Εφηβεια και σεξ. 15 Μαρτίου Μαρία Γιατρουδάκη. Ψυχολόγος

Transcript

1 Εφηβεια και σεξ 15 Μαρτίου 2013 Μαρία Γιατρουδάκη Ψυχολόγος

2 Κύρια σηµεία -Τι απασχολεί τους εφήβους σε διαφορετικές ηλικίες; -Πότε µιλούν οι γονείς στους εφήβους για το σεξ; -Τι χρειάζεται να ξέρουν οι έφηβοι στο πρώτο στάδιο της εφηβείας; -Τι χρειάζεται να ξέρουν οι έφηβοι στο µεσαίο στάδιο της εφηβείας;

3 Εφηβεία -Η εφηβεία διαρκεί από περίπου τα 10 χρόνια έως περίπου τα 20. -Το πρώτο στάδιο της εφηβείας- προεφηβεία: Το δεύτερο στάδιο- κυρίως εφηβεία: Το τρίτο στάδιο προς την ενηλικίωση: 18-20

4 -Όσον αφορά το σεξ, σε κάθε στάδιο της εφηβείας οι βασικοί προβληµατισµοί διαφέρουν. -Θα επικεντρωθούµε στα δύο πρώτα στάδια. -Θα αναφερθούµε στο πώς πρέπει οι γονείς να αντιµετωπίζουν τους προβληµατισµούς των παιδιών τους σε αυτές τις ηλικίες.

5 Βασικά δεδοµένα: -Η επικοινωνία των γονέων µε το παιδί σχετικά µε το σεξ πρέπει να έχει αρχίσει από µικρές ηλικίες κιόλας. -Βασική επιδίωξη η επικοινωνία πάνω σε διαφορετικούς προβληµατισµούς να γίνεται νωρίς, µε σχεδιασµό και όχι µετά τα γεγονότα. -Η επικοινωνία των γονέων µε τους εφήβους σχετικά µε το σεξ, και γενικά η σεξουαλική διαπαιδαγώγησή τους, δεν συνδέονται µε αυξηµένη σεξουαλική δραστηριότητα των εφήβων ή µε πρώιµες εµπειρίες, αλλά συνδέονται µε αυξηµένη υπευθυνότητα και µειωµένες

6 Καλύτερα πριν από την ήβη: - ηλαδή 8-9 ετών περίπου -να έχει υπάρξει συζήτηση ανάµεσα στους γονείς και τα παιδιά πάνω στα θέµατα: -Για τα κορίτσια: τι είναι η έµµηνος ρύση -Για τα αγόρια: τι είναι οι στύσεις, η εκσπερµάτιση, η ονείρωξη Εάν τα παιδιά δεν έχουν ενηµερωθεί πάνω σε αυτά τα θέµατα είναι πιο πιθανό να φοβηθούν όταν το

7 Προεφηβεία: οι προβληµατισµοί των παιδιών Σεξουαλικές φαντασιώσεις και σεξουαλικές αισθήσεις οι φαντασιώσεις ανήκουν στη φαντασία, οι ενοχές για τις φαντασιώσεις είναι επιβλαβείς. Αυνανισµός είναι κάτι απολύτως φυσιολογικό. Οµοφυλοφιλία η οµοφυλοφιλία δεν είναι αρρώστια ούτε κάτι για το οποίο πρέπει να ντρέπεται κανείς, ούτε κάτι που µπορεί κανείς να αλλάξει µε την πειθώ. Πορνογραφία - κάποια περιοδικά ή τα βιβλία τύπου «άρλεκιν» δύσκολα θα ξεφύγουν από τα χέρια των εφήβων αλλά αυτό δεν είναι τόσο

8 Προβλήµατα των γονιών στην επικοινωνία Φοβούνται µήπως τέτοιες συζητήσεις ενθαρρύνουν τους προεφήβους να ασχοληθούν περισσότερο και να ξεκινήσουν σεξουαλικούς πειραµατισµούς. Φοβούνται πως το παιδί ξέρει ήδη πολλά Νιώθουν αµηχανία εν ξέρουν πώς να ξεκινήσουν µια τέτοια συζήτηση

9 Τι µπορούν να κάνουν οι γονείς; Μην αναβάλλετε την κουβέντα ώσπου ο/η έφηβος να έχει ξεκινήσει µια σχέση τότε θα είναι αργά. εν είναι ανάγκη να τα πείτε όλα µαζί αφήστε τους να ρωτήσουν κάτι οι ίδιοι, αλλά µην αγνοείτε έµµεσες ερωτήσεις. Χρησιµοποιήστε καθηµερινά περιστατικά για να ανοίξετε κουβέντα. Σεβαστείτε τον έφηβο /πολλά µπορούν να ειπωθούν χωρίς να αναφερόµαστε σε προσωπικές του εµπειρίες

10 Για τη σεξουαλική συνεύρεση Σπάσιµο του παρθενικού υµένα Επιδράσεις από ΜΜΕ και άλλες πηγές µπορεί να κάνουν τους εφήβους να νοµίζουν ότι το σεξ είναι κάτι πολύ περισσότερο από ό,τι είναι. Την πρώτη φορά οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν οργασµό Τα αγόρια ανησυχούν για την πιθανή επίδοσή τους «Πόσων χρόνων πρέπει να είσαι για να κάνεις σεξ;» Οι προέφηβοι δεν είναι επαρκώς συναισθηµατικά ώριµοι για να διαχειριστούν τα θέµατα που

11 Σεξουαλική συνεύρεση/οι κίνδυνοι -Σε µια φυσιολογική σεξουαλική πράξη τα δύο άτοµα απολαµβάνουν την εµπειρία και κανένας δεν αισθάνεται ντροπή, ή ότι τον πλήγωσαν ή τον εκµεταλλεύτηκαν. ανάγκη για προστασία: απέναντι σε HIV και άλλα ΣΜΝ απέναντι σε ανεπιθύµητη εγκυµοσύνη από άτοµα που µπορεί να κακοποιήσουν σεξουαλικά

12 Μέση εφηβεία Οι Buhi & Goodson ( 2007) βρήκαν ότι η πρώιµη σεξουαλική δραστηριότητα των εφήβων σχετίζεται µε τρεις ισχυρούς παράγοντες: την πρόθεσή τους να κάνουν σεξ, το τι νοµίζουν ότι θεωρείται κανονικό και αποδεκτό από την παρέα των συνοµηλίκων τους, και τον χρόνο που περνούν µόνοι τους στο σπίτι Και οι Pedlow & Carey (2004) βρήκαν ότι σηµαντικό ρόλο στη σεξουαλική συµπεριφορά των εφήβων παίζουν οι «νόρµες» που ισχύουν στις παρέες συνοµηλίκων τους.

13 Οι γονείς των εφήβων πρέπει να ξέρουν Οι έφηβοι θα δεχτούν είτε εξωτερική είτε εσωτερική πίεση για να κάνουν σεξ. Χρειάζεται να µπορούν παρά την πίεση να αποφασίσουν υπεύθυνα για τον εαυτό τους. Πρέπει να ξέρουν πώς θα προστατευτούν από HIV, ΣΜΝ και εγκυµοσύνη Οι γονείς πρέπει να δηλώσουν ότι είναι διαθέσιµοι να ακούσουν τους εφήβους ακόµα κι αν οι έφηβοι έχουν εµπλακεί σε καταστάσεις που φοβούνται να συζητήσουν.

14 Τι κάνουµε; Αυτό που απασχολεί πλέον τους εφήβους σε αυτή την ηλικία είναι ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ σχετικά µε το σεξ, δηλ τι αποφάσεις παίρνουν. Η αναχρονιστική και η επιτρεπτική συµπεριφορά από µέρους των γονέων είναι εξίσου βλαπτικές. Χρειάζεται ο µέσος δρόµος, που βοηθάει τον έφηβο να µάθει να παίρνει αποφάσεις.

15 Οι έφηβοι συνήθως δεν επιδιώκουν το σεξ µόνο για την εµπειρία. Πολλοί έφηβοι πιστεύουν πως πρέπει να είσαι ερωτευµένος ή να αγαπάς τον άλλο για να κάνεις σεξ. Καλοί λόγοι και κακοί λόγοι για να κάνει κάποιος σεξ/ αποφάσεις: Το σεξ δεν είναι αυτό που θα βελτιώσει µια σχέση ή θα τη χαλάσει. Μπορεί να νιώθει κανείς ερωτευµένος αλλά πολλοί έφηβοι ερωτεύονται για λίγο ή το ενδιαφέρον τους είναι µονόπλευρο. Ένα ζευγάρι ίσως έχει την ωριµότητα για να κάνει σεξ όταν:

16 Οι έφηβοι δεν προστατεύονται επαρκώς γιατί; Ο προσωπικός µύθος: «αποκλείεται να συµβεί σε εµένα». Άρνηση, ενοχή, µύθος της σεξουαλικής αθωότητας Άγνοια, λάθος πληροφόρηση: πχ το αντισυλληπτικό χάπι προκαλεί καρκίνο Θεωρούν ότι οι προφυλάξεις καταργούν το αυθόρµητο σεξ. Μικρή συχνότητα σεξουαλικών επαφών Νοµίζουν ότι είναι δύσκολο να προµηθευτεί κανείς αντισυλληπτικά µέσα Φοβούνται ότι οι γονείς τους θα ανακαλύψουν

17 Τι πρέπει να ξέρουν οι έφηβοι Σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα: Οποιοσδήποτε είναι σεξουαλικά ενεργός µπορεί να προσβληθεί. Η µόνη 100% ασφαλής µέθοδος προστασίας είναι η αποχή, η επόµενη καλύτερη το προφυλακτικό. Το HIV/AIDS δεν είναι το µόνο επικίνδυνο ή το µόνο που δεν θεραπεύεται. Τα ΣΜΝ µπορεί να έχουν µακροπρόθεσµες συνέπειες για τη γονιµότητα. Πολλά δεν έχουν πολύ προφανή συµπτώµατα αλλά τα περισσότερα θεραπεύονται εύκολα όταν είναι νωρίς.

18 Τι πρέπει να ξέρουν οι έφηβοι Εγκυµοσύνη -Η εγκυµοσύνη είναι πάντα µια πιθανότητα. -Περίπου το 25% των Αµερικανίδων µένουν έγκυες πριν την ηλικία των 18,και µάλιστα 6 µήνες αφού έχουν αρχίσει να κάνουν σεξ. -Το προφυλακτικό προφυλάσσει βασικά από τα ΣΜΝ και από τη σύλληψη, αλλά για ζευγάρια που δεν επιθυµούν σε καµιά περίπτωση την εγκυµοσύνη, πρέπει να συµπληρώνεται και από άλλες µεθόδους αντισύλληψης, όπως το χάπι ή σπερµατοκτόνα. -Οι κίνδυνοι και τα προβλήµατα που προκαλούνται

19 Τι να κάνουν οι γονείς/ ΠΡΩΤΑ Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ Εκτός από τις συζητήσεις µε τους γονείς: Μια καλή ιδέα είναι να µιλήσει ο γονιός στον/στην έφηβο και να τον/την ρωτήσει εάν θα ήθελε να µιλήσει για τις απορίες του/της (οι οποίες θα είναι εµπιστευτικές) µε έναν γιατρό που θα του τα εξηγήσει καλύτερα και ίσως θα συνταγογραφήσει αντισυλληπτικά χάπια. Επίσης, οι γονείς µπορούν να αφήσουν προφυλακτικά ή άλλα (όχι συνταγογραφούµενα) µέσα αντισύλληψης σε κάποιο µέρος του σπιτιού όπου ο έφηβος θα έχει πρόσβαση.

20 Εγκυµοσύνη/Αν συµβεί; Ο ρόλος των γονέων θα πρέπει να είναι υποστηρικτικός στο να πάρει η έφηβη την πιο σωστή απόφαση για την ίδια (αφού βέβαια διαχειριστούν το θυµό και το φόβο τους για το γεγονός) Σηµαντικό είναι να αναγνωριστεί η κύηση όσο νωρίτερα γίνεται και η έφηβη να το πει στους γονείς της αµέσως. Η άµβλωση είναι η πιο ανώδυνη λύση για µια έφηβη και είναι πλέον πιο ακίνδυνη, εφόσον και η κύηση είναι σε αρχικά στάδια -αλλά πρέπει να το αποφασίσει η ίδια.

21 Στην περίπτωση που η έφηβη θέλει να κρατήσει το µωρό, πρέπει επίσης να το αποφασίσει νωρίς για να έχει την κατάλληλη φροντίδα. Πρέπει όµως να έχει επίσης υπόψη της τις δυσκολίες που πρόκειται να αντιµετωπίσει. Επίσης να µη σταµατήσει το σχολείο. Οι λόγοι για τους οποίους µια έφηβη µπορεί να θέλει να κρατήσει το µωρό µπορεί να µην είναι καθόλου καλοί. Κάποιες έφηβες επιδιώκουν να κρατήσουν το µωρό επειδή θέλουν: Να έχουν κάποιον να αγαπούν και να τις αγαπά (το µωρό ως παιχνίδι) Να τις αντιµετωπίζουν ως ενήλικες και να παίρνουν προσοχή µέσω του ρόλου της µητέρας.

22 ΙΝΤΕΡΝΕΤ, ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Οι νέες τεχνολογίες δεν άργησαν, µαζί µε τα οφέλη τους να δυσκολέψουν και πάλι τη ζωή µας. Οι έφηβοι χρειάζεται να είναι ενήµεροι για το πώς θα προστατεύουν τον εαυτό τους µε το να µην εκθέτουν προσωπικά τους δεδοµένα (φωτογραφίες και βίντεο µέσω κινητών και στο ίντερνετ). Επίσης για το πώς θα προστατεύονται όταν σερφάρουν στο δίκτυο. Εκτός από τους κινδύνους εξάρτησης από το ίντερνετ, υπάρχει ο κίνδυνος εξάρτησης από

23 Βιβλιογραφία L. Steinberg & A. Levine, «You and your adolescent», HarperCollins Publishers, 1997, New York E.R. Buchi & P. Goodson (2007), Predictors of Adolescent Sexual Behavior and Intention: A Theory-Guided Systematic Review, Journal of adolescent Health, 40, 4-21 C.T. Pedlow et al (2004), Developmentally- Appropriate Sexual Risk Reduction Interventions for Adolescents: Rationale, Review of Interventions, and Recommendations for Research and Practice, Ann Beh Med, June, 27