ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΝΕΡΟΥ στην αρχαιότητα

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΝΕΡΟΥ στην αρχαιότητα"

Τῑτάν Κορομηλάς
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΝΕΡΟΥ στην αρχαιότητα ΔΠΜΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΜΑΘΗΜΑ : ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΙΟΣ - Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π., Υπ. Διδάκτωρ

2 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Περιοχές εφαρμογής στον αρχαίο ελληνικό κόσμο ΥΔΡΕΥΣΗ (ενδεικτικά παραδείγματα) α) Συλλογή και διαχείριση ομβρίων υδάτων Με υπόγειες κωδωνόσχημες δεξαμενές-ομβροδέκτες (Πειραιάς, Αθήνα, κ.α.) Με ανοικτές και υπόγειες δεξαμενές-ομβροδέκτες (σουβάλες) της Αίγινας β) Αξιοποίηση πηγών και υπογείων υδάτων (υδρομάστευση) Επιφανειακά και υπόγεια υδραγωγεία & έργα οριζόντιας υδρομάστευσης (μεταφορά: 6ος αι. π.χ., υδρομάστευση: 4ος, με βελτιώσεις τη ρωμαϊκή εποχή) ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ (λίμνη Kωπαΐδα) Κατά το δεύτερο μισό της 2ης π.χ. χιλιετίας, οι Μινύες πραγματοποίησαν αποστραγγιστικά έργα προκειμένου να περιορίσουν και να σταθεροποιήσουν την έκταση της λίμνης Κωπαΐδας. Σημαντικά ίχνη τους διατηρούνται μέχρι σήμερα.

4 Οι νόμοι για το νερό στα αρχαιότερα χρόνια. Για αγροτική χρήση (άρδευση) στη Μέση Ανατολή Οι πρώτοι γνωστοί κανονισμοί που αφορούσαν στη διαχείριση του νερού χρονολογούνται στην εποχή του Βαβυλωνίου βασιλιά Hammurabi ( π.χ.), και βασίζονται σε προηγούμενους Σουμέριους νόμους. Θεωρώντας τη σημασία συνεργασίας των αγροτών κρίσιμη στη διαχείριση της άρδευσης, για να εξασφαλίσει μια δίκαιη διανομή του ύδατος, ο κώδικας εισήγαγε τρεις κύριες έννοιες σχετικές με τη διαχείριση του νερού άρδευσης: Αναλογική διανομή κατά την οποία ο αγρότης λαμβάνει το νερό αναλογικά προς το ποσό εδάφους όπου εργάζεται Καθορισμός της ευθύνης ενός μεμονωμένου αγρότη προς ολόκληρη την κοινότητα, με την προστασία των τμημάτων των δημόσιων καναλιών που βρίσκονται στην ιδιοκτησία του, δεχόμενος τους κοινοτικούς κανόνες αλλά και την ευθύνη για τυχόν ζημίες που προκαλούνται στους γείτονες εξ αιτίας αμέλειας ή κακοβουλίας και Διανομή ύδατος και αστυνόμευση των συστημάτων άρδευσης ως συλλογική ευθύνη των δικαιούχων αγροτών.

5 Οι νόμοι για το νερό κατά τα αρχαία χρόνια. Αστική χρήση-ύδρευση (αρχαϊκή & κλασική Αθήνα) Στη Νομοθεσία του Σόλωνα (593 π.χ.), ο των κρηνών επιμελητής φρόντιζε για την αυστηρή τήρηση των νόμων Πρόβλεψη βάθους εκσκαφής και απόστασης που έπρεπε να έχουν τα πηγάδια μεταξύ τους Μέτρα για την εξασφάλιση και την αποφυγή μολύνσεων Δυνατότητα απόληψης νερού από γειτονικά πηγάδια για οικίες χωρίς πηγάδι Νομοθεσία του Πλάτωνα: έχει ως πρότυπο τα δίκτυα για την αποχέτευση και περισυλλογή των νερών στην περιοχή της Αρχαίας Αγοράς. Η παρατεταμένη ξηρασία της Αττικής που άρχισε από τα μέσα του 4ου αιώνα π.χ. οδήγησε στη δημιουργία υπόγειων δεξαμενών που επικοινωνούσαν μεταξύ τους με σήραγγα. Οι δεξαμενές παρείχαν νερό για πλύσιμο αλλά και το πόσιμο, που η άντλησή του γινόταν από ξεχωριστό πηγάδι. Τέτοια υπόγεια συστήματα έχουν εντοπιστεί στην Αθήνα, αλλά και πολύ περισσότερα στον Πειραιά, που διέθετε εκατοντάδες δεξαμενές.

Αθήνα αποδεικνύοντας την σημαντική τεχνογνωσία σε υδραυλικά έργα των Αθηναίων ήδη

6 Συστήματα συλλογής & διαχείρισης νερού στην Αθήνα Πολύπλοκα και πολυδαίδαλα υδρευτικά συστήματα δεξαμενών, φρεάτων, σηράγγων, κρηνών, έχουν ανασκαφεί στην Αθήνα αποδεικνύοντας την σημαντική τεχνογνωσία σε υδραυλικά έργα των Αθηναίων ήδη από τον 6ο π.χ. αιώνα. (E. Chiotis and L. Chioti, Water Supply of Athens in the Antiquity)

8 Ο Μιλήσιος πολεοδόμος Ιππόδαμος, τελειοποίησε κατά τον 5ο αι. π.x. το ομώνυμο ρυμοτομικό σύστημα, που περιλάμβανε δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης.

9 Επιφανειακοί και Υπόγειοι αγωγοί μεταφοράς ΥΠΟΓΕΙΑ ΣΗΡΑΓΓΑ (με ή χωρίς φρέατα) ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟΣ ΥΔΡΑΓΩΓΟΣ Ευπαλίνειο όρυγμα, Σάμος (6 ος αι. π.χ.) Υδραγωγείο Ελευσίνας (ρωμαϊκό) Σήραγγα Κεφαλαρίου, Κωπαΐδα (4 ος [?] αι. π.χ.) Μήκος: 21 km

Υπόγεια έργα οριζόντιας υδρομάστευσης Πηγή σχεδίου: ΕΥΔΑΠ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ: ΣΗΡΑΓΓΑ ΜΕ ΔΙΑΔΟΧΙΚΑ ΦΡΕΑΤΑ (τακτών αποστάσεων) Στην Ελλάδα: 4 ος 5 ος αι. π.χ. και ρωμαϊκά χρόνια (Αθήνα, Αίγινα, Μέγαρα, Ρόδος, κ.

10 Υπόγεια έργα οριζόντιας υδρομάστευσης Πηγή σχεδίου: ΕΥΔΑΠ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ: ΣΗΡΑΓΓΑ ΜΕ ΔΙΑΔΟΧΙΚΑ ΦΡΕΑΤΑ (τακτών αποστάσεων) Στην Ελλάδα: 4 ος 5 ος αι. π.χ. και ρωμαϊκά χρόνια (Αθήνα, Αίγινα, Μέγαρα, Ρόδος, κ.α.) βέλτιστο προϊόν αυτής της τεχνολογίας: το Αδριάνειο Υδραγωγείο της Αθήνας (20-25 km) αποτελεί συνδυασμό μεταφορικού αγωγού (από πηγές) και υδρομαστευτικής σήραγγας προς μία δεξαμενή από την οποία άρχεται το τοπικό σύστημα διανομής προς τον οικισμό Στη Μέση Ανατολή: αρχαιότερα (8 ος αι. π.χ.) Qanats, περσικής ή αρμενικής επινόησης ΕΡΩΤΗΜΑ: η τεχνολογία στην Ελλάδα προήλθε από την Μ. Ανατολή ή επινοήθηκε εδω?

11 ΑΔΡΙΑΝΕΙΟ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ ( μ.χ) υπόγεια νερά, και πηγαία της Πάρνηθας σήραγγα με επένδυση σε χαλαρούς σχηματισμούς μεταφέρει νερό, αλλά και υδρομαστεύει κατά θέσεις στροφές άξονα

12 ΥΔΡΟΜΑΣΤΕΥΤΙΚΑ ΦΡΕΑΤΑ: μέγιστο βάθος: 40 m καταλήγουν στη σήραγγα ΣΠΗΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗ κάτω από τη Σ.Υ.Ο. συνεχής σταγονορροή

Τα κριτήρια της επιλογής της θέσης της δεξαμενής (σε υψόμετρο 135 m από τη στάθμη της θάλασσας) δεν είναι γνωστά, αλλά ούτε και ο τρόπος κατασκευής της.

13 Τα κριτήρια της επιλογής της θέσης της δεξαμενής (σε υψόμετρο 135 m από τη στάθμη της θάλασσας) δεν είναι γνωστά, αλλά ούτε και ο τρόπος κατασκευής της. Διατηρείται στη θέση αυτή από την αρχαιότητα, χωμένη κατά το ήμισυ στη νοτιοδυτική πλαγιά του λόφου του Λυκαβηττού. Στην αρχική της μορφή είχε διαστάσεις 9,30m πλάτος επί 26,10m μήκος και χωρητικότητα περίπου 450 m 3. (Σχέδιο: Παππάς, 1999)

14 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ Angelakis, A. Ν., Mamassis, N.,Dialynas, E. G. & Defteraios, P. (2014). Urban Water Supply, Wastewater, and Stormwater Considerations in Ancient Hellas: Lessons Learned, Environment and Natural Resources Research; Vol. 4, No. 3; October 2014 Mamassis, N., Moustakas, S. & Zarkadoulas N. (2013). Representing the operation of ancient reclamation works of lake Copais Chiotis, E.D., Chioti, L.E. (2012). Water supply of Athens in the antiquity. In: Angelakis, A.N., Mays, L.W., Koutsoyiannis, D., Mamassis, N. (Eds), Evolution of Water Supply Through the Millennia. IWA Publishing, Chiotis, E.D. and Marinos, P.G. (2012). Geological aspects on the sustainability of ancient aqueducts of Athens, Bulletin of the Geological Society of Greece vol. XLVI, Παπανικολάου, Α. (2009). Η αρχαία τεχνολογία των Qanat και οι προοπτικές της, Ε.Μ.Π., Διπλ. Εργασία ΔΠΜΣ Επιστήμη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων, Επιβλέπων: Ν. Μαμάσης Μουστάκας Σ. (2012). Αναπαράσταση λειτουργίας αρχαίων υδραυλικών έργων στην περιοχή της Κωπαΐδας, Ε.Μ.Π., Διπλωματική εργασία, Επιβλέπων: Ν. Μαμάσης Παππάς, Α. (1999). Η Ύδρευσις των Αρχαίων Αθηνών, εκδόσεις Ελεύθερη Σκέψις Θερμού, Μ. (2011). Πώς δεν έλεγαν το νερό νεράκι στην Αρχαία Αθήνα, το Βήμα ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ

Σχετικά έγγραφα

Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας

Υδραυλική & Υδραυλικά Έργα 5 ο εξάμηνο Σχολής Πολιτικών Μηχανικών Το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας Δημήτρης Κουτσογιάννης & Ανδρέας Ευστρατιάδης Τομέας Υδατικών Πόρων & Περιβάλλοντος, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο