Να είναι σε θέση οι φοιτητές να αναγνωρίζουν τα σημαντικότερα ορόσημα στην ιστορική εξέλιξη του μάνατζμεντ. Να αντιλαμβάνονται τους ιστορικούς

Transcript

1 1

2 Να είναι σε θέση οι φοιτητές να αναγνωρίζουν τα σημαντικότερα ορόσημα στην ιστορική εξέλιξη του μάνατζμεντ. Να αντιλαμβάνονται τους ιστορικούς παράγοντες που δημιούργησαν τις συνθήκες για κάθε «εποχή» του μάνατζμεντ. Να αναγνωρίζουν τα θετικά και τις αδυναμίες κάθε προσέγγισης του μάνατζμεντ αναπτύσσοντας κριτική σκέψη. 2

3 Πρώιμο μάνατζμεντ 3000 πχ Κλασσικές προσεγγίσεις Συμπεριφορική προσέγγιση τέλη 1700 δεκαετία 1950 Ποσοτική προσέγγιση Σύγχρονες προσεγγίσεις 1960 σήμερα 3

4 Το μάνατζμεντ ως οργανωμένες προσπάθειες τις οποίες κατηύθυναν άνθρωποι υπεύθυνοι για τον προγραμματισμό, την οργάνωση, την ηγεσία και τη διενέργεια ελέγχου ασκείται εδώ και χιλιετίες. 4

5 π.χ. Οι πυραμίδες της Αιγύπτου αποτελούν απόδειξη ότι τεράστεια έργα που απασχολούσαν χιλιάδες ανθρώπους υλοποιούνταν από την ανθρωπότητα εργάτες εργάζονταν για περίπου 20 χρόνια για να κατασκευάσουν μία μόνο πυραμίδα. Ένα τέτοιου εύρους έργο απαιτούσε κάποιο άτομο να το προγραμματίσει, να οργανώσει τους ανθρώπους και τα υλικά, να εξασφαλίσει την ολοκλήρωση των εργασιών των εργατών, και να ελέγξει ότι το σύνολο των εργασιών γινόταν βάσει προγραμματισμού. Επομένως μάνατζερ υπήρχαν από την αρχαιότητα! 5

6 15 ος αιώνας Τα κρατικά ναυπηγεία και οπλοστάσια της Βενετίας τα πλοία έπλεαν κατά μήκος των καναλιών και σε κάθε στάση τους προστίθεντο υλικά και εξοπλισμός, όπως συμβαίνει μέχρι και σήμερα στις σύχρονες γραμμές παραγωγής. Οι Βενετοί χρησιμοποιούσαν συστήματα καταγραφής για τον εντοπισμό των υλικών,λογιστικό σύστημα για την καταγραφή των εσόδων και εξόδων, συστήματα για τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων όπου συμπεριλαμβανόταν διάλειμμα για κρασί! 6

7 1776 Ο πλούτος των εθνών του Adam Smith αποτελεί ένα θεμελιώδες έργο που αναδεικνύει τα οικονομικά πλεονεκτήματα του καταμερισμού της εργασίας, δηλαδή τον επιμερισμό του έργου σε περιορισμένα, επαναλαμβανόμενα καθήκοντα που αυξάνουν την ατομική παραγωγικότητα. Η επαγγελματική αυτή εξειδίκευση είναι διαδεδομένη ακόμα και σήμερα με τα όποια μειονεκτήματά της. 7

8 1780 μέσα 1800 Η βιομηχανική επανάσταση αποτελεί τη σπουδαιότερη επιρροή στο μάνατζμεντ σε αυτή την πρώιμη φάση καθώς εγκαινιάζει τη γέννηση των επιχειρήσεων. Η μαζική παραγωγή στα μεγάλα εργοστάσια δημιούργησε την ανάγκη για ένα άτομο που θα επιβλέπει τη ζήτηση, θα εξασφαλίζει τον εφοδιασμό με πρώτες ύλες, θα στελεχώσει τα εργοστάσια με ικανό προσωπικό. Εδώ ο ρόλος του μάνατζερ αναπτύχθηκε περεταίρω καθώς νέες συνθήκες δημιουργήθηκαν σε οργανωσιακό επίπεδο (μέγεθος, ιεραρχία, έλεγχος, εξειδίκευση κ.α.). 8

9 Η επιστήμη του μάνατζμεντ εξελίσσεται σαν ενοποιημένο σώμα γνώσης. Στο πλαίσιο αυτό αναπλτυχθηκαν κανόνες και αρχές που μπορούσαν να διδαχθούν και να εφαρμοστούν σε διάφορα πλαίσια. 9

10 Επιστημονικό μάνατζμεντ Το 1911 ο Frederick Winslow Taylor δημοσίευσε τις Αρχές του Επιστημονικού Μάνατζμεντ όπου το περιέγραψε ως τη χρήση επιστημονικών μεθόδων για τον καθορισμό του «καλύτερου τρόπου» εκτέλεσης μιας εργασίας. Θεωρείται ο πατέρας του επιστημονικού μάνατζμεντ. 10

11 Επιστημονικό μάνατζμεντ Αν και o Taylor θεωρείται ο πατέρας του επιστημονικού μάνατζμεντ, το έργο του απογειώθηκε από τη συνεισφορά των: Frank και Lillian Gilberth με τις μελέτες τους για το χρόνο και την κίνηση στην εργασία. Henry Gantt με το έργο του για τα διαγράμματα που αποτέλεσε την επιτομή της σύγχρονης διαχείρισης έργων. 11

12 Επιστημονικό μάνατζμεντ Στην πράξη Οι αρχές του εφαρμόστηκαν στην αυτοκινητοβιομηχανία Ford. /watch?v=lptecaeyvgu 12

13 Γενική διοικητική θεωρία ( ) Σε αντίθεση με το Επιστημονικό Μάνατζμεντ που εστίασε στην ατομική εργασία ενός εργάτη, η γενική διοικητική θεωρία επικεντρώνεται στη δράση των μάνατζερ και στα χαρακτηριστικά του καλού μάνατζμεντ. Οι δύο σπουδαίοι θεμελιωτές της είναι: Ο Max Weber περιέγραψε τη γραφειοκρατία ως ιδεατή, ορθολογική μορφή της οργανωσιακής δομής. Ο Henri Fayol προσδιόρισε τις 5 διοικητικές λειτουργίες και 14 αρχές του μάνατζμεντ. 13

14 Γενική διοικητική θεωρία ( ) 5 διοικητικές λειτουργίες: προγραμματισμός, οργάνωση, διεύθυνση, έλεγχος, λήψη αποφάσεων 14 αρχές του μάνατζμεντ o o o o o o o o o o o o o o Καταμερισμός εργασίας Εξουσία Πειθαρχία Ενότητα εντολής Ενότητα κατεύθυνσης Υποταγή του ατομικού συμφέροντος στο συλλογικό καλό Ανταμοιβή Συγκεντρωτισμός Αλυσίδα ιεραρχίας Τάξη Ισότητα Σταθερότητα στην πρόσληψη προσωπικού Πρωτοβουλία Ομαδικό πνεύμα 14

15 Επικεντρώνεται στις πράξεις των εργαζόμενων και στους τρόπους παρακίνησηςωκαι καθοδήγησής τους προκειμένου να εξασφαλιστούν υψηλά επίπεδα απόδοσης. Τέλη 1700 αρχές μέσα 1930 Δεκαετία 1930 δεκαετία σήμερα 15

16 Τέλη 1700 αρχές 1900 Πρώιμες συμπεριφορικές προσεγγίσεις αναγνωρίζουν τη συνεισφορά του ανθρώπινου δυναμικού στην επιτυχία της επιχείρησης. Σημαντικοί εκπρόσωποι της περιόδου είναι: Ο Robert Owen, τον οποίον απασχολούσαν οι οικτρές συνθήκες εργασίας, πρότεινε έναν ιδεατό εργασιακό χώρο. Ο Hugo Munsterberg, πρωτοπόρος στον τομέα της βιομηχανικής ψυχολογίας, πρότεινε τη χρήση φυχολογικών τεστ για την επιλογή των εργαζόμενων, την εκπαίδευση και τη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς για την παρακίνηση του προσωπικού Η Mary Parker Follett που αναγνώρισε ότι η θεώρηση των οργανισμών μπορούσε να γίνει τόσο από άποψη ατομικής όσο και ομαδικής συμπεριφοράς. 16

17 1924 μέσα 1930 Οι μελέτες Hawthorne διεξήχθησαν στο Hawthorne Works της Western Electric Company. Προσέφεραν νέα διεισδυτική γνώση της ατομικής και ομαδικής συμπεριφοράς στον εργασιακό χώρο. Αρχικά σχεδιάστηκαν ως επιστημονικό πείραμα στο πεδίο του μάνατζμεντ, αφού οι μηχανικοί της εταιρείας ήθελαν να δουν αν τα επίπεδα φωτισμού επηρεάζουν την παραγωγικότητα των εργαζομένων. Ανάμεναν ότι θα υπήρχε άμεση συσχέτιση της ατομικής παραγωγικότητας από με την ένταση του φωτός. Ωστόσο διαπίστωσαν, με τη συμβολή του καθηγητή του Harvard Elton Mayo, ότι οι ομαδικές πιέσεις επηρεάζουν σημαντικά την ατομική παραγωγικότητα και ότι οι εργαζόμενοι συμπεριφέρονται διαφορετικά όταν υπόκεινται σε παρατήρηση! Έτσι ξεκίνησε να δίνεται περισσότερο ενδιαφέρον στον παράγοντα άνθρωπο μέσα στην επιχείρηση. 17

18 Δεκαετία 1930 δεκαετία 1950 Το λεγόμενο Κίνημα των Ανθρωπίνων Σχέσεων τάχθηκε στο να κάνει τις πρακτικές του μάνατζμεντ πιο ανθρώπινες. Έδωσε μεγάλη σημασία στην ιακνοποίηση του εργαζόμενου καθότι αυτή θα αύξανε την απόδοσή του. Έτσι πρότειναν τη συμμετοχή των εργαζόμενων στη λήψη αποφάσεων, την επιβράβευση, την καλή συμπεριφορά προς αυτούς κ.α. Κάπως έτσι διαμορφώθηκε η σύγχρονη θεωρία της παρακίνησης των εργαζόμενων. Σημαντικότεροι εκφραστές της είναι ο Abraham Maslow και ο Douglas McGregor 18

19 Δεκαετία 1930 δεκαετία

20 1960 σήμερα Μέχρι σήμερα το ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί σημαντικό πεδίο έρευνας του μάνατζμεντ. Αυτό που μελετάται είναι η συμπεριφορά των εργαζόμενων εν ώρα εργασίας, η οργανωσιακή συμπεριφορά. 20

21 1940 μαθηματικές και στατιστικές μέθοδοι 1950 η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας 21

22 Δεκαετία 1940 Η ποσοτική προσέγγιση συνίσταται στη χρήση αριθμών και ποσοτικών τεχνικών για τη βελτίωση της λήψης αποφάσεων. Γεννήθηκε από τις μαθηματικές και στατιστικές λύσεις που αναπτύχθηκαν για την επίλυση στρατιωτικών προβλημάτων κατά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Πολλές από αυτές τις τεχνικές μετά το τέλος του πολέμου μεταφέρθηκαν στις επιχειρήσεις. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα προσχώρησης στην αυτοκινητοβιομηχανία Ford ομάδας αξιωματικών του στρατού που εφάρμοσε στατιστικές μεθόδους για τη βελτίωση της λήψης αποφάσεων. 22

23 Δεκαετία 1950 Μετά το 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο ιαπωνικές επιχειρήσεις δέχθηκαν να εφαρμώσουν αρχές ποιότητας που πρότεινε μια μικρή ομάδα ειδικών. Εφόσον οι Ιάπωνες κατασκευαστές άρχισαν να υπερτερούν ποιοτικά έναντι των αμαερικάνων ανταγωνιστών τους, οι αρχές της ποιότητας δέχθηκαν μεγαλύτερη προσοχή από το δυτικό μάνατζμεντ. Σημαντική είναι η συμβολή των Deming και Juran στις ιδέες των οποίων βασίστηκε η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας. Πρόκειται για μια φιλοσοφία του μάνατζμεντ αφιερωμένη στη συνεχή βελτίωση και ανταπόκριση στις ανάγκες και προσδοκίες των πελατών. 23

24 Δεκαετία σήμερα 24

25 Επικεντρώνονται στις υποθέσεις των μάνατζερ εντός του οργανισμού. Ο Chester Barnard έγραψε στο βιβλίο του The Functions of the Executive το 1938 ότι ο οργανισμός λειτουργεί ως συνεργατικό σύστημα, εμπνευσμένος από τις φυσικές επιστήμες. Ωστόσο μόλις τη δεκαετία του 1960 η συστημική θεωρία προκάλεσε το ενδιαφέρον των μελετητών. Ο Fred Feildler έκανε για πρώτη φορά δημοφιλή την ενδεχομενική προσέγγιση («if then» ή καταστασιακή προσέγγιση), η οποία υποστηρίζει ότι οι οργανισμοί, οι εργαζόμενοι και οι καταστάσεις διαφέρουν και απαιτούν διαφορετικές μεθόδους διοίκησης. 25

26 1980 σήμερα Αν και τα θεμέλεια της πληροφορικής τέθηκαν ήδη το1837 με την εφεύρεση του τηλέγραφου από τον Samuel Morse, οι πλέον καταλυτικές αλλαγές στο πεδίο της πληροφορικής συμβαίνουν μετά τα μέσα του 2 ου αιώνα και έχουν αλλάξει άρδην τη δουλειά του μάνατζερ. Ό,τι αποτέλεσε η βιομηχανική επανάσταση για την ανάπτυξη του μάνατζμεντ, αποτελεί σήμερα η εποχή της πληροφορικής στον τρόπο λειτουργίας των οργανώσεων. Παλιότερα οι τεχνολογικοί πόροι μιας επιχείρησης ήταν κεντρικές υπολογιστικές μονάδες κλειδωμένες σε κάποιο δωμάτιο με ελεγχόμενη θερμοκρασία όπου πρόσβαση είχαν μόνο κάποιοι ειδικοί. Σήμερα όλα τα μέλη μιας οργάνωσης είναι συνδεδεμένα ενσύρματα ή ασύρματα με συσκευές που δεν ξεπερνούν το μέγεθος μιας παλάμης! 26

27 ΘΕΩΡΙΑ Πληροφορική Νομική και πολιτική επιστήμη Οικονομία Ψυχολογία Κοινωνιολογία Μαθηματικά Θετικές επιστήμες ΠΡΑΞΗ Στρατός Εκπαίδευση Κράτος/κυβέρνηση Οργανισμοί Επιχειρήσεις 27

28 28