης ουρολοίμωξης

Κατευθυντήριες οδηγίες για τη διάγνωση και τη διαχείριση παιδιών ηλικίας 2-24 μηνών με πρώτο επεισόδιο εμπύρετης ουρολοίμωξης Παιδιατρική ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ, 23, 3 83 ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Κατευθυντήριες οδηγίες για τη διάγνωση και τη διαχείριση παιδιών ηλικίας 2-24 μηνών με πρώτο επεισόδιο εμπύρετης ουρολοίμωξης Επιμέλεια: Π. Καδιλτζόγλου,

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Καρκίνος του προστάτη Επιδημιολογία: Αποτελεί τον συχνότερα διαγνωσμένο καρκίνο στον άνδρα. 186.320

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας.

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος Η κλινική εικόνα της πάθησης περιλαμβάνει την παρουσια γενικων συμπτωματων

Διαβάστε περισσότερα

Κορίτσι 8 ετών με LDL-χοληστερόλη 150mg/dL

Κορίτσι 8 ετών με LDL-χοληστερόλη 150mg/dL Κορίτσι 8 ετών με LDL-χοληστερόλη 150mg/dL How to treat? Αναστασία Γαρούφη, Παιδίατρος Υπεύθυνη Μονάδας Διαταραχών των Λιπιδίων Β Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ Κορίτσι 8 ετών με LDL-χοληστερόλη 150mg/dL Δηλώνω

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ E ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 3163 31 Ιανουαρίου 2018 ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 231 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθμ. Γ2δ/Γ.Π.οικ.3672 Έκδοση Καταλόγου Κωδικών της Διεθνούς Στατιστικής Ταξινόμησης

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές της έμμηνης ρύσης Από το σύμπτωμα στην αιτιολογία και την αντιμετώπιση

Διαταραχές της έμμηνης ρύσης Από το σύμπτωμα στην αιτιολογία και την αντιμετώπιση Α Μαιευτική - Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ Ιατρική Σχολή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Διαταραχές της έμμηνης ρύσης Από το σύμπτωμα στην αιτιολογία και την αντιμετώπιση Δημήτριος Γ. Γουλής Ενδοκρινολόγος

Διαβάστε περισσότερα

Αγόρι ηλικίας 3 ετών με επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπογλυκαιμίας

Αγόρι ηλικίας 3 ετών με επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπογλυκαιμίας ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ, 2008 211 ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Αγόρι ηλικίας 3 ετών με επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπογλυκαιμίας Φ. ΤΖΙΦΗ, Κ. ΑΘΑΝΑΣΑΚΗ, Ε. ΛΑΓΚΩΝΑ, Α. ΔΑΚΟΥ-ΒΟΥΤΕΤΑΚΗ Παρουσίαση περιστατικού

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΑΚΛΙΣΕΩΣ. Π Φλεβάρη. Β Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκοµείο Αττικόν, Αθήνα

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΑΚΛΙΣΕΩΣ. Π Φλεβάρη. Β Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκοµείο Αττικόν, Αθήνα ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΑΚΛΙΣΕΩΣ Π Φλεβάρη Β Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκοµείο Αττικόν, Αθήνα Φυσιολογική βάση DIAGNOSTIC YIELD OF VARIOUS TESTS IN 308 PATIENTS WITH A FINAL DIAGNOSIS ACCORDING TO ESC

Διαβάστε περισσότερα

Τι θα προτείνατε σε έναν υγιή 71-χρονο με ένα ενδοφυτικό νεφρικό όγκο 5 cm; Ριζική νεφρεκτομή

Τι θα προτείνατε σε έναν υγιή 71-χρονο με ένα ενδοφυτικό νεφρικό όγκο 5 cm; Ριζική νεφρεκτομή Τι θα προτείνατε σε έναν υγιή 71-χρονο με ένα ενδοφυτικό νεφρικό όγκο 5 cm; Ριζική νεφρεκτομή Dr. med. Αποστολος Π. Λαμπαναρης MD, PhD Χειρουργός Ουρολόγος Πιστοποιημένος Χειρουργός Ρομποτικής Τι είναι

Διαβάστε περισσότερα

Στην τρέχουσα παρουσίαση δεν υφίσταται σύγκρουση συμφερόντων

Στην τρέχουσα παρουσίαση δεν υφίσταται σύγκρουση συμφερόντων Δοκιμασίες κοπράνων Γιώργος Χουλιάρας, Παιδογαστρεντερολόγος, Πανεπιστημιακός Υπότροφος, Υπεύθυνος Ενδοσκοπήσεων & Ιατρείου Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Nοσημάτων του Εντέρου Μονάδα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Σωτηρία Μαστρογιάννη Παιδίατρος Παιδονευρολόγος Διευθύντρια ΕΣΥ Νευρολογικό Τµήµα Νοσοκοµείο Παίδων Αθηνών «Παν. & Αγλαΐας Κυριακού» "Rare diseases are rare, but rare disease

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ Ως ινιακή πλαγιοκεφαλία χαρακτηρίζεται η ασυμμετρία και αποπλάτυνση του οπισθίου τμήματος της κεφαλής (βρεγματοϊνιακή χώρα) (όπως αναφέρεται και στο κεφάλαιο των κρανιοσυνοστεώσεων). Ο προσδιορισμός

Διαβάστε περισσότερα