Η ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΩΣ ΤΡΙΤΗΣ

Transcript

1 ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Η ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΩΣ ΤΡΙΤΗΣ Μεταπτυχιακή Διπλωµατική Εργασία στο Αστικό Δικονοµικό Δίκαιο Επιβλέπων Καθηγητής: Σ. Τσαντίνης, Επικ. Καθηγητής Μαρία Ι. Καπετανγιάννη Κοµοτηνή, Σεπτέµβριος 2016

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 4 Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Η σύμβαση της τραπεζικής κατάθεσης Γενικό και ειδικό τραπεζικό απόρρητο ΙΙ. ΤΟ ΚΑΤΑΣΧΕΤΟ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ ΙΙΙ. Η ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ Το αναγκαίο περιεχόμενο του κατασχετηρίου Το ρυθμιστικό πλαίσιο του άρθρου 24 του ν. 2915/ Τα υπαγόμενα είδη καταθέσεων Η κατάσχεση μελλοντικών απαιτήσεων εις χείρας Τράπεζας. Η περίπτωση της εγγυητικής επιστολής Η κατάσχεση κατάθεσης που συνδέεται με κοινό λογαριασμό Η κατάσχεση κατάθεσης σε αλληλόχρεο λογαριασμό Το κατασχετό τη κατάθεσης στο λογαριασμό της οποίας εισήχθησαν ακατάσχετες απαιτήσεις (μισθοί, συντάξεις) Η στάση της Τράπεζας σε περίπτωση τήρησης περισσότερων λογαριασμών στο όνομα του καθ ου η εκτέλεση οφειλέτη καταθέτη Η έκταση άρσης του απορρήτου και η δυνατότητα πληροφόρησης του δανειστή Δημόσια παρακατάθεση του ποσού της κατάθεσης που κατασχέθηκε εις χείρας Τράπεζας ως τρίτης Συνέπειες επιβολής κατάσχεσης κατάθεσης εις χείρας της Τράπεζας ως τρίτης Η υποχρέωση της Τράπεζας προς υποβολή δήλωσης ΙV. Η ΕΝΔΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Η ένδικη προστασία του κατασχόντος επισπεύδοντος δανειστή Η άμυνα κατά της αρνητικής ή ανακριβούς δήλωσης της Τράπεζας Η αγωγή αποζημίωσης του άρθρου 985 παρ. 3 εδ. β ΚΠολΔ Η ένδικη προστασία του οφειλέτη V. Η ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ VI. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ευρωπαϊκή Ένωση και τραπεζικό απόρρητο Ο Κανονισμός 655/2014 για την ευρωπαϊκή διαταγή δέσμευσης λογαριασμού Οριοθέτηση πεδίου εφαρμογής του Κανονισμού

3 2.2. Η ενιαία ευρωπαϊκή διαδικασία έκδοσης του ασφαλιστικού μέτρου της εδδλ Η ενιαία ευρωπαϊκή διαδικασία εκτέλεσης του ασφαλιστικού μέτρου της εδδλ Η ένδικη προστασία του οφειλέτη Το αίτημα για τη λήψη στοιχείων λογαριασμού ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το δικαίωµα δικαστικής προστασίας είναι περιβεβληµένο µε το συνταγµατικό µανδύα του άρθρου 20 παρ. 1 Συντ., σύµφωνα µε το οποίο «καθένας έχει δικαίωµα στην παροχή έννοµης προστασίας από τα δικαστήρια και µπορεί να αναπτύξει σε αυτά τις απόψεις του για τα δικαιώµατα ή τα συµφέροντά του, όπως νόµος ορίζει». Ειδικότερα, η διάταξη του άρθρου 20 παρ. 1 Συντ. κατοχυρώνει τρεις όψεις του δικαιώµατος δικαστικής προστασίας: την έκδοση οριστικής απόφασης επί της ουσίας της ένδικης διαφοράς, τη λήψη ασφαλιστικών µέτρων για την αντιµετώπιση επικείµενου κινδύνου ή επείγουσας περίπτωσης και το δικαίωµα αναγκαστικής εκτέλεσης 1. Αναφορικά µε αυτό το τελευταίο, ενσαρκώνει τη δηµοσίου δικαίου αξίωση του δανειστή, ο οποίος εφοδιασµένος µε εκτελεστό τίτλο από τους ρητά προβλεπόµενους στο νόµο, όπως η Πολιτεία θέσει στη διάθεσή του τον αναγκαίο κρατικό µηχανισµό προκειµένου να επιληφθεί των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη του για την ικανοποίηση της αξίωσης του 2. Για την ικανοποίηση ειδικά των χρηµατικών αξιώσεων, ως µέσο αναγκαστικής εκτέλεσης ορίζεται και η κατάσχεση 3. Η πρώτη παράγραφος του άρθρου 951 ΚΠολΔ κάνοντας λόγο για εκτέλεση «µε κατάσχεση περιουσίας εκείνου κατά του οποίου στρέφεται η εκτέλεση», αφορά τα τέσσερα ρυθµιζόµενα από τον Κώδικα Πολιτικής Δικονοµίας είδη κατάσχεσης, ήτοι στην κατάσχεση της κινητής περιουσίας του οφειλέτη (άρθρα και ), στην κατάσχεση των ακινήτων του (άρθρα και ), στην κατάσχεση εις χείρας τρίτου (άρθρα ) και στην κατάσχεση των ειδικών περιουσιακών του στοιχείων (άρθρα ). Με τη διαδικασία της κατάσχεσης εις χείρας τρίτου 4 είναι δυνατή και η κατάσχεση των χρηµατικών απαιτήσεων του καθ ου οφειλέτη κατά τρίτου, οι οποίες δεν εξαρτώνται από αντιπαροχή (άρθρο 982 παρ. 1περ α ΚΠολΔ). 1 Για την κατοχύρωση του δικαιώματος αναγκαστικής εκτέλεσης από το άρθρο 20 παρ. 1 Συντ. βλ. Π. Γέσιου - Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση-Γενικό Μέρος, 1998, σ , Ν. Κλαμαρής, Ζητήματα εννόμου συμφέροντος, αοριστίας της αγωγής και επιδείξεως εγγράφων υπό το πρίσμα του συνταγματικού δικαιώματος δικαστικής προστασίας, ΕλλΔνη , Α. Μανιτάκης, Το συνταγματικό δικαίωμα απόδειξης και το αίτημα επίδειξης εγγράφου, ΕλλΔνη Βλ. Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. Γενικό Μέρος, σ Το άρθρο 951 παρ. 1 ΚΠολΔ, πέρα από την κατάσχεση, επιτρέπει στον επισπεύδοντα δανειστή και τη χρήση των μέσων της αναγκαστικής διαχείρισης και της προσωπικής κράτησης. 4 «Είναι το είδος εκείνο της κατάσχεσης που επιβάλλεται από το δανειστή κατά του οφειλέτη, αλλά στρέφεται κατά τρίτου προσώπου, το οποίο είτε χαρακτηρίζεται ως ο οφειλέτης χρηματικής απαίτησης του οφειλέτη, είτε κατέχει κινητά πράγματα που εμφανίζονται ότι ανήκουν κατά κυριότητα στον οφειλέτη, είτε εμφανίζεται ως υπόχρεο να μεταβιβάσει τα κινητά αυτά κατά κυριότητα στον οφειλέτη», Π. Γέσιου - Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Ειδικό Μέρος, 2001, σ

5 Η πρακτική σπουδαιότητα της κατάσχεσης χρηµατικών απαιτήσεων εις χείρας τρίτου για την ικανοποίηση του επισπεύδοντος δανειστή έχει αναδειχθεί κυρίως τα τελευταία έτη ενόψει της διεκπεραίωσης των τρεχουσών συναλλαγών µέσω λογιστικών τραπεζικών εγγράφων ή πλαστικού χρήµατος 5. Η δηµιουργία χρηµατικών απαιτήσεων, ως απότοκος της σύγχρονης συναλλακτικής ζωής, σε συνδυασµό µε την τήρηση από τους οφειλέτες τραπεζικών καταθέσεων στα πιστωτικά ιδρύµατα αναδεικνύει την προαναφερόµενη (κατ είδος και αντικείµενο) κατάσχεση ως το πλέον πρόσφορο µέσο για την ικανοποίηση του επισπεύδοντος. Στην κατηγορία των µη εξαρτηµένων από αντιπαροχή χρηµατικών απαιτήσεων εντάσσονται και οι απαιτήσεις από τραπεζικές καταθέσεις και δη η αξίωση του καταθέτη (καθ ου οφειλέτης και δανειστής του τρίτου) κατά της Τράπεζας (τρίτη και οφειλέτης του καθ ου) για ανάληψη - απόδοση των χρηµάτων που έχει καταθέσει πλέον των εκάστοτε καθορισµένων τόκων. Το όλο ζήτηµα του κατασχετού των τραπεζικών καταθέσεων εις χείρας Τράπεζας ως τρίτης συµπλέκεται και µε το προβλεπόµενο από το ν.δ. 1059/1971 απόρρητο των τραπεζικών καταθέσεων, το οποίο για πολλά έτη και πριν τη νοµοθετική παρέµβαση µε το άρθρο 24 ν. 2915/2001 είχε αποτελέσει το οχυρό του ακατάσχετου των τραπεζικών καταθέσεων. 5 Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. Ειδικό Μέρος, σ

6 Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ. 1. Η σύμβαση της τραπεζικής κατάθεσης. Η λειτουργία των Τραπεζών, ως κατεξοχήν εµπορικών επιχειρήσεων, συνίσταται αφενός στην αποδοχή καταθέσεων χρηµάτων ή άλλων αξιών και αφετέρου στη χορήγηση πιστώσεων σε τρίτους πελάτες τους, και ως εκ τούτου µε βάση το αντικείµενό τους οι τραπεζικές εργασίες διακρίνονται σε πιστωτικές και εργασίες διεκπεραίωσης υποθέσεων των πελατών τους 6. Οι πιστωτικές εργασίες, έχουν ως περιεχόµενό τους την πίστωση, η οποία προέρχεται είτε από την Τράπεζα προς τον πελάτη είτε από τον πελάτη προς την Τράπεζα, και διακρίνονται αντίστοιχα σε ενεργητικές και παθητικές 7. Με τη σειρά τους, οι καταθέσεις εντάσσονται στις παθητικές πιστωτικές εργασίες από τη στιγµή που εν προκειµένω η Τράπεζα είναι εκείνη που είναι ο δέκτης της αγοραστικής δύναµης των πελατών της κατά τρόπο που η ίδια να είναι οφειλέτης και οι πελάτες της δανειστές. Πιο συγκεκριµένα, µε την αποδοχή καταθέσεων η Τράπεζα αναλαµβάνει χρήµατα ή άλλες αξίες πελατών της, έχοντας εξουσία χρησιµοποίησης αυτών, µε αποτέλεσµα ο πελάτης να έχει αξίωση απόδοσης άλλων χρηµάτων ή αξιών της αυτής ποσότητας και ποιότητας 8. Η θέση της νοµολογίας στο ζήτηµα αυτό της κατάθεσης χρηµάτων σε Τράπεζα είναι ότι φέρει το χαρακτήρα ανώµαλης παρακαταθήκης κατά την έννοια του άρθρου 830 παρ. 1 ΑΚ 9. Απόρροια του χαρακτήρα της κατάθεσης χρηµάτων ως ανώµαλης παρακαταθήκης είναι η εφαρµογή «αφενός της περί δανείου διάταξης του άρθρου 806 ΑΚ, κατά την οποία η τράπεζα αποκτά την κυριότητα των κατατιθεµένων χρηµάτων, αφετέρου της διάταξης του άρθρου 827 ΑΚ, που ορίζει ότι ο θεµατοφύλακας, αν ο παρακαταθέτης απαιτεί το πράγµα, οφείλει να το αποδώσει, και αν ακόµη δεν έχει περάσει η προθεσµία για τη φύλαξή του» 10. Περαιτέρω, η σύµβαση της κατάθεσης χρηµάτων είναι re καταρτιζόµενη, υπό την έννοια ότι για την τελείωσή της απαιτείται, πέρα από τη συµφωνία των µερών, και πραγµατική κατάθεση των χρηµάτων, οπότε και δηµιουργείται υποχρέωση της Τράπεζας για επιστροφή των 6 Β. Κουζιώρτη, Κατάσχεση στα χέρια τράπεζας ως τρίτης, ΕπΕπΑρμ Για τη διάκριση των πιστωτικών εργασιών βλ. Ι. Μπρίνια, Αναγκαστική Εκτέλεσις, Τόμος ΙΙΙ, Κατασχέσεις εις χείρας τρίτου, 1985, σ επ. και 1280 επ., Β. Κουζιώρτη ό.π. σ. 229 επ. και 238 επ. 8 Σ. Ψυχομάνης, Τραπεζικό Δίκαιο Δίκαιο Τραπεζικών Συμβάσεων, Τεύχος Ι Γενικό Μέρος, 2008, σ ΑΠ 830/2003, ΕλλΔνη 2004, σ. 176, ΕφΑθ 455/2001, ΑρχΝ , ΕφΘεσ 1868/1999, Αρμ Το άρθρο 830 παρ. 1 ΑΚ προβλέπει ότι: «Η κατάθεση χρημάτων ή άλλων αντικαταστατών πραγμάτων, σε περίπτωση αμφιβολίας λογίζεται ως δάνειο, αν ο θεματοφύλακας έχει την εξουσία να τα χρησιμοποιεί. Σχετικά όμως με το χρόνο και τον τόπο της απόδοσης ισχύουν, σε περίπτωση αμφιβολίας, οι διατάξεις για την παρακαταθήκη». 10 ΑΠ 830/2003, ΕλλΔνη

7 χρηµάτων 11. Από την πραγµατική κατάθεση των χρηµάτων σε αυτή, η Τράπεζα γίνεται κυρία αυτών και δικαιούται να τα διαθέσει ως ίδια, αναλαµβάνοντας τη συµβατική υποχρέωση να αποδώσει εν καιρώ στον καταθέτη άλλα χρήµατα της ίδιας ποσότητας µε τους τόκους που ορίζονται µε αποφάσεις της Νοµισµατικής Επιτροπής για τέτοιες καταθέσεις 12. Το γεγονός ότι η Τράπεζα αποκτά κυριότητα επί των κατατιθεµένων σε αυτή χρηµάτων συνεπάγεται τη µη δηµιουργία αδικοπρακτικής ευθύνης έναντι του καταθέτη σε περίπτωση άρνησης απόδοσης του χρηµατικού ποσού της κατάθεσης, έστω κι αν αυτό έχει αφαιρεθεί από τρίτο µε αξιόποινη πράξη αλλά τη γένεση αξίωσης από σύµβαση 13. Πέρα από χρήµατα, οι τραπεζικές καταθέσεις δύνανται να αφορούν και τίτλους, ήτοι χρεόγραφα, αξιόγραφα ή µετοχές. Ειδικότερα όµως, ως προς τις χρηµατικές καταθέσεις η τραπεζική πρακτική έχει διαµορφώσει διάφορα είδη τραπεζικών χρηµατικών καταθέσεων, µεταξύ των οποίων διακρίνουµε 14 : τις καταθέσεις όψεως, σε τρεχούµενο λογαριασµό, απλού ταµιευτηρίου, επί προθεσµία ή προθεσµιακές, προθεσµιακές έναντι εκδιδόµενων τίτλων, υπό προειδοποίηση, υπέρ τρίτων, αναπαλλοτρίωτες, σε κοινό λογαριασµό, σε αδιαίρετο λογαριασµό και δεσµευµένες. 2. Γενικό και ειδικό τραπεζικό απόρρητο. Καταρχάς, το τραπεζικό απόρρητο συνίσταται ως η υποχρέωση του πιστωτικού ιδρύµατος να µην παρέχει σε τρίτους πληροφορίες για τις οικονοµικές σχέσεις ή άλλα γεγονότα του πελάτη, τα οποία ο πελάτης εµπιστεύτηκε σε αυτό ή των οποίων το πιστωτικό ίδρυµα έλαβε γνώση κατά την άσκηση της επαγγελµατικής του δραστηριότητας, ενώ στην ίδια έννοια υπάγεται και το δικαίωµα του πιστωτικού ιδρύµατος να αρνηθεί σε τρίτους την παροχή πληροφοριών για τις οικονοµικές σχέσεις του πελάτη 15. Το τραπεζικό απόρρητο συνιστώντας ιδιωτικό απόρρητο αποσκοπεί κατά πρώτο λόγο στη διαφύλαξη του συµφέροντος του πελάτη της Τράπεζας (υπέρ ου το απόρρητο), αλλά παράλληλα αποτελεί 11 ΕφΘεσ 1868/1999, Αρμ ΕφΘεσ 1868/1999, Αρμ , ΕφΔωδ 287/1996, ΝοΒ Παρόμοια η διατύπωση και της ΑΠ 467/1990, ΝοΒ ΑΠ 830/2003, ΕλλΔνη , ΕφΘεσ 1868/1999, Αρμ Μάλιστα, ο νόμιμος εκπρόσωπος ή ο υπάλληλος του πιστωτικού ιδρύματος που προβαίνει στη διάθεση των κατατιθεμένων χρημάτων δεν διαπράττει το ποινικό αδίκημα της υπεξαιρέσεως καθώς το άρθρο 375 παρ. 1 ΠΚ για την πλήρωση της αντικειμενικής του υποστάσεως απαιτεί την παράνομη ιδιοποίηση ξένου κινητού πράγματος. 14 Για τη σχετική διάκριση βλ. αναλυτικά Σ. Ψυχομάνη, ό.π. Τραπεζικό Δίκαιο, σ Δ. Κουτσούκης, Πρακτικά προβλήματα από την εφαρμογή του τραπεζικού απορρήτου, ΕΤρΑξΧρΔ Ως προς την έννοια του τραπεζικού απορρήτου βλ. ακόμα Σ. Ψυχομάνη, ό.π. Τραπεζικό Δίκαιο, σ. 42, Βελέντζα, Δίκαιο Τραπεζών και Τραπεζικών Συμβάσεων, 2004, σ , Γ. Τριανταφυλλάκη, Οι πρόσφατες εξελίξεις στη νομολογία σε σχέση με το τραπεζικό απόρρητο, ΕλλΔνη , Β. Κουζιώρτη, ό.π. ΕπΕπΑρμ , Θεοδώρου, Το απόρρητο των τραπεζικών καταθέσεων, ΚριτΕπιθ

8 και επαγγελµατικό απόρρητο της τελευταίας, κι αυτό διότι το πιστωτικό ίδρυµα προστατεύει ξένα ιδιωτικά απόρρητα, τα οποία ο πελάτης εµπιστεύτηκε σε αυτό ή περιήλθαν σε αυτό εξαιτίας της συναλλακτικής σχέσης και επιπλέον οι Τράπεζες εµπίπτουν στον κύκλο των προσώπων - επαγγελµατιών που χαρακτηρίζονται από µία ιδιαίτερη σχέση εµπιστοσύνης 16. Η διάκριση ανάµεσα σε γενικό και ειδικό τραπεζικό απόρρητο βρίσκει το έρεισµά της στο αν καταλαµβάνει το σύνολο των τραπεζικών συναλλαγών ή αντίθετα εάν περιορίζεται στην προστασία των τραπεζικών καταθέσεων 17. Έτσι, το γενικό τραπεζικό απόρρητο εκτείνεται σε όλες τις τραπεζικές συναλλαγές και συνίσταται στην αυτοτελή παρεπόµενη υποχρέωση της Τράπεζας έναντι του πελάτη της να τηρεί εχεµύθεια ως προς τις συναλλαγές του, σε αντιδιαστολή προς το ειδικό τραπεζικό απόρρητο των καταθέσεων που καθιερώνει το ν.δ. 1059/ Γίνεται αντιληπτό ότι ενώ το απόρρητο των τραπεζικών καταθέσεων απορρέει από ειδική διάταξη νόµου, απουσιάζει αντίστοιχη νοµοθετική ρύθµιση για το γενικό τραπεζικό απόρρητο. Ωστόσο, εκείνο απορρέει από διατάξεις τόσο του κοινού όσο και του συνταγµατικού δικαίου αλλά και από την ίδια τη συµβατική σχέση της Τράπεζας και του πελάτη. Πιο συγκεκριµένα, η ορθότερη στη θεωρία άποψη 19 δέχεται ότι το τραπεζικό απόρρητο συνιστά εκδήλωση της οικονοµικής ελευθερίας του άρθρου 5 παρ. 1 Συντ, ενώ µέρος της θεωρίας 20 επιστρατεύει και τις συνταγµατικές διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1 και 9 παρ. 1 Συντ. για τη θεµελίωσή του. Επιπρόσθετα, το απόρρητο αποτελώντας στοιχείο της προσωπικότητας 21 προστατεύεται αστικά από το άρθρο 57 ΑΚ αλλά και ποινικά, ως πτυχή 16 Δ. Κουτσούκης, ό.π. ΕΤρΑξΧρΔ , Βελέντζας, ό.π. Δίκαιο Τραπεζών, σ Βλ. και Β. Κουζιώρτη, ό.π. ΕπΕπΑρμ , όπου και επισημαίνεται ότι το τραπεζικό απόρρητο ως επαγγελματικό αποβλέπει και στο συμφέρον της ίδιας της Τράπεζας εφόσον το κλίμα εμπιστοσύνης που αναπτύσσεται ευνοεί την προσέλκυση νέων πελατών. 17 Γ. Τριανταφυλλάκης, ό.π. ΕλλΔνη ΜΠρΡοδ 230/2007, ΕΤρΑξΧρΔ Η ίδια απόφαση οριοθετεί το τραπεζικό απόρρητο ως την υποχρέωση της Τραπέζας απέναντι στον πελάτη της «να σιωπά για τις προσωπικές και οικονομικές υποθέσεις του, που γίνονται γνωστές σ αυτήν από την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητάς της. Αντικείμενο του τραπεζικού απορρήτου, δηλαδή, αποτελούν όλα εκείνα τα πραγματικά περιστατικά που πληροφορείται η Τράπεζα από τη σχέση της με τον πελάτη κατά το προσυμβατικό, συμβατικό ακόμη και μετασυμβατικό στάδιο, μέχρι του οποίου εκτείνεται η αντίστοιχη υποχρέωσή της». 19 Μ. Ντόστας, Γενικό Τραπεζικό Απόρρητο και Απόρρητο των Καταθέσεων - Κατάσχεση των καταθέσεων, 2000, σ. 5-8, Σ. Ψυχομάνης, ό.π. Τραπεζικό Δίκαιο, σ , Ι. Βελέντζας, ό.π. Δίκαιο Τραπεζών, σ Γ. Τριανταφυλλάκης, ό.π. ΕλλΔνη , Β. Κουζιώρτη, ό.π. ΕπΕπΑρμ , Θεοδώρου, ό.π. ΚριτΕπιθ Βλ. και Εισαγγελία ΑΠ 23/1986 σε Δ. Κουτσούκη, Τραπεζικό Απόρρητο (Νομοθεσία Νομολογία), 1998, σ. 85, όπου και γίνεται δεκτή η συνταγματική κατοχύρωση του τραπεζικού απορρήτου μόνο στο άρθρο 2 παρ. 1 Συντ. 21 Για τη σύνδεση του οικονομικού απορρήτου (άρα και του τραπεζικού) με την προστασία της προσωπικότητας του ατόμου βλ. Ε. Μοσχούρη Τοκμακίδου, Τραπεζικό Απόρρητο Ένας θεσμός υπό διωγμόν, ΕπισκΕΔ

9 της υποχρέωσης τήρησης επαγγελµατικής εχεµύθειας από το άρθρο 371 ΠΚ 22. Ακόµη, ως αυτοτελή παρεπόµενη υποχρέωση της Τράπεζας που πηγάζει από τη συµβατική της σχέση µε τον πελάτη, το γενικό τραπεζικό απόρρητο απορρέει και από την υποχρέωση τήρησης καλής πίστης του άρθρου 288 ΑΚ, ενώ θα πρέπει να επισηµανθεί και η συµβολή της παγκόσµιας τραπεζικής πρακτικής στην καθιέρωσή του 23. Ως προς το ειδικό τραπεζικό απόρρητο των καταθέσεων, ο νοµοθέτης επέλεξε µε ειδική ρύθµισή του διατάξεις αυστηρής προστασίας, οι οποίες ως ειδικές υπερισχύουν των αντίστοιχων γενικών, στο µέτρο που αποκλίνουν από τις τελευταίες. Έτσι, το απόρρητο των τραπεζικών καταθέσεων κατοχυρώνεται στο ν.δ 1059/1971, όπως αυτό έχει τροποποιηθεί από τους ν. 1806/1988, 1858/1989 και 1868/1989. Το ρυθµιζόµενο πλαίσιο του ν.δ. 1059/1971 έχει ως εξής: α) Οι κάθε µορφής καταθέσεις σε πιστωτικά ιδρύµατα είναι απόρρητες (άρθρο 1 παρ. 1 εδ. α ). Κάνοντας ο νόµος λόγο για καταθέσεις κάθε µορφής, γίνεται δεκτό ότι το απόρρητο των τραπεζικών καταθέσεων καλύπτει κάθε σύµβαση κατάθεσης υπό τη µορφή της ανώµαλής παρακαταθήκης και δη είτε πρόκειται για χρήµατα είτε για άλλες κινητές αξίες 24. Όσον αφορά ειδικά τις χρηµατικές καταθέσεις, εµπίπτουν σε αυτές οι χρηµατικές καταθέσεις σε δραχµές ή συνάλλαγµα, ελεύθερες ή δεσµευµένες, όψεως, προθεσµιακές ή σε τρεχούµενο λογαριασµό, καθώς και οι καταθέσεις υπέρ διαφόρων εξαγωγέων από επιστροφές ή χρηµατικές επιδοτήσεις (πριµ) 25. Επιπλέον, από το συνδυασµό των διατάξεων του ν.δ. 1059/1971 και του άρθρου 12 του ν. 2198/1994, προκύπτει ότι στην έννοια των «κάθε µορφής καταθέσεων» περιλαµβάνονται και καταθέσεις άυλων τίτλων του Δηµοσίου, ήτοι έντοκα γραµµάτια, οµόλογα ή τίτλοι οµολογιακών δανείων 26. Από τη στιγµή που ο νόµος δεν προβαίνει σε κάποια διάκριση, το απόρρητο 22 ΜΠρΡοδ 230/2007, ΕΤρΑξΧρΔ Δ. Κουτσούκης, ό.π. ΕΤρΑξΧρΔ , Σ. Ψυχομάνης, ό.π. Τραπεζικό Δίκαιο, σ. 44, Γ. Τριανταφυλλάκης, ό.π. ΕλλΔνη , Θεοδώρου, ό.π. ΚριτΕπιθ Μ. Ντόστας, ό.π. σ. 69, Ι. Βελέντζας, ό.π. Δίκαιο Τραπεζών, σ. 329 και 337, Σ. Ψυχομάνης, ό.π. Τραπεζικό Δίκαιο, σ , Π. Μάζης, Μερικές σκέψεις για την κατάσχεση σε χέρια τρίτου (και ιδιαίτερα σε Τράπεζα ως τρίτη), ΔΕΕ , Φ. Χριστοδούλου, Η έννοια της καταθέσεως και το ζήτημα του ακατασχέτου κατά το νόμο περί του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων (γνωμοδότηση), ΔΕΕ , Γ. Γραμματίκας, Το Τραπεζικό Απόρρητο, 1991, σ. 149 και 151, Γ. Τριανταφυλλάκης, ό.π. ΕλλΔνη , Θεοδώρου, ό.π. ΚριτΕπιθ Β. Κουζιώρτη, ό.π. ΕπΕπΑρμ ΕφΑθ 8423/2006, ΔΕΕ , ΠΠρΑθ 4001/2002, ΝοΒ Βλ. και ΑΠ 580/1990, ΕΕΝ , στην οποία γίνεται δεκτό ότι δεν καλύπτονται από το ειδικό απόρρητο του ν.δ. 1059/1971 οι καταθέσεις «πριμ» εξαγωγών. Αντίθετη η ΑΠ 1230/1987, ΕΕΝ , όπου αναφέρεται ότι «Οι καταθέσεις αυτές δεν είναι ανάγκη να έχουν αποταμιευτικό χαρακτήρα. Δεν εξετάζεται δηλαδή ο γενεσιουργός λόγος της δημιουργίας των καταθέσεων, τις οποίες αφορά το ως άνω απόρρητο, αφού ο νόμος δεν κάνει καμία διάκριση. Άρα είναι απόρρητες και οι τραπεζικές εκείνες καταθέσεις που αφορούν «πριμ» οφειλόμενα στους εξαγωγείς από τις εμπορικές τράπεζες και το Δημόσιο». 26 ΕφΘεσ 702/2005, Αρμ , ΠΠρΘεσ 24377/2003, Αρμ

10 εκτείνεται και στις αλλοδαπές Τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα µε κεντρικά καταστήµατα ή υποκαταστήµατα και διέπονται από τους ελληνικούς νόµους 27. β) Κάθε πρόσωπο, το οποίο λαµβάνει γνώση των τραπεζικών καταθέσεων στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων του και παρέχει, µε οποιονδήποτε τρόπο, οποιαδήποτε γι αυτές πληροφορία, τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον έξι µηνών 28, ενώ η συναίνεση ή έγκριση του καταθέτη-πελάτη της Τράπεζας δεν αίρει τον αξιόποινο χαρακτήρα της πράξεως (άρθρο 2 παρ. 1). Μάλιστα, σε περίπτωση καταδίκης το δικαστήριο δεν δύναται να διατάξει αναστολή εκτέλεσης της ποινής ούτε µετατροπή αυτής σε χρηµατική (άρθρο 2 παρ. 2). γ) Τα πρόσωπα που λαµβάνουν γνώση των τραπεζικών καταθέσεων κατά την άσκηση των καθηκόντων τους δεν εξετάζονται για τα σχετικά µε τις καταθέσεις θέµατα όταν καλούνται ως µάρτυρες σε πολιτική ή ποινική δίκη, έστω κι αν συναινεί ο καταθέτης (άρθρο 2 παρ. 3) καθίστανται δηλαδή ανεπιτήδειοι µάρτυρες. Σε γενικές γραµµές αυτές είναι οι βασικές ρυθµίσεις του ως άνω ν.δ. 1059/1971 σχετικά µε το απόρρητο των τραπεζικών καταθέσεων, ενώ αξίζει να σηµειωθεί ότι περιλαµβάνει και ειδικές περιπτώσεις νόµιµης άρσης του απορρήτου των καταθέσεων (άρθρα 1 παρ. 2, 2 παρ. 1 εδ. γ, 3) ΕφΑθ 7060/1976, ΝοΒ , ΠΠρΠειρ 2025/1989, ΝοΒ , ΜΠρΑθ 2091/1999, ΝοΒ , ΜΠρΑθ 7220/1989, ΕΕμπΔ , ΜΠρΑθ 8169/1987, ΕλλΔνη Από θεωρία Μ. Ντόστας, ό.π. σ , Γ. Γραμματίκας, ό.π. σ , Ι. Βελέντζας, ό.π. Δίκαιο Τραπεζών, σ , Ι. Μιχαηλίδης, Το απόρρητο των τραπεζικών καταθέσεων Όρια και υπερβολές, ΕΕμπΔ Υπέρ της άποψης ότι το απόρρητο των καταθέσεων αφορά μόνο τις ελληνικές Τράπεζες, Ε. Καλδέλλης, Το Τραπεζικόν Απόρρητον, Αρμ Η όλη διαμάχη σχετικά με το αν υπάγονται στη ρύθμιση του απορρήτου των καταθέσεων και οι αλλοδαπές Τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα είχε ξεσπάσει λόγω της αρχικής διατυπώσεως του άρθρου 1 παρ. 1 του ν.δ. 1059/1971 «Αι καταθέσεις εις Ελληνικάς Τραπέζας χαρακτηρίζονται ως απόρρητοι». 28 Για την απειλή ποινικών κυρώσεων των υπεύθυνων φυσικών προσώπων της Τράπεζας που παραβιάζουν την υποχρέωσή της για τήρηση του απορρήτου των πάσης φύσεως καταθέσεων των πελατών της έναντι παντός τρίτου βλ. ΑΠ 1275/2003, ΧρΙΔ ,ΕφΑθ 6778/2007, ΔΕΕ Αναλυτικά για τις περιπτώσεις νόμιμης άρσεως του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων βάσει του ν.δ. 1059/1971 και άλλων ειδικών νόμων βλ. Σ. Ψυχομάνη, ό.π. Τραπεζικό Δίκαιο, σ , Βελέντζα, ό.π. Δίκαιο Τραπεζών, σ , Θεοδώρου, ό.π. ΚριτΕπιθ , Β. Κιάντος, Το τραπεζικό απόρρητο και οι εργασίες συναλλάγματος, 1993, σ

11 ΙΙ. ΤΟ ΚΑΤΑΣΧΕΤΟ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ. Σύµφωνα µε το άρθρο 24 ν. 2915/2001 «Το απόρρητο των κάθε µορφής καταθέσεων σε πιστωτικά ιδρύµατα καθώς και των άυλων µετοχών που καταχωρίζονται στο Σύστηµα Άυλων Τίτλων (Σ.Α.Τ.) του Κεντρικού Αποθετηρίου Αξιών (Κ.Α.Α.) δεν ισχύει έναντι του δανειστή που έχει δικαίωµα κατάσχεσης της περιουσίας του δικαιούχου της κατάθεσης ή της µετοχής. Το απόρρητο αίρεται µόνο για το χρηµατικό ποσό που απαιτείται για την ικανοποίηση του δανειστή». Με αυτή τη νοµοθετική επέµβαση επιλύθηκε η επιστηµονική σύγκρουση ανάµεσα σε νοµολογία και θεωρία αναφορικά µε τη δυνατότητα επιβολής κατάσχεσης επί τραπεζικών καταθέσεων εις χείρας Τράπεζας ως τρίτης, το οποίο παρεµποδίζονταν από το ειδικό τραπεζικό απόρρητο του ν.δ. 1059/1971. Η ρύθµιση είναι σαφής και δεν αφήνει αµφιβολία για τη θετική στάση του νοµοθέτη υπέρ των απόψεων της θεωρίας και την παραδοχή ότι το απόρρητο των τραπεζικών καταθέσεων δεν αποτελεί εµπόδιο στην κατάσχεσή τους. Το γεγονός ότι µε το άρθρο 24 ν. 2915/2001 παρέχεται η δυνατότητα κατάσχεσης τραπεζικών λογαριασµών δεν συνεπάγεται και την κατάργηση του τραπεζικού απορρήτου του ν.δ. 1059/1971, αλλά αντίθετα επέρχεται περιορισµός στην έκτασή του, κατά τρόπο που να καθίσταται δυνατή η ικανοποίηση του δανειστή που έχει τίτλο για κατάσχεση (αναγκαστική ή συντηρητική) από τις καταθέσεις του οφειλέτη του 30. Η περί του αντιθέτου άποψη έχει ως αποτέλεσµα «οι κακόπιστοι οφειλέτες να ευηµερούν, ενώ οι δανειστές τους αδυνατούν να κάνουν οτιδήποτε για να εισπράξουν τις απαιτήσεις τους. Τούτο αντίκειται σαφώς στο περί δικαίου αίσθηµα. Επιβάλλεται τελικά για την προστασία και των δικονοµικών θεσµών µας, να προβλεφθεί νοµοθετικά η δυνατότητα, χωρίς φυσικά να θίγεται σε γενικές γραµµές το τραπεζικό απόρρητο, να προβαίνουν οι πιστωτικοί οργανισµοί π.χ. στη δήλωση που προβλέπει ο ΚΠολΔ για την ύπαρξη διαθεσίµων του οφειλέτη (αν πράγµατι υπάρχουν) στο ύψος των δικαστικά επιδικασµένων ή αναγνωριζόµενων ως εξασφαλιστέων απαιτήσεων του δανειστή του. Άλλες πληροφορίες φυσικά δεν θα δίνει ο πιστωτικός οργανισµός» 31. Γίνεται εποµένως, αντιληπτό ότι η Τράπεζα στην οποία και επιβάλλεται κατάσχεση κατάθεσης στα χέρια της ως τρίτης έχει τη δικονοµική υποχρέωση να προβεί στη δήλωση του άρθρου 985 ΚΠολΔ, η παράλειψη υποβολής της οποίας εξοµοιώνεται µε αρνητική δήλωση κατ άρθρο 985 παρ. 3 ΚΠολΔ και ο κατασχών δανειστής σε περίπτωση αρνητικής (ρητής ή σιωπηρής) δήλωσης της Τράπεζας δύναται να ασκήσει την ανακοπή του άρθρου 986 ΚΠολΔ. 30 Βλ. Αιτιολογική Έκθεση ν. 2915/2001 σε Π. Γέσιου - Φαλτσή/Ν. Νίκα/Α. Καϊση, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας και Εισαγωγικός Νόμος (2003), σ Αιτιολογική Έκθεση ν. 2915/2001, ό.π. σ

12 Λίγο µετά την έκδοση του ν. 2915/2001, δηµοσιεύθηκε η ΟλΑΠ 19/ , η οποία και επιβεβαίωσε τόσο την επιλογή του νοµοθέτη µε το άρθρο 24 του ν. 2915/2001 όσο και την απαίτηση της θεωρίας για στροφή της νοµολογίας στο φλέγον ζήτηµα του κατασχετού των τραπεζικών καταθέσεων. Η ΟλΑΠ 19/2001 ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες του θεωρητικού κόσµου ότι το απόρρητο δεν συνεπάγεται και το ακατάσχετο και τόνισε σε νοµολογιακό επίπεδο ότι από το ν.δ. 1059/1971 δεν απορρέει και το ακατάσχετο των τραπεζικών καταθέσεων, από τη στιγµή που οι εν λόγω διατάξεις αφορούν αποκλειστικά και µόνο το απόρρητο των καταθέσεων και όχι και τη δυνατότητα κατάσχεσής τους. Αξιοσηµείωτη είναι η κρίση της Ολοµελείας σχετικά µε την υπερίσχυση του δικαιώµατος του δανειστή για ικανοποίηση της απαίτησης του συγκριτικά µε το δικαίωµα στο απόρρητο. Πιο συγκεκριµένα, «µε την κατάσχεση ενασκείται δικαίωµα, για την ικανοποίηση του οποίου πρέπει να τηρηθεί η προβλεπόµενη στον ΚΠολΔ διαδικασία, στην οποία περιλαµβάνεται και η δήλωση του τρίτου (της Τράπεζας) σχετικά µε την ύπαρξη της απαίτησης. Η δήλωση αυτή αποτελεί, συνεπώς, δικονοµική υποχρέωση της Τράπεζας, απορρέουσα από την κατάσχεση για την ικανοποίηση του κατασχόντος δανειστή, η οποία διαφορετικά θα µαταιωνόταν. Απόρρητο, άρα, δεν υφίσταται στο µέτρο που, για την ικανοποίηση του δικαιώµατος του κατασχόντος δανειστή, απαιτείται να αποκαλυφθεί η ύπαρξη της κατάθεσης διότι αυτό το δικαίωµα κατισχύει. Αντίθετη ερµηνεία των διατάξεων που προαναφέρθηκαν θα προσέκρουε άλλωστε στο άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγµατος, που ορίζει ότι, καθένας έχει δικαίωµα σε παροχή έννοµης προστασίας. Διότι σ αυτήν περιλαµβάνεται και η αναγκαστική εκτέλεση, µορφή της οποίας αποτελεί και η κατάσχεση στα χέρια τρίτου για την ικανοποίηση απαίτησης, χωρίς δε τη δήλωση της Τράπεζας, ως τρίτης, και χωρίς τη δυνατότητα να ασκηθεί κατά της (ρητής ή σιωπηρής) αρνητικής δηλώσεώς της η ανακοπή του άρθρου 986 ΚΠολΔ, η µορφή αυτή έννοµης προστασίας θα απέβαινε ανέφικτη και δεν είναι συνταγµατικώς ανεκτό ο νοµοθέτης να αποκλείει την ικανοποίηση της απαίτησης του ανακόπτοντος λόγω του τραπεζικού απορρήτου των καταθέσεων» 33. Ως εκ τούτου, η τυχόν άρνηση της Τράπεζας να προβεί στη δήλωση του άρθρου 985 ΚΠολΔ, οχυρωµένη πίσω από το απόρρητο των τραπεζικών καταθέσεων ή η παράλειψη υποβολής αυτής θα επιφέρει ως έννοµη συνέπεια 32 Δ Η συγκεκριμένη απόφαση της Ολομέλειας εκδόθηκε κατόπιν παραπομπής της ΑΠ 1540/2000, Δ Βλ. και Πατεράκη, Το κατασχετό των τραπεζικών καταθέσεων, Δ , ο οποίος ήταν εισηγητής στην ΑΠ 1540/2000 και είχε ταχθεί υπέρ των απόψεων της μειοψηφίας των ΟλΑΠ 1224/1975 και 3/1993, τονίζοντας ότι το ν.δ. 1059/1971 δεν επέφερε έμμεση κατάργηση των διατάξεων που προβλέπουν την αναγκαστική κατάσχεση των τραπεζικών καταθέσεων στα χέρια Τραπέζης ως τρίτης αλλά κι ούτε καθιέρωσε το ακατάσχετο, ενώ η αποδοχή της άποψης των προγενέστερων Ολομελειών απλώς ενισχύει την υπόθαλψη της κακοπιστίας των οφειλετών. 33 ΟλΑΠ 19/2001, Δ

13 την εξοµοίωσή της µε αρνητική δήλωση (άρθρο 985 παρ. 3 ΚΠολΔ), υποκείµενη στην ανακοπή του άρθρου 986 ΚΠολΔ. 13

14 ΙΙΙ. Η ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ. 1. Το αναγκαίο περιεχόμενο του κατασχετηρίου. Από το συνδυασµό των διατάξεων των άρθρων 982 παρ. 1 και 983 παρ. 1 ΚΠολΔ, η κατάσχεση εις χείρας τρίτου επιβάλλεται µε επίδοση προς τον τρίτο εγγράφου, το οποίο περιέχει τα στοιχεία των άρθρων 118 και 983 παρ. 1 ΚΠολΔ. Το συγκεκριµένο έγγραφο συνιστά δικόγραφο κατά την έννοια του άρθρου 118 ΚΠολΔ και καλείται κατασχετήριο. Μάλιστα, «η επιβολή κατάσχεσης στα χέρια τρίτου µε κατασχετήριο αποτελεί το µοναδικό και αποκλειστικό τρόπο επιβολής αυτής. Δε νοείται κατάσχεση στα χέρια τρίτου χωρίς κοινοποίηση κατασχετηρίου. Η µε άλλο τρόπο (π.χ. µε έκθεση δικαστικού επιµελητή) γενοµένη κατάσχεση στα χέρια τρίτου είναι ανυπόστατη καθόσον δεν πρόκειται µόνο περί απλής αναρµοδιότητας του δικαστικού επιµελητή, αλλά περί άλλης µορφής ενεργείας από εκείνη που απαιτεί ο νόµος» 34. Πέρα από τα στοιχεία του άρθρου 118 ΚΠολΔ, το κατασχετήριο απαιτείται να περιέχει ακριβή περιγραφή του εκτελεστού τίτλου και της απαίτησης βάσει των οποίων γίνεται η κατάσχεση. καθώς και το ποσό για το οποίο αυτή επιβάλλεται (άρθρο 983 παρ. 1 στοιχεία α και β ΚΠολΔ). Γίνεται πάντως δεκτό 35 ότι το κατασχετήριο πρέπει να περιλαµβάνει και επαρκή στοιχεία αναφορικά µε τον καθορισµό της έννοµης σχέσης, από την οποία και προκύπτει η οφειλή του τρίτου και δη απαιτείται ο προσδιορισµός τόσο του αντικειµένου της κατάσχεσης όσο και της αιτίας της οφειλής του τρίτου, γεννηµένης ή µέλλουσας, κατά τα ουσιώδη τουλάχιστον στοιχεία της. Η µεταφορά των γενικών αυτών παραδοχών στο πεδίο της κατάσχεσης καταθέσεων εις χείρας Τράπεζας ως τρίτης, συνεπάγεται την ανάγκη εξειδίκευσης στο κατασχετήριο του 34 ΜΠρΡοδ 2616/2006, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ η περαιτέρω κοινοποίηση του κατασχετηρίου στον καθ ου η κατάσχεση οφειλέτη εντός οκτώ ημερών από την επίδοσή του στον τρίτο (άρθρο 983 παρ. 2 ΚΠολΔ) αποτελεί πρόσθετη διαδικαστική πράξη του κύρους της κατασχέσεως. Ανάλογα και η ΜΠρΑθ 7438/1992, ΑρχΝ Πιο λιτή η διατύπωση των ΕφΘεσ 3043/2007, ΕΠολΔ , με σημείωμα Γιαννόπουλου, ΜΠρΑθ 1056/2003, ΕλλΔνη Από θεωρία Ι. Μπρίνιας, ό.π. Αναγκαστική Εκτέλεσις, σ. 1321, Β. Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας Ερμηνευτική, Νομολογιακή Ανάλυση (κατ άρθρο) Τόμος ΣΤ (άρθρα ), 1997, σ , Β. Μπρακατσούλας, Η αναγκαστική εκτέλεση, Τόμος Ι, 1993, σ Βλ. και Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. Ειδικό Μέρος, σ , την ίδια, ό.π. Δ , σύμφωνα με την οποία κατά την ορθή ερμηνεία του άρθρου 983 ΚΠολΔ, το υποστατό της κατάσχεσης εις χείρας τρίτου απαιτεί τη συνύπαρξη όλων των επιμέρους διαδικαστικών πράξεων, ήτοι σύνταξη κατασχετηρίου και επίδοσή του τόσο στον τρίτο όσο και στον καθ ου οφειλέτη. Ανάλογα και Γ. Νικολόπουλος, Αναγκαστική Εκτέλεση (2002), σ. 234 Ο ίδιος, σε Κ. Κεραμέα/Δ. Κονδύλη/Ν. Νίκα, Ερμηνεία του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, Τόμος ΙΙ (άρθρα ), 2000, σ , Π. Μάζης, ό.π. ΔΕΕ Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. Ειδικό Μέρος, σ. 347, η ίδια, ό.π. Δ , Ι. Μπρίνιας, ό.π. Αναγκαστική Εκτέλεσις, σ επ., Ι. Καστριώτης, Η κατάσχεσις εις χείρας τρίτου (κατά τον ΚΠολΔ), Τόμος ΙΙΙ (2008), σ. 232, ο ίδιος, Η κατάσχεση των τραπεζικών καταθέσεων-μια νέα διάσταση μετά το ν. 2915/2001 (άρθρο 24), Δ , Β. Βαθρακοκοίλης, ό.π. ΕρμΚΠολΔ, 1997, σ

15 αντικειµένου της κατάσχεσης και συγκεκριµένα της χρηµατικής απαίτησης και της αιτίας οφειλής της Τράπεζας, ότι πρόκειται δηλαδή για κατάθεση 36. Κατ επέκταση, ο επισπεύδων δανειστής οφείλει να προσδιορίσει ο ίδιος επαρκώς την κατασχόµενη απαίτηση, αναφέροντας το είδος της κατάθεσης από την οποία αυτή απορρέει, τουλάχιστον µε βάση τη διάκριση των καταθέσεων ως αποδοτέες ενόψει ή υπό προειδοποίηση ή µετά από προθεσµία 37. Η απαίτηση αυτή για το ορισµένο του κατασχετηρίου είναι άµεσα συσχετιζόµενη και µε την υποχρέωση της Τράπεζας να προβεί στη δήλωση του άρθρου 985 ΚΠολΔ, η οποία λόγω της δέσµευσής της από το απόρρητο του ν.δ. 1059/1971 θα παράσχει µόνο τις αναγκαίες πληροφορίες στο πλαίσιο της δήλωσης του άρθρου 985 ΚΠολΔ 38. Για το ορισµένο του κατασχετηρίου αρκεί η αναφορά του είδους της κατάθεσης, ενώ δεν απαιτείται αναφορά ούτε του αριθµού του τραπεζικού λογαριασµού ούτε του ύψους του πιστωτικού υπολοίπου του, αλλά πάντως η προϋπόθεση της σαφήνειας και του ορισµένου της απαίτησης δεν πληρούται στην περίπτωση της διερευνητικής κατάσχεσης ή όταν η κατάσχεση περιλαµβάνει όλες τις απαιτήσεις του καταθέτη κατά της Τράπεζας από οποιαδήποτε απροσδιόριστη σχέση ή όταν αφορά σε πιστωτικά υπόλοιπα µελλοντικών λογαριασµών 39. Η έλλειψη ως προς τα απαιτούµενα στοιχεία για την πληρότητα και το ορισµένο του κατασχετηρίου δεν οδηγεί αναγκαστικά σε ακυρότητα της επιβληθείσας κατάσχεσης, αλλά σε δικονοµική ακυρότητα του κατασχετηρίου µε την επίκληση και απόδειξη δικονοµικής βλάβης κατά το άρθρο 159 αρ. 3 ΚΠολΔ, από τη στιγµή που αυτά δεν τάσσονται µε ποινή ακυρότητας από το άρθρο 983 παρ. 1 ΚΠολΔ 40. Εποµένως, «η πληρότητα των στοιχείων του 36 ΜΠρΤρικ 738/2002, ΔΕΕ 2002, σ Σ. Ψυχομάνης, Η κατάσχεση των καταθέσεων, ΔΕΕ , ο ίδιος, Τραπεζικές δραστηριότητες αμφισβητήσιμης νομιμότητας, 2002, σ. 196, ο ίδιος, ό.π. Τραπεζικό Δίκαιο, σ Π. Μάζης, Κατάσχεση τραπεζικών καταθέσεων μετά τη θέση σε ισχύ του άρθρου 24 του ν. 2915/2001, ΝοΒ Σ. Ψυχομάνης, ό.π. ΔΕΕ , ο ίδιος, ό.π. Τραπεζικές δραστηριότητες, σ. 197, ο ίδιος, ό.π. Τραπεζικό Δίκαιο, σ , Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. Δ , η ίδια, Παραδεκτό και βάσιμο των λόγων ανακοπής κατά της εκτελέσεως διαιτητικής αποφάσεως με κατάσχεση τραπεζικής κατάθεσης (Γνωμοδότηση), ΝοΒ , Α. Ταμαμίδης, Η κατάσχεση των τραπεζικών καταθέσεων ιδιωτών υπό το φως της νομολογίας μετά το άρθρο 24 ν. 2915/2001, 2005, σ , Ι. Καστριώτης, ό.π. Η κατάσχεσις εις χείρας τρίτου, σ , ο ίδιος, ό.π. Δ Βλ. και ΜΠρΤρικ 738/2002, ΔΕΕ , όπου επίσης επισημαίνεται ότι «δεν απαιτείται ειδικότερη αναφορά της μορφής της κατάθεσης ούτε του αριθμού του λογαριασμού, του οποίου η ανεύρεση είναι ευχερής εφόσον αναφέρονται στο κατασχετήριο τα στοιχεία του οφειλέτη-καταθέτη, οπότε η τράπεζα βάσει αυτών ανευρίσκει ευχερώς τον αριθμό του λογαριασμού, ούτε και του υποκαταστήματος στο οποίο υπάρχει η κατάθεση, το οποίο, επίσης, ευχερώς ανευρίσκεται μετά τον προσδιορισμό του αριθμού του λογαριασμού». 40 Ι. Μπρίνιας, ό.π. Αναγκαστική Εκτέλεσις, σ. 1333, Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. Ειδικό Μέρος, σ. 346, η ίδια, ό.π. Δ , η ίδια, ό.π. ΝοΒ , Α. Ταμαμίδης, ό.π. σ. 33, Ι. Καστριώτης, ό.π. Η 15

16 κατασχετηρίου κρίνεται αποκλειστικά µε γνώµονα τη δικονοµική βλάβη που µπορεί να προκαλέσει η έλλειψη ή ατέλειά τους. Ο λόγος της ανακοπής ότι το κατασχετήριο που επιδόθηκε είναι άκυρο, γιατί δεν περιέχει τα αναγκαία στοιχεία του νόµου (άρθρο 983 παρ. 1 ΚΠολΔ), πρέπει συγχρόνως να συνοδεύεται από τον εξειδικευµένο ισχυρισµό ότι οι ελλείψεις ή ατέλειες του κατασχετηρίου αυτού προκάλεσαν δικονοµική βλάβη που δεν µπορεί διαφορετικά να θεραπευθεί παρά µόνο µε την κήρυξη της ακυρότητας (άρθρο 159 αρ. 3 ΚΠολΔ). Αν η βλάβη δεν προσδιορίζεται εξειδικευµένα υπάρχει αοριστία» 41. Η Τράπεζα, ως τρίτη, δύναται να προσβάλει το κύρος της κατάσχεσης για έλλειψη των αναγκαίων στοιχείων του κατασχετηρίου κατ άρθρο 983 παρ. 1 ΚΠολΔ, µε βάση το άρθρο 987 ΚΠολΔ, είτε µε ένσταση στην ενδεχόµενη δίκη της ανακοπής (άρθρο 986 ΚΠολΔ) του κατασχόντος δανειστή κατά της ρητής ή σιωπηρής δήλωσης της Τράπεζας είτε µε την αυτοτελή ανακοπή του άρθρου 583 ΚΠολΔ 42. Δύσκολα όµως θα µπορούσε να δεχθεί κανείς την πρόκληση βλάβης στην Τράπεζα, η οποία µέσω του on line συστήµατος που διαθέτει δύναται να ελέγχει άµεσα τις κάθε µορφής καταθέσεις και δη µε τρόπο που να µην οδηγεί σε παραβίαση των ορίων του απορρήτου µε τη δήλωση που θα κληθεί να υποβάλλει (άρθρο 985 ΚΠολΔ) Το ρυθμιστικό πλαίσιο του άρθρου 24 του ν. 2915/ Τα υπαγόμενα είδη καταθέσεων. Όπως προαναφέρθηκε, η ρύθµιση του άρθρου 24 ν. 2915/2001 κάνει λόγο για το ανίσχυρο του απορρήτου των «κάθε µορφής καταθέσεων» σε πιστωτικά ιδρύµατα, έναντι του δανειστή που έχει δικαίωµα κατάσχεσης, ενώ και το άρθρο 1 παρ. 1 του ν.δ. 1059/1971 (όπως αυτό κατάσχεσις εις χείρας τρίτου, σ. 234, ο ίδιος, ό.π. Δ Έτσι και οι ΕφΑθ 5986/1993, ΕλλΔνη ΠΠρΑθ 6111/2006, ΝοΒ Βλ. ακόμη Σ. Ψυχομάνη, ό.π. ΔΕΕ , τον ίδιο, ό.π. Τραπεζικές δραστηριότητες, σ. 198, σύμφωνα με τον οποίο η ακυρότητα του κατασχετηρίου λόγω του μη ορισμένου περιεχομένου του, υποχρεώνει την τράπεζα με βάση τη σχέση εμπιστοσύνης προς τον πελάτη της να μη προβεί στη δήλωση του άρθρου 985 ΚΠολΔ. 41 ΜΠρΘεσ 30152/2002, ΝοΒ Εν προκειμένω, απορρίφθηκε ως νομικά αβάσιμος ο λόγος ανακοπής του καθ ου η κατάσχεση, ο οποίος συνίστατο στην παράλειψη του κατασχόντος να αναφερθεί με το κατασχετήριό του στον αριθμό και το είδος του λογαριασμού καθώς και στο συγκεκριμένο υποκατάστημα της τραπέζης, στο οποίο υφίστατο η κατάσχεση, χωρίς όμως να συνοδεύεται από την επίκληση και απόδειξη δικονομικής βλάβης λόγω των παραπάνω ελλείψεων. Η συγκεκριμένη απόφαση υιοθέτησε την άποψη που διατυπώθηκε από τη Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. ΝοΒ Σ. Ψυχομάνης, ό.π. ΔΕΕ Ο ίδιος, ό.π. Τραπεζικές δραστηριότητες, σ. 199, Λ. Κοτσίρης, Τραπεζικό απόρρητο και κατάσχεση τραπεζικών καταθέσεων, στον τόμο Σύγχρονα προβλήματα Εμπορικού Δικαίου, 2006, σ Βλ. και Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. Ειδικό Μέρος, σ , όπου και αναλύεται η άμυνα του τρίτου κατά του κύρους της κατάσχεσης κατά το άρθρο 987 ΚΠολΔ, ο οποίος έχοντας την ιδιότητα του τρίτου δεν νομιμοποιείται στην άσκηση της ανακοπής του άρθρου 933 ΚΠολΔ. Την ανακοπή όμως του 933 ΚΠολΔ νομιμοποιείται να ασκήσει ο καθ ου η εκτέλεση οφειλέτης, προβάλλοντας ως λόγο ανακοπής την ακυρότητα του κατασχετηρίου λόγω μη πληρότητας και ακρίβειας του περιεχομένου του. 43 Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. ΝοΒ , η ίδια, ό.π. Δ , Α. Ταμαμίδης, ό.π. σ

17 αντικαταστάθηκε από το άρθρο 10 παρ. 1 του ν. 1858/1989) χαρακτηρίζει ως απόρρητες τις «κάθε µορφής καταθέσεις» 44. Γίνεται, εποµένως, αντιληπτό ότι από το συνδυασµό της ευρείας διατύπωσης των παραπάνω νοµοθετικών διατάξεων συνάγεται το κατασχετό όλων κατ αρχήν των τραπεζικών καταθέσεων που τηρούνται σε πιστωτικά ιδρύµατα 45. Η γενικόλογη αυτή διατύπωση που επέλεξε ο νοµοθέτης θα µπορούσε να υποστηριχθεί ότι τείνει και στην υπαγωγή όλων των ειδών των καταθέσεων στο κατασχετό, σύµφωνα και µε τη γενική αρχή της αναγκαστικής εκτέλεσης περί της υπεγγυότητας του συνόλου της περιουσίας του οφειλέτη στη διάθεση του επισπεύδοντος δανειστή 46. Έτσι, στην άρση του απορρήτου του άρθρου 24 ν. 2915/2001 περιλαµβάνονται 47 εκτός από τις καταθέσεις ταµιευτηρίου ή όψεως και όλες οι χρηµατικές, και τέτοιες είναι οι προθεσµιακές ή µη, ελεύθερες ή δεσµευµένες, σε αλληλόχρεο λογαριασµό, σε κοινό λογαριασµό, καταθέσεις υπέρ τρίτου, καταθέσεις σε ευρώ ή σε συνάλλαγµα 48, καταθέσεις υπέρ εξαγωγέως από επιστροφές χρηµατικών επιδοτήσεων (πριµ), καταθέσεις υπό προειδοποίηση κλπ. Πέρα από τις χρηµατικές, σε κατάσχεση υπόκεινται και οι µη χρηµατικές καταθέσεις, ήτοι οι καταθέσεις χρεογράφων, τίτλων, µετοχών, οµολογιών καθώς επίσης και οι άυλες µετοχές 49. Πάντως, το άρθρο 24 του ν. 2915/2001 δεν εφαρµόζεται στα 44 Παρόμοια και η διατύπωση του άρθρου 3 του ν.δ. 1059/1971 βάσει της οποίας «Εξαιρετικώς επιτρέπεται η παροχή πληροφοριών για τις απόρρητες χρηματικές ή άλλες καταθέσεις». 45 Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. Δ , Α. Ταμαμίδη, ό.π. σ , Ι. Καστριώτης, ό.π. Η κατάσχεσις εις χείρας τρίτου, σ. 208, ο ίδιος, ό.π. Δ , Π. Μάζης, ό.π. ΝοΒ , Σ. Ψυχομάνης, ό.π. ΔΕΕ , ο ίδιος, ό.π. Τραπεζικές δραστηριότητες, σ. 195, Ι. Βελέντζας, ό.π. Δίκαιο Τραπεζών, σ. 346, Γ. Νικολόπουλος, ό.π. σε ΕρμΚΠολΔ-Συμπλήρωμα, σ Κ. Γεωργόπουλος, Η κατάσχεση του υπολοίπου τραπεζικού λογαριασμού καταθέσεων, ΔΕΕΤ Για τα είδη των καταθέσεων που υπάγονται στην άρση του απορρήτου του άρθρου 24 του ν. 2915/2001 βλ. Καστριώτη, ό.π. Η κατάσχεσις εις χείρας τρίτου, σ , τον ίδιο, ό.π. Δ , Α. Ταμαμίδη, ό.π. σ Ειδικότερα για την υπαγωγή των καταθέσεων σε συνάλλαγμα στο τραπεζικό απόρρητο του ν.δ. 1059/1971 βλ. Β. Κιάντο, ό.π. σ. 6-9 και 11, Γραμματίκα ό.π. σ Βλ. ΟλΑΠ 1225/1975, ΝοΒ , ΜΠρΑθ 2091/1999, ΝοΒ , στις οποίες είχε κριθεί νομολογιακά ότι το ειδικό τραπεζικό απόρρητο δεν εκτείνεται και στις καταθέσεις μετοχών, ομολογιών ή άλλων χρεογράφων. Για την υπαγωγή των άυλων μετοχών στο άρθρο 24 του ν. 2915/2001 βλ. Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. Δ , Κ. Χριστοδούλου, ό.π. Δ Η κατάσχεση των μη χρηματικών καταθέσεων γινόταν δεκτή και πριν από τη ρύθμιση του άρθρου 24 του ν. 2915/2001, βλ. Μπρίνια, ό.π. Αναγκαστική Εκτέλεσις, σ. 1283, Β. Βαθρακοκοίλης, ό.π. ΕρμΚΠολΔ, 1997, σ. 30. Για το κατασχετό των άυλων τίτλων του Δημοσίου βλ. ΑΠ 1812/2007, ΔΕΕ , ΕφΘεσ 702/2005, Αρμ ΠΠρΘεσ 24377/2003, Αρμ Για την ειδική αναφορά των άυλων μετοχών στο άρθρο 24 του ν. 2915/2001 βλ. Αιτιολογική Έκθεση ν. 2915/2001, ό.π. σ. 836, όπου και επισημαίνεται ότι «η μνεία των άυλων μετοχών γίνεται προς αποφυγή παρερμηνείας, δεδομένου ότι η δυνατότητα κατάσχεσής τους προβλέπεται ρητά από το νόμο (άρθρο 49 παρ. 4 του ν. 2396/1996), ο οποίος όμως παραπέμπει στις διατάξεις για τις καταθέσεις στις τράπεζες ως προς το επιτρεπτό της παροχή πληροφοριών για τις απόρρητες καταχωρίσεις». Ειδικά για την 17

18 αµοιβαία κεφάλαια, τα οποία η νοµολογία είχε θεωρήσει ότι δεν καλύπτονται από το απόρρητο 50. Επιπρόσθετα, η ρύθµιση του άρθρου 24 δεν φαίνεται να έθιξε εκείνες τις περιπτώσεις καταθέσεων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από τον νόµο ως αναπαλλοτρίωτες ή ακατάσχετες 51. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί το άρθρο 7 του ν.δ / , σύµφωνα µε το οποίο αναπαλλοτρίωτη κατάθεση µπορεί να γίνει µόνο υπέρ νοµικού προσώπου µη µετερχόµενου εµπορία, υπέρ ανηλίκου ή απαγορευµένου ή ασώτου, και λόγω ισόβιας προσόδου υπέρ ορισµένου προσώπου µε δικαιοπραξία αιτία θανάτου 52. Εµπόδιο στην κατάσχεση τραπεζικής κατάθεσης δύναται να αποτελέσει για τον επισπεύδοντα δανειστή και η ενδεχόµενη προγενέστερη σύµβαση ενεχυρίασης που θα έχει συνάψει η Τράπεζα µε τον καθ ου οφειλέτη - καταθέτη. Συγκεκριµένα, η ενεχυρίαση των χρηµατικών καταθέσεων γίνεται επί τη βάσει των άρθρων 1209 επ. και 1258 επ. ΑΚ και των κατάσχεση των άυλων μετοχών βλ. Τσιμπανούλη, Η αναγκαστική κατάσχεση άυλων μετοχών, ΔΕΕ επ. Ως προς τη μη κάλυψη από το απόρρητο των καταθέσεων των ονομαστικών μετοχών που κατατέθηκαν στην Τράπεζα προς φύλαξη (οπότε και πρόκειται για σύμβαση ομαλής παρακαταθήκης), για τις οποίες εκδόθηκαν ονομαστικά αποθετήρια έγγραφα της ΑΕ Αποθετηρίων Τίτλων, βλ. Φ. Χριστοδούλου, ό.π. ΔΕΕ Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. Δ , I. Καστριώτης, ό.π. Η κατάσχεσις εις χείρας τρίτου, σ , o ίδιος, ό.π. Δ Σύμφωνα με τη ΜΠρΑθ 6338/2000, ΔΕΕ «Το μερίδιο Αμοιβαίου Κεφαλαίου αποτελεί μονάδα διαίρεσης της κοινής σε όλους τους μεριδούχους περιουσίας του αμοιβαίου κεφαλαίου (άρθρο 19 παρ. 1 του ν. 1969/1991). Το μερίδιο, το οποίο δεν έχει ονομαστική αξία, εκφράζει τη σχέση συγκυριότητας μεταξύ των κατ ιδίαν στοιχείων του ενεργητικού του αμοιβαίου κεφαλαίου και του δικαιούχου του μεριδίου μεριδούχου Τόσο ο τίτλος μεριδίου όσο και η βεβαίωση συμμετοχής στο αμοιβαίο κεφάλαιο, έχουν απλώς αποδεικτικό της συμμετοχής χαρακτήρα, δεν ενσωματώνουν δικαίωμα και δεν συνιστούν αξιόγραφα, αλλά νομιμοποιητικά έγγραφα». Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι κατά την ίδια απόφαση, δεκτικό κατάσχεσης είναι το δικαίωμα εξαγοράς μεριδίων αμοιβαίου κεφαλαίου και όχι το ίδιο το μερίδιο, το οποίο είναι αμεταβίβαστο (άρθρο 19 παρ. 5 του ν. 1969/1991). Βλ. και Σ. Μούζουλα, Σημείωση επί της ΜΠρΑθ 6338/2000: Μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων-κατάσχεση δικαιώματος εξαγοράς, ΔΕΕ , όπου και επισημαίνεται ότι το δικαίωμα εξαγοράς ως ειδικό περιουσιακό στοιχείο θα κατασχεθεί με τη διαδικασία των άρθρων 1022 επ. ΚΠολΔ και δεν εξομοιώνεται με χρηματική απαίτηση, υποκείμενη σε κατάσχεση κατά τα άρθρα 982 επ. ΚΠολΔ. Βλ. και Κ. Παμπούκη, Κατάσχεση του μεριδίου αμοιβαίου κεφαλαίου, ΕπΕμπΔ 2003, σελ , όπου και επισημαίνεται η δυνατότητα κατάσχεσης κατ άρθρα 982 επ. ΚΠολΔ της απαίτησης προς απόληψη των προσόδων του μεριδίου και της απαίτησης του μεριδιούχου στο προϊόν της εκκαθαρίσεως του αμοιβαίου κεφαλαίου. Βλ. και ΜΠρΠειρ 820/1994, Δ , η οποία και τάχθηκε υπέρ της κατάσχεσης των ονομαστικών τίτλων που εκδίδονται από ανώνυμες εταιρίες διαχειρίσεως αμοιβαίων κεφαλαίων, με την αιτιολογία ότι δεν είναι τραπεζικοί τίτλοι καλυπτόμενοι από το τραπεζικό απόρρητο. 51 Α. Ταμαμίδης, ό.π. σ , Π. Μάζης, ό.π. ΝοΒ Στην αυτή κατηγορία των ακατάσχετων καταθέσεων εμπίπτουν και τα χρηματικά διαθέσιμα του ελληνικού Δημοσίου, που είναι κατατεθειμένα σε ειδικό λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδος, επειδή κατά τον κατ έτος ψηφιζόμενο κρατικό προϋπολογισμό έχουν αφιερωθεί στην εκπλήρωση δημόσιων σκοπών, Σ. Σταματόπουλος, Το αντικείμενο της αναγκαστικής εκτέλεσης εις βάρος του ελληνικού Δημοσίου, ΧρΙΔ

19 άρθρων του ν.δ / Μάλιστα, κατά το άρθρο 39 παρ. 1 του ν.δ. 1923, η ενεχυρίαση έχει ως έννοµη συνέπεια την εκχώρηση της ονοµαστικής απαίτησης από τον οφειλέτη προς την πιστώτρια (ενεχυρούχο δανειστή), ενώ µε την επίδοση της ενεχυρικής σύµβασης θεωρείται ότι ο ενεχυρούχος δανειστής (πιστώτρια) νέµεται την απαίτηση (άρθρο 39 παρ. 3 του ν.δ. 1923) 54. Εν προκειµένω, σχετική είναι η ΑΠ 1411/ , κατά την οποία «η από τον καταθέτη ενεχύραση προς την τράπεζα της απαιτήσεώς του κατ αυτής για απόδοση του προϊόντος της κατάθεσης, δεν αποτελεί εκχώρηση κατά την έννοια του άρθρου 455 ΑΚ αλλά απλώς παρέχει στην τράπεζα δικαίωµα «εισπράξεως» της απαίτησης, αφού δεν ενεχυράζεται απαίτηση του καταθέτη κατά τρίτου (άρθρο 39 παρ. 1 ν.δ. 1923)». Ανάλογα γίνεται δεκτή η δυνατότητα της Τράπεζας να προβάλει σε συµψηφισµό ανταπαίτησή της κατά απαίτησης του πελάτη της, που τηρεί σε τραπεζική κατάθεση. Η δήλωση της Τράπεζας προς συµψηφισµό είναι νόµιµη κατά τα άρθρα 440 και 441 και δεν προσκρούει στο ειδικό τραπεζικό απόρρητο, «γιατί το απόρρητο αυτό ισχύει έναντι των τρίτων και όχι στις απευθείας σχέσεις της ίδιας της Τράπεζας, µε τους καταθέτες της, έναντι των οποίων, ανεµπόδιστα η Τράπεζα, µπορεί να προβάλει ανταπαιτήσεις σε συµψηφισµό, προς αντίστοιχες απαιτήσεις των πελατών της, γιατί στην αντίθετη περίπτωση, θα διαταρασσόταν, το όλο τραπεζικό σύστηµα µε το παράδοξο που θα συνέβαινε, οι µεν πελάτες 53 Εν προκειμένω, η ενεχυρική σύμβαση καταρτίζεται και με απλό ιδιωτικό έγγραφο (άρθρο 36 παρ. 2 ν.δ. 1923) και αντίγραφο αυτής επιδίδεται στον οφειλέτη (άρθρο 39 παρ. 2 ν.δ. 1923). Βλ. Π. Μάζη, Εμπράγματη εξασφάλιση τραπεζών και ανωνύμων εταιριών (σύμφωνα με το ν.δ «περί ειδικών ανωνύμων εταιριών» και την υπόλοιπη σχετική νομοθεσία), 1993, σ. 398 Θεοδώρου, ό.π. ΚριτΕπιθ Π. Μάζης, ό.π. Εμπράγματη εξασφάλιση, σ Θεοδώρου, ό.π. ΚριτΕπιθ Το άρθρο 39 του ν.δ προβλέπει «1. Εάν αντικείμενον της ενεχυριάσεως είναι απαίτησις ονομαστική του οφειλέτου κατά τρίτου, η ενεχυρίασις συνεπάγεται εκχώρησιν της απαίτησης υπό του οφειλέτου προς την πιστώτριαν. 2. Αντίγραφον της σύμβασης ενεχυριάσεως επιδίδεται εν τω τρίτω. 3. Από της επιδόσεως θεωρείται η πιστώτρια ως νεμομένη την απαίτησιν». 55 ΚριτΕπιθ Για το ότι η ενεχύραση απαίτησης υπέρ Τραπέζης δεν συνεπάγεται εκχώρηση κατά το άρθρο 455 ΑΚ αλλά απλώς παρέχει σε αυτή δικαίωμα εισπράξεως της απαίτησης βλ. ΕφΑθ 1050/2008, ΕλλΔνη , ΠΠρΑθ 5348/2003, ΔΕΕ Αντίθετα, ως εξασφαλιστική εκχώρηση αντιμετωπίζεται από τις ΟλΑΠ 38/1988, ΕλλΔνη , ΑΠ 857/2004, ΕλλΔνη , ΑΠ 108/1997, ΔΕΕ , ΑΠ 1125/1987, ΝοΒ Βλ. και Π. Μάζη, Αδυναμία σύστασης ενεχύρου-κατάσχεση τραπεζικής κατάθεσης (γνωμοδότηση), ΔΕΕ , τον ίδιο, Σημείωση επί της ΠΠρΑθ 5348/2003, ΔΕΕ Τον ίδιο, ό.π. ΔΕΕ και ειδικά σημείωση 14, ο οποίος και απορρίπτει τη δυνατότητα συστάσεως τέτοιου ενεχύρου σε διμερή βάση, από τη στιγμή που οι διατάξεις των άρθρων 1248 επ. ΑΚ και 39 και 44 του ν.δ σαφώς προϋποθέτουν τριμερή σχέση. Για το λόγο αυτό κρίνεται αναγκαία η ύπαρξη τρίτης Τραπέζης, διαφορετική από εκείνη στην οποία τηρείται η κατάθεση και η οποία θα είναι ο ενεχυρούχος δανειστής. 19

20 της Τράπεζας να παίρνουν από αυτήν ελεύθερα τις καταθέσεις τους, η δε Τράπεζα να µη µπορεί να εισπράξει τις δικές της απαιτήσεις που θα έχει κατά αυτών» 56. Στην περίπτωση πάντως που τραπεζική κατάθεση είναι βεβαρηµένη µε ενέχυρο υπέρ της Τράπεζας, η τελευταία θα πρέπει να προβεί σε ρητή αρνητική δήλωση κατά το άρθρο 985 ΚΠολΔ, εκθέτοντας µάλιστα όλα τα στοιχεία της σύµβασης ενεχυρίασης της κατάθεσης, έτσι ώστε ο επισπεύδων δανειστής να είναι σε θέση να ασκήσει την ανακοπή του άρθρου 986 ΚΠολΔ, στη δίκη της οποίας θα κριθούν το κύρος της σύµβασης ενεχύρου και της δήλωσης της Τράπεζας Η κατάσχεση μελλοντικών απαιτήσεων εις χείρας Τράπεζας. Η περίπτωση της εγγυητικής επιστολής. Παρότι δεν γίνεται ρητή αναφορά στο άρθρο 982 ΚΠολΔ, γίνεται γενικά δεκτό ότι είναι δυνατή και η κατάσχεση µελλοντικών απαιτήσεων εις χείρας τρίτου, γεγονός που έχει ιδιαίτερο πρακτικό αντίκρισµα στην περίπτωση που τρίτος είναι Τράπεζα, από τη στιγµή που οι περισσότερες συµβάσεις του τραπεζικού δικαίου έχουν διαρκή χαρακτήρα. Ως µελλοντικές, θεωρούνται εκείνες οι απαιτήσεις, που ενώ υφίσταται η βασική έννοµη σχέση από την οποία θα προκύψουν στο µέλλον, οι προϋποθέσεις της γένεσης τους δεν έχουν ολοκληρωθεί κατά το χρόνο της επιβολής κατάσχεσης εις χείρας τρίτου 58. Τόσο σε 56 ΕφΔωδ 287/1996, ΝοΒ , ΠΠρΞανθ 166/1995, ΑρχΝ Αντίστοιχα και οι ΕφΘεσ 702/2005, Αρμ , ΠΠρΘεσ 24377/2003, Αρμ , που αφορούν την πρόταση συμψηφισμού από την Τράπεζα ανταπαιτήσεώς της με απαίτηση από κοινό λογαριασμό των δικαιούχων, ο οποίος αποτελούνταν από Repos. 57 Α. Ταμαμίδης, ό.π. σ. 48. ενδιαφέρον παρουσιάζει η ΕφΑθ 5740/2011, στην οποία ο επισπεύδων άσκησε ανακοπή κατά της δήλωσης της Τράπεζας, υποστηρίζοντας ότι αυτή δεν ανταποκρίνεται στα πραγματικά δεδομένα, αφού σε αυτή υπήρχε προθεσμιακή κατάθεση της καθ ης, ενώ η Τράπεζα στη δήλωσή της ανέφερε ότι η καθ ης απλώς διατηρούσε σε λογαριασμό εμπορικού και ταμιευτηρίου ποσό που δεν επαρκεί για την κάλυψη της απαίτησης. Για την εξασφάλισή της από την έκδοση εγγυητικής επιστολής υπέρ της καθώς η εκτέλεση, η Τράπεζα συνήψε με την οφειλέτιδα εταιρία σύμβαση ενεχύρου επί της απαίτησης που απέρρεε από την προθεσμιακή κατάθεση. Έτσι, το Εφετείο έκρινε ότι «η τράπεζα στη δήλωσή της ενώπιον του ειρηνοδίκη έπρεπε να συμπεριλάβει και το ποσό της προθεσμιακής κατάθεσης (με τη μνεία της προμνησθείσας βαρύνσεως της επ αυτής απαίτησης). Παρέπεται, ότι αφού δεν έκανε αναφορά και του προθεσμιακού ποσού, η σχετική δήλωσή της πάσχει ανακρίβεια και ανειλικρίνεια και καλώς επέσυρε ως συνέπεια την κατ άρθρο 986 ΚΠολΔ κρινόμενη ανακοπή». Το Εφετείο, επομένως, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η δήλωση της Τραπέζης έπρεπε να περιέχει αναφορά τόσο στην ύπαρξη και στο ποσό της προθεσμιακής κατάθεσης όσο και στην επιβάρυνση αυτής με τη σύμβαση ενεχύρου για την εξασφάλιση της Τραπέζης από την έκδοση εγγυητικής επιστολής υπέρ της καθής η εκτέλεση, ΕλλΔνη Για την πληρέστερη κατανόηση των πραγματικών περιστατικών σημειώνεται ότι στην προθεσμιακή κατάθεση υπήρχε ποσό άνω των ευρώ, ενώ η Τράπεζα στη δήλωσή της περιέλαβε μόνο το ποσό των 106,95 ευρώ, που τηρούσε η καθής σε λογαριασμό εμπορικό και ταμιευτηρίου. 58 Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. Ειδικό Μέρος, σ