ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Αρμοδιότητες του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά το Σύνταγμα»

Transcript

1 Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Τομέας Διοικητικής Επιστήμης & Δημοσίου Δικαίου ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Αρμοδιότητες του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά το Σύνταγμα» Αλεξανδράτου Ευαγγελία-Παναγιώτα Α.Μ.: Υπεύθυνος Καθηγητής: Χρυσανθάκης Χαράλαμπος Αθήνα, Σεπτέμβριος 2017

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 4 ΚΕΦ.1 ΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ... 8 ΚΕΦ. 2 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΕ ΚΕΦ. 3 ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΕΦ. 4 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΤΕ ΚΕΦ.5 ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΣΤΕ ΑΚΥΡΩΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ

3 5.3 ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η οριοθέτηση της δικαιοδοσίας του Συμβουλίου της Επικρατείας σε σχέση µε τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια περιλαμβάνει την αντίστοιχη κατανομή των αρμοδιοτήτων στα πλαίσια των ουσιαστικών και ακυρωτικών διαφορών. Όσον αφορά στις αρμοδιότητές του, το ΣΤΕ έχει διφυή χαρακτήρα, καθώς είναι µεν διοικητικό όργανο µε συμβουλευτικήαρμοδιότητα αλλά και διοικητικό δικαστήριο µε δικαστικές αρμοδιότητες. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη και περιγραφή των διοικητικών και δικαστικών αρμοδιοτήτων του ΣτΕ. 4

5 ΚΕΦ.1 ΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ 1.1 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ Στο άρθρο 26 της παραγράφου 3 του ελληνικού Συντάγματος έχουμε την προδιαγραφή της δικαστικής λειτουργίας, η οποία είναι ορισμένη να εκτελείται από τα δικαστήρια, τα οποία λαμβάνουν αποφάσεις για την βελτίωση της ζωής ή την απόδοση της δικαιοσύνης για το καλό του ελληνικού λαού. Η ευρύτερη έννοια της διοικητικής δικαιοσύνης στηρίζεται στον έλεγχο της δημόσιας διοίκησης προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν αυθαιρεσίες και κακοδιοίκηση των πολιτών, αλλά έγκειται και στον έλεγχο των αποφάσεων, οι οποίες διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο για τη ζωή των διοικουμένων και την ελεύθερη ανάπτυξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Ο δικαστικός έλεγχος συγκροτείται από τα διοικητικά δικαστήρια της χώρας και αποσκοπεί στην προστασία των εννόμων συμφερόντων των ατόμων που προσβάλλονται από τη διοικητική δραστηριότητα. Ως διοικητική δικαιοσύνη υπό στενή έννοια αναφερόμαστε στα διοικητικά δικαστήρια τα οποία ελέγχουν την διοικητική δραστηριότητα. Τα δικαστήρια αυτά είναι το Συμβούλιο της Επικρατείας, τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια και τέλος το Ελεγκτικό Συνέδριο. Υπό ευρεία έννοια αναφερόμαστε σε όλους εκείνους τους κανόνες δικαίου που ρυθμίζουν την οργάνωση και τον τρόπο λειτουργίας των διοικητικών δικαστηρίων στο πεδίο του διοικητικού δικαίου. 1 Κατά τον Δαγτόγλου ως διοικητική δίκη ορίζεται η διεξαγόμενη ενώπιον διοικητικού δικαστηρίου προς επίλυση διοικητικής διαφοράς και ως κύριο σκοπό έχει την παροχή έννομης προστασίας στον προσφεύγοντα για την ασφάλεια του δικαίου και την διασφάλιση της κοινωνικής ειρήνης ως επιταγή του δημοσίου συμφέροντος. 2 1 Σπηλιωτόπουλος Ε.Π.(2001). Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου.Αθήνα:Εκδόσεις Αντ. Σάκκουλα 2 Δαγτόγλου Π.Δ. Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο, Εκδόσεις Αντ.Ν. Σάκκουλα, σελ

6 1.2 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Για την έννοια της απόδοσης δικαιοσύνης στην Ελλάδα έχουμε τέσσερα επίπεδα σχετικά με το διοικητικό της κομμάτι. Τα τρία από αυτά είναι διαρκή και το άλλο ένα adhoc. Σύμφωνα με το σύνταγμα τα δικαστήρια που λειτουργούν είναι δυο ανώτατα και τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να έχουμε τελικά, τακτικά πρωτοδικεία, τα τακτικά διοικητικά εφετεία και τα ανώτατα, Συμβούλιο της Επικρατείας καθώς και το Ελεγκτικό Συνέδριο. Ένα μέρος των τακτικών, τα οποία είχαν ιδρυθεί αποσκοπώντας στις πρωτοβάθμιες και δευτεροβάθμιες επιτροπέςσχετικά με τα φορολογικά δήμων και κοινοτήτων θα βρίσκονται ακόμα σε ισχύ μέχρι να μεταφέρουν τα καθήκοντα τους στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Άρα μπορούμε να πούμε πως δεν υπάρχει λόγος να κάνουμε διαχωρισμό σε τακτικά και ειδικά δικαστήρια αφού τα ειδικά έπαψαν να υπάρχουν από το 1983 με την μεταφορά των υποθέσεων τους. Σύμφωνα με το άρθρο 87 και την πρώτη παράγραφο ορίζεται η εξουσία που έχουν οι δικαστές των τακτικών δικαστηρίων. Μπορούν, λοιπόν, να εκτελούν τα καθήκοντατους, με πλήρη ελευθερία και την δική τους κρίση στο όνομα της δικαιοσύνης.η λειτουργική ανεξαρτησία έχει σχέση με τα άλλα όργανα της νομοθετικής εξουσίας και της εκτελεστικής. Σε σχέση με την εκτελεστική εξουσία οι δικαστές δεν υποβάλλονται σε έλεγχο από κανένα όργανο της διοίκησης ούτε του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Η διαδικασία ελέγχου των δικαστών λαμβάνει χώρα από ανώτερους δικαστές από τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Το ίδιο ισχύει και για τις αποφάσεις των δικαστών, οι οποίες όχι μόνο δεν ελέγχονται από την δημόσια διοίκηση, αλλά αντίθετα την δεσμεύουν. Άλλα χαρακτηριστικά των δικαστηρίων, που προβλέπονται από συνταγματικές διατάξεις, είναι «η εξασφάλιση στους διαδίκους της ευχέρειας να αναπτύξουν τις απόψεις τους για τα δικαιώματα και τα συμφέροντά τους, η δημοσιότητα των συνεδριάσεων, η εμπεριστατωμένη αιτιολογία των δικαστικών αποφάσεων και η δημοσίευση των αποφάσεων σε δημόσια συνεδρίαση». 6

7 Ακόμη, κάποια άλλα από τα χαρακτηριστικά προκύπτουν από τη νομοθεσία και αυτά είναι το «δεδικασμένο που πηγάζει από τις αποφάσεις και η αρχή ότι ασκούν τη δικαιοδοσία τους μόνο μετά από αίτηση εκείνου που έχει ανάγκη δικαστικής προστασίας ή του οργάνου που κρίνει αναγκαία την παροχή προστασίας αυτής»

8 1.3Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Η δημόσια διοίκηση βασίζεται σε μια σειρά από αρχές οι οποίες διέπουν και νομιμοποιούν την δράση της οι οποίες καλούνται θεμελιώδεις αρχές του διοικητικού δικαίου. Οι περισσότερες από τις αρχές αυτές έχουν διαμορφωθεί στο πλαίσιο της νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας αλλά και των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, ενώ στο σύνολό τους διαθέτουν συνταγματικό έρεισμα (Γέροντας, Λύτρας και λοιποί, 2010). Οι κυριότερες από αυτές είναι οι ακόλουθες: Η αρχή της νομιμότητας της δημόσιας διοίκησης. Η αρχή της υπεροχής και της προστασίας του δημόσιου συμφέροντος. Η αρχή της χρηστής διοίκησης και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικούμενου. Η αρχή της αναλογικότητας. Η αρχή της αμεροληψίας των οργάνων της δημόσιας διοίκησης. Η αρχή της ισότητας και της αξιοκρατίας Η αρχή της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας της διοικητικής δράσης. Το άρθρο 95 παρ.1 του Συντάγματος αναφέρει την αίτηση ακυρώσεως μόνον κατά των εκτελεστών πράξεων των διοικητικών αρχών. Το ζήτημα που τίθεται αρχικά είναι ο προσδιορισμός της σημασίας της διοικητικής αρχής. Η διοικητική αρχή ανήκει σαν μέρος της διοικητικής οργάνωσης της Πολιτείας, η οποία περιλαμβάνει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, την Κυβέρνηση και τη Δημόσια Διοίκηση. Η διοικητική αρχή διαθέτει διατακτική εξουσία, έχει δηλαδή την αρμοδιότητα να εκδίδει πράξεις (ή να εκδηλώνει παράλειψη προς έκδοση πράξεων) που επιφέρουν συνέπειες στο νομικό κόσμο με τη θέσπιση ατομικών ή γενικών αφηρημένων κανόνων 4. Σάκκουλα 4 Σπηλιωτόπουλος Ε.Π. (2001). Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου. Αθήνα: Εκδόσεις Αντ. 8

9 ΚΕΦ. 2 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Στην Ελλάδα το Συμβούλιο της Επικρατείας βρήκε την ίδρυση του το 1835, με σαφή επιρροή από τον αντίστοιχο γαλλικό θεσμό Conseil d État. Η λειτουργία του αφορούσε τα διατάγματα και την δικαστική διαδικασία, με γνωμοδοτικό χαρακτήρα. Το 1844 παύτηκε η λειτουργία του, γιατί θεωρήθηκε ένας θεσμός κοντά στον βασιλιά. Οι λειτουργίες του με γνωμοδοτικό χαρακτήρα έπαψαν ενώ οι δικαστικές μετατέθηκαν στα πολιτικά εφετεία και τον Άρειο Πάγο. Το 1864, όμως επανήρθε σε λειτουργία με μικρή πλειοψηφία 136 έναντι 123, που ήταν εναντίον της επανίδρυσης του. Τα καθήκοντα του περιορίζονταν στην «Παρασκευή και βάσανο των νομοσχεδίων», ειδικότερα αυτών, τα οποία ήταν εγκεκριμένα μόνο από την Βουλή. Επειδή, όμως δεν ευνοούνταν η λειτουργία του, το 1865 καταργήθηκε εκ νέου. Το 1911 έγινε προσπάθεια για την ανασύσταση του, αλλά αυτό εμποδίστηκε λόγω των Βαλκανικών πολέμων και του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Έτσι η κατάργηση του ΣτΕ ψηφίστηκε σχεδόν ομόφωνα με το νόμο της («περί καταργήσεως του ΣτΕ και ακυρώσεως των άρθρων του Συντάγματος» 1 ). Την εκ νέου ανασύσταση του ΣτΕ προέβλεψαν τα άρθρα του Συντάγματος του Η πραγματοποίηση όμως της ανασύστασης αυτής εμποδίστηκε αφενός από τους Βαλκανικούς πολέμους και αφετέρου από την κήρυξη του Α Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά την αρχική ίδρυση του Συµβουλίου της Επικρατείας το έτος 1835, είχε συγκαταλεχθεί μεταξύ των αρμοδιοτήτων του και η συνεργασία στην άσκηση της νομοθετικής λειτουργίας. Τούτο προβλεπόταν και κατά την πρόσκαιρη ανασύσταση αυτού το 1864, όταν ανατέθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας η προεπεξεργασία των νομοσχεδίων

10 Όσον αναφορά τις διοικητικές αρμοδιότητες: «Πρόκειται για τη διαδικασία που προβλέπεται από το Σύνταγμα και κατά την οποία όλα τα διατάγματα που έχουν κανονιστικό χαρακτήρα υπόκεινται σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Η παραπομπή των διαταγμάτων προς γνωμοδότηση είναι υποχρεωτική για τον οικείο Υπουργό, ο οποίος μπορεί να τάξει και προθεσμία, ανάλογη µε τη σπουδαιότητα και το τυχόν κατεπείγον του διατάγματος. Η γνώμη του Συμβουλίου της Επικρατείας δεν δεσμεύει τη δημόσια διοίκηση, διότι έχει χαρακτήρα συμβουλευτικό. Η έλλειψη, όμως, γνωμοδότησης συνεπάγεται αυστηρότητα του κανονιστικού Διατάγματος, λόγω µη τήρησης ουσιώδους τύπου της διαδικασίας». 6 Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), πήρε την μορφή, που έχει σήμερα με τα άρθρα του Συντάγματος του Η ρύθμιση που πατούσε στα νομοθετικά βήματα του Βενιζέλου ήταν ο ν. 3713/1928 «Περί Συμβουλίου της Επικρατείας». Το 1927 συστάθηκε και επίσημα με εντολή του Κωνσταντίνου Ρακτιβάν, ο οποίος ήταν ο πρώτος πρόεδρος. Από το 1929 για την οργάνωση του ΣτΕ έχουμε να πούμε, πως η λειτουργία του έχει δυο φύσεις: Η πρώτη είναι να λειτουργεί ως διοικητικό όργανο με συμβουλευτική αρμοδιότητα, η δεύτερη να λειτουργεί ως διοικητικό δικαστήριο. Από την χρονιά αυτή, μέχρι και σήμερα το ΣτΕ δεν έπαψε ούτε στιγμή να λειτουργεί, καθώς έδωσε πολλές λύσεις σχετικά με τον περιορισμό των παρανομιών και την στερέωση της νόμιμης λειτουργίας. «Η νομοθετική ρύθμιση του ΣτΕ εμπεριέχεται στο προεδρικό διάταγμα 18/1989, το οποίο κωδικοποίησε το νομοθετικό διάταγμα 170/1973, όπως αυτό είχε τροποποιηθεί από τους νόμους 702/1977 και 1470/1984. Έκτοτε το π.δ. τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε πολλές φορές, μεταξύ άλλων με τους 6 Κοϊµτζόγλου Ι. (2005). Στοιχεία ηµοσίου ικαίουγ Έκδοση. Εκδόσεις Σάκκουλα 10

11 ν.2145/1993, 2161/1993, 2479/1997, 2721/1999, 9444/2001, 3038/2002, 3226/2004, 3772/2009, 3900/2012 και 4055/2012. Η κατανομή των αρμοδιοτήτων του ΣτΕ σε Τμήματα ρυθμίζεται με το π.δ. 361/2001» %B2%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20%CE% 95%CF%80%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%8 2%28%CE%9D%CE%91%CE% %29%20- %20%CE%A3%CF%85%CE%BC%CE%B5%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%BF%CF %85%20%CE%8C%CE%BB%CE%B3%CE%B1.pdf 11

12 2.2 ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Το ΣτΕ είναι δικαστήριο κι όπως όλα τα δικαστήρια, κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους δεσμεύονται από ορισμένες αρχές που διέπουν τη συνολική δικαστική λειτουργία και εγγυώνται το ελάχιστο όριο αντικειμενικότητας κατά την απονομή της δικαιοσύνης. Η δικαστική λειτουργία εδραιώνεται με βάση τις ακόλουθες αρχές - πορίσματα : Α) σύμφωνα με το άρθρο 87 και την παράγραφο 2 του συντάγματος κατοχυρώνεται η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. «1.H δικαιοσύνη απονέμεται από δικαστήρια συγκροτούμενα από τακτικούς δικαστές, που απολαμβάνουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία. 2. Οι δικαστές κατά την άσκηση των καθηκόντων τους υπόκεινται μόνο στο Σύνταγμα και στους νόμους και σε καμία περίπτωση δεν υποχρεούνται να συμμορφώνονται με διατάξεις που έχουν τεθεί κατά κατάλυση του Συντάγματος.». Επομένως οι δικαστές μπορούν να αποφασίζουν με βάση την δική τους συνείδηση. Β) Επόμενη είναι η αρχή για έννομη προστασία. Σύμφωνα με το άρθρο 20 και την πρώτη παράγραφο του Συντάγματος «Kαθένας έχει δικαίωμα στην παροχή έννομης προστασίας από τα δικαστήρια και μπορεί να αναπτύξει σ' αυτά τις απόψεις του για τα δικαιώματα ή συμφέροντά του, όπως νόμος ορίζει.». Γ) Έπειτα έχουμε την αρχή για τον νόμιμο ή φυσικό δικαστή στο άρθρο 8 «Kανένας δεν στερείται χωρίς τη θέλησή του το δικαστή που του έχει ορίσει ο νόμος. Δικαστικές επιτροπές και έκτακτα δικαστήρια, με οποιοδήποτε όνομα, δεν επιτρέπεται να συσταθούν.». Δ) Στο άρθρο 92 και παράγραφο δεύτερη του συντάγματος έχουμε την αρχή για δημοσιότητα των συνεδριάσεων των δικαστηρίων. «Οι συνεδριάσεις κάθε δικαστηρίου είναι δημόσιες, εκτός αν το δικαστήριο κρίνει με απόφασή του ότι η δημοσιότητα πρόκειται να είναι επιβλαβής στα χρηστά ήθη ή ότι συντρέχουν ειδικοί λόγοι προστασίας της ιδιωτικής ή οικογενειακής ζωής των διαδίκων». Με αυτήν την αρχή εξασφαλίζεται η δικαιοσύνη μιας δίκης. 12

13 Ε) Έπειτα έχουμε την αρχή για την δημόσια απαγγελία των δικαστικών αποφάσεων στο άρθρο 93 παρ. 3 εδ. 1 του Συντάγματος, όπου αναφέρεται ότι: «Κάθε δικαστική απόφαση πρέπει να είναι ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένη και απαγγέλλεται σε δημόσια συνεδρίαση.». ΣΤ) Η επόμενη αρχή αφορά στην γνώμη της μειοψηφίας και το κατοχυρωμένο δικαίωμα για την γνωστοποίηση της. Αυτό γίνεται στο άρθρο 93 παρ. 3 εδ. 3, όπου αναγράφεται «Η γνώμη της μειοψηφίας δημοσιεύεται υποχρεωτικά. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την καταχώριση στα πρακτικά ενδεχόμενης μειοψηφίας, καθώς και τους όρους και τις προϋποθέσεις της δημοσιότητάς της.». Στην παράγραφο 2 του άρθρου 45 του Συντάγματος προβλέπεται η ευθύνη του Συμβουλίου της Επικρατείας να διαχειρίζεται και να λαμβάνει αποφάσεις για τις αρχές δ, ε και στ. 13

14 2.3 ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Η εσωτερική λειτουργία και ο τρόπος διεξαγωγής των εργασιών του ΣτΕ καθορίζεται στον Εσωτερικό Κανονισμό του, ο οποίος ψηφίζεται με απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Σήμερα ισχύει ο υπ αριθμόν Εσωτερικός Κανονισμός, ο οποίος αποδίδει την υπ αριθμόν 9/2008 απόφαση του ΣτΕ σε Ολομέλεια και Συμβούλιο (ΦΕΚ 2323/ ). Οι αρμοδιότητες του ΣτΕ λειτουργούν ή σε Τμήματα ή σε Ολομέλεια. Τα τμήματα αριθμούνται σε έξι και αποτελούνται από επτά ή από πέντε μέλη. Μπορεί να υπάρξει και σύνθεση με επτά μέλη, αλλά αυτό συμβαίνει όταν γίνεται με απόφαση, που έχει ληφθεί από μια πενταμελή σύνθεση, ή επειδή είναι ένα ζήτημα τόσο μεγάλης σημασίας, που ο Πρόεδρος αποφασίζει για σύνθεση επταμελούς επιτροπής. Το υπουργείο Δικαιοσύνης είναι αυτό που δίνει προτάσεις για τα θέματα των τμημάτων και αυτά αποφασίζονται από την έκδοση προεδρικών διαταγμάτων και μετά την σύμφωνη γνώμη της Ολομέλειας. Στην ευθύνη της Ολομέλειας υπάγονται τα θέματα, τα οποία παραπέμπονται εκεί από τον πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας ή από κάποιο τμήμα. Αυτό συμβαίνει όταν το ζήτημα, που παραπέμπεται είναι μεγάλης σημασίας, ή όταν οι αποφάσεις διαφέρουν μεταξύ των τμημάτων. Έτσι παραπέμπονται στην Ολομέλεια με απόφαση του Α.Π. ή από το Ελεγκτικό Συνέδριο και αυτό αφορά τον τυπικό νόμο. Σχετικά με τα θέματα που υπάγονται στο ΣτΕ αυτά βρίσκονται στην ευθύνη του κοινού νομοθέτη και ορίζονται από ειδικούς νόμους. Τα κύρια καθήκοντα του Συμβουλίου της Επικράτειας καθορίζονται στο άρθρο 95 παράγραφος 1 του Συντάγματος και ασκούνται όπως προβλέπεται από τον νόμο.στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας ανήκουν ιδίως 8 : Η μετά από αίτηση ακύρωση των εκτελεστών πράξεων των διοικητικών αρχών για υπέρβαση εξουσίας ή για παράβαση νόμου

15 Η μετά από αίτηση αναίρεση τελεσίδικων αποφάσεων των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, όπως νόμος ορίζει. Η εκδίκαση των διοικητικών διαφορών ουσίας που υποβάλλονται σε αυτό σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους. Η επεξεργασία όλων των διαταγμάτων που έχουν κανονιστικό χαρακτήρα. 15

16 2.4 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΕ Το Συμβούλιο της Επικρατείας είναι ιδρυτικό μέλος της Διεθνούς Ενώσεως των Ανωτάτων Διοικητικών Δικαστηρίων και, από την προσχώρηση της Ελληνικής Δημοκρατίας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, της Ενώσεως των Συμβουλίων της Επικρατείας και των Ανωτάτων Διοικητικών Δικαστηρίων της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Η δραστηριότητα των δύο ενώσεων αφορά κυρίως στη διοργάνωση συνεδρίων σε τακτά χρονικά διαστήματα με θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος για τη διοικητική δικαιοσύνη, στη λειτουργία βάσεως δεδομένων και στην έκδοση περιοδικών δελτίων και συλλογών με επιλογή νομολογίας. Η πρώτη ένωση έχει διοργανώσει οκτώ συνέδρια και η δεύτερη δεκαεννέα, στα οποία το Δικαστήριο έχει συμμετάσχει ανελλιπώς με αντιπροσωπεία και εθνικές εισηγήσεις. Με πράξη του Προέδρου του Δικαστηρίου έχει συσταθεί και λειτουργεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας μόνιμη Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων με σκοπό την ανάπτυξη και ενίσχυση της επικοινωνίας και συνεργασίας με αλλοδαπά δικαστήρια, διεθνείς οργανισμούς και διεθνείς δικαστικές ενώσεις. Τα καθήκοντα των μελών της Επιτροπής περιλαμβάνουν ιδίως τη μετάφραση στη γαλλική και αγγλική αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας, προκειμένου να δημοσιευθούν σε συλλογές δικαστικών αποφάσεων που εκδίδονται από διεθνείς οργανισμούς και δικαστικές ενώσεις, την αρωγή στη σύνταξη εθνικών εισηγήσεων σε διεθνή συνέδρια, στα οποία μετέχει το Συμβούλιο της Επικρατείας ή το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, την επικοινωνία και συνεργασία με αλλοδαπά δικαστήρια, διεθνείς δικαστικές ενώσεις και διεθνείς οργανισμούς και τη συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα και συναντήσεις εργασίας που διοργανώνονται σε διεθνές και κοινοτικό επίπεδο 9. 9 Γιαννακού, Φ.Α. Διεθνείς σχέσεις #!%40%40%3F_afrLoop%3D %26centerWidth%3D65%2525%26co ntentid%3danakoinwsi- 4%26leftWidth%3D0%2525%26rigthWidth%3D35%2525%26showFooter%3Dfalse%26showHeader %3Dtrue%26ucmPrefix%3DWebCenterSpaces-ucm%2523dDocName%253A%26_adf.ctrlstate%3D25h4ptn9q_131 16

17 ΚΕΦ.3 ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ Γενικότερα, οι αρμοδιότητες του ΣτΕ σήμερα απαριθμούνται περιοριστικά στο άρθρο 95 του Συντάγματος. Το Σύνταγμα διακρίνει στην 1 σε δικαστικές και διοικητικές αρμοδιότητες. Στις πρώτες ανήκουν η εκδίκαση i) των αιτήσεων ακυρώσεως, ii) των αιτήσεων αναιρέσεως των τελεσιδίκων αποφάσεων των διοικητικών δικαστηρίων και iii) των προσφυγών ουσίας που έχουν ανατεθεί στο ΣτΕ από το Σύνταγμα ή το νόμο. Διοικητική αρμοδιότητα του ΣτΕ αποτελεί η επεξεργασία κανονιστικών διαταγμάτων. Σύμφωνα με το άρθρο 95 παρ. 1 του Συντάγματος, «στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας ανήκουν ιδίως 10 : α) η μετά από αίτηση ακύρωση των εκτελεστών πράξεων των διοικητικών αρχών για υπέρβαση εξουσίας ή για παράβαση νόμου, β) η μετά από αίτηση αναίρεση τελεσίδικων αποφάσεων των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, όπως νόμος ορίζει, γ) η εκδίκαση των διοικητικών διαφορών ουσίας που υποβάλλονται σ αυτό σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους, δ) η επεξεργασία όλων των διαταγμάτων που έχουν κανονιστικό χαρακτήρα». Το Συμβούλιο της Επικρατείας, λοιπόν, λειτουργεί είτε ως διοικητικό δικαστήριο (άρθρο 95 παρ. 1 περ. α, β, γ του Συντάγματος) και μάλιστα ως το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της χώρας, είτε ως διοικητικό όργανο (άρθρο 95 παρ. 1 περ. δ του Συντάγματος. Μεταξύ δε των ανωτέρω αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου της Επικρατείας δεν συγκαταλέγεται η δυνατότητα λήψης απόφασης ως προς το σκόπιμο ή μη της αναθεώρησης διατάξεων του Συντάγματος, ούτε μπορεί να θεωρηθεί ότι του απονέμεται μία τέτοια αρμοδιότητα από την διάταξη του άρθρου 14 παρ. 7 εδ. β του Ν. 1756/1988 (Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης

18 Δικαστικών Λειτουργών, σύμφωνα με την οποία «στην αρμοδιότητα της Ολομέλειας [του δικαστηρίου] υπάγονται:... η λήψη αποφάσεων για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος, οργάνωσης και λειτουργίας του δικαστηρίου και απονομής της Δικαιοσύνης», καθώς, σύμφωνα με το άρθρο 110 παρ. 2 του Συντάγματος, «η ανάγκη της αναθεώρησης του Συντάγματος διαπιστώνεται με απόφαση της Βουλής.... Με την απόφαση αυτή καθορίζονται ειδικά οι διατάξεις που πρέπει να αναθεωρηθούν». Κατά συνέπεια, η κρίση σχετικά με το σκόπιμο ή μη της αναθεώρησης διατάξεων του Συντάγματος υπάγεται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Βουλής και, ως εκ τούτου, κανένα άλλο κρατικό όργανο δεν νομιμοποιείται να λαμβάνει σχετική απόφαση ή να διατυπώνει σχετική γνώμη. Κατά συνέπεια, τόσο η λήψη απόφασης από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με το σκόπιμο ή μη της αναθεώρησης συγκεκριμένων διατάξεων του Συντάγματος όσο και η απόφαση περί διαβίβασης αντιγράφου του σχετικού πρακτικού στην Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων συνιστά συνταγματικώς ανεπίτρεπτη παρέμβαση του Συμβουλίου της Επικρατείας στην διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος 11. Η δικαστική ολομέλεια, στις αρμοδιότητές της, εντάσσει την διευθέτηση των υποθέσεων αίτησης κατά εκτελεστικών πράξεων ή των ζητημάτων παράλειψης εκ μέρους των δικαστικών αρχών ή εκ μέρους των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου που ασκούν δημόσια διοίκηση και αυτό συμβαίνει για τα πρόσωπα με νόμιμο συμφέρον στην περίπτωση, που δεν εμπίπτει άλλο όργανο δημόσιας ακύρωσης. Στην ίδια τροχιά στο πλαίσιο της αίτησης για ακύρωση, ο ενδιαφερόμενος ή ο αρμόδιος υπουργός μπορεί να προβάλλει την αναστολή της προσβαλλόμενης πράξης, έως την λήψη απόφασης σχετικά με την αίτηση. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα παρέμβασης από άλλα πρόσωπα, με την προϋπόθεση, ότι έχουν κάποιο έννομο συμφέρον και η παρέμβαση τους μπορεί να γίνει σε διάστημα έξι ημερών από την αρχή της συζήτησης. Όταν ληφθεί η απόφαση και βλάπτει κάποιον τρίτο μπορεί σε διάστημα εξήντα ημερών να ασκήσει ανακοπή. Στις αρμοδιότητες του Α τμήματος του ΣτΕ υπάγεται η ρύθμιση ζητημάτων σχετικά με την κοινωνική νομοθεσία για την κοινωνική προστασία, όσον αφορά την ευθύνη

19 στο δημόσιο χώρο και την αποζημίωση του, ή των ΟΤΑ, ή άλλων προσώπων του δημοσίου δικαίου. Τα ζητήματα των φόρων, δασμών, εισφορών, των τελών, των σημάτων και των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας αποτελούν αρμοδιότητα του Β τμήματος. Παράλληλα, αναφορικά με το Γ τμήμα, οι αρμοδιότητες του είναι σχετικές με τα ζητήματα λειτουργίας και διοίκησης των ΟΤΑ, «των ιδρυμάτων ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης και των λοιπών νομικών προσώπωνδημοσίου δικαίου τον διορισμό, την πρόσληψη και την υπηρεσιακή κατάσταση γενικά των δικαστικών, διοικητικών καιστρατιωτικών λειτουργών και υπαλλήλων, των κληρικών, των υπαλλήλων των ΟΤΑ και των υπαλλήλων λοιπών προσώπων δημοσίου δικαίου την εκλογή και την υπηρεσιακή κατάσταση του διδακτικού προσωπικού των ιδρυμάτωνανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης την εισαγωγή και την κατάσταση γενικά των μαθητών των παραγωγικώνσχολών των λειτουργών και υπαλλήλων της β περίπτωσης και τη μεταβολή της κατάστασης των εφέδρωναξιωματικών τους μαθητές, φοιτητές, σπουδαστές, υποτρόφους και μετεκπαιδευόμενους τους δικηγόρους, συμβολαιογράφους, υποθηκοφύλακες, δικαστικούς επιμελητές, επιμελητές ανηλίκων, ορκωτούς ελεγκτές, εκτελωνιστές και χρηματιστές». Σε αυτό το τμήμα επίσης, γίνεται η διαχείριση των προσφυγών των υπαλλήλων. Δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε μια άλλη αρμοδιότητα του τμήματος αυτού, η οποία αφορά την εκδίκαση ζητημάτων ακύρωσης του κύρους των νομαρχιακών, δημοτικών και κοινοτικών εκλογών. Το Δ τμήμα, αναλαμβάνει την διευθέτηση ζητημάτων, που δεν βρίσκονται στην αρμοδιότητα άλλων τμημάτων και έχουν σχέση με επιχειρήσεις, με τα επαγγέλματα και τους πρόσφυγες, την ιθαγένεια, τα αυτοκίνητα και τις συγκοινωνίες. Τέλος στο Δ τμήμα, γίνεται η ρύθμιση άλλων θεμάτων, όπως αυτά που προηγούνται των συνάψεων σύμβασης του δημοσίου ή των ΟΤΑ ή με άλλα πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Στη συνέχεια το Ε τμήμα, έχει στην δικαιοδοσία του υποθέσεις σχετικά με το περιβάλλον και την προστασία του και το φυσικό, αλλά και το πολιτισμικό, τα ζητήματα των λατομείων και των μεταλλείων, των παραλιών και των χωροταξιών, της πολεοδομίας, των ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων, των συστημάτων ραδιοφωνίας, 19

20 αλλά και γενικότερα των μέσων επικοινωνίας. Τέλος ρυθμίζει ζητήματα κανονιστικών διαταγμάτων και οτιδήποτε σε σχέση με τη διαχείριση δαπανών. Για το ΣΤ τμήμα οι αρμοδιότητες είναι η ρύθμιση θεμάτων σε σχέση με τις δικαστικές συμβάσεις και την αναγκαστική απαλλοτρίωση, θέματα στρατολογικά, αποδοχών και εξισώσεων χρηματικών και γενικότερα σε ότι έχει σχέση με το προσωπικό του δημοσίου και την εκτέλεση διοικητικών καθηκόντων %CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82%2C_%CE%A3%CF%85%CE%BC%CE %B2%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF_%CF%84%CE%B7%CF%82%E2%80%93 20

21 ΚΕΦ. 4 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ 4.1 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ Η διοικητική δικαιοδοσία ορίζεται ήδη στο Σύνταγμα στο άρθρο 94 με ανάλογη αναφορά στα αρμόδια δικαστήρια που είναι επιφορτισμένα με τέτοιες υποθέσεις. Έτσι, οι διοικητικές διαφορές υπάγονται στο Συμβούλιο της Επικρατείας, στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια και στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Ωστόσο, ο νομοθέτης μπορεί να κατανέμει την εκδίκαση διοικητικών διαφορών σε κάθε ένα δικαστήριο ξεχωριστά, ανάλογα με τη φύση της υπόθεσης και πάντοτε με σεβασμό στην αρχή κατανομής αρμοδιοτήτων, ενώ υπάγονται στα διοικητικά δικαστήρια ακόμη και ιδιωτικές διαφορές. 21

22 4.2 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΤΕ Η κυριότερη διοικητική αρμοδιότητα του ΣτΕείναι «H επεξεργασία όλων των διαταγμάτων που έχουν κανονιστικό χαρακτήρα» (άρθρο 95 παρ. 1 στοιχ. δ ), δηλαδή εκείνων που περιέχουν απρόσωπους κανόνες δικαίου. Αρμόδιο για την επεξεργασία τους είναι, κατά το αρ.15 4 του π.δ/τος 18/1989, (ως έχει μετά το αρ.1 7 ν.1968/1991 και αρ.42 2 ν.2172/1993) το Ε Τμήμα του Δικαστηρίου, το οποίο γνωμοδοτεί είτε υπό τριμελή είτε υπό πενταμελή σύνθεση, ανάλογα με τη σπουδαιότητα των νομικών ζητημάτων που εγείρονται. Η εν λόγω επεξεργασία έχει τη μορφή προληπτικού ελέγχου της νομιμότητας. Η νομιμότητα του Συντάγματος προβλέπει τη δέσμευση της Δημόσιας Διοίκησης από κανόνες που συνάδουν με την ομαλή λειτουργία και επικράτηση της δικαιοσύνης. Η δέσμευση αυτή αφορά στην λεπτομερειακή περιγραφή των κανόνων, αλλά και την όποια συνέπεια ακολουθεί την μη τήρηση των κανόνων. Η έννομη συμπεριφορά της Δημόσιας Διοίκησης μπορεί να φαίνεται με τους εξής τρόπους: Πρώτον, με την «Δέσμια αρμοδιότητα», η οποία σημαίνει την επίσημη συμφωνία και καταγεγραμμένη από την πλευρά της Δημόσιας Διοίκησης με τους κανόνες δικαίου. Δεύτερον μπορεί να φαίνεται με την διακριτική ευχέρεια, η οποία σημαίνει την απλή συμφωνία, χωρίς κάποια τυπικότητα στην διοικητική ρύθμιση. Κάθε διοικητικό όργανο επιτελεί ένα σκοπό με περισσότερη ή λιγότερη σαφήνεια. Ο σκοπός αυτός, μπορεί να είναι φανερά γραμμένος στον νόμο, ή να εννοείται από τον νομοθέτη και να τον αναζητά ο δικαστής σύμφωνα με την κρίση του, ή και από την ίδια την αρμοδιότητα, η οποία οδηγεί ανάλογα και με την φύση της έναν άλλο σκοπό. Εδώ πρέπει να τονιστεί πως η διοικητική πράξη εκτελείται μόνο εφόσον υπάρχει κάποιο δημόσιο συμφέρον και όχι μόνο αν υπάρχει ένα ιδιωτικό. Το δημόσιο συμφέρον είναι ο υποχρεωτικός κανόνας συμπεριφοράς για κάθε διοικητικό όργανο. Κλασική περίπτωση κατάχρησης εξουσίας είναι, επομένως, η διοικητική πράξη που εμφορείται από κίνητρο ιδιωτικού συμφέροντος. Πάντως, η επιδίωξη σκοπού διαφορετικού από τον κατά περίπτωση νόμιμο δεν καθιστά την 22

23 πράξη παράνομη εάν η Διοίκηση ήταν υποχρεωμένη να εκδώσει την πράξη με το συγκεκριμένο περιεχόμενο, εάν δηλαδή το διοικητικό όργανο έχει δέσμια αρμοδιότητα 13. Το Συμβούλιο της Επικρατείας είναι αυτό που έχει ευθύνη για την γνωμοδότηση των Προεδρικών διαταγμάτων. Οποιοδήποτε προεδρικό διάταγμα πριν την δημοσίευση του στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, πρέπει πρώτα να έχει ελεγχθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Εκεί αποφασίζεται εάν είναι νόμιμο, ή αν χρήζει περαιτέρω επεξεργασίας. Βέβαια δεν είναι δεσμευτική η απόφαση του ΣτΕ για την έκδοση των προεδρικών διαταγμάτων, αλλά ο συντάκτης τους γνωρίζει ότι αν εκδοθεί ένα διάταγμα, το οποίο αμφισβητηθεί, το ΣτΕ δεν θα έχει διαφορετική γνώμη και έτσι θα ακυρωθεί. Ένα άλλο ενδεχόμενο, που όμως στην πράξη πολύ δύσκολο να συμβεί, είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να αρνηθεί να υπογράψει ένα διάταγμα, το οποίο θεωρεί αμφισβητήσιμο. Αυτό, όμως είναι κάτι, που πολλοί δεν το δέχονται ως αρμοδιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Η αρμοδιότητα του ΣτΕ σε σχέση με τα κανονιστικά διατάγματα είναι ένας τομέας, όπου αυτό έχει διακριθεί για πολλά χρόνια και έχει κερδίσει την αίγλη μιας πολύ σωστής και δίκαιης διαχείρισής τους, με αποτέλεσμα να βρίσκεται πολύ ψηλά στην εκτίμηση των πολιτών, αλλά και των νομικών προσώπων. Αυτό μπορούμε να το συμπεράνουμε από το γεγονός, ότι όπως βλέπουμε στο άρθρο 95 παράγραφος 1 δ του Συντάγματος, υπάρχουν γνωμοδοτήσεις, οι οποίες ενώ δεν είναι δεσμευτικές είναι αποτελεσματικές από την πράξη των Προέδρων της Δημοκρατίας και την επιλογή τους να μην προβαίνουν σε έκδοση διαταγμάτων αν δεν έχουν εγκριθεί πρώτα από το ΣτΕ 14. Η συμβολή του Συμβουλίου της Επικρατείας είναι η ρύθμιση των κανονιστικών διαταγμάτων, ώστε να υπάρχει μια συνολική εφαρμογή η οποία θα επιφέρει την ομαλή τήρηση των κανόνων δικαίου και θα λύνει διαφορές ανάμεσα 13 %CE%B1%CF%81%CE%BC%CE%BF%CE%B4%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84% CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9- %CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE -%CE%B5%CF%85/

24 στις αποφάσεις των υπουργείων, ώστε να μην υπάρχουν παρατυπίες. Τα κανονιστικά διατάγματα πρέπει να έχουν σαφή όρια και να διακρίνονται για την περιγραφή του τι επιβάλλεται με κάθε διάταγμα. Η εγκυρότητα των κανονιστικών διαταγμάτων αφορά στα θέματα, που συζητούνται και εγκρίνονται από το Συμβούλιο της Επικρατείας και από την δημοσιοποίησή τους. Στην περίπτωση που κάποιος έχει προσβληθεί από κάποιο διάταγμα, μπορεί να καταφύγει στο ΣτΕ, ώστε να διευθετηθεί το ζήτημα από το τμήμα από το οποίο προέρχεται η αμφισβήτηση 15. Οι υποθέσεις που υπάγονται στη διευθέτηση μέσω του ΣτΕ είναι προερχόμενα μέσω της άσκησης ακύρωσης μιας διοικητικής πράξης, οπότε μιλάμε για απευθείας ανάκληση του ΣτΕ, ή από άσκηση αίτησης αναίρεσης κατά απόφασης τακτικού διοικητικού δικαστηρίου (Διοικητικού Πρωτοδικείου ή Διοικητικού Εφετείου). Στην πρώτη περίπτωση κάποιος με έννομο συμφέρον ζητά την κατάργηση της απόφασης ή μια αίτηση ακύρωσης, ενώ στην δεύτερη, ένας πολίτης καταφεύγει κατά μιας διοικητικής πράξης ή κάποιας πράξης του δημοσίου. Έτσι το ΣτΕ σε τέτοιες περιπτώσεις έχει τον ρόλο να αποφασίζει με ισχύ ισότιμη με του Αρείου Πάγου για τα ποινικά θέματα. Ο ρόλος του είναι να ελέγξει εάν έχει τηρηθεί ο νόμος ουσιαστικά. Το πότε πρέπει να γίνει προσφυγή σε τακτικό δικαστήριο ή στο ΣτΕ για την αίτηση ακύρωσης είναι κάτι που ορίζεται από τον εκάστοτε νόμο. Συνοπτικά, με βάση τα παραπάνω, το Συμβούλιο της Επικρατείας δικάζει: 1. Αιτήσεις ακύρωσης διοικητικών πράξεων για παράβαση νόμου, για υπέρβαση ή κατάχρηση εξουσίας καθώς και για αναρμοδιότητα ή παράλειψη τύπου. 2. Προσφυγές πολιτικών, στρατιωτικών, δημοτικών κ.λπ. υπαλλήλων, κατά αποφάσεων Υπηρεσιακών Συμβουλίων περί προαγωγής, απόλυσης, υποβιβασμού κ.λπ. 3. Αιτήσεις αναίρεσης κατά αποφάσεων των Διοικητικών Δικαστηρίων

25 Η σπουδαιότητα της διοικητικής αρμοδιότητας του ΣΤΕ αποδεικνύεται από τοναριθμό των κανονιστικών διαταγμάτων που έχει επεξεργασθεί, με ενδεικτικό παράδειγμα το πρώτο εξάμηνο της λειτουργίας του ( ), κατά το οποίο το Συμβούλιο της Επικρατείας επεξεργάσθηκε 607 σχέδια κανονιστικών διαταγμάτων. Η παραπομπή όλων των διαταγμάτων προς επεξεργασία είναι υποχρεωτική. Το ίδιο ισχύει και για τις τροποποιήσεις ή καταργήσεις των διαταγμάτων αυτών. «Η επεξεργασία του σχεδίου διατάγματος από το Συμβούλιο της Επικρατείας αποτελεί ουσιώδη τύπο της διαδικασίας εκδόσεώς του, η παράβαση του οποίου συνιστά λόγο ακυρώσεως του διατάγματος. Γι αυτό το λόγο, πρέπει να μνημονεύεται στο προοίμιο του διατάγματος το πρακτικό επεξεργασίας του Συμβουλίου, όπως και η τυχόν άπρακτη παρέλευση της ταχθείσης προθεσμίας. Η παράλειψη της επιβαλλομένης από το Σύνταγμα επεξεργασίας δεν δύναται να καλυφθεί ούτε δια της αναδρομικής νομοθετικής κυρώσεως του διατάγματος (ΣτΕ 1551/1951)» 16. Τέλος, η γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τη νομιμότητα ή μη του διατάγματος ή ορισμένων διατάξεών του ασκεί επίδραση στο δικαστικό σχηματισμό που επιλαμβάνεται της νομιμότητας του διατάγματος. Έτσι, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 15 του π.δ/τος 18/1989, όπως αντικαταστάθηκε με τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 42 του ν. 2172/1993, «Αν ενώπιον δικαστικού σχηματισμού εγερθεί, κυρίως ή παρεμπιπτόντως, το ζήτημα της νομιμότητας κανονιστικού διατάγματος και ο σχηματισμός αυτός αποκλίνει από τη γνωμοδότηση του παραπάνω σχηματισμού της ολομέλειας, που έχει ήδη επεξεργαστεί το διάταγμα, το ζήτημα τούτο παραπέμπεται στη δικαστική ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας» #!%40%40%3F_afrLoop%3D %26centerWidth%3D65%2525%26cont entid%3danakoinwsi- 4%26leftWidth%3D0%2525%26rigthWidth%3D35%2525%26showFooter%3Dfalse%26showHeader %3Dtrue%26ucmPrefix%3DWebCenterSpaces-ucm%2523dDocName%253A%26_adf.ctrlstate%3D25h4ptn9q_

26 ΚΕΦ.5 ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΣΤΕ «Πέρα από τα πρακτικά της Διοικητικής Ολομέλειας και τα πρακτικά επεξεργασίας των Προεδρικών Διαταγμάτων, ο πλέον καθοριστικός τρόπος, με τον οποίο το Συμβούλιο της Επικρατείας παρεμβαίνει στα έργα της νομοθετικής εξουσίας, είναι όταν συνεδριάζει σε δικαστικό σχηματισμό και εκδίδει αποφάσεις, βάσει της αρμοδιότητας που του δίδεται απευθείας από το Σύνταγμα (αρ.95). Το ΣτΕ ελέγχοντας τη νομιμότητα της διοικητικής δράσης, όπως αυτή εκδηλώνεται με τις διοικητικές πράξεις, μπορεί να ακυρώνει κατ ουσία τις επιλογές της εκτελεστικής εξουσίας» 18. Η κύρια λειτουργία του ΣτΕ., ως ακυρωτικού δικαστηρίου, έχει περιοριστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, καθώς αρμόδια σε πρώτο βαθμό πλέον για την εκδίκαση ορισμένωνακυρωτικών διαφορών είναι τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Στη δικαστική αρμοδιότητα του ΣτΕ ανήκει κατά το Σύνταγμα: α) «Η μετά από αίτηση ακύρωση των εκτελεστών πράξεων των διοικητικών αρχών για υπέρβαση εξουσίας ή για παράβαση νόμου» (ακυρωτική αρμοδιότητα). β) «Η μετά από αίτηση αναίρεση τελεσίδικων αποφάσεων των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, όπως νόμος ορίζει.» (αναιρετική αρμοδιότητα). γ) «H εκδίκαση των διοικητικών διαφορών ουσίας που υποβάλλονται σ' αυτό σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους» ( ουσιαστική αρμοδιότητα)

27 5.1 ΑΚΥΡΩΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ Η ακυρωτική αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας αφορά όλες τις διοικητικές διαφορές οι οποίες σύμφωνα με το νόμο δεν υπόκεινται κατ εξαίρεση ούτε στην ακυρωτική αρμοδιότητα των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων ούτε σε ουσιαστικό έλεγχο. Το ζήτημα των συνεπειών της ακυρωτικής αποφάσεως απετέλεσε αντικείμενο του άρθρου 50 του αρχικού νόμου περί Συμβουλίου της Επικρατείας 3713/1928 (φ. Α 273), το οποίο όριζε στην παρ. 1: «Η δεχομένη την αίτησιν απόφασις απαγγέλλει την ακύρωσιν της προσβαλλομένης πράξεως, επαγομένη νόμιμον αυτής κατάργησιν έναντι πάντων». Στο άρθρο 50 του π.δ. 18/1989, ορίζεται στην παρ. 1: «Η απόφαση που δέχεται την αίτηση ακυρώσεως απαγγέλλει την ακύρωση της προσβαλλόμενης πράξης και συνεπάγεται νόμιμη κατάργησή της έναντι όλων, είτε πρόκειται για κανονιστική είτε πρόκειται για ατομική πράξη». Το άρθρο 22 παρ. 1 του ν. 4274/2014 (φ. Α 147), προσέθεσε την παρ. 3β, η οποία έχει ως εξής: «Σε περίπτωση αιτήσεως ακυρώσεως που στρέφεται κατά διοικητικής πράξεως, το δικαστήριο, σταθμίζοντας τις πραγματικές καταστάσεις που έχουν δημιουργηθεί κατά το χρόνο εφαρμογής της, ιδίως δε υπέρ των καλόπιστων διοικουμένων, καθώς και το δημόσιο συμφέρον, μπορεί να ορίσει ότι τα αποτελέσματα της ακυρώσεως ανατρέχουν σε χρονικό σημείο μεταγενέστερο του χρόνου έναρξης της ισχύος της και σε κάθε περίπτωση προγενέστερο του χρόνου δημοσίευσης της απόφασης...» 19. Η αίτηση για ακύρωση είναι ένα μέσο, το οποίο οδηγεί σε κίνηση δίκης, διότι ενεργοποιεί την λειτουργία του ΣτΕ, αφού είναι υπεύθυνο για αυτά τα ζητήματα. Είναι ένα πολύ αυστηρό και δραστικό μέσο, σε περίπτωση εξάντλησης άλλων μέσων για μια προσβαλλόμενη πράξη. Οι αιτήσεις σχετικά με την ακύρωση αφορούν ζητήματα δικαίου, τα οποία έχουν σχέση με την απόδοση της δικαιοσύνης και την συνολική τήρησή της, ώστε να λυθούν τυχόν παραβλέψεις ή αμφιβολίες και 19 ΣτΕΟλομ. 4741/2014 Περιορισμός κατά χρόνον των συνεπειών της αντισυνταγματικότητας διατάξεων νόμου σχετικών με περικοπές αποδοχών δημοσίων λειτουργών Αγωγή Πρότυπη δίκη Συμβατότητα με άρ. 20 παρ. 1 Σ. και άρ. 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ 27

28 παρατυπίες. Με την αίτηση αυτή πραγματοποιείται μια νομική παρέμβαση για την αποκατάσταση της ισορροπίας, ώστε να μην νιώθει κανείς αδικημένος. Αυτή η διαδικασία είναι σε όλα διαφορετική από την οδό που ακολουθούν τα τακτικά δικαστήρια. Η ύπαρξη αυτής της αίτησης έχει την σημασία, ότι ο κοινός νομοθέτης είναι υποχρεωμένος να τηρεί αυτό το δικαίωμα και να μην το παραβλέπει και αυτό κατοχυρώνεται και συνταγματικά. «Ο νομοθέτης έχει προβλέψει τους όρους που απαιτούνται για να είναι παραδεκτή η αίτηση ακυρώσεως, αλλά και έχει εξειδικεύσει την συνταγματική επιταγή του ά περ. α', ορίζοντας συγκεκριμένα για ποιους λόγους μπορεί να προσβληθεί μια διοικητική πράξη με αίτηση ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας». 20 Μετά τον ν. 3900/2010, στο ΣτΕ υπάγονται οι αιτήσεις ακυρώσεως που αφορούν 21 : 1. Το διορισμό και την υπηρεσιακή κατάσταση γενικά των δικαστικών λειτουργών και του κυρίου προσωπικού του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. 2. Το διορισμό και την παύση των καθηγητών πρώτης βαθμίδας της ανώτατης εκπαίδευσης (πανεπιστημιακού και τεχνολογικού τομέα). 3. Το διορισμό και την παύση μετακλητών ή επί θητεία ανωτάτων υπαλλήλων. 4. Την προαγωγή στο βαθμό του Πρέσβη. 5. Την πλήρωση των θέσεων του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, των Αρχηγών των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, των Αρχηγών των Σωμάτων Ασφαλείας, καθώς και την αποστρατεία τους. 6. Την προαγωγή στο βαθμό του Γενικού Διευθυντή ή την ανάθεση καθηκόντων για ορισμένο χρόνο κατόπιν επιλογής σε Προϊσταμένους Γενικών 20 Π.Δ. 18/1989 "Κωδικοποίηση διατάξεων νόμων για το Συμβούλιο της Επικρατείας", ά. 45, 46,

29 Διευθύνσεων των υπηρεσιών του Δημοσίου και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου. 7. Την απόλυση υπαλλήλου, εφόσον η αίτηση ακυρώσεως είναι συναφής με προσφυγή κατ αποφάσεως πειθαρχικού συμβουλίου που έχει επιβάλει ποινή οριστικής παύσης. 8. Την επιβολή πειθαρχικής ποινής από συμβούλιο στο οποίο προεδρεύει ή συμμετέχει ανώτατος δικαστικός λειτουργός. 29

30 5.2 ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ Η αίτηση αυτή, δεν έχει σαν σκοπό την εξέταση και ρύθμιση μιας υπόθεσης. Έχει σαν σκοπό την διερεύνηση της δυνατότητας αναίρεσης μιας απόφασης από τη πλευρά νομικών ελλείψεων. Για τον λόγο αυτό επίκειται το ζήτημα στον τελικό δικαστή, ο οποίος θα πάρει την τελική απόφαση. Σχετικά με αυτό, ο δικαστής, όμως δεν έχει την δυνατότητα ελέγχου όλων των νομικών ελαττωμάτων. Έτσι στο σύστημα του δικαίου μας έχουμε συγκεκριμένους και ειδικούς λόγους αναιρετικού ελέγχου και αυτοί όπως προβλέπονται από το άρθρο 56 του π.δ. 18/1989 είναι οι εξής : α) Υπέρβαση καθηκόντων ή καθ ύλην αναρμοδιότητα του διοικητικού δικαστηρίου που εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση. β) Μη νόμιμη συγκρότηση ή κακή σύνθεση του δικαστηρίου (σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες). γ) Παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας (δηλαδή μη τήρηση των κανόνων διοικητικής δικονομίας που προβλέπονται για την εκδίκαση της υπόθεσης). δ) Εσφαλμένη ερμηνεία ή πλημμελής εφαρμογή του νόμου που διέπει την επίδικη σχέση. ε) Ύπαρξη δύο ή περισσοτέρων τελεσίδικων αποφάσεων που είναι αντιφατικές μεταξύ τους στην ίδια υπόθεση και για τους ίδιους διαδίκους 22. Στο Άρθρο 12 του Ν. 3900/2010 (ΦΕΚ Α' 213/ ), ορίζονται τα εξής: Η αίτηση αναιρέσεως επιτρέπεται μόνον όταν προβάλλεται από τον διάδικο με συγκεκριμένους ισχυρισμούς που περιέχονται στο εισαγωγικό δικόγραφο ότι δεν υπάρχει νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας ή 22 %B2%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20%CE% 95%CF%80%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%8 2%28%CE%9D%CE%91%CE% %29%20- %20%CE%A3%CF%85%CE%BC%CE%B5%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%BF%CF %85%20%CE%8C%CE%BB%CE%B3%CE%B1.pdf 30

31 ότι υπάρχει αντίθεση της προσβαλλομένης αποφάσεως προς τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας ή άλλου ανωτάτου δικαστηρίου είτε προς ανέκκλητη απόφαση διοικητικού δικαστηρίου. Δεν επιτρέπεται η άσκηση αίτησης αναιρέσεως, όταν το ποσό της διαφοράς που άγεται ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας είναι κατώτερο από σαράντα χιλιάδες ευρώ, εκτός αν προσβάλλονται αποφάσεις που εκδίδονται επί προσφυγών ουσίας, εφόσον αφορούν περιοδικές παροχές ή τη θεμελίωση του δικαιώματος σε σύνταξη ή τη θεμελίωση του δικαιώματος σε εφάπαξ παροχή και τον καθορισμό του ύψους της. Ειδικώς στις διαφορές από διοικητικές συμβάσεις, το όριο αυτό ορίζεται στις διακόσιες χιλιάδες ευρώ. Τα ποσά αυτά μπορεί να αναπροσαρμόζονται με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ύστερα από γνώμη της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Προκειμένου για διαφορές από ασφαλιστικές εισφορές, φόρους, δασμούς, τέλη και συναφή δικαιώματα, πρόστιμα και λοιπές κυρώσεις, ως ποσό της διαφοράς νοείται το ποσό εισφοράς, φόρου κ.λπ., χωρίς προσαυξήσεις και πρόσθετους φόρους που αμφισβητείται ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Οι διατάξεις των προηγούμενων εδαφίων έχουν εφαρμογή και όταν το ένδικο μέσο που ασκήθηκε στο δικαστήριο της ουσίας απορρίφθηκε για τυπικούς λόγους. Όταν η αίτηση αναιρέσεως ασκείται από τον ιδιώτη διάδικο, η αρμόδια κατά περίπτωση αρχή ή το νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου υποβάλλουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, με μέριμνα της Γραμματείας του Δικαστηρίου, σημείωμα για το παραπάνω ποσό της διαφοράς. Όταν η αίτηση αναιρέσεως ασκείται από τον διάδικο, διοικητική αρχή ή το νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου ή από τον προϊστάμενο τους Υπουργό, το εν λόγω σημείωμα συνυποβάλλεται με την κατάθεση του δικογράφου της αίτησης αναιρέσεως.» 31

32 5.3 ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ Το άρθρο 95 5 του Συντάγματος του 1975/1986 όριζε ότι η Διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις ακυρωτικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Με την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2001, η διάταξη αυτή απέκτησε μια γενικότερη διατύπωση που περιλαμβάνει όλες τις δικαστικές αποφάσεις και όχι μόνο τις ακυρωτικές. Στην παρ. 4 του άρθρου 50 του Π.Δ.18/1989 αναφέρεται ότι «οι διοικητικές αρχές, σε εκτέλεση της υποχρέωσης τους κατά το ά Σ., πρέπει να συμμορφώνονται, ανάλογα με κάθε περίπτωση, με θετική ενέργεια προς το περιεχόμενο της απόφασης του Συμβουλίου ή να απέχουν από κάθε ενέργεια που είναι αντίθετη προς όσα κρίθηκαν από αυτό». «Η εν λόγω υποχρέωση της διοικήσεως συνίσταται στην υλική εκ μέρους της εκτέλεση όλων των θετικών εκείνων ενεργειών ή παραλείψεων που προσδιορίζονται από το περιεχόμενο της αποφάσεως του ΣτΕ και που είναι απαραίτητες για την πλήρη αποκατάσταση της νομιμότητας που διαταράχθηκε, με την παράνομη διοικητική πράξη, και την επαναφορά των πραγμάτων στην προτέρα, της εκδόσεώς της, κατάσταση» 23. Σύμφωνα µε την αναθεώρησή του άρθρου 95, παρατηρείται πλέον διευκόλυνσηστη λειτουργία του Στε, τόσο ως ακυρωτικού όσο και ως αναιρετικού δικαστηρίου. Ναι μεν συνεχίζει να έχει την γενική ακυρωτική αρμοδιότητα και να συντρέχει υπέρ αυτού τεκμήριοαρμοδιότητας για τις ακυρωτικές διαφορές, ωστόσο ο νόμοςμπορεί να αναθέτει στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια την εκδίκαση ακυρωτικών διαφορών και ο δεύτερος βαθμός κρίσης των υποθέσεων αυτών να ανατίθεται στο ΣτΕ, όπως ο νόμος ορίζει. «Παρέχεται έτσι η ευχέρεια ώστε κάποιες υποθέσεις εάν είναι ήσσονος σηµασίας να µη φθάνουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας ούτε κατ έφεση. Εξίσου σηµαντικήείναι και η µεταβολή που επέρχεται ως προς την εκδίκαση των αιτήσεων

33 αναιρέσεως, καθώς διευρύνεται η διακριτική ευχέρεια του κοινού νοµοθέτη στο ζήτηµα αυτό. Είναι δυνατό εποµένως να τεθούν δικονοµικοίπεριορισµοί στον αναιρετικό έλεγχο αποφάσεων για θέµατα ήσσονος σηµασίας ή πολύ µικρήςοικονοµικής αξίας. Τέλος, µε την τελευταία παράγραφο γενικεύεται η υποχρέωση συµµόρφωσης της διοίκησης προς τις δικαστικές αποφάσεις»

34 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Στην παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρήσαμε μια συνοπτική μελέτη του Συμβουλίου της Επικρατείας και πιο συγκεκριμένα των βασικών του αρμοδιοτήτων. Συνοψίζοντας, παραθέτουμε το άρθρο 95 στου Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο: 1. Στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας ανήκουν ιδίως: α) Η μετά από αίτηση ακύρωση των εκτελεστών πράξεων των διοικητικών αρχών για υπέρβαση εξουσίας ή για παράβαση νόμου. **β) Η μετά από αίτηση αναίρεση τελεσίδικων αποφάσεων των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, όπως νόμος ορίζει. γ) H εκδίκαση των διοικητικών διαφορών ουσίας που υποβάλλονται σ' αυτό σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους. δ) H επεξεργασία όλων των διαταγμάτων που έχουν κανονιστικό χαρακτήρα. 2. Κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του στοιχείου δ της προηγούμενης παραγράφου δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 93 παράγραφοι 2 και 3. **3. Κατηγορίες υποθέσεων της ακυρωτικής αρμοδιότητας του Συμβουλίου της Επικρατείας μπορεί να υπάγονται με νόμο, ανάλογα με τη φύση ή τη σπουδαιότητά τους, στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Το Συμβούλιο της Επικρατείας δικάζει σε δεύτερο βαθμό, όπως νόμος ορίζει. 4. Οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου της Επικρατείας ρυθμίζονται και ασκούνται όπως νόμος ειδικότερα ορίζει. **5. Η διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις. Η παράβαση της υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθε αρμόδιο όργανο, όπως νόμος ορίζει. Νόμος ορίζει τα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης της διοίκησης. Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποτελεί έναν ιδιαίτερα σημαντικό θεσμό που παίζει βασικό ρόλο στη διαμόρφωση του δημοσίου δικαίου. «Το υψηλό επιστημονικό επίπεδο των προσώπων που το στελέχωσαν, η πεποίθηση πως όποιος προσφεύγει στο Δικαστήριο αυτό απευθύνεται σε μια αρχή της οποίας η ανεξαρτησία ουδέποτε 34

35 αμφισβητήθηκε καθώς και το δημοκρατικό φρόνηµα των µελών του, αποτέλεσαν τους σημαντικότερους παράγοντες της επιτυχίας του»

36 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αλιβιζάτος, Ν.Κ.(2001). Ο αβέβαιος εκσυγχρονισμός: Και η θολή συνταγματική αναθεώρηση - 2 η έκδ. - Αθήνα: Πόλις. Χρυσανθάκης, Χ.Γ.(2016). Εισηγήσεις Διοικητικού Δικονομικού Δικαίου - 2 η έκδ. - Αθήνα: Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη. Γιαννακού, Φ.Α. Διεθνείς σχέσεις. = #!%40%40%3F_afrLoop%3D %26center Width%3D65%2525%26contentID%3DANAKOINWSI- 4%26leftWidth%3D0%2525%26rigthWidth%3D35%2525%26showFooter%3Dfalse %26showHeader%3Dtrue%26ucmPrefix%3DWebCenterSpacesucm%2523dDocName%253A%26_adf.ctrl-state%3D25h4ptn9q_131 Δαγτόγλου Π.Δ. (2014). Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο, 6η έκδοση. Αθήνα: Εκδόσεις Αντ.Ν. Σάκκουλα. Κοϊµτζόγλου, Ι.Ε. (2005). Στοιχεία Δημοσίου Δικαίου, Γ Έκδοση. Αθήνα: Εκδόσεις Σάκκουλα. Σάκκουλα. Λαζαράτος Π. (2012). Διοικητικό δικονομικό δίκαιο. Αθήνα: Εκδόσεις Αντ.Ν. Π.Δ. 18/1989 "Κωδικοποίηση διατάξεων νόμων για το Συμβούλιο της Επικρατείας", ά. 45, 46, 47. Σπηλιωτόπουλος Ε.Π. (2001). Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου. Αθήνα: Εκδόσεις Αντ. Σάκκουλα ΣτΕΟλομ. 4741/2014 Περιορισμός κατά χρόνον των συνεπειών της αντισυνταγματικότητας διατάξεων νόμου σχετικών με περικοπές αποδοχών δημοσίων 36

37 λειτουργών Αγωγή Πρότυπη δίκη Συμβατότητα με άρ. 20 παρ. 1 Σ. και άρ. 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ %BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82%2C_%C E%A3%CF%85%CE%BC%CE%B2%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE% BF_%CF%84%CE%B7%CF%82%E2%80%93 %40%40%3F_afrLoop%3D %26_adf.ctrlstate%3D25h4ptn9q_697 %CE%BC%CE%B2%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF%20%CF%8 4%CE%B7%CF%82%20%CE%95%CF%80%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%B 1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82%28%CE%9D%CE%91%CE% %29%20- %20%CE%A3%CF%85%CE%BC%CE%B5%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B 4%CE%BF%CF%85%20%CE%8C%CE%BB%CE%B3%CE%B1.pdf %CE%B1- %CE%B1%CF%81%CE%BC%CE%BF%CE%B4%CE%B9%CF%8C%CF%84%C E%B7%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9- %CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF%84%CE%B9%C E%BA%CE%AE-%CE%B5%CF%85/ 37

38 3.pdf op= #!%40%40%3f_afrloop%3d %26cent erwidth%3d65%2525%26contentid%3danakoinwsi- 4%26leftWidth%3D0%2525%26rigthWidth%3D35%2525%26showFooter%3Dfalse %26showHeader%3Dtrue%26ucmPrefix%3DWebCenterSpacesucm%2523dDocName%253A%26_adf.ctrl-state%3D25h4ptn9q_