Του/Της Παγούνη Βασιλικής, 425Μ/

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Του/Της Παγούνη Βασιλικής, 425Μ/2010027"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Π.Μ.Σ. «ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Του/Της Παγούνη Βασιλικής, 425Μ/ ΘΕΜΑ: «Η έμφυλη διάσταση στη διοίκηση σχολικών μονάδων Α/θμιας εκπαίδευσης στο Ν. Αργολίδας. Υφίσταται η ύπαρξη «γυάλινης οροφής;» ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΟΥΒΙΑΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ ΓΚΑΣΟΥΚΑ ΜΑΡΙΑ ΕΠΙΚΟΥΡΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΕΛΟΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ ΜΕΛΟΣ ΒΙΤΣΙΛΑΚΗ ΧΡΥΣΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΡΟΔΟΣ,

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Με την ολοκλήρωση της Διπλωματικής μου Εργασίας, θεωρώ απαραίτητο να εκφράσω τις ευχαριστίες μου σε όλους όσοι με βοήθησαν τόσο στο σχεδιασμό, όσο και στην ολοκλήρωσή της. Θερμότατα ευχαριστώ τον Επιβλέποντα Καθηγητή κ. Γουβιά Διονύσιο, ο οποίος από την αρχή της συνεργασίας μας με τις καίριες παρατηρήσεις του με καθοδήγησε καθ' όλη τη διάρκεια της εργασίας μου. Οι συμβουλές του ήταν πολύτιμη βοήθεια για μένα. Θερμά ευχαριστώ οφείλω στα μέλη της Εξεταστικής Επιτροπής, κ. Βιτσιλάκη Χρυσή και Γκασούκα Μαρία για τις παρατηρήσεις τους κατά τη φάση αξιολόγησης της εργασίας. Επίσης οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλες τις συναδέλφους Διευθύντριες των σχολείων, οι οποίες με μεγάλη προθυμία ανταποκρίθηκαν στην παράκλησή μου να μου παραχωρήσουν συνέντευξη. Αν δεν μου παραχωρούσαν τον πολύτιμο χρόνο τους, η ολοκλήρωση της εργασίας θα ήταν ανέφικτη. Τέλος, μεγάλη ευγνωμοσύνη οφείλω στο σύζυγο και στα παιδιά μου που με ενθάρρυναν και με στήριζαν καθ' όλη τη διάρκεια των σπουδών μου. 1

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ... 5 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ... 5 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ... 5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αποσαφήνιση των εννοιών «Διοίκηση» και «Εκπαιδευτική διοίκηση» Διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος και της εκπαιδευτικής διοίκησης στην ελληνική πραγματικότητα Ο ρόλος της γυναίκας στην Α/θμια εκπαίδευση ιστορικά και σήμερα ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΥΠΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ Στατιστικά στοιχεία σχετικά με την υποαντιπροσώπευση των γυναικών στη διοίκηση σχολικών μονάδων Το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» Τα αίτια της υποαντιπροσώπευσης των γυναικών και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στο χώρο της διοίκησης σχολικών μονάδων Κριτήρια επιλογής Διευθυντών/ντριών ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ Αρχικές προσεγγίσεις ως προς τη διερεύνηση του ρόλου του διευθυντή σχολικής μονάδας Ερευνητικά δεδομένα σχετικά με την παρουσία των γυναικών στην εκπαιδευτική διοίκηση Ερευνητικά δεδομένα σχετικά με τα αίτια της υποαντιπροσώπευσης των γυναικών και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν κατά την επαγγελματική τους ανέλιξη Ερευνητικά δεδομένα που αφορούν τα συμβούλια αξιολόγησης και τα κριτήρια επιλογής των διευθυντικών στελεχών Επιλογή διευθυντικών στελεχών το 2007 και το 2011 στον Νομό Αργολίδας ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Σκοπός της έρευνας Ερευνητικά ερωτήματα

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΘΟΛΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΔΕΙΓΜΑ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΩΝ ΑΞΟΝΑΣ Α: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΛΟΓΟΙ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΔΙΕΥΘΥΝΤΙΚΗ ΘΕΣΗ Εργασιακή εμπειρία και παρούσα επαγγελματική κατάσταση Υποψηφιότητα στην προηγούμενη προκήρυξη του 2007 και στην προκήρυξη του ΑΞΟΝΑΣ Β: ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ, ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ Οικογενειακό υπόβαθρο Στήριξη από οικογένεια και ισορροπία μεταξύ οικογενειακών και εργασιακών υποχρεώσεων ΑΞΟΝΑΣ Γ: ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΥΛΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Εκπροσώπηση των δύο φύλων στη διοίκηση εκπαιδευτικών μονάδων Ενδιαφέρον των δύο φύλων για τη διοίκηση εκπαιδευτικών μονάδων ΑΞΟΝΑΣ Δ: ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΕ ΔΙΕΥΘΥΝΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΡΟΛΟΥΣ ΠΟΥ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΝ Τρόπος επίλυσης κρίσεων και επικοινωνία Συνεργασία, δημοκρατική αντιμετώπιση καταστάσεων και αυταρχικότητα

5 Ανταγωνιστικότητα και φιλοδοξίες Διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών ως προς την απόδοση και την εκπαίδευση Συνολική παρουσίαση των χαρακτηριστικών των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις ΑΞΟΝΑΣ Ε: ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ, ΠΙΘΑΝΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΕΛΙΞΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ Πιθανά εμπόδια και η ύπαρξη της «γυάλινης οροφής» Στάσεις, στερεότυπα και προκαταλήψεις Κίνητρα και προσωπικές επιλογές Συμβούλια επιλογής διευθυντικών στελεχών ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ξενόγλωσση Ελληνόγλωσση ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ 123 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ 128 4

6 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1: Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα (Προσαρμογή από το αντίστοιχο σχήμα στο: The structure of the European education systems 2011/12: schematic diagrams, σελ. 3) Σχήμα 2: Ποσοστό γυναικών εκπαιδευτικών στην Α/θμια και Β/θμια εκπαίδευση (ISCED 1, 2 και 3), δημόσιος και ιδιωτικός τομέας, Σχήμα 3: Ποσοστό γυναικών διευθυντριών στην Α/θμια και Β/θμια εκπαίδευση (ISCED 1, 2 και 3), δημόσιος και ιδιωτικός τομέας, Από την αναφορά του EURYDICE (2010: 91) Σχήμα 4: Κατανομή κατά φύλο των θέσεων διεύθυνσης στα διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευσης κατά το σχολικό έτος και το ακαδημαϊκό έτος Από την αναφορά του Κ.Ε.Θ.Ι. «Παρατηρητήριο για την Ισότητα στην Εκπαίδευση», σελ. 29) ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1: Ηλικία διευθυντριών Πίνακας 2: Έτη διοικητικής εμπειρίας ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ Γραφική Παράσταση 1: Κατανομή των διευθυντριών βάσει της ηλικίας τους Γραφική Παράσταση 2: Οικογενειακή κατάσταση διευθυντριών Γραφική Παράσταση 3: Απάντηση στην ερώτηση «Έχετε παιδιά;» Γραφική Παράσταση 4: Αριθμός παιδιών Γραφική Παράσταση 5: Εκπαιδευτικό υπόβαθρο διευθυντριών Γραφική Παράσταση 6: Εξοικείωση με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών Γραφική Παράσταση 7: Παρακολούθηση εκπαιδευτικού προγράμματος για την εκπαιδευτική διοίκηση Γραφική Παράσταση 8: Συνολικά έτη εργασιακής εμπειρίας Γραφική Παράσταση 9: Προηγούμενη επαγγελματική θέση διευθυντριών Γραφική Παράσταση 10: Έτη διοικητικής εμπειρίας Γραφική Παράσταση 11: Οργανικότητα σχολείου Γραφική Παράσταση 12: Υποβάλατε υποψηφιότητα στην προκήρυξη για πλήρωση διευθυντικών θέσεων το 2007; Γραφική Παράσταση 13: Λόγοι υποβολής υποψηφιότητας στην προκήρυξη του Γραφική Παράσταση 14: Λόγοι υποβολής υποψηφιότητας στην τελευταία προκήρυξη του Γραφική Παράσταση 15: Επάγγελμα πατέρα

7 Γραφική Παράσταση 16: Επάγγελμα μητέρας Γραφική Παράσταση 17: Επιρροή επαγγέλματος γονέων στη διεκδίκηση διευθυντικής θέσης.. 66 Γραφική Παράσταση 18: Σχέση μεταξύ οικογενειακής - κοινωνικοοικονομικής προέλευσης της γυναίκας και επιδίωξής της για ιεραρχική ανέλιξη Γραφική Παράσταση 19: Ώθηση από κοινωνικό και οικονομικό τους υπόβαθρο στη διεκδίκηση διευθυντικής θέσης Γραφική Παράσταση 20: Η στάση της οικογένειας ως προς την επαγγελματική ανέλιξη των διευθυντριών Γραφική Παράσταση 21: Ισορροπία μεταξύ οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων 69 Γραφική Παράσταση 22: Απάντηση στην ερώτηση: «Υπάρχει ισότιμη εκπροσώπηση σε διοικητικές θέσεις και από τα δύο φύλα;» Γραφική Παράσταση 23: Απάντηση στην ερώτηση: «Θεωρείτε ότι η ανάληψη της διεύθυνσης μίας σχολικής μονάδας αποτελεί κυρίως ανδρικό προνόμιο;» Γραφική Παράσταση 24: Απάντηση στην ερώτηση «Υπάρχει ισότιμο ενδιαφέρον για τη διεκδίκηση διευθυντικών θέσεων από άνδρες και γυναίκες; Μήπως οι γυναίκες προτιμούν τη διδασκαλία;» Γραφική Παράσταση 25: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι οι γυναίκες υιοθετούν διαφορετικούς τρόπους επίλυσης κρίσεων από τους άνδρες;» Γραφική Παράσταση 26: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι οι γυναίκες δίνουν περισσότερη έμφαση στην επικοινωνία από τους άνδρες;» Γραφική Παράσταση 27: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο συνεργάσιμες από τους άνδρες;» Γραφική Παράσταση 28: Απάντηση στην ερώτηση: «Οι γυναίκες είναι περισσότερο αυταρχικές όταν κατέχουν διευθυντικές θέσεις;» Γραφική Παράσταση 29: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι οι γυναίκες ακολουθούν πιο δημοκρατικό τρόπο για τη λήψη αποφάσεων;» Γραφική Παράσταση 30: Απάντηση στην ερώτηση: «Οι γυναίκες είναι ανταγωνιστικότερες από τους άνδρες κατά την άσκηση των καθηκόντων τους;» Γραφική Παράσταση 31: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερες φιλοδοξίες επαγγελματικής ανέλιξης;» Γραφική Παράσταση 32: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι οι γυναίκες ενδιαφέρονται περισσότερο από τους άνδρες συναδέλφους τους να αναπτύξουν σχέσεις με στελέχη της ανώτερης διοίκησης/συνδικαλιστικά όργανα;» Γραφική Παράσταση 33: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι οι γυναίκες αποδίδουν αντίστοιχα με τους άνδρες σε αντίστοιχες θέσεις;» Γραφική Παράσταση 34: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι οι γυναίκες διαθέτουν αντίστοιχη εκπαίδευση σε θέματα διοίκησης;»

8 Γραφική Παράσταση 35: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της γυάλινης οροφής;» Γραφική Παράσταση 36: Απάντηση στην ερώτηση: «Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν περισσότερα εμπόδια όταν διεκδικούν διευθυντικές θέσεις;» Γραφική Παράσταση 37: Απάντηση στην ερώτηση: «Υπάρχουν αόρατα εμπόδια κατά τη διεκδίκηση διευθυντικών θέσεων από γυναίκες;» Γραφική Παράσταση 38: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι οι γυναίκες είναι πιο εύκολο να πάρουν προαγωγή σε ανώτερη θέση;» Γραφική Παράσταση 39: Απάντηση στην ερώτηση: «Υπάρχουν περισσότερες αρνητικές στάσεις προς την ιεραρχική ανέλιξη των γυναικών;» Γραφική Παράσταση 40: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζουν περισσότερες προκαταλήψεις και στερεότυπα ως προς την ιεραρχική τους ανέλιξη από τους άνδρες;» Γραφική Παράσταση 41: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι οι γυναίκες έχουν λιγότερα κίνητρα (π.χ. οικονομικοί λόγοι, επίτευξη αυτοπραγμάτωσης κ.α.) σε σχέση με τους άνδρες;». 87 Γραφική Παράσταση 42: Απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι η απουσία των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις οφείλεται σε προσωπική επιλογή;» Γραφική Παράσταση 43: Απάντηση στην ερώτηση: «Θεωρείτε ότι τα συμβούλια επιλογής διευθυντικών στελεχών διατηρούν μεροληπτική στάση, επηρεαζόμενα από στερεότυπα και προκαταλήψεις για παράδειγμα, προς τις γυναίκες;» Γραφική Παράσταση 44: Απάντηση στην ερώτηση: «Μπορεί το Συμβούλιο να επιλέξει έναν άνδρα για Διευθυντή για λόγους καλύτερης συνεργασίας;» Γραφική Παράσταση 45: Απάντηση στην ερώτηση: «Θεωρείτε ότι υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση των γυναικών από τους άντρες αξιολογητές κατά τη διαδικασία αξιολόγησης των υποψήφιων για διοικητικές θέσεις;»

9 ΠΡΟΛΟΓΟΣ «Η σημερινή διαμόρφωση της σχολικής διοίκησης είναι άρρηκτα συνυφασμένη με παραδοσιακούς ορισμούς για τα δύο φύλα που προϋποθέτουν τον έλεγχο των γυναικών από τους άνδρες» (Blount, 1998: 161). Όσον αφορά τη γενικότερη, συνολική κατάσταση των γυναικών και των ανδρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς την εργασία, στην αναφορά του Δικτύου Eurydice περιγράφεται ως εξής: Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών αυξάνεται, αλλά παραμένει χαμηλότερο από το ποσοστό των αντρών, παρόλο που οι γυναίκες αποτελούν την πλειονότητα μεταξύ των φοιτητών και των πτυχιούχων πανεπιστημίων. Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες εξακολουθούν να αμείβονται κατά 17,4 % λιγότερο από τους άντρες για κάθε ώρα εργασίας και η διαφορά αυτή παραμένει σταθερή. Οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σε θέσεις με αρμοδιότητα λήψης οικονομικών και πολιτικών αποφάσεων, αν και η παρουσία τους στους τομείς αυτούς έχει αυξηθεί την τελευταία δεκαετία. Η κατανομή των οικογενειακών υποχρεώσεων εξακολουθεί να είναι πολύ άνιση εις βάρος των γυναικών. (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2009, στο Eurydice, 2010: 19). Ωστόσο, γίνεται συνειδητή προσπάθεια συνεκτίμησης της διάστασης του φύλου ώστε να υπάρχει ισότητα των φύλων τόσο στη θεσμική διακυβέρνηση όσο και στον πολιτισμό (Newbigging, 2002). Οι στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν μέσω της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στην εκπαίδευση περιλαμβάνουν την ισότητα των φύλων στις εγγραφές και τα ποσοστά ολοκλήρωσης των σπουδών, τη διαρθρωτική ισότητα εντός του εκπαιδευτικού επαγγέλματος και την καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων στα σχολικά αναλυτικά προγράμματα και την κατάρτιση των εκπαιδευτικών (Neimanis, 2001). Όπως αναφέρεται από τις Αθανασιάδου και συνεργάτες (2001) συγκεκριμένα για τη χώρα μας, «στην Ελλάδα, αν και σχετικά πρόσφατες, από το 1980 μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές νομοθετικές και θεσμικές αλλαγές για τη διασφάλιση της ισότητας μεταξύ αντρών και γυναικών και την εξάλειψη όλων των μορφών διάκρισης κατά των γυναικών» (Αθανασιάδου, Πετροπούλου & Μιμίκου 2001: 5). Παράλληλα, είναι γεγονός ότι ο τρόπος επιλογής των διοικητικών και διευθυντικών στελεχών παρουσιάζει όλο και μεγαλύτερη σημαντικότητα, καθώς η αποτελεσματικότητα του σχολείου επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από το έργο που επιτελεί ο διευθυντής της σχολικής μονάδας. 8

10 Στην παρούσα ερευνητική εργασία διερευνάται το κατά πόσο υφίσταται το φαινόμενο της γυάλινης οροφής στη διοίκηση των σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στο πρώτο μέρος της εργασίας παρουσιάζεται το θεωρητικό πλαίσιο βάσει του οποίου διαμορφώθηκαν τα ερευνητικά ερωτήματα. Ειδικότερα, στο πρώτο επιμέρους κεφάλαιο του θεωρητικού μέρους γίνεται αποσαφήνιση των εννοιών «Διοίκηση» και «Εκπαιδευτική διοίκηση», συζητείται η διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος και της εκπαιδευτικής διοίκησης στην ελληνική πραγματικότητα και γίνεται αναφορά στον ρόλο που κατέχουν οι γυναίκες στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση ιστορικά και σήμερα. Στη δεύτερη ενότητα του θεωρητικού σκέλους γίνεται περιγραφή του υπό διερεύνηση θέματος. Αρχικά παρουσιάζονται κάποια στατιστικά στοιχεία σχετικά με την υποαντιπροσώπευση των γυναικών στη διοίκηση σχολικών μονάδων. Στη συνέχεια συζητείται το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής». Η τρίτη επιμέρους ενότητα επικεντρώνεται στα αίτια της υποαντιπροσώπευσης των γυναικών και στα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στο χώρο της διοίκησης σχολικών μονάδων. Τέλος γίνεται αναφορά στα κριτήρια βάσει των οποίων επιλέγονται οι Διευθυντές και οι Διευθύντριες σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας. Στην τρίτη και εκτενέστερη ενότητα του θεωρητικού σκέλους γίνεται ανασκόπηση των ερευνητικών μελετών επί του υπό διερεύνηση θέματος. Ξεκινάμε με τη συζήτηση των αρχικών προσεγγίσεων ως προς τη διερεύνηση του ρόλου του διευθυντή σχολικής μονάδας. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα ερευνητικά δεδομένα που αφορούν την παρουσία των γυναικών στην εκπαιδευτική διοίκηση. Η τρίτη επιμέρους ενότητα περιλαμβάνει τα ερευνητικά δεδομένα που σχετίζονται με τα αίτια της υποαντιπροσώπευσης των γυναικών και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν κατά την επαγγελματική τους ανέλιξη. Η τέταρτη επιμέρους ενότητα περιλαμβάνει τα ερευνητικά δεδομένα που αφορούν τα συμβούλια αξιολόγησης και τα κριτήρια επιλογής των διευθυντικών στελεχών. Τέλος, στην πέμπτη επιμέρους ενότητα παρουσιάζονται τα δεδομένα που αφορούν την επιλογή διευθυντικών στελεχών το 2007 και το 2011 στον Νομό Αργολίδας. Το θεωρητικό μέρος της εργασίας ολοκληρώνεται με την παρουσίαση του σκοπού της ερευνητικής μελέτης καθώς και τα ερευνητικά ερωτήματα που διαμορφώθηκαν. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται η μεθοδολογία της έρευνας. Ειδικότερα παρουσιάζεται η μεθοδολογική προσέγγιση που ακολουθήθηκε, ο τρόπος επιλογής του δείγματος και τα δημογραφικά στοιχεία των διευθυντριών, ο τρόπος σχεδιασμού του εργαλείου συλλογής δεδομένων, η διαδικασία που ακολουθήθηκε τόσο για τον έλεγχο του ερευνητικού εργαλείου όσο και για τη διεξαγωγή των συνεντεύξεων και τη συλλογή των δεδομένων και ο τρόπος ανάλυσης των αποτελεσμάτων της έρευνας. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την επεξεργασία και τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων της ερευνητικής μελέτης. Αναλυτικότερα, στην πρώτη 9

11 ενότητα παρουσιάζονται τα στοιχεία που αφορούν την εκπαίδευση και την κατάρτιση του δείγματος των διευθυντριών. Στη συνέχεια, η κάθε επιμέρους ενότητα του κεφαλαίου περιλαμβάνει τα δεδομένα της έρευνας σε σχέση με τους άξονες διερεύνησης. Ο πρώτος άξονας διερεύνησης σχετίζεται με την επαγγελματική και τη διοικητική εμπειρία των διευθυντριών καθώς και τους λόγοι που υπέβαλλαν αίτηση τόσο στην προκήρυξη για την κάλυψη διευθυντικών θέσεων του 2007 όσο και στην τελευταία προκήρυξη του Ο δεύτερος άξονας διερεύνησης σχετίζεται με το οικογενειακό υπόβαθρο των διευθυντριών, τη στήριξη από την οικογένειά τους και την ισορροπία μεταξύ οικογενειακών και εργασιακών υποχρεώσεων. Ο τρίτος άξονας διερεύνησης αφορά την εκπροσώπηση των δύο φύλων στη διοίκηση εκπαιδευτικών. Ο τέταρτος άξονας διερεύνησης επικεντρώνεται στις απόψεις των διευθυντριών σχετικά με τα χαρακτηριστικά των γυναικών που κατέχουν διευθυντικές θέσεις καθώς και τους ρόλους που αναλαμβάνουν για την απάντηση των ερευνητικών ερωτημάτων που εντάσσονται στον τέταρτο άξονα διερεύνησης. Ο πέμπτος άξονας διερεύνησης επικεντρώνεται στις γυναίκες που κατέχουν διευθυντικές θέσεις, τα πιθανά εμπόδια που αντιμετωπίζουν, το φαινόμενο της γυάλινης οροφής, τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που ενδεχομένως αντιμετωπίζουν καθώς και τις απόψεις τους ως προς τα συμβούλια επιλογής διευθυντικών στελεχών. 10

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αποσαφήνιση των εννοιών «Διοίκηση» και «Εκπαιδευτική διοίκηση» Η διοίκηση ως έννοια είναι ευρύτατη και έχει οριστεί με διάφορους τρόπους. Όπως αναφέρεται από δύο ερευνητές, η ανάπτυξη της διοικητικής σκέψης χρονολογείται από τις μέρες που οι άνθρωποι επιχείρησαν πρώτη φορά να εκπληρώσουν ορισμένους στόχους εργαζόμενοι σε ομάδες (Koontz & O Donnell, 1984: 52). Συνεπώς υφίσταται από πολύ παλιά ως έννοια. Για τους σκοπούς της παρούσας ερευνητικής μελέτης παρατίθενται μερικοί περιεκτικοί ορισμοί. Στη συνέχεια ορίζεται ειδικότερα η έννοια της διοίκησης στην εκπαίδευση, η οποία, όπως θα καταστεί σαφές, αποτελεί μία πιο ιδιαίτερη μορφή διοίκησης λόγω της φύσης του εκπαιδευτικού οργανισμού. Ένας σύντομος και περιεκτικός ορισμός δίνεται από τους George και συνεργάτες, όπου η διοίκηση ορίζεται ως επίτευξη οργανωτικών επιδιώξεων με τη συνεργασία και/ή την εποπτεία άλλων ατόμων ή ομάδων ατόμων (George, Ευθυμιάδου και Τσίτος, 1998). Σύμφωνα με τον Σαΐτη (2005: 39), βάσει της λειτουργικής θεωρίας (Fayol, 1916) αναπτύχθηκαν οι βασικές αρχές της οργάνωσης και οι επιμέρους λειτουργίες της διοίκησης σε σχέση με τον προγραμματισμό, την οργάνωση, τη διεύθυνση, τον έλεγχο και τον συντονισμό συγκεκριμένων δραστηριοτήτων και ενεργειών. Αξίζει επίσης να αναφερθεί η άποψη της Δαράκη (2007), ότι η διοίκηση αποτελεί ένα επιστημονικά προσδιορισμένο σύστημα κανόνων βάσει του οποίου λειτουργούν προγραμματισμένα οι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι του οργανισμού για την υλοποίηση των στόχων του, όπως αναφέρεται στο βιβλίο με τίτλο «Εκπαιδευτική ηγεσία και φύλο». Επιπλέον η διοίκηση απαιτεί εφαρμογή εξειδικευμένων επιστημονικών μεθόδων και τεχνικών, ενώ οι αρχές της επιστημονικής διεύθυνσης διδάσκονται και μεταβιβάζονται. Ως εκπαιδευτικές μονάδες θα μπορούσαμε να ορίσουμε τους οργανισμούς αυτούς που παρέχουν διάφορες μορφές εκπαίδευσης. Όλοι οι εν λόγω οργανισμοί διοικούνται. Σύμφωνα με τον Κουτούζη, η διοίκηση ενός εκπαιδευτικού οργανισμού είναι μία «διαρκώς εξελισσόμενη και συνεχής διαδικασία συντονισμού διαφορετικών ανθρώπων (διευθυντών, προϊσταμένων, μαθητών, εκπαιδευτικών, βοηθητικού προσωπικού), δραστηριοτήτων, υπαρχόντων πόρων και μέσων για την αποτελεσματική παροχή εκπαίδευσης» (Κουτούζης, 2008: 34). Παράλληλα, διάφορες έρευνες έχουν δείξει ότι τα χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών οργανισμών, τα οποία διαμορφώνονται 11

13 και μέσα από τις διοικητικές διαδικασίες, μπορούν να επηρεάσουν την πρόοδο των μαθητών που φοιτούν σε αυτούς (π.χ. Purkey & Smith, 1983). Βάσει του ορισμού που δόθηκε προηγουμένως για την έννοια διοίκηση σύμφωνα με τον Σαΐτη (2005), θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η διοίκηση της εκπαιδευτικής μονάδας είναι υπεύθυνη για τον προγραμματισμό, τη διοίκηση, τον απολογισμό, τη λογοδοσία και τη διαχείριση των οικονομικών πόρων. Αναλυτικότερα, η διοίκηση στον εκπαιδευτικό χώρο θα μπορούσε να περιγραφεί ως η πραγματοποίηση των στόχων με επιτυχή τρόπο ως απόρροια της συνεργασίας, αλλά και της υποκίνησης μέσα από τη σωστή καθοδήγηση του ανθρώπινου δυναμικού. Επιπλέον, σύμφωνα με διάφορους ερευνητές και θεωρητικούς η διοίκηση χαρακτηρίζεται ως επιστήμη, εφόσον διέπεται από ορισμένες αρχές και χρησιμοποιεί επιστημονικές προσεγγίσεις και ως τέχνη, εφόσον προσφέρει στα άτομα που την ασκούν τη δυνατότητα ευελιξίας και πρωτοβουλίας (Ζαλβάνος, George και συν, Koontz & O Donnell, 1984). Η διοίκηση της σχολικής εκπαίδευσης παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία είναι απόρροια των ιδιαιτεροτήτων της εκπαιδευτικής και παιδαγωγικής διαδικασίας που λαμβάνει χώρα μέσα στις σχολικές μονάδες (Λαΐνας, 2000: 23). Σε επίπεδο εκπαιδευτικής μονάδας, η διοίκηση συμβάλλει σημαντικά στον βαθμό της αποτελεσματικότητάς της, τόσο ως προς τα μέσα που σχετίζονται με την εκπαιδευτική διαδικασία, όσο και ως προς την υλοποίηση των παιδαγωγικών σκοπών της σχολικής μονάδας. Όπως αναφέρεται από τον Σαΐτη «η διοίκηση της εκπαίδευσης είναι ένα σύστημα δράσης που συνίσταται στην ορθολογική χρησιμοποίηση των διαθέσιμων πόρων (υλικών και ανθρώπινων) για την πραγματοποίηση των στόχων που επιδιώκονται από τους διάφορους τύπους εκπαιδευτικών οργανισμών» (Σαΐτης, 2005: 30). Οι σύγχρονες θεωρίες διοίκησης, τις οποίες δεν θα αναλύσουμε στα πλαίσια της παρούσας ερευνητικής μελέτης, φαίνεται να συμφωνούν ότι δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο στιλ διοίκησης το οποίο να μπορεί να χαρακτηριστεί ως το καλύτερο κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Όπως αναφέρεται από τον Πασιαρδή βάσει της θεωρίας των Hersey και Blanchard (1988) υπάρχουν διαφορετικά στιλ διοίκησης και η επιλογή του ατόμου πρέπει να γίνεται ανάλογα με την κατάσταση κάθε φορά, δηλ. ενδέχεται το άτομο που ασκεί ηγεσία να επιλέγει ανάλογα με την περίπτωση που έχει να αντιμετωπίσει (Πασιαρδής, 2004: 59-62). Τέλος, κρίνεται σκόπιμο να γίνει αναφορά σε ένα σύγχρονο και περιεκτικό σύστημα ταξινόμησης των ηγετικών μοντέλων στην εκπαιδευτική διοίκηση, το οποίο βασίζεται στην ανασκόπηση 121 ερευνητικών μελετών. Σύμφωνα με την εν λόγω ανασκόπηση, η εκπαιδευτική διοίκηση διακρίνεται στους εξής τύπους/μοντέλα: εκπαιδευτική/καθοδηγητική (instructional), διοικητική/διαχειριστική (managerial), μετασχηματιστική (transformational), ηθική (moral), συμμετοχική (participative) και ενδεχομενική (contingent) (Leithwood & Duke, 1999, στο Κατσαρός, 2008: ). Λίγα χρόνια αργότερα ο Bush (2005) πρόσθεσε τρεις ακόμα 12

14 τύπους/μοντέλα εκπαιδευτικής ηγεσίας: συναλλακτική (transactional), διαπροσωπική (interpersonal) και (post-modern) Διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος και της εκπαιδευτικής διοίκησης στην ελληνική πραγματικότητα Η διάρθρωση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος παρουσιάζεται σχηματικά ανά ηλικιακά έτη στο Σχήμα 1, κατόπιν μετάφρασης του αντίστοιχου σχήματος που παρουσιάζεται στην αναφορά του Δικτύου EURYDICE της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του Σχήμα 1: Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα (Προσαρμογή από το αντίστοιχο σχήμα στο: The structure of the European education systems 2011/12: schematic diagrams, σελ. 3) Στα πλαίσια της παρούσας ερευνητικής εργασίας θα ασχοληθούμε με την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και ειδικότερα με τα δημοτικά σχολεία. Σύμφωνα με τη Διεθνή Πρότυπη Ταξινόμηση της Εκπαίδευσης (ISCED, 1997) η Πρωτοβάθμια εκπαίδευση (ISCED 1) ξεκινάει σε ηλικία μεταξύ πέντε και επτά ετών. Η φοίτηση είναι υποχρεωτική σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και, σε γενικές γραμμές, έχει τετραετή ή εξαετή διάρκεια. (ISCED, 199: 116). Όπως αναφέρεται στο σχετικό έγγραφο του ευρωπαϊκού Δικτύου EURYDICE (2011), η γενική οργάνωση και διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήματος βρίσκεται σε αντιστοιχία με την οργανωτική και διοικητική δομή του κράτους. Ειδικότερα ιεραρχική διάρθρωση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι η εξής: Υπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων Περιφερειακές Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και αντίστοιχα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 13

15 Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε νομαρχιακό επίπεδο Κατά τόπους Γραφεία Εκπαίδευσης Σχολικές Μονάδες (EURYDICE, 2011: 16). Στην Ελλάδα υπάρχουν 13 περιφέρειες, η γεωγραφική κατανομή των οποίων είναι η εξής: Αττικής, Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Δυτικής Ελλάδας, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας, Κρήτης, Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου. Σε γενικές γραμμές, το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελείται από πληθώρα διαφορετικών στοιχείων, μεταξύ των οποίων το εκπαιδευτικό και το διοικητικό προσωπικό, το μαθητικό δυναμικό, τα αναλυτικά προγράμματα, οι κτιριακές υποδομές και τα υλικά, καθώς και η λειτουργική οργάνωση. Αυτό υποδηλώνει την πολυδιάστατη αλληλεπίδραση μεταξύ πολλών παραγόντων, κάτι που επιβάλει την καλή λειτουργία της διοίκησης του εκπαιδευτικού οργανισμού. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά «οποιοδήποτε σύστημα και πολύ περισσότερο το εκπαιδευτικό για να λειτουργεί εύρυθμα και αποδοτικά απαιτεί και μια δομημένη διοικητική οργάνωση, η οποία θα στελεχώνεται με στελέχη που είναι αναγκαίο να κατέχουν γνώσεις και δεξιότητες σε θέματα διοικητικά, καθοδηγητικά, παιδαγωγικά αλλά και να έχουν επαρκή εμπειρία στην εκπαιδευτική και διδακτική πράξη» (Ράπτης, 2008: 37). Η διεύθυνση μιας σχολικής μονάδας διαμορφώνεται και ασκείται σε δυο επίπεδα: το δομικόοργανωτικό επίπεδο και το ατομικό-διαπροσωπικό επίπεδο. Αναλυτικότερα, το δομικόοργανωτικό επίπεδο αφορά το σχολείο, όπως αυτό οριοθετείται θεσμικά. Ειδικότερα, το σχολείο, ως ενιαίο οργανικό σύνολο, λειτουργεί βάσει προδιαγεγραμμένου πλαισίου, από το οποίο απορρέουν οι κανόνες λειτουργίας του και οι γραμμές εξουσίας και ευθύνης κάθε σχολικής μονάδας με τα ανώτερα επίπεδα διοίκησης. Το ατομικό-διαπροσωπικό επίπεδο αφορά τον τρόπο με τον οποίο ο διευθυντής του σχολείου αντιλαμβάνεται τον ρόλο του μέσα στο πολιτισμικό περιβάλλον του σχολείου. Στο επίπεδο αυτό διαμορφώνεται και ασκείται η διεύθυνση του σχολείου και αποτελεί την πολιτισμική όψη της σχολικής μονάδας, τον τρόπος που τα μέλη της αντιλαμβάνονται τους σκοπούς του σχολείου, τον ρόλο τους και τον ρόλο των άλλων ατόμων μέσα στο σχολικό σύστημα (Παπαναούμ, 1995: 57-58). Τέλος, όσον αφορά τη διοίκηση της σχολικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως σύστημα διοίκησης με βάση κανόνες και όχι ως σύστημα διοίκησης με βάση στόχους (Λαΐνας, 2000: 32). 14

16 1.1.3.Ο ρόλος της γυναίκας στην Α/θμια εκπαίδευση ιστορικά και σήμερα Η συμμετοχή των γυναικών στην εκπαιδευτική διαδικασία, τόσο ως μαθήτριες όσο και ως επαγγελματίες, δεν ήταν πάντα δεδομένη. Από το 1834 αναγνωρίζεται ως δικαίωμα και καθίσταται υποχρεωτική η πρωτοβάθμια εκπαίδευση των κοριτσιών σύμφωνα με το Διάταγμα 6/18 Φεβρουαρίου 1834 (Ζιώγου-Καραστεργίου, 1986). Σταδιακά κατά τον 19ο αιώνα η κατάσταση αμβλύνεται και τα ποσοστά παρακολούθησης της δημοτικής εκπαίδευσης από κορίτσια αυξάνονται, κάτι που δεν ισχύει όμως για τη μέση και την ανώτερη εκπαιδευτική βαθμίδα (Ζιώγου-Καραστεργίου, 1993: 74). Γενικότερα όσον αφορά τη φοίτηση των κοριτσιών στο σχολείο στη χώρα μας, ως τα μέσα περίπου του 20ου αιώνα το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα χαρακτηριζόταν ως «αφιλόξενο» για αυτά, όπως σημειώνεται από τη Μαραγκουδάκη (2003: 11). Όσον αφορά τον ρόλο της γυναίκας ως επαγγελματίας στον χώρο της εκπαίδευσης, φαίνεται ότι αποτελεί έναν από τους πρώτους τομείς που δέχτηκε γυναίκες. Όπως αναφέρεται σε σχετική μελέτη ως προς τις οριζόντιες και κάθετες διακρίσεις σχετικά με το επάγγελμα των εκπαιδευτικών «Η εκπαίδευση ήταν ένας από τους πρώτους χώρους που «άνοιξε» για να δεχτεί τις γυναίκες για εργασία. Ο έμφυλος κοινωνικός ρόλος των γυναικών, όπως ορίζεται ως προς την οικογένεια, επεκτάθηκε κυρίως μετά τη θέσπιση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης για να προσδιορίσει την «καταλληλότητα» του γυναικείου φύλου για το επάγγελμα της δασκάλας. Έπειτα από ένα επίμονο συλλογικό αγώνα στον οποίο πρωτοστάτησαν κυρίως δασκάλες μεγαλοαστές, η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση «ανοίγει» για τα κορίτσια, και με το Διάταγμα της 8 ης Σεπτεμβρίου του 1914 για την ίδρυση αστικών σχολείων κατοχυρώνεται το δικαίωμα διορισμού των πρώτων καθηγητριών». (Κανταράκη, Παγκάκη & Σταματελοπούλου, 2008: 25). Και γιατί τελικά επιλέγεται το επάγγελμα αυτό; Τα κίνητρα για την επιλογή του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού είναι δύο. Καταρχήν υπάρχουν τα προσωπικά κίνητρα, τα οποία ορίζονται από τους στόχους κάθε ατόμου όσον αφορά το επάγγελμα του εκπαιδευτικού καθώς και προς την εξελικτική του πορεία ως επαγγελματίας. Δεύτερον υπάρχουν οι λόγοι που ωθούν έναν άνθρωπο να γίνει εκπαιδευτικός, οι οποίοι αφορούν διάφορους παράγοντες μεταξύ των οποίων το κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον και το επίπεδο κοινωνικοποίησης ενός ατόμου (Δημητριάδου, 1982: 15). Σε κοινωνικό επίπεδο, το επάγγελμα του εκπαιδευτικού θεωρείται ιδανικό για τις γυναίκες. Όπως αναφέρεται από τη Μαραγκουδάκη, αυτό ισχύει κυρίως λόγω του ότι με το εκπαιδευτικό επάγγελμα εξισορροπείται κατά κάποιο τρόπο η ιδιότητα της εκπαιδευτικού με την ιδιότητα της μητέρας (Μαραγκουδάκη, 1997: 258). Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, υπάρχει και η άποψη ότι παράγοντα-κλειδί αποτελεί η ταύτιση της διδασκαλίας με την οικογενειακή ζωή και τη φροντίδα (π.χ. Fischman, Drudy, 2008), γεγονός που καθιστά τη διδασκαλία πιο κατάλληλη για τις 15

17 γυναίκες. Παράλληλα, άλλοι ερευνητές υπογραμμίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά της εργασίας στον εκπαιδευτικό χώρο και στο γεγονός ότι οι γυναίκες αποδέχονται πιο εύκολα το χαμηλό κύρος της διδασκαλίας και τους χαμηλούς μισθούς επειδή είναι μια μορφή εργασίας που συνάδει με τις οικιακές ευθύνες των γυναικών (Weiner, 2002). Συνεπώς, για τις γυναίκες ένα επάγγελμα στον χώρο της εκπαίδευσης θεωρείται ως υψηλού γοήτρου και ταυτόχρονα ένα επάγγελμα, το οποίο λόγω του ωραρίου του μπορεί να συνδυασθεί με τη δημιουργία οικογένειας και τη φροντίδα των μελών της (Βασιλού-Παπαγεωργίου, 1992). Στη συνέχεια θα δούμε την εκπροσώπηση των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις στις σχολικές μονάδες. Και καθώς οι γυναίκες, ιστορικά, καταλαμβάνουν όλο και περισσότερο θέσεις εκπαιδευτικού, οι άνδρες βρέθηκαν ξαφνικά να εξασκούν ένα όλο και πιο «γυναικείο» επάγγελμα «με την έννοια ότι το επάγγελμα είχε τροποποιηθεί ώστε να ταιριάζει με τις παραδοσιακές απόψεις ως προς τους τρόπους εργασίας των γυναικών» (Blount, 1998: 15). Αυτό ενδεχομένως οδήγησε τους άνδρες σε διεκδίκηση ανώτερων θέσεων ώστε να συνεχίσει το εκπαιδευτικό επάγγελμα να είναι αποδεκτό για αυτούς. Η διδασκαλία έχει χαρακτηριστεί ως «γυναικείο επάγγελμα, ελεγχόμενο από άνδρες» (Blount, 1998: 37). 16

18 1.2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΥΠΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ Στατιστικά στοιχεία σχετικά με την υποαντιπροσώπευση των γυναικών στη διοίκηση σχολικών μονάδων Στις ευρωπαϊκές χώρες η διδασκαλία χαρακτηρίζεται ως ένα γυναικείο επάγγελμα, ιδιαίτερα στις χαμηλότερες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ωστόσο, οι ανώτερες διευθυντικές θέσεις καταλαμβάνονται σε μεγάλο βαθμό από άντρες. Όπως έχει αποτυπωθεί πρόσφατα «η εκπαίδευση αποτελεί ένα πεδίο όπου είναι σαφής η αποτυχία των γυναικών ως προς την διεκδίκηση και κατοχή ανώτερων διοικητικών θέσεων» (Limerick & Andersen, 1999: 37). Σύμφωνα με την πρόσφατη αναφορά του ευρωπαϊκού Δικτύου EURYDICE (2010) σχετικά με τις διαφορές των φύλων στο εκπαιδευτικό επίτευγμα τα στατιστικά στοιχεία από τις ευρωπαϊκές χώρες αποδεικνύουν την επικράτηση των γυναικών στον χώρο της διδασκαλίας, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με τη σχετική απουσία των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις στα σχολεία. Στην Αμερική τα στοιχεία είναι αντίστοιχα. Ειδικότερα στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση πάνω από το 80% των εκπαιδευτικών είναι γυναίκες (Henke, Choy, Geis & Broughman, 1996), ενώ το ποσοστό κατεβαίνει στο 52% όταν διερευνάται η παρουσία των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις (Shakeshaft, 1998). Τα στοιχεία είναι παρόμοια και για τη χώρα μας, όπου ο αριθμός των γυναικών σε διοικητικές θέσεις είναι σημαντικά μικρότερος σε σύγκριση με αυτόν των ανδρών (π.χ. Βασιλού- Παπαγεωργίου, 1995). Σύμφωνα με πιο πρόσφατα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας για το σχολικό έτος , φαίνεται πως στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση οι γυναίκες αντιπροσώπευαν το 21% της εκπαιδευτικής ηγεσίας και οι άντρες το 79%. Κάτι ανάλογο ισχύει και στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ενώ συνολικά η αντιπροσώπευση των γυναικών σε ηγετικές θέσεις στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση για το σχολικό έτος φτάνει σε ποσοστό της τάξης του 9,2% σε αντίθεση με τους άντρες, οι οποίοι καλύπτουν το 90,8% των θέσεων. Σχήμα 2: Ποσοστό γυναικών εκπαιδευτικών στην Α/θμια και Β/θμια εκπαίδευση (ISCED 1, 2 και 3), δημόσιος και ιδιωτικός τομέας,

19 Από την αναφορά του EURYDICE (2010: 90). 18

20 Αντίστοιχα είναι και τα στοιχεία που προκύπτουν εξετάζοντας τα πρόσφατα ευρωπαϊκά δεδομένα ως προς την εκπροσώπηση των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις, παρατηρείται ότι σε κάποιες χώρες και μόνο στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση υπάρχει μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών διευθυντριών. Αναλυτικότερα, στη Βουλγαρία, τη Γαλλία, την Πολωνία, τη Σλοβακία, τη Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ισλανδία, πάνω από το 70 % των διευθυντών των δημοτικών σχολείων είναι γυναίκες. Ωστόσο, τα αντίστοιχα ποσοστά για τη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι πολύ μικρότερα. Στις περισσότερες χώρες βέβαια υπερισχύει ο αριθμός των ανδρών σε διευθυντικές θέσεις. Παρακάτω παρουσιάζονται σχηματικά τα ποσοστά των γυναικών εκπαιδευτικών στην πρωτοβάθμια (ISCED 1 και ISCED 2) και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (ISCED 3) κατά το 2007 σύμφωνα με την αναφορά του ευρωπαϊκού Δικτύου EURYDICE (2010). Με κόκκινο σημειώνεται η Ελλάδα σε κάθε γράφημα. Σχήμα 3: Ποσοστό γυναικών διευθυντριών στην Α/θμια και Β/θμια εκπαίδευση (ISCED 1, 2 και 3), δημόσιος και ιδιωτικός τομέας, Από την αναφορά του EURYDICE (2010: 91). Συνολικά για τις ευρωπαϊκές χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα TALIS του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης), κατά μέσο όρο το 45,0% των διευθυντών στο επίπεδο της δημοτικής εκπαίδευσης (ISCED 2) ήταν γυναίκες. Στην εν λόγω αναφορά συμπεραίνεται ότι ενδέχεται να υπάρχει «γυάλινη οροφή» στη μεγάλη πλειονότητα των υπό μελέτη χωρών (ΟΟΣΑ, 2009: 28). Ωστόσο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο, οι γυναίκες εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν πετύχει την άρση της υποαντιπροσώπευσης τους σε διοικητικές θέσεις και αποτελούν το 63% του συνολικού αριθμού των διευθυντών που εργάζονται σε δημοτικά σχολεία το σχολικό έτος (Αγγελίδου, Γεωργίου, Ξενοφώντος & Παπαϊωάννου, 2002). Τέλος αξίζει να αναφερθούμε σε πρόσφατα δεδομένα από την Ελλάδα όσον αφορά τα ποσοστά ανδρών και γυναικών εκπαιδευτικών που καταλαμβάνουν θέσεις διεύθυνσης. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το 2004 σχετικά με τη θέση των γυναικών στην ακαδημαϊκή κοινότητα και ειδικότερα σε διευθυντικές 19

21 θέσεις φαίνεται ότι οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία των εκπαιδευτικών μέχρι και το γυμνάσιο (σε ποσοστά από 64,0% έως 99,3%), το μερίδιό τους στις διευθυντικές θέσεις μόλις και μετά βίας φτάνει το 32% στο γυμνάσιο (Βοσνιάδου, Δενδρινού & Βαΐου, 2004). Ενδιαφέρον είναι ότι η μόνη θέση στην οποία δεν υπολείπονται καθόλου οι γυναίκες έναντι των ανδρών είναι η θέση προϊσταμένων στα νηπιαγωγεία στην οποία οι γυναίκες καταλαμβάνουν το 99,3% των θέσεων, προφανώς, επειδή δεν υπάρχουν άνδρες να τις διεκδικήσουν. Τα εν λόγω αποτελέσματα παρουσιάζονται αναλυτικότερα στη γραφική παράσταση που ακολουθεί. Σχήμα 4: Κατανομή κατά φύλο των θέσεων διεύθυνσης στα διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευσης κατά το σχολικό έτος και το ακαδημαϊκό έτος Από την αναφορά του Κ.Ε.Θ.Ι. «Παρατηρητήριο για την Ισότητα στην Εκπαίδευση», σελ. 29) Το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» O μεταφορικός όρος «γυάλινη οροφή» (glass ceiling) χρησιμοποιείται από τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 80. Ειδικότερα, το 1986 οι δημοσιογράφοι Hymowitz και Schellhardt της εφημερίδας Wall Street Journal χρησιμοποίησαν τον όρο γυάλινη οροφή με σκοπό να περιγράψουν τα τεχνητά ή τα αόρατα εμπόδια (βασισμένα σε απόψεις και προκαταλήψεις) που επιβραδύνουν ή σταματούν την επαγγελματική ανέλιξη των γυναικών. Έκτοτε ο όρος έχει χρησιμοποιηθεί αρκετά από τους κοινωνικούς επιστήμονες. Ένας περιεκτικός ορισμός δόθηκε από τους Albrecht και συνεργάτες (2003), σύμφωνα με τους οποίους η γυάλινη οροφή αναφέρεται σε μία διαδικασία όπου γυναίκες με κατάλληλα προσόντα 20

22 δεν μπορούν να ανελιχθούν σε ανώτερες θέσεις ενώ διαθέτουν τα απαραίτητα κριτήρια λόγω της άμεσης ή έμμεσης διάκρισης και/ή λόγω πολιτιστικών ή οργανωτικών εμποδίων στους εργασιακούς χώρους. Ενώ μπορούν να δουν τις ανώτερες και ανώτατες διοικητικές θέσεις μέσω της «γυάλινης οροφής» που βρίσκεται από πάνω τους δεν έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτές (Albrecht, Björklund & Vroman, 2003). Παρόλο που η οροφή είναι γυάλινη και, συνεπώς, διάφανη παραμένει αδιαπέραστη από μεγάλο αριθμό γυναικών που διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα και διεκδικούν διευθυντικές θέσεις. Στα πλαίσια της παρούσας ερευνητικής μελέτης και εφόσον ασχολούμαστε με την Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, οι γυναίκες εκπαιδευτικοί της συγκεκριμένης βαθμίδας εκπαίδευσης φαίνεται να αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της γυάλινης οροφής στην προσπάθειά τους να αναλάβουν διευθυντικές θέσεις στο σχολείο όπου εργάζονται. Όπως είδαμε και βάσει των στατιστικών στοιχείων, στην εκπαιδευτική κοινότητα υπάρχουν αρκετές γυναίκες οι οποίες διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα και την απαιτούμενη προϋπηρεσία για να διεκδικήσουν και να αναλάβουν ανώτερες ιεραρχικά θέσεις. Ωστόσο η χαμηλή εκπροσώπησή τους υποδηλώνει ότι η εξέλιξή τους εμποδίζεται από μία «γυάλινη οροφή». Σύμφωνα με τις Δεληγιάννη και Ζιώγου (1994), η εν λόγω αόρατη οροφή σχηματίζεται από τις διαφοροποιήσεις ως προς τις ευθύνες των γυναικών για την οικογένεια/νοικοκυριό και την επαγγελματική τους εξέλιξη καθώς και από την προθυμία τους να αναλάβουν μία ανώτερη θέση, η οποία ενδεχομένως τις επιφορτίζει με περισσότερες ευθύνες. Παράλληλα, το φαινόμενο της γυάλινης οροφής περιγράφει την ύπαρξη στερεοτύπων και αρνητικών στάσεων που αποτελούν εμπόδιο για τις γυναίκες ως προς την ιεραρχική τους ανέλιξη. Επίσης, έχει αποτυπωθεί η άποψη ότι οι γυναίκες δεν είναι όσο φιλόδοξες χρειάζεται ούτε έχουν τα κατάλληλα κίνητρα για να διεκδικήσουν μία ανώτερη θέση. Σύμφωνα με μία άλλη άποψη, οι γυναίκες δεν επιδεικνύουν την δέσμευση που απαιτείται για να διεκδικήσουν και, τελικά, να επιλεγούν, για μία ανώτερη διοικητική θέση, κυρίως λόγω του χαρακτήρα τους και των οικογενειακών τους υποχρεώσεων (Πετράκη-Κώττη, 1996: 30-8). Το φαινόμενο της υποεκπροσώπησης των γυναικών σε διοικητικές θέσεις, τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα είναι υπαρκτό τόσο εντός των συνόρων της Ελλάδας (Μαραγκουδάκη, 1997, Μαυροσκούφης, Σαΐτη, 2000) όσο και σε άλλα εκπαιδευτικά συστήματα (Ozga, Shakeshaft, Acker Harrison & Williams, 1989). Αναλυτικότερα, πολλές ερευνητικές μελέτες έχουν δείξει ότι παρόλο που οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα ικανές ως προς την επιτυχή απόκτηση προσόντων και πτυχίων, η επακόλουθη εξέλιξη της καριέρας τους συχνά διακόπτεται ή εμποδίζεται από τις απαιτήσεις ως προς την φροντίδα της οικογένειας και του σπιτιού, οι οποίες δεν είναι αναλογικά κατανεμημένες μεταξύ ανδρών και γυναικών (England & Folbre, Folbre & Bittman, Bettio & Platenga, Folbre, 1994). Όπως σημειώνεται από τους Russell και συνεργάτες, οι γυναίκες των 21

23 οποίων διακόπτεται είτε η καριέρα ή η εκπαίδευση αντιμετωπίζουν διάφορα εμπόδια κατά την επιστροφή στην εκπαίδευση ή την εργασία (Russell, Smyth, Lyons & O Connell, 2002). Από τα παραπάνω φαίνεται ότι το φαινόμενο της υποεκπροσώπησης των γυναικών σε θέσεις ευθύνης, όπως είναι οι διοικητικές, δεν είναι πρόσφατο και υφίσταται σε διεθνές επίπεδο στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες τουλάχιστον όπου έχουν γίνει αντίστοιχες μελέτες. Στην τρίτη ενότητα του παρόντος κεφαλαίου παρουσιάζονται αναλυτικά μελέτες σχετικά με το φαινόμενο της γυάλινης οροφής. Αξίζει επίσης να αναφερθούμε στον όρο «οροφή φροντίδας» (care ceiling) ο οποίος αναφέρεται στην πρόσφατη Αναφορά του δικτύου NESSE (Network of Experts in Social Sciences of Education, Δίκτυο ειδικών στις κοινωνικές επιστήμες, 2009: 51) και επικεντρώνεται περισσότερο στα εμπόδια που αφορούν την φροντίδα της οικογένειας, τα οποία είναι σημαντικότερα ως προς τον καθορισμό της επαγγελματικής εξέλιξης της γυναίκας Τα αίτια της υποαντιπροσώπευσης των γυναικών και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στο χώρο της διοίκησης σχολικών μονάδων Όπως είδαμε στις προηγούμενες ενότητες, το φαινόμενο της υποαντιπροσώπευσης των γυναικών σε διοικητικές θέσεις στην εκπαιδευτική κοινότητα δεν είναι πρόσφατο και η «γυάλινη οροφή» υφίσταται στις περισσότερες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου αν και όχι σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, εφόσον κάποια στοιχεία υποδεικνύουν αύξηση των γυναικών διευθυντριών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Συνεπώς, έχουν γίνει πολλές προσπάθειες διερεύνησης των αιτίων της υποαντιπροσώπευσης των γυναικών καθώς και των εμποδίων που αντιμετωπίζουν κατά τη διεκδίκηση διευθυντικών θέσεων. Ειδικότερα, η διερεύνηση των αιτιών που συμβάλλουν στον αποκλεισμό των γυναικών από την εκπαιδευτική διοικητική ανέλιξη έχει οδηγήσει σε πληθώρα ερμηνευτικών προσεγγίσεων και θεωρητικών μοντέλων. Σε αυτά υπάρχουν δύο κυρίαρχες τάσεις: η απόδοση των ευθυνών στις ίδιες τις γυναίκες εκπαιδευτικούς, όπου τονίζεται η ατομική ευθύνη και επιλογή των γυναικών και η απόδοση των ευθυνών στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και τις κοινωνικές δομές. Οι Ragins και Sundstrom (1989) σε μία ανασκόπηση όπου χρησιμοποιείται η διαχρονική προσέγγιση ενσωματώνουν τέσσερα επίπεδα ανάλυσης: το επίπεδο των κοινωνικών συστημάτων, το οργανωτικό επίπεδο, το διαπροσωπικό επίπεδο και το ατομικό επίπεδο. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι βάσει των ερευνών υπάρχει σταθερή διαφορά υπέρ των ανδρών ως προς την πρόσβασή τους και τη χρήση πόρων για την εξουσία (Ragins & Sundstrom (1989: 51). Οι ίδιοι αναφέρουν επίσης ότι ο δρόμος των γυναικών προς την εξουσία μοιάζει με μία πορεία γεμάτη εμπόδια. Γενικότερα μπορούν να χρησιμοποιηθούν τρεις ευρύτεροι παράγοντες ως 22

24 πλαίσιο για την επεξήγηση της υποαντιπροσώπευσης των γυναικών στην ανώτερη εκπαιδευτική διοίκηση. Ειδικότερα, υπάρχουν τρεις ευρύτερες κατηγορίες παραγόντων για την επεξήγηση των συνθηκών και των πρακτικών που δημιουργούν εμπόδια ως προς την επαγγελματική ανέλιξη των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις στην εκπαίδευση: (α) ατομικοί παράγοντες (β) πολιτισμικοί παράγοντες και (γ) δομικές και οργανωτικές επιρροές. Κάθε κατηγορία συζητείται αναλυτικότερα στη συνέχεια. Όσον αφορά τους ατομικούς παράγοντες, οι Timmers, Willemsen και Tijdens (2009: 2) αναφέρουν ότι «οι (γυάλινες) οροφές υποδηλώνουν ότι λόγω των ατομικών παραγόντων οι γυναίκες δεν καταφέρνουν να φτάσουν σε υψηλότερες θέσεις». Ειδικότερα, σύμφωνα με την ατομική προσέγγιση, οι άνδρες και οι γυναίκες είναι διαφορετικοί. Για παράδειγμα έχει επισημανθεί ότι οι άνδρες είναι πιο πιθανό να λάβουν δεοντολογικές αποφάσεις βάσει των διαπροσωπικών κανόνων ως προς το τι είναι δίκαιο ενώ οι γυναίκες είναι πιθανότερο να αποφασίσουν βάσει του ενδιαφέροντός τους για συγκεκριμένα άτομα σε ένα πλαίσιο και, επομένως, δίνουν μεγαλύτερη αξία στης διαπροσωπικές σχέσεις (Gilligan, 1982). Όπως θα δούμε και αναλυτικότερα στην τρίτη ενότητα του παρόντος κεφαλαίου, έχουν επισημανθεί ποικίλες διαφορές μεταξύ των ατομικών χαρακτηριστικών ανδρών και γυναικών ως προς την άσκηση της εξουσίας. Τα στερεότυπα που σχετίζονται με αυτές τις αντιλαμβανόμενες ατομικές διαφορές μεταξύ ατόμων των δύο φύλων ενδεχομένως να αποτελούν μία αόρατη οροφή για την ανέλιξη των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις στον χώρο της εκπαίδευσης. Όπως συζητήθηκε προηγουμένως, ο ρόλος των γυναικών ταυτοποιείται περισσότερο με τη φροντίδα του νοικοκυριού και των παιδιών ενώ ο ρόλος των ανδρών ταυτοποιείται περισσότερο με το εργασιακό περιβάλλον. Έχει δοθεί μεγαλύτερη αξία στον τρόπο εργασίας των ανδρών σε σχέση με των γυναικών με αποτέλεσμα οι γυναίκες να θεωρούνται ως κατώτερες σε επαγγελματικό επίπεδο και να έχουν χαμηλότερη θέση στην επαγγελματική ιεραρχία (Coleman, 2004). Η προσέγγιση των ατομικών παραγόντων περιλαμβάνει επίσης το διοικητικό στιλ που σχετίζεται με τα δύο φύλα. Σύμφωνα με τους Manz και Sims (1991) ένα παραδοσιακό στιλ ηγεσίας που σχετίζεται με τους άνδρες βασίζεται στην ιεραρχική δομή του οργανισμού, στην οποία τόσο οι κατευθυντήριες γραμμές όσο και η επικοινωνία γίνεται μέσω επίσημων διόδων και η λήψη των αποφάσεων λαμβάνει χώρα στην κορυφή της ιεραρχίας. Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι ίδιοι στη σημερινή πραγματικότητα ένα στιλ ηγεσίας που είναι προσανατολισμένο στις ανθρώπινες σχέσεις είναι ενδεχομένως καλύτερο «επιφέροντας καλύτερη απόδοση των εργαζομένων και καινοτομία, η οποία απορρέει από την καλύτερη δέσμευση, τα κίνητρα και τις ικανότητες των εργαζομένων» (Manz & Sims, 1991: 33). Συνολικά, όπως αναφέρεται και από την Holmstrom (1990: 76) οι γυναίκες και οι άνδρες έχουν ομοιότητες και διαφορές και δεν ανήκουν απλά σε μία βιολογικά ή κοινωνικά κατασκευασμένη ομάδα. Οι άνθρωποι ανήκουν σε διαφορετικές 23

25 κοινωνικές τάξεις, φυλές και πολιτισμικές κοινότητες, με τις οποίες ενδεχομένως να ταυτοποιούνται περισσότερο από ότι βάσει του φύλου τους. Όσον αφορά την πολιτιστική προσέγγιση, η περιορισμένη επιτυχία των γυναικών ως προς την ανάληψη ανώτερων διοικητικών θέσεων οφείλεται στο οργανωτικό πλαίσιο, το οποίο περιλαμβάνει πολιτισμικά και ιδεολογικά στοιχεία καθώς και πολιτικές (Timmers και συν., 2009). Σύμφωνα με διάφορους ερευνητές, παρόλο που η διοίκηση των οργανισμών χαρακτηρίζεται ως ουδέτερη προς το φύλο, περιλαμβάνει συχνά πρακτικές που αφορούν χαρακτηριστικά παραδοσιακά των ανδρών (Willemsen, 2002). Ένα άλλο πολιτισμικό στοιχείο που ενδέχεται να επηρεάζει την εξέλιξη των γυναικών είναι οι κοινωνικοί παράγοντες. Τέλος, γίνεται αναφορά στη δομική-οργανωτική προσέγγιση, η οποία αφορά τη φύση των οργανωτικών δομών και την οργάνωση της εργασίας αντί για τους ρόλους των ατόμων ή των φύλων (Timmers και συν., 2009). Η Iannello (1992) στο βιβλίο της με τίτλο «Αποφάσεις χωρίς ιεραρχία» υποστηρίζει ότι η αυταρχική φύση της γραφειοκρατίας διαλύει τα όποια οφέλη για τις γυναίκες καθώς και ότι ο τρόπος άσκησης εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν την πρόσβαση των γυναικών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Αντίστοιχα έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η γραφειοκρατία εξυπηρετεί στην απόκρυψη της ανάγκης για ανδρικά χαρακτηριστικά ώστε να υπάρχει επιτυχία στους οργανισμούς (Acker, 1990). Συμπερασματικά, σύμφωνα με την ατομική προσέγγιση, η απουσία της γυναίκας από την εκπαιδευτική διοίκηση αποδίδεται στην απουσία φιλοδοξιών, κινήτρων, ενδιαφέροντος, αυτοπεποίθησης και διοικητικών ικανοτήτων, μεταξύ άλλων. Η συγκεκριμένη προσέγγιση έχει δεχθεί διάφορες κριτικές, όπως το ότι έχει χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερα απλουστευμένη (Coleman, 2004). Η πολιτισμική καθώς και η οργανωτική ερμηνευτική προσέγγιση αιτιολογούν τον αποκλεισμό της γυναίκας από τη διοικητική ιεραρχία της εκπαίδευσης σύμφωνα με τις οικονομικές και κοινωνικές δομές και σχέσεις. Ο τρόπος οργάνωσης του δυτικού κόσμου ωθεί τις γυναίκες εκτός της διοικητικής ιεραρχίας όχι μόνο από το χώρο της εκπαίδευσης αλλά και γενικά από τον ευρύτερο εργασιακό χώρο. Όσον αφορά τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες ως προς την επιλογή και την εξέλιξή τους σε ανώτερες διοικητικές θέσεις, σύμφωνα με την προσέγγιση της Shakeshaft (1989), τα εμπόδια κατατάσσονται σε «εσωτερικά» και σε «εξωτερικά». Τα εσωτερικά εμπόδια είναι εκείνα τα οποία για να ξεπεραστούν χρειάζεται να αλλάξει το ίδιο το άτομο, δηλαδή αναφέρονται στην έλλειψη εμπιστοσύνης, στην έλλειψη ανταγωνιστικότητας και στη χαμηλή αυτοεκτίμηση. Επίσης ως εσωτερικά εμπόδια θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και οι οικογενειακές αντιρρήσεις, οι αυξημένες οικογενειακές υποχρεώσεις, η απουσία προτύπων αντίστοιχων ρόλων, η ανατροφή των παιδιών, καθώς και η έλλειψη υποστήριξης από τους συναδέλφους. Λέγοντας εξωτερικά εμπόδια εννοούμε τις διακρίσεις εις βάρος του φύλου στην πράξη και τις στάσεις που προκύπτουν. Οι Αγγελίδου και συνεργάτες αναφέρουν ότι τα εξωτερικά εμπόδια 24

26 αφορούν τις κοινωνικές και οργανωτικές δομές και για να ξεπεραστούν απαιτείται τόσο κοινωνική όσο και θεσμική αλλαγή (Αγγελίδου και συν., 2002: 79). Σε αυτό το σημείο αξίζει επίσης να αναφερθούμε στην άποψη της Shakeshaft: «Το μεγαλύτερο εμπόδιο για τις γυναίκες είναι η κουλτούρα η οποία έχει τα χαρακτηριστικά της ανδρικής κυριαρχίας και γι αυτό όλα αυτά που έχουν αναγνωριστεί ως ειδικά εμπόδια μπορούν να εντοπιστούν σε μια κοινωνία, η οποία στηρίζει και ενισχύει ένα ανδροκρατικό σύστημα». Έτσι παρατηρείται μια αναπαραγωγή της πατριαρχίας, έστω κι αν έχουμε διαφορετική μορφή και βαθμό. Η εργασία των γυναικών οδηγεί σε ένα διαχωρισμό ανάμεσα στον ιδιωτικό χώρο( οικιακή εργασία) και στο δημόσιο χώρο. Αυτό οδηγεί σε έμφυλες διακρίσεις στη διοίκηση, οι οποίες μπορούν να αποτυπωθούν βάσει των παρακάτω κατηγοριών: α) διοικητικό στερεότυπο (διοικητής = άνδρας) β) λειτουργία των δικτύων - ο ρόλος του μέντορα γ) το κυρίαρχο διοικητικό στιλ δ) οι γραφειοκρατικές δομές- πρότυπα ε) η επιλογή των διοικητικών στελεχών» (Shakeshaft, 1989: 39). Μία άλλη κατηγοριοποίηση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες κατά την επαγγελματική τους ανέλιξη προτείνεται από την Αθανασούλα-Ρέππα (2002), η οποία προτείνει τρεις τύπους εμποδίων: (α) προσωπικά ψυχολογικά, (β) κοινωνικοπολιτικά πολιτισμικά και (γ) θεσμικά οργανωτικά λειτουργικά. Η συγκεκριμένη κατηγοριοποίηση είναι αντίστοιχη με τους παράγοντες που χρησιμοποιήθηκαν στην αρχή της παρούσας ενότητας για την επεξήγηση της υποαντιπροσώπευσης των γυναικών στην εκπαίδευση. Παράλληλα, οι Hansot και Tyack (1981) παρουσιάζουν τρία μοντέλα ερμηνείας των εμποδίων (στο Τάκη, 2009: 55-56). Το πρώτο μοντέλο επικεντρώνεται στη γυναίκα ως άτομο το οποίο διακατέχεται από εσωτερικά εμπόδια. Τα εμπόδια προέρχονται από την κοινωνικοποίηση και τα στερεότυπα για τους ρόλους των δύο φύλων και είναι αυτά που καθοδηγούν τη συμπεριφορά της γυναίκας, αποτρέποντάς την να εξελιχθεί επαγγελματικά. Βάσει αυτού η ευθύνη εναπόκειται στο ίδιο το άτομο ως προς τη μη εξέλιξή του στην εκπαιδευτική διοίκηση. Παράλληλα, για να ξεπεραστούν τα συγκεκριμένα εμπόδια απαιτείται μία εκ νέου κοινωνικοποίηση με στόχο την ένταξή τους στον κόσμο των ανδρών. Το δεύτερο μοντέλο αναφέρεται στα εμπόδια που σχετίζονται με τη δομή και τη λειτουργία του οργανισμού μεταξύ των οποίων η ανδρική ηγεμονία και ο αυτοπεριορισμός των γυναικών σε θέσεις εργασίας χαμηλού κύρους. Το τρίτο μοντέλο ερμηνείας αναφέρεται στην ύπαρξη ανδρικής κυριαρχίας σε όλους τους τομείς της κοινωνικής εξέλιξης. Η ανδρική κυριαρχία αποτελεί εμπόδιο για τις γυναίκες ως προς την ανέλιξή τους σε ανώτερες διοικητικές θέσεις στον χώρο της εκπαίδευσης. 25

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας

Διαβάστε περισσότερα

Κ. Ζερβού 1, Α. Παρασκευάς 2

Κ. Ζερβού 1, Α. Παρασκευάς 2 Διερεύνηση των Απόψεων εν Ενεργεία Γυναικών Εκπαιδευτικών Σχετικά με το Ρόλο του Οικογενειακού Περιβάλλοντος για την Επιμόρφωσή τους στα Πλαίσια της Δια Βίου Μάθησης Κ. Ζερβού 1, Α. Παρασκευάς 2 1 Υπουργείο

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσματα Πρωτογενούς Έρευνας για τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα

Αποτελέσματα Πρωτογενούς Έρευνας για τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα Αποτελέσματα Πρωτογενούς Έρευνας για τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται τα αποτελέσματα δειγματοληπτικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε για 5η συνεχή χρονιά από τη Διεύθυνση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ. «Ενίσχυση των καινοτόμων παρεμβάσεων των Ολοήμερων Σχολείων σχολικού έτους 2013-2014»

ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ. «Ενίσχυση των καινοτόμων παρεμβάσεων των Ολοήμερων Σχολείων σχολικού έτους 2013-2014» ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ «Ενίσχυση των καινοτόμων παρεμβάσεων των Ολοήμερων Σχολείων σχολικού έτους 2013-2014» Οι Πράξεις «Υποστήριξη Ολοήμερων Σχολείων (Β)

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσµατα Πρωτογενούς Έρευνας για τη Γυναικεία Επιχειρηµατικότητα

Αποτελέσµατα Πρωτογενούς Έρευνας για τη Γυναικεία Επιχειρηµατικότητα Αποτελέσµατα Πρωτογενούς Έρευνας για τη Γυναικεία Επιχειρηµατικότητα Τα αποτελέσµατα δειγµατοληπτικής έρευνας που πραγµατοποιήθηκε για 6η συνεχή χρονιά από τη Διεύθυνση Οικονοµικών Μελετών της ICAP Group

Διαβάστε περισσότερα

Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν

Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν 41 Διαγώνισµα 91 Ισότητα των Φύλων Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν Το επάγγελµα της εκπαιδευτικού στην Ελλάδα αποτέλεσε το πρώτο µη χειρωνακτικό επάγγελµα που άνοιξε και θεωρήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Κατανομή ηγεσίας: Πραγματικότητα ή σύνθημα; Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης, ΕΔΕ, ΥΠΠ akythreotis@yahoo.com

Κατανομή ηγεσίας: Πραγματικότητα ή σύνθημα; Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης, ΕΔΕ, ΥΠΠ akythreotis@yahoo.com Κατανομή ηγεσίας: Πραγματικότητα ή σύνθημα; Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης, ΕΔΕ, ΥΠΠ akythreotis@yahoo.com 1 Δομή της παρουσίασης Κατανεμημένη ηγεσία: 1. Έννοια και σημασία 2. Έρευνες σε διάφορες χώρες 3. Δυσκολίες

Διαβάστε περισσότερα

Ενστάσεις για προγράμματα, οργάνωση, μεθοδολογία αλλά και τους επιμορφωτές

Ενστάσεις για προγράμματα, οργάνωση, μεθοδολογία αλλά και τους επιμορφωτές Ημερησία 12/10/2010 Ενστάσεις για προγράμματα, οργάνωση, μεθοδολογία αλλά και τους επιμορφωτές Της Χαράς Καλημέρη Βαθμό «κάτω από τη βάση» βάζει ο ένας στους τρεις εκπαιδευτικούς στα προγράμματα επιμόρφωσης.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΗΓΕΤΙΚΟΥ ΣΤΥΛ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΣΤΙΣ ΕΠΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΗΓΕΤΙΚΟΥ ΣΤΥΛ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΣΤΙΣ ΕΠΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΗΓΕΤΙΚΟΥ ΣΤΥΛ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΣΤΙΣ ΕΠΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Ανδρέας Κυθραιώτης- Πέτρος Πασιαρδής Τμήμα Επιστημών της Αγωγής Πανεπιστήμιο Κύπρου Συνέδριο Παιδαγωγικής

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Εκτενής Σύνοψη. Αθήνα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Εκτενής Σύνοψη. Αθήνα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Εκτενής Σύνοψη Αθήνα Απρίλιος 2008 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Στις επόμενες σελίδες γίνεται μια πρώτη προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη Λειτουργίας Οργάνωσης και Μηχανισμών Παρακίνησης Εργαζομένων στο Δημόσιο Τομέα

Μελέτη Λειτουργίας Οργάνωσης και Μηχανισμών Παρακίνησης Εργαζομένων στο Δημόσιο Τομέα Μελέτη Λειτουργίας Οργάνωσης και Μηχανισμών Παρακίνησης Εργαζομένων στο Δημόσιο Τομέα Ονοματεπώνυμο : ΠΕΤΡΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Σειρά: 12 Επιβλέπων Καθηγητής: ΑΝΤΩΝΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ Δεκέμβριος 2015 Σκοπός Η μέτρηση

Διαβάστε περισσότερα

1. Ταυτότητα έρευνας

1. Ταυτότητα έρευνας Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εμπόδια στην Επαγγελματική Εξέλιξη των Γυναικών Στελεχών Ραφαηλίδου Κ. Μυροφόρα PhD, Σύμβουλος Γραφείου Διασύνδεσης ΟΠΑ To Γραφείο Διασύνδεσης συγχρηματοδοτείται από την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΠΕΣ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΠΕΣ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΠΕΣ) Το Κέντρο Ερευνών Science-to-Marketing του Munster University (Γερμανία) πραγματοποίησε έρευνα με θέμα τη συνεργασία μεταξύ Πανεπιστημίων και επιχειρήσεων,

Διαβάστε περισσότερα

VII. ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ : ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΚΠ/ΚΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΦΥΛΟ

VII. ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ : ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΚΠ/ΚΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΦΥΛΟ VII. ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ : ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΚΠ/ΚΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΦΥΛΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: 1.0 Αριθµός µαθητών στα σχολεία Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης 2.0 Τριτοβάθµια Εκπαίδευση 83 Ισότητα

Διαβάστε περισσότερα

3 Τοποθετήσεις Διευθυντών/ντριών Διευθύνσεων και Προϊσταμένων Γραφείων για τα έτη 1982, 1983, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 1995, 1997,

3 Τοποθετήσεις Διευθυντών/ντριών Διευθύνσεων και Προϊσταμένων Γραφείων για τα έτη 1982, 1983, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 1995, 1997, Τοποθετήσεις Διευθυντών/ντριών Διευθύνσεων και Προϊσταμένων Γραφείων για τα έτη 98, 98, 986, 987, 988, 989, 99, 99, 99, 995, 997, 998, 999,,, και. Καναβέλη Ελιάνα Παλιεράκη Πόπη 8--6 . Εισαγωγή..... Αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

2000-2006 ( 2) 4, 4.1, 4.1.1, 4.1.1.

2000-2006 ( 2) 4, 4.1, 4.1.1, 4.1.1. 2000-2006 ( 2) 4, 4.1, 4.1.1, 4.1.1. : - :. : : ( /,, ) :...., -, -.,,... 1.,, 2,,,....,,,...,, 2008 1. 2. - : On Demand 1. 9 2. 9 2.1 9 2.2 11 2.3 14 3. 16 3.1 16 3.1.1 16 3.1.1. 16 3.1.1. 25 3.1.2 26

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διδάσκουσα: Μαρία Δασκολιά Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Φ.Π.Ψ. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Η επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών MA in Education (Education Sciences) ΑΣΠΑΙΤΕ-Roehampton ΠΜΣ MA in Education (Education Sciences) Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Εκπαίδευση (Επιστήμες της Αγωγής),

Διαβάστε περισσότερα

Γυναίκες σε θέσεις ευθύνης στην εκπαίδευση

Γυναίκες σε θέσεις ευθύνης στην εκπαίδευση Μάιος 2018 16 ο Ενημερωτικό Σημείωμα Γυναίκες σε θέσεις ευθύνης στην εκπαίδευση Σε προηγούμενο Ενημερωτικό Σημείωμα του Παρατηρητηρίου (12 ο Ενημερωτικό Σημείωμα, Νοέμβριος 2017) αναφερθήκαμε στην ανάληψη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Παρουσίαση Αποτελεσμάτων Έρευνας ΚΟΕΔ Μαρία Γεωργίου, Μαρία Ηλιοφώτου-Μένον, Όλγα Παπαγιάννη, Πέτρος Πασιαρδής, Γιάννης Σαββίδης, Ανδρέας

Διαβάστε περισσότερα

Υποομάδα Στόχου 4. Κεντεποζίδου Νατάσσα- Τσακιρούδη Τριάδα- Τσάμτσας Γιώργος- Τσαπατσάρη Ευαγγελία

Υποομάδα Στόχου 4. Κεντεποζίδου Νατάσσα- Τσακιρούδη Τριάδα- Τσάμτσας Γιώργος- Τσαπατσάρη Ευαγγελία Διασφαλίζουμε την ελεύθερη, ισότιμη και ποιοτική εκπαίδευση προάγοντας τις ευκαιρίες για δια βίου μάθηση Υποομάδα Στόχου 4 Κεντεποζίδου Νατάσσα- Τσακιρούδη Τριάδα- Τσάμτσας Γιώργος- Τσαπατσάρη Ευαγγελία

Διαβάστε περισσότερα

Ηγεσία. 12 ο Κεφάλαιο

Ηγεσία. 12 ο Κεφάλαιο Ηγεσία 12 ο Κεφάλαιο Μαθησιακοί στόχοι (1) Μετά τη μελέτη του κεφαλαίου, θα είστε σε θέση να: 1. Κατανοήσετε τι σημαίνει να είσαι ηγέτης. 2. Συνοψίσετε τι θέλουν οι άνθρωποι και τι χρειάζονται οι επιχειρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων

Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων. Ταυτότητα της Έρευνας Το Πρόγραμμα της Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων και Νεοεισερχομένων Εκπαιδευτικών προσφέρεται κάθε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΠΕΔΙΟΥ (ΠΑΚΕΠΕ) ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΠΕΔΙΟΥ (ΠΑΚΕΠΕ) ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΠΕΔΙΟΥ (ΠΑΚΕΠΕ) ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Παγκύπριας έρευνας αναφορικά με τη θέση, το βαθμό συμμετοχής, τις ευκαιρίες ανέλιξης, την ισομισθία των γυναικών και τις συναφείς

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

Μαίρη Κουτσελίνη Τµήµα Επιστηµών τη Αγωγή ιευθύντρια τη Έδρα ΟΥΝEΣΚO Για την Ισότητα και Ενδυνάµωση των Φύλων

Μαίρη Κουτσελίνη Τµήµα Επιστηµών τη Αγωγή ιευθύντρια τη Έδρα ΟΥΝEΣΚO Για την Ισότητα και Ενδυνάµωση των Φύλων Μαίρη Κουτσελίνη Τµήµα Επιστηµών τη Αγωγή ιευθύντρια τη Έδρα ΟΥΝEΣΚO Για την Ισότητα και Ενδυνάµωση των Φύλων «Η Εκπαίδευση είναι ένα από τα πιο σηµαντικά µέσα για Ενδυνάµωση των γυναικών µε τη Γνώση,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΕΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ

ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΕΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ 3330 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ Οι πτυχιούχοι του Τμήματος κατέχουν τις απαραίτητες επιστημονικές γνώσεις και δεξιότητες στην εφαρμογή μεθόδων που τους δίνουν τη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Εκπαιδευτικό υλικό και σχολικό εγχειρίδιο Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ:EDG 613 Διδάσκων Κουτούζης Μανώλης 2012-2013 ΛΕΜΟΝΙΑ ΜΠΟΥΤΣΚΟΥ F 20122594

ΜΑΘΗΜΑ:EDG 613 Διδάσκων Κουτούζης Μανώλης 2012-2013 ΛΕΜΟΝΙΑ ΜΠΟΥΤΣΚΟΥ F 20122594 ΜΑΘΗΜΑ:EDG 613 Διδάσκων Κουτούζης Μανώλης 2012-2013 ΛΕΜΟΝΙΑ ΜΠΟΥΤΣΚΟΥ F 20122594 ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΕΝΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ. ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα: Το παράδειγμα των Φιλοσοφικών Σχολών

Ιστορία της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα: Το παράδειγμα των Φιλοσοφικών Σχολών ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ιστορία της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα: Το παράδειγμα των Φιλοσοφικών Σχολών Ενότητα: Φοιτητές και φοιτήτριες Βασίλειος Φούκας

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος του Γιώργου Τσιάκαλου 25. ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγή 29

Πρόλογος του Γιώργου Τσιάκαλου 25. ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγή 29 Περιεχόµενα Πρόλογος του Γιώργου Τσιάκαλου 25 ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγή 29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κοινωνικός αποκλεισµός και εκπαίδευση Θεωρητικές προσεγγίσεις 30 1.1 Κοινωνικός αποκλεισµός 30 1.1.1 Η εκπαίδευση ως παράγοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Π.Ι.Ε.)

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσματα Πρωτογενούς Έρευνας για τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα

Αποτελέσματα Πρωτογενούς Έρευνας για τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα Αποτελέσματα Πρωτογενούς Έρευνας για τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα Τα αποτελέσματα δειγματοληπτικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε για 7η συνεχή χρονιά από τη Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της για τη «Γυναικεία

Διαβάστε περισσότερα

Σαφής διάκριση της διαμορφωτικής από τη συγκριτική / τελική αξιολόγηση

Σαφής διάκριση της διαμορφωτικής από τη συγκριτική / τελική αξιολόγηση I Διευθυντική Περίληψη Τo Προτεινόμενο Σύστημα Αξιολόγησης (ΠΣΑ) στηρίζεται σε ένα σύνολο αρχών οι οποίες διαμορφώνουν το θεωρητικό πλαίσιο της ανάπτυξης και της λειτουργίας του. Οι βασικές του αρχές έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Διεπιστημονικό Συνέδριο Παιδί και Πληροφορία: Αναζητήσεις και Προσεγγίσεις Ιστορίας, Δικαίου - Δεοντολογίας, Πολιτισμού

Διεπιστημονικό Συνέδριο Παιδί και Πληροφορία: Αναζητήσεις και Προσεγγίσεις Ιστορίας, Δικαίου - Δεοντολογίας, Πολιτισμού Διεπιστημονικό Συνέδριο Παιδί και Πληροφορία: Αναζητήσεις και Προσεγγίσεις Ιστορίας, Δικαίου - Δεοντολογίας, Πολιτισμού Θέμα Ο έμφυλος καταμερισμός στην διδασκαλία των κοριτσιών στην Ελλάδα Κάλφα Μαρία

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 9: Η συνεργατική διδασκαλία & μάθηση

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 9: Η συνεργατική διδασκαλία & μάθηση Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 9: Η συνεργατική διδασκαλία & μάθηση Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 3ο (σελ. 67-79) 2 Talcott

Διαβάστε περισσότερα

Ο πολλαπλός ρόλος του Διευθυντή στο νέο σχολείο 1. Εισαγωγή 2. Τα καθήκοντα του Διευθυντή της σχολικής μονάδας.

Ο πολλαπλός ρόλος του Διευθυντή στο νέο σχολείο 1. Εισαγωγή 2. Τα καθήκοντα του Διευθυντή της σχολικής μονάδας. Ο πολλαπλός ρόλος του Διευθυντή στο νέο σχολείο 1. Εισαγωγή 2. Τα καθήκοντα του Διευθυντή της σχολικής μονάδας. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων 1 Εισαγωγή Στη σημερινή παρουσίαση εξετάζεται και αναλύεται μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Πανεπιστήμιο Αιγαίου ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΑΠΟΦΟΙΤΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Τμήμα Τίτλος Απόφοιτου: Αντικείμενο του τμήματος: Κατευθύνσεις (εφόσον υπάρχουν) Διάρκεια Σπουδών: Προφίλ υποψήφιου μαθητή Κοινωνιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

www.themegallery.com LOGO

www.themegallery.com LOGO www.themegallery.com LOGO 1 Δομή της παρουσίασης 1 Σκοπός και στόχοι των νέων ΠΣ 2 Επιλογή των περιεχομένων & Κατανομή της ύλης 3 Ο ρόλος μαθητή - εκπαιδευτικού 4 Η ΚΠΑ στο Δημοτικό & το Γυμνάσιο 5 Η Οικιακή

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Επιστήμες Επικοινωνίας Τμήμα Δημοσιογραφίας & Μ.Μ.Ε. 1 2 Ιδρυματικά Υπεύθυνη Γραφείου Διασύνδεσης Α.Π.Θ.: Νόρμα Βαβάτση - Χριστάκη,

Διαβάστε περισσότερα

«4.1.1. Δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των αποφοίτων

«4.1.1. Δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των αποφοίτων Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (ΠΤΠΕ) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Η φοιτήτρια Δάφνη Καλογεράκη εκπόνησε κατά το ακαδ. έτος 2010-2011 την πτυχιακή εργασία:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 37 1.1. Λειτουργικός ορισµός των εννοιών 38 1.1.1. Λειτουργικός ορισµός της έννοιας παλιννοστούντες 38 1.1.2.

Διαβάστε περισσότερα

Έννοια, ρόλος και επιμέρους κατηγοριοποιήσεις των στελεχών του Τραπεζικού κλάδου

Έννοια, ρόλος και επιμέρους κατηγοριοποιήσεις των στελεχών του Τραπεζικού κλάδου Κεφάλαιο 2 Έννοια, ρόλος και επιμέρους κατηγοριοποιήσεις των στελεχών του Τραπεζικού κλάδου Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Προκειμένου να προσδιορίσουμε τον πληθυσμό, τον οποίο θα κάλυπτε η συγκεκριμένη έρευνα,

Διαβάστε περισσότερα

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά»

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» «Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» Θεοδώρα Πάσχου α.μ 12181 Τμήμα Λογοθεραπείας-Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Εισαγωγικές επισημάνσεις 1) η εκδήλωση διαταραχών στην κατάκτηση μαθησιακών δεξιοτήτων προκαλεί

Διαβάστε περισσότερα

Προσανατολισμός των Millennials απέναντι στην καριέρα σε περίοδο οικονομικής κρίσης

Προσανατολισμός των Millennials απέναντι στην καριέρα σε περίοδο οικονομικής κρίσης Προσανατολισμός των Millennials απέναντι στην καριέρα σε περίοδο οικονομικής κρίσης Ονοματεπώνυμο: Πανοπούλου Ελένη Σειρά: 13 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Κυριακίδου Ολίβια Δεκέμβριος, 2016 Στόχοι Εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

Στερεότυπα φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των νέων γυναικών

Στερεότυπα φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των νέων γυναικών Στερεότυπα φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των νέων γυναικών Τ Ο Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Ι Ο Π Ρ Ο ς Ω Π Ο Τ Η ς Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α ς ς Τ Ο Ν. Κ Ι Λ Κ Ι ς Τ Ε Τ Α Ρ Τ Η 8 Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ 2 0 1

Διαβάστε περισσότερα

Μισθολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών στην Ελλάδα Ανισότητες: από την καταγραφή στην ανατροπή

Μισθολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών στην Ελλάδα Ανισότητες: από την καταγραφή στην ανατροπή Μισθολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών στην Ελλάδα Ανισότητες: από την καταγραφή στην ανατροπή Η μελέτη της Ευαγγελίας Παπαπέτρου για την απασχόληση - ανεργία και τις μισθολογικές διαφορές ανδρών

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Dr. Anthony Montgomery Επίκουρος Καθηγητής Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής antmont@uom.gr Ποιός είναι ο σκοπός του μαθήματος μας? Στο τέλος του σημερινού μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

2. Υποψήφιοι/ες για τη Διεύθυνση και τα Γραφεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για τα έτη 1986, 1988, 1990, 1997, 1998 και 2002.

2. Υποψήφιοι/ες για τη Διεύθυνση και τα Γραφεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για τα έτη 1986, 1988, 1990, 1997, 1998 και 2002. 2. Υποψήφιοι/ες για τη Διεύθυνση και τα Γραφεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για τα έτη 986, 988, 99, 997, 998 και 22. Παλιεράκη Καλλιόπη Περιεχόμενα 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...3 2.. Αντικείμενο και σκοπός της έρευνας...3

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ) Να σημειώσετε με Σ (σωστό) ή Λ (λάθος) στο τέλος των προτάσεων: 1. Η ύπαρξη των παραγόντων «υγιεινής» ή «διατήρησης» (κατά τον Herzberg) δημιουργεί ευχαρίστηση

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (Π.Τ.Δ.Ε.) του Α.Π.Θ. sep4u.gr

ΟΙ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (Π.Τ.Δ.Ε.) του Α.Π.Θ. sep4u.gr ΟΙ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (Π.Τ.Δ.Ε.) του Α.Π.Θ. Π.Τ.Δ.Ε. Ιστορική Αναδρομή Π.Τ.Δ.Ε. Μερικά ιστορικά στοιχεία Μέχρι το Ακαδημαϊκό έτος 1986-87 λειτουργούσαν μόνο οι Παιδαγωγικές

Διαβάστε περισσότερα

Ηγεσία. Ενότητα 1: Εισαγωγικές έννοιες. Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

Ηγεσία. Ενότητα 1: Εισαγωγικές έννοιες. Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Ηγεσία Ενότητα 1: Εισαγωγικές έννοιες Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Παιδαγωγική Σχολή Τμήμα: Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης 1 Ιδρυματικά Υπεύθυνη Γραφείου Διασύνδεσης Α.Π.Θ.: Νόρμα Βαβάτση Χριστάκη, καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑ TΑΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΡΡΟΗΣ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑ TΑΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΡΡΟΗΣ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Δημοσιεύτηκε από το Παρατηρητήριο για τα θέματα καταγραφής και αντιμετώπισης της Μαθητικής Διαρροής του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) η επιτελική σύνοψη της μελέτης για τη μαθητική

Διαβάστε περισσότερα

Οι Διαστάσεις του Λειτουργικού Αναλφαβητισμού στην Κύπρο [Σχολική χρονιά ]

Οι Διαστάσεις του Λειτουργικού Αναλφαβητισμού στην Κύπρο [Σχολική χρονιά ] Οι Διαστάσεις του Λειτουργικού Αναλφαβητισμού στην Κύπρο [Σχολική χρονιά 2010-2011] 1. Ταυτότητα της Έρευνας Η έρευνα «Οι Διαστάσεις του Λειτουργικού Αναλφαβητισμού στην Κύπρο» διεξήχθη από το ΚΕΕΑ για

Διαβάστε περισσότερα

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών 4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών Στο προηγούμενο κεφάλαιο (4.1) παρουσιάστηκαν τα βασικά αποτελέσματα της έρευνάς μας σχετικά με την άποψη, στάση και αντίληψη των μαθητών γύρω από θέματα

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Δ Ι Π Λ Ω Μ Α Τ Ι Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α

Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Δ Ι Π Λ Ω Μ Α Τ Ι Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ & ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Δ Ι Π Λ Ω Μ Α Τ

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Μαρία Δημοπούλου Υπεύθυνη Π.Ε Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών Συντονίστρια Τοπικού Δικτύου «Αειφόρα σχολεία Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών» ΤΟΠΙΚΟΥΔΙΚΤΥΟ ςχολειων AEΙΦΟΡΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

Γενικέςοδηγίεςεφαρμογήςτων υποστηρικτικώνμαθημάτων

Γενικέςοδηγίεςεφαρμογήςτων υποστηρικτικώνμαθημάτων Γενικέςοδηγίεςεφαρμογήςτων υποστηρικτικώνμαθημάτων ΒΙΟΛΕΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Προϊστάμενος τμήματος Β Διεύθυνσης Σπουδών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 1 Ηµερίδα για τα υποστηρικτικά µαθήµατα του µεταβατικού προγράµµατος

Διαβάστε περισσότερα

Δημογραφία. Ενότητα 11.1: Παράδειγμα - Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και ανισότητες του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση

Δημογραφία. Ενότητα 11.1: Παράδειγμα - Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και ανισότητες του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Δημογραφία Ενότητα 11.1: Παράδειγμα - Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και ανισότητες του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση Μιχάλης Αγοραστάκης Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας &

Διαβάστε περισσότερα

μεγάλο ποσοστό των οποίων εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης, με περιορισμένης διάρκειας συμβόλαια και σε επαγγέλματα χαμηλής εξειδίκευσης.

μεγάλο ποσοστό των οποίων εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης, με περιορισμένης διάρκειας συμβόλαια και σε επαγγέλματα χαμηλής εξειδίκευσης. Χαιρετισμός της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, κας Σωτηρούλας Χαραλάμπους, στο Συνέδριο της Κυπριακής Προεδρίας με θέμα «Εξαλείφοντας το Χάσμα Αμοιβών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών: Καλές Πρακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού στο σχολείο: η περίπτωση των ΝΑΠ

Συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού στο σχολείο: η περίπτωση των ΝΑΠ Συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού στο σχολείο: η περίπτωση των ΝΑΠ Δρ Αθ. Μιχαηλίδου Ευριπίδου Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Συνέδριο Διευθυντών Δημοτικής Εκπαίδευσης 15 Μαΐου 2012 ΔΟΜΗ

Διαβάστε περισσότερα

9o Εκπαιδευτικό Συνέδριο της ΟΛΜΕ. Εκπαιδευτικά και εργασιακά προβλήματα των εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

9o Εκπαιδευτικό Συνέδριο της ΟΛΜΕ. Εκπαιδευτικά και εργασιακά προβλήματα των εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 9o Εκπαιδευτικό Συνέδριο της ΟΛΜΕ Εκπαιδευτικά και εργασιακά προβλήματα των εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δώσε το δικό σου «παρών» στο συλλογικό προβληματισμό Ενημερώσου από την ιστοσελίδα της

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Νομικών Θεμάτων και η Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Επιτροπή Νομικών Θεμάτων και η Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων και η Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων 3.6.2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 7: «Ενίσχυση της δια βίου εκπαίδευσης ενηλίκων στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης»

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 7: «Ενίσχυση της δια βίου εκπαίδευσης ενηλίκων στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης» ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 7: «Ενίσχυση της δια βίου εκπαίδευσης ενηλίκων στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης» Στρατηγική Η διεύρυνση της συμμετοχής του ανθρώπινου δυναμικού σε δράσεις δια βίου εκπαίδευσης για την

Διαβάστε περισσότερα

Γενικοί Δείκτες για την Αξιολόγηση στη Συνεκπαίδευση

Γενικοί Δείκτες για την Αξιολόγηση στη Συνεκπαίδευση Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ EL Γενικοί Δείκτες για την Αξιολόγηση στη Συνεκπαίδευση Εισαγωγή Η αξιολόγηση στη συνεκπαίδευση αποτελεί μια προσέγγιση της αξιολόγησης στο πλαίσιο της γενικής

Διαβάστε περισσότερα

- 1 - Κ.Δ.Π.../2006 Αριθμός. Οι περί Εκπαιδευτικών Λειτουργών ( Προγράμματα Κατάρτισης Υποψηφίων για Προαγωγή) Κανονισμοί του 2006.

- 1 - Κ.Δ.Π.../2006 Αριθμός. Οι περί Εκπαιδευτικών Λειτουργών ( Προγράμματα Κατάρτισης Υποψηφίων για Προαγωγή) Κανονισμοί του 2006. - 1 - Κ.Δ.Π.../2006 Αριθμός Οι περί Εκπαιδευτικών Λειτουργών ( Προγράμματα Κατάρτισης Υποψηφίων για Προαγωγή) Κανονισμοί του 2006 O ΠΕPΙ ΤHΣ ΔHΜOΣΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚHΣ ΥΠHPΕΣΙΑΣ ΝOΜOΣ ΤOΥ 1969 (10 ΤOΥ 1969)

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστημιακή - Επιχειρηματική Συνεργασία

Πανεπιστημιακή - Επιχειρηματική Συνεργασία Πανεπιστημιακή - Επιχειρηματική Συνεργασία Π Ε Σ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ Συνδιοργάνωση Ημερίδας Φοιτητές «σαΐνια» παράγουν καινοτομία διαγωνισμός καινοτομίας Μαρινόπουλου Πανόραμα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΕ.ΜΕ.ΤΕ ΤΗΣ Ο.Λ.Μ.Ε

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΕ.ΜΕ.ΤΕ ΤΗΣ Ο.Λ.Μ.Ε Αθήνα, 6.12.2018 ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΕ.ΜΕ.ΤΕ ΤΗΣ Ο.Λ.Μ.Ε ΣΤΗΝ ΥΠΟΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΜΟΝΙΜΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ, ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

Αρ. Πρωτ. 461 Αθήνα 26/01/2018 Προς Τον Υπουργό Παιδείας κ. Κωνσταντίνο Γαβρόγλου Tη Σύνοδο Προέδρων και Κοσμητόρων Των Παιδαγωγικών Τμημάτων

Αρ. Πρωτ. 461 Αθήνα 26/01/2018 Προς Τον Υπουργό Παιδείας κ. Κωνσταντίνο Γαβρόγλου Tη Σύνοδο Προέδρων και Κοσμητόρων Των Παιδαγωγικών Τμημάτων Αρ. Πρωτ. 461 Αθήνα 26/01/2018 Προς Τον Υπουργό Παιδείας κ. Κωνσταντίνο Γαβρόγλου Tη Σύνοδο Προέδρων και Κοσμητόρων Των Παιδαγωγικών Τμημάτων Θέμα: Για το τοπίο που διαμορφώνεται στον τομέα της Προσχολικής

Διαβάστε περισσότερα

MSc in Management Γκαλέτση Παναγιώτα Εισηγήτριες: Dr Kατσαλιάκη Κορίνα, Dr Κυργίδου Λήδα

MSc in Management Γκαλέτση Παναγιώτα Εισηγήτριες: Dr Kατσαλιάκη Κορίνα, Dr Κυργίδου Λήδα MSc in Management Γκαλέτση Παναγιώτα Εισηγήτριες: Dr Kατσαλιάκη Κορίνα, Dr Κυργίδου Λήδα Μη εκτελεστικά μέλη Εισηγμένες εταιρείες 40% μέχρι 2020 ή 2018 για τις δημοσίου συμφέροντος εταιρείες Εργαζόμενοι:

Διαβάστε περισσότερα

Διευθύντρια Σειράς: Χρυσή Βιτσιλάκη. Αθήνα: Ατραπός.

Διευθύντρια Σειράς: Χρυσή Βιτσιλάκη. Αθήνα: Ατραπός. Mονογραφίες υπό έκδοση 2007-10 1. Ευθυμίου, Η., Βιτσιλάκη, Χ. (2007). Φύλο και Νέες Τεχνολογίες: Εμπειρικές Προσεγγίσεις. Επιστημονική Σειρά Σπουδών Φύλου, Διευθύντρια Σειράς: Χρυσή Βιτσιλάκη. Αθήνα: Ατραπός.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2013-2014 Αγαπητοί συνάδελφοι, Στα πλαίσια της προσπάθειας που καταβάλλει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

Κατανομή Ειδικοτήτων ανά Επιβλέποντα Φορέα (Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης)

Κατανομή Ειδικοτήτων ανά Επιβλέποντα Φορέα (Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης) Κατανομή Ειδικοτήτων ανά Επιβλέποντα Φορέα (Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης) ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΦΟΡΕΑΣ 51 ΠΕ ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ 48 ΠΕ/ΤΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΙ 58 ΔΕ ΕΙΔΙΚΟ ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ- ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ- ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ- ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΖΩΗΣ Το Πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ:

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ 2017 Υπεύθυνος Πράξης Σπυρίδων Δουκάκης Συντονίστρια Δράσης Μαρία Νίκα 1η Έκδοση Επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

Β. Πρόγραμμα Βοηθών Διευθυντών Σχολείων Μέσης Γενικής και Μέσης

Β. Πρόγραμμα Βοηθών Διευθυντών Σχολείων Μέσης Γενικής και Μέσης ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Διευθυντικών Στελεχών στην Εκπαίδευση Το Έργο δύναται να συγχρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) κατά 85% και από εθνικούς πόρους

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας των ετών 2005 & 2006 Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Πολιτική Επιστήμη 1 Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτύσσοντας δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ενσυναίσθησης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων

Αναπτύσσοντας δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ενσυναίσθησης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων Αναπτύσσοντας δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ενσυναίσθησης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-17 ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΔΡΑΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Π. Κωνσταντινίδου,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας των ετών 2005 & 2006 Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Ιατρική 1 Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας των

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΗΓΕΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ. Developing Leadership Skills

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΗΓΕΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ. Developing Leadership Skills ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΗΓΕΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ Developing Leadership Skills Στόχος του Προγράμματος Το πρόγραμμα για την Ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων είναι μα πλήρης, αυτόνομη και ολοκληρωμένη εκπαιδευτική ενότητα με στόχο

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση της ΕΕ για την εκπαίδευση: ικανοποιητική πρόοδος, χρειάζονται όµως περισσότερες προσπάθειες για να επιτευχθούν οι στόχοι

Έκθεση της ΕΕ για την εκπαίδευση: ικανοποιητική πρόοδος, χρειάζονται όµως περισσότερες προσπάθειες για να επιτευχθούν οι στόχοι IP/11/488 Βρυξέλλες, 19 Απριλίου 2011 Έκθεση της ΕΕ για την εκπαίδευση: ικανοποιητική πρόοδος, χρειάζονται όµως περισσότερες προσπάθειες για να επιτευχθούν οι στόχοι Βρυξέλλες, 19 Απριλίου Την τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας των ετών 2005 & 2006 Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Φιλολογία Τμήμα Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής 1 Μελέτη απορρόφησης

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα Θεσσαλονίκης

Παράρτημα Θεσσαλονίκης Με την αριθμ. 18/02-06-2015 πράξη της Δ.Ε. της Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. τροποποιείται η προκήρυξη του Π.Μ.Σ. του Παιδαγωγικού Τμήματος με τίτλο «Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης» αναφορικά με τις κατηγορίες υποψηφίων.

Διαβάστε περισσότερα

Συμπεράσματα ημερίδας του Κυπριακού Ομίλου Εκπαιδευτικής Διοίκησης με θέμα «Η προετοιμασία των Διευθυντών Σχολείων και ο ρόλος τους σήμερα»

Συμπεράσματα ημερίδας του Κυπριακού Ομίλου Εκπαιδευτικής Διοίκησης με θέμα «Η προετοιμασία των Διευθυντών Σχολείων και ο ρόλος τους σήμερα» Συμπεράσματα ημερίδας του Κυπριακού Ομίλου Εκπαιδευτικής Διοίκησης με θέμα «Η προετοιμασία των Διευθυντών Σχολείων και ο ρόλος τους σήμερα» Αίθουσα Τελετών Πανεπιστημίου Κύπρου Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2005,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Μηχανολόγοι Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών 1 2 Ιδρυματικά Υπεύθυνη Γραφείου Διασύνδεσης Α.Π.Θ.: Νόρμα Βαβάτση Χριστάκη, καθηγήτρια Ιατρικής

Διαβάστε περισσότερα

Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΙΣOΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ Ισότητα των δύο φύλων ονομάζουμε την εξάλειψη κάθε είδους διάκρισης ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα, ώστε νομικά και ουσιαστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) «Εκπαιδευτική Ηγεσία και Διοίκηση»

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) «Εκπαιδευτική Ηγεσία και Διοίκηση» ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) «Εκπαιδευτική Ηγεσία και Διοίκηση» Τρίπολη, 2019 Μέθοδος υλοποίησης και διαδικασίες παρακολούθησης (αναφέρεται μια από τις

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1 ΤΡΙΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΚΤΥΟΥ «ΕΛΕΝΗ ΣΚΟΥΡΑ» για την «Ενίσχυση της Συμμετοχής των Γυναικών που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικά ομάδες» στις Θέματα Συνάντησης Ολοκλήρωση προτάσεων για την

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας των ετών 2005 & 2006 Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Φιλολογία-Φιλοσοφία 1 Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Διεθνείς τάσεις στη θεωρία, την έρευνα και την πρακτική σήμερα - Μελλοντικές προοπτικές. Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Διεθνείς τάσεις στη θεωρία, την έρευνα και την πρακτική σήμερα - Μελλοντικές προοπτικές. Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Διεθνείς τάσεις στη θεωρία, την έρευνα και την πρακτική σήμερα - Μελλοντικές προοπτικές Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης 1 Βασικά σημεία παρουσίασης Αλλαγές στα εκπαιδευτικά συστήματα χωρών

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική ομάδα

Ερευνητική ομάδα Δρ Αλεξάνδρα Πετρίδου Δρ Μαρία Νικολαΐδου Δρ Χρίστος Γιασεμής 2011-2012 Ερευνητική ομάδα 2011-2012 Εποπτεία: Δρ Λεωνίδας Κυριακίδης - Αναπληρωτής Καθηγητής Π. Κύπρου Δρ Γιασεμίνα Καραγιώργη Προϊστάμενη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΕΞΟΔΟΙ ΤΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΕΞΟΔΟΙ ΤΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Φλώρινα, Ιούνιος 2012 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΕΞΟΔΟΙ ΤΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ Κ. ΣΑΡΡΗ ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΒΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΡΑΣΕΩΝ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗΣ ΓΔ Στο πλαίσιο

Διαβάστε περισσότερα