ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

2 Στις «Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα και τη γλωσσική εκπαίδευση» έχει δημιουργηθεί από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας στο πλαίσιο του «Ψηφιακού Σχολείου» μια σειρά από εκπαιδευτικά εργαλεία για την υποστήριξη της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας στη μέση εκπαίδευση. Τα εργαλεία αυτά είναι ανοιχτού διερευνητικού τύπου, παρέχουν δηλαδή στον εκπαιδευτικό πλούσιο υλικό χωρίς να τον δεσμεύουν σε συγκεκριμένο τρόπο χρήσης του και επιτρέποντάς του να τα αξιοποιήσει με ποικίλους τρόπους κατά τη διδακτική πράξη. Στα εργαλεία αυτά περιλαμβάνονται: (α) Σώματα αρχαιοελληνικών κειμένων και ανθολογίες, όπως η «Μνημοσύνη» Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, το Ανθολόγιο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, το Ανθολόγιο αρχαϊκής λυρικής ποίησης, το Ανθολόγιο επιγραφών, ο «Νόστος» Ο αρχαιοελληνικός μύθος στη νεότερη γραμματεία. (β) Λεξικά και λεξιλόγια, όπως η Επιτομή του λεξικού της αρχαίας ελληνικής γλώσσας των Liddell & Scott. (γ) Αρχαιογνωστικά πολυμεσικά εργαλεία, όπως τα 7 εγχειρίδια της σειράς «Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση», ο Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για την αρχαία ελληνική γραμματεία, η «Αριάδνη» Λεξικό για μορφές και θέματα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας και η «Σχεδία» Ο τρωικός μύθος στην τέχνη και τη λογοτεχνία.

3 «ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ» Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Η «Μνημοσύνη» παρέχει στον μαθητή και τον εκπαιδευτικό ένα πανόραμα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας από τα αρχαϊκά χρόνια μέχρι την ύστερη αρχαιότητα. Περιλαμβάνει πάνω από 100 πλήρη έργα 30 περίπου συγγραφέων της αρχαιότητας, καλύπτοντας με αντιπροσωπευτικά έργα όλα τα γένη και είδη της αρχαιοελληνικής γραμματείας. Όλα τα κείμενα συνοδεύονται από δόκιμες νεοελληνικές μεταφράσεις σημαντικών μεταφραστών της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, όπως οι Ιωάννης Γρυπάρης, Θρασύβουλος Σταύρου, Κώστας Βάρναλης, Τάσος Ρούσσος, Δημήτρης Μαρωνίτης, Γιώργος Γεραλής, Θεόδωρος Στεφανόπουλος, Νικόλαος Σκουτερόπουλος, Ηλίας Σπυρόπουλος, Λεωνίδας Ζενάκος, κ.ά. Οι μεταφράσεις που επιλέχτηκαν καλύπτουν χρονικά ένα ευρύ φάσμα της ελληνικής μεταφραστικής παραγωγής από τις αρχές του 20 ου αι. έως σήμερα. Το πλούσιο αυτό σώμα αρχαιοελληνικών κειμένων μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο κατά τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας όσο και της νεοελληνικής λογοτεχνίας με τη μορφή παράλληλων κειμένων διευρύνοντας τις αναγνωστικές και ερμηνευτικές ικανότητες των μαθητών.

4 «ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ» Στην εισαγωγική σελίδα για κάθε συγγραφέα δίνονται τα περιεχόμενα του κάθε έργου του που συμπεριλαμβάνεται στην «Μνημοσύνη», για να διευκολυνθεί η περιήγηση και για να αναδειχθεί η δομή του έργου.

5 «ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ» Για κάθε έργο παρέχεται στην αριστερή στήλη το αρχαίο κείμενο και σε αντιστοίχιση στη δεξιά στήλη η μετάφραση.

6 «ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ» Το περιβάλλον της «Μνημοσύνης» παρέχει επίσης τη δυνατότητα για τη δημιουργία συμφραστικού πίνακα στο συγκεκριμένο σώμα κειμένων. Μπορεί δηλαδή κανείς να αναζητήσει συγκεκριμένους λεκτικούς τύπους σε όλα τα κείμενα που περιέχονται στη «Μνημοσύνη» και στα αποτελέσματα της αναζήτησής του να λάβει όλες τις εμφανίσεις του συγκεκριμένου λεκτικού τύπου με κάποια συμφραζόμενα πριν και μετά. Ο συμφραστικός πίνακας είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για τη διδασκαλία της γραμματικής και σύνταξης της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, αλλά και για την αναζήτηση μοτίβων και θεμάτων με λέξεις-κλειδιά.

7 Ανθολογία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας των Θ. Κ. Στεφανόπουλου, Στ. Τσιτσιρίδη κ.ά. Η Ανθολογία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας εκπονήθηκε παλιότερα σε έντυπη μορφή υπό την αιγίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και τώρα ψηφιοποιείται στο πλαίσιο του «Ψηφιακού Σχολείου». Σε αυτή ανθολογούνται κείμενα από όλες τις περιόδους της αρχαιοελληνικής γραμματείας παρέχοντας μια πλήρη εικόνα της από τα αρχαϊκά έως τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια και προσφέροντας στον εκπαιδευτικό ένα σημαντικό πλούτο παράλληλων κειμένων ακόμη και από γραμματειακά είδη που δεν εντάσσονται στην σχολική διδακτέα ύλη.

8 Ανθολογία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας Σε κάθε ανθολογούμενο κείμενο προτάσσεται σύντομο εισαγωγικό σημείωμα, στο οποίο συστήνεται ο συγγραφέας και το έργο που ανθολογείται και τοποθετείται το ανθολογούμενο απόσπασμα στα συμφραζόμενά του. Ακολουθεί το κείμενο και η νεοελληνική μετάφρασή του, που είτε έχει εκπονηθεί από τους συνεργάτες της Ανθολογίας είτε προέρχεται από κάποια δόκιμη μετάφραση του συγκεκριμένου έργου. Στην ηλεκτρονική έκδοση της Ανθολογίας παρέχεται επίσης η δυνατότητα δημιουργίας συμφραστικού πίνακα.

9 Ανθολογία Αρχαϊκής Λυρικής Ποίησης Στην Ανθολογία Αρχαϊκής Λυρικής Ποίησης ανθολογούνται αποσπάσματα από την ποιητική παραγωγή των σημαντικότερων εκπροσώπων της αρχαϊκής λυρικής ποίησης και αντιπροσωπεύονται όλα τα είδη της: ελεγεία, ίαμβος, μονωδικό και χορικό άσμα.

10 Ανθολογία Αρχαϊκής Λυρικής Ποίησης Τα αποσπάσματα κατατάσσονται με βάση την αρίθμηση που έχουν στις εγκυρότερες εκδόσεις των λυρικών ποιητών και συνοδεύονται από νεοελληνική μετάφραση. Όπου είναι δυνατόν παρέχονται περισσότερες από μία μεταφράσεις, που όλες είναι δόκιμων μεταφραστών (π.χ. Ηλίας Βουτιερίδης, Σίμος Μενάρδος, Θρασύβουλος Σταύρου, Ιωάννης Κακριδής, Παναγής Λεκατσάς, κ.ά.). Κατά την επιλογή των νεοελληνικών ποιητικών ή πεζών μεταφράσεων έγινε προσπάθεια να αντιπροσωπευθούν τόσο παλιότερες όσο και νεότερες μεταφραστικές πρακτικές στην απόδοση της λυρικής ποίησης.

11 Ανθολόγιο Επιγραφών: 8ος αι. π.χ. - 6ος αι. μ.χ. Όψεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ελλήνων (του Άγγελου Π. Ματθαίου) Στο συγκεκριμένο Ανθολόγιο ανθολογούνται 80 επιγραφές που χρονολογούνται από τα τέλη του 8 ου αι. π.χ. έως τον 6 ο αι. μ.χ. παρουσιάζοντας ποικίλες όψεις του αρχαιοελληνικού δημόσιου και ιδιωτικού βίου σε μια περίοδο 1300 περίπου ετών. Οι επιγραφές κατατάσσονται σε θεματικές ενότητες όπως: αναθηματικές επιγραφές, επιτύμβιες επιγραφές, πωλητήρια και μισθώσεις, όστρακα οστρακισμού, χρησμοί κλπ.

12 Ανθολόγιο Επιγραφών: 8ος αι. π.χ. - 6ος αι. μ.χ. Όλες οι επιγραφές συνοδεύονται από μετάφραση και επεξηγηματικά σχόλια, ενώ στις αρχαϊκές επιγραφές δίνεται και φιλολογική μεταγραφή.

13 «ΝΟΣΤΟΣ» Ο Αρχαιοελληνικός Μύθος στη Νεότερη Γραμματεία Στη συγκεκριμένη ανθολογία περιλαμβάνονται έργα της νεότερης ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας που εμπνέονται από την αρχαία ελληνική μυθολογία.

14 «ΝΟΣΤΟΣ» Ο Αρχαιοελληνικός Μύθος στη Νεότερη Γραμματεία Πρόκειται για έργα ποιητικά, πεζογραφικά και θεατρικά, τα οποία είτε διαλέγονται με αρχαιοελληνικά κείμενα είτε αναφέρονται σε γνωστές μυθολογικές μορφές και θέματα.

15 Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Το Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας των «Ψηφίδων» αποτελεί ψηφιακή έκδοση σε βάση δεδομένων του Ενδιάμεσου Λεξικού της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας των Liddell & Scott, όπως κυκλοφόρησε εκσυγχρονισμένο σε νεοελληνική μετάφραση το 2007 από τις εκδόσεις «Πελεκάνος» με τον τίτλο Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσης.

16 Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Στα λήμματα του Λεξικού δίνονται στοιχεία για την κλίση και της προέλευση των λέξεων, οι αρχικοί χρόνοι στην περίπτωση των ρημάτων και όλες οι σημασίες τους.

17 Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Η ψηφιακή έκδοση του λεξικού με τις δυνατότητες αναζήτησης που παρέχει το μετατρέπει σε ένα πολύ σημαντικό και εύχρηστο εργαλείο για τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Για παράδειγμα, μπορεί κανείς να κάνει αναζητήσεις με βάση θέματα λέξεων, για να συγκεντρώσει ομόρριζες λέξεις, π.χ. με το θέμα %αγγελ%, ή με παραγωγικές καταλήξεις, π.χ. %ικος.

18 «Αριάδνη» Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας Στοχεύει να διευκολύνει τη μελέτη του αρχαιοελληνικού μύθου και περιλαμβάνει γενική εισαγωγή στην «ανάγνωση» του μύθου και λήμματα για μορφές και θέματα της αρχαιοελληνικής μυθολογίας. Τα λήμματα μοιράζονται σε δύο μεγάλες ενότητες, ανάλογα με το αν αφορούν θεούς ή ήρωες. Επιπλέον τα λήμματα για τους ήρωες κατατάσσονται με βάση τους μεγάλους μυθολογικούς κύκλους της αρχαιότητας, αργοναυτικό, τρωικό, θηβαϊκό, κρητικό, κλπ.

19 «Αριάδνη» Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας Σε κάθε λήμμα παρέχονται πλούσια στοιχεία για τη γενεαλογία και τη δράση του συγκεκριμένου θεού ή ήρωα, ενώ παράλληλα ενθαρρύνεται η άμεση και αδιαμεσολάβητη ανάγνωση του μύθου με την παράθεση πηγών στο πρωτότυπο ή/και σε μετάφραση. Πλούσια επίσης είναι και η εικονογράφηση κάθε λήμματος με εικαστικά έργα που αντιπροσωπεύουν την εικαστική αναπαράσταση του αρχαιοελληνικού μύθου από την αρχαιότητα ως σήμερα.

20 «Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση» Η συγκεκριμένη ενότητα των «Ψηφίδων» παρέχει ψηφιακή έκδοση των επτά εγχειριδίων της σειράς «Αρχαιογνωσία-Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση», η οποία εκπονήθηκε με συντονιστή τον Δ.Ν. Μαρωνίτη υπό την αιγίδα του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και εκδόθηκε από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Πρόκειται για διαταξικά εγχειρίδια που στοχεύουν να καλύψουν σημαντικά κενά της σχολικής αρχαιογνωσίας, ενώ συγχρόνως προτείνουν την ανανέωσή της ως προς την ύλη, τη μέθοδο και τη χρήση της.

21 «Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση» Συγκεκριμένα περιλαμβάνονται τα εξής εγχειρίδια: Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας του Τάσου Χριστίδη Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία του Φάνη Κακριδή Αρχαϊκή Επική Ποίηση των Δ. Ν. Μαρωνίτη και Λ. Πόλκα Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι των Β. Κάλφα και Γ. Ζωγραφίδη Η Ελληνική Αρχαιότητα: Πόλεμος - Πολιτική Πολιτισμός των Δ. Ι. Κυρτάτα και Σπ. Ι. Ράγκου Η Ρώμη και ο κόσμος της του Θ. Παπαγγελή Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της των Μανόλη Βουτυρά & Αλεξάνδρας Γουλάκη-Βουτυρά

22 Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας Ο Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός συστήνει βασικά γένη και είδη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Μέσα από εξειδικευμένες μελέτες, ανθολογίες κειμένων, εικονογραφικό υλικό και πολυμεσικούς ψηφιακούς πόρους παρουσιάζονται τα τυπολογικά χαρακτηριστικά και η ιστορική εξέλιξη κάθε γένους και των ειδών του, οι κύριοι εκπρόσωποι και το έργο τους καθώς και η πρόσληψη της αρχαίας συγγραφικής παραγωγής στα νεότερα χρόνια.

23 Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας Συγκεκριμένα στον Εγκυκλοπαιδικό Οδηγό περιλαμβάνονται οι εξής ενότητες: Αρχαϊκή Επική Ποίηση των Δ. Ν. Μαρωνίτη, Λ. Πόλκα και Κ. Τουλούμη Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση των Ι. Ν. Καζάζη και Μ. Σωτηρίου Εισαγωγή στο Θέατρο της Τρ. Γιάννου Αρχαία Ελληνική Τραγωδία του Δ. Ιακώβ Αρχαία Ελληνική Κωμωδία του Φ. Ι. Κακριδή Αρχαία Ελληνική Ιστοριογραφία των Α. Ρεγκάκου και Ν. Μήλτσιου Ρητορία και Ρητορική στην Αρχαιότητα της Χρ. Τσίτσιου-Χελιδόνη Ελληνιστική Γραμματεία της Εβ. Σιστάκου

24 «ΣΧΕΔΙΑ» Ο τρωικός μύθος στην τέχνη και τη λογοτεχνία Συγκεντρώνει υλικό για τον τρωικό μύθο και την πρόσληψή του στην τέχνη και τη λογοτεχνία, όπως κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας με απηχήσεις του τρωικού μύθου από την αρχαιότητα ως σήμερα, αναπαραστάσεις του τρωικού μύθου σε εικαστικά έργα της αρχαιότητας και σύγχρονα, μελέτες, διδακτικό υλικό και πολυμεσικούς πόρους για τον τρωικό μύθο.

25 Σας ευχαριστούμε