ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΠΟΥ ΕΚΦΩΝΗΘΗΚΕ

Transcript

1 ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΠΟΥ ΕΚΦΩΝΗΘΗΚΕ την 11 η ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΓΟΥΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟΥ (ΧΡΟΥΠΙΣΤΑΣ) ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ (11/11/1912) ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ «Η ΟΡΕΣΤΙΣ» ΑΡΓΟΥΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟΥ. ΔΑΣΚΑΛΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΑΒΡΑΜΙΔΗ 11 Νοεμβρίου Μεγάλη μέρα. Το Άργος Ορεστικό απελευθερώνεται, μετά δουλεία πεντακοσίων και πλέον ετών, από τον Οθωμανικό ζυγό. 11 Νοεμβρίου Ένας αιώνας από την λαμπρή και ευλογημένη εκείνη ημέρα συμπληρούται. Αιώνας κατά τον οποίο πολλά και μεγάλα επιτεύχθηκαν. Μεγάλες ημέρες δόξας και τιμής έζησε η Πατρίδα μας, αλλά και ημέρες καταστροφής και οδύνης. Η απελευθέρωση της πόλης μας από τους Τούρκους είναι το μεγαλύτερο ιστορικό γεγονός μετά τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους. Ως εκ τούτου φέρομε μεγάλη ευθύνη και ύψιστο χρέος να το εορτάζομε και ταυτόχρονα να τιμούμε τους αγώνες και τις θυσίες των πατέρων μας, για να μας χαρίσουν Πατρίδα ελεύθερη. Έχοντες, λοιπόν, συναίσθηση αυτού του χρέους ο Δήμος μας και όλοι οι συνεργαζόμενοι φορείς, προγραμματίσαμε και παρουσιάζομε σειρά εκδηλώσεων, εντασσόμενες σε ένα γενικότερο πρόγραμμα, οι οποίες και κορυφώνονται κατά τη σημερινή ημέρα, με αναπαράσταση του γεγονότος της απελευθέρωσης.αμέσως και μετά την απόλυση, θα μεταβούμε στο ηρώο για ν αναπεμφθεί η επιμνημόσυνη δέηση και θα γίνει κατάθεση στεφάνων. Στις 5 το απόγευμα να βρεθούμε όλοι μπροστά από το Πολιτιστικό Κέντρο,για να υποδεχθούμε τους ελευθερωτές ιππείς και να παρακολουθήσουμε όλα τα δρώμενα. Ας αναφερθούμε όμως, περιληπτικά στα ιστορικά γεγονότα του Α Βαλκανικού πολέμου , που μας αφορούν, σύμφωνα και με όσα στο ημερολόγιό τους αναφέρουν εν εκτάσει ο Χρουπιστινός φαρμακοποιός Χρήστος Τυπάδης και ο θείος του γιατρός Μιχαήλ Τυπάδης σε δικό του ημερολόγιο επιβεβαιώνει, πρόσωπα τα οποία έζησαν τα γεγονότα της απελευθέρωσης, για να ζήσουμε κι εμείς, έστω και λίγο, κάτι απ αυτές τις στιγμές. Αντίπαλοι στον Α Βαλκανικό πόλεμο υπήρξαν ως σύμμαχοι 4 χριστιανικά κράτη: Μαυροβούνιο, Σερβία, Βουλγαρία και Ελλάδα εναντίον της Τουρκίας.

2 Με την κήρυξη του πολέμου, την 5 Οκτωβρίου 1912, ο ελληνικός στρατός προήλασε αμέσως, υπό την αρχηγία του διαδόχου τότε Κωνσταντίνου, κι εξορμούσε από τη Μελούνα για να φέρει την ελευθερία στις αλύτρωτες επαρχίες του ελληνικού βορρά. Την επόμενη ημέρα 6 Οκτωβρίου χωρίς ουσιαστική αντίσταση, οι τουρκικές δυνάμεις, για να αποφύγουν την κύκλωσή τους υποχώρησαν προς την κύρια αμυντική τοποθεσία, το Σαραντάπορο, κι έτσι απελευθερώθηκε η Ελασσόνα. Το πρωί της 9 ης Οκτωβρίου άρχισε η προσπέλαση των στενών του Σαρανταπόρου και παρά το δύσκολον και λίαν επικίνδυνον του εγχειρήματος, παρά τις σημαντικές απώλειες, 182 νεκροί και 1000 τραυματίες, τα στενά εκπορθήθηκαν. Ο εχθρός υποχώρησε και το απόγευμα της 10 ης Οκτωβρίου, στις 4 το απόγευμα, καταλαμβάνονται τα Σέρβια και την 11 η Οκτωβρίου η Κοζάνη. Κι ενώ ο ελληνικός στρατός προήλαυνε προς ολοκλήρωση του σχεδιασμού του προς Μοναστήρι και άλλο τμήμα προς Λαψίστα (σημερινή Νεάπολη) Καστοριά Κορυτσά, σοβαρότατο κίνδυνο διέτρεξε η Θεσσαλονίκη από τους Βουλγάρους κι έτσι όλο το ενδιαφέρον της ελληνικής Κυβερνήσεως υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο και ολόκληρης της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας στράφηκε προς τη Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος των στρατιωτικών δυνάμεων να κατευθυνθεί προς Θεσσαλονίκη, την οποία, μετά από την επιτυχή έκβαση των πολεμικών επιχειρήσεων, στις 26 Οκτωβρίου απελευθέρωσε πριν οι Βούλγαροι καταφθάσουν και την καταλάβουν. Στο μέτωπο της Δυτικής Μακεδονίας παρέμεινε μόνον η 5 η μεραρχία η οποία συνέχισε την προς βορρά προέλασή της με στόχο την απελευθέρωση του Μοναστηρίου. Στον άξονα Τρίκαλα-Γρεβενά-Λεψίστα-Καστοριά κινήθηκε ως πλαγιοφυλακή σώμα προσκόπων, που αποτελούσαν Κρήτες εθελοντές, οι περισσότεροι από τους οποίους γνώριζαν τον τόπο και τους ανθρώπους του από τη δράση τους ως Μακεδονομάχοι κατά τον Μακεδονικό Αγώνα. Αργότερα, η πλαγιοφυλακή ενισχύθηκε από διλοχία ευζώνων του συγκροτήματος Γεννάδη και μαζί ασχολήθηκαν με την κατάληψη και εκκαθάριση της περιοχής της Σιάτιστας Γρεβενών, μετακινηθέντες βορειότερα. Το μικτό από εθελοντές και ευζώνους αυτό απόσπασμα, μετά από πολύωρη και νικηφόρο μάχη με τουρκικό τμήμα στην είσοδο της Νεάπολης, στις 19 Οκτωβρίου, την καταλαμβάνει και εγκαθίστανται σ αυτήν. Τη μέρα αυτή, Παρασκευή το βραδάκι (19 Οκτωβρίου) μεγάλο κίνδυνο διέτρεξε η Χρούπιστα, καθόσον ολόκληρος ο φυγαδευθείς οθωμανικός στρατός, μετά την κατάληψη της Νεάπολης, απελπισμένος και ελεεινός κατέλυσε στην πόλη μας. Για την περιφρούρηση

3 της πόλεως,κατόπιν συνεννοήσεως μεταξύ των βέηδων και των Χριστιανών για την παροχή προστασίας προς αλλήλους, σχηματίστηκαν μικτές περιπολίες από Χριστιανούς και Μωαμεθανούς. Στη δεινή αυτή περίσταση αξιοθαύμαστη και αληθινή πατριωτική διαγωγή έδειξαν οι Βέηδες της πόλης μας και μάλιστα ο πολύς Τζιαμήλβεης, οι οποίοι μίλησαν με καλά λόγια για τους Χριστιανούς και με κάθε προσπάθεια έσωσαν τους Χρουπιστινούς και μάλιστα έκαναν το παν για την απομάκρυνση του στρατού. Την επομένη της κατάληψης της Νεάπολης, Σάββατο 20 Οκτωβρίου, επιτροπή από πέντε Χριστιανούς και ένα Οθωμανό το Σελήμβεη μετέβησαν στη Νεάπολη για να προσκαλέσουν τον ελληνικό στρατό να παραλάβει την παραδοθείσαν Χρούπιστα και Καστορια, πλην όμως η επιτροπή επέστρεψε με την είδηση ότι ο Στρατός θα έλθει οπότε θεωρήσει τον καιρό κατάλληλο. Και ενώ οι Χριστιανοί με απερίγραπτη χαρά ανέμεναν την έλευση του ελληνικού στρατού, το ατυχές γεγονός της 5 ης Μεραρχίας, τη νύχτα της 23 ης προς 24 Οκτωβρίου κοντά στο Αμύνταιο ανέτρεψε τα σχέδια του ελληνικού στρατού, οι δε συνέπειες δυστυχώς υπήρξαν μεγάλες. Χάθηκε για την Ελλάδα το Μοναστήρι, το οποίο κατελήφθη από τους Σέρβους στις 6 Νοεμβρίου, ενώ την επομένη ημέρα ο στρατός μας βρισκόταν προ της Φλώρινας, την οποία απελευθέρωσε στις 8 Νοεμβρίου, για να συνεχίσει την προέλασή του προς Καστοριά και Κορυτσά. Στις 26 Οκτωβρίου, ημέρα του Αγίου Δημητρίου προς το βραδάκι συνάπτεται σκληρή νικηφόρος μάχη στα αμπέλια στη θέση «Σπαχιλίκι», μεταξύ των στιφών που αναφέραμε και των προπορευόμενων του Ελληνικού Στρατού γενναίων ανταρτών. Χαρά και αγαλλίαση. Ήρθε η ώρα της λευτεριάς. Στις 31 Οκτωβρίου το βραδάκι, μετά φαίνεται από διαταγή, αποσύρθηκαν οι αντάρτες από τα περίχωρα αφήνοντας τα δυστυχή χωρία στη διάθεση των βαρβάρων και αγρίων επιδρομέων. Την ίδια στιγμή αναχώρησαν και όλα τα γυναικόπαιδα των χωριών πλην του δυστυχούς Μαυρόβου. Είναι φρικιαστικά τα όσα συνέβησαν την επόμενη ημέρα; 1 Νοεμβρίου. Παραδόθηκαν στη λεηλασία, την ερήμωση και το πυρ τα χωριά Δουπιάκι, Ζράλτση, Σλήμιτσα, Κωσταράζι, Πεσιάκι, και τις άλλες ημέρες Βογατσικό, Μαύροβο, Ασπροκκλησιά,Βοτάνι, Μόλαση κ.λ κ.λ. Στις 4 Νοεμβρίου και ώρα 8 το πρωί, ενώ ο οθωμανικός στρατός κατευθυνόταν προς Σιάτιστα, δόθηκε σκληρή μάχη μεταξύ των αντιμαχόμενων κοντά στη Βρογγίστα

4 (σημερινό Καλονέρι), κατά την οποία ο οθωμανικός στρατός κατατροπώθηκε και τράπηκε σε άτακτο φυγή. Λίγες μέρες μετά τη μάχη στη Σιάτιστα, τα εθελοντικά σώματα των Γ. Μακρή- Δικώνυμου, Μαυρογένη και Γιάννη Κελαϊδή έφτασαν στο Βογατσικό, το οποίο βρήκαν σε σωρούς ερειπίων από την προηγηθείσα βάρβαρη επιδρομή του οθωμανικού στρατού. Εκεί συνέλαβαν τέσσερις Οθωμανούς που πήγαιναν στη Χρούπιστα. Ο Μακρής, αφού τους ανέκρινε, τους είπε αυστηρά: «πηγαίνετε στη Χρούπιστα και πείτε στους πατριώτες σας ότι το πρωί να βρίσκεται στο Βογατσικό μια επιτροπή από το μουχτάρη, το χότζα και μερικούς προκρίτους, για να δηλώσουν υποταγή και να οδηγήσουν τους άνδρες μας στο χωριό τους, γιατί αλλιώς θα ρθούμε και θα κάνουμε τη Χρούπιστα Βογατσικό» εννοώντας ότι σε περίπτωση μη συμμόρφωσης η Χρούπιστα, σε αντίποινα, θα πάθει ότι το Βογατσικό έπαθε από τους Τούρκους. Πριν όμως η επιτροπή προλάβει να φθάσει στο Βογατσικό, η Χρούπιστα (Άργος Ορεστικό) απελευθερώθηκε. Και να πώς, όπως αναφέρει ο Χρήστος Τυπάδης. Τμήμα του συντάγματος ιππικού που είχε απελευθερώσει τη Φλώρινα, διατάχτηκε να προχωρήσει προς κατάληψη της Καστοριάς. Το τμήμα είκοσι εφτά μόνον ιππείς υπό τις διαταγές των επιλάρχου Ιωάννη Άρτη, ελευθερωτή της Φλώρινας, υπιλάρχου Παναγιώτη Νικολαϊδη και του Καστοριανού Μακεδονομάχου ανθυπιλάρχου Φιλόλαου Πηχεώνα,τις πρωινές ώρες της 10 ης Νοεμβρίου έπιασε τον Απόσκεπο κι ο Άρτης έστειλε μ ένα χωρικό μήνυμα στο Μητροπολίτη Καστοριάς Ιωακείμ Λεπτίδη, για να το επιδώσει στον Τούρκο διοικητή της Καστοριάς Μεχμέτ Πασά. Έλεγε ότι, αν σε μια ώρα από την επίδοση δεν παραδοθεί η πόλη στον ελληνικό στρατό, τότε θα αναγκασθεί να την βομβαρίσει και θα την καταλάβει δι επιθέσεως με το στρατό των ανδρών που την πολιορκεί κι ας ήταν αυτοί μόνον 27. Οι Τούρκοι τρομοκρατηθέντες από τη δυσμενή γι αυτούς έκβαση του πολέμου, πριν ακόμη λάβουν το μήνυμα, εγκατέλειψαν την πόλη, μεταβάντες στην Κορυτσά. Έτσι το πρωί της 11 ης Νοεμβρίου 1912, ημέρα Κυριακή, του Αγίου Μηνά, Η Καστοριά είναι ελεύθερη. Την ίδια μέρα απελευθερώθηκε και το Άργος Ορεστικό. Ο Χρήστος Τυπάδης γράφει: ότι το ίδιο βράδυ της 10 ης Νοεμβρίου ανεχώρησε από την πολη μας ο στρατός και όλοι οι δικαστικοί υπάλληλοι. Οπότε το πρωί της Κυριακής με απορία μας δεν εβλέπομεν κανένα στρατιώτην, καθόσον δεν είχαμεν γνώσι όσων συνέβησαν στην Καστοριά.

5 «Τη αυτή, λοιπόν, ημέρα, 11 ην δηλ. του μηνός, ημέραν Κυριακήν και ώραν 7 ην ήλθεν και ενταύθα κάποιος ανθυπίλαρχος Ζαχαρακόπουλος, συνοδευόμενος υπό πέντε ιππέων. Την επομένη δε ενώ ανεμένομεν Ελληνικόν Στρατόν εκ Καστορίας, ήλθον αντάρται Κρητικοί περί τους 200. Το εσπέρας περί την 2αν ώραν, αφίκετο εκ Καστορίας λόχος ελληνικού στρατού και την 14 η του μηνός αφίκετο σύνταγμα ολόκληρον υπό τον διοικητή Αλεξόπουλον». Ο αείμνηστος Μιχάλης Τυπάδης ( ), γνωστός γιατρός Μακεδονομάχος, διατελέσας δήμαρχος και βουλευτής στο ημερολόγιό του αναφέρει τα αυτά. Έτσι περιγράφονται τα γεγονότα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας μας και της ιδιαίτερης πατρίδας μας από τον Τουρκικό ζυγό. Οι πρόγονοί μας έπραξαν το προς την Πατρίδα ιερό τους χρέος. Μας παρέδωσαν μετά από πολλές και μεγάλες θυσίες, μετά από ποταμούς αιμάτων, Πατρίδα ελεύθερη, για να απολαμβάνουμε όλα τα αγαθά που πηγάζουν εξ αυτής. Εμείς οφείλουμε, να θυμόμαστε τις θυσίες τους, να τιμούμε και να εορτάζουμε εσαεί τις μεγάλες αυτές ημέρες, που είναι σταθμοί διδακτικοί στην ιστορική μας πορεία. Πολύ δικαιολογημένα αισθανόμαστε σήμερα όλοι μας ιερή συγκίνηση στην ανάμνηση της ιστορικής της πλέον επίσημης εκείνης ημέρας, κατά την οποία συντελέστηκε το μέγα, το χαρμόσυνο, το ένδοξο, το βαρυσήμαντο γεγονός της απολυτρώσεώς μας από τον τυραννικό ζυγό, καθόσον από τη μέρα εκείνη εξέλιπε το σκοτεινό και πένθιμο παρελθόν της δουλείας και ανέλαμψε νέα περίοδος ζωής υπό τη ζωογόνο πνοή της Ελευθερίας. Το καλύτερο μνημόσυνο για τις ιερές μορφές των αγωνιστών και των άλλων συντελεστών του θαύματος της λευτεριάς μας είναι να διαφυλάξουμε στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις αξίες εκείνες που σήμερα αμφισβητούνται, αξίες χωρίς τις οποίες ούτε οικογένεια, ούτε κοινωνία, ούτε έθνος, ούτε ο κόσμος ολόκληρος μπορεί να λειτουργήσει. Ας συνενώσουμε τις δυνάμεις μας όλες, ιδιαίτερα μάλιστα τώρα, που η Πατρίδα μας διέρχεται αυτές τις δύσκολες στιγμές, τώρα που πανταχόθεν πιέζεται, ώστε να μπορέσει να ξεπεράσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Δεν έχομε την πολυτέλεια του διχασμού των δυνάμεών μας. Οι πολιτικοί μας πρέπει να συναισθανθούν το χρέος που φέρουν έναντι του ελληνικού λαού, που οικτρά δοκιμάζεται, να δουν τους κινδύνους που διατρέχουμε, να ομονοήσουν και να δώσουν τη δέουσα λύση.

6 Χρειάζεται εθνική συνεννόηση. Ο λαός καρτερικά αναμένει, ως πότε όμως! Για να μην χαθούν τα ουράνια τούτα δώρα επιβάλλεται εθνική ομοψυχία και σεβασμός της εθνικής μας ιστορίας. Οι πρόγονοί μας έδειξαν το δρόμο. Εμείς οφείλουμε να τον ακολουθούμε. ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ ενός λεπτού σιγή

7