Quality of Service (QoS) Metrics in MANETs. (Μετρικές ποιότητας υπηρεσιών στα MANETs)

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Quality of Service (QoS) Metrics in MANETs. (Μετρικές ποιότητας υπηρεσιών στα MANETs)"

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Μακεδονίας ΔΠΜΣ Πληροφοριακά Συστήματα Δίκτυα Υπολογιστών Καθηγητής: Α.Α. Οικονομίδης University of Macedonia Master Information Systems Computer Networks Professor: A.A. Economides Quality of Service (QoS) Metrics in MANETs (Μετρικές ποιότητας υπηρεσιών στα MANETs) ΔΡΟΣΟΠΟΥΛΟΥ ΧΑΡΟΥΛΑ Δεκέμβριος

2 Abstract In this study we are trying to approach the metrics that they are used to define, evaluate and insure the quality of provided services of the Mobile Ad-hoc Networks (MANETs). At first MANETs are presented along with their characteristics and its limitations, due to their physiology. There is a reference to the term Quality of Service (QoS) and its importance. Afterwards we split the metrics of QoS in two categories, one for the use of metrics that they are used for the quality of the provided services of mobile telephony supported by MANETs, and the other for the metrics of the quality of the MANETs services. Τhe importance of considering the security of MANETs as a quality of service metric, was highlighted. And in the end, we reported the use of quality of service metrics in the design and management of MANETs. Περίληψη Σε αυτή τη μελέτη γίνεται προσέγγιση των μετρικών που χρησιμοποιούνται για να ορίσουν, να αξιολογήσουν και να εξασφαλίσουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών των Mobile Ad-hoc Networks(MANETs). Αρχικά γίνεται αναφορά στο τι είναι τα MANETs και ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους καθώς και οι περιορισμοί εξαιτίας της φυσιολογίας τους. Γίνεται ανάλυση του όρου Ποιότητα Υπηρεσιών (Quality of Service) ή αλλιώς QoS και επισημαίνεται η σημασία του. Έπειτα γίνεται διαχωρισμός των μετρικώνδεικτών QoS των MANETs σε μετρικές σχετικά με την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας μέσω MANETs δικτύων και σε μετρικές σχετικά με την αυτό καθ αυτό ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών των MANETs δικτύων. Επισημαίνεται η εισαγωγή της ασφάλειας ως μετρική ποιότητας των MANETs. Τέλος αναφέρεται η χρήση των μετρικών ποιότητας στην σχεδίαση και διαχείριση των MANETs. 2

3 Περιεχόμενα 1. Τα Δίκτυα MANET και τα Χαρακτηριστικά τους Quality of Service Δείκτες QoS σε επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας Δείκτες QoS σε επίπεδο δικτύου Εύρος Ζώνης (Bandwidth) και η ροή των δεδομένων Η καθυστέρηση των πακέτων (delay) Η διακύμανση της καθυστέρησης (Jitter ή delay variance) Το φορτίο του δικτύου και ο ρυθμός απώλειας των πακέτων Η χωρητικότητα του δικτύου (System Buffer) Security ως Qos Μετρική Χρήση των Μετρικών και των Δεικτών ποιότητας στα MANETs Συμπεράσματα Βιβλιογραφία

4 1. Τα Δίκτυα MANET και τα Χαρακτηριστικά τους Τα MANETs( Mobile Ad Hoc Networks) είναι αυτόνομα κινητά(mobile) συστήματα δρομολογητών και συσχετιζόμενων hosts που συνδέονται με ασύρματες συνδέσεις. Οι δρομολογητές μπορούν να κινούνται τυχαία και να οργανώνονται μόνοι τους αυθαίρετα. Έτσι, η τοπολογία του ασύρματου δικτύου μπορεί να αλλάξει γρήγορα και απρόβλεπτα. Ένα τέτοιο δίκτυο μπορεί να λειτουργεί αυτόνομα, ή μπορεί να είναι συνδεδεμένο με ένα μεγαλύτερο δίκτυο ή στο διαδίκτυο. Στην Εικόνα 1 φαίνεται η γραφική αναπαράσταση ενός δικτύου MANET (Zhang, Yang, & Ma, 2009). Σύμφωνα με το Internet Engineering Task Force (IETF) (Ramani, 2007) η γενική συμπεριφορά των MANETs μπορεί να συνοψιστεί στα εξής (Ola, Rosilah, Ahmed, & Rozilawati, 2010), (Zhang, Yang, & Ma, 2009), (Wahab, Ould-Khaoua, & Papanastasiou), (Khan & Khattak, 2010): 1. Διαθέτουν δυναμική τοπολογία. 2. Πρόκειται για αυτό διοργανώμενα Δίκτυα. 3. Είναι ασύρματα δίκτυα χωρίς κορμό (Backboneless wireless network). Εικόνα 1:MANET Λόγω του ότι πρόκειται για κινητά ασύρματα δίκτυα πολλαπλών τμημάτων η δομή των MANETs είναι διαφορετική από την δομή των παραδοσιακών ενσύρματων δικτύων. Η δομή τους αυτή καθιστά δύσκολη και την υποστήριξη τους. Οι διαφορές αυτές είναι οι εξής (Ola, Rosilah, Ahmed, & Rozilawati, 2010), (Karavetsios & Tsitouras, 2003), (Zhang, Yang, & Ma, 2009), (Mohapatra, Li, & Gui, 2003), (Khan & Khattak, 2010): Δυναμική Τοπολογία: Οι κόμβοι είναι ελεύθεροι να μετακινούνται χωρίς έλεγχο. 4

5 Περιορισμένοι Πόροι: Οι κόμβοι έχουν περιορισμένους πόρους όπως μπαταρία, CPU, μνήμη. Μη Προβλεψιμότητα: Δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί πότε και πως θα αλλάξει η τοπολογία του δικτύου και αν προστεθεί ή όχι κάποιος καινούργιος κόμβος στο δίκτυο ή αν κάποιος δηλωμένος κόμβος αποχωρήσει από το δίκτυο. Επίσης είναι δύσκολο να προβλεφθεί πότε μπορεί ένας δηλωμένος κόμβος ξαφνικά να ξεμείνει από πόρους, όπως μπαταρία ή μνήμη. Πέρα από τα παραπάνω, στα ασύρματα δίκτυα μπορεί να υπάρχει εσωτερική σύγκρουση των πακέτων και πιθανότητα η μετάδοση του σήματος να αντιμετωπίσει δυσκολίες ( π.χ. εξασθένιση σήματος, παρεμβολές, ακύρωση πολλαπλών διαδρομών κ.α.), κάνοντας έτσι απροσδιόριστη την καθυστέρηση της ασύρματης σύνδεσης καθώς και το εύρος ζώνης. Η έλλειψη συγκεντρωτικού κόμβου: Δεν υπάρχει κεντρικός κόμβος με τον ρόλο του ρυθμιστή, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η ρύθμιση και ο συγχρονισμός των κόμβων μέσα στο δίκτυο. Το Πρόβλημα του Κρυφού Τερματικού: Η αναμετάδοση των πακέτων με την τεχνική πολλαπλών τμημάτων μπορεί να παρουσιάσει το πρόβλημα του κρυφού τερματικού. Το πρόβλημα αυτό παρατηρείται όταν τα σήματα δύο ξεχωριστών κόμβων, που βρίσκονται μεταξύ τους εκτός της εμβέλειας μετάδοσης, συγκρούονται με έναν κοινό αποδέκτη που ανήκει στην εμβέλεια μετάδοσης και των δύο (Εικόνα 2). Εκτεθειμένα σε επιθέσεις (Προβλήματα ασφάλειας): αυτό το χαρακτηριστικό κληρονομείται από τα μέσα μετάδοσης που χρησιμοποιούνται στα MANETS, δηλαδή τα ασύρματα κανάλια. Η διατήρηση της διαδρομής: Η δυναμική τοπολογία των δικτύων αυτών σε συνδυασμό με τη μεταβαλλόμενη συμπεριφορά του μέσου επικοινωνίας που χρησιμοποιείται, κάνουν πολύ δύσκολη την ακριβή διατήρηση της πληροφορίας για την κατάσταση του δικτύου. Αυτό αυξάνει την ανάγκη ύπαρξης αλγορίθμων δρομολόγησης που να λειτουργούν με ακριβή πληροφόρηση. Επίσης στα ad-hoc δικτυακά περιβάλλοντα οι κόμβοι μπορούν να συμμετέχουν ή να εγκαταλείπουν οποτεδήποτε με αποτέλεσμα τα μονοπάτια δρομολόγησης να κόβονται ακόμα και κατά τη διάρκεια της μεταφοράς δεδομένων, αυξάνοντας την ανάγκη για διατήρηση και ανακατασκευή των μονοπατιών δρομολόγησης με στόχο την ελάχιστη καθυστέρηση. Μία αποτελεσματική δρομολόγηση θα απαιτούσε τη διατήρηση των πόρων στους ενδιάμεσους κόμβους. Παρόλα αυτά, με τις αλλαγές στην τοπολογία οι ενδιάμεσοι κόμβοι επίσης αλλάζουν και νέα μονοπάτια δημιουργούνται. Έτσι η εξασφάλιση της διατήρησης με τις αλλαγές στα μονοπάτια δρομολόγησης γίνεται πολύ δύσκολη. 5

6 2. Quality of Service Ο όρος Quality of Service (Ποιότητα παρεχόμενων υπηρεσιών) η αλλιώς QoS, είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται ευρέως για να εκτιμηθεί η χρησιμότητα οποιουδήποτε συστήματος από την πλευρά των χρηστών (Zeinalipour, 2001), (Khan & Khattak, 2010). Στα δίκτυα υπολογιστών το QoS περιλαμβάνει την προσθήκη μηχανισμών για τον έλεγχο της δραστηριότητας του δικτύου, όπως η μετάδοση και τα ποσοστά σφάλματος, για να εξασφαλιστεί ένα συγκεκριμένο επίπεδο των παραμέτρων των υπηρεσιών (Seah)(Ramani, 2007). Η συμβουλευτική επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Consultative Committee) με τη σύσταση E.800 της διεθνούς τηλεφωνίας και τηλεγραφίας (International Telephony and Telegraphy (CCITT) ) έχει ορίσει το QoS ως: Το συλλογικό αποτέλεσμα της λειτουργίας και απόδοσης των υπηρεσιών που καθορίζει το βαθμό ικανοποίησης των χρηστών της υπηρεσίας. (KIN, 2005) (Ramani, 2007) (Zeinalipour-Yazti, 2001). Πρόκειται για έναν ευρέως αποδεκτό ορισμό, δεδομένου ότι δεν κάνει καμία αναφορά σε εύρος ζώνης ή καθυστέρηση, ή μηχανισμούς, όπως το Admission Control, το SLA, το Πρωτόκολλο Σηματοδοσίας (Signaling Protocol). H ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών ενός δικτύου κινητής τηλεφωνίας εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες. Κρίνεται όμως απαραίτητο ο έλεγχος της ποιότητας να γίνεται πάντα από την θέση του χρήστη. Τα μέτρα τα οποία χρησιμοποιούνται για να προσδιοριστεί η ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται στο χρήστη είναι (Κουλτούκης, 2009): Η κάλυψη (Coverage). Χρησιμοποιούνται ειδικοί εξοπλισμοί ώστε να μετρηθεί η ισχύς του σήματος που λαμβάνει η τερματική συσκευή του χρήστη. Η προσβασιμότητα (Accessibility). Η ικανότητα του δικτύου να διαχειρίζεται και να δίνει πρόσβαση στις διάφορες υπηρεσίες που προσφέρει, όπως οι βιντεοκλήσεις, η απλή κλήση, τα εικονομηνύματα κ.τ.λ. Η ποιότητα ομιλίας και βίντεο (Audio Quality and Video Quality). Γίνεται έλεγχος για την ύπαρξη μιας επιτυχημένης κλήσης για μια χρονική περίοδο ώστε να αξιολογηθεί η καθαρότητα και η ποιότητα του καναλιού επικοινωνίας. Η ποιότητα των υπηρεσιών στη βιομηχανία μετριέται από ειδικούς μηχανικούς. Επίσης κάθε σχεδιαστής ενός δικτύου, μέσω ειδικών εργαλείων και μεθόδων σχεδιασμένα για μετρήσεις ( π.χ. αναλυτές πρωτοκόλλων, έλεγχοι σε εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους και μετρήσεις για τη λειτουργία και τη διατήρηση του δικτύου), πρέπει να αξιολογεί την ποιότητα των υπηρεσιών που έχει στοχεύσει να προσφέρει. Συνήθως οι μετρήσεις στα MANETs γίνονται από (Κουλτούκης, 2009): Αναλυτές πρωτοκόλλων: που συνδέονται με διάφορα τμήματα του δικτύου, όπως οι σταθμοί βάσης, οι ελεγκτές των σταθμών βάσεων, τα κέντρα μεταγωγής των δεδομένων, για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο ώστε να καταγράψουν και να αναλύσουν τυχόν προβλήματα του δικτύου που μπορεί να βρεθούν. 6

7 Ομάδες ατόμων: που με την χρήση εργαλείων, πραγματοποιούν μετρήσεις στα MANETs, σε εξωτερικούς χώρους ή σε εσωτερικούς χώρους. Οι διαχειριστές του δικτύου: μετρούν διάφορες παραμέτρους οι οποίες δίνουν πληροφορίες για την κατάσταση και την ποιότητα του δικτύου όπως Jitter, Delay, Bandwidth, Packet loss ratio και άλλα. Οι πελάτες: που με την γνώμη τους και τα παράπονα τους αξιολογούν την ποιότητα των δικτύων και των παρεχόμενων υπηρεσιών. 3. Δείκτες QoS σε επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας Οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας παρέχουν ορισμένες υπηρεσίες και η αξιολόγηση αυτών των υπηρεσιών γίνεται με βάση μία λίστα από ορισμένους δείκτες που εκφράζουν την ποιότητα της υπηρεσίας. Η λίστα των δεικτών χρησιμοποιείται για τον ποσοτικό χαρακτηρισμό της ποιότητας των υπηρεσιών έτσι όπως διαμορφώνεται από την πλευρά του πελάτη. Η ύπαρξη μιας λίστας δεικτών έχει ως στόχο την ύπαρξη κοινά αποδεκτών δεικτών οι οποίοι θα εκφράζουν την ποιότητα των υπηρεσιών και με τη χρήση τους θα γίνεται πιο εύκολα η αξιολόγηση της παροχής των υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα οι δείκτες θα πρέπει (Κουλτούκης, 2009): Να έχουν ως στόχο την ικανοποίηση των πελατών. Να καθορίζουν τις παραμέτρους που επηρεάζουν την ποιότητα των υπηρεσιών, καθώς και την απόδοση του δικτύου και της τερματικής συσκευής. Να μπορούν να μετρηθούν με την χρήση εργαλείων. Να μπορούν να αξιολογηθούν για κάθε δίκτυο, εθνικό και διεθνές. Με βάση τα παραπάνω, για την κατανόηση της ποιότητας υπηρεσιών και της απόδοσης του δικτύου έχουν διατυπωθεί από την διεθνή ένωση τηλεπικοινωνιών (International Telecommunication Union ITU-T) οι παρακάτω ορισμοί (GSM Association PRD IR.41, 2002) : I. Ορισμός της ποιότητας υπηρεσιών QoS: Η απόδοση των υπηρεσιών στο σύνολο τους καθορίζει τον βαθμό ικανοποίησης του χρήστη. II. Ορισμός της απόδοσης του δικτύου Network Performance: Ένα δίκτυο οφείλει να παρέχει τις απαραίτητες λειτουργίες για την επικοινωνία μεταξύ των χρηστών. Σύμφωνα με τα παραπάνω μπορεί να αναλυθεί η ποιότητα των υπηρεσιών ανάλογα με την (Κουλτούκης, 2009): Πρόσβαση στο δίκτυο (Network Access): Ο πελάτης έχει σήμα (πρόσβαση στο δίκτυο) και μπορεί να χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες που προσφέρει ο πάροχος του δικτύου στο οποίο είναι συνδρομητής. 7

8 Πρόσβαση υπηρεσίας (Service Access): Ο πάροχος του δικτύου πρέπει να παρέχει πρόσβαση στον χρήστη στην υπηρεσία που θέλει όταν αυτός την αιτείται. Αρτιότητα υπηρεσίας (Service Integrity): Αφορά την ποιότητα κατά την διάρκεια της χρήσης της υπηρεσίας. Διατηρησιμότητα υπηρεσίας (Service Retainability): Αφορά τον τερματισμό των υπηρεσιών που παρέχονται στον χρήστη( εκούσια ή μη). Σε κάθε πτυχή της ποιότητας υπηρεσιών αντιστοιχούν ένας ή περισσότεροι ειδικοί δείκτες. Η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων( ΕΕΤΤ), καθόρισε τους δείκτες ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών που διευκολύνουν τους καταναλωτές στη σύγκριση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχονται από τους διάφορους παρόχους καθώς επίσης και στην πιστοποίηση της ποιότητας υπηρεσίας που ήδη λαμβάνουν. Σύμφωνα με την ΕΕΤΤ οι Δείκτες Ποιότητας Υπηρεσιών Συστημάτων Κινητών Επικοινωνιών μπορούν να χωριστούν σε κατηγορίες ανάλογα με το είδος της υπηρεσίας που παρέχεται στους χρήστες (τηλεφωνία, εικονοτηλεφωνία, internet). Διακρίνουμε τους εξής δείκτες (Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, 2008): 1. Δείκτες ανεξάρτητοι της υπηρεσίας. 2. Δείκτες υπηρεσίας τηλεφωνίας. 3. Δείκτες υπηρεσίας εικονοτηλεφωνίας. 4. Δείκτες ποιότητας web browsing. Καθένας από τους παραπάνω δείκτες περιλαμβάνει ένα σύνολο δεικτών από το οποίο αποτελείται. Στους παρακάτω πίνακες (Πίνακες 1-4) συνοψίζονται όλοι οι δείκτες και οι τύποι τους σύμφωνα με την ΕΕΤΤ και την ITU-T (Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, 2008, (International Telecommunication Union ITU-T), (GSM Association PRD IR.41, 2002), (Κουλτούκης, 2009): Δείκτες ποιότητας ανεξάρτητοι της υπηρεσίας: Διαθεσιμότητα του δικτύουραδιοκάλυψη(μ01): αφορά την πρόσβαση στο δίκτυο (Network Access), και δηλώνει τη γεωγραφική κάλυψη (Network Coverage) για την παροχή οποιασδήποτε υπηρεσίας μέσω ενός δικτύου κινητών υπηρεσιών. πλήθος σημείων μέτρησης με ραδιοκάλυψη M01 [%] = 100% συνολικός αριθμός σημείων μέτρησης Πίνακας 1 8

9 Δείκτες ποιότητας υπηρεσίας τηλεφωνίας: Service Accessibility Telephony / SA-T: είναι η πιθανότητα πρόσβασης στο δίκτυο και αφορά την ύπαρξη σήματος του δικτύου (πρόσβαση στο δίκτυο). Πιθανότητα εμπλοκής κλήσης φωνής(μ02) χαρακτηρίζει την προσβασιμότητα στην υπηρεσία φωνής του δικτύου. Χρόνος αποκατάστασης κλήσης φωνής(μ05) ή (Setup Time Telephony / ST-T) ορίζεται ως ο χρόνος από τη συμπλήρωση από τον καλούντα του αριθμού τηλεφώνου του καλούμενου, μέχρι τη λήψη ειδοποίησης εγκατάστασης κλήσης φωνής. Δείκτης ποιότητας φωνής(μ04) αντιπροσωπεύει την ποσοτικοποίηση της ποιότητας της μετάδοσης της ομιλίας από την μια άκρη στην άλλη, της υπηρεσίας κινητής τηλεφωνίας. Πιθανότητα διακοπής κλήσης φωνής (Μ03) εξετάζεται για την αξιολόγηση της ποιότητας των φωνητικών κλήσεων και αφορά τη διατηρησιμότητα της υπηρεσίας (Service Retainability). Number of successful call attempts SA T [%] = 100% Number of call attempts Μια κλήση θεωρείται επιτυχημένη αν ο πελάτης να ακούει ότι ο αριθμός με τον οποίον επέλεξε να επικοινωνήσει «καλεί» ή αν ο καλούμενος αριθμός είναι απασχολημένος, δηλαδή «μιλάει». Πλήθος κλήσεων φωνής με εμπλοκή Μ 02 [%] = 100% Συνολικό πλήθος κλήσεων φωνής με ύπαρξη διαθεσιμότητας δικτύου ST-T=M05, ST-T[ sec] = t2 t1, όπου t 2 το χρονικό σημείο στο οποίο έχει γίνει η σύνδεση (δηλαδή ακούμε ότι «καλεί» ή ότι ο καλούμενος αριθμός είναι απασχολημένος), και t 1 το χρονικό σημείο όπου ο χρήστης που καλεί θα πατήσει το πλήκτρο ενεργοποίησης της κλήσης στο κινητό του τηλέφωνο. Αποτιμάται σε : πολύ καλή ποιότητα καλή ποιότητα μέση ποιότητα χαμηλή ποιότητα και πολύ χαμηλή ποιότητα πλήθος επιτυχημένων κλήσεων φωνής που τερματίστηκαν Μ 03 [%] = 100% συνολικό πλήθος κλησεων με διαθεσιμότητα δικτύου Αφορά το πλήθος των επιτυχημένων κλήσεων φωνής που τερματίστηκαν για οποιοδήποτε λόγο εκτός από σκόπιμο τερματισμό του καλούντος ή του καλούμενου (Call Completion Rate / CCR) Πίνακας 2 9

10 Δείκτες ποιότητας υπηρεσίας εικονοτηλεφωνίας Πιθανότητα εμπλοκής κλήσεων εικονοτηλεφωνίας(μ06) χαρακτηρίζει την προσβασιμότητα στην υπηρεσία video-κλήσης του δικτύου. Πιθανότητα διακοπής videoκλήσης(μ07) αναφέρεται στις videoκλήσεις που τερματίστηκαν για οποιοδήποτε λόγο εκτός των κλήσεων που είτε ο καλούμενος είτε αυτός που κάλεσε σκόπιμα τερμάτισαν (έκλεισαν) την video-κλήση. Ποιότητα μετάδοσης της υπηρεσίας video-κλήσης εξαρτάται από την: a. Ποιότητα βίντεο(μ09) b. Ποιότητα φωνής(μ08) Χρόνος εγκατάστασης videoκλήσης(μ10): το χρονικό διάστημα μεταξύ της αποστολής της πληροφορίας μιας πλήρους διεύθυνσης (καλούμενος αριθμός) και της λήψης μιας ειδοποίησης από το δίκτυο ότι η video-κλήση έχει ρυθμιστεί. πλήθος video-κλήσεων με εμπλοκή Μ 06 [%] = 100% συνολικό πλήθος video-κλήσεων με διαθεσιμότητα δικτύου Πιθανότητα πρόσβασης= 1 - Μ06[%] πλήθος επιτυχημένων video-κλησεων που τερματίστηκαν Μ 07 [%] = 100% συνολικό πλήθος video-κλήσεων με διαθεσιμότητα του δικτύου Πιθανότητα διατήρησης video-κλήσεων= 1 Μ07[%] Αποτιμούνται σε: πολύ καλή ποιότητα καλή ποιότητα μέση ποιότητα χαμηλή ποιότητα και πολύ χαμηλή ποιότητα. Μ 10[ sec] = t2 t1, όπου t 2 το χρονικό σημείο στο οποίο έχει γίνει η σύνδεση (δηλαδή ακούμε ότι «καλεί» ή ότι ο καλούμενος αριθμός είναι απασχολημένος), και t 1 το χρονικό σημείο όπου ο χρήστης που καλεί θα πατήσει το πλήκτρο ενεργοποίησης της video-κλήσης στο κινητό του τηλέφωνο. Πίνακας 3 10

11 Δείκτες ποιότητας web browsing Πιθανότητα αποτυχίας μεταφοράς δεδομένων http(m11) Μέσος ρυθμός μεταφοράς δεδομένων http(μ12) πλήθος μη ολοκληρωμένων προσπαθειών μεταφοράς δεδομένων M11 [%] = 100% συνολικό αριθμό επιτυχώντων προσπαθειών μεταφοράς δεδομένων μέγεθος-όγκος δεδομένων που μεταφέρθηκαν Μ12[ kbps ] = χρόνος που διήρκησε η μεταφορά Πίνακας 4 4. Δείκτες QoS σε επίπεδο δικτύου Πέρα από τους δείκτες ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών των δικτύων κινητής τηλεφωνίας υπάρχουν και κάποιοι δείκτες μέτρησης που προκύπτουν κυρίως από την φυσιολογία των MANETs. Για να μετρηθεί τελικά η υπάρχουσα QoS στο δίκτυο, δημιουργήθηκαν διάφορα εργαλεία μέτρησης όπως το MQM (Multicast Quality Monitor) (Dressler, 2002) καθώς και το OPNET (OPNET Technologies, Inc.), το οποίο έχει και simulation έκδοση για εκπαιδευτικούς σκοπούς, το NS(network simulator) (Wikipedia), και άλλα (Wikipedia:Networking software companies). Ξεκινώντας με την προσβασιμότητα (reachability), η οποία σημαίνει ότι μια end-to-end διαδρομή πρέπει να είναι διαθέσιμη, δύο κόμβοι να είναι συνδεδεμένοι και να μπορούν να στείλουν δεδομένα ο ένας στον άλλο σε μια δοσμένη χρονική στιγμή(κοντογιάννης, 2003), αυτά που ουσιαστικά μετρώνται με τα διάφορα εργαλεία μέτρησης του δικτύου είναι (Κουτσογιαννάκη, 2007), (Memon, Hashmani, & Memon, 2009), (Mohapatra, Li, & Gui, 2003), (Cansever, Michelson, & Levesque, 1999), (Ola, Rosilah, Ahmed, & Rozilawati, 2010), (Khan & Khattak, 2010): Το εύρος ζώνης(bandwidth), δηλαδή η πληροφορία που μπορεί να μεταδοθεί μέσω ενός δικτυακού κλάδου κατά την διάρκεια ενός δευτερολέπτου. Η καθυστέρηση(delay) των πακέτων, που είναι πολύ σημαντική κυρίως για real-time εφαρμογές και μπορεί να οδηγήσει σε υποβάθμιση την υπηρεσιών του δικτύου. Η διακύμανση της καθυστέρησης ή Jitter (delay variance), που οφείλεται είτε στην καθυστέρηση των πακέτων στις ουρές είτε στην καθυστέρηση λόγω λογισμικού του αποστολέα. Το φορτίο του δικτύου, που οδηγεί στην αύξηση της καθυστέρησης μετάδοσης πακέτων, ακόμη και στην απόρριψη των μεταδιδόμενων πακέτων αυξάνοντας έτσι τον ρυθμό απώλειας πακέτων(packet loss ratio ή error rate) (Almes, Kalidindi, & Zekauskas, 1999)και καταλήγοντας στην επαναμετάδοση των πακέτων με αποτέλεσμα να αυξάνεται η συμφόρηση του δικτύου. Η ροή των δεδομένων, τα πακέτα δεν έρχονται με σταθερό ρυθμό αλλά εμφανίζουν εξάρσεις στο ρυθμό μετάδοσης. 11

12 Η χωρητικότητα του δικτύου(system Buffer), που όταν αυξάνεται συνεπάγεται την αύξηση της ροής των δεδομένων, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε υπερχείλιση των ουρών προσωρινής αποθήκευσης των δεδομένων. Τα παραπάνω συνοψίζονται στο Διάγραμμα 1, στο οποίο φαίνονται όλες οι μετρικές κατανεμημένες ανάλογα με τους περιορισμούς του δικτύου σε χρόνο(time), χωρητικότητα(space), συχνότητα(frequency) και αξιοπιστία(reliability) (Ola, Rosilah, Ahmed, & Rozilawati, 2010). Επίσης στην Εικόνα 3 παρουσιάζονται διάφορες εφαρμογές και υπηρεσίες καθώς και η ευαισθησία τους στις διάφορες μετρικές QoS σε επίπεδο δικτύου (Magld, 2007). Στις επόμενες υποενότητες θα γίνει εκτενέστερη ανάλυση των παρακάτω. Περιορισμοί QoS Time Space Frequency Reliability Delay System System System Buffer Bandwidth Buffer Jitter Διάγραμμα 1: QoS constraints and metrics Εικόνα 3: Διάφορες υπηρεσίες και η ευαισθησία τους στις μετρικές 12

13 4.1 Εύρος Ζώνης (Bandwidth) και η ροή των δεδομένων Το εύρος ζώνης(bandwidth) είναι το μέγιστο εύρος της συχνότητας που χρησιμοποιείται για την μετάδοση και μετριέται σε bits/sec (Αρσένης, 2005). Συχνά στη βιβλιογραφία το εύρος ζώνης συναντάται μαζί με τον ρυθμό μετάδοσης (throughput), ο οποίος είναι η μέγιστη ταχύτητα μετάδοσης που μπορεί να επιτευχθεί σε ένα συγκεκριμένο μέσο με ορισμένο θόρυβο και συγκεκριμένο εύρος συχνοτήτων (Αρσένης, 2005). Τα πακέτα δεν μεταδίδονται με έναν συνεχόμενο σταθερό ρυθμό μετάδοσης, δηλαδή η ροή των δεδομένων δεν είναι ίδια. Αντιθέτως παρατηρούνται εξάρσεις κατά την πάροδο του χρόνου. Επίσης στα MANETs λόγω του ότι έχουμε διάφορους κόμβους, αυτό συνεπάγεται πως θα έχουμε διαφορετικές ροές για τα δεδομένα του κάθε κόμβου. btx Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το throughput ορίζεται ως : S = t N, όπου b είναι ο tx αριθμός των bits που μεταδόθηκαν επιτυχώς, t είναι η περίοδος που έγινε η μέτρηση και N είναι ο αριθμός των κόμβων στο MANET. Τέλος γίνεται αντιληπτό ότι και ο ρυθμός μετάδοσης μετριέται σε bits/sec μόνο που εδώ είναι και ανά κόμβο, δηλαδή (Ballah, 2002). bits sec node Επειδή σε κάθε μονοπάτι ενός MANET δικτύου, σε κάθε κλάδο έχουμε διαφορετικό ρυθμό μετάδοσης αλλά και διαφορετικό εύρος ζώνης, ο ρυθμός μετάδοσης και το εύρος ζώνης του μονοπατιού θα καθορίζονται από τον κλάδο με το ελάχιστο εύρος μιας και αυτός μπορεί να αποτελέσει αιτία συμφόρησης του μονοπατιού (Magld, 2007). Ορίζεται ως: bandwidth( p) = min( bandwidth( link j )), Όπου το bandwidth( p ) είναι το εύρος ζώνης του μονοπατιού p, του μονοπατιού p. link j είναι ένας κόμβος Οι υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας, λόγω του ότι εξελίσσονται και μεταδίδονται σε πραγματικό χρόνο, απαιτούν υψηλό εύρος ζώνης. Αν το δίκτυο δεν μπορεί να εξασφαλίσει το απαιτούμενο εύρος ζώνης τότε θα ήταν καλύτερα τα πακέτα δεδομένων να μην εκπεμφθούν διότι αν εκπεμφθούν το αποτέλεσμα θα είναι ή να χαθούν στην διαδρομή ή φτάσουν στον προορισμό τους λανθασμένα ή καθυστερημένα επιβαρύνοντας το δίκτυο, καθώς σπαταλούν άδικα την ενέργεια και εύρος ζώνης δικτύου, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από άλλες εφαρμογές (Κουτσογιαννάκη, 2007). 4.2 Καθυστέρηση των πακέτων (delay) Η καθυστέρηση(delay) των πακέτων εξαρτάται από τη συνολική καθυστέρηση από τον αποστολέα στον παραλήπτη (end-to-end delay) και προκύπτει ως το άθροισμα των επιμέρους καθυστερήσεων μετάδοσης και επεξεργασίας. Ορίζεται ως (Magld, 2007) : 13

14 Links delay( p) = delay( link ), i= 1 j Όπου το delay( p ) είναι η συνολική καθυστέρηση του μονοπατιού p, κόμβος του μονοπατιού p και Links είναι ο αριθμός των κόμβων στο μονοπάτι p. link j είναι ένας Πιο συγκεκριμένα η καθυστέρηση προκύπτει από (Αρσένης, 2005) (Asif, Sheltami, & Shakshuki, 2008) (Zaki, Ngadi, & Razak, 2009): Την σταθερή καθυστέρηση για την εκτέλεση εργασιών που είναι απαραίτητες για την μετάδοση ενός πακέτου όπως η κωδικοποίηση, η δημιουργία του πακέτου, η δρομολόγηση του, η εξάλειψη του τρέμουλου κ.α. Την μεταβλητή καθυστέρηση που εξαρτάται από την κίνηση στο δίκτυο και την αναμονή στις ουρές εξυπηρέτησης. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες στα MANETs διακρίνονται από μια ευαισθησία όσον αφορά την καθυστέρηση στη μετάδοση των πακέτων. Παραδείγματος χάρη για την υπηρεσία μετάδοσης ήχου, καθυστερήσεις από τον αποστολέα στον παραλήπτη μικρότερες από 150ms δεν γίνονται αντιληπτές από τον ακροατή, ενώ καθυστερήσεις μεταξύ 150ms και 400ms μπορεί να είναι αποδεκτές αλλά δεν αποτελούν την ιδανική κατάσταση. Τέλος καθυστερήσεις μεγαλύτερες των 400ms δημιουργούν πρόβλημα γιατί η υπηρεσία δεν θα μπορεί να λειτουργήσει σε πραγματικό χρόνο. Αντίστοιχοι χρόνοι μέγιστης καθυστέρησης υπάρχουν και για τις άλλες υπηρεσίες, π.χ. για την βιντεοκλήση οι καθυστερήσεις άνω των 200ms μειώνουν σημαντικά την ποιότητα της υπηρεσίας (Κουτσογιαννάκη, 2007) (Αρσένης, 2005). 4.3 Διακύμανση της καθυστέρησης (Jitter ή delay variance) Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως η διακύμανση της καθυστέρησης ή Jitter (delay variance), μπορεί να οφείλεται είτε στην καθυστέρηση των πακέτων στις ουρές είτε στην καθυστέρηση λόγω λογισμικού του αποστολέα και μπορεί να μετρηθεί με δύο τρόπους, είτε μετρώντας την απόκλιση των καθυστερήσεων των πακέτων είτε μετρώντας την απόκλιση των διαστημάτων αφίξεων (Κοντογιάννης, 2003). Με τον πρώτο τρόπο αρκεί να βρούμε την απόκλιση των καθυστερήσεων, δηλαδή μετράμε σε κάποια χρονική περίοδο τις καθυστερήσεις, έπειτα βρίσκουμε τη μέση τιμή των καθυστερήσεων και στη συνέχεια βρίσκουμε την απόκλιση που ισούται με το jitter. Ενώ με τον δεύτερο τρόπο αναλύουμε το μεσοδιάστημα ανάμεσα στα πακέτα. Στέλνουμε μια σταθερή ροή πακέτων, γνωρίζοντας το χρόνο ανάμεσα σε δύο πακέτα, μπορούμε να βρούμε to jitter υπολογίζοντας τη μέγιστη απόκλιση από τη μέση απόκλιση. Αν η τιμή του jitter είναι μεγάλη τότε η ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας πέφτει σημαντικά. Αν παραδείγματος χάριν είχαμε την υπηρεσία της βιντεοκλήσης και η τιμή του jitter ήταν μεγάλη, μερικά πακέτα θα έφταναν πιο γρήγορα από άλλα, με αποτέλεσμα η εικόνα να παραμορφωθεί και ο ήχος να αλλοιωθεί καθιστώντας έτσι αδύνατη την αναπαραγωγή του. 14

15 4.4 Το φορτίο του δικτύου και ο ρυθμός απώλειας των πακέτων Το φορτίο του δικτύου και ο ρυθμός απώλειας πακέτων(packet loss ratio ή error rate) μαζί με τις βλάβες λογισμικού και τις βλάβες των μηχανημάτων αποτελούν τους δείκτες αξιοπιστίας του δικτύου και σχετίζονται με τη δυνατότητα μιας συσκευής ή μιας υπηρεσίας να εκτελέσει την λειτουργία της χωρίς λάθη (Αρσένης, 2005). Σε διάφορες βιβλιογραφικές και πρακτικές μελέτες( (Κουτσογιαννάκη, 2007), (Memon, Hashmani, & Memon, 2009), (Mohapatra, Li, & Gui, 2003), (Cansever, Michelson, & Levesque, 1999), (Ola, Rosilah, Ahmed, & Rozilawati, 2010), (Khan & Khattak, 2010), (Ballah, 2002), (Lu, Zhong, & Bhargava, 2003) κ.α. ) αναφέρεται ότι τα σφάλματα στην μετάδοση των δεδομένων ή ακόμη και απώλεια των δεδομένων οφείλονται στον σχεδιασμό των πρωτοκόλλων, σε λάθη λογισμικού αλλά και σε κακή ποιότητα των συνδέσεων. Η πιθανότητα απώλειας πακέτων μπορεί να οριστεί ως (Magld, 2007): Links Loss( p) = Loss( link j ) i= 1 Όπου το Loss( p ) είναι η συνολική πιθανότητα απώλειας ενός πακέτου του μονοπατιού p, link j είναι ένας κόμβος του μονοπατιού p και Links είναι ο αριθμός των κόμβων στο μονοπάτι p. Στις real-time εφαρμογές, όταν λέμε ότι έχουμε «απώλεια πακέτου» δε σημαίνει μόνο ότι το πακέτο δεν έφτασε ποτέ στον προορισμό του, αλλά και ότι έφτασε μετά από τον προγραμματιζόμενο χρόνο αναπαραγωγής του. Συνήθως δεν γίνεται αντιληπτό από τον τελικό χρήστη εκτός από τις υπηρεσίες μετάδοσης φωνής ή την υπηρεσία της βίντεο κλήσης όπου και παρατηρούνται είτε παράσιτα με την μορφή θορύβου ή «κολλάει» η εικόνα ή υπάρχει απότομη μεταπήδηση ανάμεσα στα καρέ. Τέλος η διόρθωση των σφαλμάτων μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με μηχανισμούς διόρθωσης είτε με την επανεκπομπή και επανάληψη της αποστολής των δεδομένων με αύξηση του συνολικού χρόνου μετάδοσης άρα και επιπλεόν καθυστέρηση. 4.5 Η χωρητικότητα του δικτύου (System Buffer) Η χωρητικότητα του δικτύου (System Buffer) αναφέρεται στις δυνατότητες εξυπηρέτησης των χρηστών από το δίκτυο. Κάθε πρωτόκολλο έχει διαφορετικές δυνατότητες εξυπηρέτησης των χρηστών και επηρεάζει την εξέλιξη του δικτύου. Πιο συγκεκριμένα αν το δίκτυο έχει μικρή χωρητικότητα θα είναι αδύνατη η συνύπαρξη πολλών κόμβων μαζί ή η προσάρτηση νέων κόμβων στο δίκτυο, μιας και θα δημιουργούνται συγκρούσεις και οι κόμβοι θα ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την χρησιμοποίηση των πόρων του δικτύου. Από την άλλη μεριά η αύξηση της χωρητικότητας μπορεί να δημιουργούσε προβλήματα στις προσωρινές ουρές αποθήκευσης δεδομένων του δικτύου, οι οποίες μπορεί να υπερχείλιζαν. 15

16 Ένα καλό πρωτόκολλο διαχείρισης της χωρητικότητας θα έκανε χρήση αλγόριθμων διαχείρισης του ελεύθερου χώρου. Για μια cache-διασυνδέσεων, για ένα δίκτυο Ν κόμβων ο αριθμός των διασυνδέσεων θα έπρεπε να περιορίζεται σε ένα μέγιστο Ν2. Σε αντίθεση, για μία cache-διαδρομών ο χώρος μνήμης που απαιτείται για την αποθήκευση της διαδρομής είναι πολύ μεγαλύτερος. Αυτό συμβαίνει γιατί κάθε διαδρομή πρέπει να αποθηκεύεται ξεχωριστά και δεν γίνεται καταμερισμός της πληροφορίας εντός των δομών ακόμη και αν διαφορετικές διαδρομές χρησιμοποιούν κοινές συνδέσεις (Πόγκας, 2005). Το πρωτόκολλο δρομολόγησης σε κάθε κόμβο θα πρέπει να είναι υπεύθυνο για την διαχείριση των καταχωρήσεων στην cache του δικτύου. Θα πρέπει δηλαδή να επιλέγει πως θα γίνει η καταχώρηση και ειδικά σε περιπτώσεις όπου η cache θα είναι γεμάτη, θα πρέπει να επιλέγει ποιές καταχωρήσεις θα παραμείνουν. Οι πολιτικές που ακολουθούνται είναι ίδιες με αυτές που ακολουθούνται για την cache ενός υπολογιστή, δηλαδή και εδώ υπάρχει η LRU (least recently used) όπου οι καταχωρήσεις που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί για αρκετά μεγάλο διάστημα διαγράφονται κατά την εισαγωγή νέων καταχωρήσεων όταν το μέγεθος της cache του δικτύου δεν είναι επαρκές. Ένας άλλος αλγόριθμος για την επίλυση του προβλήματος της χωρητικότητας είναι η διαγραφή των διαδρομών με βάση την προτίμηση. Διαδρομές που χρησιμοποιήθηκαν για την δρομολόγηση πακέτων ανώτερων επιπέδων χαρακτηρίζονται ως υψηλής προτίμησης και για αυτό δεν διαγράφονται από την cache του δικτύου όταν αυτή γεμίσει. Τέλος μια άλλη μέθοδος που χρησιμοποιείται συχνά είναι να διαχωρίζεται η cache σε δύο τμήματα, ένα για τις διαδρομές που χρησιμοποιούν οι κόμβοι και ένα δεύτερο για τις διαδρομές που χρησιμοποιούν οι κόμβοι για την αποστολή πακέτων ανώτερων επιπέδων. Όταν μία διαδρομή που ανήκει στο δεύτερο τμήμα της cache χρησιμοποιηθεί από έναν κόμβο, τότε αυτόματα μεταπηδά στο πρώτο τμήμα. Όταν η cache γεμίσει τότε διαγράφονται με την μέθοδο FIFO( First In First Out) μόνο οι διαδρομές του δεύτερου τμήματος, ενώ οι διαδρομές του πρώτου διαγράφονται με δυναμικό τρόπο κατά την διάρκεια συντήρησης της διαδρομής. Μια τέτοιου τύπου cache ονομάζεται generational cache, επειδή η λειτουργία της μοιάζει με αυτή ενός generational garbage collector των συστημάτων διαχείρισης δυναμικής μνήμης (Πόγκας, 2005). 5. Security ως Qos Μετρική Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει στροφή στη μελέτη της ευπάθειας (Vulnerability) και της ασφάλειας(security) (Khan & Khattak, 2010) ως μετρικές του QoS στα MANETs. Η ευπάθεια ενός μονοπατιού μπορεί να οριστεί ως : vulnerability( p) = max( vulnerability( link j )), Όπου το vulnerability( p ) είναι η συνολική ευπάθεια του μονοπατιού p, κόμβος του μονοπατιού p. 16 link j είναι ένας Πλέον το Διάγραμμα 1 εμπλουτίζεται με ακόμη έναν περιορισμό αυτό της ασφάλειας και της ευπάθειας καθώς και με διάφορες μετρικές που προκύπτουν από τον περιορισμό αυτό. Τα MANETs οφείλουν να είναι αξιόπιστα και με μεγάλη ανοχή σε λάθη και επιθέσεις (Liu, Tipper, Medhi, & Srikitja, 2000).

17 Η ασφάλεια στα MANETs είναι πολύ σημαντική κυρίως γιατί οι επιθέσεις ασφάλειας μπορούν να επηρεάσουν τους περιορισμένους πόρους των κόμβων και να τους καταναλώσουν, ή να κάνουν τους κόμβους να χάσουν την επικοινωνία με το δίκτυο ή να σπαταλήσουν άδικα χρόνο. Μια ευρεία ποικιλία των επιθέσεων ασφαλείας μπορεί να βρεθεί σε MANETs. Η ασφάλεια αποτελεί βασικό όρο της ποιότητας των συστημάτων, καθώς οι διεργασίες και λειτουργίες εργάζονται από κοινού για να φθάσουν ένα ορισμένο επίπεδο ασφάλειας με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και μετρικές όπως η Ταυτοποίηση - Πιστοποίηση (Authentication), η Ακεραιότητα (Integrity), η Εμπιστευτικότητα (Confidentiality), η Διαθεσιμότητα (Availability), ο Έλεγχος Πρόσβασης (Access Control) και η Μη Αποποίηση (Non-repudiation) (Papadopoulos, Zahariadis, & Leligou, 2008) (Carvalho, 2008) (Ola, Rosilah, Ahmed, & Rozilawati, 2010). Πολλές από τις επιθέσεις ακεραιότητας και εμπιστευτικότητας μπορούν να παρουσιαστούν στα MANETs μιας και η χρησιμοποιούμενη μετάδοση είναι στην ουσία μία εκπομπή, όπου κάθε κόμβος στην περιοχή μετάδοσης μπορεί να συλλέξει αρκετές πληροφορίες για τους κόμβους και τη δρομολόγηση, με αποτέλεσμα ανεπιθύμητοι χρήστες να διαβάζουν, να διαγράφουν, να αλλάζουν ή να αναμεταδίδουν τα μηνύματα. Ο έλεγχος πρόσβασης είναι επίσης απαραίτητος για να διασφαλιστεί ότι οι υπηρεσίες του δικτύου και οι πόροι δεν έχουν χρησιμοποιηθεί από χρήστες χωρίς εξουσιοδότηση. Η μη αποποίηση αποσκοπεί στο να αποφευχθεί, από οποιονδήποτε κόμβο, η αποποίηση(άρνηση) αποστολής ενός μηνύματος που έχει στείλει. Αποτρέπει τους κόμβους από κακή συμπεριφορά, για παράδειγμα από το να στέλνουν πακέτα παρεμβολών και να αρνούνται αυτή τους την πράξη για να αποφύγουν τον χαρακτηρισμό τους ως «κακός κόμβος». Η διαθεσιμότητα είναι επίσης ένα σημαντικό θέμα στα MANETs όπου οι κόμβοι λειτουργούν ως δρομολογητές και οι πάροχοι των πόρων ταυτόχρονα. Η κινητικότητα των κόμβων προκαλεί συνεχείς αλλαγές της τοπολογίας και αυτό καθιστά δύσκολο το να εξασφαλιστεί η διαθεσιμότητα των πόρων για τους κόμβους μέσα στο δίκτυο. Πρόβλημα διαθεσιμότητας των πόρων μπορεί να προκύψει, επίσης, λόγω άρνησης συνεργασίας από εγωιστικούς κόμβους που δεν θέλουν να μοιραστούν τους πόρους με άλλους κόμβους. Η μη εξουσιοδοτημένη παρακράτηση και εκμετάλλευση των πόρων, οδηγούν σε επιθέσεις τύπου Άρνηση της Υπηρεσίας (Denial of Service (DoS)) (Xiao, Shen, & Du, 2007). 6. Χρήση των Μετρικών και των Δεικτών ποιότητας στα MANETs Οι δείκτες και οι μετρικές ποιότητας, πέρα από το να αξιολογούν την ποιότητα των δικτύων, υπάρχουν και για να διασφαλίζουν την ποιότητα των MANETs. Όπως φαίνεται και στην Eικόνα 2 τα MANETs θα πρέπει να λειτουργούν έτσι ώστε να παρέχουν και να διασφαλίζουν τουλάχιστον ένα βασικό επίπεδο QoS (Zhang, Yang, & Ma, 2009). Αυτό επιτυγχάνεται με την εύρεση αλγορίθμων που αφορούν την συνδεσμολογία και δρομολόγηση (routing), το μοντέλο( QoS Model) και την αρχιτεκτονική (architecture), τη διαχείριση (management), τη MAC (Medium Access Control), τη διαχείριση των πόρων 17

18 (resource reservation signaling), που εξασφαλίζουν την ποιότητα του δικτύου (Nityananda & Sukumar, 2006), (Memon, Hashmani, & Memon, 2009), (Stüdi, 2003). Πιο συγκεκριμένα από τις μετρικές και τους δείκτες ποιότητας, μέσω έρευνας, έχουν προταθεί διάφοροι αλγόριθμοι και πρωτόκολλα όσον αφορά την συνδεσμολογία και δρομολόγηση των MANETs (AQOR-Adhoc QoS On demand Routing, CEDAR-Core- Extraction Distributed Adhoc Routing, Multi-path QoS Routing, TBR- ticket-based probing, DCLCR- delay-constrained least-cost routing, PANDA-positional attribute-based next-hop determination approach, AODV with QoS Extensions (QAODV), QOLSR- Quality Optimized Link State Routing, WARP -Wireless Ad-hoc Routing Protocol, AQM- Ad Hoc QoS Multicast, Predictive Routing κ.α.) (Zhang, Yang, & Ma, 2009), (Seah). Τα πρωτόκολλα δρομολόγησης είναι υπεύθυνα για να βρεθεί το καλύτερο μονοπάτι ανάμεσα στον κόμβο πηγή και στον κόμβο προορισμού. Μετά την εύρεση του μονοπατιού αρχίζει η μεταφορά των πακέτων. Επειδή, όπως είχαμε προαναφέρει, η τοπολογία των MANETs είναι δυναμική και μπορεί να αλλάζει, έτσι και τα πρωτόκολλα δρομολόγησης πρέπει να είναι δυναμικά και να είναι σε θέση να βρίσκουν κάθε φορά την καλύτερη διαδρομή, όταν η τοπολογία αλλάζει (Memon, Hashmani, & Memon, 2009) (Novatnack, Greenwald, & Arora, 2005). Εικόνα 4: Τα κύρια συστατικά του QoS σύμφωνα με την International Telecommunication Union (ITU) Τα μοντέλα QoS είναι υπεύθυνα για την αρχιτεκτονική (architecture) του δικτύου (Stüdi, 2003), (Bernhardt, Cain, Windham, & Corporation-Harris, 2007). Δηλαδή για τον καθορισμό ενός συνόλου QoS διεπαφών, οι οποίες διασφαλίζουν την ύπαρξη της QoS τόσο στο τελικό σύστημα όσο και στο δίκτυο, παρέχοντας έτσι και ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ένταξης για τον έλεγχο της QoS(έλεγχος καθυστέρησης, έλεγχος εισόδου, έλεγχος της πολιτικής, ταξινόμηση, διαμόρφωση, έλεγχος ανάδρασης, προγραμματισμός, έλεγχος της κυκλοφορίας, εκτέλεση των συμβάσεων) και μηχανισμούς για την διαχείριση του δικτύου (Zhang, Yang, & Ma, 2009), (Memon, Hashmani, & Memon, 2009). 18

19 Κατά καιρούς έχουν προταθεί διάφορα μοντέλα QoS, μερικά από αυτά είναι (Ola, Rosilah, Ahmed, & Rozilawati, 2010), (Zhang, Yang, & Ma, 2009), (Zeinalipour-Yazti, 2001), (Cansever, Michelson, & Levesque, 1999), (Seah), (Stüdi, 2003), (Marwaha, Indulska, & Portmann, 2008): IntServ (Integrated Services), DiffServ (Differentiated Services), G/MPLS (Generalized Multi-Protocol Label Switching) TE (Traffic Engineering and Constraint-Based Routing) FQMM (Flexible QoS Model for mobile networks) WMPLS (Wireless Multi-Protocol Label Switching) Cross-Layer Mode INSIGNIA CEQMM (Complete and Efficient QoS Model) SWAN (Stateless Wireless Ad hoc networks) Απόρροια της ύπαρξης των μοντέλων QoS είναι η διαχείριση του δικτύου. Τα μοντέλα QoS πρέπει να καθορίζουν τον τρόπο διαχείρισης των MANETs. Η διαχείριση αυτή θα πρέπει να ακολουθεί κάποια πολιτική, η οποία να αντιμετωπίζει τα διάφορα θέματα των MANETs όπως είναι οι QoS μετρήσεις ή η ασφάλεια. Επίσης το σύστημα διαχείρισης είναι υπεύθυνο για την διατήρηση πληροφοριών του δικτύου για την τοπολογία, για τις εφαρμογές των χρηστών, για τη χρήση του δικτύου, κ.α.. Τέλος, το σύστημα διαχείρισης, πρέπει να ανακαλύπτει τα προβλήματα του δικτύου όπως η αποτυχία των στοιχείων του δικτύου, και να ρυθμίζει τα στοιχεία του δικτύου καθώς και να καθορίζει την μεταξύ τους σχέση (Memon, Hashmani, & Memon, 2009). Η σχεδίαση ενός MAC (Medium Access Control) πρωτοκόλλου εξαρτάται από την πρόσβαση του καναλιού, την έναρξη της μετάδοσης, την τοπολογία δικτύου και την κατανάλωση ενέργειας. Καθένα από τα παραπάνω έχει άμεση ή έμμεση σχέση με τις μετρικές ποιότητας του δικτύου. Για παράδειγμα η πρόσβαση στο κανάλι εξαρτάται από το εύρος ζώνης που έχει, ενώ η έναρξη της μετάδοσης εξαρτάται σχεδόν από όλες τις μετρικές ποιότητας του δικτύου (Agbinya, 2005),(Zhang, Yang, & Ma, 2009). Το QoS Signaling (σηματοδότηση) χρησιμοποιείται για τη διαχείριση των πόρων του δικτύου, δηλαδή την δέσμευση και την αποδέσμευση τους (resource reservation), και εξαρτάται άμεσα από την χωρητικότητα του δικτύου, την μνήμη, το εύρος ζώνης και άλλα. Επίσης είναι υπεύθυνο για την δημιουργία ροών στο δίκτυο, την καταστροφή τους καθώς και την διαπραγμάτευση τους (Nityananda & Sukumar, 2006), (Memon, Hashmani, & Memon, 2009). Τέλος, συνοψίζοντας τα παραπάνω και έχοντας πάντα κατά νου τα επίπεδα ενός δικτύου MANET, μπορούμε να πούμε πως οι QoS μετρικές λαμβάνονται υπόψη και στα πέντε επίπεδα (Physical Layer, Link Layer, Network Layer, Transport Layer, Application Layer), αφού προσπαθούν μέσω αλγορίθμων και μηχανισμών να διασφαλίσουν και να παρέχουν την απαιτούμενη ποιότητα των υπηρεσιών. 19

20 7. Συμπεράσματα Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω οι μετρικές είναι απαραίτητες για την διασφάλιση τόσο της ποιότητας του δικτύου όσο και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Όσο περνάνε τα χρόνια και όσο θα προκύπτουν νέες ανάγκες καθώς και νέες υπηρεσίες τις οποίες θα πρέπει να υποστηρίζουν τα MANETs, θα πρέπει να εφευρίσκονται νέες τεχνικές διασφάλισης της ποιότητας καθώς και να επανεξετάζονται οι ήδη υπάρχουσες. Επίσης θα πρέπει να είναι δυνατόν να προστεθούν νέες μετρικές και να ευρεθούν νέοι αλγόριθμοι οι οποίοι θα βοηθούν στην αξιολόγηση και την αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών καθώς αυτές θα εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου και την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Οφείλεται να γίνει εκτενέστερη έρευνα και επανεξέταση των μοντέλων δρομολόγησης και των πρωτόκολλων διαχείρισης QoS των MANETs που μέχρι πρότινος ήταν σχεδιασμένα για να βελτιστοποιούν τις ήδη γνωστές απαιτήσεις QoS που σχετίζονταν με την απόδοση του δικτύου, όπως το ελάχιστο απαιτούμενο εύρος ζώνης, τη λανθάνουσα κατάσταση, το ποσοστό απωλειών κατά τη μεταφορά κ.α., και πολλές φορές ερχόταν σε σύγκρουση με έναν από τους βασικούς στόχους, όπως του να πληρούν τις απαιτήσεις ασφαλείας των σχετικών απαιτήσεων των υπηρεσιών (National Science Foundation (NSF) with McAfee Research & Security Research Division of SPARTA). 20

21 Βιβλιογραφία [1] Agbinya, J. I. (2005). QoS Functions and Theorems for Moving Wireless Networks. Proceedings of the Third International Conference on Information Technology and Applications (ICITA 05). ΙΕΕΕ. [2] Almes, G., Kalidindi, S., & Zekauskas, M. (1999). A One-way Packet Loss Metric for IPPM. IETF. [3] Asif, H. M., Sheltami, T. R., & Shakshuki, E. E. (2008). Power Consumption Optimization and Delay Minimization. MoMM2008, (σσ ). Austria. [4] Ballah, J. T. (2002, March). Information Technology Laboratory, Advanced Network Technologies Division. Ανάκτηση December 2010, από Integrated MANET Mutual Authentication System THESIS: [5] Bernhardt, R. C., Cain, J. B., Windham, W. A., & Corporation-Harris. (2007). QOS ARCHITECTURE FOR A MOBILE AD HOC NETWORK. ΙΕΕΕ Wireless Communications. [6] Cansever, D. H., Michelson, A. M., & Levesque, A. H. (1999). Quality of Service Support in Mobile ad-hoc IP Networks. IEEE Wireless Communications, σσ [7] Carvalho, M. (2008, March/April). Security in Mobile Ad Hoc Networks. IEEE Security & Privacy, vol. 6 no. 2 σσ [8] Dressler, F. (2002). MQM Multicast Quality Monitor. 10th International Conference on Telecommunication Systems, Modeling and Analysis, (vol2, σσ ). Monterey, CA, USA. [9] GSM Association PRD IR.41. (2002). Identification of Quality of Service aspects of popular services (GSM and 3G), V [10] International Telecommunication Union ITU-T. (n.d.). International Telecommunication Union. Ανάκτηση December 2010, από [11] Karavetsios, P., & Tsitouras, N. (2003). Adaptive Distributed Routing & QoS in Mobile Networks. Ανάκτηση November 2010, από COmputer Networks & Telematics Applications: [12] Khan, A., & Khattak, K. A. (2010, June 7). AC and QAR for Provisioning of QoS in MANETs. Ανάκτηση November 2010, από School of Engineering, Department of Telecommunication, Blekinge Institute of Technology: 21

22 [13] KIN, B. G. (2005). The Quality of Service in The Internet. IEEE, ISBN: /0. [14] Liu, Y., Tipper, D., Medhi, D., & Srikitja, A. (2000). Self-configuring Survivable Techniques for Quality of Service Enabled Internet. Ανάκτηση November 2010, από [15] Lu, Y., Zhong, Y., & Bhargava, B. (2003). Purdue University Department of Computer Science. Ανάκτηση December 2010, από Packet Loss in Mobile Ad Hoc Networks: [16] Magld, K. W. (2007). Dr. Khalid Magld, King Abdulaziz University - Faculty of Computing and Information Technology. Ανάκτηση December 2010, από Quality of Service Constrained Unicast Routing in Mobile Ad-Hoc Networks: [17] Marwaha, S., Indulska, J., & Portmann, M. (2008). Challenges and Recent Advances in QoS Provisioning, Signaling, Routing and MAC protocols for MANETs. Telecommunication Networks and Applications Conference, 2008(ATNAC 2008) (σσ ). ΙΕΕΕ. [18] Memon, S. M., Hashmani, M., & Memon, N. A. (2009, April). A Framework for QoS Management and Contract Enforced Services in MANETs for Prioritized Traffic Environment. IJCSNS International Journal of Computer Science and Network Security VOL.9 No.4. [19] Mohapatra, P., Li, J., & Gui, C. (2003, June). QOS IN MOBILE AD HOC NETWORKS. IEEE Wireless Communications, σσ [20] National Science Foundation (NSF) with McAfee Research & Security Research Division of SPARTA.(n.d.). Ανάκτηση November 2010, από [21] Nityananda, S., & Sukumar, N. (2006). Networks, QoS Support in Mobile Ad Hoc. IEEE Wireless Communications. [22] Novatnack, J., Greenwald, L., & Arora, H. (2005). Evaluating Ad hoc Routing Protocols With Respect to Quality of Service. IEEE Wireless Communications, σσ [23] Ola, M., Rosilah, H., Ahmed, P., & Rozilawati, R. (2010, October). A Review of Security Parameters in Mobile Ad-Hoc Networks. Ανάκτηση November 2010, από Univercity of Kebangsaan Malaysia: [24] OPNET Technologies, Inc. (n.d.). Application Performance Management. Ανάκτηση November 2010, από OPNET: [25] Papadopoulos, K., Zahariadis, T., & Leligou, N. (2008). Sensor Networks Security Issues In Augmented Home Environment. IEEE. ISBN:

23 [26] Ramani, S. A. (2007). Exploring the Requirements for QoS in Mobile Ad hoc Networks. Journal of Information & Communication Technology, Vol. 1 No. 2, [27] Seah, W. (n.d.). Quality of Service in Mobile Ad Hoc Networks Myth or Reality? Ανάκτηση November 2010, από Institute for Infocomm Research (I2R): [28] Stüdi, P. (2003, March). Quality of Service for Mobile Ad Hoc Networks. Ανάκτηση November 2010, από Information and Communication Systems Research Group: [29] Wahab, S. H., Ould-Khaoua, M., & Papanastasiou, S. (n.d.). Citeseerx. Ανάκτηση November 2010, από Performance Analysis of the LWQ QoS Model in: [30] Wikipedia. (n.d.). Ανάκτηση December 2010, από [31] Wikipedia:Networking software companies. (n.d.). Ανάκτηση από [32] Xiao, Y., Shen, X., & Du, D.-Z. (2007). Wireless Network Security. Springer, ISBN: [33] Zaki, S. M., Ngadi, M. A., & Razak, S. A. (2009, June). A Review of Delay Aware Routing Protocols in MANET. Computer Science Letters Vol1(1). [34] Zeinalipour, D. (2001). QoS in Mobile Ad Hoc Networks (MANets). Ανάκτηση November 2010, από Alumni Association IE Business School: [35] Zeinalipour-Yazti, D. (2001). A Glance at Quality of Services in Mobile Ad-Hoc Networks. Final Research Report for CS260 - Seminar in Mobile Ad Hoc Networks. [36] Zhang, Y., Yang, L. T., & Ma, J. (2009). Unlicensed Mobile Access Technology, Protocols, Architecture, Security,Standards and Applications. Auerbach Publications. [37] Αρσένης, Σ. Δ. (2005). Σχεδιασμός και Υλοποίηση δικτύων, Από μικρά δίκτυα γραφείου μέχρι μεγάλα δίκτυα επιχειρήσεων. Αθήνα: Εκδόσεις Κλειδάριθμος. [38] Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων. (2008). Δείκτες Ποιότητας Υπηρεσιών Συστημάτων Κινητών Επικοινωνιών. Ανάκτηση November 2010, από Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων: [39] Κοντογιάννης, Α. (2003). QoS (Quality of Service) Metrics and Measurements for IP Networks. Θεσσαλονίκη: Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, Πληροφοριακά Συστήματα. [40] Κουλτούκης, Σ. (2009). Μετρήσεις Ποιότητας Δικτύων Κινητής Τηλεφωνίας σε Σημεία Εμπορικού Ενδιαφέροντος στη Θεσσαλονίκη. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο 23

24 Θεσσαλονίκης, Μεταπτυχιακό Τμήμα Ηλεκτρονικής Φυσικής (Ραδιοηλεκτρολογίας), Ηλεκτρονική Τεχνολογία Τηλεπικοινωνιών. [41] Κουτσογιαννάκη, Μ. Χ. (2007). Ανάπτυξη εφαρμογής για την βελτιστοποίηση αλγορίθμων δρομολόγησης σε κινητά ad-hoc δίκτυα με QoS. Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Τομέας Επικοινωνιών, Ηλεκτρονικής και Συστημάτων Πληροφορικής. [42] Πόγκας, Ν. Β. (2005, Απρίλιος). Νημερτής. Ανάκτηση Δεκέμβριος 2010, από Ανάλυση Σχεδίαση και Ανάπτυξη Ειδικών Ασύρματων Δικτών Βασισμένων σε Ενσωματωμένα Συστήματα: 24

ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ 2 ης ΜΕΤΡΗΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ 2 ης ΜΕΤΡΗΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ 2 ης ΜΕΤΡΗΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ 2 ης ΜΕΤΡΗΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Αποτελέσματα μετρήσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΚΤΥΩΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΚΤΥΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΚΤΥΩΝ ΔΙΑΛΕΞΗ 6 ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΣΙΔΕΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ Ποιότητα Υπηρεσίας

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπο Αναφοράς Open Systems Interconnection (OSI) Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 5 ο

Πρότυπο Αναφοράς Open Systems Interconnection (OSI) Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 5 ο Πρότυπο Αναφοράς Open Systems Interconnection (OSI) Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 5 ο Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου Για να ανταλλάξουν δεδομένα δύο σταθμοί, εκτός από την ύπαρξη διαδρομής μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΕ ΔΙΚΤΥΑ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΕ ΔΙΚΤΥΑ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΕ ΔΙΚΤΥΑ Ενότητα # 2: Integrated Services (IntServ) I Καθηγητής Χρήστος Ι. Μπούρας Τμήμα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής, Πανεπιστήμιο Πατρών email: bouras@cti.gr, site: http://ru6.cti.gr/ru6/bouras

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ 1ης ΜΕΤΡΗΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ 1ης ΜΕΤΡΗΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ 1ης ΜΕΤΡΗΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ 1ης ΜΕΤΡΗΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Αποτελέσματα μετρήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 5: To Μοντέλο Αναφοράς O.S.I.

Μάθημα 5: To Μοντέλο Αναφοράς O.S.I. Μάθημα 5: To Μοντέλο Αναφοράς O.S.I. 5.1 Γενικά Τα πρώτα δίκτυα χαρακτηρίζονταν από την «κλειστή» αρχιτεκτονική τους με την έννοια ότι αυτή ήταν γνωστή μόνο στην εταιρία που την είχε σχεδιάσει. Με τον

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. 2 η Γραπτή Εργασία ΠΛΗ 23 Ακαδημαϊκό Έτος 2012-2013 (Τόμος Α, Κεφάλαια 1-3) Ημερομηνία Παράδοσης 27/01/2013.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. 2 η Γραπτή Εργασία ΠΛΗ 23 Ακαδημαϊκό Έτος 2012-2013 (Τόμος Α, Κεφάλαια 1-3) Ημερομηνία Παράδοσης 27/01/2013. Στόχος: 2 η Γραπτή Εργασία ΠΛΗ 23 Ακαδημαϊκό Έτος 2012-2013 (Τόμος Α, Κεφάλαια 1-3) Ημερομηνία Παράδοσης 27/01/2013 Άσκηση 4 Η κατανόηση βασικών εννοιών όσον αφορά τη μετάδοση πολυμεσικής πληροφορίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΔΙΚΤΥΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΔΙΚΤΥΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΔΙΚΤΥΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Έστω ότι θέλετε να συνδέσετε 20 υπολογιστές με συνδέσεις από σημείο σε σημείο (point-to-point), ώστε να είναι δυνατή η επικοινωνία όλων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ 1ης ΜΕΤΡΗΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ 1ης ΜΕΤΡΗΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ 1ης ΜΕΤΡΗΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ 1ης ΜΕΤΡΗΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Αποτελέσματα μετρήσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΕ ΔΙΚΤΥΑ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΕ ΔΙΚΤΥΑ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΕ ΔΙΚΤΥΑ Ενότητα # 3: Integrated Services (IntServ) II Καθηγητής Χρήστος Ι. Μπούρας Τμήμα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής, Πανεπιστήμιο Πατρών email: bouras@cti.gr, site: http://ru6.cti.gr/ru6/bouras

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών. Δίκτυα υπολογιστών και το Διαδίκτυο Εισαγωγή. Κ. Βασιλάκης

Δίκτυα Υπολογιστών. Δίκτυα υπολογιστών και το Διαδίκτυο Εισαγωγή. Κ. Βασιλάκης Δίκτυα Υπολογιστών Δίκτυα υπολογιστών και το Διαδίκτυο Εισαγωγή Κ. Βασιλάκης Περίγραμμα Τι είναι το διαδίκτυο Στοιχεία που το συνθέτουν Τρόποι παροχής υπηρεσιών Τι είναι τα πρωτόκολλα Τα άκρα του δικτύου

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών. Δίκτυα υπολογιστών και το Διαδίκτυο Εισαγωγή. Κ. Βασιλάκης

Δίκτυα Υπολογιστών. Δίκτυα υπολογιστών και το Διαδίκτυο Εισαγωγή. Κ. Βασιλάκης Δίκτυα Υπολογιστών Δίκτυα υπολογιστών και το Διαδίκτυο Εισαγωγή Κ. Βασιλάκης Περίγραμμα Τι είναι το διαδίκτυο Στοιχεία που το συνθέτουν Τρόποι παροχής υπηρεσιών Τι είναι τα πρωτόκολλα Τα άκρα του δικτύου

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Δικτύων Επικοινωνιών. Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 4 ο

Αρχές Δικτύων Επικοινωνιών. Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 4 ο Αρχές Δικτύων Επικοινωνιών Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 4 ο Τα επικοινωνιακά δίκτυα και οι ανάγκες που εξυπηρετούν Για την επικοινωνία δύο συσκευών απαιτείται να υπάρχει μεταξύ τους σύνδεση από σημείο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ (INTERNETWORKING)

ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ (INTERNETWORKING) ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ (INTERNETWORKING) Α. Α. Οικονομίδης Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Διασυνδεδεμένο δίκτυο διασύνδεση δικτύων που το καθένα διατηρεί την ταυτότητά του χρησιμοποιώντας ειδικούς μηχανισμούς διασύνδεσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΛ 476: ΚΙΝΗΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ (MOBILE NETWORKS)

ΕΠΛ 476: ΚΙΝΗΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ (MOBILE NETWORKS) ΟΜΑΔΑ ΦΟΙΤΗΤΩΝ: Μιχαηλίνα Αργυρού Κασιανή Πάρη ΕΠΛ 476: ΚΙΝΗΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ (MOBILE NETWORKS) Δρ. Χριστόφορος Χριστοφόρου Πανεπιστήμιο Κύπρου - Τμήμα Πληροφορικής WiMAX (Worldwide Interoperability

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Δικτύων Επικοινωνιών (Ενότητα Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου)

Τεχνολογία Δικτύων Επικοινωνιών (Ενότητα Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου) Τεχνολογία Δικτύων Επικοινωνιών (Ενότητα 1.7 - Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου) Πρωτόκολλο είναι ένα σύνολο κανόνων που πρέπει να ακολουθήσουν όλοι οι σταθμοί εργασίας σε ένα δίκτυο ώστε να μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ INTERNET

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ INTERNET ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ INTERNET Κεφάλαιο 4: Τεχνικές Μετάδοσης ΜΕΤΑΓΩΓΗ Τεχνική µεταγωγής ονομάζεται ο τρόπος µε τον οποίο αποκαθίσταται η επικοινωνία ανάµεσα σε δύο κόµβους με σκοπό την

Διαβάστε περισσότερα

Τρίτη Πρόοδος [110 μονάδες] Απαντήσεις

Τρίτη Πρόοδος [110 μονάδες] Απαντήσεις ΗY335: Δίκτυα Υπολογιστών Χειμερινό Εξάμηνο 2011-20112 Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Πανεπιστήμιο Κρήτης Διδάσκουσα: Μαρία Παπαδοπούλη 15 Δεκεμβρίου 2011 Τρίτη Πρόοδος [110 μονάδες] Απαντήσεις 1. Θεωρήσετε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΙΙ

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΙΙ ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΙΙ 1 o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΘΕΜΑ 1 ο Α) Ποια είναι τα βασικά στοιχεία, τα οποία χαρακτηρίζουν το ISDN; Η ψηφιακή μετάδοση. Όλα τα σήματα μεταδίδονται σε ψηφιακή μορφή απ' άκρη σ' άκρη του δικτύου,

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών I

Δίκτυα Υπολογιστών I Δίκτυα Υπολογιστών I Σχεδίαση και Αρχιτεκτονική Δικτύων Ευάγγελος Παπαπέτρου Τμ. Μηχ. Η/Υ & Πληροφορικής, Παν. Ιωαννίνων Ε.Παπαπέτρου (Τμ.Μηχ. Η/Υ & Πληροφορικής) MYY703: Δίκτυα Υπολογιστών I 1 / 19 Διάρθρωση

Διαβάστε περισσότερα

8 η ιάλεξη: σε δίκτυα δεδομένων

8 η ιάλεξη: σε δίκτυα δεδομένων Εργαστήριο ικτύων Υπολογιστών 8 η ιάλεξη: Βασικές αρχές δρομολόγησης Βασικές αρχές δρομολόγησης σε δίκτυα δεδομένων ρομολόγηση (Routing) Μεταφορά μηνυμάτων μέσω του διαδικτύου από μία πηγή σε ένα προορισμό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΙΝΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ. Εισαγωγή

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΙΝΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ. Εισαγωγή ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΙΝΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Εισαγωγή Σκοπός του μαθήματος Μελέτη της αρχιτεκτονικής και της λειτουργίας των δικτύων κινητών και προσωπικών επικοινωνιών. Το αντικείμενο είναι τεράστιο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 Ε Π Α Ν Α Λ Η Ψ Η

Κεφάλαιο 1 Ε Π Α Ν Α Λ Η Ψ Η Κεφάλαιο 1 Ε Π Α Ν Α Λ Η Ψ Η Αρχές Δικτύων Επικοινωνιών Σελ. 9-50 Γεώργιος Γιαννόπουλος ΠΕ19, ggiannop (at) sch.gr http://diktya-epal-b.ggia.info/ Creative Commons License 3.0 Share-Alike Σύνδεση από σημείο

Διαβάστε περισσότερα

Το Ασύρματο Δίκτυο TETRA. Αντωνίου Βρυώνα (Α.Μ. 1019)

Το Ασύρματο Δίκτυο TETRA. Αντωνίου Βρυώνα (Α.Μ. 1019) Το Ασύρματο Δίκτυο TETRA Αντωνίου Βρυώνα (Α.Μ. 1019) Περίληψη Γενικά Χαρακτηριστικά Τι είναι το TETRA Γενικά στοιχεία Αρχιτεκτονική δικτύου Πρωτόκολλο TETRA Υπηρεσίες TETRA Κλήσεις DMO δικτύου TETRA Ασφάλεια

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 Ε Π Α Ν Α Λ Η Ψ Η. Αρχές Δικτύων Επικοινωνιών

Κεφάλαιο 1 Ε Π Α Ν Α Λ Η Ψ Η. Αρχές Δικτύων Επικοινωνιών Κεφάλαιο 1 Ε Π Α Ν Α Λ Η Ψ Η Αρχές Δικτύων Επικοινωνιών Τι είναι επικοινωνία; Είναι η διαδικασία αποστολής πληροφοριών από ένα πομπό σε κάποιο δέκτη. Η Τηλεπικοινωνία είναι η επικοινωνία από απόσταση (τηλε-).

Διαβάστε περισσότερα

Ασύρµατα ίκτυα Αισθητήρων. Σαράντης Πασκαλής Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών

Ασύρµατα ίκτυα Αισθητήρων. Σαράντης Πασκαλής Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Ασύρµατα ίκτυα Αισθητήρων Σαράντης Πασκαλής Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Αισθητήρες Ο αισθητήρας (sensor) είναι µια συσκευή που µετρά ένα φυσικό µέγεθος και το µετατρέπει σε σήµα αναγνώσιµο

Διαβάστε περισσότερα

Ιατρική Πληροφορική ΔΡ. Π. ΑΣΒΕΣΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Τ. Ε. Χρήσιμοι Σύνδεσμοι

Ιατρική Πληροφορική ΔΡ. Π. ΑΣΒΕΣΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Τ. Ε. Χρήσιμοι Σύνδεσμοι Ιατρική Πληροφορική ΔΡ. Π. ΑΣΒΕΣΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Τ. Ε. Χρήσιμοι Σύνδεσμοι Διαλέξεις μαθήματος: http://medisp.teiath.gr/eclass/courses/tio103/ https://eclass.teiath.gr/courses/tio100/

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems Εισαγωγή (1/2) Βασίλης Μάγκλαρης maglaris@netmode.ntua.gr 1/3/2017 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ (1/3) http://www.netmode.ntua.gr/main/index.php?option=com_content&task=view& id=130&itemid=48

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1. (σημειώστε πως 1KB = 2 10 bytes, 1Mbps = 10 6 bits/sec).

Άσκηση 1. (σημειώστε πως 1KB = 2 10 bytes, 1Mbps = 10 6 bits/sec). Άσκηση Υπολογίστε τον συνολικό χρόνο που απαιτείται για την μετάδοση ενός αρχείου 500KB πάνω από μια ζεύξη (Link), στις παρακάτω περιπτώσεις, θεωρώντας πως η καθυστέρηση μιας κατεύθυνσης (one way delay)

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems Εφαρμογές Θεωρήματος Jackson: (i) Δίκτυα Μεταγωγής Πακέτου (ii) Υπολογιστικά Μοντέλα Πολυεπεξεργασίας Βασίλης Μάγκλαρης maglaris@netmode.ntua.gr 3/5/2017 ΑΝΟΙΚΤΑ ΔΙΚΤΥΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3.3: Δίκτυα. Επιστήμη ΗΥ Κεφ. 3.3 Καραμαούνας Πολύκαρπος

Κεφάλαιο 3.3: Δίκτυα. Επιστήμη ΗΥ Κεφ. 3.3 Καραμαούνας Πολύκαρπος Κεφάλαιο 3.3: Δίκτυα 1 3.3.1 Τι είναι ένα Δίκτυο Υπολογιστών Δίκτυο Υπολογιστών/Επικοινωνιών: ένα σύνολο συνδεδεμένων μεταξύ τους συσκευών με φυσικές συνδέσεις οι οποίες μπορούν να παράγουν, να στέλνουν,

Διαβάστε περισσότερα

Παραδείγµατα δικτυακών τεχνολογιών. Ethernet Internet ATM

Παραδείγµατα δικτυακών τεχνολογιών. Ethernet Internet ATM Παραδείγµατα δικτυακών τεχνολογιών Ethernet Internet ATM Τοπικά δίκτυα (LANs) Τα πιο απλά δίκτυα Κάθε υπολογιστής έχει όνοµα διεύθυνση δικτύου (Internet) διεύθυνση τοπικού δικτύου (Ethernet) alice 28 35

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.7. Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.7. Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.7 Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου Επικοινωνία δύο σταθμών Ύπαρξη διαδρομής Αποκατάσταση σύνδεσης Ο σταθμός-πηγή πρέπει να ξέρει πότε ο σταθμός-προορισμός είναι έτοιμος να λάβει δεδομένα.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ι. Σημειώσεις Θεωρίας

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ι. Σημειώσεις Θεωρίας Ινστιτούτα Επαγγελματική Κατάρτισης ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ι Σημειώσεις Θεωρίας Επιμέλεια: Ματθές Δημήτριος Αθήνα 2017 Μάθημα 1: Βασικές Έννοιες στα Δίκτυα Υπολογιστών 1.1 Δίκτυο Υπολογιστών Ένα δίκτυο είναι

Διαβάστε περισσότερα

Εγγυημένη ποιότητα υπηρεσίας

Εγγυημένη ποιότητα υπηρεσίας Εγγυημένη ποιότητα υπηρεσίας Απαιτήσεις ποιότητας υπηρεσίας Μηχανισμοί κατηγοριοποίησης Χρονοπρογραμματισμός Μηχανισμοί αστυνόμευσης Ενοποιημένες υπηρεσίες Διαφοροποιημένες υπηρεσίες Τεχνολογία Πολυμέσων

Διαβάστε περισσότερα

Δροµολόγηση (Routing)

Δροµολόγηση (Routing) Δροµολόγηση (Routing) Περίληψη Flooding Η Αρχή του Βέλτιστου και Δυναµικός Προγραµµατισµός Dijkstra s Algorithm Αλγόριθµοi Δροµολόγησης Link State Distance Vector Δροµολόγηση σε Κινητά Δίκτυα Δροµολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

Δρομολόγηση (Routing)

Δρομολόγηση (Routing) Δρομολόγηση (Routing) Περίληψη Flooding Η Αρχή του Βέλτιστου και Δυναμικός Προγραμματισμός ijkstra s Algorithm Αλγόριθμοi Δρομολόγησης Link State istance Vector Δρομολόγηση σε Κινητά Δίκτυα Δρομολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

ZigBee. Φοιτητής: Μόσχογλου Στυλιανός Επιβλέπων καθηγητής: κ. Δοκουζγιάννης Σταύρος

ZigBee. Φοιτητής: Μόσχογλου Στυλιανός Επιβλέπων καθηγητής: κ. Δοκουζγιάννης Σταύρος ZigBee Φοιτητής: Μόσχογλου Στυλιανός Επιβλέπων καθηγητής: κ. Δοκουζγιάννης Σταύρος Τι είναι το ZigBee; Ένα τυποποιημένο πρωτόκολλο χαμηλής Κατανάλωσης Ισχύος σε Wireless Persnal Area Netwrks (WPANs) Ένα

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Τηλεπικοινωνιών. και Μετάδοσης

Δίκτυα Τηλεπικοινωνιών. και Μετάδοσης Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Σερρών Τμήμα Πληροφορικής & Επικοινωνιών Δίκτυα Τηλεπικοινωνιών και Μετάδοσης Δρ. Δημήτριος Ευσταθίου Επίκουρος Καθηγητής & Δρ. Στυλιανός Τσίτσος Επίκουρος Καθηγητής Δίκτυα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ TE ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΝ

ΤΕΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ TE ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΝ ΤΕΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ TE ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΝ «Μελέτη και εργαστηριακές μετρήσεις ενός πομποδέκτη LTE μονού φέροντος» Επιμέλεια:

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα ATM. Τεχνολογία Πολυμέσων και Πολυμεσικές Επικοινωνίες 21-1

Δίκτυα ATM. Τεχνολογία Πολυμέσων και Πολυμεσικές Επικοινωνίες 21-1 Δίκτυα ATM Εισαγωγή Εικονικά κυκλώματα Πακέτα και κελιά Δρομολόγηση και προώθηση Ιεραρχία πρωτοκόλλων Επίπεδα προσαρμογής Ποιότητα υπηρεσίας Υποστήριξη IP Τεχνολογία Πολυμέσων και Πολυμεσικές Επικοινωνίες

Διαβάστε περισσότερα

Ποιότητα μετάδοσης πολυμεσικού περιεχομένου στο διαδίκτυο

Ποιότητα μετάδοσης πολυμεσικού περιεχομένου στο διαδίκτυο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΠΟΛΥΜΕΣΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΓΤΠ 61 Πληροφορική Πολυμέσα Ποιότητα μετάδοσης πολυμεσικού περιεχομένου στο διαδίκτυο Παρουσίαση 13-12-2009 Δροσοπούλου Χρυσάνθη

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1. Εισαγωγή στις βασικές έννοιες των ικτύων ΗΥ

Ενότητα 1. Εισαγωγή στις βασικές έννοιες των ικτύων ΗΥ Ενότητα 1 Εισαγωγή στις βασικές έννοιες των ικτύων ΗΥ Εύρος Ζώνης και Ταχύτητα Μετάδοσης Η ταχύτητα µετάδοσης [εύρος ζώνης (banwidth)] των δεδοµένων αποτελεί ένα δείκτη επίδοσης των δικτύων και συνήθως

Διαβάστε περισσότερα

AEI Πειραιά Τ.Τ. Τμ. Μηχ/κων Αυτοματισμού ΤΕ. Δίκτυα Μετάδοσης Δεδομένων. Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές

AEI Πειραιά Τ.Τ. Τμ. Μηχ/κων Αυτοματισμού ΤΕ. Δίκτυα Μετάδοσης Δεδομένων. Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές AEI Πειραιά Τ.Τ. Τμ. Μηχ/κων Αυτοματισμού ΤΕ Δίκτυα Μετάδοσης Δεδομένων Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές Γενικά Διδάσκουσα: Ελένη Αικατερίνη Λελίγκου Γραφείο ΖΑ202. Ε-mail:

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ. Ιωάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής ioannis@di.uoa.gr. http://www.di.uoa.gr/~ioannis/courses.html Password: edi

ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ. Ιωάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής ioannis@di.uoa.gr. http://www.di.uoa.gr/~ioannis/courses.html Password: edi ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ιωάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής ioannis@di.uoa.gr http://www.di.uoa.gr/~ioannis/courses.html Password: edi Δίκτυα Επικ. - Κεφ. 1 ( Καθ. Ι. Σταυρακάκης, Τμήμα Πληροφ. & Τηλεπικ. - Ε.Κ.Π.Α.)

Διαβάστε περισσότερα

Κινητές Επικοινωνίες & Τηλεπικοινωνιακά Δίκτυα

Κινητές Επικοινωνίες & Τηλεπικοινωνιακά Δίκτυα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Κινητές Επικοινωνίες & Τηλεπικοινωνιακά Δίκτυα Ενότητα : Στρώμα Ζεύξης στα Δίκτυα ΗΥ- Ethernet MAC Στρώμα Σαββαΐδης Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

Συνεχής ροή πολυµέσων

Συνεχής ροή πολυµέσων Συνεχής ροή πολυµέσων Εισαγωγή ικτυακά πρωτόκολλα Πολυµέσα και δίκτυα Συνεχής ροή Ροή από εξυπηρετητές ιστοσελίδων Ροή από εξυπηρετητές µέσων Πρωτόκολλο RTSP Πρωτόκολλο RTP οµή πακέτων RTP Πρωτόκολλο RTCP

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems Εισαγωγή

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems Εισαγωγή ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems Εισαγωγή Βασίλης Μάγκλαρης maglaris@netmode.ntua.gr Χρύσα Παπαγιάννη chrisap@noc.ntua.gr 24/2/2016 Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ INTERNET

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ INTERNET ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ INTERNET Κεφάλαιο 6: Συσκευές τηλεπικοινωνιών και δικτύωσης (Θ) Ενεργά στοιχεία δικτύων Δύο συστήματα Η/Υ μπορούν να συνδεθούν χρησιμοποιώντας: Δια-αποδιαμορφωτές

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ. Ιωάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής Password: edi

ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ. Ιωάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής  Password: edi ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ιωάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής ioannis@di.uoa.gr http://www.di.uoa.gr/~ioannis/courses.html Password: edi Δίκτυα Επικ. - Κεφ. 1 ( Καθ. Ι. Σταυρακάκης, Τμήμα Πληροφ. & Τηλεπικ. - Ε.Κ.Π.Α.)

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο Κατανόησης 1.8

Φύλλο Κατανόησης 1.8 Σχολικό Έτος : 2012-2013 Τάξη : B Τομέας : Πληροφορικής Μάθημα : ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ι - Θεωρία Διδάσκων : Χρήστος Ρέτσας Η-τάξη : tiny.cc/retsas-diktya1 Φύλλο Κατανόησης 1.8 1.8. Το μοντέλο OSI Ερωτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Ερώτηση 1 η μεταγωγής κυκλώματος? : Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της. Ερώτηση 2 η : Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της μεταγωγής μηνύματος?

Ερώτηση 1 η μεταγωγής κυκλώματος? : Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της. Ερώτηση 2 η : Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της μεταγωγής μηνύματος? Μετάδοση Δεδομένων Δίκτυα Υπολογιστών 68 Ερώτηση 1 η μεταγωγής κυκλώματος? : Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της Απάντηση : Στα δίκτυα μεταγωγής κυκλώματος (circuit switching networks), η μετάδοση των

Διαβάστε περισσότερα

Διάρθρωση. Δίκτυα Υπολογιστών I Δίκτυα άμεσου συνδέσμου: Μέρος Α. Διάρθρωση. Δίκτυα άμεσου συνδέσμου και μοντέλο OSI (1/2) Ευάγγελος Παπαπέτρου

Διάρθρωση. Δίκτυα Υπολογιστών I Δίκτυα άμεσου συνδέσμου: Μέρος Α. Διάρθρωση. Δίκτυα άμεσου συνδέσμου και μοντέλο OSI (1/2) Ευάγγελος Παπαπέτρου Δίκτυα Υπολογιστών I Δίκτυα άμεσου συνδέσμου: Μέρος Α Ευάγγελος Παπαπέτρου Τμ. Μηχ. Η/Υ & Πληροφορικής, Παν. Ιωαννίνων 3 Δίκτυα Slotted Reservation Ε.Παπαπέτρου (Τμ.Μηχ. Η/Υ & Πληροφορικής) ΜΥΥ703: Δίκτυα

Διαβάστε περισσότερα

Κατανεμημένα συστήματα και Επικοινωνία Πραγματικού Χρόνου

Κατανεμημένα συστήματα και Επικοινωνία Πραγματικού Χρόνου Λειτουργικά Συστήματα Πραγματικού Χρόνου 2006-07 Κατανεμημένα συστήματα και Επικοινωνία Πραγματικού Χρόνου Μ.Στεφανιδάκης Κατανεμημένα συστήματα ελέγχου Α Β διασυνδετικό δίκτυο Γ Δ Ε π.χ. οι επιμέρους

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υψηλών Ταχυτήτων Ενότητα 9: MPLS

Δίκτυα Υψηλών Ταχυτήτων Ενότητα 9: MPLS Δίκτυα Υψηλών Ταχυτήτων Ενότητα 9: MPLS Μιχάλας Άγγελος Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως

Διαβάστε περισσότερα

1.2.1 Το μοντέλο αναφοράς για τη Διασύνδεση Ανοικτών Συστημάτων (OSI) 1 / 19

1.2.1 Το μοντέλο αναφοράς για τη Διασύνδεση Ανοικτών Συστημάτων (OSI) 1 / 19 1.2.1 Το μοντέλο αναφοράς για τη Διασύνδεση Ανοικτών Συστημάτων (OSI) 1 / 19 2 / 19 Το Φυσικό Επίπεδο Το Φυσικό Επίπεδο ή στρώμα (Physical layer) ασχολείται με τη μετάδοση των bit (1 0) που απαρτίζουν

Διαβάστε περισσότερα

Ασφάλεια στο δίκτυο GSM

Ασφάλεια στο δίκτυο GSM Ασφάλεια στο δίκτυο GSM Χρήστος Ξενάκης xenakis@unipi.gr Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων Πανεπιστήμιο Πειραιά Global System for Mobile Communications (GSM) Το GSM αποτελεί το πιο διαδεδομένο σύστημα κινητής

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5: Τοπικά ίκτυα

Κεφάλαιο 5: Τοπικά ίκτυα Κεφάλαιο 5: Τοπικά ίκτυα 5.1 ΤοΠρωτόκολλο ALOHA Αλγόριθµοι επίλυσης συγκρούσεων µε βάση το δυαδικό δένδρο 5.2 ίκτυα Ethernet Πρότυπο ΙΕΕΕ 802.3 5.3 ίκτυα Token Ring - Πρότυπο ΙΕΕΕ 802.5 Τοπικά ίκτυα 5-1

Διαβάστε περισσότερα

AEI Πειραιά Τ.Τ. Τμ. Μηχ/κων Αυτοματισμού ΤΕ. Δίκτυα Υπολογιστών. Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές

AEI Πειραιά Τ.Τ. Τμ. Μηχ/κων Αυτοματισμού ΤΕ. Δίκτυα Υπολογιστών. Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές AEI Πειραιά Τ.Τ. Τμ. Μηχ/κων Αυτοματισμού ΤΕ Δίκτυα Υπολογιστών Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές Γενικά Διδάσκουσα: Ελένη Αικατερίνη Λελίγκου Γραφείο ΖΑ202. Ε-mail: e.leligkou@puas.gr

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 Πολυπλεξία

Κεφάλαιο 3 Πολυπλεξία Κεφάλαιο 3 Πολυπλεξία Μάθημα 3.1: Μάθημα 3.2: Μάθημα 3.3: Πολυπλεξία επιμερισμού συχνότητας χρόνου Συγκριτική αξιολόγηση τεχνικών πολυπλεξίας Στατιστική πολυπλεξία Μετάδοση Δεδομένων Δίκτυα Υπολογιστών

Διαβάστε περισσότερα

Υλοποίηση Δικτυακών Υποδομών και Υπηρεσιών: Δρομολόγηση

Υλοποίηση Δικτυακών Υποδομών και Υπηρεσιών: Δρομολόγηση Υλοποίηση Δικτυακών Υποδομών και Υπηρεσιών: Δρομολόγηση Δρ. Απόστολος Γκάμας Διδάσκων 407/80 gkamas@uop.gr Υλοποίηση Δικτυακών Υποδομών και Υπηρεσιών Διαφάνεια 1 Δρομολόγηση Εισαγωγή Ιεραρχική δρομολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Πολυμέσων. Ενότητα # 16: Πολυεκπομπή Διδάσκων: Γεώργιος Ξυλωμένος Τμήμα: Πληροφορικής

Τεχνολογία Πολυμέσων. Ενότητα # 16: Πολυεκπομπή Διδάσκων: Γεώργιος Ξυλωμένος Τμήμα: Πληροφορικής Τεχνολογία Πολυμέσων Ενότητα # 16: Πολυεκπομπή Διδάσκων: Γεώργιος Ξυλωμένος Τμήμα: Πληροφορικής Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΤΥΑ (15-17) Π. Φουληράς

ΔΙΚΤΥΑ (15-17) Π. Φουληράς ΔΙΚΤΥΑ (15-17) Π. Φουληράς Χαρακτηριστικά Δικτύου: Ιδιοκτησία, Υπόδειγμα Υπηρεσίας, και Απόδοση Ιδιωτικά Δίκτυα Κλασσικό Παράδειγμα τα LAN Μεγάλες εταιρείες όμως και σε επίπεδο WAN Αγοράζουν υλικό διασύνδεσης

Διαβάστε περισσότερα

Προσαρμογή λειτουργιών Δικτύου Κινητής Τηλεφωνίας

Προσαρμογή λειτουργιών Δικτύου Κινητής Τηλεφωνίας Αυτόματο Σύστημα Κλήσης Έκτακτης Ανάγκης Προσαρμογή λειτουργιών Δικτύου Κινητής Τηλεφωνίας Κωνσταντίνος Φίλης, COSMOTE ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Υφιστάμενη Διαχείριση Κλήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Ένα µοντέλο Ισοδύναµης Χωρητικότητας για IEEE Ασύρµατα Δίκτυα. Εµµανουήλ Καφετζάκης

Ένα µοντέλο Ισοδύναµης Χωρητικότητας για IEEE Ασύρµατα Δίκτυα. Εµµανουήλ Καφετζάκης Ένα µοντέλο Ισοδύναµης Χωρητικότητας για IEEE 802.11 Ασύρµατα Δίκτυα. Εµµανουήλ Καφετζάκης mkafetz@iit.demokritos.gr Το κίνητρο µας-συνεισφορά Η ασύρµατη δικτύωση λαµβάνει ευρείας αποδοχής. Το πρότυπο

Διαβάστε περισσότερα

Χρήση βασικών εργαλείων συλλογής πληροφοριών για τη διαμόρφωση και την κατάσταση λειτουργίας του δικτύου

Χρήση βασικών εργαλείων συλλογής πληροφοριών για τη διαμόρφωση και την κατάσταση λειτουργίας του δικτύου ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ - ΕΜΠ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧ. ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Τομέας Επικοινωνιών, Ηλεκτρονικής & Συστημάτων Πληροφορικής Εργαστήριο Διαχείρισης & Βελτίστου Σχεδιασμού Δικτύων Τηλεματικής

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωµένα ικτυακά ΣυστήµαταΚορµού (Backbone Networks)

Ολοκληρωµένα ικτυακά ΣυστήµαταΚορµού (Backbone Networks) Ολοκληρωµένα ικτυακά ΣυστήµαταΚορµού (Backbone Networks) Βασικές τεχνολογίες για δίκτυα κορµού (backbone networks) ο συνδυασµός της οπτικής τεχνολογίας WDM µε δικτυακές τεχνολογικές βαθµίδες υψηλοτέρων

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία. Ασύρματα Δίκτυα της Τεχνολογίας Hot Spot

Πτυχιακή Εργασία. Ασύρματα Δίκτυα της Τεχνολογίας Hot Spot Πτυχιακή Εργασία Ασύρματα Δίκτυα της Τεχνολογίας Hot Spot Σκοπός της σημερινής παρουσίασης είναι να παρουσιαστεί και να αναλυθεί η δομή και ο τρόπος λειτουργίας ενός δικτύου Hot Spot. Υπεύθυνος Παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΡΟΗΓΜΕΝΕΣ ΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ» ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΣΕ AD HOC ΔΙΚΤΥΑ. Γενικά

ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΡΟΗΓΜΕΝΕΣ ΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ» ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΣΕ AD HOC ΔΙΚΤΥΑ. Γενικά ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΡΟΗΓΜΕΝΕΣ ΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ» ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΣΕ HO ΔΙΚΤΥΑ Μάιος Βάιος Νάσος Γραβάνης Γιάννης Γενικά Τι είναι; Η τυχαία οργάνωση κόμβων χωρίς κεντρικό

Διαβάστε περισσότερα

Ευρυζωνικά δίκτυα (2) Αγγελική Αλεξίου

Ευρυζωνικά δίκτυα (2) Αγγελική Αλεξίου Ευρυζωνικά δίκτυα (2) Αγγελική Αλεξίου alexiou@unipi.gr 1 Σήματα και πληροφορία Βασικές έννοιες 2 Αναλογικά και Ψηφιακά Σήματα Στις τηλεπικοινωνίες συνήθως χρησιμοποιούμε περιοδικά αναλογικά σήματα και

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτης Μαθιόπουλος Ph.D.

Παναγιώτης Μαθιόπουλος Ph.D. ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Παναγιώτης Μαθιόπουλος Ph.D. Καθηγητής Ψηφιακών Επικοινωνιών Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών ΕΚΠΑ Professor (1989 2003) Department of Electrical and Computer Engineering The

Διαβάστε περισσότερα

HY-335 : Δίκτυα Υπολογιστών

HY-335 : Δίκτυα Υπολογιστών W N net works R E O T HY-335 : Δίκτυα Υπολογιστών K Μαρία Παπαδοπούλη Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Πανεπιστήμιο Κρήτης Χειμερινό εξάμηνο 20010-2011 Θέματα προς συζήτηση Είδη πολυπλεξίας Μεταγωγή Καθυστερήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών Firewalls. Χάρης Μανιφάβας

Δίκτυα Υπολογιστών Firewalls. Χάρης Μανιφάβας Δίκτυα Υπολογιστών Firewalls Χάρης Μανιφάβας 1 Επικοινωνία Βασίζεται στη μεταβίβαση μηνυμάτων (λόγω απουσίας διαμοιραζόμενης μνήμης) Απαιτείται συμφωνία φόρμας μηνυμάτων Πρότυπο Στόχος τυποποίησης = Συνεργασία

Διαβάστε περισσότερα

Ασύρµατα ίκτυα Αισθητήρων. Σαράντης Πασκαλής Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών

Ασύρµατα ίκτυα Αισθητήρων. Σαράντης Πασκαλής Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Ασύρµατα ίκτυα Αισθητήρων Σαράντης Πασκαλής Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Αισθητήρες Ο αισθητήρας (sensor) είναι µια συσκευή που µετρά ένα φυσικό µέγεθος και το µετατρέπει σε σήµα αναγνώσιµο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems Ανοικτά Δίκτυα Ουρών arkov - Θεώρημα Jackson (1) Παράδειγμα Επίδοσης Δικτύου Μεταγωγής Πακέτου (2) Παράδειγμα Ανάλυσης Υπολογιστικού Συστήματος Βασίλης Μάγκλαρης maglaris@netmode.ntua.gr

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Επικοινωνιών ΙΙ: ATM

Δίκτυα Επικοινωνιών ΙΙ: ATM Δίκτυα Επικοινωνιών ΙΙ: ATM Δρ. Απόστολος Γκάμας Διδάσκων (407/80) gkamas@uop.gr Δίκτυα Επικοινωνιών ΙΙ Διαφάνεια 1 1 Θέματα διάλεξης Στόχοι ΑΤΜ Αρχιτεκτονική ΑΤΜ Κατακόρυφα επίπεδα (planes) Οριζόντια

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών Εργαστήρια

Δίκτυα Υπολογιστών Εργαστήρια Δίκτυα Υπολογιστών Εργαστήρια Άσκηση 6 η Πολλαπλή Πρόσβαση με Ακρόαση Φέροντος (CSMA-CD) Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Διδάσκων: Παπαπέτρου Ευάγγελος 2 1 Εισαγωγή Σκοπός της

Διαβάστε περισσότερα

ΗY335: Δίκτυα Υπολογιστών Χειμερινό Εξάμηνο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Πανεπιστήμιο Κρήτης Διδάσκουσα: Μαρία Παπαδοπούλη 16 Νοεμβρίου 2013

ΗY335: Δίκτυα Υπολογιστών Χειμερινό Εξάμηνο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Πανεπιστήμιο Κρήτης Διδάσκουσα: Μαρία Παπαδοπούλη 16 Νοεμβρίου 2013 ΗY335: Δίκτυα Υπολογιστών Χειμερινό Εξάμηνο 2013-2014 Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Πανεπιστήμιο Κρήτης Διδάσκουσα: Μαρία Παπαδοπούλη 16 Νοεμβρίου 2013 Λύσεις Πρώτης Προόδου (συνολικά 100 μονάδες) 1. Αντιπαραθέσετε

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 4: Πρότυπα, Πρωτόκολλα & Υπηρεσίες

Μάθημα 4: Πρότυπα, Πρωτόκολλα & Υπηρεσίες Μάθημα 4: Πρότυπα, Πρωτόκολλα & Υπηρεσίες 4.1 Γενικά Σκοπός ενός δικτύου υπολογιστών είναι οι χρήστες να έχουν τη δυνατότητα να διαμοιράζονται πληροφορίες και συσκευές του δικτύου. Η σχεδίαση και η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems Παράμετροι Συστημάτων Αναμονής Τύπος Little

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems Παράμετροι Συστημάτων Αναμονής Τύπος Little ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Queuing Systems Παράμετροι Συστημάτων Αναμονής Τύπος Little Βασίλης Μάγκλαρης maglaris@netmode.ntua.gr 2/3/2016 Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

1.BLUETOOTH 2.HOMERF 3.HIPERLAN 2 4.IEEE

1.BLUETOOTH 2.HOMERF 3.HIPERLAN 2 4.IEEE ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ «ΠΡΟΗΓΜΕΝΕΣ ΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ» AD HOC ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ Ιούνιος 2002 Bάιος Νάσος Γραβάνης Γιάννης AD-HOC ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ 1.BLUETOOTH 2.HOMERF 3.HIPERLAN 2 4.IEEE 802.11

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας Τμ. Ηλ.γων Μηχ/κων ΤΕ. Δίκτυα Υπολογιστών. Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές

ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας Τμ. Ηλ.γων Μηχ/κων ΤΕ. Δίκτυα Υπολογιστών. Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας Τμ. Ηλ.γων Μηχ/κων ΤΕ Δίκτυα Υπολογιστών Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές Γενικά Τα αρχεία των διαλέξεων του μαθήματος μπορείτε να βρείτε στο: http://eclass.gunet.gr/

Διαβάστε περισσότερα

Υπόστρωμα Ελέγχου Πρόσβασης Μέσου. Medium Access Control Sub-layer.

Υπόστρωμα Ελέγχου Πρόσβασης Μέσου. Medium Access Control Sub-layer. Υπόστρωμα Ελέγχου Πρόσβασης Μέσου Medium Access Control Sub-layer. Πρόβλημα Υπάρχει ένα κανάλι το οποίο «μοιράζονται» πολλοί κόμβοι. Πρόβλημα: Ποίος μεταδίδει και πότε; Περίληψη Κανάλια πολλαπλής πρόσβασης

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Θεωρία

Δίκτυα Θεωρία Δίκτυα Θεωρία 2016-17 Κεφάλαιο 4 1. Γιατί η μεταφορά των δεδομένων δεν καλύπτεται επαρκώς από το Επίπεδο Δικτύου; Επειδή το επίπεδο δικτύου από τη φύση του είναι αναξιόπιστο, τα πακέτα φθάνουν καθυστερημένα,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ Κρήτης, Παράρτηµα Χανίων

ΤΕΙ Κρήτης, Παράρτηµα Χανίων ΠΣΕ, Τµήµα Τηλεπικοινωνιών & ικτύων Η/Υ Εργαστήριο ιαδίκτυα & Ενδοδίκτυα Η/Υ ( ηµιουργία συστήµατος µε ροint-tο-ροint σύνδεση) ρ Θεοδώρου Παύλος Χανιά 2003 Περιεχόµενα 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...2 2 ΤΟ ΚΑΝΑΛΙ PΟINT-TΟ-PΟINT...2

Διαβάστε περισσότερα

Υλοποίηση τεχνικών για την αποφυγή συμφόρησης σε τοπικά ασύρματα δίκτυα αισθητήρων

Υλοποίηση τεχνικών για την αποφυγή συμφόρησης σε τοπικά ασύρματα δίκτυα αισθητήρων Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών Τομέας Ηλεκτρονικής και Υπολογιστών Εργαστήριο Ηλεκτρονικών Εφαρμογών Υλοποίηση τεχνικών για την αποφυγή συμφόρησης σε τοπικά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Δ Εξάμηνο

ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Δ Εξάμηνο ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Δ Εξάμηνο Εισαγωγή- Βασικές Έννοιες Διδάσκων : Δρ. Παρασκευάς Κίτσος Επίκουρος Καθηγητής e-mail: pkitsos@teimes.gr, pkitsos@ieee.org Αντίρριο 2015 1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΚΡΥΠΤΟΛΟΓΙΑ?

Διαβάστε περισσότερα

Διασύνδεση τοπικών δικτύων

Διασύνδεση τοπικών δικτύων Κεφάλαιο 10 Διασύνδεση τοπικών δικτύων ------------------------- Μάθημα 10.1 : Αρχές διασύνδεσης τοπικών δικτύων Μάθημα 10.2 : Επιλογή τοπικού δικτύου και μέσου μετάδοσης Μάθημα 10.3 : Επιλογή τοπικού

Διαβάστε περισσότερα

1.8 Το μοντέλο OSI 1 / 33

1.8 Το μοντέλο OSI 1 / 33 1.8 Το μοντέλο OSI 1 / 33 Η ανάγκη της τυποποίησης 2 / 33 Το μοντέλο στρωματοποιημένης αρχιτεκτονικής δικτύου, του διεθνή οργανισμού τυποποίησης (ISO) 3 / 33 Μοντέλο αναφοράς διασύνδεσης ανοικτών συστημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 3: Τοπολογίες Δικτύων

Μάθημα 3: Τοπολογίες Δικτύων Μάθημα 3: Τοπολογίες Δικτύων 3.1 Γενικά Με το όρο τοπολογία δικτύου αναφερόμαστε στον τρόπο με τον οποίο συνδέονται οι κόμβοι ενός δικτύου. Οι τοπολογίες διακρίνονται σε φυσικές και λογικές. Οι φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ασκήσεις για το φυσικό στρώμα

ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ασκήσεις για το φυσικό στρώμα ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧ/ΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧ. ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ασκήσεις για το φυσικό στρώμα 1. Μήνυμα μήκους

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Πειραιά Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων. ίκτυα Υπολογιστών Ι. To Μοντέλο OSI. Αναπλ. Καθηγ. Π. εμέστιχας

Πανεπιστήμιο Πειραιά Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων. ίκτυα Υπολογιστών Ι. To Μοντέλο OSI. Αναπλ. Καθηγ. Π. εμέστιχας Πανεπιστήμιο Πειραιά To Μοντέλο OSI pdemest@unipi.gr ιάρθρωση Το μοντέλο αναφοράς OSI Επίπεδα Πρωτόκολλα, κατανομή πρωτοκόλλων σε στοιχεία δικτύου Αντιστοιχία τστοχα μοντέλων OSI και Internet Ανάλυση Επιπέδων

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτόκολλα Διαδικτύου Μέρος 2ο. Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 3 ο

Πρωτόκολλα Διαδικτύου Μέρος 2ο. Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 3 ο Πρωτόκολλα Διαδικτύου Μέρος 2ο Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 3 ο Internet Protocol (IP) Στο επίπεδο δικτύου της τεχνολογίας TCP/IP, συναντάμε το πρωτόκολλο IP. Η λειτουργία του IP βασίζεται αποκλειστικά

Διαβάστε περισσότερα

6.1 Επεκτείνοντας το δίκτυο 6.2 Επιλεγόμενες τηλεφωνικές γραμμές modems Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Βασική χρήση

6.1 Επεκτείνοντας το δίκτυο 6.2 Επιλεγόμενες τηλεφωνικές γραμμές modems Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Βασική χρήση 6.1 Επεκτείνοντας το δίκτυο Τοπικά δίκτυα (LAN): επικοινωνία με περιορισμένη απόσταση κάλυψης (μικρή εμβέλεια) Δίκτυα Ευρείας Περιοχής (WAN): επικοινωνία σε ευρύτερη γεωγραφική κάλυψη. Από την άποψη του

Διαβάστε περισσότερα

Πολυµέσα και Internet

Πολυµέσα και Internet Πολυµέσα και Internet Υπηρεσίες καλύτερης προσπάθειας Αντιµετώπιση της καθυστέρησης Αντιµετώπιση της απώλειας ίκτυα επόµενης γενιάς Σήµανση πακέτων Αποµόνωση ροών πακέτων Αποδοχή ροών πακέτων Χρονοπρογραµµατισµός

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτόκολλα Διαδικτύου

Πρωτόκολλα Διαδικτύου Πρωτόκολλα Διαδικτύου Μέρος 1ο Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 3 ο Εισαγωγή στην Τεχνολογία TCP/IP To TCP/IP σημαίνει Transmission Control Protocol / Internet Protocol και θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι πρόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτόκολλα Διαδικτύου

Πρωτόκολλα Διαδικτύου Πρωτόκολλα Διαδικτύου Ερωτήσεις Ασκήσεις Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 3 ο Ερωτήσεις 1. Τι είναι το intranet και ποια τα πλεονεκτήματα που προσφέρει; 2. Τι δηλώνει ο όρος «TCP/IP»; 3. Να αναφέρετε τα πρωτόκολλα

Διαβάστε περισσότερα

Λουκάς Ελευθέριος

Λουκάς Ελευθέριος Λουκάς Ελευθέριος eloukas05@aueb.gr Σκοπός Δ. Εργασίας Πορεία προς τη Λύση Multi Service Link Layer (MSLL) MSLL Πρωτόκολλα Πλήρους Ανάκαμψης MSLL Πρωτόκολλα Περιορισμένης Ανάκαμψης Σενάρια Προσομοίωσης

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόµενα. Επικοινωνίες εδοµένων: Τρόποι Μετάδοσης και Πρωτόκολλα. Εισαγωγή

Περιεχόµενα. Επικοινωνίες εδοµένων: Τρόποι Μετάδοσης και Πρωτόκολλα. Εισαγωγή Επικοινωνίες εδοµένων: Τρόποι Μετάδοσης και Πρωτόκολλα Περιεχόµενα Εισαγωγή Επικοινωνία εδοµένων Αναλογική vs. Ψηφιακή Μετάδοση ιαµόρφωση σήµατος Κανάλια επικοινωνίας Κατεύθυνση και ρυθµοί µετάδοσης Ασύγχρονη

Διαβάστε περισσότερα