ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ και ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ. Δνόηηηα 1: Εώνηας ζηην Δποτή ηης Βιολογίας

Transcript

1 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 1: Ζώντας στην Εποχή της Βιολογίας ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ και ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ Δνόηηηα 1: Εώνηας ζηην Δποτή ηης Βιολογίας Ομάδα Αναλσηικών Προγραμμάηων Βιολογίας τολική Υρονιά:

2 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 1: Ζώντας στην Εποχή της Βιολογίας ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΔΝΙΚΟΙ ΣΟΥΟΙ Α. Οη καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ ηη είλαη ε Δπηζηήκε ηεο Βηνινγίαο θαη κε ηη αζρνιείηαη; ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ ΕΠΙΜΕΡΟΤ ΣΟΥΟΙ ΕΞΕΣΑΣΕΑ Α1. Οη καζεηέο λα αλαθαιύςνπλ ηη είλαη ε Βηνινγία θαη κε ηη αζρνιείηαη. ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΑ - ΔΙΔΑΚΣΕΑ Α1α.-Η Βηνινγία σο θιάδνο ησλ επηζηεκώλ. -Κιάδνη ηεο Δπηζηήκεο ηεο Βηνινγίαο. -ρέζε ηεο Δπηζηήκεο ηεο Βηνινγίαο κε άιιεο επηζηήκεο. -Ρόινο ηεο Βηνινγίαο ζηελ επηζηεκνληθή έξεπλα θαη ζηελ θαζεκεξηλή δσή ηνπ αλζξώπνπ. Α2. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα ηαμηλνκνύλ ηα ζώκαηα ζε έκβηα, άβηα θαη λεθξά. Α2α.-Πνηα ζώκαηα νλνκάδνληαη έκβηα -Πνηα ζώκαηα νλνκάδνληαη άβηα -Πνηα ζώκαηα νλνκάδνληαη λεθξά -Κξηηήξηα ηαμηλόκεζεο ησλ ζσκάησλ ζε έκβηα, άβηα, λεθξά. Α3. Οη καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ όηη ε Βηνινγία είλαη κηα δηεξεπλεηηθή/πεηξακαηηθή επηζηήκε Α3α. Γλσξηκία κε ην Δξγαζηήξην Βηνινγίαο -Καλόλεο αζθαιείαο ζην εξγαζηήξην Βηνινγίαο. -Δπηζηεκνληθή κεζνδνινγία. Β. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ δεμηόηεηεο δηεξεύλεζεο ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ. Β1. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα θάλνπλ παξαηεξήζεηο πνπ αθνξνύλ ζηελ θαηεύζπλζε ησλ θπηώλ ζε ζρέζε κε ην θσο. Β1α. Γηαηύπσζε παξαηεξήζεσλ πνπ αθνξνύλ ζηελ θαηεύζπλζε ησλ θπηώλ ζε ζρέζε κε ην θσο, αμηνπνηώληαο πξαγκαηηθά θπηά ή/θαη

3 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 1: Ζώντας στην Εποχή της Βιολογίας ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ (παξάδεηγκα πνπ αθνξά ζηε δηεξεύλεζε ηεο θαηεύζπλζεο ησλ θπηώλ ζε ζρέζε κε ην θσο, ή άιιν παξάδεηγκα). Β2. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα δηαηππώλνπλ εξεπλεηηθά εξσηήκαηα πνπ αθνξνύλ ζηελ θαηεύζπλζε ησλ θπηώλ ζε ζρέζε κε ην θσο. αλάινγεο εηθόλεο. Β2α. Γηαηύπσζε εξεπλεηηθώλ εξσηεκάησλ πνπ αθνξνύλ ζηελ θαηεύζπλζε ησλ θπηώλ ζε ζρέζε κε ην θσο Β3. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα νηθνδνκνύλ ππνζέζεηο πνπ αθνξνύλ ζηελ θαηεύζπλζε ησλ θπηώλ πξνο ην θσο. Β3α. Οηθνδόκεζε ππνζέζεσλ πνπ αθνξνύλ ζηελ θαηεύζπλζε ησλ θπηώλ ζε ζρέζε κε ην θσο. Π.ρ. Σα θπηά θαηεπζύλνληαη πξνο ην θσο Β4. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα ζρεδηάδνπλ έγθπξα πεηξάκαηα πνπ αθνξνύλ ζηε δηεξεύλεζε ηεο θαηεύζπλζεο ησλ θπηώλ ζε ζρέζε κε ην θσο. Β4α. Δμήγεζε γηα ην ηη κπνξεί λα κεηξεζεί ζε έλα θπηό γηα λα δηαπηζησζεί αλ θαηεπζύλεηαη πξνο ην θσο. Β4β. Δληνπηζκόο κεηαβιεηώλ (παξαγόλησλ) πνπ πξέπεη λα θξαηεζνύλ ζηαζεξέο, κεηαβιεηή πνπ πξέπεη λα κεηαβιεζεί θαη κεηαβιεηή πνπ πξέπεη λα κεηξεζεί ζε έλα πείξακα, γηα λα επηβεβαησζεί ή λα απνξξηθζεί ε ππόζεζε όηη ηα θπηά θαηεπζύλνληαη πξνο ην θσο. Β4γ. εκαζία έγθπξνπ πεηξάκαηνο ειέγρνπ (κάξηπξα). Β4δ. Δπηινγή ελδεδεηγκέλσλ νξγάλσλ θαη πιηθώλ πνπ απαηηνύληαη γηα ην πξνηεηλόκελν πείξακα.

4 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 1: Ζώντας στην Εποχή της Βιολογίας ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Β4ε. Πεξηγξαθή πνξείαο πεηξάκαηνο πνπ πξέπεη λα αθνινπζεζεί γηα λα επηβεβαησζεί ή λα απνξξηθηεί ε ππόζεζε όηη ηα θπηά θαηεπζύλνληαη πξνο ην θσο. Β5. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα εθηεινύλ έγθπξα πεηξάκαηα πνπ αθνξνύλ ζηε δηεξεύλεζε ηεο θαηεύζπλζεο ησλ θπηώλ ζε ζρέζε κε ην θσο. Β5α. Καηαλόεζε θαη εθαξκνγή νδεγηώλ γηα ηελ εθηέιεζε έγθπξνπ πεηξάκαηνο πνπ αθνξά ζηε δηεξεύλεζε ηεο θαηεύζπλζεο ησλ θπηώλ ζε ζρέζε κε ην θσο. Β6. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα θάλνπλ παξαηεξήζεηο/κεηξήζεηο, λα εμάγνπλ απνηειέζκαηα θαη ζπκπεξάζκαηα ηνπ πεηξάκαηνο πνπ αθνξά ζηε δηεξεύλεζε ηεο θαηεύζπλζεο ησλ θπηώλ ζε ζρέζε κε ην θσο. Β6α. Καηαγξαθή παξαηεξήζεσλ/κεηξήζεσλ, κε αθξίβεηα, γηα εμαγσγή απνηειεζκάησλ ηνπ πεηξάκαηνο πνπ αθνξά ζηε δηεξεύλεζε ηεο θαηεύζπλζεο ησλ θπηώλ ζε ζρέζε κε ην θσο. Β6β. Δπηβεβαίσζε ή απόξξηςε ηεο αξρηθήο ππόζεζεο θαη απάληεζε εξεπλεηηθνύ εξσηήκαηνο. Β6γ. Χξεζηκνπνίεζε ηεο θαηάιιειεο επηζηεκνληθήο νξνινγίαο γηα ηελ θαηαγξαθή θαη ηελ επηθνηλσλία ησλ απνηειεζκάησλ θαη ζπκπεξαζκάησλ. Β7. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα θάλνπλ πξνβιέςεηο πνπ αθνξνύλ ζηελ θαηεύζπλζε ησλ θπηώλ ζε Β7α. Γηαηύπσζε πξνβιέςεσλ ζε πεξίπησζε πνπ αιιάμνπλ ηα δεδνκέλα πνπ

5 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 1: Ζώντας στην Εποχή της Βιολογίας ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ζρέζε κε ην θσο. αθνξνύλ ζηηο ζπλζήθεο ηνπ πεξηβάιινληνο ηνπ θπηνύ ζε ζρέζε κε ηνθσο. Γ. Οη καζεηέο λα γλσξίζνπλ ην κηθξνζθόπην. Γ1. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα θαηαλννύλ ηε ζεκαζία ηνπ κηθξνζθνπίνπ γηα ηελ Δπηζηήκε ηεο Βηνινγίαο. Γ1α. Μειέηε ηνπ κηθξόθνζκνπ σο αληηθείκελν κειέηεο ηεο Βηνινγίαο. Γ1β. Ιζηνξία ηνπ κηθξνζθνπίνπ θαη ε ζπλεηζθνξά ηνπ ζηελ αλάπηπμε ηεο Βηνινγίαο. Γ1γ. Γηάθνξα είδε κηθξνζθνπίσλ. Γ2. Οη καζεηέο λα παξαηεξνύλ έηνηκα παξαζθεπάζκαηα θπηηθώλ θαη δσηθώλ θπηηάξσλ ζην κηθξνζθόπην θαη λα ηα ζρεδηάδνπλ. Γ2α. Παξαηήξεζε θπηηάξσλ επηδεξκίδαο θξεκκπδηνύ ζην κηθξνζθόπην θαη ζρεδηαζκόο ησλ θπηηάξσλ ζην βηβιίν δξαζηεξηνηήησλ. Γ2β. Παξαηήξεζε θπηηάξσλ βιελλνγόλνπ ηνπ ζηόκαηνο θαη ζρεδηαζκόο θπηηάξσλ ζην βηβιίν δξαζηεξηνηήησλ. Γ2γ. Δξκελεία κηθξνζθνπηθώλ παξαηεξήζεσλ. Γ2δ. ύγθξηζε κηθξνζθνπηθώλ παξαηεξήζεσλ θπηηάξσλ κε εηθόλεο δσηθνύ θαη θπηηθνύ θπηηάξνπ. Γ2ε. Οξηζκόο θπηηάξνπ κε βάζε ηηο κηθξνζθνπηθέο παξαηεξήζεηο.

6 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 1: Ζώντας στην Εποχή της Βιολογίας ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Γ. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ ζεηηθέο ζηάζεηο γηα ην κάζεκα ηεο Βηνινγίαο. Γ1. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα εθηηκνύλ θαη λα ηεθκεξηώλνπλ ηελ αμία ησλ επηηεπγκάησλ ηεο Βηνινγίαο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο επηζηεκνληθήο γλώζεο, γηα ηελ θαζεκεξηλή δσή, γηα ην πεξηβάιινλ, ηελ αεηθόξν αλάπηπμε θαη γηα ηνλ αλζξώπηλν πνιηηηζκό. Γ1α. Παξαδείγκαηα επηηεπγκάησλ ηεο επηζηήκεο ηεο Βηνινγίαο, πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζηελ αλάπηπμε ηεο γλώζεο θαη ζηε βειηίσζε ηεο πνηόηεηαο ηεο αλζξώπηλεο δσήο: Δκβόιηα Αλζξώπηλα θάξκαθα Κηεληαηξηθά θάξκαθα Φπηνθάξκαθα Παξαγσγή λέσλ πνηθηιηώλ δώσλ θαη θπηώλ Αλάπηπμε γλώζεο γηα αληηκεηώπηζε κεγάισλ πεξηβαιινληηθώλ δεηεκάησλ. Γ1β. Δπίδεημε ζπκπεξηθνξάο πνπ πξνζδίδεη αμία ζηε ζπλεηζθνξά ηεο επηζηήκεο ηεο Βηνινγίαο ζηελ επηζηήκε, ηε δσή ηνπ αλζξώπνπ θαη ζην πεξηβάιινλ.

7 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 2: ΣΑΞΙΝΟΜΗΗ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ και ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ Δνότητα 2:Σαξινομώνταρ τοςρ Εωντανούρ Οπγανισμούρ τος Πλανήτη μαρ Ομάδα Αναλςτικών Ππογπαμμάτων Βιολογίαρ σολική Υπονιά:

8 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 2: ΣΑΞΙΝΟΜΗΗ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΔΝΙΚΟΙ ΣΟΥΟΙ A. Οη καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ ηελ ύπαξμε ηεο πνηθηινκνξθίαο ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ ζηελ Κύπξν θαη ζηνλ πιαλήηε. Nα κπνξνύλ λα ηαμηλνκνύλ ηνπο δσληαλνύο νξγαληζκνύο. ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ ΕΠΙΜΕΡΟΤ ΣΟΥΟΙ ΕΞΕΣΑΣΕΑ A1. Οη καζεηέο λα αληηιακβάλνληαη ηελ πνηθηινκνξθία ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ πνπ δνπλ ζηελ Κύπξν. ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΑ - ΔΙΔΑΚΣΕΑ A1α. Ολνκαζία δσληαλώλ νξγαληζκώλ πνπ δνπλ ζηελ Κύπξν, αμηνπνηώληαο εηθόλεο, βίληεν, κνληέια θ.ιπ. A1.β. Ολνκαζία δώσλ, θπηώλ, κηθξννξγαληζκώλ πνπ δνπλ ζηελ Κύπξν. Α2. Οη καζεηέο λα θαηαλννύλ ηελ έλλνηα ηεο Βηνπνηθηιόηεηαο. Α2α. Τη είλαη ε Βηνπνηθηιόηεηα Σεκαζία ηεο Βηνπνηθηιόηεηαο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο δσήο ζηνλ πιαλήηε. Α3. Οη καζεηέο λα αληηιακβάλνληαη ηε δηαδηθαζία ηεο ηαμηλόκεζεο ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ κε βάζε ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα. Α3α. Τη είλαη ε ηαμηλόκεζε. Α3β. Τη είλαη ε ηαμηλόκεζε ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ. Α3γ. Τη είλαη ηα θξηηήξηα ηαμηλόκεζεο. Α4. Οη καζεηέο λα ηαμηλνκνύλ ηνπο δσληαλνύο νξγαληζκνύο ζε Βαζίιεηα, Σπλνκνηαμίεο, Οκνηαμίεο. Α4α. Ταμηλόκεζε δσληαλώλ νξγαληζκώλ ζηα πέληε Βαζίιεηα (Φπηά, Εώα, Πξώηηζηα, Μύθεηεο, Μνλήξε) κε βάζε επηζηεκνληθά θξηηήξηα.

9 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 2: ΣΑΞΙΝΟΜΗΗ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Α4β. Ταμηλόκεζε δσληαλώλ νξγαληζκώλ ηνπ Βαζηιείνπ ησλ Εώσλ ζε Σπλνκνηαμίεο Α4γ. Ταμηλόκεζε ηεο Σπλνκνηαμίαο ησλ Σπνλδπισηώλ ζε Οκνηαμίεο: Θειαζηηθά, Ψάξηα, Ακθίβηα, Δξπεηά, Πηελά. Α5. Οη καζεηέο λα αληηιακβάλνληαη ηελ έλλνηα Δίδνο σο ηε ζεκειηώδε κνλάδα ηεο ηαμηλόκεζεο. Α4δ. Ταμηλόκεζε ηεο Σπλνκνηαμίαο ησλ Αζπόλδπισλ ζε Οκνηαμίεο: Αξζξόπνδα, Σπόγγνη, Κληδόδσα, Μαιάθηα, Πιαηπέικηλζεο, Δρηλόδεξκα, Νεκαηώδεηο Σθώιεθεο, Γαθηπιηνζθώιεθεο. Α5α. Λεηηνπξγηθόο νξηζκόο ηεο ηαμηλνκηθήο νκάδαο Δίδνο. Παξαδείγκαηα. Β. Οη καζεηέο λα απνθηήζνπλ δεμηόηεηεο ηαμηλόκεζεο ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ. Β1. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα νηθνδνκνύλ δηάθνξα είδε θξηηεξίσλ ηαμηλόκεζεο ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ. Β2. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηνύλ επηζηεκνληθά θξηηήξηα γηα ηελ ηαμηλόκεζε ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ ζε ηαμηλνκηθέο νκάδεο. Β1. Δίδε θξηηεξίσλ ηαμηλόκεζεο δσληαλώλ νξγαληζκώλ -Γνκηθά θξηηήξηα -Μνξθνινγηθά θξηηήξηα -Λεηηνπξγηθά θξηηήξηα -Κξηηήξηα ζρέζεσλ κεηαμύ ησλ νξγαληζκώλ Β2α. Αμηνπνίεζε επηζηεκνληθώλ θξηηεξίσλ γηα ηαμηλόκεζε δσληαλώλ νξγαληζκώλ ηεο Κύπξνπ ζε Βαζίιεηα, Σπλνκνηαμίεο,

10 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 2: ΣΑΞΙΝΟΜΗΗ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Οκνηαμίεο, θιπ. Γ. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ θξηηηθή ζθέςε. Γ1. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα παξάγνπλ κνηίβα. Γ1α. Παξαηήξεζε, αλάιπζε θαη αμηνιόγεζε πιεξνθνξηώλ γηα ηα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ κε ηε ρξήζε θεηκέλνπ, εηθόλσλ, κνληέισλ, πνιπκεζηθώλ παξνπζηάζεσλ, πξνζνκνηώζεσλ θ.ιπ. Γ1β. Δληνπηζκόο νκνηνηήησλ θαη δηαθνξώλ κεηαμύ δσληαλώλ νξγαληζκώλ. Γ1γ. Οηθνδόκεζε θξηηεξίσλ ηαμηλόκεζεο δσληαλώλ νξγαληζκώλ ζε ηαμηλνκηθέο νκάδεο. Γ. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ δεμηόηεηεο επηζηεκνινγηθήο επάξθεηαο. Γ1 Οη καζεηέο λα θαηαλννύλ όηη ε επηζηεκνληθή γλώζε είλαη αλζξώπηλν νηθνδόκεκα θαη ραξαθηεξίδεηαη από δηάδξαζε ηδεώλ θαη θαηλνκέλσλ θαη κπνξεί λα δηαθνξνπνηεζεί κε βάζε λέα δεδνκέλα ή λέεο ηδέεο θαη ππνζέζεηο. Γ1δ. Αμηνπνίεζε επηζηεκνληθώλ θξηηεξίσλ γηα ηαμηλόκεζε ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ ζε ηαμηλνκηθέο νκάδεο. Γ1α. Ιζηνξηθή αλαδξνκή γηα ηελ ηαμηλνκηθή επηζηήκε θαη ηνλ ηξόπν νλνκαηνινγίαο ησλ νξγαληζκώλ. Σύζηεκα ηαμηλόκεζεο νξγαληζκώλ από ηνλ Κάξνιν Ληλλαίν.

11 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 2: ΣΑΞΙΝΟΜΗΗ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Δ. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ ζεηηθέο ζηάζεηο γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αεηθόξν αλάπηπμε. Δ1. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα αληηιακβάλνληαη θαη λα ηεθκεξηώλνπλ ηε ζεκαζία ηεο βηνπνηθηιόηεηαο ηεο Κύπξνπ, αιιά θαη ηνπ Πιαλήηε, γεληθόηεξα. Δ1α. Δθηίκεζε θαη πξνζηαζία ηεο βηνπνηθηιόηεηαο ηεο Κύπξνπ. Δ1β. Δπίδεημε ζπκπεξηθνξάο πνπ πξνζδίδεη αμία ζην πεξηβάιινλ, ζηε βηνπνηθηιόηεηα θαη ζηελ πξνώζεζε ηεο αεηθόξνπ αλάπηπμεο.

12 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 3: ΟΡΓΑΝΩΗ ΣΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ και ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ Δνότητα 3:Ανακαλύπτοντας την οργάνωση των Εωντανών Οργανισμών Ομάδα Αναλστικών Προγραμμάτων Βιολογίας τολική Υρονιά:

13 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 3: ΟΡΓΑΝΩΗ ΣΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΔΝΙΚΟΙ ΣΟΥΟΙ A. Οη καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ ηε δνκή θαη ηελ νξγάλσζε ηνπ αλζξώπηλνπ νξγαληζκνύ ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ ΕΠΙΜΕΡΟΤ ΣΟΥΟΙ ΕΞΕΣΑΣΕΑ Α1. Οη καζεηέο λα δηαηππώλνπλ ηα επίπεδα νξγάλσζεο ηνπ αλζξώπηλνπ νξγαληζκνύ κε ζεηξά απμαλόκελεο ή/θαη κεηνύκελεο πνιππινθόηεηαο. Α2. Οη καζεηέο λα αληηιακβάλνληαη ηε ζρέζε πνπ ππάξρεη κεηαμύ ησλ νξγάλσλ ελόο νξγαληθνύ ζπζηήκαηνο. Α3. Οη καζεηέο λα αληηιακβάλνληαη ηε ζρέζε πνπ ππάξρεη κεηαμύ ησλ δηαθόξσλ νξγαληθώλ ζπζηεκάησλ ηνπ αλζξώπηλνπ νξγαληζκνύ. ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΑ - ΔΙΔΑΚΣΕΑ Α1α. Δηαηύπσζε επηπέδσλ νξγάλσζεο ηνπ αλζξώπηλνπ νξγαληζκνύ κε ζεηξά κεηνύκελεο πνιππινθόηεηαο: νξγαληζκόονξγαληθά ζπζηήκαηα- όξγαλα-ηζηνί θύηηαξα. Α1β. Δηαηύπσζε επηπέδσλ νξγάλσζεο ηνπ αλζξώπηλνπ νξγαληζκνύ κε ζεηξά απμαλόκελεο πνιππινθόηεηαο: θύηηαξα ηζηνί- όξγαλα -νξγαληθά ζπζηήκαηανξγαληζκόο Α2α. Εμήγεζε ηεο ζρέζεο κεηαμύ νξγάλσλ ελόο νξγαληθνύ ζπζηήκαηνο: Τα όξγαλα ελόο νξγαληθνύ ζπζηήκαηνο ζπλεξγάδνληαη κεηαμύ ηνπο γηα λα επηηειέζνπλ ηελ ίδηα ιεηηνπξγία. Α3α. Εμήγεζε ηεο ζρέζεο κεηαμύ ησλ νξγαληθώλ ζπζηεκάησλ ελόο νξγαληζκνύ: Τν ζύλνιν ησλ νξγαληθώλ ζπζηεκάησλ ελόο νξγαληζκνύ ζπλεξγάδνληαη γηα ηελ επηηέιεζε ησλ δηαθόξσλ ιεηηνπξγηώλ ηεο δσήο.

14 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 3: ΟΡΓΑΝΩΗ ΣΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Α4. Οη καζεηέο λα νλνκάδνπλ βαζηθά ζπζηήκαηα ηνπ αλζξώπηλνπ νξγαληζκνύ, θαζώο θαη ηα βαζηθά ηνπο όξγαλα. Α4α. Ολνκαζία βαζηθώλ νξγαληθώλ ζπζηεκάησλ ηνπ αλζξώπηλνπ νξγαληζκνύ. Ολνκαζία βαζηθώλ νξγάλσλ θαζελόο νξγαληθνύ ζπζηήκαηνο. Α5. Οη καζεηέο λα θαηαλννύλ ηελ έλλνηα «ζύζηεκα» ζην πιαίζην ηνπ έκβηνπ θαη ηνπ άβηνπ θόζκνπ. Α5α. Δηαηύπσζε ελόο ιεηηνπξγηθνύ νξηζκνύ γηα ηελ έλλνηα ζύζηεκα. Α5β. Παξαδείγκαηα ζπζηεκάησλ από ηνλ έκβην θαη άβην θόζκν. Α6. Οη καζεηέο λα νξίδνπλ ηηο έλλνηεο: θύηηαξν, ηζηόο, όξγαλν, νξγαληθό ζύζηεκα, νξγαληζκόο. Α6α. Τη είλαη θύηηαξν Τη είλαη ηζηόο Τη είλαη όξγαλν Τη είλαη νξγαληθό ζύζηεκα Τη είλαη νξγαληζκόο Α7. Οη καζεηέο λα εμεγνύλ ηε δνκή θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ θπηηάξνπ Α7α. Πνηεο νη βαζηθέο νκνηόηεηεο, σο πξνο ηε δνκή, κεηαμύ επθαξπσηηθώλ δσηθώλ θαη θπηηθώλ θπηηάξσλ. Α7β. Πνηεο νη βαζηθέο δηαθνξέο, σο πξνο ηε δνκή, κεηαμύ επθαξπσηηθώλ δσηθώλ θαη θπηηθώλ θπηηάξσλ. Α7γ. Πνηα ε βαζηθή ιεηηνπξγία ησλ βαζηθώλ δνκώλ/νξγαληδίσλ ηνπ θπηηάξνπ; (Ππξήλαο, Κπηηαξηθή κεκβξάλε,

15 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 3: ΟΡΓΑΝΩΗ ΣΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Κπηηαξόπιαζκα, Κπηηαξηθό ηνίρσκα, Μηηνρόλδξηα, Φισξνπιάζηεο, Φπκνηόπηα). Α8. Οη καζεηέο λα θαηαλννύλ ηε ζρέζε κεηαμύ πξνθαξπσηηθνύ θαη επθαξπσηηθνύ θπηηάξνπ. Α8α. Πνηεο νη βαζηθέο νκνηόηεηεο, σο πξνο ηε δνκή κεηαμύ επθαξπσηηθώλ θαη πξνθαξπσηηθώλ θπηηάξσλ. Α8β. Πνηεο νη βαζηθέο δηαθνξέο, σο πξνο ηε δνκή κεηαμύ επθαξπσηηθώλ θαη πξνθαξπσηηθώλ θπηηάξσλ. B. Οη καζεηέο λα απνθηήζνπλ δεμηόηεηεο ρεηξηζκνύ κηθξνζθνπίνπ θαη δεμηόηεηεο εηνηκαζίαο θαη παξαηήξεζεο κηθξνζθνπηθώλ παξαζθεπαζκάησλ. Α9. Οη καζεηέο λα θαηαλννύλ ηηο ηξεηο βαζηθέο παξαδνρέο ηεο θπηηαξηθήο ζεσξίαο Β1. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ ρεηξίδνληαη ην κηθξνζθόπην. Α9α. Δηαηύπσζε ησλ ηξηώλ παξαδνρώλ ηεο θπηηαξηθήο δηαίξεζεο: 1.Τν θύηηαξν απνηειεί ηε δνκηθή θαη ιεηηνπξγηθή κνλάδα ηεο δσήο. 2.Όινη νη νξγαληζκνί απνηεινύληαη από έλα ή πεξηζζόηεξα θύηηαξα. 3.Κάζε θύηηαξν κπνξεί λα πξνέιζεη κόλν από δηαίξεζε πξνεγνύκελνπ θπηηάξνπ. Α9β. Πεξηγξαθή ησλ βαζηθώλ ζηαδίσλ ηεο θπηηαξηθήο δηαίξεζεο. Β1α. Ολνκαζία κεξώλ ελόο ζρνιηθνύ Μηθξνζθνπίνπ. Β1β. Εμήγεζε ηνπ ξόινπ θαη ηνπ ρεηξηζκνύ ηνπ θάζε κέξνπο ελόο ζρνιηθνύ κηθξνζθνπίνπ.

16 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 3: ΟΡΓΑΝΩΗ ΣΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Β1γ. Υπνινγηζκόο ηεο ζπλνιηθήο κεγεζπληηθήο ηθαλόηεηαο ελόο κηθξνζθνπίνπ κε βάζε ηε κεγεζπληηθή ηθαλόηεηα ηνπ πξνζνθζάικηνπ θαη ηνπ αληηθεηκεληθνύ θαθνύ. Β1δ. Υπνινγηζκόο ηεο ηειηθήο κεγέζπλζεο ελόο αληηθεηκέλνπ πνπ παξαηεξνύκε ζην κηθξνζθόπην κε βάζε ηε κεγεζπληηθή ηθαλόηεηα ηνπ πξνζνθζάικηνπ θαη ηνπ αληηθεηκεληθνύ θαθνύ. Β2. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα εηνηκάδνπλ θαη λα παξαηεξνύλ κηθξνζθνπηθά παξαζθεπάζκαηα δσηθώλ θαη θπηηθώλ θπηηάξσλ. Β2α. Εηνηκαζία κηθξνζθνπηθώλ παξαζθεπαζκάησλ από θπηηθά όξγαλα (επηδεξκίδα ρηηώλα, βνιβνύ θξεκκπδηνύ) θαη δσηθά όξγαλα (βιελλνγόλν επηδεξκίδαο ζηνκαηηθήο θνηιόηεηαο). Γ. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ θξηηηθή ζθέςε. Γ1.Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα παξάγνπλ κνηίβα. Β2β. Παξαηήξεζε κηθξνζθνπηθώλ παξαζθεπαζκάησλ ζην κηθξνζθόπην. Γ1α. Καηαλόεζε, αλάιπζε θαη αμηνιόγεζε πιεξνθνξηώλ γηα ην θύηηαξν, κε ηε ρξήζε θεηκέλνπ, γξαθηθώλ παξαζηάζεσλ, εηθόλσλ, πηλάθσλ, πνιπκεζηθώλ παξνπζηάζεσλ. Γ1β. Εληνπηζκόο νκνηνηήησλ θαη δηαθνξώλ κεηαμύ ελόο δσηθνύ θαη ελόο θπηηθνύ θπηηάξνπ

17 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 3: ΟΡΓΑΝΩΗ ΣΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Γ1γ. Εληνπηζκόο νκνηνηήησλ θαη δηαθνξώλ κεηαμύ ελόο επθαξπσηηθνύ θαη ελόο πξνθαξπσηηθνύ θπηηάξνπ. Γ. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ δεμηόηεηεο επηζηεκνινγηθήο επάξθεηαο. Γ1. Καηαλόεζε ηεο έλλνηαο επιστημονική θεωρία Γ1α. Εμήγεζε ηνπ ηξόπνπ αλάπηπμεο ησλ ζεσξηώλ. Γ1β. Καηαλόεζε ηνπ αβέβαηνπ ραξαθηήξα ησλ ζεσξηώλ. Γ1γ. Καηαλόεζε ηεο δηαθνξάο κεηαμύ ζεσξίαο θαη λόκνπ. Δ. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ ζεηηθέο ζηάζεηο γηα ην ζώκα ηνπο θαη ην θαηλόκελν ηεο δσήο. Δ1. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα εθηηκνύλ θαη λα ηεθκεξηώλνπλ ηε ζεκαζία ηεο πνιππινθόηεηαο ηνπ αλζξώπηλνπ νξγαληζκνύ γηα ηε δηαηήξεζε ηεο δσήο Δ1α. Εθηίκεζε θαη πξνζηαζία ηεο αλζξώπηλεο δσήο. Δ1β. Επίδεημε ζπκπεξηθνξάο πνπ πξνζδίδεη αμία ζηνλ άλζξσπν θαη ζηε δσή.

18 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 3: ΟΡΓΑΝΩΗ ΣΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ

19 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 4: ΕΡΕΤΝΩΝΣΑ ΣΗ ΦΩΣΟΤΝΘΕΗ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ και ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ Δνόηηηα 4: Δρεσνώνηας ηη Φωηοζύνθεζη Ομάδα Αναλσηικών Προγραμμάηων Βιολογίας τολική Υρονιά:

20 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 4: ΕΡΕΤΝΩΝΣΑ ΣΗ ΦΩΣΟΤΝΘΕΗ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΔΝΙΚΟΙ ΣΟΥΟΙ A. Οη καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ ηε ιεηηνπξγία ηεο θσηνζχλζεζεο. Οη καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ ηηο έλλνηεο απηφηξνθνη θαη εηεξφηξνθνη νξγαληζκνί. ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ ΕΠΙΜΕΡΟΤ ΣΟΥΟΙ ΕΞΕΣΑΣΕΑ A1. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα ζπζρεηίδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηεο θσηνζχλζεζεο κε ηε δηαηξνθή ησλ θπηψλ. ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΑ - ΔΙΔΑΚΣΕΑ Α1α. Τα θπηά σο δσληαλνί νξγαληζκνί. Η θσηνζχλζεζε παξέρεη ζηα θπηά ζξεπηηθέο νπζίεο (γιπθφδε, άκπιν) πνπ απνηεινχλ ηε βάζε ηεο δηαηξνθήο ηνπο. A2. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα αλαγλσξίδνπλ θαη λα πεξηγξάθνπλ ην νξγαλίδην ζην νπνίν γίλεηαη ε ιεηηνπξγία ηεο θσηνζχλζεζεο. Α2α. Τη είλαη νη ρισξνπιάζηεο Τη είλαη ε ρισξνθχιιε, Πνηα ε ζρέζε ηνπο κε ηε θσηνζχλζεζε A3. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα εμεγνχλ ηνλ ρεκηθφ κεραληζκφ πνπ αθνξά ζηε ιεηηνπξγία ηεο θσηνζχλζεζεο. Α3α. Λεηηνπξγία ηεο θσηνζχλζεζεο : ηα θπηά έρνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα πξνζιακβάλνπλ ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα απφ ηνλ αηκνζθαηξηθφ αέξα, λα απνξξνθνχλ κε ηηο ξίδεο ηνπο λεξφ θαη άιαηα (Πξψηεο χιεο) θαη κε ηε βνήζεηα ηεο ρισξνθχιιεο λα δεζκεχνπλ ειηαθφ θσο (Απαξαίηεηνη Παξάγνληεο) θαη λα παξάγνπλ ζξεπηηθέο νπζίεο θαη νμπγφλν (Πξντφληα). A4. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα εμεγνχλ ηελ κεηαηξνπή ελέξγεηαο πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζηε ιεηηνπξγία ηεο θσηνζχλζεζεο. Α4α. Καηά ηε ιεηηνπξγία ηεο θσηνζχλζεζεο ε θσηεηλή ελέξγεηα ηνπ ήιηνπ κεηαηξέπεηαη ζε ρεκηθή ελέξγεηα.

21 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 4: ΕΡΕΤΝΩΝΣΑ ΣΗ ΦΩΣΟΤΝΘΕΗ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ A5. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα εμεγνχλ ην πψο δηάθνξνη παξάγνληεο επεξεάδνπλ ηνλ ξπζκφ ηεο θσηνζχλζεζεο. Α5α. Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηνλ ξπζκφ (ηαρχηεηα) ηεο θσηνζχλζεζεο, φπσο ε ζπγθέληξσζε ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, ε ζεξκνθξαζία, ε έληαζε ηνπ θσηφο θ.ιπ. A6. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα δηαηππψλνπλ θαη λα εμεγνχλ ηε ζρέζε κεηαμχ απηφηξνθσλ θαη εηεξφηξνθσλ νξγαληζκψλ. Α6α. Πνηνη νξγαληζκνί νλνκάδνληαη απηφηξνθνη θαη πνηνη εηεξφηξνθνη. Γηαθνξέο απηφηξνθσλ θαη εηεξφηξνθσλ νξγαληζκψλ. Α6β. Απηφηξνθνη θαη εηεξφηξνθνη νξγαληζκνί ζηνλ πιαλήηε καο. Κξηηήξηα δηάθξηζήο ηνπο A7. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα εμεγνχλ ηε ζεκαζία ηεο θσηνζχλζεζεο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο δσήο ζηνλ πιαλήηε καο. Α7α. Η ζεκαζία ηεο θσηνζχλζεζεο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο δσήο ζηνλ πιαλήηε καο (1) Οη εηεξφηξνθνη νξγαληζκνί δελ κπνξνχλ λα ππάξμνπλ ρσξίο ηνπο απηφηξνθνπο (θπηά). (2) Οη απηφηξνθνη νξγαληζκνί είλαη νη κφλνη πνπ είλαη ζε ζέζε λα κεηαηξέπνπλ ηηο απιέο πξψηεο χιεο (αλφξγαλεο νπζίεο) ζε νξγαληθέο ζξεπηηθέο νπζίεο κε ηηο νπνίεο ηξέθνληαη νη ίδηνη, αιιά θαη νη εηεξφηξνθνη νξγαληζκνί ηνπ πιαλήηε καο. (3) Οη απηφηξνθνη νξγαληζκνί απνηεινχλ ηε

22 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 4: ΕΡΕΤΝΩΝΣΑ ΣΗ ΦΩΣΟΤΝΘΕΗ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ βάζε ηεο ηξνθηθήο αιπζίδαο ηνπ πιαλήηε καο. (4) Οη απηφηξνθνη νξγαληζκνί κέζσ ηεο θσηνζχλζεζεο ηξνθνδνηνχλ ηελ αηκφζθαηξα κε νμπγφλν θαη δεζκεχνπλ δηνμείδην ηνπ άλζξαθα. B. Οη καζεηέο λα αλαπηχμνπλ δεμηφηεηεο δηεξεχλεζεο θάλνληαο πεηξάκαηα πνπ αθνξνχλ ζηε ιεηηνπξγία ηεο θσηνζχλζεζεο. Β1. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα εληνπίδνπλ ηηο δηάθνξεο κεηαβιεηέο πνπ αθνξνχλ ζηε δηεξεχλεζε ησλ παξαγφλησλ πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη. Β1α. Δληνπηζκφο κεηαβιεηψλ πνπ αθνξνχλ ζηε δηεξεχλεζε ησλ παξαγφλησλ πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη. Β1β. Δληνπηζκφο παξαγφλησλ πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα γίλεη ε ιεηηνπξγία ηεο θσηνζχλζεζεο: Νεξφ, Ηιηαθφ Φσο, Γηνμείδηνηνπ άλζξαθα, Φισξνθχιιε. Β1γ. Δληνπηζκφο παξαγφλησλ γηα κέηξεζε ή αλίρλεπζε θαη εμαγσγή ζπκπεξάζκαηνο γηα ην ηη ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη. Β2. Να κπνξνχλ λα δηαηππψλνπλ εξεπλεηηθά εξσηήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηνπο παξάγνληεο πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη. Β2α. Γηαηχπσζε εξεπλεηηθνχ εξσηήκαηνο πνπ αθνξά ζηε δηεξεχλεζε ησλ παξαγφλησλ πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα

23 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 4: ΕΡΕΤΝΩΝΣΑ ΣΗ ΦΩΣΟΤΝΘΕΗ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ θσηνζπλζέηεη. Β2β. Αμηνιφγεζε ηα ζρεηηθψλ απφ ηα κε ζρεηηθά εξεπλεηηθά εξσηήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηε δηεξεχλεζε ησλ παξαγφλησλ πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη. Β2γ. Γηαηχπσζε εξεπλεηηθψλ εξσηεκάησλ πνπ αθνξνχλ ζην αλ: (1) Δίλαη ην λεξφ απαξαίηεηε πξψηε χιε γηα λα γίλεη ε θσηνζχλζεζε; (2) Δίλαη ην ειηαθφ θσο απαξαίηεηνο παξάγνληαο γηα λα γίλεη ε θσηνζχλζεζε; (3) Δίλαη ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα απαξαίηεηε πξψηε χιε γηα λα γίλεη ε θσηνζχλζεζε; (4) Δίλαη ε ρισξνθχιιε απαξαίηεηνο παξάγνληαο γηα λα γίλεη ε θσηνζχλζεζε; Β3. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα νηθνδνκνχλ ππνζέζεηο πνπ αθνξνχλ ζηνπο παξάγνληεο πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη. Β3α. Οηθνδφκεζε ππνζέζεσλ πνπ αθνξνχλ ζηε δηεξεχλεζε ησλ παξαγφλησλ πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη. Β3β. Γηαηχπσζε ππνζέζεσλ πνπ αθνξνχλ ζηε δηεξεχλεζε ησλ παξαγφλησλ πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη, νη νπνίεο κπνξνχλ λα επηβεβαησζνχλ ή λα απνξξηθζνχλ κε έγθπξα πεηξάκαηα ή κε

24 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 4: ΕΡΕΤΝΩΝΣΑ ΣΗ ΦΩΣΟΤΝΘΕΗ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ άιιε έγθπξε επηζηεκνληθή πξνζέγγηζε θαη δηαδηθαζία. Β3γ..Γηαηχπσζε ππνζέζεσλ θαη δηάθξηζε κεηαμχ ζρεηηθψλ θαη κε ζρεηηθψλ ππνζέζεσλ ζε ζρέζε κε εξεπλεηηθά εξσηήκαηα πνπ δηαηππψλνληαη. Β4. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα ζρεδηάδνπλ έγθπξα πεηξάκαηα πνπ αθνξνχλ ζηνπο παξάγνληεο πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη. Β4α. Δμήγεζε γηα ην ηη κπνξεί λα κεηξεζεί ή λα αληρλεπζεί ζε έλα θπηφ γηα λα απνδεηρζεί φηη ην θπηφ απηφ θσηνζπλζέηεη. Β4β. Δληνπηζκφο κεηαβιεηψλ (παξαγφλησλ) πνπ πξέπεη λα θξαηεζνχλ ζηαζεξέο, κεηαβιεηή πνπ πξέπεη λα κεηαβιεζεί θαη κεηαβιεηή πνπ πξέπεη λα κεηξεζεί ζε έλα πείξακα, γηα λα επηβεβαησζεί ή λα απνξξηθζεί κηα ππφζεζε. Β4γ. Σεκαζία έγθπξνπ πεηξάκαηνο ειέγρνπ (κάξηπξα). Β4δ. Δπηινγή ελδεδεηγκέλσλ νξγάλσλ θαη πιηθψλ πνπ απαηηνχληαη γηα έλα πξνηεηλφκελν πείξακα.

25 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 4: ΕΡΕΤΝΩΝΣΑ ΣΗ ΦΩΣΟΤΝΘΕΗ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Β4ε. Πεξηγξαθή πνξείαο ελφο πεηξάκαηνο πνπ πξέπεη αθνινπζεζεί γηα λα επηβεβαησζεί ή λα απνξξηθηεί κηα ππφζεζε. Β5. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα εθηεινχλ έγθπξα πεηξάκαηα πνπ αθνξνχλ ζηνπο παξάγνληεο πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη. Β5α. Καηαλφεζε θαη εθαξκνγή νδεγηψλ γηα ηελ εθηέιεζε έγθπξσλ πεηξακάησλ. Β5β. Απνρξσκαηηζκφο θχιισλ πξάζηλσλ θπηψλ. Β5γ. Αλίρλεπζε ηεο νπζίαο άκπιν ζε απνρξσκαηηζκέλν θχιιν. Β6. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα θάλνπλ παξαηεξήζεηο/κεηξήζεηο, λα εμάγνπλ απνηειέζκαηα θαη ζπκπεξάζκαηα ησλ πεηξακάησλ πνπ αθνξνχλ ζηνπο παξάγνληεο πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη. Β6α. Καηαγξαθή παξαηεξήζεσλ/κεηξήζεσλ, κε αθξίβεηα, γηα εμαγσγή απνηειεζκάησλ ελφο πεηξάκαηνο. Β6β. Δπηβεβαίσζε ή απφξξηςε ηεο αξρηθήο ππφζεζεο θαη απάληεζε εξεπλεηηθνχ εξσηήκαηνο. Β6γ. Φξεζηκνπνίεζε ηεο θαηάιιειεο επηζηεκνληθήο νξνινγίαο γηα ηελ θαηαγξαθή θαη ηελ επηθνηλσλία ησλ απνηειεζκάησλ θαη ζπκπεξαζκάησλ.

26 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 4: ΕΡΕΤΝΩΝΣΑ ΣΗ ΦΩΣΟΤΝΘΕΗ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Γ. Οη καζεηέο λα αλαπηχμνπλ θξηηηθή ζθέςε (Παξάδεηγκα: Φσηνζχλζεζε θαη ην Φαηλφκελν ηνπ Θεξκνθεπίνπ) Β7. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα θάλνπλ πξνβιέςεηο πνπ αθνξνχλ ζηνπο παξάγνληεο πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη. Γ1. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα παξάγνπλ κνηίβα. Β7α. Γηαηχπσζε πξνβιέςεσλ ζε πεξίπησζε πνπ αιιάμνπλ ηα δεδνκέλα πνπ αθνξνχλ ζηνπο παξάγνληεο πνπ ρξεηάδεηαη έλα θπηφ γηα λα θσηνζπλζέηεη. Γ1α. Καηαλφεζε, αλάιπζε θαη αμηνιφγεζε πιεξνθνξηψλ γηα ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, κε ηε ρξήζε θεηκέλνπ, γξαθηθψλ παξαζηάζεσλ, εηθφλσλ, πηλάθσλ, πνιπκεζηθψλ παξνπζηάζεσλ, θ.ιπ. Γ1β. Δληνπηζκφο νκνηνηήησλ θαη δηαθνξψλ κεηαμχ ελφο ζεξκνθεπίνπ παξαγσγήο γεσξγηθψλ πξντφλησλ θαη ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Γ1γ. Σρέζε κεηαμχ ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηελ αηκφζθαηξα θαη ηεο ζεξκνθξαζίαο ηεο αηκφζθαηξαο. Γ2. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα επηρεηξεκαηνινγνχλ. Γ2α. Οηθνδφκεζε επηρεηξεκάησλ:: Απιά επηρεηξήκαηα Αληεπηρεηξήκαηα Αληηθξνχζεηο αληεπηρεηξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ζηα αίηηα ηεο αχμεζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηνλ πιαλήηε καο.

27 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 4: ΕΡΕΤΝΩΝΣΑ ΣΗ ΦΩΣΟΤΝΘΕΗ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Γ3. Οη καζεηέο λα εθαξκφδνπλ ζηξαηεγηθέο γηα ιχζε πξνβιήκαηνο ή ιήςε απφθαζεο Γ3α. Δθαξκνγή θαηάιιεισλ ζηξαηεγηθψλ θαη δηαδηθαζηψλ γηα ηε ιχζε ελφο πξνβιήκαηνο, π.ρ. νη θιηκαηηθέο αιιαγέο, πνπ ππάξρνπλ ζήκεξα ζηνλ πιαλήηε καο, είλαη απνηέιεζκα ηεο αχμεζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ή είλαη έλα θπζηθφ θαηλφκελν; Γ3β. Αμηνιφγεζε ελαιιαθηηθψλ ηξφπσλ ιχζεο ελφο πξνβιήκαηνο. Γ. Οη καζεηέο λα αλαπηχμνπλ δεμηφηεηεο επηζηεκνινγηθήο επάξθεηαο. Γ4. Οη καζεηέο λα δηαζέηνπλ δεμηφηεηεο δηεξεχλεζεο. Γ1. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα θαηαλννχλ ηε ζρέζε κεηαμχ παξαηήξεζεο θαη εξκελείαο ηεο παξαηήξεζεο ζηελ επηζηήκε. Γ4. Βιέπε Γεληθφ Σηφρν B. Γ1α. Καηαγξαθή παξαηεξήζεσλ κε ζπζηεκαηηθφ ηξφπν. Γ1β. Δξκελεία παξαηεξήζεσλ κε βάζε ηηο πξνυπάξρνπζεο επηζηεκνληθέο γλψζεηοζεσξίεο Γ2. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα θαηαλννχλ ηε ζεκαζία ηεο θαληαζίαο θαη ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ηνπ θάζε επηζηήκνλα ζηελ αλάπηπμε ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο. Γ2α. Υπνθεηκεληθή πηπρήο ηεο επηζηήκεο

28 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 4: ΕΡΕΤΝΩΝΣΑ ΣΗ ΦΩΣΟΤΝΘΕΗ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Γ3. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα θαηαλννχλ φηη ε αλάπηπμε ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο επεξεάδεηαη απφ ην θνηλσληθφ-νηθνλνκηθφπνιηηηζκηθφ πιαίζην ηεο επνρήο. Γ3α. Δπίδξαζε ηνπ θνηλσληθνεπηζηεκνληθνχ πιαηζίνπ ζηελ αλάπηπμε ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο. Δ. Οη καζεηέο λα αλαπηχμνπλ ζεηηθέο ζηάζεηο γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αεηθφξν αλάπηπμε. Δ1. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα επηδεηθλχνπλ ζπκπεξηθνξά πνπ λα πξνζδίδεη αμία ζην πεξηβάιινλ θαη ηελ αεηθφξν αλάπηπμε. Δ1α. Δπίδεημε ζπκπεξηθνξάο πνπ πξνζδίδεη αμία ζην πεξηβάιινλ θαη ηελ αεηθνξία (π.ρ. πξνζηαζία δαζψλ, αλαθχθισζε, θ.ιπ.) Δ1β. Λφγνη γηα ηνπο νπνίνπο νη εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ελέρνπλ πεξηβαιινληηθέο ζπλέπεηεο. Δ2. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα θαηαλννχλ θαη λα ηεθκεξηψλνπλ ηε ζεκαζία ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο. Δ2α. Γηαηχπσζε ζέζεσλ θαη πεπνηζήζεσλ γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αεηθφξν αλάπηπμε. Δ2β. Σπκκεηνρή ζε δξάζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ αεηθφξν δηαρείξηζε ηνπ πεξηβάιινληνο.

29 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 5: ΜΕΛΕΣΩΝΣΑ ΣΙ ΣΡΟΦΙΚΕ ΧΕΕΙ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ και ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ Δνόηεηα 5: Μελεηώνηας ηις Σροθικές ζτέζεις ηων δωνηανών οργανιζμών Ομάδα Αναλσηικών Προγραμμάηων Βιολογίας τολική Υρονιά:

30 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 5: ΜΕΛΕΣΩΝΣΑ ΣΙ ΣΡΟΦΙΚΕ ΧΕΕΙ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΓΔΝΙΚΟΙ ΣΟΥΟΙ ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ ΕΠΙΜΕΡΟΤ ΣΟΥΟΙ ΕΞΕΣΑΣΕΑ ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΑ - ΔΙΔΑΚΣΕΑ ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΔΝΑ Τα νηθνζπζηήκαηα απνηεινύληαη από βηνηηθνύο παξάγνληεο (δσληαλνύο νξγαληζκνύο) θαη αβηνηηθνύο παξάγνληεο (αέξαο, λεξό θ.ιπ.). Ο ήιηνο παξέρεη ελέξγεηα. Οη νξγαληζκνί αλάινγα κε ηνλ ηξόπν πνπ εμαζθαιίδνπλ ηελ ηξνθή ηνπο ρσξίδνληαη ζε δύν κεγάιεο θαηεγνξίεο: ηνπο απηόηξνθνπο (παξαγσγνύο) θαη ηνπο εηεξόηξνθνπο (θαηαλαισηέο). 1. Οη καζεηέο/ηξηεο λα γλσξίζνπλ είδε ρισξίδαο θαη παλίδαο ηεο Κύπξνπ θαη λα θαηαλνήζνπλ πώο νη πην πάλσ έλλνηεο ζπλδένληαη θαη αμηνπνηνύληαη ζηελ θαζεκεξηλή δσή. 2. Οη καζεηέο/ηξηεο λα θαηαλνήζνπλ ηελ επηζηεκνληθή κεζνδνινγία πνπ αθνινπζεί ε ζύγρξνλε Βηνινγία γηα ηε 1. Οη καζεηέο/ηξηεο λα αλαγλσξίδνπλ θαη λα θαηαγξάθνπλ κεξηθά είδε δσληαλώλ νξγαληζκώλ, ηα νπνία ζπλαληνύκε ζην δαζηθό νηθνζύζηεκα (Γάζνπο Πάθνπ). 2. Οη καζεηέο/ηξηεο λα αμηνινγνύλ θαηά πόζν κε κηα παξαηήξεζε έρνπλ θαηαγξάςεη όια ηα είδε δσληαλώλ νξγαληζκώλ πνπ ΓΙΓΑΚΣΔΑ 1α. - Βαζηθά θπηηθά είδε ηνπ δαζηθνύ νηθνζπζηήκαηνο. 1β. - Βαζηθά δσηθά είδε ηνπ δαζηθνύ νηθνζπζηήκαηνο. 2.α. Οη δσληαλνί νξγαληζκνί πνηθίινπλ ζηηο δηάθνξεο επνρέο ζε έλα δαζηθό νηθνζύζηεκα.

31 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 5: ΜΕΛΕΣΩΝΣΑ ΣΙ ΣΡΟΦΙΚΕ ΧΕΕΙ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ κειέηε ησλ ηξνθηθώλ ζρέζεσλ πνπ αλαπηύζζνληαη κεηαμύ ησλ νξγαληζκώλ ζε έλα νηθνζύζηεκα, κε ην λα δεκηνπξγνύλ θαη λα εμεγνύλ ηξνθηθέο αιπζίδεο θαη πιέγκαηα. ππάξρνπλ ζην δαζηθό νηθνζύζηεκα (Γάζνπο Πάθνπ). 2.β. Οη δσηθνί νξγαληζκνί θηλνύληαη, θξύβνληαη θαη δελ είλαη πάληα εύθνιν λα θαηαγξαθνύλ. 2.γ. Γηάθνξα ζηνηρεία (π.ρ. θσιηέο, ίρλε νξγαληζκώλ, απνξξίκκαηα νξγαληζκώλ) απνθαιύπηνπλ ηελ παξνπζία θάπνησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ ζε έλα δαζηθό νηθνζύζηεκα. 3. Οη καζεηέο/ηξηεο λα απνθηήζνπλ γλώζεηο ζρεηηθέο κε ηηο έλλνηεο ηξνθηθέο ζρέζεηο, ηξνθηθέο αιπζίδεο, παξαγσγόο, θαηαλαισηήο, ζήξακα, ζεξεπηήο, ηξνθηθά πιέγκαηα, θπηνθάγνο, ζαξθνθάγνο, πακθάγνο, θνξπθαίνο θαηαλαισηήο, αληαγσληζκόο, ώζηε λα είλαη ζε ζέζε λα κειεηνύλ, λα εξκελεύνπλ θαη λα πεξηγξάθνπλ ηηο ζρέζεηο πνπ έρνπλ νη νξγαληζκνί κεηαμύ ηνπο. 3. Οη καζεηέο/ηξηεο λα θαηαλννύλ όηη νη δσληαλνί νξγαληζκνί ζε έλα νηθνζύζηεκα αλαπηύζζνπλ κεηαμύ ηνπο ηξνθηθέο ζρέζεηο. 3.α. Σε έλα νηθνζύζηεκα ππάξρνπλ απηόηξνθνη θαη εηεξόηξνθνη νξγαληζκνί. 3.β. Οη απηόηξνθνη νξγαληζκνί ζπλζέηνπλ κόλνη ηνπο ηελ ηξνθή ηνπο από απιέο πξώηεο ύιεο όπσο είλαη ην λεξό θαη ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα. 3.γ. Οη εηεξόηξνθνη νξγαληζκνί πξνκεζεύνληαη ηελ ηξνθή ηνπο έηνηκε ηξώγνληαο άιινπο νξγαληζκνύο.

32 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 5: ΜΕΛΕΣΩΝΣΑ ΣΙ ΣΡΟΦΙΚΕ ΧΕΕΙ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ 4. Οη καζεηέο/ηξηεο λα νλνκάδνπλ ηηο ζρέζεηο πνπ αλαπηύζζνπλ νη δσληαλνί νξγαληζκνί ελόο νηθνζπζηήκαηνο, σο πξνο ηε δηαηξνθή ηνπο, σο ηξνθηθέο ζρέζεηο. 4.α. Οξηζκόο ησλ ηξνθηθώλ ζρέζεσλ. 5. Οη καζεηέο/ηξηεο λα ζρεδηάδνπλ κηα δηεξεύλεζε (απνζηνιή). 5.α. Σηνηρεία-δεδνκέλα πνπ είλαη ζηε δηαζέζηκα γηα ηελ εθπιήξσζε κηαο δηεξεύλεζεο (απνζηνιήο). 5.β. Σηνηρεία-δεδνκέλα πνπ είλαη αλαγθαία γηα ηελ εθπιήξσζε κηαο δηεξεύλεζεο (απνζηνιήο) ηνπο θαη λα 5.γ. Γηθαηνιόγεζε γηαηί απηά είλαη αλαγθαία θάπνηα ζηνηρεία-δεδνκέλα γηα ηελ εθπιήξσζε κηαο απνζηνιήο. 5.δ. Να ζρεδηάδνπλ ηα βήκαηα πνπ πξέπεη λα αθνινπζήζνπλ γηα λα ζπιιέμνπλ ηα ζηνηρεία-δεδνκέλα πνπ ρξεηάδνληαη γηα λα εθπιεξώζνπλ ηε δηεξεύλεζε (απνζηνιή) ηνπο. 6. Οη καζεηέο/ηξηεο λα πξνζδηνξίδνπλ ηηο ηξνθηθέο ζρέζεηο ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ ζε έλα δαζηθό νηθνζύζηεκα (Γάζνο Πάθνπ). 6.α. Γεδνκέλα γηα είδε δσληαλώλ νξγαληζκώλ ελόο δαζηθνύ νηθνζπζηήκαηνο (Γάζνπο Πάθνπ). 6.β. Δληνπηζκόο πιεξνθνξηώλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο ηξνθηθέο ζρέζεηο ησλ

33 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 5: ΜΕΛΕΣΩΝΣΑ ΣΙ ΣΡΟΦΙΚΕ ΧΕΕΙ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ νξγαληζκώλ. 6.γ. Γεκηνπξγία ζρεδηαγξακκάησλ γηα ηελ αλαπαξάζηαζε ησλ ηξνθηθώλ ζρέζεσλ ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ ζε έλα δαζηθό νηθνζύζηεκα (Γάζνπο Πάθνπ). 7. Οη καζεηέο/ηξηεο λα ζρεδηάδνπλ, λα πεξηγξάθνπλ, λα επεμεγνύλ θαη λα νξίδνπλ ηξνθηθέο αιπζίδεο ζε έλα νηθνζύζηεκα. 7.α. Γεκηνπξγία ηξνθηθώλ αιπζίδσλ γηα ηελ αλαπαξάζηαζε ησλ ηξνθηθώλ ζρέζεσλ ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ ζε έλα δαζηθό νηθνζύζηεκα (Γάζνπο Πάθνπ). 7.β. Οξηζκόο ηεο ηξνθηθήο αιπζίδαο. 7.γ. Οη δσληαλνί νξγαληζκνί κηαο ηξνθηθήο αιπζίδαο κπνξνύλ λα ραξαθηεξηζηνύλ κε έλα από ηνπο όξνπο ζήξακα, ζεξεπηήο. 7.δ. Τν ζήξακα δηαθνξεηηθά νλνκάδεηαη θαη ιεία. 7.ε. Τν βέινο αλαπαξηζηά ηε κεηαθνξά ελέξγεηαο. 7.ζη. Η ζρέζε κεηαμύ ηξνθήο θαη ελέξγεηαο. 7.ε. Πώο νη παξαγσγνί θαη νη θαηαλαισηέο εμαζθαιίδνπλ ηα δνκηθά απιηθά θαη ηελ ελέξγεηα πνπ ρξεηάδνληαη γηα λα δήζνπλ θαη λα αλαπηπρζνύλ.

34 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 5: ΜΕΛΕΣΩΝΣΑ ΣΙ ΣΡΟΦΙΚΕ ΧΕΕΙ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ 4. Οη καζεηέο/ηξηεο λα επηιέγνπλ θαη λα αμηνπνηνύλ ηηο θαηάιιειεο πιεξνθνξίεο θαη δεδνκέλα γηα λα κειεηνύλ πνηνη νξγαληζκνί αληαγσλίδνληαη κεηαμύ ηνπο. 8. Οη καζεηέο/ηξηεο λα εληνπίδνπλ ηα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ηξνθηθώλ αιπζίδσλ. 9. Οη καζεηέο/ηξηεο λα ζρεδηάδνπλ, λα πεξηγξάθνπλ, λα επεμεγνύλ θαη λα νξίδνπλ ηξνθηθό πιέγκα ζε έλα νηθνζύζηεκα. 8.α. Οη ηξνθηθέο αιπζίδεο πεξηέρνπλ παξαγσγνύο θαη θαηαλαισηέο. 8.β. Οη ηξνθηθέο αιπζίδεο μεθηλνύλ κε έλα παξαγσγό (θπηό). 8.γ. Οη ηξνθηθέο αιπζίδεο κπνξεί λα έρνπλ δύν ή πεξηζζόηεξνπο δσηθνύο νξγαληζκνύο. 8.δ. Σην ηέινο ησλ ηξνθηθώλ αιπζίδσλ ππάξρνπλ νξγαληζκνί πνπ δελ ηξώγνληαη από θαλέλα. 9.α. Ο εληνπηζκόο, ε εξκελεία θαη ε αλαπαξάζηαζε ησλ ηξνθηθώλ ζρέζεσλ ζε έλα νηθνζύζηεκα είλαη κηα πνιύπινθε επηζηεκνληθή δηαδηθαζία. 9.β. Σρεδηαζκόο ηξνθηθνύ πιέγκαηνο. 9.γ. Οξηζκόο ηξνθηθνύ πιέγκαηνο. 9.δ. Σρέζε κεηαμύ ελόο ηξνθηθνύ πιέγκαηνο θαη ησλ ηξνθηθώλ αιπζίδσλ. 9.ε. Δληνπηζκόο ζε έλα ηξνθηθό πιέγκα θπηνθάγσλ, ζαξθνθάγσλ θαη πακθάγσλ νξγαληζκώλ. 9.ζη. Δληνπηζκόο ζε έλα ηξνθηθό πιέγκα θνξπθαίσλ ζεξεπηώλ. 9.δ. Δληνπηζκόο ζε έλα ηξνθηθό πιέγκα ησλ νξγαληζκώλ πνπ αληαγσλίδνληαη κεηαμύ ηνπο γηα ηξνθή. 9.ε. Έλα ηξνθηθό πιέγκα είλαη πην ρξήζηκν, γηα λα θαηαιάβνπκε ηηο ηξνθηθέο ζρέζεηο κεηαμύ ησλ νξγαληζκώλ ζε έλα

35 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 5: ΜΕΛΕΣΩΝΣΑ ΣΙ ΣΡΟΦΙΚΕ ΧΕΕΙ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ νηθνζύζηεκα, από κηα ηξνθηθή αιπζίδα. 5. Οη καζεηέο/ηξηεο λα απνθηήζνπλ δεμηόηεηεο ελζπλαίζζεζεο θαη δηαπξνζσπηθήο επηθνηλσλίαο θαη σο ειεύζεξνη, ελεξγνί θαη δεκνθξαηηθνί πνιίηεο, λα ζπκκεηέρνπλ κε θξηηηθό πλεύκα ζε ζπδεηήζεηο δηακόξθσζεο θαη παξνπζίαζεο απόςεσλ γηα ζέκαηα πνπ αθνξνύλ ηηο ηξνθηθέο ζρέζεηο ζε θππξηαθό νηθνζύζηεκα θαη ηηο εθαξκνγέο ηνπο. Σπγθεθξηκέλα, λα επηρεηξεκαηνινγνύλ πώο δξαζηεξηόηεηεο ηνπ αλζξώπνπ επεξεάδνπλ ηελ πνηόηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο θαη πξνθαινύλ πξνβιήκαηα ζηνπο νξγαληζκνύο. 10. Οη καζεηέο/ηξηεο λα επηρεηξεκαηνινγνύλ γηα ηηο επηπηώζεηο πνπ ζα έρεη ε απνκάθξπλζε ελόο νξγαληζκνύ ή ε πξνζζήθε ελόο νξγαληζκνύ ζην ηξνθηθό πιέγκα ελόο νηθνζπζηήκαηνο. 11. Οη καζεηέο/ηξηεο λα επηρεηξεκαηνινγνύλ γηα ην πώο δξαζηεξηόηεηεο ηνπ αλζξώπνπ επεξεάδνπλ ηελ πνηόηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο θαη πξνθαινύλ πξνβιήκαηα ζηνπο νξγαληζκνύο θαη ηα νηθνζπζηήκαηα. 10.α. Δύξεζε άκεζσλ θαη έκκεζσλ πεγώλ ηξνθήο γηα ηνπο νξγαληζκνύο ελόο ηξνθηθνύ πιέγκαηνο. 10.β. Δπηπηώζεηο πνπ ζα έρεη ε απνκάθξπλζε ελόο νξγαληζκνύ ή ε πξνζζήθε ελόο νξγαληζκνύ ζην ηξνθηθό πιέγκα ελόο νηθνζπζηήκαηνο. 11.α. Ο άλζξσπνο, σο κέξνο ηεο θύζεο, αληαγσλίδεηαη κε ηα θπηά θαη ηα δώα γηα ηξνθή. 11.β. Τξνθηθέο αιπζίδεο ζηηο νπνίεο ζπκκεηέρεη ν άλζξσπνο. 11.γ. Πξνζδηνξηζκόο ηεο ζέζεο ηνπ αλζξώπνπ ζε κηα ηξνθηθή αιπζίδα. 11.δ. Να εληνπίδνπλ ζε ράξηε θπζηθέο πεξηνρέο (π.ρ. Γάζνο Πάθνπ, Κύθθνο, Κάκπνο). 11.ε. Δμέηαζε θαηά πόζν ε θαηνρηθή γξακκή, πνπ πεξηνξίδεη ηελ ειεύζεξε δηαθίλεζε ησλ αλζξώπσλ, πεξηνξίδεη θαη ηελ ειεύζεξε δηαθίλεζε ησλ άιισλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ (π.ρ. αγξηλνύ) πξνθαιώληαο δηάζπαζε ηεο ζπλέρεηαο ηνπ θπζηθνύ πεξηβάιινληνο.

36 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 5: ΜΕΛΕΣΩΝΣΑ ΣΙ ΣΡΟΦΙΚΕ ΧΕΕΙ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ 6. Οη καζεηέο/ηξηεο λα απνθηήζνπλ αμίεο ζε ζρέζε κε ην πεξηβάιινλ θαη ην ζεβαζκό γηα ηε δσή ησλ ππόινηπσλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ ζε όια ηα επίπεδα νξγάλσζήο ηνπο. 7. Οη καζεηέο/ηξηεο λα αλαπηύμνπλ επξύηεξα ηελ ηθαλόηεηα δηαηύπσζεο ζηνηρεηνζεηεκέλεο ππνζηήξημεο ή ακθηζβήηεζεο δεδνκέλσλ θαη ππνζέζεσλ ζρεηηθά κε ηηο επηπηώζεηο πνπ ζα έρεη ε απνκάθξπλζε ηνπ αγξηλνύ από ην νηθνζύζηεκα ηνπ Γάζνπο Πάθνπ, κέζα από δηαινγηθή ζπδήηεζε κε θξηηηθή θαη δεκηνπξγηθή ζθέςε. 12. Οη καζεηέο/ηξηεο λα αλαπηύζζνπλ ζεηηθέο ζηάζεηο απέλαληη ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ αεηθνξία. 13. Οη καζεηέο/ηξηεο λα επηδεηθλύνπλ ζπκπεξηθνξά πνπ λα πξνζδίδνπλ αμία ζηνπο δσληαλνύο νξγαληζκνύο, ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αεηθνξία. 12.α. Πξνζδηνξηζκόο ζεηηθώλ θαη αξλεηηθώλ ελεξγεηώλ, πνπ γίλνληαη από ηνλ άλζξσπν, θαη κπνξνύλ λα πξνθαιέζνπλ αιιαγέο ζην θπζηθό πεξηβάιινλ. 12.β. Απνζαθήληζε ζηάζεσλ θαη δηαηύπσζε απόςεσλ θαη ζέζεσλ ζρεηηθά κε ηε ιαζξνζεξία. 12.γ. Δπηρεηξεκαηνινγία γηα ηνπο ηξόπνπο αληηκεηώπηζήο ηεο ιαζξνζεξίαο θαη γηα κέηξα δηαηήξεζεο ησλ εηδώλ, πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη πξνώζεζεο ηεο αεηθνξίαο. 13.α. Αλάπηπμε δξάζεο ζρεηηθά κε ηε δηαηήξεζε ησλ εηδώλ, ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ αεηθνξία. 13.β. Αλάπηπμε δξάζεσλ ελεκέξσζεο ζηελ

37 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 5: ΜΕΛΕΣΩΝΣΑ ΣΙ ΣΡΟΦΙΚΕ ΧΕΕΙ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ νηθνγέλεηα, ην ζρνιείν θαη ηελ θνηλόηεηα, ζρεηηθά κε ηηο πηζαλέο επηπηώζεηο πνπ ζα έρεη ε ζαλάησζε θαη απνκάθξπλζε ελόο ελδεκηθνύ είδνπο (αγξηλό) από έλα δαζηθό νηθνζύζηεκα. 14. Οη καζεηέο/ηξηεο λα δεκηνπξγνύλ, ζηα πιαίζηα κηαο εξγαζίαο ηύπνπ project, έλα ηξηζδηάζηαην ηξνθηθό πιέγκα (κνληέιν) ην νπνίν λα παξνπζηάδεη ηηο ηξνθηθέο ζρέζεηο ζε έλα νηθνζύζηεκα θαη λα εμεγνύλ πνηεο ζα είλαη νη επηπηώζεηο από ηελ αθαίξεζε ή ηελ εηζαγσγή ζην νηθνζύζηεκα απηό ελόο είδνπο. 14.α. Δπηινγή νηθνζπζηήκαηνο από ηηο καζεηηθέο νκάδεο. 14.β. Μειέηε ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ ηνπ νηθνζπζηήκαηνο πνπ επηιέγεθε. 14.γ. Μειέηε ησλ ηξνθηθώλ ζρέζεσλ πνπ ππάξρνπλ κεηαμύ ησλ δσληαλώλ νξγαληζκώλ ηνπ νηθνζπζηήκαηνο πνπ επηιέγεθε. 14.δ. Δπηινγή ησλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ κνληέινπ ηνπ ηξνθηθνύ πιέγκαηνο: πιηθό θαηαζθεπήο (π.ρ. ραξηόλη, μύιν, πιαζηηθό), δηζδηάζηαην-ηξηζδηάζηαην, ραξαθηεξηζηηθά βειώλ, πξσηνηππίαθαηλνηνκία. 14.ε. Τξόπνο παξνπζίαζεο ηνπ ηξνθηθνύ πιέγκαηνο.

38 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 5: ΜΕΛΕΣΩΝΣΑ ΣΙ ΣΡΟΦΙΚΕ ΧΕΕΙ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ 8. Οη καζεηέο/ηξηεο λα θαιιηεξγήζνπλ δεμηόηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηθαλόηεηα δηάθξηζεο, θαηεγνξηνπνίεζεο θαη παξνπζίαζεο δεδνκέλσλ ζρεηηθά κε ην νηθνζύζηεκα ηνπ Γάζνπο Πάθνπ, κε νξζή εθαξκνγή ηόζν ησλ καζεκαηηθώλ όζν θαη ηεο ειιεληθήο γιώζζαο ζε γξαπηό αιιά θαη ζε πξνθνξηθό ιόγν. 15. Οη καζεηέο/ηξηεο λα κειεηνύλ θαη λα εμάγνπλ πιεξνθνξίεο θαη δεδνκέλα από γξαθηθέο παξαζηάζεηο ζρεηηθά κε ηνλ πιεζπζκό ελόο ελδεκηθνύ είδνπο (π.ρ. αγξηλό). 15.α. Παξνπζίαζε κηαο γξαθηθήο παξάζηαζεο ηύπνπ ξαβδνγξάκκαηνο ζρεηηθά κε ηνλ πιεζπζκό ελόο ελδεκηθνύ είδνπο (π.ρ. αγξηλό). 15.β. Δπεμήγεζε αμόλσλ. Άμνλαο Ψ: Αξηζκόο αηόκσλ (π.ρ. αγξηλώλ). Άμνλαο Χ: Έηε. 15.γ. Παξαδείγκαηα γηα ηνλ πιεζπζκό ηνπ είδνπο (π.ρ. αγξηλό) κε βάζε ηε γξαθηθή παξάζηαζε. 16. Οη καζεηέο/ηξηεο λα δηεμάγνπλ έξεπλα ζην δηαδίθηπν ζρεηηθά κε ηε κεηαβνιή (δηαθύκαλζε) ηνπ πιεζπζκό ελόο ελδεκηθνύ είδνπο (π.ρ. αγξηλό). 16.α. Δπηινγή ελδεκηθνύ είδνπο (π.ρ. αγξηλό) από ηηο καζεηηθέο νκάδεο. 16.β. Δπηινγή Μεζνδνινγίαο πνπ ζα αθνινπζεζεί. 16.γ. Λέμεηο θιεηδηά γηα ηελ έξεπλα ζην δηαδίθηπν (π.ρ. όλνκα είδνπο, πιεζπζκόο, αξηζκόο αηόκσλ, ρξνλνινγίεο). 16.δ. Σπγγξαθή απνηειεζκάησλ δηαδηθηπαθήο έξεπλαο. Καηαγξαθή ηνπ πιεζπζκνύ ελόο ελδεκηθνύ είδνπο (π.ρ. αγξηλνύ) από ην 1878 κέρξη ην ε. Πξόβιεςε πηζαλώλ επηπηώζεσλ από ηε βόζθεζε αηγνπξνβάησλ ζε έλα δαζηθό νηθνζύζηεκα (Γάζνο Πάθνπ). 16.ζη. Σπγγξαθή ζπκπεξαζκάησλ

39 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 5: ΜΕΛΕΣΩΝΣΑ ΣΙ ΣΡΟΦΙΚΕ ΧΕΕΙ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΣΩΝ ΖΩΝΣΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ δηαδηθηπαθήο έξεπλαο. 16.δ. Δπηινγή ηξόπνπ παξνπζίαζεο ηεο εξγαζίαο. 9. Οη καζεηέο/ηξηεο λα αλαπηύμνπλ δεμηόηεηεο επηζηεκνινγηθήο επάξθεηαο. 17. Οη καζεηέο/ηξηεο λα κπνξνύλ λα θαηαλννύλ ηε ζρέζε κεηαμύ παξαηήξεζεο θαη εξκελείαο ηεο παξαηήξεζεο ζηελ επηζηήκε. 17.α. Καηαγξαθή παξαηεξήζεσλ. 17.β. Δξκελεία παξαηεξήζεσλ. 18. Οη καζεηέο/ηξηεο λα κπνξνύλ λα θαηαλννύλ ηε ζεκαζία ηεο θαληαζίαο θαη ηεο δεκηνπξγηθόηεηαο ηνπ θάζε επηζηήκνλα ζηελ αλάπηπμε ηεο επηζηεκνληθήο γλώζεο. 18.α. Καηαλόεζε ηεο ππνθεηκεληθήο πηπρήο ηεο επηζηήκεο. 19. Οη καζεηέο/ηξηεο λα κπνξνύλ λα θαηαλννύλ όηη ε αλάπηπμε ηεο επηζηεκνληθήο γλώζεο επεξεάδεηαη από ην θνηλσληθό-νηθνλνκηθόπνιηηηζκηθό πιαίζην ηεο επνρήο. 19α. Καηαλόεζε ηεο επίδξαζεο ηνπ θνηλσληθν-επηζηεκνληθνύ πιαηζίνπ ζηελ αλάπηπμε ηεο επηζηεκνληθήο γλώζεο.

40 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 6: ΔΗΜΙΟΤΡΓΩΝΣΑ ΑΠΟΓΟΝΟΤ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ και ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ Δνότητα 6: Γημιοσργώντας Απογόνοσς Ομάδα Αναλστικών Προγραμμάτων Βιολογίας τολική Υρονιά:

41 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 6: ΔΗΜΙΟΤΡΓΩΝΣΑ ΑΠΟΓΟΝΟΤ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΔΝΙΚΟΙ ΣΟΥΟΙ A. Οη καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ ηε δνκή θαη ηε ιεηηνπξγία, θαζώο θαη ηηο παζήζεηο ησλ νξγάλσλ ηνπ αλαπαξαγσγηθνύ ζπζηήκαηνο ηνπ αλζξώπηλνπ νξγαληζκνύ. ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ ΕΠΙΜΕΡΟΤ ΣΟΥΟΙ ΕΞΕΣΑΣΕΑ Α1. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα πεξηγξάθνπλ ηε δνκή θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ δηαθόξσλ νξγάλσλ ηνπ αλαπαξαγσγηθνύ ζπζηήκαηνο ζηνλ άλδξα θαη ζηε γπλαίθα ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΑ - ΔΙΔΑΚΣΕΑ Α1α. Γνκή θαη ιεηηνπξγία νξγάλσλ αλαπαξαγσγηθνύ ζπζηήκαηνο ζηνλ άλδξα: Δπηδηδπκίδα Οπξήζξα Όξρηο Όζρεν Πένο Πξνζηάηεο αδέλαο πεξκαηηθόο πόξνο πεξκαηνδόρνο θύζηε Α1β. Πνξεία δηαδξνκήο ζπεξκαηνδσαξίσλ από ηνλ ηόπν παξαγσγήο ηνπο κέρξη θαη ηελ έμνδό ηνπο από ην ζώκα. Α1γ. Γνκή θαη ιεηηνπξγία νξγάλσλ αλαπαξαγσγηθνύ ζπζηήκαηνο ζηε γπλαίθα: Ωνζήθεο Ωαγσγνί Μήηξα Κόιπνο Αηδνίν Α1δ. Γνκή σαξίνπ θαη ζπεξκαηνδσαξίνπ

42 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 6: ΔΗΜΙΟΤΡΓΩΝΣΑ ΑΠΟΓΟΝΟΤ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Α2. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα εμεγνύλ ηη είλαη ε εθεβεία θαη πνηεο αιιαγέο ζπκβαίλνπλ θαηά ηε δηάξθεηά ηεο. Α2α. Ση είλαη εθεβεία; Α2β. Πνηεο αιιαγέο ζπκβαίλνπλ ζην ζώκα ησλ. αγνξηώλ θαηά ηελ εθεβεία Α2γ. Πνηεο αιιαγέο ζπκβαίλνπλ ζην ζώκα ησλ θνξηηζηώλ θαηά ηελ εθεβεία Α2δ. Πνηεο αιιαγέο ζπκβαίλνπλ ζηα αγόξηα θαη. ηα θνξίηζηα θαηά ηελ εθεβεία όζνλ αθνξά ζην ζπλαηζζεκαηηθό ηνκέα Α3. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα εμεγνύλ ηηο αιιαγέο πνπ ζπκβαίλνπλ από ηελ εθεβεία θαη κεηά ζην αλαπαξαγσγηθό ζύζηεκα ησλ θνξηηζηώλ. Α3α. Ση είλαη ν θαηακήληνο θύθινο Α3β. Ση είλαη ε έκκελε ξύζε Α3γ. Ση είλαη ε θξίζηκε πεξίνδνο. Α4. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα εμεγνύλ ηελ έλλνηα ηεο γνληκνπνίεζεο Α5. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα εμεγνύλ ηα ζηάδηα πνπ κεζνιαβνύλ από ηε γνληκνπνίεζε ηνπ σαξίνπ κέρξη ηε γέλλεζε ηνπ παηδηνύ; Α4α. Γνληκνπνίεζε σαξίνπ: Έλσζε ππξήλα σαξίνπ θαη ππξήλα ζπεξκαηνδσαξίνπ θαη δεκηνπξγία δπγσηνύ. Α5α. ηάδηα πνπ κεζνιαβνύλ από ηε γνληκνπνίεζε ηνπ σαξίνπ κέρξη ηε γέλλεζε ηνπ παηδηνύ: Γεκηνπξγία δπγσηνύ Δκθύηεπζε ρεκαηηζκόο πιαθνύληα Αλάπηπμε εκβξύνπ Σνθεηόο

43 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 6: ΔΗΜΙΟΤΡΓΩΝΣΑ ΑΠΟΓΟΝΟΤ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Α6. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα εμεγνύλ παζήζεηο πνπ αθνξνύλ όξγαλα ηνπ αλαπαξαγσγηθνύ ζπζηήκαηνο ζηνλ άλδξα θαη ζηε γπλαίθα Α7. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα εμεγνύλ πηζαλέο αηηίεο πνπ πξνθαινύλ ππνγνληκόηεηα ζηνλ άλζξσπν Α8. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα εμεγνύλ αζζέλεηεο ή νπζίεο πνπ κπνξεί λα επεξεάζνπλ ην έκβξπν ζε πεξίπησζε εγθπκνζύλεο. Α9. Οη καζεηέο λα εμεγνύλ πνιύ πεξηιεπηηθά ηη είλαη εμσζσκαηηθή γνληκνπνίεζε Α6α. Κξπςνξρία Φίκσζε Καξθίλνο ηνπ πξνζηάηε Τπεξηξνθία ηνπ πξνζηάηε Καξθίλνο ηεο κήηξαο Καξθίλνο ηνπ ηξαρήινπ Α7α. Σνμηθά εληνκνθηόλα Εηδαληνθηόλα Βηνκεραληθά ρεκηθά Αγρώδεο θαη θαζηζηηθή δσή Κάπληζκα Κξπςνξρία Κηξζνθήιε Α8α. Σνμνπιάζκσζε Ιόο ηεο εξπζξάο Α8β. Αιθνόι Κάπληζκα Ναξθσηηθά Φάξκαθα Κάπληζκα Α9α. Δμσζσκαηηθή γνληκνπνίεζε Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα B. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ δεμηόηεηεο δηεξεύλεζεο Β1. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα δηεξεπλνύλ λα ζπιιέγνπλ θαη λα αμηνινγνύλ πιεξνθνξίεο από δηάθνξεο πεγέο ελεκέξσζεο ζρεηηθά κε ζέκαηα Β1α. πιινγή πιεξνθνξηώλ ζρεηηθά κε ηελ θαηάιιειε δηαηξνθή ηεο εγθύνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εγθπκνζύλεο, από πνιιαπιέο

44 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 6: ΔΗΜΙΟΤΡΓΩΝΣΑ ΑΠΟΓΟΝΟΤ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ εγθπκνζύλεο θαη αλαπαξαγσγήο ζηνλ άλζξσπν. πεγέο πιεξνθόξεζεο. Β1β. πιινγή θαη αμηνιόγεζε ηεο εγθπξόηεηαο πιεξνθνξηώλ όζνλ αθνξά ζηελ πεγή πξνέιεπζεο, θαζώο θαη ην πεξηερόκελό ηνπο ζρεηηθά κε δηάθνξεο αζζέλεηεο πνπ κπνξεί λα επεξεάζνπλ ην έκβξπν θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εγθπκνζύλεο. Β1γ. πιινγή θαη αμηνιόγεζε πιεξνθνξηώλ όζνλ αθνξά ζηελ πεγή πξνέιεπζεο, θαζώο θαη ην πεξηερόκελό ηνπο ζρεηηθά κε ηηο επηπηώζεηο πνπ κπνξεί λα έρεη ην θάπληζκα, ην αιθνόι, ηα λαξθσηηθά θαη θάπνηα θάξκαθα ζην έκβξπν, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εγθπκνζύλεο. Γ. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ θξηηηθή ζθέςε Γ1. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ δεμηόηεηεο ιήςεο απόθαζεο θαη επηρεηξεκαηνινγίαο γηα ζέκαηα εμσζσκαηηθήο γνληκνπνίεζεο Γ1α. Άληιεζε έγθπξσλ θαη αμηόπηζησλ πιεξνθνξηώλ από δηαθνξεηηθά είδε πεγώλ (π.ρ. θείκελα, άξζξα, βίληεν, πνιπκεζηθέο παξνπζηάζεηο) γηα ζέκαηα πνπ αθνξνύλ ζηελ εμσζσκαηηθή γνληκνπνίεζε. Τπέξ θαη θαηά ηεο εμσζσκαηηθήο γνληκνπνίεζεο. Γ1β. Απνκόλσζε ησλ δεδνκέλσλ από κηα πεγή πιεξνθόξεζεο, πνπ ζεσξνύληαη ρξήζηκα Γ1γ. Δξκελεία δεδνκέλσλ πνπ αληινύληαη από δηαθνξεηηθέο πεγέο.

45 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 6: ΔΗΜΙΟΤΡΓΩΝΣΑ ΑΠΟΓΟΝΟΤ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Γ1δ. Παξνπζίαζε ηεθκεξησκέλεο κε δεδνκέλα άπνςεο ζρεηηθά κε ηελ εμσζσκαηηθή γνληκνπνίεζε, κε νξζή εθαξκνγή ηεο ειιεληθήο γιώζζαο ζε γξαπηό αιιά θαη ζε πξνθνξηθό ιόγν. Γ1ε. Γηαηύπσζε επηρεηξεκάησλ, αληεπηρεηξεκάησλ θαη αληηθξνύζεσλ αληεπηρεηξεκάησλ γηα ην αλ έλα δεπγάξη πνπ αληηκεησπίδεη πξόβιεκα ηεθλνπνίεζεο πξέπεη λα πξνρσξήζεη κε ηε κέζνδν ηεο εμσζσκαηηθήο γνληκνπνίεζεο ή όρη. Γ. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ δεμηόηεηεο επηζηεκνινγηθήο επάξθεηαο. Γ1. Οη καζεηέο λα κπνξνύλ λα θαηαλννύλ όηη ε επηζηεκνληθή γλώζε ζηεξίδεηαη ζε εκπεηξηθά δεδνκέλα, αιιά εκπεξηέρεη θαη ππνθεηκεληθά ζηνηρεία Γ1α. Ρεηή αλαθνξά θαη παξαδείγκαηα γηα ην όηη κηα νξζή, επηζηεκνληθή εμήγεζε ηεθκεξηώλεηαη κε βάζε επηζηεκνληθά δεδνκέλα. Γ1β. Ρεηή αλαθνξά θαη παξαδείγκαηα, γηα ην όηη ε πξνζέγγηζε κέζα από ηελ νπνία έλαο επηζηήκνλαο εμεηάδεη θάπνην ζέκα, θαζώο θαη ηα δεδνκέλα πνπ ζπιιέγεη, επεξεάδνπλ ηηο ζέζεηο θαη ηηο απνθάζεηο ηνπ, θαη θαη επέθηαζε ηελ αλάπηπμε ηεο επηζηεκνληθήο γλώζεο. Δ. Οη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ ζεηηθέο ζηάζεηο γηα ζέκαηα δηαθπιηθώλ ζρέζεσλ, Δ1. Οη καζεηέο λα αληηιεθζνύλ ηε ζνβαξόηεηα θαη ηελ ππεπζπλόηεηα πνπ ρξεηάδεηαη ε ζύλαςε ησλ δηαθπιηθώλ ζρέζεσλ. Δ1α. Καηαγξαθή, ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο/θεδεκόλεο, ιόγσλ γηα ηνπο νπνίνπο έλα αγόξη θαη έλα θνξίηζη

46 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 6: ΔΗΜΙΟΤΡΓΩΝΣΑ ΑΠΟΓΟΝΟΤ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ πξόιεςεο αλεπηζύκεηεο εγθπκνζύλεο, θαζώο θαη ζέκαηα πγηνύο εγθπκνζύλεο ζηελ εθεβηθή ειηθία επηδηώθνπλ λα ζπλάςνπλ θάπνηα «ηδηαίηεξε ζρέζε». Δ1β. ρνιηαζκόο, ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο/θεδεκόλεο, ησλ απνηειεζκάησλ έξεπλαο ζρεηηθά κε ηε ζύλαςε θάπνηαο «ηδηαίηεξεο ζρέζεο» κε ην άιιν θύιν. Δ1γ. Καηαγξαθή, ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο/θεδεκόλεο, πηζαλώλ αξλεηηθώλ θαη ζεηηθώλ επηπηώζεσλ πνπ κπνξεί λα έρεη ε εκπινθή αγνξηώλ θαη θνξηηζηώλ ζε «ηδηαίηεξεο ζρέζεηο» ζηελ εθεβηθή ειηθία. Δ1δ. πδήηεζε καδί κε ηνπο γνλείο/θεδεκόλεο γηα ηα ππέξ θαη θαηά κηαο εκπινθήο αγνξηώλ θαη θνξηηζηώλ ζε «ηδηαίηεξεο ζρέζεηο» ζηελ εθεβηθή ειηθία. Δ1ε. ύγθξηζε απαληήζεσλ γνλέσλ/θεδεκόλσλ θαη καζεηώλ γηα θαηαγξαθή ζεκείσλ κε ηα νπνία ζπκθσλνύλ ή δηαθσλνύλ. Δ2. Οη καζεηέο λα εθηηκνύλ θαη λα ηεθκεξηώλνπλ ηε ζεκαζία ηεο πξόιεςεο κηαο αλεπηζύκεηεο εγθπκνζύλεο. Δ2α. πδήηεζε, κε ηνπο γνλείο/θεδεκόλεο ηνπο, ελόο πεξηζηαηηθνύ αλεπηζύκεηεο εγθπκνζύλεο ζηελ εθεβεία θαη ζηε ζπλέρεηα λα κνηξάδνληαη ηηο ζθέςεηο ηνπο ζηελ ηάμε. Δ2β. Δληνπηζκόο πξνβιεκάησλ πνπ δεκηνπξγνύληαη από έλα πεξηζηαηηθό αλεπηζύκεηεο εγθπκνζύλεο ζηελ εθεβεία.

47 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 6: ΔΗΜΙΟΤΡΓΩΝΣΑ ΑΠΟΓΟΝΟΤ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Δ2γ. Ιεξάξρεζε πξνβιεκάησλ πνπ κπνξεί λα εληνπίζεη κηα εγθπκνλνύζα έθεβνο θαη δηιήκκαηα πνπ έρεη λα αληηκεησπίζεη. Δ2δ. Πηζαλέο ιύζεηο θαη αμηνιόγεζή ηνπο όζνλ αθνξά ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη κηα εγθπκνλνύζα έθεβνο, αλαθέξνληαο ηα ππέξ θαη ηα θαηά θάζε ιύζεο. Δ3. Οη καζεηέο λα εθηηκνύλ θαη λα ηεθκεξηώλνπλ ηε ζεκαζία κηαο πγηνύο εγθπκνζύλεο. Δ3α. πλήζεηεο πνπ βνεζνύλ ζηε θξνληίδα θαη πγηεηλή ηεο εγθπκνλνύζαο γπλαίθαο. Δ3β. πκκεηνρή ζε δξάζεηο πνπ αθνξνύλ ζηε δηάρπζε ηεο γλώζεο γηα αλάγθε ηζνξξνπεκέλεο δηαηξνθήο θαη πξόιεςεο αζζελεηώλ θαη θξνληίδαο ηεο εγθπκνλνύζαο γπλαίθαο.

48 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΑΝΑΚΑΛΤΠΣΟΝΣΑ ΣΗ ΔΙΑΣΡΟΦΗ ΜΑ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ και ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΓΤΜΝΑΙΟΤ Δνότητα 1: Ανακαλύπτοντας τη Γιατροφή μας Ομάδα Αναλστικών Προγραμμάτων Βιολογίας τολική Υρονιά:

49 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΑΝΑΚΑΛΤΠΣΟΝΣΑ ΣΗ ΔΙΑΣΡΟΦΗ ΜΑ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΔΝΙΚΟΙ ΣΟΥΟΙ A. Οη καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ ηελ έλλνηα ηεο δηαηξνθήο ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ ΕΠΙΜΕΡΟΤ ΣΟΥΟΙ ΕΞΕΣΑΣΕΑ A1. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα εμεγνχλ γηαηί ε ηξνθή είλαη απαξαίηεηε γηα ηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΑΡΚΔΙΑ ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΑ - ΔΙΔΑΚΣΕΑ Α1α. Οη ηξνθέο πεξηέρνπλ ζξεπηηθέο νπζίεο πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηε ιεηηνπξγία φισλ ησλ δσληαλψλ νξγαληζκψλ. Α2. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα ηαμηλνκνχλ ηηο ζξεπηηθέο νπζίεο ζε θαηεγνξίεο Α2α. Γηάθξηζε ζξεπηηθψλ νπζηψλ ζχκθσλα κε ηε ρξεζηκφηεηά ηνπο ζηνλ νξγαληζκφ: Γνκηθέο, Δλεξγεηαθέο θαη Σπκπιεξσκαηηθέο ζξεπηηθέο νπζίεο. Α2β. Γηάθξηζε ζξεπηηθψλ νπζηψλ ζχκθσλα κε ηε ρεκηθή ηνπο ζχζηαζε: νξγαληθέο θαη αλφξγαλεο. ζξεπηηθέο νπζίεο Α2γ. Γηάθξηζε νξγαληθψλ ζξεπηηθψλ νπζηψλ ζχκθσλα κε ηε δνκή θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπο: Υδαηάλζξαθεο, Πξσηεΐλεο, Ληπαξέο Οπζίεο, Ννπθιετληθά νμέα, Βηηακίλεο. Α3. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα θαηαλννχλ ηελ έλλνηα ηεο ηζνξξνπεκέλεο δηαηξνθήο Α3α. Τη είλαη ε Ππξακίδα Γηαηξνθήο Τη είλαη νη θπηηθέο ίλεο Βαζηθνί θαλφλεο πγηεηλήο δηαηξνθήο

50 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΓΤΜΝΑΙΟΤ ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΑΝΑΚΑΛΤΠΣΟΝΣΑ ΣΗ ΔΙΑΣΡΟΦΗ ΜΑ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ Β. Οη καζεηέο λα αλαπηχμνπλ δεμηφηεηεο δηεξεχλεζεο θάλνληαο πεηξάκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ αλίρλεπζε ζξεπηηθψλ νπζηψλ ζηηο ηξνθέο Β1. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα εληνπίδνπλ ηηο δηάθνξεο κεηαβιεηέο πνπ αθνξνχλ ζηελ αλίρλεπζε ησλ νξγαληθψλ ζξεπηηθψλ νπζηψλ ζηηο ηξνθέο. Β2. Οη καζεηέο λα κπνξνχλ λα επηιέγνπλ ηα θαηάιιεια αληηδξαζηήξηα γηα ηελ αλίρλεπζε ησλ δηαθφξσλ νξγαληθψλ ζξεπηηθψλ νπζηψλ ησλ ηξνθψλ. Β1α. Δληνπηζκφο κεηαβιεηψλ γηα ηελ αλίρλεπζε νξγαληθψλ ζξεπηηθψλ νπζηψλ ζηηο ηξνθέο: απιά ζάθραξα (πδαηάλζξαθεο), πξσηεΐλεο, ιηπαξέο νπζίεο, βηηακίλε C. Β2α. Αληηδξαζηήξηα γηα ηελ αλίρλεπζε νξγαληθψλ νπζηψλ ησλ ηξνθψλ: - Γηάιπκα Βελεδηθηίλεο γηα απιά ζάθραξα - Γηάιπκα ζετηθνχ ραιθνχ γηα πξσηεΐλεο - Αηζαλφιε γηα ιηπαξέο νπζίεο - Υπεξκαγγαληθφ θάιην γηα ηε βηηακίλε C Β3. Να κπνξνχλ λα δηαηππψλνπλ ππνζέζεηο γηα ην είδνο ησλ ζξεπηηθψλ νπζηψλ πνπ εκπεξηέρνληαη ζηηο ηξνθέο θαη λα ηηο ειέγρνπλ πεηξακαηηθά. Β3α. Γηαηχπσζε ππνζέζεσλ γηα ην πνηεο νξγαληθέο ζξεπηηθέο νπζίεο κπνξνχλ λα πεξηέρνπλ δηάθνξα δείγκαηα ηξνθψλ. Β3β. Δληνπηζκφο κεηαβιεηψλ γηα κέηξεζε ή αλίρλεπζε νξγαληθψλ ζξεπηηθψλ νπζηψλ. Β3γ. Γηεμαγσγή έγθπξσλ πεηξακάησλ γηα ηελ αλίρλεπζε νξγαληθψλ ζξεπηηθψλ νπζηψλ ζε δείγκαηα ηξνθψλ. Β3δ. Δπηβεβαίσζε ή απφξξηςε αξρηθψλ ππνζέζεσλ.