25 χρόνια αρθρογραφίας

Transcript

1 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ Μ. ΣTAYΡΟΠΟΥΛΟΥ Ομοτίμου Καθηγητού της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ» 25 χρόνια αρθρογραφίας στο περιοδικό «Εφημέριος» ( ) σε θεματικές ενότητες και χρονολογική καταγραφή ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ - ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΑΘΗΝΑ 2008

2 Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Στο Διάγραμμα-Ευρετήριο που ακολουθεί περιέχονται, σε θεματικές ενότητες και σε χρονολογική καταγραφή, άρθρα τα οποία είναι καρπός της μόνιμης συνεργασίας μου στο περιοδικό «Ο Εφημέριος» από το 1983 έως σήμερα στις τακτικές στήλες του «Ποιμαντικά Στιγμιότυπα» και «Περιπλανήσεις σε δρόμους ποιμαντικής Διακονίας». Μέρος αυτών, όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει και πιο κάτω, έχουν περιληφθεί σε μεγαλύτερα ή μικρότερα ανάτυπα (σημειώνονται με αστερίσκο ( ) στην Βιβλιο-αρθρογραφία). Οι παραπομπές στο παρόν Ευρετήριο γίνονται στο έτος εκδόσεως και τις σελίδες του «Εφημερίου» μέχρι και το Από το 1999 καταργείται η συνεχής αρίθμηση των σελίδων των τόμων. Κάθε τεύχος έχει ενιαία αρίθμηση γι αυτό και σημειώνεται ο αριθμός τεύχους και οι σελίδες σ αυτό. Η με πλάγιους αριθμούς σημείωση των σελίδων αναφέρεται σε κείμενα άλλων συγγραφέων που φιλοξενεί ο συντάκτης της παρούσης αρθρογραφίας. Το περιεχόμενο του ανά χείρας «Εγχειριδίου Ποιμαντικής» διατίθεται και σε ηλεκτρονική μορφή (CD-ROM). Πρόθεση του συντάκτου είναι να φιλοξενηθεί και σε ανάλογη ιστοσελίδα. Να σημειωθεί ότι όλα τα τεύχη του περιοδικού «Εφημέριος» από τον Ιανουάριο του 2002 και μετά μπορούν να αναζητηθούν στη διεύθυνση: Για τις ανάγκες ευχερέστερης ηλεκτρονικής αναζητήσεως εννοιών που περιέχονται στους τίτλους των άρθρων προτιμήσαμε κατά παρέκκλιση των γλωσσικών μας προτιμήσεων τη μονοτονική γραφή. «Ανάγκα και θεοί πείθονται». Άλλωστε «ουδέν κακόν αμιγές καλού». Βασική επιδίωξη της αρθρογραφίας αυτής είναι η μέσω των στηλών του περιοδικού προβολή στην ποιμαντική πράξη ερευνητικών πορισμάτων και μεθόδων διαποιμάνσεως, παλαιοτέρων και νεωτέρων, με τρόπο από ψυχολογική και παιδαγωγική άποψη σύγχρονο, έτσι ώστε να προκαλούν τον αναγνώστη να αναλάβει παρόμοια ποιμαντικά «γυμνάσματα». Καταβλήθηκε μάλιστα ιδιαίτερη φροντίδα ως προς τον τρόπο παρουσιάσεως του υλικού ώστε να διευκολυνθεί η μετάδοση του χριστιανικού μηνύματος προς το σύγχρονο άνθρωπο. 2

3 Ο τρόπος προσεγγίσεως της θεματολογίας είναι διεπιστημονικός. Στηρίζεται στις ορθόδοξες θεολογικές αρχές της συνεργίας και της προσλήψεως στοιχείων από ποικίλες περιοχές γνώσεως, ζωής και δημιουργίας. Προϋποθέτει μία φιλοκαλική στάση προσβάσεως και διαβάσεως στον άνθρωπο και τον κόσμο. Ακόμη χαρακτηρίζεται από τη διάθεση του συγγραφέα να διακονήσει την Ποιμαντική ως «τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών», στηριζόμενος στην εμπειρία του πληρώματος της Εκκλησίας. Ο τρόπος γραφής των κειμένων κάνει φανερή μία βασισμένη στην έρευνα διδασκαλία της Ποιμαντικής, που θεωρεί ανοικτή για εφαρμογές στην ποιμαντική πράξη την ποιμαντική θεωρία. Αφήνει έτσι να διαφανεί μία θεωρία που είναι αποτέλεσμα της αμφίδρομης επικοινωνίας μεταξύ ποιμαντικής θεωρίας και πράξεως. Σκοπεύει μάλιστα στην ενεργοποίηση του «τρισσού αξιώματος» ενός συγχρόνου πανεπιστημίου, που δίνει έμφαση εξίσου τόσο στην έρευνα και τη διδασκαλία όσο και στις εφαρμογές επί του πεδίου. Η θεματική άλλωστε των άρθρων καλύπτει βασικές πτυχές, κατηγορίες και διαστάσεις της ποιμαντικής διακονίας της Εκκλησίας. Τα άρθρα, συγκροτούμενα σε θεματικές ενότητες, δίνουν βασικές απαντήσεις ως προς το υποκείμενο και το αντικείμενο του ποιμαντικού έργου, τα ζητήματα και τις περιοχές ζωής που εγγίζει, τον χώρο όπου ασκείται, τις μεθόδους που ακολουθεί, τον χρόνο κατά τον οποίο επιτελείται, την αιτία και τον λόγο για τον οποίο ασκείται και τον στόχο προς τον οποίο αποβλέπει. Απαντούν, δηλαδή, σε οκτώ βασικά ερωτήματα: ποιος και ως τι ποιμαίνει ποιον, πού, πώς, πότε, γιατί, προς τι, σε τι; Ο προβληματισμός είναι σύγχρονος και η διακονία έχει την πρόθεση να είναι θεραπευτική. Για το σκοπό αυτό ενεργοποιεί τις χαρισματικές δυνάμεις της Εκκλησίας. Πολλά από τα άρθρα εμπίπτουν σε περισσότερες από μία ενότητες, γι αυτό και καταγράφονται αναλόγως. Στο παρακάτω διάγραμμα συμπεριλαμβάνονται επίσης προλογικά σημειώματα σε ανάτυπα συνεργατών καθώς και άρθρα ειδικών επιστημόνων στις στήλες του γράφοντος. Θεωρούμε ότι τα παραπάνω άρθρα στη στήλη του «Εφημερίου» «Οι ειδικοί σας ενημερώνουν», πέρα από τον ενημερωτικό τους χαρακτήρα ορίζουν και τον τρόπο συνεργασίας της Ποιμαντικής με τις άλλες επιστήμες. 3

4 Η συστηματική αυτή παρουσίαση της εικοσιπεντάχρονης αρθρογραφίας, που αποτυπώθηκε με τη βοήθεια συνεργατών σε ηλεκτρονική μορφή ως βάση δεδομένων, στοιχειοθετεί κατά κάποιον τρόπο ένα «Εγχειρίδιο Ποιμαντικής», χρήσιμο τόσο σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές όσο και σε ποιμένες, θεολόγους καθηγητές, ειδικούς επιστήμονες και ποιμαντικούς συνεργάτες των ενοριών. Προς διευκόλυνση παραθέτουμε σε Παράρτημα τον Πίνακα Περιεχομένων του πανεπιστημιακού μας συγγράμματος Επιστήμη και Τέχνη της Ποιμαντικής. Από τη θέση αυτή επιθυμώ να ευχαριστήσω τους αποσπασμένους κατά καιρούς, στον Τομέα Χριστιανικής Λατρείας Αγωγής και Διαποιμάνσεως του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, συνεργάτες μου για την συμβολή τους στο εγχείρημα αυτό: τον Άγγελο Βαλλιανάτο, διδάκτορα Θεολογίας και τώρα Σχολικό Σύμβουλο Θεολόγων στη Μέση Εκπαίδευση, για την τεχνική συμπαράσταση και την Ευτυχία Γιαννουλάκη, Θεολόγο- Κοινωνική λειτουργό, για την πρώτη καταγραφή του υλικού. Όλως ιδιαιτέρως ευχαριστώ τον Στέφανο Κουμαρόπουλο, διδάκτορα Θεολογίας, ειδικευμένο σε θέματα Ποιμαντικής Ψυχολογίας και Χριστιανικής Αγωγής, υπεύθυνο τώρα ενός Συμβουλευτικού Σταθμού Νέων της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και πολύτιμο συνεργάτη μου και μετά την αφυπηρέτησή μου από τη Θεολογική Σχολή, για την περαιτέρω επεξεργασία, κατηγοριοποίηση και την τελική διαμόρφωση υπό την καθοδήγησή μου του περιεχομένου του διαγράμματος. Στην επιμελή μεταγραφή από τη χειρόγραφη στην ηλεκτρονική μορφή πολλών άρθρων αμέριστη υπήρξε η βοήθεια της Αριάδνης Σαραντουλάκου, μέλους ΕΤΕΠ του Τομέα και διδάκτορος Θεολογίας, την οποία και ειλικρινά ευχαριστώ. Ευχαριστώ επίσης τον μεταπτυχιακό φοιτητή μου Γεώργιο Σκλία για τη σε χρονολογική σειρά αναγραφή των άρθρων. Οφείλω επίσης ν απευθύνω τις θερμότατες ευχαριστίες μου προς τον επί μακρόν χρόνον διευθυντή των περιοδικών της Εκκλησίας της Ελλάδος ομότιμο καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευάγγελον Α. Θεοδώρου για την τιμητική πρόσκληση συνεργασίας και την μετέπειτα φιλοξενία των άρθρων μου καθώς και τους μετ αυτόν υπευθύνους συντάξεως και εκδόσεως του περιοδικού Θεοφιλέστατον Επίσκοπον Φαναρίου Αγαθάγγελον, Ευάγγελον Λέκκον, 4

5 Κωνσταντίνο Χολέβα, Λίτσα Ι. Χατζηφώτη. Επιπλέον ευχαριστώ τον συνάδελφο και φίλο ομότιμο καθηγητή Μιχάλη Μακράκη για τον αρχικό σχεδιασμό και την αισθητική επιμέλεια των «στηλών» των άρθρων μου. Αλέξανδρος Μ. Σταυρόπουλος Παλαιό Φάληρο, 30 Ιανουαρίου 2008 Εορτή των Τριών Ιεραρχών 5

6 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΕΞΩΦΥΛΛΟ 1 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2-5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 6-8 Α ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ Προς μία Ποιμαντική Θεολογία 1.2 Αρχές Ποιμαντικής Θεολογίας 1.3 Λειτουργίες του Ποιμαντικού έργου 1.4 Κατηγορίες του ποιμαίνειν 1.5 Μέθοδοι της Ποιμαντικής 1.6 Ποιμαντική και οι άλλες Επιστήμες (του ανθρώπου) 1.7 Εξειδικεύσεις της Ποιμαντικής 1.8 Ποιμαντική ανθρωπολογία 2 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ Ταυτότητα, αυτοσυνειδησία και προσωπική ζωή του ποιμαίνοντος 2.2 Κλήση 2.3 Πρότυπα 2.4 Πνευματική ζωή 2.5 Θεολογική ποιμαντική εκπαίδευση Γυμνάσματα ποιμαντικά 2.6 Ποιμαντικός σχεδιασμός 2.7 Προφητική διακονία 3 ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Όροι ποιμαντικής επικοινωνίας 3.2 Στάσεις ποιμαντικής επικοινωνίας 4 ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ Ενοριακή οργάνωση και ζωή 4.2 Λειτουργική ποιμαντική Τα μυστήρια της Εκκλησίας Το εκκλησιαστικό έτος 6

7 4.3 Ποιμαντική γάμου και οικογενείας Ορθόδοξη ζωή και γάμος Προβλήματα οικογένειας 4.4 Ποιμαντική της νεότητος 4.5 Αστική ποιμαντική 4.6 Νέες μορφές διαποιμάνσεως Ποιμαντική του ελευθέρου χρόνου Ενορίες εκτός έδρας Θεραπευτικός τουρισμός 4.7 Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, Τεχνολογία και Εκκλησία Ο εκκλησιαστικός τύπος Ραδιόφωνο - Τηλεόραση Διαφήμιση Πληροφορική 4.8 Κοινωνική διακονία 4.9 Συμβουλευτική ποιμαντική 5 ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Ψυχολογικές καταστάσεις 5.2 Προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων 5.3 Θάνατος 5.4 Κοινωνικά (προβλήματα) 5.5 Κοινωνικοπολιτικά (προβλήματα) 5.6 Οικολογικά (προβλήματα) 6 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Σχεδίασμα Πνευματικής Γεωγραφίας 6.2 Θεραπευτικός τουρισμός 6.3 Βιβλιογραφικός οδηγός 6.4 Γνώρισε την ενορία σου 6.5 Ποιμαντική γάμου και οικογενείας 6.6 Πρεσβυτέρες του καιρού μας 6.7 Ποιμαντική παιδαγωγική διάσταση του μαθήματος των θρησκευτικών 6.8 Σπουδάζοντας Θεολογία 6.9 Πόλεις και μνήμες 6.10 Ποιμαντική Θεολογία και επιστήμες του ανθρώπου 7

8 6.11 Βιοτεχνολογία και Βιοηθική 6.12 Ποιμαντική φωτογραφία 6.13 Φύλα και θρησκεία 6.14 Ευαισθητοποίηση σε θέματα Συμβουλευτικής 7 ΣΥΝΕΔΡΙΑ Αναφορές σε Συνέδρια 7.2 Ανακοινώσεις σε Συνέδρια 8 ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΡΙΤΩΝ ΠΡΟΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ Γενικά 8.2 Υποθήκες 8.3 Λογοτεχνικά 9 ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ ΑΛΛΕΣ ΝΕΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ποιμαντική των 5 αισθήσεων 11.2 Ποιμαντική των 4 στοιχείων της φύσεως 11.3 Διεθνή και ευρωπαϊκά έτη Β ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ Γ ΒΙΒΛΙΟ-ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ Α. Μ. ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ» Βιβλία 2. Άρθρα 3. Φάκελλοι και Διδακτικές Σημειώσεις μαθημάτων Δ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Πίνακας περιεχομένων του συγγράμματος Επιστήμη και Τέχνη της Ποιμαντικής, Βιογραφικό σημείωμα Αλέξανδρου Μ. Σταυρόπουλου ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ 55 8

9 Α ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΡΘΡΩΝ Α. Μ. ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ ΕΤΗ: ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ 1.1 Προς μία Ποιμαντική Θεολογία 1. Ανάμεσα σε δύο κόσμους. Όροι ποιμαντικής θεολογίας Σχολή καλών τεχνών Η θεωρία των α-πιθανοτήτων Ποιμαντική της μνήμης και της λήθης Ιστορίες με ζώα Η ποιμαντική της ελπίδας Πνευματική ιχνηλασία (εκ παραδρομής «Η ποιμαντική της ελπίδας») Η λάμψη της αλήθειας. Ορθόδοξη ανάγνωση μιας παπικής εγκυκλίου Ποιμαντική του μέλλοντος Το μέλλον της Ποιμαντικής Αρχές Ποιμαντικής Θεολογίας 1. Φιλοκαλική ενημέρωση Τέχνη και Εκκλησία , Λειτουργίες του Ποιμαντικού έργου 1. Η ποιμαντική διάσταση του αγιαστικού έργου της Εκκλησίας Το ευαγγέλιο της κρίσεως , Η Αγία Γραφή και οι χρήσεις της , Πολιτισμός της αγάπης. Περιχώρηση προσώπων ,15-17, 5, Κατηγορίες του ποιμαίνειν (ποιος και ως τι ποιμαίνει ποιόν, πού, πώς, πότε, γιατί, προς τί, σε τί;) 1. Της Ιερωσύνης Το βάρος από τα μελλούμενα ,

10 3. Μαραθώνιος και σκυταλοδρομία , Χρονολογικά , Μέθοδοι της Ποιμαντικής 1. Μαθήματα αρχιτεκτονικής , Ποιμαντική φωτογραφία Τα έκπληκτα μάτια Διαγωνισμός ποιμαντικής φωτογραφίας , Τρόποι αναγνώσεως και επιλογής , Ποιμαντική και οι άλλες Επιστήμες (του ανθρώπου) 1. Βιβλιοφιλία , Συμβουλευτική Ποιμαντική. Θεολογική οικολογία Το θαυμαστό φως Η θρησκευτική ανάπτυξη του παιδιού , Περιπέτειες σε δύο κόσμους (εκ παραδρομής το , πρώτο μέρος τιτλοφορείται: Οι Ενορίες και η ιστορία τους) 6. Ένας Βέλγος θρησκειοψυχολόγος στην Ελλάδα Σκέψεις γύρω από μία έκδοση (Ένα βιβλίο Παιδαγωγικής Ανθρωπολογίας) 8. Αγωνίες και ελπίδες Βιοτεχνολογία και Βιοηθική , Βεβαιότητες και όρια στα θεμέλια της ηθικής σήμερα ,12-14, 8, Ο εξομολόγος και η αντιμετώπιση , 19-21, προβλημάτων ψυχικής υγείας 8, Ένα ερευνητικό πρόγραμμα , Μια θεολογική ανάγνωση της βιολογικής επαναστάσεως , Θρησκεία και επιστήμη. Ανεξάρτητες ή και εξαρτημένες μεταβλητές; , Βιοηθική και ιατρική πράξη: Θεολογική , 14-17, προσέγγιση 6, Αναζητήσεις , Η διαπλοκή στη γνώση ,

11 1.7 Εξειδικεύσεις της Ποιμαντικής 1. Συμβουλευτική Ποιμαντική. Θεολογική οικολογία 2. Μια πρόταση Αγωνίες και ελπίδες - Η συνομωσία της , ελπίδος 4. Θεολογική θεμελίωση της ποιμαντικής των , 22-24, ασθενών 11, Ποιμαντική ανθρωπολογία 1. Περιπέτειες σε δύο κόσμους (εκ παραδρομής το πρώτο μέρος τιτλοφορείται: Οι Ενορίες και η ιστορία τους) 2. Σκέψεις γύρω από μία έκδοση... (Ένα βιβλίο Παιδαγωγικής Ανθρωπολογίας) 3. Θεολογική θεμελίωση της ποιμαντικής των ασθενών , 22-24, 11, Το Πρόσωπο και τα Πρόσωπα , Για τους μικρούς και ελαχίστους , ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ 2.1 Ταυτότητα, αυτοσυνειδησία και προσωπική ζωή του ποιμαίνοντος 1. Της Ιερωσύνης Ανάμεσα σε δύο κόσμους. Όροι ποιμαντικής θεολογίας (Εβδομάδα ιερατικών κλήσεων) Ευκαιρία αυτοσυνειδησίας (Εβδομάδα ιερατικών κλήσεων) Με κραταιό φρόνημα Ζήτημα χρόνου Χρόνος για όλους και για όλα Ποιμαντικές επισκέψεις , 40-41, Πρόσωπα και κείμενα , Ποιμαντική αγραναύπαση Προετοιμασία για την ιερωσύνη Καύχημα των ιερέων. Εβδομάδα ιερατικών

12 κλήσεων 12. Καλοκαιρινά Φθινοπωρινά Μέτρα και σταθμά Κλήση 1. Ιερατικές κλήσεις (ψυχολογική θεώρηση) Εβδομάδα ιερατικών κλήσεων , Μια εξομολογητική αναδρομή: 15 χρόνια μετά Ένας Πρεσβύτερος και μία Πρεσβυτέρα εξομολογείται , Πρότυπα 1. Ο ποιμήν ο καλός Γυμνάσματα ποιμαντικά Η ποιμαντική των αγίων Εικόνες και εικόνες , Εικόνες και μηνύματα , Μνήμη ευλαβικού Εφημερίου Οδηγητικές εικόνες Η βασιλική δρυς Ένα χρόνο μετά Τρία χρόνια μετά Άξια και δίκαιη πρωτοβουλία , Πνευματική ζωή 1. «Ιλάσθητι ημίν ο Θεός». Ώρες περισυλλογής Αββά Δωροθέου, Ποιμαντική φαντασία σε μείζονα και ελάσσονα κλίμακα 3. Πανεπιστήμιο και ζωή. Άσκηση αυτογνωσίας Βιβλιοφιλία , Γνώρισε τον εαυτό σου Αλφάβητος και πνευματική ζωή Κοπιώντες και πεφορτισμένοι Το αντίθετο της αγάπης Χαρά και εργασία

13 10. Χάος και δημιουργικότητα , , Εικόνες και εικόνες , Εικόνες και μηνύματα , Μακρόν προ βραχέος Βάλωμεν αρχήν Παρενέργειες Φρονιμάδα και ακεραιότητα Ο τόσονόσον! Μνήμη ενός σοφού ανθρώπου Μέτρα και μέτρα Έσο πρόθυμος Ο καιρός των πολέμων Οδηγητικές εικόνες Πληροφορίαν έχειν Η βασιλική δρυς Και όμως είναι δυνατόν Έστω και στο παραπέντε Η καλή αναφορά Καλοκαιρινά Φθινοπωρινά Μέτρα και σταθμά Η Χώρα της Αλυπίας , Μαθήματα σχοινοβασίας Ως ωραίοι οι πόδες Παράπονα Οριοθετήσεις Ήρθα, αλλά... δεν θα μείνω Περί επιθυμίας Άσκηση και τεχνολογία , Περί διατροφής , Ο άνθρωπος που σκοντάφτει , Ματαίωση ή και παραίτηση , Ο άνθρωπος που μετράει τα σύννεφα , Έχουμε αγώνες σήμερα , Μαγική εικόνα με... εικόνα , Η ζωή είναι; , & 2, Περί τροφής 2008 ; 13

14 2.5 Θεολογική ποιμαντική εκπαίδευση 1. Η δύναμη της Παιδείας Πανεπιστήμιο και ζωή. Άσκηση αυτογνωσίας Δεσμοί αίματος Προετοιμασία για την ιερωσύνη Σαράντα χρόνια μετά - Χώραι λευκαί προς θερισμόν , Ποιμαντική εκπαίδευση δια βίου Εκπαιδευτικοί απόηχοι Σπουδάζοντας Θεολογία, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Θαν. Παπαθανασίου, Σπουδάζοντας Θεολογία: Μια απόπειρα προσέγγισης / & Συνεργασία ενορίας και θεολόγου καθηγητού (σε συνεργασία με Στ. Κουμαρόπουλο) Θεολογικές σπουδές στην Ελλάδα , & 4, Η ευαισθητοποίηση σε θέματα επικοινωνίας και συμβουλευτικής (σε συνεργασία με Στ , Κουμαρόπουλο) 11. Η διαπλοκή στη γνώση , Γυμνάσματα ποιμαντικά 1. Γνώρισε την ενορία σου Γνώρισε τον εαυτό σου Γυμνάσματα ποιμαντικά: Γνώρισε τον Άγιό σου Ποιμαντικές επισκέψεις , 40-41, Ιστορίες με ζώα Ποιμαντικός σχεδιασμός 1. Ένα έτος, μία πρόκληση Προφητική διακονία 1. Μετά δεκαπέντε έτη

15 3 ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 3.1 Όροι ποιμαντικής επικοινωνίας 1. Ποιμαντικά σημεία στίξεως Δυσκολίες επικοινωνίας Προσκλητήρια γάμου, μηνύματα ζωής Στάσεις ποιμαντικής επικοινωνίας 1. Ποιμένες και Χιούμορ Ποιμαντική ψυχραιμία Ποιμαντικό τακτ Φιλοξενία Η στάση φιλοξενίας Η τέχνη της αγάπης , , Χρόνου φείδου Η συνακρόαση Εν παντί ευχαριστείτε Με την ψυχή στο βλέμμα Ποιμαντική φωτογραφία ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ 4.1 Ενοριακή οργάνωση και ζωή 1. Εκκλησία και σύγχρονος κόσμος. Εντυπώσεις από μία ελληνογαλλική συνάντηση στην Κρήτη Ενορία. Ένα μικρό χρονικό - Βιβλιογραφικός οδηγός 3. Σύναξη αγάπης. Π. Σκουζέ, Ενορίες της παλιάς Αθήνας / Για να ζήσει η ενορία (Εισήγηση: Αναζωογόνηση και δραστηριοποίηση της Ενορίας) , Γνώρισε την ενορία σου Ενοριακή οργάνωση και ζωή. Ερωτηματολόγιο Οι ενορίες και η ιστορία τους Η ενορία μας

16 9. Η ενορία σας και πώς θα την ανακαλύψετε εκ νέου. Το Παιχνίδι της Ενορίας Μια κοινότητα που ακτινοβολεί Η ενσυνείδητη συμμετοχή των ενοριτών στο , & 3, 21- ενοριακό ποιμαντικό έργο Άξια και δίκαιη πρωτοβουλία , Ας κάνουμε την ενορία μας μία οικογένεια , Λειτουργική ποιμαντική 1. Η δύναμη της εικόνας Ποιμαντική της μνήμης και της λήθης Η ποιμαντική διάσταση του αγιαστικού έργου της Εκκλησίας Τι σημαίνει η Κυριακή; , & Τα μυστήρια της Εκκλησίας 1. Μάθημα ποιμαντικής οικονομίας Το μυστήριο της υγείας και της αρρώστιας Ο εξομολόγος και η αντιμετώπιση , 19-21, & 8, 18- προβλημάτων ψυχικής υγείας Το εκκλησιαστικό έτος 1. Προς εκκλησιασμό Εορταστικά Η δύναμη της εικόνας , Φως αναστάσιμο Ταξιδιωτικοί οδηγοί , Προεόρτια , Μεθεόρτια Μνήμην άγειν ετάχθημεν Εορταστικά και καθημερινά Του Σταυρού και της Αναστάσεως Με αφορμή την Ανάσταση «Καλά Χριστούγεννα» , Ημερολόγια ,

17 14. Τι σημαίνει η Κυριακή; ,19-20 & Ορθόδοξη ποιμαντική της Κυριακής , 7-9 & 2, Ένα ταξίδι αλλιώτικο από τα άλλα , Ποιμαντική γάμου και οικογενείας 1. Προς εκκλησιασμό Εορταστικά Προσκλητήρια γάμου, μηνύματα ζωής Για μια ιστορία αγάπης Ζήτημα χρόνου Προετοιμασία αγάπης , Δικαίωμα στο μέλλον Ποιμαντική γάμου και οικογενείας Γάμος και οικογένεια. Πρότυπα και παρομοιώσεις στην ορθόδοξη Παράδοση , Ένα γραφείο ποιμαντικής , Παραλειπόμενα , Ποιμαντική προσέγγιση του μυστηρίου του γάμου ,7-10 & 7, Δέηση , Ποιμαντικές προοπτικές για το γάμο και την , & 7, 20- οικογένεια Ποιμαντικές προοπτικές για το γάμο και την οικογένεια. Πορίσματα μιας διεπιστημονικής συσκέψεως , Ορθόδοξη ζωή και γάμος 1. Ορθόδοξη πνευματική ζωή και γάμος Συζητώντας για το γάμο , Πρεσβυτέρες του καιρού μας Παραλειπόμενα Εκκλησία, Γάμος και Οικογένεια: Ερωτηματολόγιο Γένος και Θρησκεία: Φύλα και θρησκευτικό γεγονός , Δέηση , Ας κάνουμε την ενορία μας μία οικογένεια ,

18 4.3.2 Προβλήματα οικογένειας 1. Η άγαμη μητέρα. Θεολογική ποιμαντική προσέγγιση Αγ. Νεκταρίου Πενταπόλεως, Αληθής ερμηνεία στο «η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα» Κυριακή των πατέρων Αναπληρωματική γονιμότητα , Ιστορίες αγάπης Ο κρατούμενος και η οικογένειά του , , , /Ανθολόγιο «έγκλειστης» λογοτεχνίας / Φόβος και αγάπη στη ζωή των φύλων , Η βία στην Οικογένεια , Οικογένεια ή επάγγελμα , Η αποξένωση των συζύγων και το γενικότερο σύμπτωμα της μοναξιάς , Ποιμαντική της νεότητος 1. Η αυτοκτονία σαν ποιμαντικό πρόβλημα. Εισαγωγικές σκέψεις στο άρθρο του Έρβιν Ρίνγκελ, Ο κίνδυνος της αυτοκτονίας στους νέους 2. Η χρήση των ναρκωτικών ως ποιμαντικό πρόβλημα Κ. Πανουτσοπούλου, Ένα αλλιώτικο μήνυμα / 227, 243, 246, 260, , / Ένα έτος, μία πρόκληση Συνεργασία ενορίας και θεολόγου καθηγητού (σε συνεργασία με Στ. Κουμαρόπουλο) 5. Ο Κατηχητής, Παιδαγωγός και Πατέρας για , 20-21, 4, 22- τους Νέους Αστική ποιμαντική 1. Πάντες τρέχουσι Επί γης αλλοτρίας , Πόλεις και μνήμες. Ποιμαντική ενεργοποίηση της μνήμης των πόλεων ,

19 4. Οι Πύλες της μνήμης Πνευματική ιχνηλασία (εκ παραδρομής «Η ποιμαντική της ελπίδας») Ο Θεός στην Πόλη Σχεδία πόλις Χώροι ζωής , Νέες μορφές διαποιμάνσεως 1. Η ποιμαντική ευθύνη της Εκκλησίας για τους , 21-23, 11, 21- μετανάστες Τοις ιπταμένοις συνόδευσον , Ποιμαντική του ελευθέρου χρόνου 1. Ένας λόγος για το καλοκαίρι Αποχαιρετισμός στο καλοκαίρι Φθινοπωρινά Καλοκαιρινά Φθινοπωρινά Ενορίες εκτός έδρας 1. Εκκλησία και σύγχρονος κόσμος Εντυπώσεις από μία ελληνογαλλική συνάντηση στην Κρήτη Θεραπευτικός τουρισμός 1. Θεραπευτικός τουρισμός Τόποι άνθρωποι, βιβλία Θεραπευτικός τουρισμός Θεραπευτικός τουρισμός Ταξιδεύοντας Στα ψηλά βουνά. Στο Μοναστήρι, Ο Εσπερινός, Το Απόδειπνο, Η Λειτουργία / Αιγαιοπελαγίτικες σελίδες Τα θεμέλιά μου στα βουνά Ένα ταξίδι αλλιώτικο από τα άλλα ,

20 10 Προσκυνηματικές περιηγήσεις: Θεολογική θεμελίωση , Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, Τεχνολογία και Εκκλησία 1. Εικόνες και εικόνες , Εικόνες και μηνύματα , Οδηγητικές εικόνες Άσκηση και τεχνολογία , Ο εκκλησιαστικός τύπος 1. Μηνύματα σωτηρίας Ραδιόφωνο - Τηλεόραση 1. Ραδιοτηλεόραση και Εκκλησία. Επίκαιρη ποιμαντική προσέγγιση Ραδιοτηλεοπτική ποιμαντική. Προτάσεις Διαφήμιση 1. Εικόνες και εικόνες , Εικόνες και μηνύματα , Πληροφορική 1. Η πληροφορική στη ζωή μας , , Η πληροφορική στη ζωή της Εκκλησίας Συνέχεια και όχι... τέλος , 39 20

21 4.8 Κοινωνική διακονία 1. Δεσμοί αίματος, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Γ. Χρ. Ευθυμίου Εθελοντική αιμοδοσία στη Θεολογική Σχολή (χρονικό) 2. Εκκλησιαστική κοινωνική διακονία, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο της Ευ. Γιαννουλάκη Τέταρτος κόσμος:ο κοινωνικός αποκλεισμός / / , , Συμβουλευτική ποιμαντική 1. Θρησκευτικές αξίες και εμπειρίες στην ποιμαντική πράξη και συμβουλευτική , Συμβουλευτική Ποιμαντική. Θεολογική οικολογία, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Θ. Ψαριώτη Τα Πεύκα της Πάτμου, Μνήμη π. Αμφιλοχίου Μακρή , / Μια πρόταση Αγωνίες και ελπίδες - Η συνομωσία της , ελπίδος 6. Γραφείο Συμβουλευτικής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (σε , συνεργασία με π. Αδαμάντιο Αυγουστίδη) 7. Ορθόδοξη Συμβουλευτική Ποιμαντική , Η Συμβουλευτική Ποιμαντική Ψυχολογία και 10, & η ισοτιμία των δύο φύλων (σε συνεργασία με , Στ. Κουμαρόπουλο) 9. Η ευαισθητοποίηση σε θέματα επικοινωνίας και συμβουλευτικής (σε συνεργασία με Στ. Κουμαρόπουλο) , ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ 5.1 Ψυχολογικές καταστάσεις 1. Η ποιμαντική αντιμετώπιση της αθεΐας Κοπιώντες και πεφορτισμένοι Περιμένοντας Ο τόσονόσον! Μνήμη ενός σοφού ανθρώπου Έσο πρόθυμος

22 6. Προσοχή εύθραυστον Πληροφορίαν έχειν Δεν περισσεύει υπομονή Από τη μια στιγμή στην άλλη Οι αποφάσεις και οι δυσκολίες τους Ένας Βέλγος θρησκειοψυχολόγος στην Ελλάδα, Προλογικό σημείωμα στο ανάτυπο του Antoine Vergote, Η ψυχολογία της απιστίας (μετ. Στάθη Γιαννή) 1993 / /40-41, 62-63, 80-81, 98-99, και Παράπονα Προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων 1. Μαθήματα ορθοφωνίας Si amas veni Από τη μια στιγμή στην άλλη Με την ψυχή στο βλέμμα Ανθρώπινες σχέσεις Τα αυτονόητα Φόβος και αγάπη στή ζωή των φύλων , Η αποξένωση των συζύγων και το γενικότερο σύμπτωμα της μοναξιάς , Θάνατος 1. Με άλλο μάτι Si amas veni Συζητώντας για τον θάνατο Συζητώντας για το θάνατο. Ένα συνέδριο βιοηθικής στη Ρώμη Θάνατος και εσχατολογία , Μελέτη θανάτου. Σελίδες από ένα αθέατο ημερολόγιο Κοινωνικά (προβλήματα) 1. Η αυτοκτονία σαν ποιμαντικό πρόβλημα. Εισαγωγικές σκέψεις στο άρθρο του Έρβιν Ρίνγκελ, Ο κίνδυνος της αυτοκτονίας στους νέους / 227, 243, 246, 260,

23 2. Η χρήση των ναρκωτικών ως ποιμαντικό πρόβλημα Κ. Πανουτσοπούλου, Ένα αλλιώτικο μήνυμα , / Περίοδος εξετάσεων Αλφάβητος και πνευματική ζωή Υπάρχω άρα δεν υπάρχεις! Το αντίθετο της αγάπης Χαρά και εργασία Μαθήματα αρχιτεκτονικής , Εν πορεία Εκκλησία και ελληνική κοινωνία Ο κρατούμενος και η οικογένειά του /Ανθολόγιο «έγκλειστης» λογοτεχνίας , , , / Κοινωνική ένταξη ατόμων με ειδικές δυνατότητες 13. Υποχωρε..ίτε παίδες Ελλήνων Η υποχώρηση δεν αρκεί. Φάρμακα ή οδήγηση; Η ποιμαντική ευθύνη της Εκκλησίας για τους μετανάστες , & 11, Κοινωνικοπολιτικά (προβλήματα) 1. Ανάπτυξη. Νέες προοπτικές Θεολογική , προσέγγιση 2. Στον πηγαιμό για την Ευρώπη. Η ευθύνη της Εκκλησίας για την Ευρωπαϊκή ενοποίηση , Υποσχέσεις που θα κρατηθούν Επιμνημόσυνη Δέηση. Για τη σφαγή στο Πεκίνο 5. Πορείες και πορείες. Επίκαιροι παραλληλισμοί Περιμένοντας Παρενέργειες Μέτρα και μέτρα /Κωστή Μπαστιά, Ο εν τω ολίγω αναπαυόμενος / Ο καιρός των πολέμων Διαλεκτική υποσχέσεων Δικαιοσύνην μάθετε Στον αστερισμό της ελπίδας , Δικαίωμα στο μέλλον Στενάχωρα χρόνια ,

24 5.6 Οικολογικά (προβλήματα) 1. Συμβουλευτική Ποιμαντική. Θεολογική οικολογία, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Θ. Ψαριώτη Τα Πεύκα της Πάτμου, Μνήμη π. Αμφιλοχίου Μακρή , / Από τα έσχατα στα πρωταρχικά Το ζωντανό νερό Ιστορίες αγάπης Ένας είναι ο κόσμος μας Αυτός ο τόπος είναι δικός μας Ιστορίες με ζώα Ιστορίες με ζώα Ως δια πυρός /π. Κ.Ν. Καλλιανού, Ένας (ακόμη) λόγος για το καλοκαίρι (καταγραφές μνήμης ) / Ένας λόγος για το περιβάλλον , Ορθόδοξη Εκκλησία και Οικολογία. Με αφορμή την αρχή της Ινδίκτου ως «Ημέρας Προστασίας του Περιβάλλοντος» , ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 6.1 Σχεδίασμα Πνευματικής Γεωγραφίας 1. Συναντήσεις ζωής / Γ. Θεοτοκά, Η συνάντηση / Πανεπιστήμιο και ζωή. Έρευνα πνευματικής γεωγραφίας Σχεδίασμα πνευματικής γεωγραφίας. Ανοικτή επιστολή, Ερωτηματολόγιο, Έντυπο πληροφοριών Χρ. Αθηναίου, Ο πατήρ Αθανάσιος της Νεραντζιώτισσας Βιβλία χωρίς χρονολογία Επιλεγόμενα που προλέγουν /Π.Β.Πάσχου Ένας Γέροντας /57 7. Συμβουλευτική Ποιμαντική. Θεολογική οικολογία, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Θ. Ψαριώτη Τα Πεύκα της Πάτμου, Μνήμη π , / Αμφιλοχίου Μακρή 8. Ένα χρόνο μετά Ευχήσου

25 9. Αιγαιοπελαγίτικες σελίδες Τρία χρόνια μετά Ιχνηλασία γερόντων / Επιστολή Γέροντος Πορφυρίου προς τα πνευματικά του παιδιά / Γέρων Καλλίνικος , Θεραπευτικός τουρισμός 1. Θεραπευτικός τουρισμός Τόποι άνθρωποι, βιβλία Θεραπευτικός τουρισμός Θεραπευτικός τουρισμός Ταξιδεύοντας Στα ψηλά βουνά. Ζαχαρία Παπαντωνίου: Στο Μοναστήρι, Ο Εσπερινός, Το Απόδειπνο, Η / Λειτουργία 7. Αιγαιοπελαγίτικες σελίδες Πόλεις και μνήμες. Ποιμαντική ενεργοποίηση της μνήμης των πόλεων , Οι Πύλες της μνήμης Βιβλιογραφικός οδηγός 1. Ενορία. Ένα μικρό χρονικό - βιβλιογραφικός οδηγός Γνώρισε την ενορία σου 1. Γνώρισε την ενορία σου Ενοριακή οργάνωση και ζωή. Ερωτηματολόγιο Οι ενορίες και η ιστορία τους Η ενορία μας Η ενορία σας και πώς θα την ανακαλύψετε εκ νέου. Το Παιχνίδι της Ενορίας Μια κοινότητα που ακτινοβολεί Άξια και δίκαιη πρωτοβουλία , Ποιμαντική γάμου και οικογενείας 1. Εκκλησία, Γάμος και Οικογένεια: Ερωτηματολόγιο

26 6.6 Πρεσβυτέρες του καιρού μας 1. Πρεσβυτέρες του καιρού μας Πρεσβυτέρες του καιρού μας (απαντήσεις σε μια έρευνα) Αλεξάνδρου Στούρζα, Πρεσβυτέρες δι αλληλογραφίας Μια εξομολογητική αναδρομή: 15 χρόνια μετά Ένας Πρεσβύτερος και μία Πρεσβυτέρα εξομολογείται , Ποιμαντική-παιδαγωγική διάσταση του μαθήματος των θρησκευτικών 1. Σαράντα χρόνια μετά - Χώραι λευκαί προς θερισμόν , Συνεργασία ενορίας και θεολόγου καθηγητού (σε συνεργασία με Στ. Κουμαρόπουλο) Σπουδάζοντας Θεολογία 1. Σπουδάζοντας θεολογία Πόλεις και μνήμες 1. Πόλεις και μνήμες. Ποιμαντική ενεργοποίηση , της μνήμης των πόλεων 2. Οι Πύλες της μνήμης Ποιμαντική Θεολογία και επιστήμες του ανθρώπου 1. Ένα ερευνητικό πρόγραμμα , Βιοτεχνολογία και Βιοηθική 1. Βιοτεχνολογία και Βιοηθική στον Ημερήσιο Αθηναϊκό τύπο ,

27 6.12 Ποιμαντική φωτογραφία 1. Διαγωνισμός ποιμαντικής φωτογραφίας , Φύλα και θρησκεία 1. Η Συμβουλευτική Ποιμαντική Ψυχολογία και η ισοτιμία των δύο φύλων (σε συνεργασία με Στ. Κουμαρόπουλο) ,15-17 & 11, Ευαισθητοποίηση σε θέματα Συμβουλευτικής 1. Η ευαισθητοποίηση σε θέματα επικοινωνίας και συμβουλευτικής (σε συνεργασία με Στ. Κουμαρόπουλο) , ΣΥΝΕΔΡΙΑ 7.1 Αναφορές σε Συνέδρια 1 Θρησκευτικές αξίες και εμπειρίες στην ποιμαντική πράξη και συμβουλευτική , Εκκλησία και σύγχρονος κόσμος Εντυπώσεις από μία ελληνογαλλική συνάντηση στην Κρήτη Μηνύματα σωτηρίας Χάος και δημιουργικότητα , , Αγωνίες και ελπίδες Ταυτότητα και θρησκευτικό γεγονός , Τέχνη και Εκκλησία , Γένος και Θρησκεία: Φύλα και θρησκευτικό γεγονός. Προβληματισμοί με αφορμή ένα , Συνέδριο 9. Η Αγία Γραφή και οι χρήσεις της , Θρησκείες και βία , Αναζητήσεις , Ποιμαντικές προοπτικές για το γάμο και την οικογένεια. Πορίσματα μιας διεπιστημονικής , συσκέψεως 13. Περί τροφής 2008 ; 27

28 7.2 Ανακοινώσεις σε Συνέδρια 1. Αγωνίες και ελπίδες - Η συνομωσία της ελπίδος , Βεβαιότητες και όρια στα θεμέλια της ηθικής σήμερα , & 8, Η ενσυνείδητη συμμετοχή των ενοριτών στο , & 3,21- ενοριακό ποιμαντικό έργο Σχόλια και συμπεράσματα από ένα συνέδριο , 9-12 (το 2 ο Διεθνές Διεπιστημονικό, Δελφοί 5-8 Σεπτεμβρίου 2002) 5. Ποιμαντική προσέγγιση του μυστηρίου του γάμου , 7-10 & 7, Η Συμβουλευτική Ποιμαντική Ψυχολογία και 10, & 11, η ισοτιμία των δύο φύλων (σε συνεργασία με Στ. Κουμαρόπουλο) 7. Ορθόδοξη ποιμαντική της Κυριακής , 7-9 & 2, Θεολογικές σπουδές στην Ελλάδα , & 4, Η ευαισθητοποίηση σε θέματα επικοινωνίας και συμβουλευτικής (σε συνεργασία με Στ , Κουμαρόπουλο) 10. Ποιμαντικές προοπτικές για το γάμο και την , & 7, 20- οικογένεια Η ποιμαντική ευθύνη της Εκκλησίας για τους , & 10, μετανάστες Πολιτισμός της αγάπης. Περιχώρηση , & 5, 17- προσώπων Προσκυνηματικές περιηγήσεις: Θεολογική θεμελίωση , ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΡΙΤΩΝ ΠΡΟΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ 8.1 Γενικά 1. Μητροπολίτου Μηθύμνης Ιακώβου, Καλοκαιρινά θέματα 2. Π. Σκουζέ, Ενορίες της παλιάς Αθήνας (Σύναξη αγάπης)

29 3. Πρεσβυτέρου Ε. Ζώρζου, Ποιμαντικές επισκέψεις ορισμός, στόχοι, συμβολή Ανωνύμου φοιτητού, Διάλογος με τον εαυτό μου Πρεσβυτέρου Κ. Ν. Καλλιανού, Ο αδελφός και συλλειτουργός (Απόπειρα ιχνογράφησης) Πρεσβυτέρου Κ. Ν. Καλλιανού, Ένας (ακόμη) λόγος για το καλοκαίρι (καταγραφές μνήμης ) Υποθήκες 1 Αντιόχου μοναχού, Ευχή Αποδείπνου Ευγενίου Βουλγάρεως, Οι ιερείς ετάχθησαν ως φωστήρες επί του στερεώματος της Εκκλησίας Κοσμά του Αιτωλού, Δια εσένα παιδί μου, όπου μέλλεις να γένης παπάς Αθανασίου του Παρίου, Η Ποιμαντική πρόνοια Αββά Δωροθέου, Ποιμαντική φαντασία σε μείζονα και ελάσσονα κλίμακα Ευγενίου Βουλγάρεως, Τιμή εις πρόσωπον γέροντος Γέροντος Γαβριήλ, Το ύψος της ιερωσύνης Παναγή Σκουζέ, Ενορίες της παλιάς Αθήνας Αλεξάνδρου Στούρζα, Πρεσβυτέρες δι αλληλογραφίας Αββά Ιωάννου του Κολοβού, Μετάληψη καθημερινή Αγ. Νεκταρίου Πενταπόλεως, Αληθής ερμηνεία στο «η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα» Γρηγορίου του Θεολόγου, Πώς ιερέως σχήμα και όνομα υποδύεσθαι πριν Γέροντος Πορφυρίου, «Επιστολή προς τα πνευματικά του παιδιά» Αββά Δωροθέου, Λόγος περί λύπης Λογοτεχνικά 1 Παντελή Πάσχου, Έκβαλε Νίκου Καρούζου, Απολέλυσαι της ασθενείας σου Αδαμαντίου Κοραή, Παπά Τρέχας Ελένης Καριτά, Μια ζωγραφιά του Παραδείσου

30 5. Σήφη Κόλλια, Ο γέρο παπάς Πρωτοπρ. Κ.Β. Ανδρουλάκη, Σ ένα Θεολόγο πού έγινε Κληρικός 7. Κωστή Μπαστιά, Ευλαβικοί εφημέριοι στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη Κωνσταντίνου Θεοτόκη, Αμάρτησε; Κασσιανής Πανουτσοπούλου, Ένα αλλιώτικο μήνυμα (νέοι και ναρκωτικά) Όλγας Βότση, Τα μικρά παιδιά Olivier Clément, Ένα παιδί που κοιμάται Κωνσταντίνου Θεοτόκη, Ο αγιογράφος Άρη Φακίνου, Η ιστορία μιας χαμένης γης; Γιώργου Θεοτοκά, Η συνάντηση Δημητρίου Βικέλα, Ο παππά Νάρκισσος Π.Β. Πάσχου, Ένας Γέροντας Ελευθερίου Μάινα, Η γεωμετρία του Σταυρού Σταυρούλας Κάτσου, Γι` αυτούς που δεν χτυπά η καμπάνα Πρεσβυτέρου Κ. Καλλιανού, Οι κληρικοί κι η ποίηση Σταυρούλας Κάτσου-Καντάνη, Παιδική ανάμνηση Ανωνύμου, Η γιαγιά μου η καλή (μετάφραση από τα Γαλλικά) 22. Σταυρούλας Κάτσου-Καντάνη, Η κυρά Ζωίτσα Ανωνύμου ιερέως, Ταξιδεύοντας μέσα στον κόσμο (ο μονόλογος ενός σημερινού ιερέα) Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου, Ο λόγος που παίρνει πρόσωπο Βιργκίλ Γκεωργκίου, Ο προσφοράρης Παντελεήμων Κωστή Μπαστιά, Ο εν τω ολίγω αναπαυόμενος Σταυρούλας Κάτσου-Καντάνη, Μετά τή Λειτουργία Ζαχαρία Παπαντωνίου, Στα ψηλά βουνά: Στο Μοναστήρι, Ο Εσπερινός, Το Απόδειπνο, Η / Λειτουργία 28. Ανθολόγιο «έγκλειστης» λογοτεχνίας: Στρατή Χατζηπαναγιώτη, Η όμορφη γυναίκα του φυλακισμένου Χαράλαμπου Τσαουσίδη, Στή μάννα μου Σπύρου Μ., Μέσα από την καρδιά μου στον πάτερ Κωνσταντίνο

31 32. Ουρανίας Μπόνη (απόδοση), Το φιλί της συγγνώμης Πρεσβυτέρου Κ.Ν.Καλλιανού, Ο άλλος μας δρόμος σταυρικός 34. Μαρίας Γουμενοπούλου, Ο σταυρός σου Σταυρούλας Κάτσου-Καντάνη, Ο Πατερούλης Κατερίνας-Αγγελάκη Ρούκ, Λυπιού & Σταυρούλας Κάτσου-Καντάνη, Της Ορθοδοξίας ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Ποιμαντική βιβλιοθήκη Βιβλία χωρίς χρονολογία. Σχεδίασμα πνευματικής γεωγραφίας Ενορία. Ένα μικρό χρονικό - βιβλιογραφικός οδηγός Η θρησκευτική ανάπτυξη του παιδιού: Βιβλιογραφικός οδηγός Πρόσωπα και κείμενα , Ποιμαντική βιβλιοθήκη , 91, , Ιστορίες αγάπης Μαθήματα αρχιτεκτονικής , Σκέψεις γύρω από μία έκδοση (Ένα βιβλίο Παιδαγωγικής Ανθρωπολογίας) ΠΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ 1. Βιβλιοφιλία, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Αντ. Γκλίνου, Τα Προβλήματα των βιβλίων 1986 και των βιβλιοθηκών 295 / Συμβουλευτική Ποιμαντική. Θεολογική οικολογία, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Θ. Ψαριώτη, Τα Πεύκα της Πάτμου, Μνήμη π , / Αμφιλοχίου Μακρή 3. Το θαυμαστό φως, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Lucien Morren, Από το φως στο μυστήριο / Δεσμοί αίματος, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Γ. Χρ. Ευθυμίου, Εθελοντική

32 αιμοδοσία στη Θεολογική Σχολή (χρονικό) 5. Ένας Βέλγος θρησκειοψυχολόγος στην Ελλάδα, Προλογικό σημείωμα στο ανάτυπο του Antoine Vergote, Η ψυχολογία της απιστίας (μετ. Στάθη Γιαννή) 6. Φιλοκαλική ενημέρωση, Προλογικό σημείωμα στο ανάτυπο του Αρχιμ. Δρ. Χερουβείμ Μαλισιάνου, Κ. Παρθένης Άγνωστες μαρτυρίες της παρουσίας του στη Βιέννη 7. Εκκλησιαστική κοινωνική διακονία, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο της Ευτυχίας Γιαννουλάκη, Τέταρτος κόσμος: ο κοινωνικός αποκλεισμός 8. Σπουδάζοντας Θεολογία, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Θαν. Παπαθανασίου, Σπουδάζοντας Θεολογία: Μια απόπειρα προσέγγισης 1993 / / /40-41, 62-63, 80-81, 98-99, και / / , , / & ΑΛΛΕΣ ΝΕΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 11.1 Ποιμαντική των 5 αισθήσεων 1. Ως ωραίοι οι πόδες Περί διατροφής , Περί τροφής 2008 ; 11.2 Ποιμαντική των 4 στοιχείων της φύσεως 1. Η διαπλοκή στη γνώση , Διεθνή και ευρωπαϊκά έτη 1. Ένα έτος, μία πρόκληση Ιωβηλαίον έτος , Ευρωπαϊκό έτος γλωσσών ,

33 Β ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΡΘΡΩΝ Α. Μ. ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ Έτη: Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΑΡΘΡΟΥ Έτος Τεύχος/Σελίδες 11. Θρησκευτικές αξίες και εμπειρίες στην ποιμαντική πράξη και συμβουλευτική , Ποιμένες και Χιούμορ Ποιμαντική ψυχραιμία «Ιλάσθητι ημίν ο Θεός». Ώρες περισυλλογής Ο ποιμήν ο καλός Η δύναμη της Παιδείας Ιερατικές κλήσεις (ψυχολογική θεώρηση) Ποιμαντική βιβλιοθήκη Μάθημα ποιμαντικής οικονομίας Το μυστήριο της υγείας και της αρρώστιας Εκκλησία και σύγχρονος κόσμος Εντυπώσεις από μία ελληνογαλλική συνάντηση στην Κρήτη 22. Ένας λόγος για το καλοκαίρι Ποιμαντικό τακτ Αποχαιρετισμός στο καλοκαίρι Η αυτοκτονία σαν ποιμαντικό πρόβλημα. Εισαγωγικές σκέψεις στο άρθρο του Έρβιν / 227, 243, 246, 260, Ρίνγκελ, Ο κίνδυνος της αυτοκτονίας στους νέους 26. Πανεπιστήμιο και ζωή. Άσκηση αυτογνωσίας 27. Η άγαμη μητέρα. Θεολογική ποιμαντική προσέγγιση Φθινοπωρινά Η χρήση των ναρκωτικών ως ποιμαντικό πρόβλημα Κ. Πανουτσοπούλου, Ένα αλλιώτικο μήνυμα , / Προς εκκλησιασμό

34 31. Εορταστικά Η δύναμη της εικόνας , Φως αναστάσιμο Ποιμαντικά σημεία στίξεως Δυσκολίες επικοινωνίας Προσκλητήρια γάμου, μηνύματα ζωής Για μια ιστορία αγάπης Φιλοξενία Η στάση φιλοξενίας Η τέχνη της αγάπης , , Μηνύματα σωτηρίας Ένα έτος, μία πρόκληση Συναντήσεις ζωής / Γ. Θεοτοκά, Η συνάντηση / Πανεπιστήμιο και ζωή. Έρευνα πνευματικής γεωγραφίας Της Ιερωσύνης Ορθόδοξη πνευματική ζωή και γάμος Συζητώντας για το γάμο , Πρεσβυτέρες του καιρού μας Μετά δεκαπέντε έτη Παραλειπόμενα Η ποιμαντική αντιμετώπιση της αθεΐας Σχεδίασμα πνευματικής γεωγραφίας Ταξιδιωτικοί οδηγοί , Προεόρτια , Μεθεόρτια Βιβλία χωρίς χρονολογία Επιλεγόμενα που προλέγουν /Π.Β.Πάσχου Ένας Γέροντας / Ραδιοτηλεόραση και Εκκλησία. Επίκαιρη ποιμαντική προσέγγιση Ραδιοτηλεοπτική ποιμαντική. Προτάσεις Ανάμεσα σε δύο κόσμους. Όροι ποιμαντικής θεολογίας Ενορία. Ένα μικρό χρονικό - βιβλιογραφικός οδηγός Σύναξη αγάπης. Π. Σκουζέ, Ενορίες της / παλιάς Αθήνας 63. Για να ζήσει η ενορία. (Εισήγηση: Αναζωογόνηση και δραστηριοποίηση της ,

35 Ενορίας) 64. Πρεσβυτέρες του καιρού μας (απαντήσεις σε μια έρευνα) Γνώρισε την ενορία σου Ενοριακή οργάνωση και ζωή Ερωτηματολόγιο 67. Βιβλιοφιλία, Προλογ. σημείωμα στο 295 ανάτυπο του Αντ. Γκλίνου Τα Προβλήματα 1986 των βιβλίων και των βιβλιοθηκών / Γνώρισε τον εαυτό σου Συμβουλευτική Ποιμαντική. Θεολογική οικολογία, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Θ. Ψαριώτη, Τα Πεύκα της Πάτμου, , / Μνήμη π. Αμφιλοχίου Μακρή 70. Το θαυμαστό φως, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Lucien Morren Από το φως στο μυστήριο / Εβδομάδα ιερατικών κλήσεων Ανάπτυξη. Νέες προοπτικές Θεολογική , προσέγγιση 73. Περίοδος εξετάσεων Με κραταιό φρόνημα Δεσμοί αίματος, Προλογ. σημείωμα στο ανάτυπο του Γ. Χρ. Ευθυμίου, Εθελοντική αιμοδοσία στη Θεολογική Σχολή (χρονικό) / Ζήτημα χρόνου Χρόνος για όλους και για όλα Μαθήματα ορθοφωνίας Θεραπευτικός τουρισμός Γυμνάσματα ποιμαντικά: Γνώρισε τον Άγιό σου Η ποιμαντική των αγίων Αλφάβητος και πνευματική ζωή Η θρησκευτική ανάπτυξη του παιδιού , Ποιμαντικές επισκέψεις , 40-41, Αγ. Νεκταρίου Πενταπόλεως, Αληθής ερμηνεία στο «η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα» 86. Πρόσωπα και κείμενα , Ποιμαντική βιβλιοθήκη , 91, ,

36 88. Τόποι άνθρωποι, βιβλία Θεραπευτικός τουρισμός Χρόνου φείδου Στον πηγαιμό για την Ευρώπη. Η ευθύνη της Εκκλησίας για την Ευρωπαϊκή ενοποίηση , Η πληροφορική στη ζωή μας , , Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου, Ο λόγος που παίρνει πρόσωπο Η πληροφορική στη ζωή της Εκκλησίας Υπάρχω άρα δεν υπάρχεις Μνήμην άγειν ετάχθημεν Θεραπευτικός τουρισμός Η συνακρόαση Πάντες τρέχουσι Κοπιώντες και πεφορτισμένοι Το αντίθετο της αγάπης Από τα έσχατα στα πρωταρχικά Υποσχέσεις που θα κρατηθούν Εορταστικά και καθημερινά Επιμνημόσυνη Δέηση. Για τη σφαγή στο Πεκίνο 106. Ποιμαντική αγραναύπαση Χαρά και εργασία Χάος και δημιουργικότητα , , Πορείες και πορείες. Επίκαιροι παραλληλισμοί Εικόνες και εικόνες , Μακρόν προ βραχέος Με άλλο μάτι Το ζωντανό νερό Περιμένοντας Κυριακή των πατέρων Εικόνες και μηνύματα , Βάλωμεν αρχήν Παρενέργειες Φρονιμάδα και ακεραιότητα Μνήμη ευλαβικού Εφημερίου Ο τόσονόσον! Μνήμη ενός σοφού ανθρώπου)

37 122. Μέτρα και μέτρα / Κωστή Μπαστιά, Ο εν τω ολίγω αναπαυόμενος / Έσο πρόθυμος Ο καιρός των πολέμων Αναπληρωματική γονιμότητα , Εν παντί ευχαριστείτε Προσοχή εύθραυστον Οδηγητικές εικόνες Πληροφορίαν έχειν Διαλεκτική υποσχέσεων Ιστορίες αγάπης Ποιμαντική βιβλιοθήκη Ταξιδεύοντας Si amas veni Συζητώντας για τον θάνατο Ποιμαντική της καθημερινής ζωής Δικαιοσύνην μάθετε Η βασιλική δρυς Δεν περισσεύει υπομονή Μαθήματα αρχιτεκτονικής , Προετοιμασία για την ιερωσύνη Συζητώντας για το θάνατο. Ένα συνέδριο βιοηθικής στη Ρώμη Θάνατος και εσχατολογία , Ένας είναι ο κόσμος μας Από τη μια στιγμή στην άλλη Εν πορεία Με την ψυχή στο βλέμμα Εκκλησία και ελληνική κοινωνία Ποιμαντική φωτογραφία Αυτός ο τόπος είναι δικός μας Η Ευρώπη των γονέων Ένα χρόνο μετά... Ευχήσου Ιστορίες με ζώα Ανθρώπινες σχέσεις Τα αυτονόητα Και όμως είναι δυνατόν Έστω και στο παραπέντε Η καλή αναφορά Τα έκπληκτα μάτια

38 160. Οι ενορίες και η ιστορία τους Περιπέτειες σε δύο κόσμους (εκ παραδρομής το πρώτο μέρος τιτλοφορείται: , Οι Ενορίες και η ιστορία τους) 162. Στα ψηλά βουνά. Ζαχαρία Παπαντωνίου: / Στο Μοναστήρι, Ο Εσπερινός, Το Απόδειπνο, Η Λειτουργία 163. Οι αποφάσεις και οι δυσκολίες τους Αιγαιοπελαγίτικες σελίδες Ο κρατούμενος και η οικογένειά του , , Ο κρατούμενος και η οικογένειά του. Ανθολόγιο έγκλειστης λογοτεχνίας Ένας Βέλγος θρησκειοψυχολόγος στην Ελλάδα, Προλογικό σημείωμα στο ανάτυπο /1994 /40-41, 62-63, 80- του Antoine Vergote, Η ψυχολογία της 81, 98-99, απιστίας (μετ. Στάθη Γιαννή) και Εκκλησία, Γάμος και Οικογένεια: Ερωτηματολόγιο Σκέψεις γύρω από μία έκδοση (Ένα βιβλίο Παιδαγωγικής Ανθρωπολογίας) Καύχημα των ιερέων. Εβδομάδα ιερατικών κλήσεων Καύχημα των ιερέων. Μικρό ανθολόγιο Σχολή καλών τεχνών Η θεωρία των α-πιθανοτήτων Ποιμαντική πολλαπλών διαδρομών , Κοινωνική ένταξη ατόμων με ειδικές δυνατότητες Καλοκαιρινά Φθινοπωρινά Ποιμαντική της μνήμης και της λήθης Τρία χρόνια μετά Τα θεμέλιά μου στα βουνά Ιχνηλασία γερόντων / Επιστολή Γέροντος Πορφυρίου προς τα πνευματικά του παιδιά / Σαράντα χρόνια μετά Ιστορίες με ζώα Χώραι λευκαί προς θερισμόν Επί γης αλλοτρίας , Ως δια πυρός