ΑΙΤΙΑ ΑΝΕΠΑΡΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΜΑΙΑ-IBCLC ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Transcript

1 ΑΙΤΙΑ ΑΝΕΠΑΡΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΜΑΙΑ-IBCLC ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

2 ΟΡΙΣΜΟΣ Ανεπαρκή παραγωγή γάλακτος ορίζεται η κατάσταση κατά την οποία μία μητέρα, δεν παράγει αρκετό γάλα, για την σωστή ανάπτυξη του παιδιού της. Η ανεπαρκής παραγωγή γάλακτος, είναι η κύρια αιτία, διακοπής του θηλασμού. Αρκετές μητέρες αναφέρουν ότι έχουν ανεπαρκή παραγωγή γάλακτος και αυτό θα πρέπει να αξιολογείται από έναν επαγγελματία υγείας, ώστε να διαπιστώνεται αν η ανησυχία έχει πραγματική βάση.

3 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Η κανονική παραγωγή γάλακτος, ξεκινά παράλληλα με την διαδικασία διάπλασης του μαστού. Τρείς είναι οι σημαντικές περίοδοι ανάπτυξης του μαζικού αδένα: εμβρυική/νεογνική, εφηβεία και εγκυμοσύνη Κατά την εγκυμοσύνη οί κύριες ορμόνες πού διεγείρουν την ανάπτυξη του μαστού και τον διαφοροποιούν είναι: οιστρογόνα προγεστερόνη πλακουντιακό γαλακτογόνο προλακτίνη χοριακή γοναδοτροπίνη

4 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Η ικανότητα του στήθους για παραγωγή γάλακτος εμφανίζεται περίπου στο μέσον,της εγκυμοσύνης. Κατά την περίοδο αυτή ξεκινά να παράγεται το πρωτόγαλα (Γαλακτογένεση Ι) Η έναρξη της Γαλακτογένεσης ΙΙ είναι ορμονικά εξαρτώμενη (ενδοκρινικά). Η διαδικασία ξεκινά με την αποβολή του πλακούντα. Οί ορμόνες πού συμμετέχουν στην ρύθμιση της έναρξης τής γαλουχίας είναι η προλακτίνη, ινσουλίνη και κορτιζόλη. Η διατήρηση της παραγωγής γάλακτος γίνεται με αυτοκρινή ρύθμιση (Γαλακτογένεση ΙΙΙ)

5 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Η μετάβαση από τον ενδροκρινή στον αυτοκρινή έλεγχο, γίνεται τις δύο πρώτες εβδομάδες μετά τον τοκετό, όπου η παραγωγή του γάλακτος ρυθμίζεται σταδιακά ανάλογα με τις ανάγκες του βρέφους. Η αφαίρεση του γάλακτος είναι ο βασικός παράγοντας ρύθμισης τής παραγωγής του γάλακτος Ένα φυσιολογικό βρέφος καταναλώνει περίπου ml/24h,από τον πρώτο μήνα,έως τον έκτο. Η συνολική ποσότητα γάλακτος πού απαιτείται εξαρτάται από το φύλο και τις μεταβολικές ανάγκες του βρέφους,καθώς από την θερμιδική περιεκτικότητα του γάλακτος Τά αγόρια προσλαμβάνουν μεγαλύτερη ποσότητα γάλακτος από ότι τά κορίτσια. Είναι φυσιολογικό το ένα στήθος να παράγει περισσότερο από το άλλο Η παραγωγή δεν περιορίζεται, όταν για π.χ οι μητέρες διδύμων παράγουν 1500ml/24h.

6 ΑΙΤΙΑ ΧΑΜΗΛΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Α.Οί μητέρες μπορεί να υποτιμούν την παραγωγή τους,κρίνοντας από την συμπεριφορά του βρέφους ή την προσωπική τους εμπειρία (μαλακό στήθος, μείωση του μεγέθους του στήθους, έλλειψη της ροής του γάλακτος, αλλαγή στην αίσθηση του αντανακλαστικού εξώθησης) και να νομίζουν οτι το γάλα τους δεν επαρκεί, ενώ στην πραγματικότητα είναι αρκετό. Τα βρέφη θηλάζουν πολύ συχνά στην αρχή για να αυξήσουν το γάλα έως την Γαλακτογένεση II. Ένα βρέφος ανήσυχο μετά τά γεύματα, μπορεί να σημαίνει φτωχή πρόσληψη γάλακτος αλλά μπορεί και απλά να έχει έντονη ανάγκη για πιπίλισμα (Άλλες καταστάσεις: φυσιολογικό πρότυπο βρέφους, διαταραχή αντανακλαστικού εξώθησης, βρέφος με νευρολογικά προβλήματα, υπερπαραγωγή της μητέρας, κ.λ.π). Χαμηλή αυτοεκτίμηση της μητέρας για την ικανότητα της να παράγει αρκετό γάλα.

7 ΑΙΤΙΑ ΧΑΜΗΛΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Β. ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ 1. Κοινωνική υποστήριξη 2. Επιλόχεια κατάθλιψη 3. Σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα(σύνδρομο μετατραυματικού στρές, ιστορικό σεξουαλικής κακοποίησης).

8 ΠΡΩΤΟΠΑΘΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 1. Καθυστερημένη ΓαλακτογένεσηII περισσότερο από 72 ώρες, παρέρχεται με σωστή διαχείρηση 2. Παράγοντες κινδύνου(στρές,διάρκεια δεύτερου σταδίου τοκετού >1h,σοβαρό οίδημα,επείγουσα Κ.Τ, σικυουλκία ή εβρυουλκία, επισκληρίδιος, παράταση τοκετούμέ ωκυτοκίνη, επίπεδες ή εισέχουσες θηλές,υπέρταση, διαβήτης τύπου Ι,παχυσαρκία,αντικαταθληπτικά κατά την κύηση, χορήγηση κορτικοστεροειδών (βηταμεθαζόνη), ηλικία της μητέρας>30 ετών.) 3. Κατακράτηση υπολειμμάτων πλακούντα 4. ( προδρομικός, πλακούντας),χορήγηση Μεθυλεργομητρίνης (methergine) 5. Κύστεις ωχρού σωματίου που σχετίζονται με την κύηση

9 ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ 1. Α.ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΝΕΟΓΝΟΥ 2. Υπερχολερυθριναιμία 3. Υπογλυκαιμία 4. Λήψη φαρμάκων από την μητέρα 5. Ασθένεια της μητέρας 6. Ασθένεια του νεογνού 7. Β.ΘΕΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ 8. Λόγω ελλειπούς ενημέρωσης 9. Λόγω μεικτής διατροφής 10. Καθυστερημένη αφαίρεση γάλακτος 11. Πόνος στις θηλές ή στο στήθος(σπάργωμα,μαστίτιδα) 12. Δυσκολία στην τοποθέτηση του βρέφους λόγω Κ.Τ ή επισειοτομής

10 ΑΛΛΑ ΑΙΤΙΑ ΠΟΥ ΕΝΟΧΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΧΑΜΗΛΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ 1. Περιορισμένος αριθμός γευμάτων 2. Πρόωρα βρέφη πού αδυνατούν να θηλάσουν αποτελεσματικά 3. Επιστροφή στην εργασία ή τις σπουδές 4. κάπνισμα

11 Φάρμακα ή άλλα ψευδοεφεδρίνη,βρωμοκρυπτίνη,καβ εργολίνη, εργοταμίνη, αντισυλληπτικά σκεύασματα, bupropion, levodopa, ή ανταγωνιστές της ντοπαμίνης, methyldopa, μαριχουάνα υπερδοσολογία B6, αλκοόλ, βότανα όπως:φασκόμηλο,μαιντανός, μέντα, δυόσμος

12 ΑΛΛΑ ΑΙΤΙΑ ΠΟΥ ΕΝΟΧΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒΡΕΦΟΣ Ηλικία κύησης Κινητικότητα γλώσσας Παραλλαγές ανάπτυξης Αξιολόγηση του βρέφους(ανατομία του στόματος και προσώπου, κατάσταση υγείας κ.λ.π) Παρακολούθηση ενός γεύματος (τοποθέτηση, αποτελεσματικός θηλασμός, ακουστή κατάποση,ικανοποιημένο βρέφος, έλεγχος βάρους με ζυγαριά ) Βραχύς χαλινός, χαλινός άνω χειλέων Λαρυγγομαλακία Τραχειομαλακία Μερική ή πλήρη σχιστία της μαλθακής ή σκληράς υπερώας, υποβλενογόνιος σχιστία Πόνος του βρέφους(κάταγμα κλείδας), κεφαλαιμάτωμα,υπερτονία, υποτονία)

13 ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΓΑΛΟΥΧΙΑΣ (ΧΡΟΝΙΑ) 1. Ιστορικό διαταραχών περιόδου, ή καθυστερημένης εμμηναρχής 2. Υπογονιμότητα, εξωσωματική γονιμοποίηση 3. παχυσαρκία 4. Ανωμαλίες των θηλών 5. Ανατομία του στήθους(χειρουργική μείωση ή αύξηση,κακώσεις νεύρων T4- T6, βιοψία, καρκίνος,διάνοιξη αποστήματος,γαλακτοκήληκ.λ. π) 6. Πρωτοπαθή υποπλασία μαζικού αδένα, ανεπαρκής αδενικός ιστός(igt) 7. Κακώσεις νωτιαίου μυελού 8. Περιβαλλοντικοί ρύποι, όπως TCDD,BPA,PCB,PCAHS.

14 ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΓΑΛΟΥΧΙΑΣ (ΧΡΟΝΙΑ) 1. Ασθένεια της μητέρας (λοίμωξη, αναιμία, χρόνιες παθήσεις όπως: δυσλειτουργία του θυρεοειδούς, ερυθηματώδης λύκος, νόσος του Parkinson, νοσήματα συνδετικού ιστού, νεφρική ανεπάρκεια, υπέρταση, σύνδρομο sheehan, Υποϋποφυσισμός, Αρρύθμιστος διαβήτης Νέα εγκυμοσύνη Παθολογικό σπάργωμα

15 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΦΑΡΜΑΚΑ-ΓΑΛΑΚΤΑΓΩΓΑ Όλα τά γαλακταγωγά είναι offlabel,και στις ΗΠΑ δεν έχουν εγκριθεί από το FDA Φάρμακα όπως η metoclopramide (primreran)χρησιμοποιούνται με επιτυχία. Μητέρες με ιστορικό κατάθλιψης δεν πρέπει να κάνουν χρήση του φαρμάκου. Η doperidone (cilroton). είναι αρκετά αποτελεσματική, χωρίς τις παρενέργειες της μετοκλοπραμίδης.η τυπική δοσολογία είναι 10-20mg τρείς έως τέσσερεις φορές την ημέρα.

16 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Η chlorpromazine (Largactil) και η haloperidol (Aloperidin) συνήθως αυξάνουν την παραγωγή γάλακτος ως ανεπιθύμητες ενέργειες.ωστόσο σοβαρές άλλες ενέργεις όπως καταστολή, κόπωση νευρολογικές διαταρραχέςδέν επιτρέπουν την χορήγηση του φαρμάκου. Η sulpiride (Dogmatyl) χρησιμοποείται ως αντιψυχωτικό σε ορισμένες χώρες για την αύξηση της παραγωγής, αλλά οί ανεπιθύμητες ενέργειες είναι παρόμοιες με τά ηρεμιστικά και χρησιμοποιείται μόνο σε έκτακτη ανάγκη

17 ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Thyrotropine έχει χρησιμοποιηθεί επιτυχώς για την αύξηση των επιπέδων της προλακτίνης και της παραγωγής γάλακτος.σέ υπερδοσολογία, οί ανεπιθύμητες ενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν υπερθυρεοειδισμό. Η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την παραγωγή γάλακτος σε μητέρες τελειόμηνων νεογνών,όσο και πρόωρων. (Breier et al., 1993; Milsom et al., 1992; Milsom et al., 1998). Η oxytocin σε μορφή σπρέυ, αυξάνει την ροή του γάλακτος.η θεραπεία αυτή είναι αποτελεσματική όταν τίθεται σοβαρό πρόβλημα με το αντανακλαστικό έκρηξης του γάλακτος (Renfrew et al., 2000; Ruis et al., 1981), (Fewtrell et al., 2006).

18 ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Η metformin χρησιμοποείται για την θεραπεία του Διαβήτη τύπου ΙΙ και στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Συμβάλει στην αύξηση παραγωγής σε ορισμένες γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών(gabbay et al., 2003) Aνασυνδιασμένη ανθρώπινη προλακτίνη (Powe et al., 2010; Welt et al., 2006)

19 ΦΥΤΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΑΓΩΓΑ Φυτικά γαλακταγωγά,έχουν χρησιμοποιηθεί εδώ και χιλιάδες χρόνια.είναι αποτελεσματικά, όταν χρησιμοποιούνται με καλή διαχείρηση(συχνή αφαίρεση του γάλακτος).υπάρχουν περιορισμένες έρευνες για ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ την αποτελεσματικότητα Κ. "ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΖΚΟΒΑ και 2014" την αξιοπιστία τους (ABM Protocol Committee, 2011; Ayers, 2000; Marasco, 2008).

20 ΚΟΙΝΑ ΦΥΤΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΑΓΩΓΑ (Abascal et al., 2008; Bruckner, 1993; Humphrey, 2003; Low-Dog, 2009; Whitten, 2010): Alfalfa Τρυγωνέλα Τσουκνίδα Άνηθος Σπόροι γλυκάνισου Σπόροι μάραθου Σπόροι κύμινου Μαύροι σπόροι Γαιδουράγκαθο και γάλα από αυτό

21 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ Χαλάρωση, ύπνωση (Becker et al.., 2008; Feder et al., 1989; Pincus, 1996) Βελονισμός.Στήν Κίνα χρησιμοποιείται σε χαμηλή παραγωγή και είναι αποτελεσματικός εάν ξεκινήσει το πολύ 20 ημέρες μετά τον τοκετό.λιγότερο αποδοτικός είναι όταν ξεκινήσει 6 μήνες μετά.αναφέρονται ελάχιστες παρενέργειες (Clavey, 1996) Ρεφλεξολογία (Tipping et al., 2000) Χειροπρακτική (Vallone, 2007)

22 ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ O

23 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ Είναι αναγκαίο να γίνεται άμεσα αξιολόγηση,από τους επαγγελματίες υγείας,της ανεπαρκούς ή μη παραγωγής γάλακτος και να αντιμετωπίζεται με την στενή καθοδήγηση και παρακολούθηση έως ότου αναταχθεί. Οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν να γνωρίζουν τις στρατηγικές και τις μεθόδους πού απαιτούνται για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της ανεπαρκούς παραγωγής και να ενθαρρύνουν τις μητέρες να θηλάσουν.

24 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Academy of Breastfeeding Medicine Protocol Committee. (2005). Clinical protocol no. 11: Guidelines for the evaluation and management of neonatal ankyloglossia and its complications in the breastfeeding Academy of Breastfeeding Medicine Protocol Committee. (2006). Clinical protocol no. 13: Contraception during breastfeeding. Breastfeeding Medicine, 1, Academy of Breastfeeding Medicine Protocol Committee. (2009). Clinical protocol no. 3: Hospital guidelines for the use of supplementary feedings in the healthy term breastfed neonate. Breastfeeding Medicine, 4, Academy of Breastfeeding Medicine Protocol Committee. (2011). Clinical protocol no. 9: Use of galactogogues in initiating or augmenting the ate of maternal milk secretion. Breastfeeding Medicine, 6, 41 49

25 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Becker, G. E., McCormick, F. M., & Renfrew, M. J. (2008). Methods of milk expression for lactating women. Cochrane Database of Systematic Reviews, 4, CD Engstrom, J. L., Meier, P. P., & Jegier, B. J. (2007). Factors associated with milk output differences from the right and left breasts. Journal of Human Lactation, 23, 80. Fewtrell, M. S., Loh, K. L., Blake, A., et al. (2006). Randomised, double blind trial of oxytocin nasal spray in mothers expressing breast milk for preterm infants.archives of Disease in Childhood: Fetal and Neonatal Edition, 91, F169 F174. Glenny, A. M., Hooper, L., Shaw, W. C., et al. (2005). Feeding interventions for growth and development in infants with cleft lip, cleft palate or cleft lip and palate. Cochrane Database of Systemic Reviews, 3, CD003315

26 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Guillette, E. A., Conrad, C., Lares, F., et al. (2006). Altered breast development in young girls from an agricultural environment. Environmental Health Perspectives, 114, Hale, T. W., & Hartmann, P. (2007). Textbook of human lactation. Amarillo, TX: Hale Publishing Hale, T. W. (2010). Medications and mothers milk (14th ed.). Amarillo, TX: Hale Publishing Henderson, J. J., Hartmann, P., Newnham, J., & Simmer, K. (2008). Effect of preterm birth and antenatal corticosteroid treatment on lactogenesis II in women.pediatrics, 121, e92 e100 Riordan, J., & Wambach, K. (2010). Breastfeeding and human lactation (4th ed.). Sudbury, MA: Jones and Bartlett Soltani, H., & Arden, M. (2009). Factors associated with breastfeeding up to 6 months postpartum in mothers with diabetes. Journal of Obstetric, Gynecologic, and Neonatal Nursing, 38,