ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. στην Έκφραση-Έκθεση Β Λυκείου. Κείμενο. Νέοι και ψυχαγωγία

Transcript

1 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ στην Έκφραση-Έκθεση Β Λυκείου Νέοι και ψυχαγωγία Κείμενο Πάρα πολλοί νέοι αποφεύγουν τις εξωοικιακές μορφές ψυχαγωγίας, κλείνονται στο σπίτι τους και στον εαυτό τους και ζητούν την απόλαυση στην τηλεόραση και στο Video και εντελώς πρόσφατα στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, που υποκαθιστούν την ανθρώπινη συντροφιά. Αυτό πέρ' από το γεγονός ότι αποτελεί τη χειρότερη μορφή παθητικής ψυχαγωγίας, αποξενώνει το νέο από το ευρύτερο περιβάλλον του, τον κάνει κλειστό και εσωστρεφή τύπο, αδιάφορο για τα όσα συμβαίνουν γύρω του. Αυτό συνεπιφέρει μια περαιτέρω καθίζηση και πνευματική αποδυνάμωση της νεολαίας, που έχει σιγά - σιγά καταργήσει την αγορά του ποιοτικού εντύπου και περιορίζεται σε περιοδικά προβολής ειδώλων. Δεν είναι απορίας άξιο, λοιπόν, που το μεγαλύτερο μέρος των σημερινών παιδιών αγνοεί τον Χριστιανό Μπαχ αλλά ξέρει τα πάντα για τη Μαντόνα. 1 Με την προβολή ορισμένων τρόπων ψυχαγωγίας - ή μάλλον επιβολή - οι νέοι εθίζονται τελικά σ' έναν τρόπο ζωής, σε μια μορφή ψυχαγωγίας, που δεν είναι σε θέση να εγκρίνουν ή όχι. Δέχονται αυτό που τους παρέχεται, χωρίς ν' αντιτάσσουν σ' αυτό την επιλεκτική τους ικανότητα, που με τον καιρό εξατμίζεται. Συνηθίζουν στην πληθώρα των θεαμάτων ή ακουσμάτων κι όχι στην ποιότητα που προσφέρει η αισθητική απόλαυση. Όχι μονάχα χάνουν τη χαρά, που προσφέρει. η δημιουργία προσωπικών έργων αλλά και την αισθητική συγκίνηση που προσφέρει η επαφή μ' ένα έργο τέχνης. Δεν πρέπει ν' αποδοθεί σε κάποια αόριστη συγκυρία το γεγονός ότι το αισθητικό κριτήριο των περισσότερων νέων έχει αλλοιωθεί κατά τρόπο φρικτό. Θεωρούν όμορφο αυτό που έχουν μάθει να βλέπουν και ν' ακούνε, δηλαδή το φτηνό, το χυδαία εμπορικό, το βάναυσα εντυπωσιακό, το αισθησιακά διεγερτικό. Η κακή ποιότητα των μέσων και τρόπων ψυχαγωγίας, που τους προσφέρεται οδηγεί τους νέους στη γενίκευση. Το ποιοτικά ανώτερο ή παραγκωνίζεται και τοποθετείται στο χώρο του δύσκολου, του ακατανόητου ή συγκρίνεται και ισοβαθμίζεται με το κατώτερο και απορρίπτεται. Σήμερα, μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται. Η λεγόμενη «βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου», χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του Marketing, επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς, όσον αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας. 0ι νέοι, για να μην απομονωθούν από τους συνομιλητές τους, αναγκάζονται να τ' αποδεχτούν. Δέχονται «να χάσουν το πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλους». 1 Τα ονόματα αφορούν στον Ιωάννη Χριστιανό Μπαχ ( ) γιο του μεγάλου Ι. Σεβαστιανού Μπαχ, και στη διάσημη τραγουδίστρια Μαντόνα.

2 - 2 - Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός, ο αυθορμητισμός, η γνησιότητα. Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα στο πρόγραμμα. ένα είδος «ψυχαγωγικού χάπενινγκ». Εφόσον οι νέοι είναι το τραγούδι τους, σήμερα το τραγούδι ελέγχεται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες, που καθορίζουν έναν ενιαίο τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης. Βέβαια, το τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλ όχι να ισοπεδώνει η να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής. Η ετεροκατευθυνόμενη, όμως, διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων, αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους. Γι' αυτό, άλλωστε, αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι σαν αυτόνομες προσωπικότητες, με ανεπτυγμένη κρίση, βούληση κι ευαισθησία. Η ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μία παθητικότητα. Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας, όπως ο χορός και το τραγούδι, δε λειτουργούν ως ερεθίσματα, που θα προτρέψουν να εκφραστεί μ' ένα δικό του δυναμικό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας. Αντίθετα, Τον ωθούν σε μια παθητική στάση ζωής, σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν απάθεια και αδιαφορία. Συχνά, το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος προβολής των ναρκωτικών, κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και ψυχοφθόρων ιδεολογιών. Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων. Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές, που προωθούνται από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκώ, που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας λαϊκισμό, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη γλώσσα των νέων παιδιών. Απ' όλα αυτά διαπιστώνουμε με ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων. Απλά τους μεταβάλλει σε άκριτους, δέκτες απολαύσεων. Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης. Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα, ρέπουν προς έναν ενιαίο τρόπο διασκέδασης. Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες, για να διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας, σύμφωνα με τα δικά τους συμφέροντα. Σήμερα, το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των νέων. Μέσα από αυτή την «ιδεολογία» επιχειρείται η απο-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική τους κουλτούρα. Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι προσπάθειες, που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν τρόπους και μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα. Σαράντος Ι. Καργάκος

3 - 3 - Ερωτήσεις Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις. (25 μονάδες) Β. 1. Να βρείτε στο κείμενο πέντε διαρθρωτικές λέξεις και να γράψετε τι δηλώνει η καθεμία. (6 μονάδες) 2. Να μετατρέψετε τη σύνταξη στις παρακάτω προτάσεις από ενεργητική σε παθητική και αντίστροφα. - Οι νέοι όχι μονάχα χάνουν τη χαρά, που προσφέρει η δημιουργία προσωπικών έργων, αλλά και την αισθητική συγκίνηση που προσφέρει η επαφή μ ένα έργο τέχνης. (2 η παράγραφος) - Η ετεροκατευθυνόμενη διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων, αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση κέρδους (από τις βιομηχανίες διασκέδασης). (4 η παράγραφος) 3. Να βρείτε τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης της 5ης παραγράφου. 4. Να βρείτε συνώνυμα των παρακάτω λέξεων: αποξενώνει, καθίζηση, αυτόνομες, βρίθει, άκριτους. (6 μονάδες) (8 μονάδες) (5 μονάδες) Γ. Το κείμενο αναφέρει κάποια από τα αίτια και τα αποτελέσματα της νόθης ψυχαγωγίας. Με τη βοήθεια ποιών παραγόντων θεωρείτε ότι οι νέοι μπορούν ν αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα και πως μπορούν ουσιαστικά να ψυχαγωγηθούν; ( λέξεις) (50 μονάδες)

4 - 4 - Απαντήσεις Α. Ο συγγραφέας πραγματεύεται τους τρόπους ψυχαγωγίας των νέων. Αρχικά, θεωρεί ότι η σύγχρονη ψυχαγωγία της τηλεόρασης και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών καθώς η απομάκρυνση από το ποιοτικό διάβασμα, οδηγεί τους νέους στην παθητικότητα και στην αλλοίωση της άποψης περί αισθητικής, αφού αυτοί εκτιμούν το φτηνό και εμπορικό, ενώ απορρίπτουν το ποιοτικό. Η καταναλωτική κοινωνία, κατά την άποψή του, επιβάλλει συγκεκριμένα πρότυπα στην ψυχαγωγία, που οι νέοι αποδέχονται άκριτα για να μην απομονωθούν. Άλλωστε, οι νέοι έχουν χάσει τον αυθορμητισμό τους, ενώ ακόμη και το τραγούδι καθορίζεται από τις βιομηχανίες, που σκοπό έχουν το κέρδος. Έτσι, μέσω αυτού καθορίζεται και η συμπεριφορά των νέων που συχνά χαρακτηρίζεται ως προβληματική. Ο συγγραφέας καταλήγει τονίζοντας πως η κατευθυνόμενη ψυχαγωγία έχει ως στόχο την αποξένωση των νέων από την παράδοση και κατά συνέπεια την αποεθνικοποίηση των λαών. Β Λοιπόν: συμπέρασμα. - Εφόσον: αιτιολόγηση. - Άλλωστε: προσθήκη. - Ή: διάζευξη. - Αλλά: αντίθεση. 2 - Όχι μονάχα χάνεται από τους νέους η χαρά που προσφέρεται από τη δημιουργία προσωπικών έργων, αλλά και η αισθητική συγκίνηση που προσφέρεται από την επαφή μ ένα έργο τέχνης. - Οι βαθύτερες ανάγκες των νέων δεν ικανοποιούνται από την ετεροκατευθυνόμενη διασκέδαση, αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπούν (οι βιομηχανίες διασκέδασης) στην εξασφάλιση κέρδους. 3. Δομή: Κάτω απ αυτές παθητικότητα : θεματική περίοδος. Οι διάφορες των νέων : λεπτομέρειες. Αυτό εξηγεί παιδιών : κατακλείδα. Τρόπος ανάπτυξης: Με αιτιολόγηση Αποξενώνει: απομακρύνει. - Καθίζηση: υποχώρηση. - Αυτόνομες: ανεξάρτητες. - Βρίθει: είναι γεμάτο. - Άκριτους: αστόχαστους.

5 - 5 - Γ. Παράγοντες που θα βοηθήσουν τους νέους να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της νόθης ψυχαγωγίας: 1. Η οικογένεια μπορεί: - Να εθίζει τα παιδιά σε γνήσιες μορφές ψυχαγωγίας (διάβασμα, κοινωνικότητα, επαφή με τη φύση). - Να μην αδιαφορεί για τους τρόπους απασχόλησής τους στον ελεύθερο χρόνο, αφήνοντάς τα έρμαια της τηλεόρασης. 2. Το σχολείο μπορεί: - Να καλλιεργεί την αγάπη για το βιβλίο, τονίζοντας την προσφορά του, απομακρύνοντας τα παιδιά από τη στείρα απομνημόνευση και ενημερώνοντάς τα για ποιοτικά αναγνώσματα. - Να παρέχει αισθητική παιδεία, δημιουργώντας προϋποθέσεις για ουσιαστική επαφή με τις τέχνες. - Να δίνει τη δυνατότητα στους νέους να εκφράζουν τις κλίσεις και δεξιότητές τους. 3. Η πολιτεία πρέπει: - Να μεριμνά για την ίδρυση βιβλιοθηκών, θεάτρων, χώρων άθλησης, πολιτιστικών κέντρων. 4. Οι καλλιτέχνες πρέπει: - Να δημιουργούν πραγματικά έργα τέχνης και να μην υποτάσσονται στο κέρδος που οδηγεί στο φτηνό και εμπορικό. - Να εκλαϊκεύουν τα έργα τους, ώστε να γίνονται κατανοητά. 5. Τα ΜΜΕ οφείλουν: - Να αναβαθμίζουν, κατά το δυνατόν, τα προγράμματά τους ώστε να ανταποκρίνονται στο υψηλό και ποιοτικό και να μη θυσιάζουν την ποιότητα στο βωμό του κέρδους. Τρόποι ψυχαγωγίας: 1. Καλλιέργεια κλίσεων και δεξιοτήτων. 2. Ανάπτυξη κοινωνικότητας με σύσφιξη των κοινωνικών σχέσεων, που καταπολεμούν την εσωστρέφεια και μοναξιά.

6 Διεύρυνση πνευματικών οριζόντων μέσω του διαβάσματος ποιοτικών βιβλίων λογοτεχνίας ή άλλων αναγνωσμάτων, που ενδιαφέρουν. 4. Ενασχόληση με αθλητισμό, που δίνει τη δυνατότητα υγιούς εκτόνωσης της ενεργητικότητας και του δυναμισμού τους. 5. Συμμετοχή σε συλλόγους και οργανώσεις με κοινωνική δράση, που αφενός κοινωνικοποιούν το νέο και αφετέρου τον κάνουν ενεργό μέλος της κοινωνίας και γνώστη των προβλημάτων της. 6. Επαφή με τη φύση, που ξεκουράζει, χαλαρώνει, εκτονώνει από το άγχος και οδηγεί στη σωματική και πνευματική ευεξία. 7. Μετρημένη ενασχόληση με σύγχρονους τρόπους ψυχαγωγίας (Η/Υ, νεανικά κέντρα διασκέδασης κλπ).