Νέες μορφές οικογένειας

Transcript

1 Νέες μορφές οικογένειας Ο ι ραγδαίες ανά τον κόσμο αλλαγές τα τελευταία χρόνια δεν άφησαν ανεπηρέαστο το βασικό κύτταρο της κοινωνίας, την οικογένεια. Ειδικότερα, κάποιες από αυτές τις αλλαγές που προέκυψαν είναι: η αύξηση του αριθμού των διαζυγίων, η συγκατοίκηση ζευγαριών πριν από τον γάμο, η οικονομική ανεξαρτησία της γυναίκας, η καθυστέρηση των γάμων λόγω της μεγαλύτερης διάρκειας οικονομικής εξάρτησης των νέων από τους γονείς, η χρήση της βιοτεχνολογίας (αντισύλληψη, τεχνητή γονιμοποίηση κ.λπ.), η αύξηση των γεννήσεων από ανύπαντρες γυναίκες. Νέοι τύποι συμβίωσης εμφανίζονται και στην ελληνική κοινωνία διαμορφώνοντας νέες μορφές οικογένειας. Τέτοιες είναι, για παράδειγμα, οι μονογονεϊκές οικογένειες (οικογένειες με έναν γονέα διαζευγμένο, χήρο ή γονέα που δεν παντρεύτηκε ποτέ), οι ανασυγκροτημένες (οικογένειες με γονείς που ξαναπαντρεύονται), οι θετές (οικογένειες με γονείς που υιοθέτησαν παιδιά), οι οικογένειες που έχουν αποκτήσει παιδί με τη χρήση της βιοτεχνολογίας (τράπεζα σπέρματος, τεχνητή γονιμοποίηση, παρένθετη μητέρα). Επιπλέον, εκτός από τις αλλαγές στη μορφή, σημειώνονται αλλαγές και στις σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας. Πολλές φορές τα παιδιά αναλαμβάνουν τον ρόλο του γονέα που απουσιάζει, με αποτέλεσμα να δημιουργείται το ονομαζόμενο «παιδί-γονιός». Αυτό οδηγεί σε πρόωρη ψυχική ωρίμανση, απώλεια αυθορμητισμού και χαράς που πρέπει να χαρακτηρίζουν ένα παιδί. Τα παιδιά «χαμένα» μέσα στην ασάφεια και την αποσταθεροποίηση της οικογένειας αναπτύσσουν συχνά συναισθήματα φόβου, ανασφάλειας, ενοχής και έχθρας με τελικό αποδέκτη τον γονέα με τον οποίον ζουν. Ωστόσο, τα παραπάνω προβλήματα είναι δυνατόν να χαρακτηρίζουν κάθε οικογένεια. Αρκετές οικογένειες που φαίνονται λειτουργικές και υγιείς στην πραγματικότητα δεν είναι, καθώς, εκτός των παραπάνω προβλημάτων, το ζευγάρι μπορεί να μένει μαζί, αλλά να μην επικοινωνεί. Μπορεί οι γονείς να είναι φυσικά παρόντες μέσα στο σπίτι, αλλά συναισθηματικά απόντες. Επίσης, μπορεί οι γονείς να μην είναι τόσο πιστοί στον θεσμό του γάμου και της οικογένειας. Γενικότερα, η επικοινωνία μέσα στην οικογένεια μπορεί να είναι δυσλειτουργική, παρά την εξωτερική της «αμφίεση». Τα τελευταία χρόνια η σύγχρονη οικογενειακή ψυχολογία και ιδιαίτερα η οικογενειακή ψυχοθεραπεία δε δίνει πια έμφαση στη μορφή μιας οικογένειας. Προσπαθεί να θεραπεύσει δυσλειτουργίες επικοινωνίας ανάμεσα στα μέλη της, να φέρει στην επιφάνεια άλυτες ψυχολογικές συγκρούσεις, να αξιοποιήσει με θετικό τρόπο δυσάρεστα συναισθήματα και να προτείνει τρόπους, έτσι ώστε όλα τα μέλη να απολαμβάνουν τους ισχυρούς δεσμούς αγάπης, που μία οικογένεια μπορεί να προσφέρει. ( με αλλαγές) 39

2 1. Απαντάω στις ερωτήσεις: 1. Ποιες σημαντικές αλλαγές παρουσιάστηκαν στην ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια; 2. Ποιες είναι οι καινούργιες μορφές συμβίωσης της ελληνικής οικογένειας; 3. Μία οικογένεια είναι πάντα τόσο λειτουργική και υγιής όσο φαίνεται; 4. Ποιος είναι ο στόχος της σύγχρονης οικογενειακής ψυχολογίας; 2. Βρίσκω τα συνώνυμα και τα αντώνυμα των υπογραμμισμένων λέξεων / φράσεων του κειμένου: ραγδαίες η καθυστέρηση εμφανίζονται μορφές να μένει μαζί έμφαση να απολαμβάνουν ανεπηρέαστο ανεξαρτησία ωρίμανση ασάφεια ανασφάλειας έχθρας δυσάρεστα 3. Μιλάω στην τάξη. Παραδοσιακή ή άλλες μορφές οικογένειας; Διατυπώνω τη δική μου άποψη και στη συνέχεια συζητάω το θέμα σε μορφή αντιλογίας (debate) στην τάξη. 40

3 Κλητική Ουσιαστικών Χρησιμοποιούμε την κλητική πτώση, όταν προσφωνούμε κάποιον / κάποια: π.χ. Κώστα, πάμε σινεμά; Μαρία, πάρε με τηλέφωνο! Η κλητική πτώση δεν έχει άρθρο. Η κλητική ενικού των αρσενικών ουσιαστικών σε -ας και -ης, των θηλυκών σε -α και -η και των ουδέτερων σε -ο, -ι, -μα είναι ίδια με την αιτιατική χωρίς το άρθρο. Όμως, η κλητική ενικού των αρσενικών και θηλυκών ουσιαστικών σε -ος σχηματίζεται σε -ε: π.χ. Θέλετε κάτι, κύριε Άγγελε; (ο κύριος Άγγελος). Εξαίρεση αποτελούν τα δισύλλαβα κύρια αρσενικά ονόματα που σχηματίζουν την κλητική σε -ο: π.χ. Νίκο, έλα γρήγορα! (ο Νίκος) Όταν χρησιμοποιούμε τα ουσιαστικά ο διευθυντής, ο καθηγητής, ο δικαστής, στην κλητική λέμε: κύριε διευθυντά, κύριε καθηγητά, κύριε δικαστά (λόγια κατάληξη). Η κλητική πληθυντικού είναι ίδια με την ονομαστική χωρίς το άρθρο: π.χ. Κυρίες και κύριοι, καλωσήρθατε! Οι ίδιοι κανόνες ισχύουν και για την κλητική πτώση στα επίθετα. ενικός αριθμός Αρσενικά Ουσιαστικά -ας -ης -ος ονομ. ο Κώστας ο Άρης ο καθηγητής ο Απόστολος ο Πέτρος κλητ. Κώστα Άρη καθηγητά Απόστολε Πέτρο πληθυντικός αριθμός ενικός αριθμός πληθυντικός αριθμός ονομ. οι άντρες οι μαθητές οι άνθρωποι κλητ. άντρες μαθητές άνθρωποι Θηλυκά Ουσιαστικά -α -η -ος ονομ. η Μαρία η Ελένη η γιατρός κλητ. Μαρία Ελένη γιατρέ ονομ. οι γυναίκες οι κόρες οι γιατροί κλητ. γυναίκες κόρες γιατροί Γεια σας, κύριε Νίκο Διακόπουλε / Απόστολε Πλατή / Δημήτρη Λιάκα. Γεια σας, κυρία Κατερίνα Κυθιωτάκη / Ελένη Μπράχου / Μάρω Θρασκιά. ενικός αριθμός Ουδέτερα Ουσιαστικά -ι -ο -μα ονομ. το παιδί το μωρό το σώμα κλητ. παιδί μωρό σώμα πληθυντικός αριθμός ονομ. τα παιδιά τα μωρά τα σώματα κλητ. παιδιά μωρά σώματα 41

4 4. Συμπληρώνω τα κενά με τα ουσιαστικά στον σωστό τύπο: 1. και, ελάτε! Το φαγητό είναι έτοιμο! (ο Μάκης, ο Ηλίας) 2. Το ξέρεις ότι είσαι όλη μου η ζωή, μου! (η αγάπη) 3. Μην κλαις, μου! Θα σε ταΐσω τώρα! (το μωράκι) 4. Σας είμαι ευγνώμων για την πολύτιμη βοήθεια, κύριε. (ο Απόστολος) 5. και, σας ευχαριστούμε πολύ για την ωραία υποδοχή. (η αγαπητή κυρία, ο αγαπητός κύριος) 6. Αχ,, σ έχω μέσα στην καρδιά μου! (ο Αλέξανδρος) 7. Χρόνια Πολλά! Να είσαι πάντα υγιής και χαμογελαστή, μου! (η Μαρία) 8. Κύριε, σας ζητούν στη ρεσεψιόν. (ο Πέτρος Παπαδόπουλος) 9., νομίζω ότι είναι άδικο να μου δώσετε αποβολή! (ο κύριος διευθυντής) Αρσενικά και Θηλυκά Ουσιαστικά σε -ής Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας τελειώνουν σε -ής, δηλώνουν πρόσωπα και έχουν τον ίδιο τύπο για το αρσενικό και το θηλυκό. (π.χ. ο/η ασθενής, ο/η ομογενής, ο/η ιθαγενής, ο/η γηγενής, ο/η σεισμοπαθής, ο/η καρκινοπαθής, ο/η καρδιοπαθής κ.ά.) ενικός αριθμός ονομ. αιτ. γεν. κλητ. ο / η συγγενής τον / τη(ν) συγγενή του / της συγγενή - συγγενή πληθυντικός αριθμός ονομ. αιτ. γεν. κλητ. οι συγγενείς τους / τις συγγενείς των συγγενών - συγγενείς Όταν χρησιμοποιούνται ως επίθετα, τότε η γενική ενικού σχηματίζεται με την κατάληξη -ούς, π.χ. της συγγενούς σχέσης. 42

5 5. Συμπληρώνω τα κενά με τα ουσιαστικά στον σωστό τύπο (βάζω άρθρο όπου χρειάζεται): 1. της Αυστραλίας έχτισαν το πρώτο σχολείο της περιοχής. (ο/η γηγενής) 2. Τα φάρμακα για είναι πολύ ακριβά. (ο/η καρδιοπαθής) 3. Ο Σύλλογος, Εθελοντών, Φίλων και Ιατρών (Κ.Ε.Φ.Ι.) Αθηνών έχει ως κύριο μέλημά του την παροχή συναισθηματικής, ψυχολογικής και κοινωνικής υποστήριξης σε που πάσχουν από καρκίνο και στα μέλη των οικογενειών τους. (ο/η καρκινοπαθής, ο/η ασθενής) 4. Έχω αρκετούς, αλλά δυστυχώς λόγω απόστασης δεν τους βλέπω συχνά. (ο/η συγγενής) 5. Δόθηκε πολύ μεγάλη βοήθεια από πολλές χώρες σε της Τουρκίας. (ο/η σεισμοπαθής) Ανύπαντρη μητέρα, μόνη... «Μ αγκιά σου». Έτσι αντέδρασαν οι φίλες της 32χρονης σήμερα Κατερίνας, όταν πριν από τρία χρόνια ανακοίνωσε στο οικογενειακό και φιλικό της περιβάλλον ότι ήταν έγκυος και θα κρατούσε, παρά τη σφόδρα αντίθετη γνώμη του πρώην συντρόφου της, το παιδί. Άλλοι, πιο παραδοσιακοί, δε μάσησαν τα λόγια τους και της είπαν ξεκάθαρα: «Κατέστρεψες τη ζωή σου». Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι η Κατερίνα με τη γέννηση της κόρης της ξεκίνησε μια νέα ζωή με πολλές δυσκολίες αλλά και με ανείπωτες χαρές. Οι ανύπαντρες μητέρες, δυστυχώς, δεν έχουν καμιά προνομιακή μεταχείριση στη χώρα μας ακόμα και σήμερα. Πέρα από το επίδομα τέκνων (40 ευρώ) που δικαιούνται οι γονείς για τα παιδιά που στερούνται της πατρικής προστασίας, προβλέπεται μηνιαίο επίδομα (44 ευρώ) μέχρι τη συμπλήρωση του 16 ου έτους, υπό την προϋπόθεση ότι το μηνιαίο εισόδημα της μονογονεϊκής οικογένειας δεν ξεπερνά τα 235 ευρώ! Ως εκ τούτου, για υλικοτεχνική υποστήριξη δεκάδες άγαμες μητέρες βρίσκουν αποκούμπι σε συλλόγους και σε μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον χώρο της κοινωνικής πρόνοιας. Είναι ενδεικτικό ότι από τις 200 οικογένειες που μηνιαία υποστηρίζει ο Σύλλογος Προστασίας Αγέννητου Παιδιού «Η Αγκαλιά» (με ρούχα, πάνες, γάλατα, τρόφιμα, οικονομική ενίσχυση αλλά και συμβουλευτική φροντίδα) οι μισές είναι μονογονεϊκές. Ωστόσο, και ο αριθμός των ζευγαριών συνεχώς αυξάνεται. 43

6 Δεδομένων των νέων συνθηκών, η πρόεδρος του συλλόγου αναφέρει ότι τους ζητούν έπιπλα, συμβολή στο ενοίκιο ή ακόμα και φιλοξενία. Μεταξύ όσων έχουν βοηθηθεί έως σήμερα είναι και η 32χρονη Κατερίνα, η οποία θυμάται: «Ζούσα και εργαζόμουν εκτός Αθηνών, όταν διαπίστωσα ότι είχα μείνει έγκυος. Ο τότε σύντροφός μου μου ξεκαθάρισε ότι δεν τον ενδιέφερα ούτε εγώ ούτε το μωρό». Το νεαρό ζευγάρι χώρισε, όταν η Κατερίνα ήταν 2 μηνών έγκυος. «Ήμουν πολύ αναστατωμένη, ωστόσο απέκλεισα την επιλογή της άμβλωσης» απαντά η 32χρονη και προσθέτει «είχε ήδη χτυπήσει το βιολογικό μου ρολόι και επιθυμούσα να γίνω μητέρα». Η Κατερίνα παραιτήθηκε από τη δουλειά της και μετακόμισε στο πατρικό της στην Αθήνα, όπου τη στήριξε η μητέρα της. «Η συμβολή, ωστόσο, του συλλόγου στην ομαλή εξέλιξη της εγκυμοσύνης μου ήταν καθοριστική» σημειώνει η ίδια και συμπληρώνει «βοηθήθηκα ψυχολογικά από τις κοινωνικές λειτουργούς, ενώ παράλληλα έκανα φιλίες με άλλες μέλλουσες μητέρες». Η Κατερίνα έλαβε ψυχολογική υποστήριξη, κατευθύνσεις για την επόμενη μέρα της γέννας και βοήθεια για τα νοσήλια του δημόσιου μαιευτηρίου. Για τα εμβόλια απευθύνθηκε στο Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας. Τα επόμενα εμβόλια τα προμηθεύτηκε από το φαρμακείο με δανεικά. Η «προίκα» του μωρού προήλθε σχεδόν αποκλειστικά από τις δωρεές του συλλόγου. Μέλημα, όμως, της Κατερίνας είναι η επαγγελματική αποκατάσταση, για να σταθεί στα πόδια της και να μην εξαρτάται αποκλειστικά από την... καλοσύνη των ξένων. «Βρίσκω δουλειές, αλλά χωρίς ένσημα, κάτι που πλέον λόγω του παιδιού δεν μπορώ να δεχτώ» διευκρινίζει. Οι δυσκολίες, όμως, για την ανατροφή του παιδιού δεν περιορίζονται στα πρακτικά ζητήματα. «Η μεγαλύτερη αγωνία κάθε άγαμης μητέρας είναι για τη στιγμή που το παιδί θα ρωτήσει για τον πατέρα του». ( με αλλαγές) 6. Συμπληρώνω τον πίνακα, όπως στο παράδειγμα: αντιδρώ ρήμα ουσιαστικό επίθετο / μετοχή ανακοινώνω / ανακοινώνομαι στερώ / στερούμαι κυβερνητικός -ή -ό υποστηρίζω / υποστηρίζομαι αποκλείω / αποκλείομαι η εξέλιξη ο, η λειτουργός η βοήθεια διευκρινίζω / διευκρινίζομαι περιορίζω / περιορίζομαι ο περιορισμός περιοριστικός -ή -ό / περιορισμένος -η -ο 44

7 7. Βρίσκω τη σημασία των λέξεων / φράσεων του κειμένου, όπως στο παράδειγμα (κάποιες περισσεύουν): σφόδρα 3 μασάω τα λόγια ανείπωτος -η -ο προνομιακός -ή -ό το αποκούμπι η συμβολή στηρίζω προμηθεύομαι η ανατροφή 1. βοήθεια 2. παρέχω σε κάποιον κάτι 3. σε πολύ μεγάλο βαθμό, υπερβολικά 4. στέκομαι όρθιος 5. μιλάω ευθέως 6. βοηθώ, παραστέκομαι 7. αυτός που παρέχεται ευεργετικά σε κάποιον 8. αποφεύγω να μιλήσω ξεκάθαρα 9. στήριγμα 10. δεν περιγράφεται με λόγια 11. άνομος 12. εφοδιάζομαι με κάτι 13. μεγάλωμα, διαπαιδαγώγηση 8. Μιλάω στην τάξη. Διαβάζω τα παρακάτω αποφθέγματα για τις ανθρώπινες σχέσεις και την οικογένεια και συζητάω με τους συμμαθητές / τις συμμαθήτριές μου. Ο άνθρωπος είναι οι σχέσεις του. Καρλ Μαρξ, , φιλόσοφος Οι γονείς μπορούν μόνο να δώσουν καλές συμβουλές και να δείξουν τον σωστό δρόμο, αλλά η τελική διαμόρφωση του χαρακτήρα ενός ανθρώπου βρίσκεται στα δικά του χέρια. Άννα Φρανκ, , συγγραφέας Για έναν έφηβο, δεν υπάρχει τίποτε πιο ενοχλητικό σ αυτόν τον κόσμο από έναν γονιό. Dave Barry, 1947-, δημοσιογράφος ( 45

8 η οικογένεια παραδοσιακή / πυρηνική / διευρυμένη / πολύτεκνη, πολυμελής / μονογονεϊκή / θετή / ανάδοχη οικογένεια οι γονείς: ο, η γονέας / ο γονιός / οι βιολογικοί οι θετοί γονείς / η παρένθετη μητέρα / η ανύπαντρη μητέρα / τα ετεροθαλή αδέρφια / οι συγγενείς εξ αίματος, οι συγγενείς εξ αγχιστείας ετεροφυλόφιλος -η -ο ομοφυλόφιλος -η -ο / το αντρόγυνο / το ζευγάρι ο γάμος (θρησκευτικός, πολιτικός) / το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης / το διαζύγιο / ο χωρισμός / ο χήρος - η χήρα / ο ζωντοχήρος - η ζωντοχήρα η γέννα, ο τοκετός / η γέννηση / γεννάω - γεννιέμαι / γεννημένος -η -ο αγέννητος -η -ο / η έκτρωση, η άμβλωση η γονιμοποίηση: τεχνητή, εξωσωματική / η γονιμότητα η υπογονιμότητα / το τεστ γονιμότητας / γονιμοποιώ - γονιμοποιούμαι / η έγκυος / το τεστ εγκυμοσύνης η μητρότητα / η πατρότητα / η άδεια μητρότητας, πατρότητας / το τεστ πατρότητας η υιοθεσία / υιοθετώ - υιοθετούμαι / υιοθετημένος -η -ο η βάφτιση / η ονοματοθεσία η Τρίτη ηλικία οι ηλικιωμένοι / οι υπερήλικες / τα γηρατειά, τα γεράματα / γερνάω / ο οίκος ευγηρίας, το γηροκομείο / γηροκομώ / αυτοεξυπηρετούμαι η ισότητα των φύλων διακρίσεις στην κοινωνία, την πολιτική, την εργασία, την οικογένεια / ο σεξισμός / το στερεότυπο 9. Συμπληρώνω τα κενά με τον σωστό τύπο των λέξεων που δίνονται στο πλαίσιο βάζοντας άρθρο όπου χρειάζεται (κάποιες περισσεύουν): ισότητα φύλων, πολυμελής, άμβλωση, παππούς, γονιμοποίηση, υιοθετώ, τέκνο, σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης 1. Σε οικογένεια δίνονται πολλές ευκαιρίες στα παιδιά να αναπτυχθούν περισσότερο κοινωνικά. 2. Δε θέλουμε να παντρευτούμε ούτε με πολιτικό ούτε με θρησκευτικό γάμο. Έτσι, αποφασίσαμε να υπογράψουμε. 3. Η Χούλια και ο Πάμπλο αποφάσισαν ένα παιδί από την Αφρική. 4. Η ουσιαστικότερη, ίσως, προσφορά στα εγγόνια τους είναι η σύνδεση που τους προσφέρουν με το οικογενειακό παρελθόν τους. 5. Οι ανύπαντρες μητέρες λαμβάνουν ένα πενιχρό επίδομα για τα παιδιά τους. 46

9 επανάληψη Ενεργητική Φωνή Α1 πλένω Μεσοπαθητική Φωνή Γ1 πλένομαι Β1 αγαπάω/-ώ Β2 πληροφορώ ρήματα ακούω, λέω, τρώω, καίω, κλαίω ακούω μόνο Ενεργητική Φωνή έχω, φτάνω, πηγαίνω, τρέχω, ζω, ξυπνάω, υπάρχω, κρυώνω, τρομάζω κ.ά. Γ3 αγαπιέμαι Γ4 πληροφορούμαι Γ1 ακούγομαι μόνο Μεσοπαθητική Φωνή (Αποθετικά Ρήματα) αισθάνομαι, γίνομαι, δέχομαι, επισκέπτομαι, εργάζομαι, έρχομαι, κάθομαι, ντρέπομαι, ονειρεύομαι, σιχαίνομαι, σκέφτομαι, υπόσχομαι, φαίνομαι, χαίρομαι, χρειάζομαι, αναρωτιέμαι, βαριέμαι, παραπονιέμαι, αρνούμαι, ασχολούμαι, διηγούμαι, μιμούμαι, περιποιούμαι, προηγούμαι, συνεννοούμαι, θυμάμαι, κοιμάμαι, λυπάμαι, φοβάμαι Μεσοπαθητική Φωνή Γ1 Ενεστώτας Απλός Μέλλοντας σηκώνομαι κλείνομαι πείθομαι χτενίζομαι κοιτάζομαι μπλέκομαι διδάσκομαι ανοίγομαι σφίγγομαι δέχομαι φτιάχνομαι -ν- -ν- -θ- -ζ- -ζ- -κ- -σκ- -γ- -γγ- -χ- -χν- -θ- -στ- -χτ- θα σηκωθώ θα κλειστώ θα πειστώ θα χτενιστώ θα κοιταχτώ θα μπλεχτώ θα διδαχτώ θα ανοιχτώ θα σφιχτώ θα δεχτώ θα φτιαχτώ Αόριστος σηκώθηκα Παρακείμενος έχω σηκωθεί Υπερσυντέλικος είχα σηκωθεί Συντελεσμένος Μέλλοντας θα έχω σηκωθεί εγκαταλείπομαι ανακαλύπτομαι κρύβομαι γράφομαι -π- -πτ- -β- -φ- (-φθ-) -φτ- θα εγκαταλειφτώ θα ανακαλυφτώ θα κρυφτώ θα γραφτώ Παρατατικός σηκωνόμουν(α) κουρεύομαι αναπαύομαι -εύ- -αύ- -ευτ- -αυτ- θα κουρευτώ θα αναπαυτώ Συνεχής Μέλλοντας θα σηκώνομαι πιάνομαι, σβήνομαι αλλάζομαι, παίζομαι, στηρίζομαι, τινάζομαι, ταράζομαι 47

10 Ενεστώτας βρίσκομαι υπόσχομαι βλέπομαι λέγομαι δίνομαι πλένομαι μαθαίνομαι πνίγομαι φαίνομαι χαίρομαι στέκομαι βρέχομαι στέλνομαι σκέφτομαι ντρέπομαι μετατρέπομαι καταστρέφομαι κόβομαι καίγομαι κλέβομαι Ανώμαλα Ρήματα - Μεσοπαθητική Φωνή Απλός Μέλλοντας θα βρεθώ θα υποσχεθώ θα ιδωθώ θα ειπωθώ θα δοθώ θα πλυθώ θα μαθευτώ θα πνιγώ θα φανώ θα χαρώ θα σταθώ θα βραχώ θα σταλ(θ)ώ θα σκεφτώ θα ντραπώ θα μετατραπώ θα καταστραφώ θα κοπώ θα καώ θα κλαπώ (θα κλεφτώ) Αόριστος βρέθηκα υποσχέθηκα ειδώθηκα ειπώθηκα δόθηκα πλύθηκα μαθεύτηκα πνίγηκα φάνηκα χάρηκα στάθηκα βράχηκα στάλθηκα σκέφτηκα ντράπηκα μετατράπηκα καταστράφηκα κόπηκα κάηκα κλάπηκα (κλέφτηκα) Παρακείμενος έχω βρεθεί Υπερσυντέλικος είχα βρεθεί Συντελεσμένος Μέλλοντας θα έχω βρεθεί Παρατατικός βρισκόμουν(α) Συνεχής Μέλλοντας θα βρίσκομαι Ενεστώτας θυμάμαι κοιμάμαι λυπάμαι φοβάμαι Απλός Μέλλοντας θα θυμηθώ θα κοιμηθώ θα λυπηθώ θα φοβηθώ Μεσοπαθητική Φωνή Γ2 Αόριστος θυμήθηκα κοιμήθηκα λυπήθηκα φοβήθηκα Παρακείμενος έχω θυμηθεί Υπερσυντέλικος είχα θυμηθεί Συντελεσμένος Μέλλοντας θα έχω θυμηθεί Παρατατικός θυμόμουν(α) Συνεχής Μέλλοντας θα θυμάμαι 48

11 Ενεστώτας Απλός Μέλλοντας Μεσοπαθητική Φωνή Γ3 Αόριστος αγαπήθηκα Παρατατικός αγαπιόμουν(α) αγαπιέμαι βαριέμαι ξεχνιέμαι τραβιέμαι κοιτιέμαι θα αγαπηθώ θα βαρεθώ θα ξεχαστώ θα τραβηχτώ θα κοιταχτώ Παρακείμενος έχω αγαπηθεί Υπερσυντέλικος είχα αγαπηθεί Συνεχής Μέλλοντας θα αγαπιέμαι Συντελεσμένος Μέλλοντας θα έχω αγαπηθεί Απλός Μέλλοντας Ε.Φ. -ήσω -έσω -άσω -ήξω -άξω Απλός Μέλλοντας ΜΠ.Φ. -ηθώ -εθώ -αστώ -ηχτώ -αχτώ Ενεστώτας Μεσοπαθητική Φωνή Γ4 Απλός Μέλλοντας Αόριστος Παρατατικός δικαιολογήθηκα δικαιολογούμουν(α) δικαιολογούμαι αφαιρούμαι αρκούμαι θα δικαιολογηθώ θα αφαιρεθώ θα αρκεστώ Παρακείμενος έχω δικαιολογηθεί Συνεχής Μέλλοντας θα δικαιολογούμαι Υπερσυντέλικος είχα δικαιολογηθεί Συντελεσμένος Μέλλοντας θα έχω δικαιολογηθεί Απλός Μέλλοντας Ε.Φ. -ήσω -έσω -έσω Απλός Μέλλοντας ΜΠ.Φ. -ηθώ -εθώ -εστώ 49

12 10. Συμπληρώνω τα κενά με τα ρήματα στον σωστό χρόνο: 1. Ο Ραφαέλ κάθε μέρα στο δωμάτιό του και παίζει παιχνίδια στον υπολογιστή του. (κλείνομαι) 2. Πέρσι τα παιδιά κάθε πρωί στις 7:00. (σηκώνομαι) 3. Πριν βγει έξω, πάντα στον καθρέφτη. (κοιτιέμαι) 4. Στην προχθεσινή ραδιοφωνική εκπομπή, πολύ αυτό το θέμα. (συζητιέμαι) 5. Οι μαθητές ήδη. Μπορούμε να ξεκινήσουμε! (ετοιμάζομαι) 6. Η φίλη μου ήταν πολύ κουρασμένη από το ταξίδι και νωρίς. (κοιμάμαι) 7. Κύριε Παπαδόπουλε, σήμερα ώς αργά, γιατί προέκυψε πρόβλημα στο λογιστήριο. (εργάζομαι) 8. Κυρία Σμιθ, αυτόν τον καιρό κάπου; (απασχολούμαι) 9. Το επόμενο καλοκαίρι πολύ οι πολύχρωμες παντελόνες. (φοριέμαι) 10. Πολλοί άνθρωποι το σκοτάδι. (φοβάμαι) 11. Από την ερχόμενη εβδομάδα μόνο με φρούτα και λαχανικά. (τρέφομαι / εμείς) 12. Η Τόνια από αύριο καθημερινά στο γειτονικό γυμναστήριο. (γυμνάζομαι) 13. Με τη γυναίκα μου με την πρώτη ματιά και μετά από τρεις μήνες! (ερωτεύομαι, παντρεύομαι) 14. Τι πάθαμε χθες! Ξεχάσαμε τις ομπρέλες και! (βρέχομαι) 15. Μέχρι τώρα, ευτυχώς, δεν στο μάθημα της Ιστορίας! (βαριέμαι / εγώ) 16. Θυμάσαι πριν πολλά χρόνια που έξω από το Βυζαντινό Μουσείο; (συναντιέμαι) 17. Θέλω πολύ να πάω με παρέα στο εξωτερικό φέτος! Μέχρι τον επόμενο μήνα, Μάρκο; Γιατί κάνω ήδη σχέδια! (πληρώνομαι) 18. Ποπο! Δε τόσα λάθη στην ορθογραφία! Τα είπαμε χίλιες φορές! (δικαιολογούμαι) 19. Όταν ήμουν φοιτήτρια στη Στοκχόλμη, που ήμουν μακριά από τους φίλους μου. (στενοχωριέμαι) 20. Στη γραμματική της ελληνικής γλώσσας υπάρχουν πολλά ρήματα που από τους γενικούς κανόνες και σχηματίζουν άλλους τύπους. (εξαιρούμαι) 50

13 Ειδικές Προτάσεις Ειδικές λέγονται οι προτάσεις που εισάγονται με ότι και πως, παίρνουν άρνηση δε(ν) και συμπληρώνουν την έννοια των παρακάτω ρημάτων, εκφράσεων και άλλων λέξεων: 1. λέω, ομολογώ, ισχυρίζομαι, υπονοώ, υπόσχομαι, κατηγορώ, συκοφαντώ, ειδοποιώ, τηλεφωνώ, ανακοινώνω, γράφω, σημειώνω, διαβάζω κ.ά. 2. δείχνω, αποδεικνύω, δηλώνω, φανερώνω, πείθω, παριστάνω, προσποιούμαι κ.ά. 3. βλέπω, ακούω, νιώθω, καταλαβαίνω, παρατηρώ κ.ά. 4. νομίζω, πιστεύω, υποθέτω, υποψιάζομαι, φαντάζομαι κ.ά. 5. γνωρίζω, ξέρω, μαθαίνω, πληροφορούμαι, εννοώ, κατανοώ κ.ά. 6. είμαι σίγουρος, είμαι βέβαιος, είμαι της γνώμης, έχω τη γνώμη, έχω την υποψία, έχω την πληροφορία, είναι βέβαιο, είναι κρίμα, είναι ψέμα, λέγεται, φαίνεται, διαδίδεται, υποτίθεται κ.ά. 7. ουσιαστικά (με συγγενική σημασία με τα παραπάνω ρήματα): η γνώση, η γνώμη, η δήλωση, η πληροφορία, η αντίληψη, η αίσθηση, η διάδοση, η υποψία, η ελπίδα, η σκέψη κ.ά. 8. αντωνυμίες δεικτικές & αόριστες σε ουδέτερο γένος: αυτό, εκείνο, κάποιο, κάτι κ.ά. 1. Μου ανακοίνωσε ότι παραιτήθηκε. 2. Προσποιήθηκε πως είναι στενοχωρημένος για να τον συγχωρήσω. 3. Νιώθω ότι δε με καταλαβαίνεις! 4. Υποθέτω ότι δε θα έρθεις αύριο μαζί μας στην εκδρομή. 5. Μαθαίνω πως είσαι απρόσεκτη στο σχολείο! 6. Είμαι βέβαιος πως εσύ φταις για όλα. Έχω την υποψία ότι μου λες ψέματα. 7. Η σκέψη ότι δε θα γυρίσει με άγχωσε. Με την ελπίδα ότι θα βρει δουλειά έφυγε στο εξωτερικό. 8. Όλοι το ξέρουν αυτό, πως μετά το καλοκαίρι θα πάει στο εξωτερικό για δουλειά. ότι (ειδικό) & ό,τι (αναφορικό) Νομίζω ότι πρέπει να πάτε για ύπνο. Θα σου αγοράσω ό,τι θέλεις! 51

14 11. Ενώνω τις στήλες Α και Β και φτιάχνω ειδικές προτάσεις: Α Β 1. Έρχεται πάντα αργοπορημένος. Ξέρω α. θέλει διαζύγιο. 2. Υποθέτω β. ο καιρός θα χαλάσει αύριο; 3. Η σκέψη γ. είσαι ερωτευμένη! 4. Όλοι το γνωρίζουν αυτό, δ. θα μου κόψουν το ρεύμα. 5. Μετά από 9 χρόνια μου ανακοίνωσε ε. θα σου κάνει αυτήν τη χάρη; 6. Άκουσες ζ. είναι άρρωστος για να μην πάει σχολείο. 7. Σου υποσχέθηκε η. θα μείνω στο Παρίσι, με ενθουσιάζει! 8. Με ειδοποίησαν θ. θα καθυστερήσει στο ραντεβού. 9. Ο Πετράκης προσποιήθηκε ι. μετά τις εξετάσεις θα έχουμε διακοπές. 10. Συνέχεια χαμογελάς! Υποψιάζομαι κ. δεν ξέρεις ακόμα αν θα έρθεις σινεμά Συμπληρώνω τις ειδικές προτάσεις κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές στη φωνή, τον χρόνο και το πρόσωπο των ρημάτων: 1. Ακούγεται το διοικητικό και διδακτικό προσωπικό του πανεπιστημίου. (απεργώ) 2. Μας ανακοίνωσαν ένα παιδάκι. (υιοθετώ) 3. Την κατηγόρησε αυτή για τον χωρισμό τους! (φταίω) 4. Ο ηλικιωμένος ένιωθε τον η οικογένειά του. (παραμελώ) 5. Πιστεύω αυτά που νιώθω! (καταλαβαίνω - εσύ / άρνηση) 6. Είμαστε τόσα χρόνια φίλοι και δεν περίμενα! (παρεξηγώ - εσύ) 52