ΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΣΙΝΕΜΑ ΤΟΥ 21 ου ΑΙΩΝΑ

Transcript

1 ΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΣΙΝΕΜΑ ΤΟΥ 21 ου ΑΙΩΝΑ Όπως θα ήταν άτοπο να μιλήσουμε επιγραμματικά για το σινεμά του 20 ου αιώνα, από τη στιγμή που αυτός ουσιαστικά καλύπτει σχεδόν όλη την ιστορία του, άλλο τόσο μοιάζει να μιλάμε και για σινεμά του 21 ου. Ο κινηματογράφος είναι μια νεαρή τέχνη, 117 ετών, στην εξέλιξη της οποίας έχουν συμβεί πάρα πολλές τεχνολογικές και αισθητικές αλλαγές που είναι αδύνατο να επισημανθούν χωρίζοντας την ιστορία της σε αιώνες. Συνήθως στα βιβλία ιστορίας του κινηματογράφου η ανασκόπηση γίνεται σε δεκαετίες ή σε χρονικές περιόδους που αρχίζουν από ένα συμβάν (μια ταινία για παράδειγμα) και διαρκούν μέχρι και χρόνια. Ακριβώς από αυτή τη συνήθεια όμως προέκυψε και η ιδέα του σινεμά του 21 ου αιώνα το Τη χρονιά που έκλεισε η πρώτη δεκαετία του αιώνα, υπήρξαν δεκάδες ανασκοπήσεις πάνω σε αυτή, που στάθηκαν σε γεγονότα και τάσεις ικανές να αναδείξουν τη σημαντικότητα αυτής της δεκαετίας για το σινεμά και το μέλλον του. Μάλιστα στα επόμενα χρόνια, μέχρι και σήμερα, παρατηρείται συνέχεια σε αυτές τις τάσεις, και ειδικά στον κινηματογράφο της χώρας που έχει την μεγαλύτερη επιρροή, αυτόν των ΗΠΑ. Έτσι πλέον, ακόμη και στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία, βλέπουμε τον όρο Κινηματογράφος του 21 ου αιώνα, έναν όρο που έχει σημασία όσο ακόμη το σινεμά μετά το 2000 είναι υπό διαμόρφωση και όσο το χρονικό διάστημα (13 χρόνια πλέον) είναι σχετικά εύλογο ώστε τα όσα συνέβησαν σε αυτό να μπορούν να μελετηθούν κάτω από ένα κοινό πρίσμα. Πριν το 2000 Τα χρόνια που το 2000 έμοιαζε σαν ένα μακρινό όνειρο και θα έφερνε μαζί του μια ουτοπική κοινωνία στην οποία η τεχνολογία θα έπαιζε σημαντικό ρόλο υπέρ του πολίτη, είχαν περάσει ανεπιστρεπτί. Ήδη η κοινωνία έβλεπε με μεγαλύτερο σκεπτικισμό το πέρασμα στον 21 ο αιώνα, ενώ το αμερικανικό σινεμά βλέπει 3 τεχνολογικές αλλαγές στις οποίες πρέπει να επενδύσει τα επόμενα χρόνια. Οι 2 αφορούν το ίδιο το μέσο και είναι η ωρίμανση των CGI, των γραφικών δηλαδή που γίνονται μέσω υπολογιστή, που πλέον προβάλουν όλο και πιο φυσικές εικόνες καθώς και η αντικατάσταση της κορεσμένης VHS κασέτας με το DVD. Η τρίτη δεν αφορά μόνο το σινεμά, αλλά όλο τον κόσμο, και πρόκειται για την ραγδαία ανάπτυξη του ίντερνετ, ενός μέσου με απεριόριστες δυνατότητες που δεν είχαν ακόμη εντοπισθεί. Υπάρχουν 2 φιλμ του 1999 που, άσχετα με την καλλιτεχνική τους αξία, παίζουν με αυτές τις αλλαγές και θεωρούνται πια κομβικές παραγωγές για την εξέλιξη του σινεμά στα επόμενα χρόνια. Το The Matrix των αδερφών Γουασόφσκι παρουσιάζει μια σειρά από γραφικά φτιαγμένα σε κομπιούτερ που μπαίνουν μέσα στην κανονική δράση χωρίς να μπορεί να τα ξεχωρίσει κάποιος εύκολα. Ο τεχνητός με τον φυσικό κόσμο βρίσκονται για πρώτη φορά τόσο κοντά και έτσι ανοίγεται ο δρόμος για πολλούς δημιουργούς στο μέλλον. Ξεχάστε τους κομπάρσους θα τους φτιάχνουμε στον υπολογιστή, ξεχάστε τα άγχη για λάθη στην οθόνη, θα τα σβήνουμε στο υπολογιστή. Η ψηφιακή επέμβαση είναι πλέον προ των πυλών και γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι του μοντάζ τα επόμενα χρόνια. Παράλληλα, το Matrix στηρίζει για πρώτη φορά ένα μεγάλο κομμάτι του μάρκετινγκ στις νέες δυνατότητες που

2 παρέχει το DVD. Δεν καταλάβατε κάτι στην ταινία; Ακούστε το σχολιασμό στο DVD ή δείτε τα ντοκιμαντέρ που έχουμε βάλει στα extras. Αποτέλεσμα, τον Αύγουστο του 2000 η εταιρία παραγωγής του Matrix ανακοίνωσε πως έχει πωληθεί το αστρονομικό νούμερο των 3 εκατομμυρίων DVD μέσα σε λίγους μήνες. Μια δεύτερη ζωή (και δεύτερη πηγή εσόδων) ξεκινούσε. Όχι ότι το Matrix δεν επένδυσε στο ίντερνετ, άλλωστε όλες οι μεγάλες παραγωγές φρόντιζαν πλέον και έστηναν μια αξιοπρεπή ιστοσελίδα για την προώθηση τους, όμως δεν πέτυχε αποκλειστικά και μόνο λόγω του ίντερνετ. Η πρώτη ταινία που κατάφερε κάτι τέτοιο ήταν το The Blair Witch Project που αντιλήφθηκε τις νέες δυνατότητες που έδινε αυτό το μέσο ως προς τη διάδοση μιας πληροφορίας. Γυρίζοντάς το έτσι ώστε να μοιάζει με ερασιτεχνική δουλειά, οι παραγωγοί του Blair Witch άφησαν να εννοηθεί σε διάφορα forums ότι η ταινία είναι αληθινή ιστορία και πως το video απλά βρέθηκε από αυτούς. Το αποτέλεσμα ήταν οι συζητήσεις γύρω από το φιλμ να πάρουν μορφή υστερίας, μέχρι που έγιναν οι προβολές της σε όλο τον κόσμο και κατάλαβαν όλοι πως καμία αληθινή ιστορία δεν υπήρχε από πίσω. Μέχρι να γίνει αυτό πάντως, κόπηκαν πολλά, πάρα πολλά εισιτήρια, για ένα φιλμ που υπό άλλες συνθήκες θα έβλεπαν ελάχιστοι άνθρωποι. Η κινηματογραφική 11 η Σεπτεμβρίου Το πρώτο μισό της νέας δεκαετίας επηρεάστηκε κυρίως από την ιστορική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους το Η 11 η Σεπτεμβρίου ήταν η εκκίνηση για μια κοινωνία φοβισμένη, που τα επόμενα χρόνια ανέφερε τη λέξη ασφάλεια σαν πρωταρχική υποχρέωση των πολιτικών προς αυτήν. Στο σινεμά η επιρροή ήταν άμεση. Τις ημέρες που ακολούθησαν την επίθεση, τα στούντιο βρίσκονταν σε συναγερμό καθώς καμία κυκλοφορία στον κινηματογράφο ή σε DVD δεν έπρεπε να θυμίζει στο κοινό αυτό που μόλις συνέβη. Όταν οι δημοσιογράφοι άρχισαν να ρωτούν για τυχόν ευθύνες του Hollywood οι περισσότεροι απέφευγαν να απαντήσουν, εκτός του Robert Altman που δήλωνε Εμείς το διδάξαμε αυτό, εννοώντας πως όποια και αν ήταν η αιτία του γεγονότος, ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε ήταν στα πρότυπα μιας σύγχρονης κινηματογραφικής περιπέτειας. Σε μια έρευνα που έγινε, τους πρώτους μήνες μετά την 11 η Σεπτεμβρίου είχαν αυξηθεί ενοικιάσεις ταινιών όπως το Rambo ή το Die Hard, κίνηση που ταυτίστηκε με την ανάγκη του κοινού να νοιώσει ότι μπορεί να βρει μέσα στην αμερικανική κοινωνία τους ήρωες που θα το κάνουν να αισθανθεί πιο ασφαλές. Διόλου τυχαία, ένα κύμα ταινιών για το σινεμά και την τηλεόραση με φιλοπολεμικό χαρακτήρα εμφανίζεται μέσα στο 2002 και έχει μεγάλη εμπορική επιτυχία. Behind Enemy Lines, We Were Soldiers και κυρίως το Black Hawk Down συνιστούν την αναβίωση του πολεμικού φιλμ (όχι απαραίτητα ποιοτικά, αλλά σε νούμερα εισιτηρίων) και συνοδεύονται από περιπέτειες σαν το Sum of all Fears ή το Collateral Damage που φέρνουν τις ΗΠΑ σε θέση άμυνας απέναντι στην τρομοκρατία. Από εκεί και έπειτα εμφανίζεται σχεδόν μόνιμα και ο νέος εχθρός: οι ξεπερασμένοι Ρώσοι δίνουν τη θέση τους στους Άραβες τρομοκράτες. Αυτά φυσικά συνδέονται και με τις εξελίξεις στις ΗΠΑ μετά το χτύπημα. Ξεκινά εισβολή στο Αφγανιστάν και λίγα χρόνια αργότερα στο Ιράκ. Η κυβέρνηση Μπους εκμεταλλευόμενη τον φόβο, επαναφέρει τον συντηρητισμό στη χώρα. Ο Στίβεν Σπήλμπεργκ επιστρατεύει μετά

3 από χρόνια τους εξωγήινους για να περιγράψει αυτή την κοινωνία, το 2005 στο War of the Worlds, όπου ο ήρωας ακούει συνεχώς τα παιδιά και τους φίλους του να αναρωτιούνται αν τους επιτίθενται τρομοκράτες ή άγνωστοι εχθροί. Ένα χρόνο νωρίτερα ένα, φαινομενικά άσχετο με τα γεγονότα του 2001, φιλμ προβάλλεται με επιτυχία και προκαλεί αντιδράσεις. Το Passion of Christ του Μελ Γκίμπσον βάζει το κοινό απέναντι σε κάτι πρωτοφανές για φιλμ τέτοιου βεληνεκούς, την παρακολούθηση συνεχούς και έντονου σωματικού πόνου. Για πολλούς αμερικανούς κριτικούς, το Passion είναι το πρώτο φιλμ που κατάλαβε πως το κοινό των ΗΠΑ θα δυσκολευθεί πλέον να σοκαριστεί με οποιοδήποτε αποτρόπαιο θέαμα μετά το 2001, και πολύ κυνικά πρόσφερε απλόχερα τον πόνο στην οθόνη. Τα επόμενα χρόνια, ειδικά στις ταινίες τρόμου ο πόνος απενοχοποιήθηκε εντελώς, ταινίες σαν το Hostel τον είδαν μάλιστα σαν διασκέδαση, κάτι που έβγαλε το είδος από το περιθώριο, όμως δημιούργησε παροδικές επιτυχίες (σαν το πρώτο Saw) που στηρίχθηκαν σχεδόν αποκλειστικά στον σαδισμό των δημιουργών τους απέναντι στο απαθές κοινό, που τρομαγμένο από την αληθινή ζωή αποδεχόταν ότι έβλεπε στη μεγάλη οθόνη. Οι Υπερήρωες Η άλλη, η υπερφυσική αυτή τη φορά, μορφή ηρωισμού που αποζήτησε το κοινό ήρθε μέσα από τον κόσμο των κόμικς. Οι ιστορίες των υπερηρώων είχαν εμφανιστεί και παλιότερα στο εμπορικό σινεμά, όμως μια ξεπερασμένη τετραλογία του Σούπερμαν και μια κουρασμένη επίσης τετραλογία του Μπάτμαν δεν αρκούσε. Αν και το πρώτο φιλμ της νέας εποχής ήταν το X-Men του Μπράιαν Σίνγκερ το 2000, η 11 η Σεπτεμβρίου ήταν ο κινητήριος μοχλός για να πάρουν σάρκα και οστά όσες παραγωγές συζητιόνταν ως τότε. Οι ταινίες αυτές άλλωστε είχαν μια πάρα πολύ διακριτή μάχη μεταξύ καλού και κακού, που στο μη εξοικειωμένο με τα κόμικς κοινό φαινόταν ως μια αποκατάσταση κάθε αδικίας που συμβαίνει στον κόσμο. Βέβαια τα κόμικς δεν είναι πάντα τόσο απλοϊκά, οι X-Men για παράδειγμα είναι μια πολύ καλή παραβολή για τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, ενώ οι σημαντικοί σκηνοθέτες που ανέλαβαν τις διασκευές τους φρόντισαν να περάσουν ώριμες ιδέες όπως το αν πραγματικά ο κόσμος χρειάζεται υπερήρωες. Η αμφισβήτηση αυτή του ηρωισμού από διάφορους σωτήρες έγινε πρώτα ημιτελώς στο Superman Returns (Μπράιαν Σίνγκερ, 2006) και κυρίως στην σημαντικότερη ίσως στιγμή των κόμικς στο σινεμά τα τελευταία χρόνια, την τριλογία του Batman του Κρίστοφερ Νόλαν. Ο τελευταίος μετέφερε σταδιακά το επίκεντρο του ενδιαφέροντος από τον ήρωα στην πόλη όπου βρίσκεται (το Γκόθαμ, που μπορεί να ταυτιστεί με οποιαδήποτε αμερικανική μεγαλούπολη) και μέσα από τους διαλόγους του, ειδικά στο τρίτο μέρος, έδωσε την εικόνα του υπερήρωα ως ύστατη λύση στα προβλήματα της κοινωνίας και πως ο πρωταρχικός στόχος ήρωα και πολιτών πρέπει να είναι η κοινωνική ευημερία χωρίς σωτήριες επεμβάσεις από το υπερπέραν. Ο Νόλαν πάντως κατηγορήθηκε στο δεύτερο μέρος της τριλογίας, το Dark Knight, πως θεοποίησε το κακοποιό στοιχείο της ταινίας, τον Joker, του έδωσε μια εικόνα πολύ πιο ελκυστική στο κοινό σε σχέση με του Batman, κάτι που θυμήθηκαν πολλοί όταν στην πρεμιέρα του τρίτου μέρους ένας μαινόμενος μασκοφόρος όρμησε σε σινεμά στο Κολοράντο, σκοτώνοντας 12 άτομα. Οι ταινίες με υπερήρωες συνεχίζονται κανονικά ως σήμερα, όχι γιατί η ιδεολογία μετά την 11 η Σεπτεμβρίου παραμένει ίδια, αλλά για έναν πολύ απλούστερο λόγο. Όλες πλην

4 ελαχίστων εξαιρέσεων φέρνουν ακόμη πολλά κέρδη στα ταμεία των στούντιο. Αποτέλεσμα αυτού είναι όχι μόνο να μην έχουν εγκαταλειφθεί, αλλά να ετοιμάζονται σχέδια για μελλοντικές συνέχειες ακόμη και αν θεωρητικά έχουν εξαντληθεί σεναριακά. Για παράδειγμα ήταν αρκετά ενοχλητικό το ότι λίγα μόλις χρόνια μετά την ολοκλήρωση της τριλογίας του Spiderman, δόθηκε άδεια να γυριστεί καινούρια, ως reboot, χωρίς τη δικαιολογία κάποιου prequel, γιατί εφόσον ο κόσμος ακολουθεί, τα στούντιο θεωρούν ότι μπορούν να γυρίζουν αιωνίως. Λογικά κάποια στιγμή θα επέλθει κορεσμός και θα μειωθεί η ζήτηση, άλλα όσο αυτή υπάρχει, οι εγκρίσεις για νέα φιλμ συνεχίζονται. Στροφή στους εφήβους Οι υπερήρωες πάντως πέρα από μια ανάγκη που στηρίχθηκε σε ότι συνέβη στις ΗΠΑ μετά το 2001, ήταν και μια κίνηση που αποσκοπούσε στην έλευση στις αίθουσες όλων και περισσότερων νέων, ειδικά έφηβων που θεωρούνταν πλέον το δυναμικότερο target group για τα στούντιο. Με βάση αυτές τις ηλικίες εγκρίθηκε μια σειρά ταινιών, ως επί το πλείστον χωρισμένων σε πολλά μέρη, που θα καθηλώσουν τους νέους, οι οποίοι πέρα από καταναλωτές στα σινεμά της χώρας, ήταν έτοιμοι να στηρίξουν εμπορικά καινούρια franchise, αγοράζοντας DVD, βιβλία ή ρούχα εμπνευσμένα από αυτά. Έτσι για παράδειγμα, πέρα από τριλογίες υπερηρώων, είδαμε μεταξύ άλλων 8 (!) ταινίες Χάρι Πότερ, 3 ταινίες Άρχοντα των Δακτυλιδιών, 5 Twilight, ενώ σε λίγο καιρό θα κυκλοφορήσει το δεύτερο (από τα 3 μάλλον) Hunger Games. Καμία από αυτές φυσικά δεν είναι γυρισμένη αποκλειστικά για παιδιά, αντιθέτως απευθύνονται εξίσου σε νέους και σε ενήλικες. Το κλειδί πάντως είναι να ενδιαφέρουν τις ηλικίες 13-19, τις ηλικίες δηλαδή που θα δημιουργήσουν τον ανάλογο θόρυβο στο ίντερνετ, θα συζητήσουν με τις ώρες γι αυτές και θα ξοδέψουν το χαρτζιλίκι που έχουν στα προϊόντα τους. Ειδικότερα το Twilight, που απευθύνθηκε στις πιο νεαρές ηλικίες αυτού του γκρουπ, έδειξε το ενδιαφέρον των στούντιο για τους young adults, έναν όρο που χρησιμοποιείται για τα σημερινά παιδιά που πλέον μεγαλώνουν σε μικρή ηλικία και συζητούν ευκολότερα σε σχέση με το παρελθόν θέματα που έχουν να κάνουν με τις σχέσεις ή το σεξ. Home Entertainment & TV Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, το Matrix έκανε την αρχή στην εκμετάλλευση των δυνατοτήτων του DVD. Σύντομα ακολούθησαν όλοι, παλιές ταινίες επανακυκλοφόρησαν με εντυπωσιακή εικόνα ενώ κάθε νέα ταινία που σεβόταν τον εαυτό της φρόντιζε για την παραγωγή ενός πολύ καλού DVD. Το μάρκετινγκ όμως προχώρησε ένα βήμα παραπάνω και πέρα από τα extras που πρόσφερε το DVD, ήρθε η επιρροή και στην κυρίως ταινία. Τα Director s Cut άρχισαν να εμφανίζονται το ένα πίσω από το άλλο, όλα βάση προγράμματος, και πλέον κάθε ταινία θέλοντας να αυξήσει τα έσοδά της, υπόσχονταν 1-2 χρόνια μετά την προβολή της στις αίθουσες, μια κυκλοφορία της υπό νέα μορφή, με μεγαλύτερη διάρκεια όπου θεωρητικά πάντα το αποτέλεσμα αντιστοιχούσε στο όραμα του σκηνοθέτη. Όταν με τα χρόνια επήλθε κορεσμός και σε αυτό το κομμάτι, και η αγορά του DVD άρχισε να πλήττεται πολύ από το downloading, αυτή απάντησε ουσιαστικά με μια επανάληψη. Ακόμη καλύτερη εικόνα, ακόμη καλύτερες εκδόσεις, και καλωσορίσαμε το Blu Ray. Τα στούντιο προσπαθούν να κάνουν ότι και στο σινεμά, να εντυπωσιάσουν δηλαδή με την

5 εικόνα στην προσπάθειά τους να πείσουν το κοινό να παραμείνει καταναλωτής. Πάντως η αγορά της οικιακής ψυχαγωγίας, αν και πεσμένη πλέον, στα χρόνια της ακμής της πρόλαβε να φέρει μια αληθινή επανάσταση που άλλαξε το τοπίο της τηλεόρασης. Έφερε τη συνήθεια της παρακολούθησης μιας τηλεοπτικής σειράς, όχι με τον εβδομαδιαίο ρυθμό της τηλεόρασης, αλλά με όποιον ρυθμό θέλει ο θεατής, που πολύ συχνά ήταν εξαντλητικά γρήγορος (θέαση δεκάδων επεισοδίων σε λίγες μόνο ημέρες). Η πρώτη σειρά που καταναλώθηκε κατά αυτό τον τρόπο ήταν το 24, το Σχεδιασμένη περισσότερο για αλλεπάλληλες προβολές DVD παρά για την τηλεόραση, με το εύρημα του κάθε επεισοδίου να αντιστοιχεί σε πραγματικό χρόνο, οδήγησε πολλούς θεατές ανά τον κόσμο σε μαραθώνιους θέασης επεισοδίων αλλά και σε διαρκή ζήτηση καινούριων κύκλων επεισοδίων. Αναπόφευκτα, ήρθε και η ζήτηση κι άλλων ενδιαφερουσών σειρών. Ήρθε το Lost, με εξαιρετικά φανατικό πυρήνα θαυμαστών, ήρθε το Prison Break, αργότερα το True Blood, σήμερα το Game of Thrones. Αυτή η τεράστια ζήτηση, μετακόμισε πολύ κόσμο από το σινεμά στην τηλεόραση, δημιούργησε πολλούς σταρ που προήλθαν από την τηλεόραση και πρωτόπαιζαν στο σινεμά ως ήδη διάσημοι και έφερε για πρώτη φορά μια τόσο μεγάλη αμφισβήτηση για το σινεμά και για το αν πραγματικά θα μπορεί αυτό στο μέλλον να αντιμετωπίσει την τηλεόραση. Πολλά κείμενα της τελευταίας διετίας για παράδειγμα (και από ορκισμένους σινεφίλ) αναφέρουν πως καμία περιπέτεια των τελευταίων χρόνων στο σινεμά δεν είχε την ένταση του Homeland, παρά τις όποιες συμβάσεις του τελευταίου και γενικά όλων των σειρών πως πρέπει δηλαδή κάθε επεισόδιο να τελειώνει με κάτι αγωνιώδες για να υπάρχει αναμονή για το επόμενο. Έτσι η TV από ένα ευτελές προϊόν σε σχέση με το σινεμά, το κοιτάει πλέον κατάματα. Film vs. Internet Το DVD ήταν το αποτέλεσμα ανάπτυξης της ψηφιακής τεχνολογίας η οποία όμως δεν σταματά να εξελίσσεται. Έτσι όπως η αναλογική εικόνα μετατράπηκε σε ψηφιακή, έτσι και η ψηφιακή αποκωδικοποιήθηκε, έγινε αρχείο υπολογιστή και όταν οι ταχύτητες του ίντερνετ άρχισαν να το επιτρέπουν, μεταδίδονταν από σπίτι σε σπίτι. Το φαινόμενο εξελίχθηκε τόσο ραγδαία με τα χρόνια που σήμερα υπάρχουν νέα παιδιά τα οποία δεν μπορούν να αντιληφθούν την έννοια του αντίτιμου για τη θέαση μιας ταινίας, όταν βλέπουν πως τους παρέχεται από άπειρους φορείς δωρεάν. Το downloading, αποδείχθηκε παράδεισος για σκληροπυρηνικούς συλλέκτες αλλά και μάστιγα για την κινηματογραφική αγορά που βλέπει όλο και περισσότερο κόσμο να απομακρύνεται από τις αίθουσες. Ακόμη και το προτέρημα της εικόνας σε φιλμ χάνεται πλέον από αυτές, καθώς η ψηφιακή τεχνολογία επηρέασε και την παραγωγή. Ολοένα και περισσότεροι γυρνούν τις ταινίες τους σε ψηφιακή μορφή, ενώ τα στούντιο ανακοίνωσαν πως σύντομα παύουν τη διανομή των ταινιών σε φιλμ (καθώς το κόστος του φιλμ παραμένει ακριβό) και καλούν τις αίθουσες όλου του κόσμου να προμηθευτούν ψηφιακούς προβολείς. Η προσπάθεια πάντως για την επιστροφή στην κινηματογραφική αίθουσα έγινε με τρόπο αντίστοιχο με αυτόν της δεκαετίας του 50, όταν το σινεμά απειλούνταν τότε από την εφεύρεση της τηλεόρασης: Με προβολές 3D. Με την τεχνολογία να έχει προχωρήσει πολύ σε αυτό το κομμάτι, στα τέλη του 2009 ο Τζέιμς Κάμερον έκανε τους ιδιοκτήτες αιθουσών χαρούμενους μετά από καιρό, με το Avatar. Είτε άρεσε το περιεχόμενό του, είτε όχι, το

6 Avatar εντυπωσίασε με την εικόνα του και παρά τις ιδιαιτερότητες που έχει η παρακολούθηση ταινίας με 3D γυαλιά (σκοτείνιασμα εικόνας, κούραση στο μάτι), αμέσως τα στούντιο προχώρησαν σε υποστήριξη της νέας τεχνολογίας. Από τότε ως και σήμερα, οι περισσότερες 3D δημιουργίες είναι μάλλον ανώφελες (καθώς πρόκειται ουσιαστικά για μερικές σκηνές γυρισμένες σε 3D αντί ολόκληρου του φιλμ) και σταδιακά υπάρχει μια αποστροφή του κοινού, ενώ σε λίγες μόνο περιπτώσεις το 3D μοιάζει να έχει σημασία και να παίζει σημαντικό ρόλο στο φιλμ (Hugo, Life of Pi). Η επέλαση πάντως της ψηφιακής τεχνολογίας είχε θετικό αντίκτυπο στο εκτός στούντιο αμερικανικό σινεμά. Από τη στιγμή που μια ταινία πλέον έχει πολύ μικρότερο κόστος, νέοι επίδοξοι κινηματογραφιστές βρήκαν ευκαιρία να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα. Στα χρόνια από το 2002 και έπειτα στις ΗΠΑ εμφανίστηκε το mumblecore, ένα είδος σχεδόν σπουδαστικών ταινιών στις οποίες οι δημιουργοί ουσιαστικά αποφάσισαν να βελτιωθούν μέσω της παραγωγής ταινιών. Σαν ένα ζωντανό πείραμα που εξελίσσεται, το mumblecore, δείχνει πλέον σήμερα τα αποτελέσματά του με σκηνοθέτες σαν τη Lena Dunham (του τηλεοπτικού Girls) και τον Jon Swanberg να είναι έτοιμοι για μεγαλύτερα βήματα. Παράλληλα επίδοξοι ερασιτέχνες βρήκαν στο YouTube τον χώρο που έψαχναν για εκφραστούν, επηρεάζοντας το σινεμά με τις ταινίες found footage (που όλοι πίστεψαν πως το Blair Witch Project με το κόλπο του τις κατέστρεψε για πάντα) να εμφανίζονται σε όλο και περισσότερα είδη και μορφές. Και τα στούντιο πάντως δεν έχουν παράπονο για το πέρασμα στην ψηφιακή παραγωγή, καθώς και το κόστος των γυρισμάτων έπεσε και τα χέρια των δημιουργών λύθηκαν στο μοντάζ, όπου πλέον μπορούν να κάνουν πολύ περισσότερες διορθώσεις. Το μέλλον Φτάνοντας στο σήμερα το σινεμά αντιμετωπίζει πλέον θεμελιώδη ερωτήματα για τη μορφή που θα έχει στα επόμενα χρόνια, ενώ με τις καταιγιστικές αλλαγές που συμβαίνουν στον τεχνολογικό χώρο, κανείς δε μπορεί να κάνει ασφαλείς προβλέψεις. Με πάρα πολλούς θεατές να παρακολουθούν σινεμά, τηλεόραση και web videos στην ίδια οθόνη (αυτή του υπολογιστή τους) υπάρχει η τάση για μια ενοποίηση των μέσων που πιθανά να κάνει κακό στο χώρο. Άλλωστε οι κινηματογραφικές αίθουσες προσφέρουν ακόμη ζεστό χρήμα στα στούντιο (πόσες βιομηχανίες έχουν έσοδα δεκάδων εκατομμυρίων σε ένα τετραήμερο σήμερα;) και όσο συμβαίνει αυτό θα είναι υπό την προστασία τους. Από την άλλη, οθόνες κινητών τηλεφώνων, tablets και laptop αναζητούν κι αυτές το μερίδιό τους στην αγορά, πείθοντας τον θεατή-καταναλωτή πως η φορητότητα είναι σημαντικότερη από τη μεγάλη οθόνη. Το σινεμά πάντως δεν αντιμετωπίζει πρώτη φορά την κινδυνολογία, το ίδιο συνέβη όταν εφευρέθηκε η τηλεόραση και χρόνια αργότερα το video, και παρά τις Κασσάνδρες παραμένει ως συνήθεια μέχρι και σήμερα. Μάλλον η μαγεία του είναι δυνατότερη από κάθε τεχνολογικό gadget.

7