Γεκνζηεύζεθε ζην Μαηζαγγνύξαο (2004) Ζ Γηαζεκαηηθόηεηα ζηε ρνιηθή Γλώζε. Αζήλα: Γξεγόξεο.

Transcript

1 Γεκνζηεύζεθε ζην Μαηζαγγνύξαο (2004) Ζ Γηαζεκαηηθόηεηα ζηε ρνιηθή Γλώζε. Αζήλα: Γξεγόξεο. «πιινγέο θαη Μνπζείν, πιινγέο θαη ρνιείν: Μία ύκπξαμε Γύν Σάμεσλ» Αιεμάλδξα Υ. Κνπινπκπαξίηζε 1 θαη Εακπέι Μνπξαηηάλ 2 Δηζαγσγή Σν ζρέδην εξγαζίαο πνπ παξνπζηάδνπκε εδψ έρεη σο θεληξηθφ ζέκα ηηο «ζπιινγέο». Σν ζέκα απηφ ην εθαξκφζακε ζε δχν ηάμεηο ηνπ 55 νπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ Αζελψλ ζηελ Σεηάξηε θαη ηελ Πέκπηε ηάμε. Ζ εμέιημε ηνπ ζέκαηνο ήηαλ δηαθνξεηηθή ζηηο δχν ηάμεηο, κηα θαη ζηελ Σεηάξηε ηάμε είρε σο ζηφρν ην ζηήζηκν ελφο θαληαζηηθνχ κνπζείνπ, ελψ ζηελ Πέκπηε ην ζηήζηκν κηαο νκαδηθήο ζπιινγήο ζην ζρνιείν. Σν πξψην ην επέιεμε ε Εακπέι Μνπξαηηάλ, ελψ ην δεχηεξν ε Αιεμάλδξα Κνπινπκπαξίηζε. Σν ρνιείν Σν 55 ν Γεκνηηθφ ρνιείν ζηεγάδεηαη ζε δηαηεξεηέν θηίξην ηνπ πζηεγάδεηαη θαη ζπλαπιίδεηαη κε άιιν έλα Γεκνηηθφ, έλα Γπκλάζην θαη δχν Λχθεηα. Γηαζέηεη 7 κεγάιεο αίζνπζεο δηδαζθαιίαο, νη νπνίεο έρνπλ είζνδν θαη παξάζπξα επί ηεο νδνχ Ληνζίσλ, θνληά ζηελ πιαηεία Βάζε. Σα ρσξνηαμηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ 55 νπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ην ελαιιαζζφκελν σξάξην, ηελ πεξηνξηζκέλε πιηθνηερληθή ππνδνκή ηνπ θαη ην πςειφ πνζνζηφ ησλ αιιφγισζζσλ καζεηψλ, πνπ αλέξρεηαη ζην 50%, θαζηζηνχλ ηηο ζπλζήθεο δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο εμαηξεηηθά δπζρεξείο θαη θαηαηάζζνπλ ην ζρνιείν ζε απηά πνπ αλήθνπλ ζηηο «δχζθνιεο εθπαηδεπηηθέο δψλεο». Σν ζέκα καο Γηαηί «ζπιινγέο»; Οη ζπιινγέο απνηεινχλ δνκηθφ πιηθφ θάζε κνπζείνπ θαη είλαη δπλάκεη εκπαιδεςηικά επγαλεία, ηα νπνία κεζνιαβνχλ ζηε ρεηξνπηαζηή θαηάθηεζε ηεο κάζεζεο. Γηα παξάδεηγκα, κηα ζπιινγή απφ παπνχηζηα κπνξεί λα κειεηεζεί πνιηηηζκηθά, αηζζεηηθά, ρξεζηηθά, πεξηβαιινληηθά, θαη θπξίσο ηζηνξηθά (ράζεθαλ θαη θεξδήζεθαλ πφιεκνη απφ ηα παπνχηζηα!). Μπνξεί λα δψζεη ζην παηδί ηε δπλαηφηεηα λα παξαηεξήζεη έλα δεπγάξη παπνχηζηα, λα αλαθαιχςεη ζηνηρεία γηα ηνλ ηξφπν πνπ έρεη θηηαρηεί, λα ην ζπγθξίλεη κε ην δηθφ ηνπ, λα δεκηνπξγήζεη έλα θαηλνχξην (π.ρ. βι. «Οη Δξεπλεηέο πάλε παληνχ», 2002, 4) Οη ζπιινγέο είλαη έλλνηα νηθεία θαη πξνζηηή ζην παηδί. Αθφκα θαη αλ δελ έρεη νλνκάζεη ηηο θνχθιεο ή ηα απηνθηλεηάθηα ηνπ «ζπιινγή», κπνξεί λα ηα δηαθξίλεη, λα ηα θαηεγνξηνπνηεί, λα ηα νλνκάδεη, λα ηα πξνζηαηεχεη, λα ηα δείρλεη, λα παίδεη θαη λα καζαίλεη κε απηά. Σν παηδί καδεχεη νκάδεο αληηθεηκέλσλ θαζνξίδνληαο κφλν ηνπ ηα θξηηήξηα ηαμηλφκεζεο. Μπνξεί λα ηα ρσξίδεη αλάινγα κε ηε ρξήζε, ηε ιεηηνπξγία, ηε κνλαδηθφηεηα, ηελ αμία, ηελ επηθαηξφηεηα, ην εηδηθφ ελδηαθέξνλ. Δίλαη κπεκέλν ζηε ζπιιεθηηθή ιεηηνπξγία θαη ζην κηθξφθνζκφ ηνπ δεκηνπξγεί ηηο δηθέο ηνπ κνπζεηαθέο εζηίεο. Απηφ ην δηαπηζηψζακε θαη ζηελ πξάμε. Όηαλ ξσηήζακε ηνπο καζεηέο ησλ δχν ηάμεσλ γηα ηα εμσζρνιηθά ηνπο ελδηαθέξνληα, παξαηεξήζακε φηη νη ζπιινγέο θαηαιάκβαλαλ έλα ζεκαληηθφ κέξνο. Γηαπηφ, φηαλ ηνπο αλαθνηλψζακε ηελ πξφζεζή καο λα αζρνιεζνχκε κε ην ζέκα ζπιινγέο, έδεημαλ ελζνπζηαζκφ. 1 Ζ Αιεμάλδξα Υ. Κνπινπκπαξίηζε είλαη Γξ. Γηδαθηηθήο Μεζνδνινγίαο θαη ρνιηθή χκβνπινο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ζηελ Α Αζελψλ. Σεο αλήθεη ε ηδέα γηα ηε ζχκπξαμε ησλ δχν ηάμεσλ. 2 Ζ Εακπέι Μνπξαηηάλ είλαη εθπαηδεπηηθφο θαη δηεηέιεζε γηα 12 έηε Γηεπζχληξηα ζην Παηδηθφ Μνπζείν. Σεο αλήθεη ε ηδέα γηα ην ζέκα «ζπιινγέο». 1

2 Ζ ηαπηφηεηα ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο Ση επηδηώμακε; Σν παξφλ ζρέδην εξγαζίαο ζρεδηάζηεθε θαη πινπνηήζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζρνιηθνχ έηνπο κε ζηφρν λα απνηειέζεη πξφηαζε ζπλεξγαζίαο δχν εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ ηάμεψλ ηνπο. Θεσξνχκε φηη απηή ε ζχκπξαμε απνηειεί ην θαηλνηφκν ζηνηρείν ζαπηήλ ηελ εξγαζία. Γελ είκαζηε νη εθπαηδεπηηθνί ησλ δχν ηάμεσλ, αιιά ζπλεξγαζηήθακε καδί ηνπο, πξψηνλ γηα λα γλσξίζνπκε ηνπο καζεηέο «καο», θαη, δεχηεξνλ, γηα λα πξνζθέξνπκε ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο καο ηε δπλαηφηεηα νπζηαζηηθήο ελδνζρνιηθήο επηκφξθσζεο (βι. Κνπινπκπαξίηζε, 2002). Σνπο εθζέζακε ηνπο ζηφρνπο καο θαη ην κεζνδνινγηθφ πιαίζην. ηε ζπλέρεηα, παξαθνινχζεζαλ φιε ηελ εμέιημε ηνπ ζρεδίνπ, ζηελ ηάμε ηνπ ν θαζέλαο, θαη, ηέινο, αληαιιάμακε καδί ηνπο παξαηεξήζεηο θαη πξνηάζεηο γηα ηελ επαλάιεςε ή επέθηαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο. Ζ ζχκπξαμε απηή απνηέιεζε θαη γηα καο πξσηφγλσξε εκπεηξία. Σελ επηδηψμακε γηα ηνπο αθφινπζνπο ιφγνπο: 1ν. Ζ ζπλεξγαζία απνηειεί αξρή ζηα ζρέδηα εξγαζίαο. Αλ ηελ επηδεηνχκε ζηνπο καζεηέο καο, πξέπεη λα γλσξίδνπκε γη απηήλ πξψηα εκείο νη εθπαηδεπηηθνί. 2ν. Θέιακε λα ειέγμνπκε θαηά πφζν ε απηνλνκία θαη ε δπλαηφηεηα απηνθαζνξηζκνχ ήηαλ εθηθηή κέζα ζε κηα ζπλεξγαζία. Γηα παξάδεηγκα, θαηά πφζν ζα επεξέαδε ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ καο ε νπηηθή ηνπ θαληαζηηθνχ Μνπζείνπ, πνπ επέιεμε ε δεχηεξε ζπγγξαθέαο θα Μνπξαηηάλ θαη ε νπηηθή κηαο ζρνιηθήο έθζεζεο, ηελ νπνία πξνηίκεζε ε πξψηε ζπγγξαθέαο θα Κνπινπκπαξίηζε. Πνύ ζπγθιίλνπκε; ην παξφλ ζρέδην εξγαζίαο νη παηδαγσγηθέο αξρέο, νη ζθνπνί θαη νη επηκέξνπο ζηφρνη ήηαλ θνηλνί. ρεδηάζακε ζηφρνπο θαη δηδαθηηθν-καζεζηαθέο εκπεηξίεο κε βάζε ηε θηινζνθία ηνπ Γηαζεκαηηθνχ Δληαίνπ Πιαηζίνπ Πξνγξακκάησλ πνπδψλ (βι. γεληθέο αξρέο ΦΔΚ 1366/ ) θαη ηηο αξρέο ησλ ζρεδίσλ εξγαζίαο. Καηά ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή αθνινπζήζακε παηδαγσγηθέο ζέζεηο πνπ δέρνληαη ΚΟΠΟΗ ΦΗΛΟΟΦΗΑ Σν καζεηή σο αθεηεξία ζθέςεο θαη δξάζεο. Σελ νκαδηθή εξγαζία θαη ηελ νκαδηθή δηεξεχλεζε σο ην θνηλσληθφ πιαίζην κάζεζεο θαη σο θπξίαξρε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε. Σνλ απηνθαζνξηζκφ θαη ην πξνζσπηθφ θχξνο κέζα απφ ηε ζπιινγηθή εξγαζία σο ηελ απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ πξνζσπηθή αλάπηπμε θάζε καζεηή. Σελ απιφηεηα θαη ηε ζαθήλεηα ζηνπο ζηφρνπο θαη ζηελ εθαξκνγή, ψζηε λα κεησζνχλ «νη θξαδαζκνί» απφ ην θαηλνηφκν θαη άγλσζην θαη λα κεγηζηνπνηεζνχλ νη πηζαλφηεηεο επηηπρίαο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Σε ζπζηεκηθή ζρέζε κεηαμχ ησλ θάζεσλ ηεο δηδαζθαιίαο: ζρεδηαζκφο εθαξκνγή αμηνιφγεζε (βι. θαη Κνπινπκπαξίηζε, 1995). Σελ αμηνπνίεζε ελαιιαθηηθψλ κεζφδσλ αμηνιφγεζεο, φπσο είλαη ε απηναμηνιφγεζε, ε αμηνιφγεζε ηεο δεκηνπξγηθήο ζθέςεο θαη θνηλσληθψλ δεμηνηήησλ. Οη επί κέξνπο ζηφρνη καο, θνηλνί θη απηνί, σο πξνο ην ζέκα «ζπιινγέο», ήηαλ: Οη καζεηέο: ΔΠΗΜΔΡΟΤ ΣΟΥΟΗ 1. Να ζπλεξγάδνληαη πξνθεηκέλνπ λα δηεθπεξαηψζνπλ έλαλ θνηλφ ζηφρν. 2. Να εληνπίζνπλ θαη λα θαηαγξάςνπλ (ππν-)έλλνηεο θαη ζηνηρεία πνπ εκπεξηέρνληαη ζηηο έλλνηεο «ζπιινγή», «ζπιιέγσ». 3. Να εληνπίζνπλ ραξαθηεξηζηηθά πνπ έρνπλ νη εθζέζεηο ζπιινγψλ. 4. Να επηιέμνπλ θαη λα θαηαγξάςνπλ θξηηήξηα αμηνιφγεζεο κηαο έθζεζεο. 5. Να αμηνπνηήζνπλ ηα θξηηήξηα πνπ φξηζαλ γηα λα δεκηνπξγήζνπλ ηελ αηνκηθή θαη ζπιινγηθή έθζεζε ησλ ζπιινγψλ ηνπο. 6. Να αμηνινγήζνπλ ηηο νηθείεο θαη αιιφηξηεο ζπιινγέο εθαξκφδνληαο ηα θξηηήξηα. 2

3 ην ζρέδην «πιινγέο θαη ρνιείν» ηέζεθε σο επηκέξνπο ζηφρνο, πνπ δηέηξερε φιν ην ζρέδην εξγαζίαο, ε αλαγθαηφηεηα λα θαηαζηνχλ νη καζεηέο κεηαγλσζηαθά ελήκεξνη θαη «ελεξγνί». ην ζρέδην «πιινγέο θαη Μνπζείν» ηέζεθε σο επηκέξνπο ζηφρνο ε ζπλερήο αιιειεπίδξαζε κε ηνπο καζεηέο κέζσ εξσηαπνθξίζεσλ. Δπίζεο, πξνθαζνξίζακε θνηλά θξηηήξηα (απην-)αμηνιφγεζεο γηα λα αμηνινγήζνπλ νη καζεηέο ηηο ζπιινγέο ηεο ηάμεο ηνπο, αιιά θαη ηεο γεηηνληθήο ηάμεο. Απηά ήηαλ: ΚΡΗΣΖΡΗΑ (ΑΤΣΟ)ΑΞΗΟΛΟ ΓΖΖ 1. Να θάλνπλ νκάδεο αληηθεηκέλσλ- θαηεγνξίεο ηεο ζπιινγήο ηνπο. 2. Να δψζνπλ φλνκα ζηελ θάζε νκάδα. 3. Να επηλνήζνπλ δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο έθζεζεο πνπ λα ηξαβάλε ηελ πξνζνρή ηνπ επηζθέπηε. 4. Να νλνκάζνπλ ηε ζπιινγή ηνπο. Σα ηειηθά θξηηήξηα δηακνξθψζεθαλ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο θαη παξνπζηάδνληαη ζηα αληίζηνηρα ζρέδηα εξγαζίαο. Σέινο, πξνβιέςακε «θνηλφ ρξφλν θαη ηφπν» γηα ζπδεηήζεηο θαη αληαιιαγή εκπεηξηψλ θαη απφςεσλ κεηαμχ ησλ καζεηψλ ησλ δχν ηάμεσλ. Απηέο νη ζπλαληήζεηο είραλ ζηφρν λα θαιιηεξγήζνπλ ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ θνηλή πξνζπάζεηα θαη λα πξνζθέξνπλ επθαηξίεο γηα λα ειέγμνπκε θαηά πφζν επηηεχρζεθαλ νη ζθνπνί θαη νη ζηφρνη ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο ζε θάζε ηάμε. Πνύ δηαθέξνπκε; Γηαθνξνπνηεζήθακε σο πξνο ηε γλσζηνζεσξία πνπ πηνζεηήζακε. Σν ζρέδην «πιινγέο θαη Μνπζείν» ζρεδηάζηεθε θαη πινπνηήζεθε κε βάζε ηα 8 είδε λνεκνζχλεο ηνπ Gardner (Gardner, 1983,1997), ηα νπνία έρνπλ αλαπηπρζεί δηεμνδηθά ζην ζεσξεηηθφ κέξνο απηνχ ηνπ βηβιίνπ. Σν ζρέδην «πιινγέο θαη ρνιείν» πηνζέηεζε θαη αμηνπνίεζε ηε ζεσξία γηα ηελ ηξηαξρηθή θχζε ηεο λνεκνζχλεο ηνπ Sternberg (Sternberg & Grigorenko, 2000). Παξάιιεια, δφζεθε έκθαζε ζηελ αλάπηπμε ηεο κεηαγλσζηαθήο ελεκεξφηεηαο ησλ καζεηψλ, φζνλ αθνξά λνεηηθέο, αιιά θαη θνηλσληθέο δεμηφηεηεο. Ζ ζεσξία ηεο ηξηαξρηθήο λνεκνζχλεο παξνπζηάδεηαη ελ ζπληνκία ζηελ ελφηεηα «πιινγέο θαη ρνιείν». πλνςίδνληαο: Οξγαλψζακε, ζρεδηάζακε θαη εθαξκφζακε έλα δηπιφ ζρέδην εξγαζίαο κε θνηλνχο «ππιψλεο ζηήξημεο» ην ζέκα, ηηο παηδαγσγηθέο αξρέο, ηνπο ζηφρνπο θαη ηα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο πνπ ρξεζηκνπνίεζαλ νη καζεηέο καο γηα λα απνηηκήζνπλ ηηο ζπιινγέο ηνπο. ε απηά ηα ζεκεία ζχγθιηζεο ζηεξίρζεθε ε ζχκπξαμε ησλ δχν ηάμεσλ, ρσξίο, παξάιιεια, λα παξαβιέπεηαη φηη ηα δχν ζρέδηα ζα δηαθέξνπλ σο πξνο ηνλ ηξφπν πινπνίεζεο. ηo πιαίζην ηεο ζπλεξγαζίαο καο, απνηέιεζε δεηνχκελν θαη πξφθιεζε λα ηεξήζνπκε ηε ζπιινγηθή καο δέζκεπζε ζηελ θνηλή θηινζνθία, ελψ παξάιιεια λα ζεβαζηνχκε ηνλ πξνζσπηθφ καο απην-θαζνξηζκφ. Αλάινγα θηλεζήθακε θαη ζηε ζπγγξαθή ηνπ παξφληνο θεηκέλνπ. πγγξάςακε απφ θνηλνχ ηελ εηζαγσγή θαη ηελ ηειηθή απνηίκεζε, ελψ μερσξηζηά ηα αληίζηνηρα ζρέδηα εξγαζίαο. 3

4 ΤΛΛΟΓΔ ΚΑΗ ΜΟΤΔΗΟ ΕΑΜΠΔΛ ΜΟΤΡΑΣΗΑΝ θνπόο ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο πιινγέο θαη Μνπζείν Πώο νη πξνζσπηθέο ζπιινγέο ησλ καζεηώλ -κέζα από νκαδηθέο δηεξγαζίεο- ζα απνηειέζνπλ ηα εθζέκαηα ελόο θαληαζηηθνύ κνπζείνπ πνπ ζα ζηεγαζηεί ζε κηα ζρνιηθή ηάμε; Απηφο είλαη ν ζθνπφο ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο πνπ αλαπηχμακε θαηά ηε ζρνιηθή ρξνληά θαη παξνπζηάδνπκε αλαιπηηθά ζηε ζπλέρεηα: Σν ζρέδην εξγαζίαο «ζπιινγέο θαη κνπζείν» ζηεξίδεηαη ζηηο πξνζσπηθέο εκπεηξίεο ησλ παηδηψλ, ζηηο δηθέο ηνπο ζπιινγέο θαη γλψζεηο γχξσ απφ ηε ζπιιεθηηθή δηαδηθαζία θαη ηα κνπζεία. Ο/ε δάζθαινο/α θαη νη γνλείο κπνξνχλ λα ζπκκεηέρνπλ κε πξνζσπηθέο ζπιινγέο ησλ παηδηθψλ ηνπο ρξφλσλ ή κε αλαθνξά ζε απηέο. Σν κνπζείν - ην ζρνιείν θαη νη ζπιινγέο Πνην ην θνηλφ ζεκείν κνπζείνπ θαη ζρνιείνπ; Σν Μνπζείν δηαζέηεη κφληκν θαη απζεληηθφ πιηθφ ηηο ζπιινγέο. Σν ζρνιείν επίζεο δηαζέηεη πιηθφ, γηα παξάδεηγκα: ράξηεο, φξγαλα θπζηθήο, κπάιεο θιπ. ην νπνίν ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο δελ είλαη ηαμηλνκεκέλν θαη νξγαλσκέλν κε ηνλ ηξφπν πνπ αθνινπζεί έλα κνπζείν (αξρείααπνζήθεπζε). Οη καζεηέο πνπ απνηεινχλ θαη έλα κεγάιν κέξνο ησλ επηζθεπηψλ ησλ κνπζείσλ (Pitman-Gelles, B.,1981, Κνπβέιε, 2000), δηαζέηνπλ κέξνο ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ ηνπο ζηε δεκηνπξγία ζπιινγψλ θαη άηππα αθνινπζνχλ ηε κνπζεηαθή ιεηηνπξγία (βι. εηζαγσγή παξφληνο θεθαιαίνπ). ην παξφλ ζρέδην εξγαζίαο νη ζπιινγέο απνηεινχλ ηνλ θχξην άμνλα αλάπηπμεο ελψ ην κνπζείν 3 είλαη ην ζεκείν αλαθνξάο θαη ζχγθξηζεο κε ηηο πξνζσπηθέο ζπιινγέο θαη ην κνπζείν ηεο ηάμεο. Δκκεζε επηδίσμή καο κε απηή ηελ παξάιιειε ζρέζε είλαη ε εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ηελ έλλνηα κνπζείν, ε γλσξηκία κε βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ θαη ε πξνεηνηκαζία ηνπο γηα επίζθεςε ζε έλα κνπζείν. ην κνπζείν δεκηνπξγείηαη κηα γφληκε αιιειεπίδξαζε κεηαμχ αλζξψπσλ θαη αληηθεηκέλσλ θαη απηήλ αθξηβψο πηζηεχνπκε φηη κπνξνχκε λα αλαπαξάγνπκε θαη ζην ζρνιείν ρξεζηκνπνηψληαο ηηο ζπιινγέο ησλ καζεηψλ. Μηα απφ ηηο ζεσξίεο πνπ εληζρχνπλ ηε ζρέζε κνπζείνπ ζρνιείνπ είλαη ε ζεσξία ηνπ Ζ. Gardner (1983,1993,1999 βι.αλαιπηηθά ζην πξψην κέξνο ηνπ βηβιίνπ) ν νπνίνο ππνζηεξίδεη φηη 4 όινη νη ηύπνη λνεκνζύλεο κπνξνύλ λα θαιιηεξγνύληαη ηόζν ζην ζρνιείν όζν θαη ζην κνπζείν ην ζρνιείν ζα κπνξνύζε λα ιεηηνπξγεί όπσο έλα παηδηθό κνπζείν- πνιπζεκαηηθά, βησκαηηθά,κε ρεηξνπηαζηέο εκπεηξίεο (hands on experiences) ε επθπία είλαη ε δπλαηόηεηα λα επηιύζνπκε έλα πξόβιεκα 3 Σν Μνπζείν απνθηά /ζπιιέγεη, ζπληεξεί, εξεπλά, ζπλδπάδεη θαη εθζέηεη, κε ζθνπφ ηε κειέηε, εθπαίδεπζε θαη ςπραγσγία, ηηο πιηθέο καξηπξίεο ηνπ αλζξψπνπ θαη ηνπ πεξηβάιινληφο ηνπ. Άξζξν 3 ηνπ Καηαζηαηηθνχ ηνπ ICOM (International Council of Museums- είλαη ν δηεζλήο κε θπβεξλεηηθφο θαη επαγγεικαηηθφο νξγαληζκφο πνπ εθπξνζσπεί ηα Μνπζεία θαη ηνπο εξγαδφκελνπο ζε απηά.) 4 Απφ ηελ νκηιία ηνπ Howard Gardner ζηνhands on! Europe 98 πλέδξην γηα ηα Παηδηθά Μνπζεία, Ληζαβψλα, 10/1998 4

5 δελ ππάξρεη ηίπνηα πνπ λα κπνξεί λα δηδαρζεί κε έλαλ ηξόπν αλ κπνξείο λα ρξεζηκνπνηείο ηε γλώζε, ηόηε απηή είλαη ρξήζηκε Γηα ην ιφγν απηφ ζθεθηήθακε λα ζρεδηάζνπκε δξαζηεξηφηεηεο γηα φινπο ηνπο ηχπνπο λνεκνζχλεο κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ ελίζρπζε ηεο δηαπξνζσπηθήο λνεκνζχλεο, ιφγσ ηεο θχζεο ηνπ ζέκαηνο θαη ηεο ηάμεο (βι. παξαθάησ). Καηά ηελ εθαξκνγή αθήλνπκε ην πεξηζψξην ζηα παηδηά λα κάζνπλ πώο λα καζαίλνπλ δίλνληαο έκθαζε θπξίσο ζηε δηαδηθαζία θαη ιηγφηεξν ζην απνηέιεζκα Σα παηδηά έρνπλ ηελ επθαηξία λα απνθηήζνπλ λέεο εκπεηξίεο, λα κάζνπλ από ηα αληηθείκελα θαη ηα πην θαζεκεξηλά αληηθείκελα, φπσο ηα απηνθφιιεηα, λα ηα θάλνπλ λα ζθεθζνύλ κε ελζνπζηαζκό. Ο ξόινο ησλ εξσηήζεσλ ζηελ εμέιημε ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο Ο δάζθαινο-ζπληνληζηήο ζέηεη θνκβηθά εξσηήκαηα, γηα λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο λα αλαθαιχςνπλ ζηνηρεία θαη λα νξγαλψζνπλ θαιχηεξα ηε ζθέςε ηνπο. Σα θνκβηθά εξσηήκαηα είλαη αλνηρηνύ ηύπνπ ή αλνηρηήο απάληεζεο (Μαηζαγγνχξαο,2000), επηδέρνληαη πνιιέο δηαθνξεηηθέο απαληήζεηο, πνπ δε ραξαθηεξίδνληαη ζσζηέο ή ιάζνο, αθνχ εθθξάδνπλ θπξίσο ηηο πξνζσπηθέο απφςεηο, εκπεηξίεο θαη ηδέεο ησλ καζεηψλ. Δξεπλεο έρνπλ δείμεη πσο κέζα ζε κηα δηδαθηηθή ψξα ην 60% ησλ εξσηήζεσλ πνπ ζέηεη ν δάζθαινο είλαη γηα αλάθιεζε γεγνλφησλ ή γλψζεσλ θαη κφλν ην 20% σζνχλ ηνπο καζεηέο λα ζθέθηνληαη. ην ζρέδην εξγαζίαο, φπνπ επηδηψθεηαη ε ζπκκεηνρή φισλ ησλ καζεηψλ νη αλνηρηέο εξσηήζεηο, αιιά θαη νη δηαρεηξηζηηθέο - πνπ πνιιέο θνξέο αληηθαζηζηνχλ κηα ζηεγλή πξνζηαθηηθή ( γηα παξάδεηγκα: ζα κπνξνχζεο λα καο παξνπζηάζεηο ηε ζπιινγή ζνπ; αληί γηα : παξνπζίαζε ηε ζπιινγή ζνπ) δηεπθνιχλνπλ θαη βειηηψλνπλ ηελ επηθνηλσλία ηφζν κεηαμχ ηνπ δαζθάινπ θαη ησλ καζεηψλ φζν θαη ησλ καζεηψλ κεηαμχ ηνπο. Αθφκα θαη αλ έλα παηδί πεη δελ μέξσ, κηα αλνηρηή εξψηεζε φπσο: πψο λνκίδεηο φηη ζα κπνξνχζεο λα ην βξεηο; δηακνξθψλεη κηα ζεηηθή ζηάζε θαη δεκηνπξγεί πεδίν αλαδήηεζεο πηζαλψλ απαληήζεσλ. Ζ θάζε εξψηεζε πξέπεη λα έρεη ζηφρν θαη λα πξνθαιεί ην δηάινγν. Σα δνκηθά ηεο ζηνηρεία- νη ιέμεηο πνπ απνηεινχλ ηελ θάζε εξψηεζε πνιιέο θνξέο θαζνξίδνπλ φρη κφλν ην πεξηερφκελφ ηεο αιιά θαη ην ελδηαθέξνλ λα απαληεζεί (γηα παξάδεηγκα: είλαη δηαθνξεηηθή ε δπλακηθή ηεο εξψηεζεο γηαηί ζπιιέγεηο απφ ηελ εξψηεζε γηα πνην ιφγν ή γηα πνηνπο ιφγνπο θάλεηο ζπιινγέο; ) Ζ εξψηεζε «ρξσκαηίδεηαη» απφ ηνλ ηφλν ηεο θσλήο θαη ηελ έθθξαζε ηνπ πξνζψπνπ ηνπ δαζθάινπ θαη απηφ πηζηεχνπκε φηη επεξεάδεη ηελ πνηφηεηα ησλ απαληήζεσλ πνπ δίλνπλ νη καζεηέο. Καζνξηζηηθφ ξφιν, επίζεο, παίδεη ην θαηά πφζν ν δάζθαινο αθνύεη ηη ηνπ ιέλε νη καζεηέο θαη πφζν ρξφλν αθήλεη κεηαμχ ηεο εξψηεζεο θαη ηεο απάληεζεο. Οζν ζεκαληηθφ είλαη λα θάλεηο κηα θαιή εξψηεζε αιιν ηφζν ζεκαληηθφ είλαη λα αθήλεηο ρξφλν ζην παηδί λα ζθεθηεί θαη λα κνηξαζηεί ηελ άπνςή ηνπ κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ. Δηδηθά, νη εξσηήζεηο αλνηρηνύ ηύπνπ ζπκβάιινπλ ζηελ εμέιημε ησλ ηθαλνηήησλ φπσο ηεο παξαηεξεηηθφηεηαο, ( ηη βιέπεηο γχξσ ζνπ;) ηεο ζχγθξηζεο, (πφζν δηαθέξεη ε δηθή ζνπ ζπιινγή γξακκαηνζήκσλ απφ ηηο ζπιινγέο πνπ έρεη ην θηινηειηθφ κνπζείν;) ηεο ππφζεζεο, (ηη λνκίδεηο φηη ζα ζπκβεί αλ εμαθαληζηνχλ φιεο νη ζπιινγέο ηνπ θφζκνπ;) ηεο πξφβιεςεο, ( αλ ε ηάμε ζνπ ήηαλ κνπζείν, πψο ζα ήηαλ;) ηεο αλαθάιπςεο ησλ ζπλαηζζεκάησλ (πψο ζα αηζζαλφζνπλ αλ ραλφηαλ έλα αληηθείκελν απφ ηε ζπιινγή ζνπ;) ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο, (ηειηθά ηη φλνκα ζα δψζνπκε ζην κνπζείν καο;) ηεο αμηνιφγεζεο. (πνηα ζπιινγή λνκίδεηε φηη είρε κεγαιχηεξν ελδηαθέξνλ;) Ζ δηδαζθαιία πνπ ζηεξίδεηαη ζε αλνηρηέο εξσηήζεηο, φπσο είλαη ην ζρέδην εξγαζίαο πνπ παξνπζηάδνπκε, απαηηεί πεξηζζφηεξν ρξφλν θαη επειημία γηα λα κε ραζεί ν ζηφρνο, απνδεηθλχεηαη φκσο πην απνηειεζκαηηθή ζε φ,ηη αθνξά ζηε ζπκκεηνρή φισλ ησλ παηδηψλ. Οη απαληήζεηο κπνξνχλ λα κεηαβάιινπλ ην ζρέδην εξγαζίαο θαη λα γελλήζνπλ λέεο ηδέεο πνπ ζα 5

6 δηεπθνιχλνπλ ην δάζθαιν ζε κηα επφκελε εθαξκνγή. Παξάιιεια θαη αλάινγα κε ηελ εηνηκφηεηα ηνπ δαζθάινπ κπνξνχλ λα έρνπλ ξφιν δηακνξθσηηθήο αμηνιφγεζεο (McLean,1993) θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο. Οη εξσηήζεηο ζε ζπλδπαζκφ κε πνηθηιία ιεθηηθήο (ηα πήγαηε πνιχ θαιά, ζεξκά ζπγραξεηήξηα, είζηε θνβεξή νκάδα) ή εθθξαζηηθήο (ρακφγειν, ρεηξνθξφηεκα, άγγηγκα ζηελ πιάηε) επηβξάβεπζεο δηακνξθψλνπλ ζεηηθφ θιίκα ζηελ ηάμε, ην νπνίν αληαπνθξίλεηαη απνηειεζκαηηθφηεξα ζηνπο ξπζκνχο, ηηο αλάγθεο θαη ηα ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ. Δηδηθά ζε ηάμεηο, φπσο απηή πνπ εθαξκφζακε ην ζρέδην θαη ηελ πεξηγξάθνπκε ακέζσο κεηά, ε ελζάξξπλζε ησλ καζεηψλ θαη ε ελίζρπζε ηεο απηνεθηίκεζεο ηνπο απνηεινχλ θαηαιπηηθέο παξακέηξνπο γηα ηελ επηηπρία ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο. Σν κπζηηθφ ζηελ εθαξκνγή κηαο ηέηνηαο ηερληθήο είλαη φρη κφλν λα θάλνπκε εξσηήζεηο αιιά θπξίσο λα απαληάκε κε εξσηήζεηο ζηηο εξσηήζεηο ησλ παηδηώλ, ζπκκεηέρνληαο έηζη ζηε καγεία ηεο αλαθάιπςεο. Ζ ηαπηόηεηα ηεο ηάμεο Δίθνζη πέληε καζεηέο ηεο Σεηάξηεο Σάμεο ηνπ 55 νπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ Αζελψλ. Σν έλα ηξίην ησλ καζεηψλ είλαη αιιφγισζζνη, αξθεηνί, φκσο απφ απηνχο έρνπλ θνηηήζεη ζην ζρνιείν απφ ηελ Α Γεκνηηθνχ. Σνπιάρηζηνλ ηέζζεξηο καζεηέο δε γξάθνπλ ηθαλνπνηεηηθά ηελ Διιεληθή Γιψζζα. Ζ πξψηε καο επαθή κε ηνπο καζεηέο ιίγεο εκέξεο πξηλ απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο ήηαλ ελδεηθηηθή ηνπ αλήζπρνπ θιίκαηνο πνπ ζπλήζσο επηθξαηεί ζηελ ηάμε. Οπσο ραξαθηεξηζηηθά καο είπε ν δάζθαιφο ηνπο, θ. Γηάλλεο Κνπβάηζνο, είλαη ε πην δχζθνιε ηάμε πνπ ηνπ έρεη ηχρεη φζα ρξφληα είλαη ζηελ εθπαίδεπζε. Ζ δηάηαμε ησλ ζξαλίσλ ήηαλ παξαδνζηαθά κεησπηθή θαη ηα παηδηά δελ αθνινπζνχζαλ θάπνηνπο θαλφλεο ζπκπεξηθνξάο- πφηε κηιάεη ν θαζέλαο Γεληθά δελ παξαηεξήζακε ζηνηρεία νκαδηθνχ πλεχκαηνο θαη ζπλεξγαηηθφηεηαο. Ση άιιαμε ζηελ ηάμε θαηά ηελ εθαξκνγή; Ο δάζθαινο ηεο ηάμεο έγηλε παξαηεξεηήο. Ζ δηακφξθσζε ηεο ηάμεο ηα ζξαλία ελψζεθαλ αλά δπν θαη νη καζεηέο θάζηζαλ ζε νκάδεο ησλ ηεζζάξσλ. Μηα άιιε δαζθάια αλέιαβε ηελ επζχλε ηνπ «καζήκαηνο». «Καηλνχξηα πιηθά» (ραξηηά ηνπ κέηξνπ, θαζζεηφθσλν, ραξηφληα ) εηζέβαιαλ ζηελ ηάμε. Οη καζεηέο άξρηζαλ λα αθνχλ θαη λα ζπλεξγάδνληαη. Σν ζρέδην εξγαζίαο αλαπηχζζεηαη βαζκηαία, πεξλψληαο απφ ηηο πξνζσπηθέο εκπεηξίεο ζηηο ζπιινγηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Αθνινπζεί ην νξγαλφγξακκα 5 θαη ε αλαιπηηθή πεξηγξαθή ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο εκπινπηηζκέλν κε ζηνηρεία πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ ζηε Γ Γεκνηηθνχ ηνπ 55νπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ Αζελψλ, πνπ είραλ εηδνπνηεζεί λα θέξνπλ ηηο ζπιινγέο ηνπο. 5 ε θφξκα νξγαλνγξάκκαηνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ην ζρεδηαζκφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ ηνπ Διιεληθνχ Παηδηθνχ Μνπζείνπ 6

7 Οξγαλόγξακκα ΖΜΔΡΟΜΖΝΗΑ : ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ: Εακπέι Μνπξαηηάλ ΥΔΓΗΟ ΔΡΓΑΗΑ: Ζ ζπιινγή κνπ ΥΩΡΟ ΓΗΔΞΑΓΩΓΖ ΓΗΑΡΚΔΗΑ: ΣΑΞΖ ΑΡΗΘΜΟ ΠΑΗΓΗΩΝ: ΤΛΗΚΑ ΣΟΥΟΗ ρνιηθή ηάμε 3 δίσξα Γ Γεκνηηθνύ 25 πιινγέο ησλ παηδηψλ, νδεγνί κνπζείσλ, θαξηέιεο, ραξηί κέηξνπ, καξθαδφξνη, θαξηειάθηα, πεξηνδηθά, ςαιίδηα, θφιεο, ρξσκαηηζηά ραξηφληα, ιεμηθφ Φσηνγξαθηθή κεραλή, κεγεζπληηθφο θαθφο, θαζεηφθσλν, θφξκεο θαηαγξαθήο, απηνθφιιεηεο εηηθέηεο, post it ζε δηάθνξα ρξψκαηα Αληηθείκελα ηεο ηάμεο θαη ηνπ ζρνιείνπ πνπ απνηεινχλ ζπιινγέο (ράξηεο, έξγα παηδηψλ, κνιχβηα, βηβιία θιπ) - λα εξγαζηνχλ ζε νκάδεο - λα θαηαλνήζνπλ ηελ έλλνηα «ζπιινγή» θαη λα ηε ζπλδέζνπλ κε ηελ έλλνηα ηνπ κνπζείνπ - λα θαηαγξάςνπλ ηε ζπιινγή ηνπο - λα δεκηνπξγήζνπλ κε ηηο ζπιινγέο ηνπο έλα θαληαζηηθφ κνπζείν - λα επηζθεθζνχλ ηελ έθζεζε ηεο δηπιαλήο ηάμεο θαη λα εθθξάζνπλ ηα ζπλαηζζήκαηα θαη ηελ θξηηηθή ηνπο 7

8 ΣΡΟΠΟ Σα παηδηά θάζνληαη ζε νκάδεο ησλ ηεζζάξσλ Ση κπνξνχκε θαη ηη δελ κπνξνχκε λα θάλνπκε ζήκεξα ζηελ ηάμε ΣΑΓΗΑ: Πξψην ζηάδην Γλσξηκία κε ηελ νκάδα. Θέκαηα ζπκπεξηθνξάο. Αλαθνίλσζε ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηελ Πέκπηε Γεκνηηθνχ Γεχηεξν ζηάδην Δηζαγσγή ζην ζέκα: Δλλνηα «πιινγή» χλδεζε κε ηελ έλλνηα ηνπ Μνπζείνπ Μεηάβαζε ζηελ έλλνηα ηεο Πξνζσπηθήο πιινγήο Σέινο πξψηνπ δίσξνπ-(60 ιεπηά) Οη αληηπξφζσπνη ησλ νκάδσλ επηζθέπηνληαη ηελ άιιε ηάμε γηα λα παξνπζηάζνπλ φ,ηη έρνπλ θάλεη εσο ηψξα πξνηεηλφκελν δηάιεηκκα Οη καζεηέο επηζθέπηνληαη ηε δηπιαλή έθζεζε Δλαζρόιεζε κε ηηο ζπιινγέο: θαηαγξαθή ζπιινγψλ, μερσξηζηή αξάρλε γηα ηελ θάζε ζπιινγή, νλνκαζία Σξίην ζηάδην Γξαζηεξηόηεηα- ην θαληαζηηθό κνπζείν Δθζεζε ησλ ζπιινγψλ Παξνπζίαζε ζηελ άιιε ηάμε Δπίζθεςε ζηελ άιιε ηάμε Σέηαξην ζηάδην πδήηεζε -πξνηάζεηο Αμηνιόγεζε 8

9 Πξώην ζηάδην ( δηάξθεηα: 45 ιεπηά / ζηόρνο: λα εξγαζηνύλ ζε νκάδεο) Δίδνο λνεηηθήο εζηίαο 6 πνπ θαιιηεξγείηαη: Γηαπξνζσπηθή Οη καζεηέο ρσξίδνληαη ζε νκάδεο ησλ ηεζζάξσλ θαη θάζνληαη καδί έρνληαο ζπγθεθξηκέλνπο ξφινπο ( βι. Αβέξσθ,1990): ν αληηπξόζσπνο, πνπ αλαιακβάλεη ηελ επηθνηλσλία κε ηελ άιιε ηάμε, ν γξακκαηέαο, πνπ θξαηάεη ηα πξαθηηθά ηεο νκάδαο θαη ηα κέιε, πνπ απνθαζίδνπλ ζηελ νκάδα ηνλ επηκέξνπο ξφιν ηνπο-π.ρ ν μελαγφο ηνπ κνπζείνπ Δλαιιαθηηθά: ηα κέιε κπνξνχλ λα είλαη ν ζπιιέθηεο θαη ν κνπζεηνιφγνο. ( λα πάξνπλ ξφινπο πνπ ζπλδένληαη άκεζα κε ην ζέκα) Ζ θάζε νκάδα έρεη κηα ζπιινγή ηνπιάρηζηνλ. Γλσξηκία κε ηηο νκάδεο. Ο θαζέλαο γξάθεη ην φλνκά ηνπ ζε απηνθφιιεηε εηηθέηα, ην ιέεη θαη κηιάεη γηα ηα ελδηαθέξνληά ηνπ. H θάζε νκάδα βξίζθεη ην φλνκά ηεο θαη ην αλαθνηλψλεη Θέκαηα ζπκπεξηθνξάο. Σν ζρέδην εξγαζίαο κπνξεί λα επεξεάζεη ηε ιεηηνπξγία ηεο ηάμεο. Γηα παξάδεηγκα ζηελ ηάμε πνπ ην εθαξκφζακε ρξεηάζηεθε λα αιιάμνπκε ηε δηαξξχζκηζε ηεο ηάμεο θαη νη καζεηέο θάζηζαλ ζε νκάδεο ησλ ηεζζάξσλ. Ο ηξφπνο ζπλεξγαζίαο θαη επηθνηλσλίαο είλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα θαζνξίδεηαη απφ ηελ αξρή. Δρεη κεγαιχηεξε αμία φηαλ νη φξνη κπαίλνπλ θαη θαηαγξάθνληαη απφ ηνπο καζεηέο ζαλ έλα άηππν ζπκβφιαην- ζε έλαλ θαηάινγν ή ζε κηα αξάρλε. Ση κπνξνχκε λα κηιήζνπκε λα δνχκε ζπιινγέο ηζίρια λα παίμνπκε λα δσγξαθίζνπκε νκάδα λα γξάςνπκε ζηνλ πίλαθα λα θάλνπκε ζήκεξα ζηελ ηάμε Ση δελ κπνξνχκε λα θσλάδνπκε λα καζάκε λα ηξέρνπκε λα αιιάδνπκε Γεύηεξν ζηάδην (δηάξθεηα: 60 ιεπηά / ζηόρνο: λα θαηαλνήζνπλ ηελ έλλνηα «ζπιινγή» θαη λα ηε ζπλδέζνπλ κε ηελ έλλνηα ηνπ κνπζείνπ) Δίδε λνεηηθώλ εζηηώλ πνπ θαιιηεξγνύληαη: Γηαπξνζσπηθή, θηλαηζζεηηθή, ινγηθνκαζεκαηηθή, γισζζηθή 6 βι. Ηαηξίδε,

10 Δλλνηα ζπιινγέο Δξσηήζεηο 7 Ση μέξεηε γηα ηηο ζπιινγέο; ηη ζαο ελδηαθέξεη λα κάζεηε; ηη ζαο έξρεηαη ζην λνπ όηαλ αθνύηε ηε ιέμε ζπιινγή;. Με ηνλ θαηαηγηζκφ ηδεψλ-ηε δεκηνπξγία κηαο ιεθηηθήο αξάρλεο θαη ηνπ ηζηνύ ηεοελζαξξχλεηαη ε δεκηνπξγηθή ζθέςε θαη ε παξαγσγή ηδεψλ, είλαη έλαο ζπζηεκαηηθφο αιιά θαη δηαζθεδαζηηθφο ηξφπνο ζπκκεηνρήο φισλ. Καηαγξάθνπκε φιεο ηηο ηδέεο, ζθέςεηο, απφςεηο- απνθεχγνληαο ηηο δηνξζψζεηο θαη ηελ θξηηηθή- ζε ραξηί ηνπ κέηξνπ κε έληνλν καξθαδφξν.(βι. ρήκα 1) Δίλαη ζεκαληηθφ λα δίλνπκε ζηνπο καζεηέο ηελ επθαηξία λα ζπκπιεξψζνπλ νη ίδηνη ην πνδαξάθη ηεο αξάρλεο κε ηα γξάκκαηά ηνπο. Οη αξάρλεο κέλνπλ ζε εκθαλή ζεκεία ζηελ ηάμε-αλαξηεκέλεο- θαη απνηεινχλ ζεκεία αλαθνξάο ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο πινπνίεζεο ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο. Τι ζαρ έπσεηαι ζηο νος όηαν ακούηε ηη λέξη ζςλλογή; κνπζείν Μαδεχνπκε θάηη πνπ δελ ην αιιάδνπκε Οηαλ ζπιιέγνπκε θαη καδεύνπκε πξάγκαηα ζπιινγή Σα βάδνπκε ζε ζεηξά Οηαλ καδεχνπκε θάηη ην ίδην Οηαλ ζπιιέγνπκε θάπνηα πξάγκαηα πνπ καο αθήλνπλ λα γίλνπλ δηθά καο ρήκα 1 Αξάρλε κε ηδέεο ησλ καζεηψλ ηεο Σεηάξηεο Γεκνηηθνχ φπνπ πξαγκαηνπνηήζεθε κέξνο ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο 7 νη εξσηήζεηο δηαηππψλνληαη απφ ηε δαζθάια ζπληνλίζηξηα ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο 10

11 ύλδεζε κε ηελ έλλνηα ηνπ Μνπζείνπ ( ζε παξέλζεζε ραξαθηεξηζηηθέο απαληήζεηο καζεηψλ) Δξσηήζεηο Πνχ βιέπεηε ζπλήζσο ζπιινγέο; (ζηα κνπζεία) Γηα πνην ιφγν νη ζπιινγέο βξίζθνληαη ζηα κνπζεία; (γηα λα πξνζηαηεχνληαη, γηα λα ηηο βιέπνπλ πνιινί άλζξσπνη) ε πνηα κνπζεία έρεηε πάεη;( βι.πίλαθα 1) Ση είδνπο ζπιινγέο έρεηε παξαηεξήζεη; ( βι.πίλαθα 1) Πψο μέξνπλ νη άλζξσπνη πνπ εξγάδνληαη ζηα κνπζεία πφζεο θαη πνηεο ζπιινγέο έρνπλ; (ηηο κεηξνχλ θαη γξάθνπλ ηα νλφκαηά ηνπο) Γηα παξάδεηγκα νη απαληήζεηο ζην εξψηεκα: Τη είδνπο ζπιινγέο έρεηε παξαηεξήζεη; κπνξνχλ λα νξγαλσζνχλ κε ηνλ αθφινπζν ηξφπν: ε ρξσκαηηζηφ ραξηφλη, θηηάρλνπκε ζηήιεο πνπ ζπκπιεξψλνληαη απφ ηηο νκάδεο Μνπζείν πιινγέο Αξραηνινγηθφ.. Λανγξαθηθφ ιαηθήο ηέρλεο, απφ ηα ρξφληα ηνπ πξνπαππνχ ηξέλα Θεαηξηθφ ξνχρα, κάζθεο, ζθεληθά, πξνγξάκκαηα. Πνιεκηθφ φπια, αεξνπιάλα, ράξηεο, παξάζεκα.. Φπζηθήο ηζηνξίαο.. Πίλαθαο 1 Μεηάβαζε ζηελ Έλλνηα ηεο Πξνζσπηθήο πιινγήο Δξσηήζεηο Δζείο ηη ζπιιέγεηε/καδεχεηε; Με πνην ηξφπν;( ηηο αγνξάδνπκε, καο ραξίδνπλ δψξα ) Ση λνκίδεηε φηη κπνξείηε λα θάλεηε κε ηε/ηηο ζπιινγή/έο ζαο; Γξαζηεξηόηεηεο Μνηξάδνπκε ζηα παηδηά θαξηέιεο θαηαγξαθήο θαη δεηάκε λα ηηο ζπκπιεξψζνπλ κε βάζε ηε ζπιινγή πνπ έρνπλ ζηελ νκάδα ηνπο. (Αθνινπζεί ην θχιιν θαηαγξαθήο ζπκπιεξσκέλν απφ καζεηέο) 11

12 ΓΔΛΣΗΟ ΚΑΣΑΓΡΑΦΖ Ολνκαζία ζπιινγήο: θάξηεο ηειεθώλνπ θαη ραξηάθηα πνδνζθαίξνπ Ολνκα ζπιιέθηε: Αλαζηάζηνο Τζνπαλάθνο Ζκεξνκελία: ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ( Τιηθά, ήρνο, νζκή, κήθνο θαη φ,ηη άιιν είλαη ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ζπιινγήο ζνπ) Χαξηί θαη πιαζηηθό, έρεη ήρν, δελ έρεη νζκή, κήθνο έρεη 6, πιάηνο 5,5, ππάξρνπλ πνδνζθαηξηζηέο θαη πνιύρξσκα πνδνζθαίξνπ ΑΠΟ ΠΟΣΔ ΞΔΚΗΝΖΔ ΑΤΣΖ ΣΖ ΤΛΛΟΓΖ; 10 Σεπηεκβξίνπ 2000 ΑΠΟ ΠΟΑ ΜΔΡΖ ΑΠΟΣΔΛΔΗΣΑΗ; απνηειείηαη από 65 θάξηεο πνδνζθαίξνπ θαη 52 θάξηεο ηειεθώλνπ ΠΟΤ ΑΛΛΟΤ ΔΥΔΗ ΔΚΣΔΘΔΗ ΜΔΥΡΗ ΖΜΔΡΑ Ζ ΤΛΛΟΓΖ ΟΤ; δελ ηελ έρσ δείμεη αιιά ζα ήζεια πνιύ Παηρλίδη Λέμεσλ: ζπιινγή έθζεζε- έθζεκα Με ηε βνήζεηα ηνπ ιεμηθνχ νη νκάδεο αλαθαιχπηνπλ ην ζπζρεηηζκφ κεηαμχ ησλ ιέμεσλ. Δξψηεζε: πψο νλνκάδεηαη κηα ζπιινγή κέζα ζε έλα κνπζείν Οη νκάδεο πξνηείλνπλ ζε πνην κνπζείν ζα κπνξνχζε λα γίλεη έθζεκα ε ζπιινγή ηνπο. Οη ζπιινγέο καο κνπζείν Γξακκαηφζεκα κνπζείν γξακκαηνζήκσλ-θηινηειηθφ Σειεθάξηεο κνπζείν ηνπ ΟΣΔ Απηνθφιιεηα παηδηθφ κνπζείν Σάπεο παηδηθφ κνπζείν Εσγξαθηέο κνπζείν παηδηθήο ηέρλεο Απηνθφιιεηα κε πνδνζθαηξηζηέο κνπζείν ηνπ πνδνζθαίξνπ Δηθφλεο απφ πεξηνδηθά θπζηθήο ηζηνξίαο Καξη πνζηάι απφ φιν ηνλ θφζκν κνπζείν ηνπ θφζκνπ Πίλαθαο 2 Ζ πξώηε επίζθεςε ζηε δηπιαλή ηάμε Αθνχ νινθιεξσζεί ε ελλνηνινγηθή πξνζέγγηζε ηεο ζπιινγήο κε ηνπο ηξφπνπο πνπ ήδε αλαθέξακε, νη αληηπξφζσπνη ησλ νκάδσλ ηεο θάζε ηάμεο επηζθέπηνληαη ηελ άιιε ηάμε θαη παξνπζηάδνπλ ηη έρνπλ θάλεη σο ηψξα. Γπξλψληαο ζηελ ηάμε ηνπο ζπδεηνχλ ζηηο νκάδεο ηνπο γηα ην ηη ηνπο ξψηεζαλ. Σν ζεκείν απηφ ιεηηνπξγεί σο ζπληνληζηηθφο θξίθνο ζηελ θνηλή πξνζπάζεηα ησλ δπν δαζθάισλ. Μέζσ ησλ καζεηψλ αιιεινελεκεξψλνληαη γηα ην ζηάδην πνπ έρνπλ θηάζεη. 12

13 Σξίην ζηάδην (δηάξθεηα: 60 ιεπηά / ζηόρνο: λα δεκηνπξγήζνπλ ην θαληαζηηθό ηνπο κνπζείν) Δίδε λνεηηθώλ εζηηώλ πνπ θαιιηεξγνύληαη: Γηαπξνζσπηθή, κνπζηθή, ρσξνηαμηθή, θηλαηζζεηηθή, ινγηθνκαζεκαηηθή, γισζζηθή Αθνχγνληαο ην ηξαγνχδη Μεο ζην Μνπζείν 8 νη καζεηέο θαληάδνληαη πψο ζα κπνξνχζε λα είλαη ην κνπζείν ηεο ηάμεο ηνπο ζπδεηνχλ ζηηο νκάδεο θηηάρλνπλ ην δηθφ ηνπο δηάγξακκα- ηε δηθή ηνπο αξάρλε παξνπζηάδνπλ ζηελ νινκέιεηα θαηαγξάθνπλ ηηο ηδέεο ηνπο ζε ραξηί ηνπ κέηξνπ-ζηνλ πίλαθα Θα είλαη ζηνιηζκέλα ηα ζξαλία κε ινπινχδηα, ζα έρνπκε βάιεη ηηο δσγξαθηέο ζηα ζξαλία θαη δπν θνπθιάθηα ζα μελαγνχλ ηνλ θφζκν Ο ηνίρνο κπιε θαη νη ζπιινγέο πξνθπιαγκέλεο Οη ζπιινγέο κέζα ζε ηδάκηα γηα λα κελ ηηο αγγίδνπλ Κάζε ζξαλίν θαη κηα ζπιινγή Σν θαληαζηηθό κνπζείν Δρεη ην δηθφ ηνπ φλνκα ηνιηζκέλν κε ινπινχδηα Υξσκαηηζηνί ηνίρνη κε δσγξαθηέο Θα έρεη πηλαθίδεο θαη μελαγφ Με επηζθέπηεο ηα παηδηά ησλ άιισλ ηάμεσλ Με ζπιινγέο ησλ παηδηψλ (Αξάρλε κε ηδέεο ησλ καζεηψλ ηεο Σεηάξηεο Γεκνηηθνχ φπνπ πξαγκαηνπνηήζεθε κέξνο ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο) Βαζηθή Γξαζηεξηόηεηα ( 45 ιεπηά) Καζνξίδνληαη ν ζηφρνο θαη ε δηάξθεηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο 8 Δδψ Ληιηπνχπνιε, Ν. Κππνπξγφο- Μ.Κξηεδή, εξκελεία.αθθάο, δηεπζπλζε νξρήζηξαο Μ.Υαηδηδάθηο 13

14 Σήμεπα θα δημιοςπγήζοςμε ένα θανηαζηικό μοςζείο ζηην ηάξη μαρ πος θα ηο επιζκεθθούν οι μαθηηέρ ηηρ πέμπηηρ ηάξηρ. Οη καζεηέο απνθαζίδνπλ ζηηο νκάδεο ηνπο πψο ζα παξνπζηάζνπλ ηε ζπιινγή ηνπο. Πώο ζα γίλεη ε έθζεζε ειθπζηηθή ζηνπο επηζθέπηεο ; βάδνπλ θξηηήξηα θαη ζπκθσλνχλ ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο έθζεζεο. Γηα παξάδεηγκα: ηα εθζέκαηα έρνπλ ρξψκαηα, είλαη θαινγξακκέλεο νη ηακπέιεο, ηα αληηθείκελα ησλ ζπιινγψλ είλαη νξγαλσκέλα ζε κηθξφηεξεο νκάδεο. ρξεζηκνπνηνχλ πιηθά (ρξσκαηηζηά ραξηηά πεξηηπιίγκαηνο, εηηθέηεο, θφιεο, post it, καξθαδφξνη, πεξηνδηθά θιπ) γηα ην ζηήζηκν ηεο έθζεζεο. θηηάρλνπλ ηακπέιεο γηα ηηο ζπιινγέο ηνπο. θηηάρλνπλ ηακπέια- Τν Φαληαζηηθό Μνπζείν ηεο Γ ηάμεο-έμσ απφ ηελ ηάμε. επηιέγνπλ ηε κνπζηθή ππφθξνπζε. θαη ην κνπζείν είλαη έηνηκν λα ππνδερζεί ην θνηλφ ηνπ. ε θάζε ζξαλίν εθζεηήξην παξακέλεη έλα κέινο ζε ξφιν μελαγνχ θαη παξνπζηάδεη ην απνηέιεζκα ηεο ζπλεξγαζίαο. Ζ δαζθάια-ζπληνλίζηξηα ελζαξξχλεη ηα παηδηά, ηα ππνζηεξίδεη πξαθηηθά, ζπδεηά καδί ηνπο, θσηνγξαθίδεη ηα ζηάδηα δεκηνπξγίαο ηνπ κνπζείνπ Παξνπζίαζε ζηελ άιιε ηάμε ( δηάξθεηα 15 ιεπηά) Ζ δεχηεξε επίζθεςε ζηελ άιιε ηάμε Οη καζεηέο θαη νη δάζθαινί ηνπο εθνδηαζκέλνη κε ραξηί θαη κνιχβη επηζθέπηνληαη ηελ έθζεζε ηεο άιιεο ηάμεο. Μεηά απφ 15 ιεπηά νη καζεηέο μαλαγπξίδνπλ ζηηο ηάμεηο ηνπο θαη ζπδεηνχλ ηηο εληππψζεηο ηνπο απφ ηε γεηηνληθή έθζεζε. πδήηεζε Δξσηήζεηο Ση ζαο άξεζε πεξηζζφηεξν θαη ηη ιηγφηεξν; Οκνηφηεηεο- δηαθνξέο κε ην δηθφ ηνπο κνπζείν Πξνηάζεηο Οη καζεηέο απάληεζαλ: Μαο άξεζαλ νη πνιιέο ζπιινγέο θαη ηα ρξψκαηα. Γε κνπ άξεζε πνπ ήηαλ πνιχ ηαθηνπνηεκέλα. Μπνξνχκε λα θάλνπκε φινη καδί έλα κνπζείν. Αμηνιόγεζε Δξσηήζεηο Ση δηαθνξεηηθφ έγηλε ζήκεξα ζηελ ηάμε; Σειηθά ηη φλνκα ζα δψζνπκε ζην κνπζείν καο; Πψο ζα θαηαθέξνπκε λα ην κεγαιψζνπκε; Ση λνκίδεηε φηη ζα ζπκβεί αλ εμαθαληζηνχλ φιεο νη ζπιινγέο ηνπ θφζκνπ; 14

15 Οη καζεηέο είπαλ: Ση δηαθνξεηηθό έγηλε ζήκεξα ζηελ ηάμε; πλεξγαζηήθακε Γελ θάλακε κάζεκα Παξαηεξήζακε θαιχηεξα ηηο ζπιινγέο Δίδακε πνιιέο ζπιινγέο Φηηάμακε πξάγκαηα Φηηάμακε έλα κνπζείν Ολνκάδνπκε ην κνπζείν καο Σν ηξεινχηζηθν κνπζείν Σν πην πεξίεξγν κνπζείν Σν παηδηθφ κνπζείν ( γηα πνην ιφγν; γηαηί απηφ ην κνπζείν ην έθηηαμαλ παηδηά γηα ηα παηδηά) Σν πην σξαίν παηδηθφ κνπζείν Πώο ζα ην κεγαιώζνπκε ην κνπζείν καο; Θα θάλνπκε πνιιέο ζπιινγέο Ση λνκίδεηε όηη ζα ζπκβεί αλ εμαθαληζηνύλ όιεο νη ζπιινγέο ηνπ θόζκνπ; Δγψ πηζηεχσ φηη δε ζα είρακε θαλέλα ζηνηρείν αο πνχκε γηα ηνπο δεηλνζαχξνπο Οη άλζξσπνη δε ζα είραλ ζπιινγέο Θα ηξειαηλφκνπλ θαη δε ζα ήμεξα ηη λα θάλσ Γε ζα είρακε αγαπεηά πξάγκαηα Γε ζα πεγαίλακε εθδξνκέο Γε ζα πεγαίλακε εθδξνκή ζε κνπζείν θαη κφλν ζα πεγαίλακε ζε πάξθν Γε ζα μέξακε ηα αγγεία ησλ κνπζείσλ Γε ζα ππήξραλ νη ζπιινγέο κνπ Σα παηδηά ζα ιππφηαλ γηαηί ζα ζέινπλ λα θάλνπλ ζπιινγέο Γε ζα μέξακε ηίπνηα Θα πξνζπαζνχζα λα βξσ ηελ αηηία πνπ εμαθαλίζηεθαλ θαη ζα πξνζπαζνχζα λα ηηο μαλαεκθαλίζσ Σα παηδηά δε ζα είραλ ηίπνηε λα θάλνπλ ηνλ ειεχζεξν ρξφλν ηνπο. Σν ζρέδην εξγαζίαο νινθιεξψλεηαη θαη ε ηάμε έρεη δηαθνξεηηθή φςε. Σα παηδηά επαλαιακβάλνπλ φηη πέξαζαλ θαιά γηαηί θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπλεξγαζίαο καο δελ έθαλαλ κάζεκα. Αιήζεηα, δελ έθαλαλ κάζεκα. Σόηε ηη έθαλαλ; ην πιαίζην ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο είραλ ηελ επθαηξία λα ζθεθζνχλ κε ινγηθνκαζεκαηηθό ηξφπν (ηαμηλφκεζαλ, κέηξεζαλ, έθηηαμαλ πίλαθεο), λα εμειίμνπλ ηε γισζζηθή ηνπο επθπία (νλνκαηνδφηεζαλ ηηο νκάδεο ηνπο, ηηο ζπιινγέο, ην κνπζείν, πεξηέγξαςαλ, δηαηχπσζαλ εξσηήζεηο) λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηηο ζσκαηηθέο ηνπο ηθαλόηεηεο (έθνςαλ, θφιιεζαλ, δηαθφζκεζαλ), λα εμαζθήζνπλ ην κνπζηθό ηνπο απηί (εκπλεχζηεθαλ απφ έλα ηξαγνχδη, δηάιεμαλ κνπζηθή γηα ην κνπζείν), λα θαληαζηνχλ θαη λα δεκηνπξγήζνπλ ρσξνηαμηθά ην κνπζείν ηνπο. 15

16 Αθφκα ζπλεξγάζηεθαλ, κίιεζαλ γηα ηηο πξνζσπηθέο ηνπο ζπιινγέο θαη ηα ελδηαθέξνληά ηνπο, γλσξίζηεθαλ θαιύηεξα κεηαμύ ηνπο (δηαπξνζσπηθή θαη ελδνπξνζσπηθή επθπία) Σα παηδηά ζπκκεηέρνληαο ζην ζρέδην εξγαζίαο πέξαζαλ δηαθνξεηηθά, αλέιαβαλ πξσηνβνπιίεο, δε βξέζεθαλ αληηκέησπνη κε ηελ θξηηηθή ηνπ ιάζνπο, αλέδεημαλ ηα δπλαηά ηνπο ζεκεία θαη θπξίσο αζρνιήζεθαλ κε θέθη θαη ελζνπζηαζκό κε έλα ζέκα πνιύ θνληηλό ζηα ελδηαθέξνληά ηνπο αιιά καθξηλό από ηηο ζεκαηηθέο πνπ ην ζρνιείν ζπλήζσο αζρνιείηαη : ηηο ζπιινγέο Πξόηαζε γηα επέθηαζε ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο Δπίζθεςε ζε κνπζείν Πξνηείλνπκε κηα επίζθεςε ζην Παηδηθφ Μνπζείν, επεηδή νη ζπιινγέο ηνπ έρνπλ πνιιά θνηλά κε ηηο ζπιινγέο ησλ παηδηψλ. 9 Δπίζεο: Σν Θεαηξηθφ Μνπζείν, ηνλ Δζληθφ Κήπν, ην Φηινηειηθφ Μνπζείν, ην Ννκηζκαηηθφ Μνπζείν θαη κνπζεία κε ζπιινγέο αξραηνινγηθέο, θπζηθήο ηζηνξίαο, αληηθεηκέλσλ θαζεκεξηλήο ρξήζεο κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ γηα έξεπλα ζπιινγψλ. Ζ πξφηαζε πνπ αθνινπζεί είλαη ελδεηθηηθή. Αληίζηνηρα κπνξνχλ λα δηακνξθσζνχλ νη ζηφρνη θαη νη δξαζηεξηφηεηεο γηα επίζθεςε ζε έλα άιιν είδνο κνπζείνπ. ην παηδηθό κνπζείν (δηάξθεηα επίζθεςεο: δπν ψξεο ) ηφρνη: - λα γλσξίζνπλ έλα κνπζείν δηαθνξεηηθφ απφ ηα άιια. - λα βξνπλ νκνηφηεηεο θαη δηαθνξέο πνπ έρνπλ νη δηθέο ηνπο ζπιινγέο απφ ηηο ζπιινγέο πνπ έρεη ην παηδηθφ κνπζείν - λα ζθεθζνχλ ηξφπνπο έθζεζεο ησλ ζπιινγψλ ηνπο ζην παηδηθφ κνπζείν. 10 Πξνηεηλφκελε αλάπηπμε: Αξάρλε κε ηελ έλλνηα παηδηθφ κνπζείν Κνκβηθή εξώηεζε: ζε ηη δηαθέξεη θαη ζε ηη κνηάδεη ζε ζρέζε κε άιια κνπζεία πνπ έρνπκε επηζθεθζεί. Έξεπλα ζην ρψξν θαη θαηαγξαθή αληηθεηκέλσλ- ζπιινγψλ. πδήηεζε γηα ηα θνηλά θαη ηα δηαθνξεηηθά ζηνηρεία πνπ έρνπλ νη δηθέο ηνπο ζπιινγέο θαη νη ζπιινγέο ηνπ παηδηθνχ κνπζείνπ- ρξήζε θπιιαδίνπ (βι.ζρέδην1) Γξαζηεξηόηεηα: ηα παηδηά δείρλνπλ ηξφπνπο έθζεζεο ησλ ζπιινγψλ ηνπο πνπ έρνπλ θέξεη καδί, ζηνλ εηδηθφ ρψξν πνπ δηαζέηεη ην παηδηθφ κνπζείν, 9 Σν Διιεληθφ Παηδηθφ Μνπζείν ζπιιέγεη, απφ ην 1987, ανηικείμενα πος μποπούν να έσοςν εκπαιδεςηική σπήζη. Με άιια ιφγηα ζςλλέγει ηα πάνηα. Βαζηθφ θξηηήξην ζηελ απφθηεζε ή απνδνρή κηαο ζπιινγήο απνηειεί ε ζχλδεζή ηνπ κε ηο αναλςηικό ππόγπαμμα ηος ζσολείος. Γηα ην ιφγν απηφ νη ζπιινγέο ηνπ- πνπ μεπεξλνχλ ηα θνκκάηηα- είλαη πεγή έκπλεπζεο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ θαη εθζεκάησλ ηνπ. Γηαζέηεη: Μόληκεο ζπιινγέο (Permanent Collection) πνπ πεξηιακβάλνπλ έξγα ηέρλεο ή πνιχηηκα αληηθείκελα πνπ κπνξεί λα είλαη ρξήζηκα ζηηο επφκελεο γεληέο, απνθηνχληαη θαη ζπληεξνχληαη ζε κφληκε βάζε. Παξάδεηγκα: έλα έξγν ηνπ γιχπηε Γ. Καζηξηψηε Σπιινγέο πνπ κπνξνύλ πνπ λα ηηο αγγίδνπλ κε επίβιεςε (Supervised Handling Collection) Παξάδεηγκα: πνξζειάληλα θνπθιφζπηηα Σπιινγέο πνπ κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ δεκόζηα ζηα εθζέκαηα θαη ηα πξνγξάκκαηα. (Hands-on Collection) Παξάδεηγκα: ζπζθεπέο ηειεθσληθέο ηελ ηειεπηαία θαηεγνξία αλήθνπλ νη πεξηζζφηεξεο ζπιινγέο ηνπ Διιεληθνχ Παηδηθνχ Μνπζείνπ (παηρλίδηα, γξακκαηφζεκα, ηειεθάξηεο, καγεηξηθά ζθεχε, ξνχρα επνρήο, επαγγεικαηηθά ξνχρα, θνπκπηά, γπαιηά, θαπέια, θνλθάξδεο, θάξηεο απφ φιν ηνλ θφζκν, ραιηά, λνκίζκαηα, ειεθηξηθά είδε, θσηνγξαθίεο επνρήο, κνπζηθά φξγαλα, ηζάληεο, θνχθιεο.) 10 ην Παηδηθφ Μνπζείν ( Κπδαζελαίσλ14, Πιάθα, Αζήλα) ππάξρεη κηα πξνζήθε φπνπ ηα παηδηά κπνξνχλ λα εθζέηνπλ ηελ πξνζσπηθή ηνπο ζπιινγή. 16

17 ρξεζηκνπνηψληαο απιά πιηθά πνπ ζα βξνπλ ζην ρψξν ηεο αλαθχθισζεο ηνπ κνπζείνπ. Αμηνιόγεζε: ηα παηδηά πξνηείλνπλ ζην κνπζείν λα απνθηήζεη κηα λέα ζπιινγή απφ.. Μεηά ηελ επίζθεςε, ζην ζρνιείν ( 45 ιεπηά ) ζηφρνη: - λα αμηνινγήζνπλ ην ζρέδην εξγαζίαο ζην ζχλνιφ ηνπ, σο πξνο ην ζέκα, ηνλ ηξφπν, ηηο δξαζηεξηφηεηεο. - ηη ζα ήζειαλ λα είλαη δηαθνξεηηθφ, αλ μαλαζπκκεηείραλ. - λα πξνηείλνπλ ηδέεο γηα εθαξκνγή ηνπ ζε άιιεο ηάμεηο. - λα πξνηείλνπλ ζέκαηα γηα ζρέδηα εξγαζίαο. 17

18 Πξόηαζε γηα θύιιν εξγαζίαο κέζα ζην κνπζείν Ζκεξνκελία. Δπίζθεςε ζην κνπζείν Σν φλνκά κνπ είλαη. Πνηα απφ ηα αληηθείκελα πνπ αλαθάιπςεο κέζα ζην κνπζείν έρεηο θαη εζχ ζηε ζπιινγή ζνπ. Εσγξάθηζε ή νλφκαζε δπν απφ απηά: 1 2 ε ηη κνηάδνπλ θαη ζε ηη δηαθέξνπλ νη δηθέο ζνπ ζπιινγέο απφ ηηο ζπιινγέο ηνπ κνπζείνπ ΟΜΟΗΟΣΖΣΔ ΓΗΑΦΟΡΔ

19 ΤΛΛΟΓΔ ΚΑΗ ΥΟΛΔΗΟ Α.Υ. ΚΟΤΛΟΤΜΠΑΡΗΣΖ 1. Ζ ηαπηόηεηα ηεο ζρνιηθήο ηάμεο Ζ Γεκνγξαθία ηεο ηάμεο Δίθνζη έμη καζεηέο ηεο Πέκπηεο ηάμεο. Γέθα πεξίπνπ καζεηέο είλαη αιιφγισζζνη, αξθεηνί, φκσο απφ απηνχο έρνπλ θνηηήζεη ζην ζρνιείν απφ ηελ Α Γεκνηηθνχ θαη ην επίπεδν ειιελνκάζεηαο είλαη ηθαλνπνηεηηθφ. Δπίζεο, αμίδεη λα ηνλίζνπκε φηη παξαηεξείηαη κία ζρεηηθή νκνηνκνξθία κεηαμχ ησλ καζεηψλ φζνλ αθνξά ην θνηλσληθν-νηθνλνκηθφ επίπεδν, ην νπνίν είλαη ρακειφ. Χο πξνο ηελ επίδνζε, εθηφο απφ κεκνλσκέλεο πεξηπηψζεηο, νη καζεηέο δείρλνπλ ελδηαθέξνλ θαη επηκέιεηα ζηε ζρνιηθή εξγαζία θαη δσή. Σν θιίκα ηεο ηάμεο ηελ ηάμε ππάξρεη εξεκία. Σα παηδηά ζπκκεηέρνπλ κε ελδηαθέξνλ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο. Γείρλνπλ εκπηζηνζχλε ζηε γηα δεχηεξν έηνο δαζθάια ηνπο θα Ακαιία, κε ηελ νπνία επηθνηλσλνχλ κε άκεζν θαη απζφξκεην ηξφπν. Παξαηεξείηαη θάπνηνο αληαγσληζκφο κεηαμχ ηνπο, ν νπνίνο εθδειψλεηαη θπξίσο ζε ιεθηηθφ επίπεδν. Οη καζεζηαθέο εκπεηξίεο Μέρξη ζήκεξα νη καζεηέο δελ είραλ εκπιαθεί άκεζα ζε θαηλνηφκα πξνγξάκκαηα ηχπνπ δηεξεπλεηηθήο, βησκαηηθήο, ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο. Όπσο ππνζηεξίδεη ε δαζθάια ηνπο θη φπσο παξαηεξεί θη ν επηζθέπηεο, έρνπλ, παξ φια απηά, ζπλείδεζε ηεο ηάμεο σο ζπλεθηηθήο νκάδαο. Δπηπιένλ, είλαη εμνηθεησκέλνη κε ρεηξνθαηαζθεπέο, γεγνλφο πνπ δηεπθνιχλεη ηελ παξαθνινχζεζε βησκαηηθψλ δηδαθηηθψλ πξνζεγγίζεσλ, φπσο είλαη ηα ζρέδηα εξγαζίαο. 2. Ζ ηαπηόηεηα ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο Σν ζέκα Όπσο πξναλαθέξακε, ην ζέκα επειέγε, αθνχ εμαζθαιίζακε ηε ζπλαίλεζε θαη ηνλ ελζνπζηαζκφ ζα ιέγακε, ρσξίο ππεξβνιή- ησλ καζεηψλ. Ζ αλαθνίλσζε ηνπ ζέκαηνο έγηλε ηέζζεξηο εκέξεο πξηλ απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ, νχησο ψζηε νη καζεηέο λα έρνπλ ην πεξηζψξην ρξφλνπ λα ζπγθεληξψζνπλ ηηο πξνζσπηθέο ηνπο ζπιινγέο ζην ζρνιείν. Γηάξθεηα Σν ζπλνιηθφ πξφγξακκα ζρεδηάζηεθε λα δηαξθέζεη ηξία δίσξα. Σφπνο Σν πξψην κέξνο ηνπ πξνγξάκκαηνο πξαγκαηνπνηήζεθε ζην ζρνιηθφ ρψξν, θπξίσο ζην ρψξν ηεο Πέκπηεο ηάμεο, αιιά, ιφγσ ηεο ζχκπξαμεο ησλ δχν ηάμεσλ, έγηλαλ θάπνηεο επηζθέςεηο θαη ζηελ Σεηάξηε ηάμε. Ζ ηάμε ήηαλ επξχρσξε, θσηεηλή, κε «ζηνηρεηψδε» πιηθνηερληθή ππνδνκή: έλαο πίλαθαο, κηα ζηδεξέληα αξρεηνζήθε θη έλαο θαλεινπίλαθαο. Έληνλν πξφβιεκα ζηελ επηθνηλσλία κε ηνπο καζεηέο πξνθαινχζε ν 19

20 ζφξπβνο απφ ηα ηξνρνθφξα ηεο Ληνζίσλ. Σν πξφβιεκα επηδεηλψζεθε απφ ηελ εζσηεξηθή αλαηαξαρή πνπ δεκηνπξγήζεθε κε ην ρσξηζκφ ησλ καζεηψλ ζε νκάδεο. Ξεπεξάζηεθε κεξηθψο κε ην παξνδηθφ θιείζηκν ησλ παξάζπξσλ (έθαλε δέζηε). Παξαηεξήζακε πσο ηελ νξγάλσζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ καζεηψλ δηεπθφιπλε ε ρξήζε θχιισλ εξγαζίαο πνπ πεξηείραλ ζαθείο νδεγίεο. Μέζνδνο Γλσζηνζεσξία Ζ γλσζηνζεσξία πνπ πηνζέηεζε ην ζρέδην εξγαζίαο ζηελ Πέκπηε ηάμε ήηαλ ε ζεσξία γηα ηελ ηξηαξρηθή θχζε ηεο λνεκνζχλεο ηνπ Sternberg (1997). Ζ ζεσξία γηα ηελ ηξηαξρηθή θχζε ηεο λνεκνζχλεο 11 έρεη ζεκαληηθά εξεπλεηηθά δεδνκέλα σο πξνο ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ ζηε βειηίσζε ηεο κάζεζεο θαη ηεο επίδνζεο (Sternberg & Grigorenko, 2000, 17). Ζ ηξηαξρηθή λνεκνζχλε δηαθξίλεηαη ζε αλαιπηηθή, δεκηνπξγηθή θαη πξαθηηθή. Παξνπζηάδνπκε ζπλνπηηθά ηα ζπζηαηηθά ζηνηρεία θάζε είδνπο. Δηθφλα 1: Αλαιπηηθή θέςε 1. Πξνζδηφξηζε ην πξφβιεκα 2. Να θαηαλείκεηο ρξφλν θαη πιηθά ΑΝΑΛΤΣΗΚΖ ΚΔΦΖ (ρξψκα κπιε) ΖΜΑΗΝΔΗ Έμη δεμηφηεηεο γηα ηελ Δπίιπζε Πξνβιεκάησλ 3. Οξγάλσζε ηηο πιεξνθνξίεο ζε δηαγξάκκαηα, πίλαθεο θηι 4. Καζφξηζε ζηξαηεγηθή Όξηζε βήκαηα θαη ηε ζεηξά ηνπο ζχκθσλα κε ηνλ αξρηθφ ζθνπφ ζνπ 5. ηνράζνπ, παξαθνινχζεζε ηε ζηξαηεγηθή 6. Αμηνιφγεζε, θξίλε, αλαζθφπεζε, αλαζεψξεζε Σν λα ζθέπηεζαη κε αλαιπηηθφ ηξφπν ζεκαίλεη λα έρεηο θξηηηθή ζθέςε. Όπσο πξνθχπηεη απφ ηελ αλάιπζε θάζε κίαο απφ ηηο έμη δηαζηάζεηο απφ ηνπο Sternberg & Grigorenko, (2000, θεθ 4), ε απνηειεζκαηηθή άζθεζε ηεο αλαιπηηθήο ζθέςεο πξνυπνζέηεη κία ζπλερή κεηαθίλεζε κπξνο-πίζσ-κπξνο απφ δεμηφηεηα ζε δεμηφηεηα θαη απφ βήκα ζε βήκα γηα ηνλ θαιχηεξν έιεγρν ηεο δηαδηθαζίαο. 11 Οη φξνη ζθέςε θαη λνεκνζχλε ζεσξνχληαη ζηελ παξνχζα ελφηεηα ηαπηφζεκνη θαη ρξεζηκνπνηνχληαη ελαιιαθηηθά γηα πξαθηηθνχο ιφγνπο. 20

21 Δηθφλα 2: Γεκηνπξγηθή θέςε 1. Αλαδηαηππψλσ ην πξφβιεκα κε άιιε νπηηθή (εκβίσζε). Οη καζεηέο επηιέγνπλ ζέκαηα ηεο αξεζθείαο ηνπο. 2. Ακθηζβεηψ, αλαιχσ παξαδνρέο (ηη ζα γηλφηαλ αλ ). 3. Δπηρεηξεκαηνινγψ, πείζσ, ππνζηεξίδσ κε επηρεηξήκαηα. 4. Παξάγσ δηθέο κνπ πξσηφηππεο ηδέεο (πνίεκα, θαλφλεο). ΓΖΜΗΟΤΡΓΗΚΖ ΚΔΦΖ (ρξψκα θφθθηλν) ΖΜΑΗΝΔΗ Γψδεθα δεμηφηεηεο γηα ηε Γεκηνπξγηθφηεηα 5. Οη δπν φςεηο ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο: Γλψζε Δπειημία & πιεξνθφξεζε 6. Δίκαη επίκνλνο θαη ππεξβαίλσ ηα πξνβιήκαηα. 7. Δίκαη θαηλνηφκνο θαη ξηςνθίλδπλνο. Σνικψ ην λέν θαη άγλσζην. 8. Έρσ αληνρή ζηελ αζάθεηα 9. Έρσ εκπηζηνζχλε ζηνλ εαπηφ κνπ. 10. Έρσ εζσηεξηθά θίλεηξα, ελζνπζηαζκφ. 11. Δίκαη επίκνλνο, αθφκα θη αλ δελ ππάξρεη άκεζε πξννπηηθή επηβξάβεπζεο. 12. Οξγαλώλσ θαη ζπκκεηέρσ ζε ζρέδηα εξεπλεηηθήο εξγαζίαο: δηαζέησ ρξφλν, ζπλεξγάδνκαη δεκηνπξγηθά γηα ζχζθημε ζρέζεσλ θαη παξαγσγή πξσηφηππσλ ηδεψλ Δηθφλα 3: Πξαθηηθή θέςε ΠΡΑΚΣΗΚΖ ΚΔΦΖ (ρξψκα πξάζηλν) ΖΜΑΗΝΔΗ 1. πγθέληξσζε ζην ζηφρν θαη ζηε δξάζε, πξνγξακκαηηζκφο, δξάζε θη φρη αλαβνιέο 2. Γέζκεπζε: απνδνρή θαη απφδνζε επζπλψλ ηάζεηο θαη Γξάζε, π.ρ. 3. Γξάζε θη εθαξκνγή ησλ γλψζεσλ ζε πξαγκαηηθέο θαηαζηάζεηο 4. Απηνπεπνίζεζε 5. Πλεχκα θαηαλφεζεο θαη ζπλεξγαζίαο Οη Sternberg θαη Grigorenko (2000) παξαζέηνπλ πιήζνο παξαδεηγκάησλ απφ δηδαθηηθνχο ζηφρνπο θαη δξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ηξηαξρηθήο λνεκνζχλεο ζε φια ηα επίπεδα εθπαίδεπζεο (απφ ηελ πξνζρνιηθή, έσο ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε) θαη ζε φια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα. Δπίζεο, πξνηείλνπλ ζπλδπαζηηθνχο ηξφπνπο γηα ην ζρεδηαζκφ ελφο αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, φπνπ ζα ππάξρεη ηζφξξνπε αληηπξνζψπεπζε θαη ησλ ηξηψλ εηδψλ λνεκνζχλεο. 21

22 Γλσζηνζεσξία ελ δξάζεη Μέζα ζηα πιαίζηα ησλ αξρψλ πνπ δηέπνπλ ηε θηινζνθία ζρεδηαζκνχ θαη εξγαζίαο καο, ζεσξήζακε φηη ε ηξηαξρηθή ζεσξία ηεο λνεκνζχλεο ζα είρε νπζηαζηηθφ θαη ιεηηνπξγηθφ ξφιν, εθφζνλ γηλφηαλ θηήκα ησλ καζεηψλ. Ζ νηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ηελ ηξηαξρηθή ζθέςε ζα πξνζέδηδε ζαθή ζηφρν ζηνπο καζεηέο θαη ζα ηνπο θαζηζηνχζε κεηαγλσζηαθά ελήκεξνπο σο πξνο ην ζηφρν θαη ηα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο (απην-αμηνιφγεζεο, ζηελ νπζία) ηνπ έξγνπ ζην νπνίν ζα εκπιέθνληαλ. Όπσο εμεγεί ν Kluwe (1982, 222, φπσο παξαηίζεηαη ζηνλ Hacker, 1998, 10), «Ζ ζθέςε καο δελ απνηειεί θάπνην ηπραίν ζπκβάλ πνπ επηηειείηαη έηζη απηφκαηα, φπσο θάπνην αληαλαθιαζηηθφ. Ζ ζθέςε ελεξγνπνηείηαη κε ηε βνχιεζε ηνπ ζθεπηφκελνπ αηφκνπ θαη κπνξεί λα ειεγρζεί θαη λα ξπζκηζζεί, εθφζνλ ην επηζπκεί ην ίδην ην άηνκν». Θεσξνχκε φηη απηή ε ζπλεηδεηή θαζνδήγεζε ηεο ζθέςεο απφ ην άηνκν / καζεηή απνηειεί πξνυπφζεζε γηα ηε δέζκεπζή ηνπ κε ην έξγν, ην νπνίν έρεη αλαιάβεη, θαζψο επίζεο θαη ηζρπξφ θίλεηξν γηα λα ζπλερίζεη κέρξη ηελ νινθιήξσζε ηνπ έξγνπ, ην νπνίν, κέζσ απηήο ηεο επίγλσζεο, γίλεηαη πξνζσπηθή ππφζεζε ηνπ καζεηή. Όκσο, ε ζχλζεηε θαη αθεξεκέλε θχζε ηεο ηξηαξρηθήο ζεσξίαο γηα λα γίλεη θηήκα ησλ καζεηψλ θαη ζπλεηδεηφο ζηφρνο πξέπεη λα βξεη ηξφπν έθθξαζεο θαη αλαζχζηαζεο, πνπ λα πξνζηδηάδεη ζηηο ηθαλφηεηεο ησλ κηθξψλ καο καζεηψλ. Έηζη, εθαξκφδνληαο έκπξαθηα ηε δεκηνπξγηθή ζθέςε, θαηαζθεπάζακε ην «Γίζθν ηεο Γξάζεο». Ο Γίζθνο ηεο Γξάζεο είλαη έλαο ηξίρξσκνο δίζθνο, φπνπ θάζε ρξψκα αληηζηνηρεί θαη ζε έλα είδνο λνεκνζχλεο. Σν κπιε γηα ηελ αλαιπηηθή ζθέςε, ην θόθθηλν γηα ηε δεκηνπξγηθή θαη ην πξάζηλν γηα ηελ πξαθηηθή. Γηα λα θαηαζηήζνπκε ηνπο καζεηέο κεηαγλσζηαθά ελήκεξνπο, θάζε θνξά πνπ μεθηλνχλ κηα λέα δξαζηεξηφηεηα ηνπο θαινχκε λα αλαγλσξίζνπλ ζε πνην είδνο ζθέςεο βξίζθνληαη θαη κε πνην ρξψκα ζθέςεο εξγάδνληαη. Βέβαηα, ηνπο έρνπκε παξνπζηάζεη ππνδεηγκαηηθά πξνεγνπκέλσο ηελ αληηζηνηρία δξαζηεξηνηήησλ θαη δεμηνηήησλ κε θάζε είδνο λνεκνζχλεο (γηα ηελ ππνδεηγκαηηθή παξνπζίαζε, modeling, βι. θαη Κνπινπκπαξίηζε, 2002 α, 160). Γηα παξάδεηγκα, «Σψξα πνπ ζαο δεηείηαη λα βξείηε ηα πην ζεκαληηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξέπεη λα έρεη κηα έθζεζε γηα λα είλαη ελδηαθέξνπζα θαη λα ηελ θαηαιαβαίλεη ν επηζθέπηεο, κε ηη ρξψκα ζθέςεο πξέπεη λα ζθεθηείηε;» «Πξνθαλψο, πξέπεη λα ζθεθηείηε κπιε (αλαιπηηθή), γηαηί πξέπεη λα ζπκεζείηε θαη λα νλνκάζεηε θάπνηα ραξαθηεξηζηηθά, γηα ηα νπνία έρεη γίλεη ήδε ζπδήηεζε. Μπνξεί λα ζθεθηείηε, φκσο θαη θφθθηλα (δεκηνπξγηθή), δηφηη κπνξεί λα επηλνήζεηε δηθά ζαο ραξαθηεξηζηηθά θαη λα εμεγήζεηε γηαηί ηα επηιέμαηε. Σέινο, ζίγνπξα πξαζηλίδεη θαη ιίγν ε ζθέςε ζαο, γηαηί εθαξκφδεηε ζηελ πξάμε, ζε πξαγκαηηθή θαηάζηαζε (θαηαζηαζηαθή κάζεζε, βι. θαη Resnick. 1989) φια φζα μέξεηε ζρεηηθά κε ην ζέκα». Δλψ ζπδεηάκε φια ηα ζρεηηθά κε ηα παηδηά έρνπκε ην Γίζθν ηεο Γξάζεο (ή ησλ Υξσκάησλ, ή ηελ Κπθιηθή Υξσκαηηζηή θέςε) αλαξηεκέλν θαη γπξλάκε θάζε θνξά ζην αληίζηνηρν ρξψκα. άλνηγκα ηεηαξηεκφξηνπ κε θνπίδη 22

23 Ο Γίζθνο ηεο Γξάζεο, φπσο ηνλ επηλνήζακε, απνηειείηαη απφ δχν θχθινπο θηηαγκέλνπο απφ ρνληξφ ραξηφλη, γηα λα κέλνπλ επίπεδνη, φηαλ αλαξηψληαη. Ο εμσηεξηθφο θχθινο έρεη έλα άλνηγκα φζν έλα ηεηαξηεκφξην. ηνλ εζσηεξηθφ θχθιν έρνπκε θνιιήζεη ρξσκαηηζηά ραξηηά κε ηα ηξία ρξψκαηα, ελψ ν εμσηεξηθφο θχθινο έρεη έλα νπδέηεξν ρξψκα, π.ρ. δαραξί. Οη δχν δίζθνη ελψλνληαη ζην θέληξν κε δηπιφθαξθν. Ο εμσηεξηθφο θχθινο πεξηζηξέθεηαη γηα λα εκθαληζηεί ην ρξψκα, ή ηα ρξψκαηα πνπ επηζπκνχκε ζην άλνηγκα ηεηαξηεκφξηνπ πνπ έρνπκε αθήζεη. 3. Οξγαλόγξακκα ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο Ο ζρεδηαζκόο επί ράξηνπ ε πξψην επίπεδν επεμεξγαζίαο ηνπ ζέκαηνο ν εθπαηδεπηηθφο ζρεδηάδεη κφλνο ηνπ, θαηά ηε θάζε ηεο πξνεηνηκαζίαο, έλαλ ελλνηνινγηθφ ράξηε κε ηηο ζεκειηψδεηο έλλνηεο, νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ην ζέκα. Ο ζρεδηαζκόο κε ηε ζπκβνιή ησλ καζεηώλ ηε ζπλέρεηα, ζπδεηά ην ζέκα κε ηνπο καζεηέο ζηελ ηάμε, δειαδή εθαξκφδεη ηελ ηερληθή «θαηαηγηζκφο ηδεψλ». ηε δηθή καο πεξίπησζε, αλέθπςαλ απφ ηνπο καζεηέο έλλνηεο φπσο: ζπιινγή, ζπιιέγσ, ζπιιέθηεο, ζπιιεθηηθά αληηθείκελα, ζπάληα ζπιινγή, πξνζσπηθή / αηνκηθή ζπιινγή, είδε ζπιινγψλ, έθζεζε, πιεηζηεξηαζκφο ζπιινγψλ. Απηέο ηηο έλλνηεο ηηο γξάςακε ζηνλ πίλαθα. Σέινο, ζε ραξηί ηνπ κέηξνπ θαη κε ηε ζπκβνιή ησλ καζεηψλ ζρεδηάζακε ελλνηνινγηθφ ράξηε. Σε ραξηνγξάθεζε ηνπ ράξηε θαηεχζπλαλ θνκβηθά εξσηήκαηα πνπ αλέθππηαλ κε ηε ζπδήηεζε. Απφ απηή ηελ επεμεξγαζία θάπνηεο απφ ηηο αξρηθέο έλλνηεο αλαδείρζεθαλ, ελψ άιιεο πέξαζαλ ζην πεξηζψξην. Έηζη πξνέθπςε ν ελλνηνινγηθφο ράξηεο (αξαρλφγξακκα) ηνπ παξαθάησ ζρήκαηνο. 23

24 ρήκα: Ο ελλνηνινγηθόο ράξηεο γηα ηελ έλλνηα «ζπιινγέο» Γηαδηθαζία Κξηηήξηα Γεκηνπξγηθφηεηα ηε ζπιινγή κνπ ζην ζρνιείν; 4.Ση ζπιινγέο έρσ ζην ζρνιείν, ζηελ ηάμε; Οξηζκφο 1. Ση είλαη; 2. Πώο γίλεηαη 5. Πώο κπνξώ πιινγέο λα παξνπζηάζσ κηα λα παξνπζηάζσ θαη ζπιινγή; ρνιείν Γηαδηθαζία Κξηηήξηα ηαμηλφκεζεο 3. Γηαηί θάλσ ζπιινγή; Παξαδνζηαθά ζθεχε ζην ζρνιείν (πξφζθαηε έθζεζε) Γξαθηθή χιε Κηκσιίεο θηι Πξνζσπηθά θαη ζπιινγηθά ελδηαθέξνληα, νπφηε ηαπηφηεηα αηνκηθή/ζπιινγηθή Πιεξνθφξεζε Δπηθαηξφηεηα Γηαζθέδαζε Με βάζε ηνπο άμνλεο αλάιπζεο ηνπ ζέκαηνο δηακνξθψζεθαλ θαη νη δηδαθηηθνκαζεζηαθνί ζηφρνη ηνπ ζρεδίνπ. Παξάιιεια, απνθαζίζακε ηηο ζχζηνηρεο δξαζηεξηφηεηεο, νη νπνίεο έπξεπε λα θηλνχληαη ζην πλεχκα ηεο ηξηαξρηθήο λνεκνζχλεο. Δλψ θαηαγξάθακε ηνπο ζηφρνπο, δηαπηζηψζακε φηη ζε κηα ηάμε πνπ έρεη ζπλεζίζεη ην ζπκβαηηθφ κεησπηθφ ηξφπν αλαθχπηεη ζνβαξφ δήηεκα νξγάλσζεο ηεο νκαδηθήο εξγαζίαο. Άιισζηε, ε νκαδηθή εξγαζία δε ζπλάδεη κφλν κε ην πλεχκα ησλ ζρεδίσλ εξγαζίαο, αιιά θπξψλεηαη θαη κέζσ ηεο ζεσξίαο ηεο ηξηαξρηθήο λνεκνζχλεο. Έηζη, ζπκπεξηιάβακε ζηνπο ζηφρνπο καο θαη ζηφρνπο πνπ λα αθνξνχλ ζηελ νξγάλσζε ηνπ θνηλσληθνχ πιαηζίνπ κάζεζεο. ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδνπκε ζπλνπηηθά θαη θαη αληηζηνηρία ηνπο ζηφρνπο, ηα είδε λνεκνζχλεο, ηηο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηα πιηθά πνπ ρξεζηκνπνηήζακε. Οη δξαζηεξηφηεηεο εκθαλίδνληαη κε ηε ζεηξά πνπ εθαξκφζηεθαλ 24

25 ζηελ ηάμε. Ό, ηη αλαθέξνπκε ζηνλ παξφληα πίλαθα ζπλνπηηθά, αλαπηχζζεηαη αλαιπηηθφηεξα ζηε ζπλέρεηα. Πίλαθαο : «πιινγέο θαη ρνιείν»: ζηφρνη, είδε λνεκνζχλεο, δξαζηεξηφηεηεο πιηθά. ηόρνη Δίδε Ννεκ/λεο Γξαζηεξηόηεηεο Τιηθά 1. Να ζπλεξγάδνληαη, πξνθεηκέλνπ λα δηεθπεξαηώζνπλ έλαλ θνηλό ζηόρν. Γ Π Κνιινχλ εηηθέηεο κε ην φλνκά ηνπο. Γίλνπλ φλνκα ζηελ νκάδα ηνπο. πδεηάκε ηη ζεκαίλεη ζπλεξγαζία. Εεηάκε απφ ηνπο καζεηέο λα νξίζνπλ θαλφλεο θαιήο ζπλεξγαζίαο. Γξακαηνπνηνχκε ηε ρακειφθσλε ζπδήηεζε. Απνδίδνπκε ξφινπο ζηα άηνκα ηεο νκάδαο: ζπληνληζηήο, γξακκαηέαο, αληηπξφζσπνο, παξνπζηαζηήο. Σνπο ελεκεξψλνπκε φηη ζην ηέινο ηεο εξγαζίαο ζα ηνπο ξσηήζνπκε θαηά πφζν πέηπρε ε ζπλεξγαζία ηνπο. Δηηθέηεο Υξσκαηηζηά ραξηηά γηα θαηαγξαθή ηνπ νλφκαηνο ηεο νκάδαο Μαξθαδφξνη Υαξηί ηνπ κέηξνπ γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ θαλφλσλ 2. Να εληνπίζνπλ θαη λα θαηαγξάςνπλ έλλνηεο θαη ζηνηρεία πνπ εκπεξηέρνληαη ζηα «ζπιινγή, ζπιιέγσ» Α Π Σνπο κνηξάδεηαη, έλα ζε θάζε νκάδα, ην 1 ν απφ κηα ζεηξά 4 θχιισλ εξγαζίαο. πδεηνχλ θαη θαηαγξάθνπλ ηηο απφςεηο ηνπο. Σνπο δίλεηαη ην 2 ν θχιιν, φπνπ θηηάρλνπλ έλα πξψην δηάγξακκα γηα ην ηη είλαη ζπιινγή θαη γηαηί θάλσ ζπιινγέο. Οη ζθέςεηο ηνπο αλαθνηλψλνληαη απφ ηνλ παξνπζηαζηή θαη θαηαγξάθνληαη απφ εκάο ζε ραξηί ηνπ κέηξνπ. Ξεθηλνχλ ηε ζπλεξγαζία. Γχν θχιια εξγαζίαο Υαξηί ηνπ κέηξνπ 3. Να εληνπίζνπλ ραξαθηεξηζηηθά πνπ έρνπλ νη εθζέζεηο ζπιινγώλ. Με Α Καηαζέηνπλ ηηο εκπεηξίεο ηνπο ζπδεηψληαο κε ην ζχλνιν ηεο ηάμεο. Παξαθνινπζνχλ θάπνηα Τπνδείγκαηα ηξφπσλ έθζεζεο κε αληηθείκελα θνιιεκέλα θαη 25

26 πνηνπο ηξόπνπο κπνξνύκε λα εθζέζνπκε; 4. Να επηιέμνπλ, θαη λα θαηαγξάςνπλ θξηηήξηα αμηνιόγεζεο κηαο έθζεζεο. Α ππνδείγκαηα ελαιιαθηηθψλ ηξφπσλ έθζεζεο παηδηθψλ ζπιινγψλ (π.ρ. θάξηεο Υάξη Πφηεξ, Μάηδηθ, θνρχιηα) Σνπο δίλεηαη ην 3 ν θχιιν εξγαζίαο. πδεηνχλ ζηελ νκάδα, θαηαγξάθνπλ θαη κεηά αλαθνηλψλνπλ κε ηνπο παξνπζηαζηέο ηηο ηδέεο ηνπο, νη νπνίεο θαηαγξάθνληαη ζηνλ πίλαθα απφ εκάο. πδεηνχλ θαη ζπκπιεξψλνπλ ην 4 ν θχιιν εξγαζίαο. ε ραξηί ηνπ κέηξνπ θνιιεκέλν ζηνλ πίλαθα θαη κε ηε ζπκκεηνρή φιεο ηεο ηάμεο ζρεδηάδεηαη ν ελλνηνινγηθφο ράξηεο. παξνπζηαζκέλα κε ηηο ηακπειίηζεο ηνπο ζε ραξηηά ιεπθά Α3. 3 ν θχιιν εξγαζίαο. Υαξηί ηνπ κέηξνπ 4 ν θχιιν εξγαζίαο 5. Έρνληαο θαηά λνπ ηα θξηηήξηα λα δεκηνπξγήζνπλ ηελ αηνκηθή θαη ζπιινγηθή έθζεζε ησλ ζπιινγώλ ηνπο. 6. Να αμηνινγνύλ ηηο νηθείεο θαη ηηο αιιόηξηεο ζπιινγέο εθαξκόδνληαο ηα θξηηήξηα. Γ Π Γ Π Μέζα ζε θιίκα ελζνπζηαζκνχ μεθηλνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ ηηο ζπιινγέο ηνπο. Δπηζθέπηνληαη ηνλ εθζεζηαθφ ρψξν ζηε δηπιαλή ηάμε. Καηαγξάθνπλ ειεχζεξα ζε δηθφ ηνπο ραξηί, αηνκηθά. Όηαλ επηζηξέςνπλ Οη πξνζσπηθέο ηνπο ζπιινγέο. πιινγέο κε θνρχιηα, θάξηεο θαη λνκίζκαηα πνπ θέξακε γηα φζνπο δελ δηέζεηαλ ζπιινγή, ή ήηαλ «μεραζηάξεδεο». Υξσκαηηζηά ραξηηά σο θφλην. Μαξθαδφξνη Λεπθά θαξηειάθηα γηα ηακπειίηζεο. Καιακάθηα θαη πιαζηειίλε, γηα λα ζηεξίμνπλ ηηο ηακπειίηζεο. θπξί θαη θαξθηά γηα ηελ αλάξηεζε θάπνησλ ζπιινγψλ 26

27 εθθξάδνπλ ζε ζπδήηεζε κε ην ζχλνιν ηεο ηάμεο ηηο αμηνινγηθέο ηνπο θξίζεηο θαη ηηο αηηηνινγνχλ. 7. Να θαηαζηνύλ κεηαγλσζηηθά ελήκεξνη θαη «ελεξγνί». Α Π Χο πξνζέγγηζε πνπ δηαηξέρεη φιν ην έξγν, νη καζεηέο θαινχληαη λα εληνπίζνπλ ην «ρξψκα ηεο ζθέςεο» ζε θάζε λέα δξαζηεξηφηεηα. ην ηέινο ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο θαινχληαη λα αμηνινγήζνπλ ηε δηαδηθαζία θαη ην πξντφλ εξγαζίαο, αιιά θαη ηνλ ηξφπν θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ζπλεξγαζίαο ηνπο. Ο Γίζθνο ηεο δξάζεο, ή ε ρξσκαηηζηή ζθέςε. ΤΠΟΜΝΖΜΑ: Α Αλαιπηηθή λνεκνζχλε Γ Γεκηνπξγηθή λνεκνζχλε Π Πξαθηηθή λνεκνζχλε Οη Γξαζηεξηόηεηεο Σψξα, ζα πεξηγξάςνπκε πην αλαιπηηθά ηηο δξαζηεξηφηεηεο. Θα ηηο παξνπζηάζνπκε αλά δηδαθηηθφ ζηφρν θαη κε ηε ζεηξά πνπ εθαξκφζηεθαλ. Ο ρψξνο πνπ θηλήζεθαλ νη καζεηέο ήηαλ νη αίζνπζεο ησλ δχν ηάμεσλ, Σεηάξηε θαη Πέκπηε, νη νπνίεο ζπλέπξαμαλ. ΠΡΩΣΟ ΓΗΩΡΟ ηόρνο πξώηνο: Μαζαίλσ λα ζπλεξγάδνκαη Ζ αιιαγή ηνπ πιαηζίνπ επηθνηλσλίαο κεηαμχ καζεηψλ θαη κεηαμχ καζεηψλ θαη εθπαηδεπηηθνχ θαη ε κεηάβαζε απφ ηε κεησπηθή κνξθή δηδαζθαιίαο ζηελ νκαδνζπλεξγαηηθή, απνηειεί ηνλ πην ρξνλνβφξν θαη ηνλ πην απαηηεηηθφ ζηφρν θαηά ηελ πινπνίεζε ελφο ζρεδίνπ εξγαζίαο. Σν ζέκα κπνξεί λα πάξεη νμχηεξεο δηαζηάζεηο, ζε πεξίπησζε πνπ ππάξρεη έληνλν αληαγσληζηηθφ θιίκα ζηελ ηάμε (βι Μαηζαγγνχξαο, Κνπινπκπαξίηζε, Couloubaritsis & Matsagouras, 1999). 27

28 ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε δελ είρακε λα αληηκεησπίζνπκε θάηη ηέηνην. Αιιά, έλαο παξάγνληαο, ν νπνίνο εκπφδηδε ηελ νκαιφηεξε κεηάβαζε απφ ην έλα θνηλσληθφ πιαίζην ζην άιιν ήηαλ ην γεγνλφο φηη δελ ήκαζηαλ νη εθπαηδεπηηθνί ηεο ηάμεο. Βέβαηα, είρακε παξαθνινπζήζεη ηηο εξγαζίεο ηεο ηάμεο παιαηφηεξα θαη γλσξηδφκαζηαλ κε ηνπο καζεηέο, αιιά απηφ δελ απέηξεςε ηελ αλαηαξαρή, φηαλ ρξεηάζηεθε λα αιιάμνπκε ην πιαίζην. Ζ ππελζχκηζε ηεο γλσξηκίαο καο έγηλε κε απηνθφιιεηεο εηηθέηεο, φπνπ έγξαςαλ νη καζεηέο ην κηθξφ ηνπο φλνκα. πγρξφλσο ηνλίζηεθε ε ζεκαζία πνπ είρε ε ζπκβνιή ηνπ θάζε παηδηνχ ζην θνηλφ έξγν. Ο ρσξηζκφο ησλ νκάδσλ έγηλε θπξίσο κε θξηηήξην ην θνηλφ ζέκα ζηηο ζπιινγέο πνπ είραλ θέξεη ηα παηδηά. ρεκαηίζηεθαλ 6 νκάδεο, 4 ησλ 4 καζεηψλ θαη 2 ησλ 5 καζεηψλ. Όπσο επεζήκαλε θη ε δαζθάια ηεο ηάμεο, ιίγα παηδηά είραλ ηελ ηχρε λα βξεζνχλ ζηηο νκάδεο καδί κε ηνπο θίινπο ηνπο, παξ φι απηά, ην άλνηγκα θαλαιηψλ επηθνηλσλίαο δεκηνχξγεζε πνιχ ζφξπβν, αιιά θαη ραξά κεηαμχ ησλ καζεηψλ. Ο πξψηνο ζηφρνο είρε επηηεπρζεί, αιιά έπξεπε λα θαζνδεγήζνπκε ηνπο καζεηέο λα παξαγάγνπλ θνηλφ έξγν. Έηζη, ζπδεηψληαο κε ηνπο καζεηέο θαηαγξάςακε ηνπο θαλφλεο ζπλεξγαζίαο ζε ραξηί ηνπ κέηξνπ. ΟΥΗ Να κε κηιάκε. Να κε δίλσ ζεκαζία ζηνπο ζπκκαζεηέο κνπ. λα θάλσ κφλν ηε δνπιεηά κνπ. ΝΑΗ αιιά λα κηιάκε ρακειόθσλα αιιά λα αθνύσ ηε γλψκε ηνπο θαη λα ιέσ ηε δηθή κνπ αιιά λα βνεζάσ ζην θνηλό έξγν ηε ζπλέρεηα, εμεγήζακε ζηνπο καζεηέο φηη θάζε κέινο ηεο νκάδαο έπξεπε λα έρεη θη έλα ξφιν (βι. Μαηζαγγνχξαο, 2000, 77-79). Απνδψζακε ηέζζεξηο ξφινπο: ηνπ ζπληνληζηή, πνπ ζπληνλίδεη ηηο εξγαζίεο ηεο νκάδαο, ηνπ γξακκαηέα, πνπ θαηαγξάθεη ηηο απφςεηο ηε νκάδαο ηνπ παξνπζηαζηή, πνπ αλαθνηλψλεη, παξνπζηάδεη, μελαγεί ζηηο εξγαζίεο ηεο νκάδαο ηνπ «ηνπ αληηπξνζψπνπ», έλα ξφιν πνπ επηλνήζακε γηα ηηο αλάγθεο ηνπ παξφληνο ζρεδίνπ εξγαζίαο. Ο αληηπξφζσπνο αλαιακβάλεη λα αληηπξνζσπεχζεη ηελ νκάδα ηνπ (θάηη ζαλ πξέζβεο) ζηελ επίζθεςε πνπ ζα πξαγκαηνπνηεζεί ζηε γεηηνληθή ηάμε, γηα αληαιιαγή ζθέςεσλ θαη εκπεηξηψλ. Όπνπ ππήξρε ζχκπησζε επηζπκίαο γηα ην ξφιν, νη καζεηέο έξηρλαλ θιήξν. Ζ δηαδηθαζία πξνζαξκνγήο ησλ καζεηψλ ζηνπο λένπο ξφινπο θαη ζην λέν πιαίζην 28