Προγράμματα Σπουδών για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Προγράμματα Σπουδών για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας."

Transcript

1

2

3 To έργο του Γεωργίου Βιζυηνού στα βιβλία της λογοτεχνίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Μαρίας Δημάση, Επίκουρης Καθηγήτριας στο Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Προγράμματα Σπουδών για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας. Στο Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών 1 η λογοτεχνία ορίζεται ως μάθημα το οποίο συνιστά ειδικής ποιότητας μορφωτικό αγαθό και αποσκοπεί όχι τόσο στην παροχή γνώσεων όσο στη διαμόρφωση στάσεων και συστήματος αξιών με το να φέρει τον μαθητή-αναγνώστη σε επικοινωνία με σημαντικά και ποιοτικά αξιόλογα έργα, να τον ασκήσει και να τον εθίσει στην ανάγνωσή τους. Ο διατυπούμενος σκοπός αντιλαμβάνεται τη λογοτεχνία ως αισθητικό αντικείμενο και επιδιώκει την ανάπτυξη της ικανότητας για κριτική κατανόηση των λογοτεχνικών κειμένων από τους μαθητές, στο πλαίσιο των αρχών των Προγραμμάτων αναλυτικής δομής. Στους Γενικούς στόχους της διδασκαλίας αναφέρεται: «Να γνωρίσει (ο μαθητής) μορφές και αξίες του πολιτισμού που συνδέονται τόσο με τη ζωή, την παράδοση και τη φυσιογνωμία του έθνους όσο και με το ευρύτερο πολιτισμικό περιβάλλον στην ευρωπαϊκή ή την οικουμενική του διάσταση». Η επιδιωκόμενη πολιτισμική μεταβίβαση προσδίδει στο Πρόγραμμα και στοιχεία της φιλοσοφίας των Προγραμμάτων μιμητικής δομής 2. Στο κείμενο των Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σημειώνεται ότι: «Η διδασκαλία της λογοτεχνίας είναι επικοινωνία με την έννοια της ανταλλαγής των οπτικών με τις οποίες προσλαμβάνεται, κατανοείται και ερμηνεύεται η πραγματικότητα σε διαφορετικές εποχές ή σε διαφορετικά κείμενα της ίδιας ή άλλης κουλτούρας. Ό,τι οικειοποιείται ο αποδέκτης του λογοτεχνικού έργου είναι μια πρόταση του κόσμου, την οποία το κείμενο αποκαλύπτει μετασχηματίζοντας την προσωπικότητα του αναγνώστη» 3. Επίσης ως «απώτερος σκοπός του μαθήματος της λογοτεχνίας διαγράφεται η οικείωση του μαθητή προς το φαινόμενο της λογοτεχνικότητας στις θεμελιακές εκδηλώσεις του και η καλλιέργεια εκείνης της εμπειρίας που την ονομάζουμε αισθητική και συνταιριάζει την κατανόηση και τη βίωση μέσα σε μια αδιάρρηκτα διαλεκτική σχέση» 4, καθώς και «η ουσιαστική κατά το δυνατόν επαφή των μαθητών με αντιπροσωπευτικά έργα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, εθνικής και παγκόσμιας, καθώς και έργα σύγχρονα που δίνουν εγγυήσεις ποιότητας και τροφοδοτούν τη συζήτηση γύρω από σύγχρονα προβλήματα και νέες αισθητικές τάσεις, για να καταστεί ο μαθητής ικανός να διαμορφώνει τις προσωπικές του στάσεις και πεποιθήσεις απέναντι σε βασικά ζητήματα της ατομικής και κοινωνικής ζωής και υποβοηθείται στη συγκρότηση του δικού του αξιακού συστήματος». Το Πρόγραμμα Σπουδών φαίνεται να ενσωματώνει στοιχεία των αναγνωστικών θεωριών 5 στα σκοπούμενα της διδασκαλίας της λογοτεχνίας και ως 1 ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ΕΠΠΣ, Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών, ΟΕΔΒ, Αθήνα 1998, σ Ε. Φρυδάκη, Η θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας, Κριτική, Αθήνα 2003, σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ΠΣ., Προγράμματα Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Θεωρητικές Επιστήμες, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2000, σ ό.π. 5 βλ. ενδεικτικά: W. Iser, The Implied Reader. The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London 1990, W. Ιser, The act of Reading, The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London 1991, Α. Κάλφας, Ο μαθητής ως αναγνώστης, Λογοτεχνική θεωρία και διδακτική πράξη, 1

4 προς τα δομικά του στοιχεία να ακολουθεί και τις αρχές των Προγραμμάτων γενετικής δομής τα οποία αποσκοπούν στην ατομική ανάπτυξη του μαθητή μέσω της αναγνωστικής πράξης με βάση την επικοινωνιακή λειτουργία της λογοτεχνίας 6. Στο πιο πρόσφατο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για το Γυμνάσιο αναφέρεται ότι: «Ο γενικός σκοπός του μαθήματος της λογοτεχνίας είναι η ενδυνάμωση της μορφωτικής επάρκειας, της επικοινωνιακής ικανότητας και της συναισθηματικής ανάπτυξης των μαθητών μέσα από την ανάγνωση, κατανόηση και ερμηνεία αξιόλογων έργων σημαντικών Ελλήνων και ξένων λογοτεχνών. Τα λογοτεχνικά κείμενα είναι φορείς εθνικών, οικουμενικών και διαπολιτισμικών αξιών...με αυτή την προοπτική αναδεικνύεται η αξία της λογοτεχνίας ως μορφωτικού αγαθού στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής παιδείας και της δημοκρατικής εκπαίδευσης, καθώς και η συμβολή της στην ισοτιμία των ανθρώπων και των πολιτισμών και στην προβολή της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας του ελληνικού λόγου και πολιτισμού 7». Στο ίδιο κείμενο παρατίθενται οι ειδικοί σκοποί του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για το Γυμνάσιο: «Ειδικοί σκοποί Οι μαθητές πρέπει να μπορούν: -Να προσλαμβάνουν το λογοτεχνικό κείμενο ως έργο τέχνης και αισθητικό φαινόμενο στενά δεμένο με την εποχή του. -Να κατανοήσουν την ιδιαιτερότητα της λογοτεχνικής γλώσσας, τον μεταφορικό και συμβολικό χαρακτήρα της και να ανακαλύψουν την αισθητική λειτουργία της. -Να κατακτήσουν την ικανότητα συναισθηματικής συμμετοχής. -Να ερμηνεύσουν με δημιουργικό τρόπο τα λογοτεχνικά έργα. -Να ανακαλύψουν και να ασκήσουν τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες 8». Εξακολουθεί να δίνεται έμφαση στη μιμητική και την εκφραστική θεώρηση της λογοτεχνίας καθώς και στην πεποίθηση για την ουσιαστικά ευεργετική επίδραση της ποιοτικής λογοτεχνίας στους μαθητές 9 μέσω μιας ευρείας σκοποθεσίας, η οποία διαρθρώνεται στους εξής άξονες: αξιακό-πολιτισμικό, αναγνωστικό, καλλιέργειας της αναγνωστικής κλίσης και επιδίωξης της προσωπικής ανάπτυξης 10. Στη συνέχεια της εργασίας θα παρουσιαστούν τα έργα του Γ. Βιζυηνού στα εγχειρίδια διδασκαλίας της λογοτεχνίας στη Δευτεροβάθμια και στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και η σύνδεση της παρουσίας τους με τους σκοπούς των Προγραμμάτων που προαναφέρθηκαν. Α. Έργα του Γ. Βιζυηνού σε εγχειρίδια της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Α.1. Στα εγχειρίδια λογοτεχνίας του Γυμνασίου. Μελέτη, Τα τραμάκια, Θεσσαλονίκη 1993, H.R. Jauss, θεωρία της πρόσληψης, μτφρ. Μ. Πεχλιβάνου, Εστία, Αθήνα 1995, Ε. Φρυδάκη, Ευέλικτες χρήσεις της λογοτεχνικής θεωρίας: το παράδειγμα του συνδυασμού της πρόσληψης και της κοινωνιοκριτικής. Στο Β. Αποστολίδου-Ε. Χοντολίδου (επιμ.). Λογοτεχνία και Εκπαίδευση, Τυπωθήτω. Γ. Δαρδανός, Αθήνα 1999 και Ε. Φρυδάκη, Η θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας, Κριτική, Αθήνα Ε. Φρυδάκη, Η θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας, Κριτική, Αθήνα σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ΔΕΠΠΣ, Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης, τ. Α, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2003, σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ΔΕΠΠΣ, Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης, τ. Α, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2003, σ Ε. Φρυδάκη, Η θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας, Κριτική, Αθήνα 2003, σ ό. π., σ

5 α. Στο νέο βιβλίο Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για την Γ τάξη του Γυμνασίου 11 έχει επιλεγεί απόσπασμα από το διήγημα Το μόνον της ζωής μου ταξείδιον: Το χαρέμι 12. Το εισαγωγικό σημείωμα, το οποίο επιχειρεί να δημιουργήσει προϋποθέσεις μαθησιακής-αναγνωστικής ετοιμότητας, δεν αποτελεί περίληψη για το τμήμα του έργου που δεν παρατίθεται. Επιχειρεί μία παιδαγωγική προσέγγιση της επιλογής με την υποστήριξη αξιολογικής κρίσης για το διήγημα: «το ωραιότερο ίσως διήγημα του Γ. Βιζυηνού», η οποία στηρίζεται σε μία προσωποκεντρική θεώρηση της πλοκής με σημείο αναφοράς τον Γιωργή-πρωταγωνιστή στο έργο και τον έφηβο αναγνώστη. Αξίζει να σημειωθεί η απουσία βιογραφικού του συγγραφέα. Γενικά γνωρίσματα του έργου των εκπροσώπων της Νέας Αθηναϊκής Σχολής ( ) αναφέρονται σε εισαγωγικό κείμενο με ομώνυμο τίτλο 13. Στο Βιβλίο Εκπαιδευτικού 14 τα κριτήρια επιλογής του έργου και του παρατιθέμενου αποσπάσματος εγκεντρίζονται στο ύφος, το θέμα και την τεχνοτροπία ενός «από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεοελληνικής πεζογραφίας», τοποθετούνται δηλαδή σε επίπεδο ειδολογικό στο πλαίσιο των πολιτισμικών συγκείμενων του λογοτεχνικού έργου. Φαίνεται όμως πως η επιλογή του αποσπάσματος, εκτός των διδακτικών κριτηρίων, υποστηρίζεται και από μελετητές του έργου του Βιζυηνού. «Το κλειστό περιβάλλον του χαρεμιού του Dolma Bahçe ήταν πρόσφορο σε κάθε φαντασίωση και τα παιδικά όνειρα του Βιζυηνού δεν ήταν χωρίς προηγούμενο στην οθωμανική αυτοκρατορική παράδοση 15». Για τη διδασκαλία του διηγήματος στο βιβλίο του μαθητή διατυπώνονται τέσσερις ερωτήσεις, οι οποίες διακρίνονται σε: -ερωτήσεις αξιοποίησης της αναγνωστικής πρόσληψης σε επίπεδο ερμηνευτικό -ερώτηση αξιοποίησης αναγνωστικών προ-εμπειριών, κατανόησης των στοιχείων υπερ-δομής και των γλωσσικών επιλογών-συμβάσεων του παραμυθιού σε ένα πλαίσιο λειτουργίας της διακειμενικότητας. Οι διαθεματικές δραστηριότητες αποτελούν καινοτομία του εγχειριδίου. Η πρώτη προσκαλεί τον μαθητή-αναγνώστη να αναλάβει έρευνα για τη συλλογή πληροφοριών λεκτικού και ευρύτερου οπτικού υλικού για τη ζωή στην Κωνσταντινούπολη στα μέσα του 19 ου αιώνα. Προσδιορίζεται ο χώρος των πηγών: εγκυκλοπαίδειες, λευκώματα, αφιερώματα. Στη δεύτερη προτείνεται η παρακολούθηση της ομώνυμης ταινίας του Λάκη Παπαστάθη που βασίστηκε στο διήγημα. Η πρώτη φαίνεται να στηρίζει την αποτελεσματική ανάγνωση εποπτικοποιώντας χωροχρονικά την αφήγηση, δημιουργώντας προϋποθέσεις κατανόησης του πολιτισμικού πλαισίου της εποχής. Η δεύτερη αποτελεί, δυνητικά, ευκαιρία για σύγκριση των δύο αφηγήσεων: τη ρηματική του διηγήματος και την 11 ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Γ τάξη του Γυμνασίου, OEΔB, Αθήνα 2006α, σ Γ. Μ. Βιζυηνός, Νεοελληνικά Διηγήματα, επιμ. Π. Μουλλάς Βιβλιοπωλείον της «ΕΣΤΙΑΣ», Αθήνα 2003, σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Γ τάξη του Γυμνασίου, OEΔB, Αθήνα 2006α, σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Γ Γυμνασίου. Βιβλίο Εκπαιδευτικού, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2006β, σ Ι. Μπακιρτζής, Οι ιστορικές συνιστώσες της ιδεολογίας και του έργου του Γεωργίου Βιζυηνού και η Οθωμανοκρατία στην Ανατολική Θράκη το Β μισό του 19 ου αιώνα, ανέκδοτη διδακτορική διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο 1999, σ. 313, όπου γίνεται λόγος για τη ζωή στο χαρέμι τον 19 ο αιώνα με παραπομπή στο έργο του Edmondo De Amicis, Constantinopoli, Tredicesima Editione Edιtori Fratelli Treves, Milano

6 πολυτροπική του κινηματογράφου, αφού ο τελευταίος θεωρείται ότι ακολουθεί την παιδαγωγική και τις αρχές των πολυγραμματισμών 16 και αποτελεί δείγμα πολυτροπικού κειμένου: παράγει μηνύματα και ενεργοποιεί το επικοινωνιακό του πλαίσιο με τον θεατή με την ταυτόχρονη αξιοποίηση πολλών και διαφορετικών σημειωτικών κωδίκων 17. Το απόσπασμα υποστηρίζεται από πίνακα της Θάλειας Φλωρά- Καραβία με τίτλο «Κωνσταντινούπολη», ο οποίος φιλοτεχνήθηκε το 1905 και υποστηρίζει την αισθητοποίηση του χώρου της Κωνσταντινούπολης με πλαίσιο αναφοράς τον Βόσπορο και χαρακτηριστικό φόντο την Αγία Σοφία και το Μπλε Τζαμί. Η λειτουργία της εικόνας είναι καταρχήν διακοσμητική, επιχειρώντας να αποδώσει αισθητική διάσταση στο εγχειρίδιο και στη συνέχεια και, κυρίως, αναλυτική. Πρόκειται για μία ρεαλιστική απεικόνιση επί μέρους στοιχείων του χώρου του διηγήματος, ορίζοντάς τον σε μία σχέση «υπερωνυμίας» με τον χώρο του συγκεκριμένου αποσπάσματος. Είναι διδακτικά αξιοποιήσιμη σε επίπεδο προεικονογραφικό (το «φαίνεσθαι») 18, με την επισήμανση του μεταγενέστερου χρόνου της δημιουργίας σε σχέση με τον χρόνο της ιστορίας και της αφήγησης. Στο βιβλίο για τον εκπαιδευτικό 19 η διδακτική προσέγγιση οργανώνεται γύρω από θεματικά κέντρα με βάση τη θεωρία της αφήγησης 20. Προτείνεται η παράλληλη ανάγνωση των εξής κειμένων: -Ισαάκ Μπαμπέλ, Στο υπόγειο, Στο υπόγειο και άλλες ιστορίες, μτφρ. Σπύρος Τσακνιάς, Στιγμή 1988, το οποίο βρίσκεται στο εγχειρίδιο Νεότερη Ευρωπαϊκή λογοτεχνία, Β Λυκείου-επιλογής, ΟΕΔΒ: 1998, Μανόλη Αναγνωστάκη, Στο παιδί μου, στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου. Στις συμπληρωματικές οδηγίες αξιοποιείται το δεύτερο προτεινόμενο διήγημα ως σημείο αναφοράς για τη διαμόρφωση ερμηνευτικής στάσης του μαθητήαναγνώστη όσον αφορά την ηθογραφία του μικρού ήρωα του Βιζυηνού. Σημειώνεται και η παραίνεση-πρόταση για την ανάγνωση ολόκληρου του διηγήματος «με σκοπό να εντοπίσετε και άλλα πλασματικά στοιχεία που αποκαλύπτονται εκ των υστέρων στο παιδί 21». β. Στο εγχειρίδιο Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου, το οποίο διδασκόταν μέχρι το , υπήρχε διαφορετικό από το προηγούμενο απόσπασμα του ίδιου διηγήματος Το μόνον της ζωής μου ταξείδιον: «Η "μπαήρα" είναι το προς βορράν της οικίας του παππού μέγα βραχώδες ύψωμα Διότι ο 16 Σ. Χατζησαββίδης, «Πολυγραμματισμοί και διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας», στον αφιερωματικό τόμο Η γλώσσα και η διδασκαλία της, Βιβλιολογείον, Φλώρινα 2003, σ Α. Κορωναίου, «Σχολείο και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας», στον συλλογικό τόμο Παιδί και Κινηματογράφος, Σαββάλας, Αθήνα 2001, σ Στ. Γρόσδος, Οπτικός γραμματισμός και πολυτροπικότητα. Ο ρόλος των εικόνων στη γλωσσική διδασκαλία στο Βιβλίο Γλώσσας της Β Δημοτικού, Ανέκδοτη μεταπτυχιακή εργασία, ΠΤΔΕ-ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2008, σ Στ. Γρόσδος, ό.π., σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Γ Γυμνασίου. Βιβλίο Εκπαιδευτικού, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2006β, σ Α. Τζούμα, Εισαγωγή στην αφηγηματολογία. Θεωρία και εφαρμογή της αφηγηματικής τυπολογίας του G. Genette, Συμμετρία, Αθήνα ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Γ Γυμνασίου. Βιβλίο Εκπαιδευτικού, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2006β, σ

7 καϋμένος ο παππούς συνεπλήρωνεν αληθώς τώρα "το μόνον της ζωής του ταξείδιον"» 22. Στο προ-οργανωτικό σημείωμα αυτού του εγχειριδίου παρατίθεται μία σύντομη περίληψη του μέρους του έργου που δεν προτείνεται από το βιβλίο για ανάγνωση. Το σύντομο βιογραφικό στο τέλος του βιβλίου επιχειρεί να σκιαγραφήσει με συντομία στοιχεία εργογραφίας και βιογραφίας του συγγραφέα. Πρόκειται για συνοδευτικό υλικό, αφού οι δραστηριότητες που ακολουθούν δεν απαιτούν την αξιοποίησή του σε μία προσπάθεια ερμηνευτικής προσέγγισης του συγκεκριμένου αποσπάσματος. Η ενότητα ολοκληρώνεται με ερωτήσεις οι οποίες ουσιαστικά συνιστούν την πρόταση διδακτικής αξιοποίησης. Πρόκειται για 6 ερωτήσεις που μπορούν να ταξινομηθούν σε κατηγορίες ως εξής: -ερωτήσεις δομής και δόμησης του αφηγηματικού κειμένου -ερωτήσεις αφηγηματικής γραμματικής που διερευνούν τα λειτουργικά σχήματα στο απόσπασμα και διαισθητικά σκιαγραφούν τον άξονα της επικοινωνίας παππούεγγονού κατά το μοντέλο του Greimas 23. -ερωτήσεις αναγνωστικής κατανόησης και αξιοποίησης της αναγνωστικής πρόσληψης σε επίπεδο ερμηνευτικό με την ταυτόχρονη προσπάθεια σύνδεσης και μεταφοράς του νοήματος και των παραστάσεων του κειμένου στο σήμερα του αναγνώστη 24. Α.2. Στα εγχειρίδια λογοτεχνίας του Λυκείου. α. Στο εγχειρίδιο Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β τεύχος, Β τάξη Ενιαίου Λυκείου 25 υπάρχει απόσπασμα του έργου Ποίος ήτον ο φονεύς του αδερφού μου: «Ο μη γνωρίσας την αγαθοτάτην ταύτην μητέρα προ του θανάτου του υιού της, θα την εκλάβη ίσως ως γυναίκα τραχέος και σκληρού χαρακτήρος Ως τώρα θα τον είχα τρεις φορές κρεμασμένο, και θα ήμουν απ αυτή την μεριά τουλάχιστον ήσυχη!» 26 Tο εκτενές προ-οργανωτικό κείμενο αποτελεί στην ουσία την περίληψη του διηγήματος. Με τρόπο προσωποκεντρικό χαρτογραφείται ο μύθος και η πλοκή του και εντάσσεται στο σύνολο του έργου το απόσπασμα του εγχειριδίου. Τοποθετείται στην πρώτη σκηνή με βάση τη διάκριση των τεσσάρων μερών στη σύνθεση του έργου κατά τον Μουλλά: 1. Σκηνή α (σ ). Τόπος: Ένα ξενοδοχείο στο Βόσπορο. Χρόνος: Μια μέρα του 1880(;). Πρόσωπα: Αφηγητής, Μητέρα, Μιχαήλος, Τουρκάλα, Κιαμήλ. 2. Διηγηματικό ιντερμέδιο(σ.78-80): ο αφηγητής ψάχνει στην πόλη για τον φονιά του αδερφού του. 3. Σκηνή β (σ ). Τόπος: Το σπίτι της Τουρκάλας στην πόλη. Χρόνος: Δειλινό και νύχτα, περίπου τέσσερις εβδομάδες αργότερα. 22 ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Γ τάξη του Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2005, σ και Γ. Μ. Βιζυηνός, Νεοελληνικά Διηγήματα, επιμ. Π. Μουλλάς Βιβλιοπωλείον της «ΕΣΤΙΑΣ», Αθήνα 2003, σ Γ. Παγανός, Η νεοελληνική Πεζογραφία. Θεωρία και Πράξη, τ. β, Κώδικας, Αθήνα 1993, σ Δ. Τζιόβας, Μετά την Αισθητική, Γνώση, Αθήνα 1987, σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β τεύχος, Β τάξη Ενιαίου Λυκείου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2007α, σ Γ. Μ. Βιζυηνός, Νεοελληνικά Διηγήματα, επιμ. Π. Μουλλάς Βιβλιοπωλείον της «ΕΣΤΙΑΣ», Αθήνα 2003, σ

8 Πρόσωπα: Αφηγητής, Τσιγγάνα, Μητέρα, Τουρκάλα, Ανακριτής, Κιαμήλ, Μιχαήλος. 4. Διηγηματικός επίλογος (σ ): τρία χρόνια αργότερα, ο αφηγητής συναντά στο χωριό του το φονιά του αδερφού του 27. Πιο συγκεκριμένα, το απόσπασμα περιλαμβάνει τα δύο επεισόδια της πρώτης σκηνής, η οποία ως όρος ταυτίζεται με τη σκηνική αφήγηση με περισσότερες διαλογικές ενότητες: -Ο Μιχαήλος διηγείται στον αδερφό του τις συνθήκες γνωριμίας με τον Κιαμήλ (σ.70-75). -Εμφανίζονται δύο επισκέπτες, η Τουρκάλα και ο γιος της Κιαμήλ (σ και 75-77). Οι ερωτήσεις που συνοδεύουν το κείμενο και προσδιορίζουν την προτεινόμενη διδακτική του αξιοποίηση εστιάζουν: -στην αξιοποίηση στοιχείων του αφηγήματος για τη δόμηση των αξόνων του μοντέλου δράσης του Greimas, με τη σημασιοδότηση πλοκής και σημασιολογικού περιεχομένου 28 -στον χρόνο, τη φωνή και την έγκλιση της αφήγησης 29. Η διδακτική ενότητα συνοδεύεται με μία ολοσέλιδη, πριν την παράθεση του αποσπάσματος, παρουσίαση του πίνακα «Κοιμωμένη ανθοπώλις» του Γεωργίου Ιακωβίδη ( , Εθνική Πινακοθήκη) 30, ο οποίος φιλοτεχνήθηκε μετά το Το περιεχόμενο του πίνακα δεν συνδέεται με το αφήγημα και μπορεί να αξιολογηθεί μόνο ως προσπάθεια αισθητικής, διακοσμητικής υποστήριξης του εγχειριδίου. Στο βιβλίο για τον καθηγητή για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στη Β Λυκείου προτείνεται η διδακτική προσέγγιση να συμπεριλάβει και δραστηριότητες από τη φιλολογική ερμηνευτική θεώρηση της λογοτεχνίας 31 με την αναφορά στην κριτική της εργογραφίας του Βιζυηνού. Η στοχοθεσία είναι ευρεία και επικεντρώνεται στις αφηγηματικές τεχνικές, στην εστίαση της συγκεκριμένης αφήγησης, στη διάκριση του χρόνου της ιστορίας από τον χρόνο της αφήγησης, στο ύφος και τη γλώσσα του έργου και στην ενεργοποίηση του μαθητή μέσα στο πλαίσιο των αναγνωστικών θεωριών 32. Στο ίδιο βιβλίο κατατίθενται και συμπληρωματικές ερωτήσειςδραστηριότητες, οι οποίες επικεντρώνουν την πρόταση της διδασκαλίας στην 27 ό.π. σ. ρια. 28 D. Fokkema., E. Ibsch,. Θεωρίες της Λογοτεχνίας του Εικοστού Αιώνα, Δομισμός, Μαρξισμός, Αισθητική της πρόσληψης, Σημειωτική, επιμ. Ε. Καψωμένος, μτφρ. Γ. Παρίσης, Πατάκης, Αθήνα 1998, σ Ν. Μπεζαντάκος, Το αφηγηματικό μοντέλο του Greimas και οι τραγωδίες του Ευριπίδη, Καρδαμίτσας, Αθήνα 2004, σ Γ. Παγανός, Η νεοελληνική Πεζογραφία. Θεωρία και Πράξη, τ. β, Κώδικας, Αθήνα 1993, σ , 44 κ.εξ., Ε. Φρυδάκη, Η θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας, Κριτική, Αθήνα σ , G. Genette, Σχήματα ΙΙΙ, Ο λόγος της αφήγησης: Δοκίμιο Μεθοδολογίας και άλλα κείμενα, μτφρ. Ερ. Καψωμένος, Πατάκης, Αθήνα ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β τεύχος, Β τάξη Ενιαίου Λυκείου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2007α, σ D. Hirsch, Validity in Interpretation, Yale University Press, New Haven 1976, J. Hall, Η Κοινωνιολογία της λογοτεχνίας, μτφρ. Μ. Τσαούση, Gutenberg, Αθήνα 1990, Γ. Βελουδής Γ., Γραμματολογία. Θεωρία Λογοτεχνίας, Δωδώνη, Αθήνα 1994, Σ. Γκίκας, Θεωρίες Λογοτεχνίας, Σαββάλας, Αθήνα 1995, Ε. Χοντολίδου, «Η λογοτεχνική κριτική και η διδακτική μεθοδολογία για τα λογοτεχνικά κείμενα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης», στον συλλογικό τόμο Σ. Καμαρούδης και Ε. Χοντολίδου (επιμ), Σημειωτική και Εκπαίδευση, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Β ΤΕΥΧΟΣ. Β Τάξη Γενικού Λυκείου. Βιβλίο Καθηγητή, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2007β, σ

9 ανάδειξη και την κριτική τοποθέτηση του μαθητή στο ευρύτερο πολιτισμικό περιβάλλον της εποχής του έργου 33. Στη συνέχεια προτείνεται απόσπασμα από το διήγημα Μοσκώβ Σελήμ, το οποίο ακολουθεί στο ίδιο εγχειρίδιο Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β τεύχος της Β τάξης Ενιαίου Λυκείου 34, ως παράλληλο κείμενο, ενώ στα περιεχόμενα αποτελεί μία αυτόνομη ενότητα. Η αναφορά στο εγχειρίδιο του καθηγητή φαίνεται να ιεραρχεί ως σημαντικότερο το απόσπασμα από το διήγημα Ποίος ήτον ο φονεύς του αδερφού μου, όπως έχει ήδη αναφερθεί στην παρούσα εργασία. β. Στο ίδιο βιβλίο: Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β τεύχος, Β τάξη Ενιαίου Λυκείου 35, όπως προαναφέρθηκε, αμέσως μετά το προηγούμενο κείμενο, σε μία γραμμική παράθεση έργων του Βιζυηνού, υπάρχει απόσπασμα του διηγήματος Μοσκώβ Σελήμ 36. Πρόκειται για μοναδική επιλογή ως προς την τμηματική παρουσίαση μερών του διηγήματος. Η ενότητα εισάγεται με ένα σύντομο προ-οργανωτικό σημείωμα, το οποίο αναφέρει πληροφορίες για το χρονικό συγγραφής και δημοσίευσης του έργου με σημείο αναφοράς τη βιογραφία του συγγραφέα και τη σκιαγράφηση της σχέσης των πρωταγωνιστικών προσώπων στο πλαίσιο των συναισθημάτων τους στο έργο ολόκληρο και στο συγκεκριμένο απόσπασμα ειδικότερα. Η πρώτη ενότητα αφορά τη γνωριμία του αφηγητή με τον Μοσκώβ Σελήμ. Στη συνέχεια παρατίθεται ένα δεύτερο προ-οργανωτικό σημείωμα το οποία καλύπτει το νοηματικό και αφηγηματικό κενό από το πρώτο στο δεύτερο απόσπασμα, τη διήγηση της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, τις σχέσεις με τους γονείς και τον αδερφό του. Τα επόμενα αποσπάσματα αφορούν τη στράτευση του πρωταγωνιστή, τον τραυματισμό του, την επιστροφή στο πατρικό. Και πάλι ένα εισαγωγικό κείμενο παρεμβάλλεται και συναιρεί τον χρόνο της ιστορίας με αυτόν της αφήγησης. Η τελευταία αποσπασματική ενότητα έχει τίτλο «Και ο Τούρκος έμεινε Τούρκος» και ολοκληρώνεται με το τέλος του διηγήματος. Η διδακτική ενότητα συνοδεύεται από δύο ερωτήσεις, οι οποίες επικεντρώνουν τη διδασκαλία στην αξιοποίηση της πρόσληψης του νοήματος από τον αναγνώστη με βάση τη συνδυαστική εξέταση της προσωπικότητας του ήρωα, στο πλαίσιο της ηθογραφίας του και των πολιτισμικών στοιχείων του διηγήματος σε επίπεδο κοινωνικού γραμματισμού, καθώς και των αφηγηματικών τεχνικών του Βιζυηνού 37. Στην ίδια σελίδα υπάρχει και ένα θέμα για ανάπτυξη: «Να αναπτύξετε γραπτά τον ρόλο της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου και ιδιαίτερα του νέου». Πρόκειται για πρόταση γραπτής έκφρασης που παραπέμπει στα θέματα των σχολικών εκθέσεων, με περίγραμμα στόχων μιας παιδαγωγικής ηθικής, χωρίς καμία σύνδεση με το απόσπασμα του διηγήματος. Αποτελεί επιλογή η οποία συνδέεται με το κριτικό κείμενο, το οποίο παρατίθεται ως μοναδικό υποστηρικτικό υλικό για τη διδακτική προσέγγιση του αποσπάσματος στο βιβλίο του καθηγητή 38 : «Ο μικρόκοσμος του 33 ό.π. σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β τεύχος, Β τάξη Ενιαίου Λυκείου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2007α, σ ό.π. σ Γ. Μ. Βιζυηνός, Νεοελληνικά Διηγήματα, επιμ. Π. Μουλλάς Βιβλιοπωλείον της «ΕΣΤΙΑΣ», Αθήνα 2003, σ , , , ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β τεύχος, Β τάξη Ενιαίου Λυκείου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2007α, σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Β ΤΕΥΧΟΣ. Β Τάξη Γενικού Λυκείου. Βιβλίο Καθηγητή, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2007β, σ

10 Σελήμ, κάτω από διαφοροποιημένους εξωτερικούς και εσωτερικούς όρους, θα μπορούσε να είναι ο μικρόκοσμος του καθενός από μας. Υπάρχει σ' αυτό όχι αληθοφανής, αλλά αληθινή ζωή κι ακόμα υπάρχει συμπάθεια για τον αδικημένο και τον καταφρονεμένο. Υπάρχει κάτι παραπάνω, αυτό που συνήθως αποκαλούμε "εμψυχούν ύδωρ", εδώ δε θα δίσταζα να το ονομάσω ψυχή. Ψυχή που κάνει τούτο το πεζογράφημα, πέρα πια από τόπο και χρόνο, να έχει τη δική του αυτόνομη διάρκεια» (Μητσάκης, Κ., Πορεία μέσα στο χρόνο, Αθήνα 1982, σελ ). Ως συνοδευτικό υλικό μπορεί να χαρακτηρισθεί και η παρουσία του ποιήματος του Γ. Βιζυηνού Το Τραγούδι του Γέρου, του 1878, από τη χειρόγραφη συλλογή του Λυρικά 39. Η θέση του στο εγχειρίδιο μεταξύ του τελευταίου αποσπάσματος και του προ-οργανωτικού κειμένου του και το γεγονός ότι στο εγχειρίδιο δεν υπάρχει καμία δραστηριότητα που να αφορά το συγκεκριμένο ποίημα καθιστά την παρουσία του μάλλον διακοσμητική. Συμπερασματικά σημειώνουμε ότι τα αποσπάσματα των δύο διηγημάτων αντιμετωπίζονται ως μία διδακτική ενότητα με βάση τον συγγραφέα, με το βιογραφικό του οποίου και ολοκληρώνεται η παρουσίασή τους 40. γ. Η παρουσία έργων του Γ. Βιζυηνού στα εγχειρίδια διδασκαλίας της λογοτεχνίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ολοκληρώνεται με το διήγημα Το αμάρτημα της μητρός μου, το οποίο παρατίθεται ολόκληρο στο βιβλίο Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Ενιαίου Λυκείου, Θεωρητική κατεύθυνση, Θετική κατεύθυνση (επιλογής). 41 Το διήγημα εισάγει τους μαθητές στη δεύτερη θεματική ενότητα: Πεζογραφία. Η δομή και η φιλοσοφία του εγχειριδίου διαφοροποιείται από τα υπόλοιπα. Στον πρόλογο ορίζεται το μάθημα «Νεοελληνική Λογοτεχνία» ως μάθημα εμβάθυνσης σε σχέση με τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας τα οποία εντάσσονται στα «Νέα Ελληνικά» της Γενικής Παιδείας. Σκοπός του μαθήματος, και κατά συνέπεια του σχολικού εγχειριδίου με το οποίο διδάσκεται, είναι να «οδηγήσει το μαθητή σε μια συστηματικότερη γνωριμία και ουσιαστικότερη σχέση με τη λογοτεχνία αλλά και με τον τρόπο της θεώρησης και της ανάγνωσής της». 42 Η διαφοροποίηση περιεχομένων και διδακτικής σκοποθεσίας συγκεκριμενοποιείται στη συνέχεια: «-Δίνονται εκτενέστερα και ολοκληρωμένα κείμενα -Παρουσιάζονται θέματα της λογοτεχνίας ή θεματικές ενότητες -Εξετάζονται προσωπογραφίες λογοτεχνών με περισσότερα κείμενά τους -Δίνονται σε παράρτημα (Γ μέρος) ποικίλα συνοδευτικά κείμενα, δοκιμιακά ή λογοτεχνικά παράλληλα» 43. Τα σχόλια στην τελευταία παράμετρο μάλλον οροθετούν τη σκοποθεσία του εγχειριδίου συνολικά: «Τα κείμενα (του παραρτήματος) δεν αποτελούν αντικείμενο διδασκαλίας, αλλά μαζί με το σχολιασμό των κυρίως κειμένων, φωτίζουν περισσότερο τη διδασκόμενη ενότητα και δίνουν στοιχεία που ενδεχομένως βοηθούν τη διδασκαλία στην τάξη, καθώς και την καλύτερη προσέγγιση της λογοτεχνίας 39 ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β τεύχος, Β τάξη Ενιαίου Λυκείου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2007α, σ ό.π. σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Ενιαίου Λυκείου, Θεωρητική κατεύθυνση, Θετική κατεύθυνση (επιλογής), ΟΕΔΒ, Αθήνα 2004, σ Γ. Μ Βιζυηνός, Νεοελληνικά Διηγήματα, επιμ. Π. Μουλλάς Βιβλιοπωλείον της «ΕΣΤΙΑΣ», Αθήνα 2003, σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Ενιαίου Λυκείου, Θεωρητική κατεύθυνση, Θετική κατεύθυνση (επιλογής), ΟΕΔΒ, Αθήνα 2004, σ ό.π., σ

11 γενικότερα». Η ποικιλία και η ισορροπία κλασικού-καθιερωμένου με το νεότερο στο πλαίσιο μιας πολυφωνικής αρμονίας αποτελούν, κατά τα αναφερόμενα, τον κύριο σκοπό της διδασκαλίας της λογοτεχνίας με το συγκεκριμένο βιβλίο. Ο τίτλος του διηγήματος δίνεται με το όνομα του συγγραφέα σε μία ολοσέλιδη παρουσίαση, στην οποία αξιοποιείται ο οπτικός γραμματισμός για την ενεργοποίηση της μαθησιακής ετοιμότητας και τη δημιουργία ενδιαφέροντος για την ανάγνωση. Ακολουθεί ένα εκτενές κείμενο στο οποίο παρουσιάζονται σημαντικά στοιχεία βιογραφίας και εργογραφίας του συγγραφέα και διατυπώνονται αξιολογικές κρίσεις για το έργο του. Το εισαγωγικό κείμενο ολοκληρώνεται με σχόλια για το διήγημα το οποίο περιλαμβάνεται στα περιεχόμενα του βιβλίου και τα οποία καταλήγουν σε μία συνολική κριτική του πεζογράφου Βιζυηνού, επιχειρώντας την προ-οργανωτική υποστήριξη του διηγήματος σε ένα πλαίσιο πραγματολογικών στοιχείων και αναφορών στη δομή και τη δόμηση του διηγήματος. Του έργου προηγείται ολοσέλιδη παρουσίαση του πίνακα «Το τάμα» (1890) του Εμμανουήλ Λαμπάκη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, εκτός της αισθητικής, η εικόνα παρέχει και υποστήριξη στην κατανόηση του κειμένου με τη ρεαλιστική απεικόνιση του μορφοειδώλου της μητέρας στο πλαίσιο του συμπαραδηλούμενου μηνύματος, αναφορικά με στοιχεία της κουλτούρας της εποχής, επιτελώντας λειτουργία αναλυτική και συμβολική 44. Η ιδεολογική και ψυχολογική απόδοση της εικόνας 45 αναδεικνύει ως πολύ σημαντικό στοιχείο της πλοκής την αρρώστια της Αννιώς και τον απελπισμένο αλλά μάταιο αγώνα της μητέρας να την κρατήσει στη ζωή. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο συνιστούν οι πολυάριθμες ερωτήσεις οι οποίες ακολουθούν το διήγημα. Είναι συνολικά 17, κάποιες από τις οποίες αναλύονται σε υπο-ερωτήματα. Πρόκειται για ουσιαστική εφαρμογή της θεωρίας της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας της. Στο Αμάρτημα της μητρός μου διαπιστώνονται πυκνώσεις, παραλείψεις, διαστολές και συστολές χρόνου, αφηγηματικά κενά. Ο μαθητής καλείται να τοποθετηθεί κριτικά και να απαντήσει με επιχειρήματα σε θέματα που αφορούν τη σύμπτωση της οπτικής γωνίας της μητέρας πρωταγωνίστριας με αυτή του αφηγητή, τη διάσταση παιδικής ηλικίας και ωριμότητας του δεύτερου και τις ανάλογες γλωσσικές επιλογές στο διήγημα, τα γεγονότα και τις συνέπειές τους στην εξέλιξη της πλοκής, τα αυτοβιογραφικά στοιχεία του διηγήματος, την επίδραση φραστικών επιλογών στη δομή του κειμένου, την αληθοφάνεια των χαρακτήρων, τα στοιχεία που προσδίδουν θεατρική λειτουργία στο έργο, την αναζήτηση των αντιθέσεων του χώρου, τον ρόλο του αφηγητή και την εστίαση στην αφήγηση, τις αναχρονίες της και πώς τελικά την επηρεάζουν 46. Οι ερωτήσεις ακολουθούν τη στοχοθεσία για τη διδασκαλία του κειμένου, όπως διατυπώνεται στο βιβλίο του καθηγητή 47 : ανάδειξη αυτοβιογραφικού, βιωματικού και ηθογραφικού στοιχείου στο διήγημα, ανάλυση των σχέσεων μεταξύ των προσώπων, ανάδειξη της δυαδικής αφηγηματικής δομής, η γλώσσα του κειμένου, εντοπισμός και αξιολόγηση στοιχείων της πλοκής μέσω των οποίων δημιουργείται η εντύπωση της αναλογίας με αστυνομική ιστορία. 44 Στ. Γρόσδος, Οπτικός γραμματισμός και πολυτροπικότητα. Ο ρόλος των εικόνων στη γλωσσική διδασκαλία στο Βιβλίο Γλώσσας της Β Δημοτικού, ανέκδοτη μεταπτυχιακή εργασία, ΠΤΔΕ-ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2008, σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Ενιαίου Λυκείου, Θεωρητική κατεύθυνση, Θετική κατεύθυνση (επιλογής), ΟΕΔΒ, Αθήνα 2004, σ ό.π. σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Ενιαίου Λυκείου. Θεωρητική Κατεύθυνση. Βιβλίο του Καθηγητή, ΟΕΔΒ, Αθήνα 1999, σ

12 Η ενότητα ολοκληρώνεται με δύο προτεινόμενες εργασίες, οι οποίες εστιάζουν στην καταγραφή και την αξιολόγηση πολιτισμικών στοιχείων στο κείμενο. Πρόκειται για προσέγγιση με βάση την πολιτισμική θεωρία για τη λογοτεχνία 48 και μάλιστα αναφορικά με στοιχεία λαογραφίας, τα οποία από το συγκεκριμένο κείμενο προκαλούν τον μαθητή να διατυπώσει επιχειρήματα που να τεκμηριώνουν την άποψη ότι ο Βιζυηνός «βρίσκεται πολύ μακριά από τους απλοϊκούς "ηθογράφους" της γενιάς του» και πως του χρωστούμε «την πρώτη γενναία προσπάθεια να λυτρωθεί η πεζογραφική μας παράδοση από τη ρηχή ηθογραφία και τη ρομαντική αφήγηση». 49 δ. Στο διδακτικό υλικό του ΠΕΜ (Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων) που αφορά τη διδασκαλία της λογοτεχνίας εντοπίζεται και η πρόταση για τη διδασκαλία του διηγήματος Το μόνο της ζωής μου ταξείδιον (σε διασκευή Κώστα Πούλου, εκδ. Παπαδόπουλος, 2002). Εντάσσεται στις προτάσεις της επιστημονικής ομάδας του ΠΕΜ για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στους μειονοτικούς μαθητές της Β τάξης του Γυμνασίου και μάλιστα στην πρώτη θεματική ενότητα: «Το Ταξίδι: Εμπειρία ζωής και εμπειρία ανάγνωσης» και πιο συγκεκριμένα ως περιεχόμενο της υποενότητας: Το απραγματοποίητο ταξίδι 50. Για τη διδασκαλία του κειμένου προτείνονται ως διδακτικό πλαίσιο 5 ερωτήσεις. Αφορούν στο σύνολό τους τη νοηματική κατανόηση και την αποτελεσματική ανάγνωση. Ο αναγνώστης καλείται δημιουργικά να εκφραστεί με τη χρήση της πολυσημίας και της νοηματικής συμπύκνωσης για να αποδώσει κατ επιλογή τις εγκιβωτισμένες στη διήγηση του παππού ιστορίες-παραμύθια και να συνδέσει τα αφηγούμενα με πιθανές δικές του εμπειρίες (ό.π.), ακολουθώντας σχετικές μεθοδολογικές προτάσεις 51. Σημειώνουμε ότι οι διδακτικές προτάσεις του Π.Ε.Μ. στηρίζονται στους γενικούς και στους ειδικούς σκοπούς του επίσημου Αναλυτικού Προγράμματος 52 για το μάθημα της λογοτεχνίας και σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν πρόταση για τη συνολική αντικατάσταση της διδακτέας ύλης του μαθήματος για τα Γυμνάσια. Ο ρόλος τους είναι υποστηρικτικός, ειδικά για τους μουσουλμάνους μαθητές που φοιτούν στα Δημόσια αλλά και στα Μειονοτικά Γυμνάσια, στους οποίους απευθύνονται και τις ανάγκες των οποίων, όσον αφορά το επίπεδο της ελληνομάθειάς τους και την πολιτιστική τους ταυτότητα, λαμβάνουν υπόψη τους, προκειμένου να τους δημιουργήσουν κίνητρα για ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων ειδικά επιλεγμένων γι αυτούς στο πνεύμα μιας «υβριδικής βιβλιοθήκης». Β. Έργα του Βιζυηνού στα εγχειρίδια διδασκαλίας της λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Νομίζουμε ότι θα είναι ενδιαφέρουσα η αναζήτηση έργων του Γ. Βιζυηνού σε εγχειρίδια του Δημοτικού σχολείου, προκειμένου να καταγράψουμε μία ακριβή 48 Ε. Φρυδάκη, Η θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας, Κριτική, Αθήνα 2003, σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Ενιαίου Λυκείου, Θεωρητική κατεύθυνση, Θετική κατεύθυνση (επιλογής), ΟΕΔΒ, Αθήνα 2004, σ Β. Αποστολίδου, Ε. Χοντολίδου, (επιμ), Διδακτικές προτάσεις για το μάθημα της λογοτεχνίας. Β Γυμνασίου. Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων , ΠΕΜ, Αθήνα 2004, σ Τζ. Καλογήρου, «Ζητήματα θεωρίας, ανάγνωσης και διδασκαλίας του διηγήματος», στην Επιθεώρηση παιδικής λογοτεχνίας, τ. 10: Το Διήγημα για παιδιά και νέους. Θεωρία και Πράξη στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση, Πατάκης, Αθήνα 1995, σ Β. Αποστολίδου, Ε. Χοντολίδου, (επιμ), Διδακτικές προτάσεις για το μάθημα της λογοτεχνίας. Β Γυμνασίου. Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων , ΠΕΜ, Αθήνα 2004, σ

13 «χαρτογράφηση» της παρουσίας του συνολικά στην ελληνική εκπαίδευση, φυσικά πάντα με σημείο αναφοράς τα αντίστοιχα βιβλία της Δευτεροβάθμιας, όπως και στον τίτλο της εργασίας αναφέρεται. α. Στο Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Α & Β Δημοτικού 53 Το δελφίνι, εντοπίζεται η μοναδική επιλογή έργου του Γ. Βιζυηνού προς διδακτική αξιοποίηση. Στη θεματική ενότητα ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΦΥΣΗ παρατίθεται το ποίημα Το φεγγαράκι (Η Διάπλασις των Παίδων, τ , 1895). Το ποίημα παραπέμπει σε ένα χαριτωμένο παιδικό παιχνίδι με το φεγγάρι, στο οποίο ο Βιζυηνός αναφέρεται στη διδακτορική του διατριβή: «Τα παιδιά του Νότου που ζουν στην επαρχία, βρίσκουν αρχικά μεγάλη ευχαρίστηση να παραβγαίνουν στο τρέξιμο με το φεγγάρι, αποδίδοντας τις γρήγορες κινήσεις των νεφών στο πίσω από αυτά εμφανιζόμενο και πάλι εξαφανιζόμενο φεγγάρι. Κι εγώ το έχω ζήσει στην παιδική μου ηλικία» 54. Υποστηρίζεται από ολοσέλιδη εικόνα σε δύο στήλες, η οποία ως προσομοίωση δισέλιδου-δίπτυχου αποτελεί υποστηρικτικό υλικό που αφορά την οπτικοποίηση του κεντρικού άξονα του νοήματος, χωρίς αποτύπωση της αναλογίας ή των παιδικών προσδοκιών. Στις συνοδευτικές δραστηριότητες 55 υπάρχει ερώτηση που ζητά από το παιδί-αναγνώστη να θυμηθεί και να απαγγείλει στους συμμαθητές άλλο ποίημα με σχετικό περιεχόμενο, επιχειρώντας τη δημιουργία επικοινωνιακού πλαισίου. Ο πίνακας «Νυχτερινό τοπίο» του Κώστα Παπανικολάου έχει επιλεγεί για να συνδέσει το ποίημα με τον εμπειρικό κόσμο του παιδιού και επιχειρεί να αξιοποιήσει σε επίπεδο πολυτροπικότητας το παραγόμενο μήνυμα με μία διεπιστημονική θεώρηση του στόχου της εργασίας. Η ίδια διάθεση καταγράφεται στην τρίτη άσκηση: «Εκτός από ποιήματα έχουν γραφτεί και πολλά μουσικά έργα για το φεγγάρι ή τη σελήνη, όπως αλλιώς λέγεται. Μπορείτε να ακούσετε τη Μικρή νυχτερινή μουσική του Βόλφανγκ Αμαντέους Μότσαρτ ή το Χάρτινο το φεγγαράκι του Μάνου Χατζηδάκι, εφόσον έχετε αυτό το CD στο σχολείο». Άλλωστε ως βασικός σκοπός της διδασκαλίας κειμένων λογοτεχνίας για το Δημοτικό Σχολείο στο Βιβλίο για τον Δάσκαλο ορίζεται η αισθητική απόλαυση μέσω της διάδρασης κειμένουμαθητή, στο πλαίσιο των προσδοκιών του δεύτερου για απόκτηση εμπειριών και έκφραση βιωμάτων, τα οποία πηγάζουν από το λογοτέχνημα 56. Η χρήση της εικόνας για την παραγωγή πολυτροπικού μηνύματος και η διαθεματική πλαισίωση των κειμένων αποτελούν σκοπούμενα της μεθοδολογικής προσέγγισης 57. Στο ίδιο εγχειρίδιο οδηγιών προς τους εκπαιδευτικούς για το συγκεκριμένο κείμενο προτείνεται αποκλειστικά η ανάγνωση ομόθεμων ποιημάτων με συγκεκριμένη αναφορά σε ποιήματα των Μ. Στασινόπουλου και Θ. Χορτιάτη, τα οποία και παραθέτει με τη συμπληρωματική πρόταση μελοποίησης ενός από τα έργα από τα παιδιά με βάση μελωδία ήδη γνωστή (Το φεγγαράκι γλειφιτζούρι κατά το Δεν περνάς κυρα-μαρία). β. Η γλώσσα των λογοτεχνικών κειμένων σε σχέση με την ηλικία των μαθητών αποτελεί ένα από τα κριτήρια επιλογής ή όχι συγκεκριμένων κειμένων στο πλαίσιο 53 ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Α &Β Δημοτικού. Το δελφίνι, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2009, σ Αλ. Σιδεράς, «Αυτοβιογραφικά στοιχεία στη διδακτορική διατριβή του Γεωργίου Βιζυηνού», Θρακικά, τ. 11, Αθήνα , ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Α &Β Δημοτικού. Το δελφίνι, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2009, σ ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Α & Β Δημοτικού. Το δελφίνι. Βιβλίο δασκάλου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2008, σ ό.π. σ

14 της διδασκαλίας της λογοτεχνίας. Η γλώσσα του Βιζυηνού είναι δύσκολη για το Δημοτικό Σχολείο. Κι όμως, Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) του Υπουργείου Πολιτισμού σε ένα εξαιρετικά υψηλής αισθητικής εικονογραφημένο βιβλίο με τίτλο: Γ. Μ. ΒΙΖΥΗΝΟΣ τα ταξίδια του 58, με πλαίσιο τη βασική σκοποθεσία του ΔΕΠΠΣ για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, δηλαδή τη δημιουργία συνειδητών αναγνωστών και τη γνώση της λογοτεχνικής παραγωγής της χώρας μας σε συνδυασμό με την εξυπηρέτηση στόχων διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, καταθέτει μία διαφορετική διδακτική πρόταση. Με επίκεντρο το πρωταγωνιστικό πρόσωπο του έργου, τον μικρό Γιωργή, που είναι συνομήλικος των αναγνωστών, παρουσιάζει συνολικά το πεζογράφημα ως μία δημιουργική εικονογραφημένη περίληψη, η οποία επικεντρώνεται στα στοιχεία της πλοκής που συγκινούν το παιδί του σήμερα χωρίς να αλλοιώνουν τον χαρακτήρα του διηγήματος Το μόνον της ζωής μου ταξείδιον. Εικόνες και φωτογραφίες αισθητοποιούν τον χώρο και κάνουν οικεία τα πρόσωπα. Η δυσκολία της γλώσσας ξεπερνιέται με ευρηματικότητα. Εκεί όπου η φωτογραφία ή η εικόνα αποτελούν ενεργό υλικό υποστηρίζοντας το κείμενο, αυτό παρατίθεται στην πρωτόλεια γλωσσική του μορφή. Το οπτικό υλικό συμμετέχει στη δημιουργία του νοήματος, δημιουργώντας προϋποθέσεις αξιοποίησης των ουσιαστικά πολυτροπικών κειμενικών συνθέσεων. Εκεί που δεν είναι εφικτό, το κείμενο δίνεται σε μία προσεγμένη διασκευή στη δημοτική γλώσσα. Δραστηριότητες διαπολιτισμικού χαρακτήρα, όπως γλυκά που άρεσαν στον Γιωργή και είναι τούρκικα κ.ά., ολοκληρώνουν την προσπάθεια 59. Συμπέρασμα Το έργο του Βιζυηνού είτε ως λογοτεχνία στην οποία ο συγγραφέας ενέγραψε σε επίπεδο χαρακτήρων στοιχεία των εννοιολογικών του κύκλων, «αφού το πεζογραφικό του έργο εμφανίζεται να έχει μια πολύ μικρή αξίωση στο φανταστικό και να δίνει την εντύπωση μιας έμμεσης αλλά και με όχι σαφώς προσδιορισμένους σκοπούς και όρια- δοκιμής για αυτοβιογράφηση» 60, είτε ως λογοτεχνία της ρεαλιστικής αγροτικής ηθογραφίας 61 χρησιμοποιώντας αλλά και θέτοντας υπό αμφισβήτηση νόρμες του ρεαλισμού, ως ζωντανός φορέας της θρακιώτικης παράδοσης, προσπαθεί να ξαναπεί τις ιστορίες του Ηρόδοτου 62. Το έργο του εγγράφεται στο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο στη Βιζώ και στην ευρύτερη ύπαιθρο της Θράκης 63. Ο κόσμος του λειτουργεί ανθρωποκεντρικά και ανθρωπομορφικά: «Το ανθρώπινο δράμα είναι ο μόνος σκοπός που αγιάζει τα αφηγηματικά μέσα, και ο συγγραφέας μας ξέρει τη δουλειά του: να μας οδηγεί από τον καλύτερο δρόμο στο τέρμα του ταξιδιού, στη διαλεύκανση του μυστηρίου ή του αινίγματος, δηλ. στη λύση του δράματος (αδιάφορο αν η λύση αυτή ισοδυναμεί με αδιέξοδο)» 64 Οι χαρακτήρες των διηγημάτων του δρουν ως φορείς της σύγκρουσης 58 ΕΚΕΒΙ, Γ. Μ. Βιζυηνός τα ταξίδια του, Υπουργείο Πολιτισμού, Αθήνα Μ. Δημάση, «Η αξιοποίηση του διηγήματος Ο Μοσκώβ Σελήμ» του Γ. Βιζυηνού στη διδακτική πράξη της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης» Β. Αθανασόπουλος, Οι μύθοι της ζωής και του έργου του Βιζυηνού, Καρδαμίτσας, Αθήνα 1992, σ Π. Βουτουρής, Ως εις καθρέπτην... Προτάσεις και υποθέσεις για την ελληνική πεζογραφία του 19ου αιώνα, Νεφέλη, Αθήνα 1995, σ Μ. Χρυσανθόπουλος, Γεώργιος Βιζυηνός: Μεταξύ φαντασίας και μνήμης, Εστία, Αθήνα Γ. Μ. Βιζυηνός, Νεοελληνικά Διηγήματα, επιμ. Π. Μουλλάς Βιβλιοπωλείον της «ΕΣΤΙΑΣ», Αθήνα 2003, σ. νγ. 64 ό.π., σ. ρά. 12

15 δύο πραγματικοτήτων και της συγχώνευσης δύο ταυτοτήτων σε πολλά επίπεδα 65. Η χρήση της καθαρεύουσας και της δημοτικής από τον Βιζυηνό λειτουργεί όχι μόνο με την ιδιότητα των ρεαλιστικών σημάτων, αλλά κυρίως ως δείκτης πολιτισμικών και κοινωνικών διαφορών. Τα χαρακτηριστικά των έργων του καλύπτουν στο σύνολο το πλαίσιο των κριτηρίων επιλογής έργων λογοτεχνίας για διδασκαλία. -το θέμα -την οπτική τους γωνία -τη θέση τους στην εθνική λογοτεχνική παράδοση -τους ανθρώπινους χαρακτήρες -τη γλωσσική ιδιομορφία -τον συγγραφέας -τη δυσκολία που παρουσιάζει για τους μαθητές 66. Η διδασκαλία των έργων του στην ελληνική εκπαίδευση συνολικά, σε επίπεδο στοχοθεσίας και διδακτικής προσέγγισης, εστιάζουν κυρίως στην επιλογή των μέσων τα οποία θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της αναγνωσιμότητας που συναρτάται με τη γλώσσα και παραδοσιακά επικέντρωνε την επικοινωνία του μαθητή με το κείμενο σε ένα εκτενές γλωσσάρι με τις «άγνωστες» δύσκολες λέξεις. Διαπιστώνεται η τάση από την πλευρά των συντακτών των εγχειριδίων να τοποθετούνται συχνά σε ένα δεύτερο επίπεδο στόχοι που να αφορούν την ανάλυση της αφηγημένης ιστορίας και της αφηγηματικής γραφής 67 σε σχέση με τα δρώντα πρόσωπα. Οι συνοδευτικές εργασίες-ερωτήσεις στην πλειοψηφία τους ασχολούνται με την ανάγνωση του έργου ανάγοντας σε πρωταρχικής σημασίας στόχο τη διαδικασία επικοινωνίας του μαθητή με το κείμενο, ο οποίος και εκφράζεται με προφορικό ή γραπτό κείμενο μέσα στο αναγιγνωσκόμενο. Σε κάποιες περιπτώσεις παρατηρείται επέκταση προς την ερμηνεία. Στην περίπτωση των έργων του Βιζυηνού η ερμηνευτική διάθεση προκύπτει από την «ανεπάρκεια» του αναγνώστη σε επίπεδο γλωσσικό. Καλείται έτσι να καταθέσει κείμενο πάνω στο διδασκόμενο. Η διατύπωση κριτικής σχετικά με το έργο καταγράφεται ως πρόθεση των συντακτών των δραστηριοτήτων στο εγχειρίδιο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ τάξης Ενιαίου Λυκείου, Θεωρητική κατεύθυνση, Θετική κατεύθυνση (επιλογής) Β. Αθανασόπουλος, Οι μύθοι της ζωής και του έργου του Βιζυηνού, Καρδαμίτσας, Αθήνα 1992, σ Β. Αποστολίδου, Κριτήρια επιλογής λογοτεχνικών βιβλίων για σχολική χρήση, Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Αθήνα Α. Τζούμα, Εισαγωγή στην αφηγηματολογία. Θεωρία και εφαρμογή της αφηγηματικής τυπολογίας του G. Genette, Συμμετρία, Αθήνα 1997, και Ε. Γ Καψωμένος, Αφηγηματολογία. Θεωρία και μέθοδοι ανάλυσης της αφηγηματικής πεζογραφίας, Πατάκης, Αθήνα 2003, σσ. 13, ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Ενιαίου Λυκείου, Θεωρητική κατεύθυνση, Θετική κατεύθυνση (επιλογής), ΟΕΔΒ, Αθήνα R. Scholes, Η Δύναμη του Κειμένου. Λογοτεχνική Θεωρία και διδασκαλία των γραμμάτων, μτφρ. Ζωή Μπέλλα, τυπωθήτω, Αθήνα 2005,

2006-2007 Διαπολιτισμική ανάγνωση του εκπαιδευτικού υλικού για την διδασκαλία της λογοτεχνίας στο πρόγραμμα μουσουλμανοπαίδων.

2006-2007 Διαπολιτισμική ανάγνωση του εκπαιδευτικού υλικού για την διδασκαλία της λογοτεχνίας στο πρόγραμμα μουσουλμανοπαίδων. ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ 2006-2007 Διαπολιτισμική ανάγνωση του εκπαιδευτικού υλικού για την διδασκαλία της λογοτεχνίας στο πρόγραμμα μουσουλμανοπαίδων. Η γλωσσική εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Η ΤΑΞΗ ΩΣ «ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ» «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ»

Η ΤΑΞΗ ΩΣ «ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ» «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ» Η ΤΑΞΗ ΩΣ «ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ» «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ» Στόχοι: Η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας, η ανάπτυξη, δηλαδή, μέσα στην τάξη-λογοτεχνικό εργαστήρι εσωτερικών κινήτρων, ώστε να εδραιωθεί μια σταθερότερη

Διαβάστε περισσότερα

«Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ημερήσιου και Γ και Δ εσπερινού ΓΕΛ

«Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ημερήσιου και Γ και Δ εσπερινού ΓΕΛ «Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ημερήσιου και Γ και Δ εσπερινού ΓΕΛ Μ. Κασκαντάμη, Χρ. Κουμπάρου Συντονίστριες Εκπαιδευτικού Έργου 6 ο ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Αττικής Από πού διδάσκουμε; Από τα «παλιά» βιβλία;

Διαβάστε περισσότερα

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Στόχοι της εισήγησης: Επισήμανση βασικών σημείων από τις οδηγίες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ............................... 15 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ................................... 17 ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Να διατηρηθεί μέχρι... Βαθμός Ασφαλείας...

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική δραστηριότητα Α Γυμνασίου

Διδακτική δραστηριότητα Α Γυμνασίου Διδακτική δραστηριότητα Α Γυμνασίου 1. Ταυτότητα δραστηριότητας Τίτλος: Και πάλι στο σχολείο Δημιουργός: Μαρία Νέζη Πεδίο, διδακτικό αντικείμενο και διδακτική ενότητα: Μάθημα: Νεοελληνική Λογοτεχνία Τάξη:

Διαβάστε περισσότερα

«Οι σελίδες αφηγούνται»

«Οι σελίδες αφηγούνται» Πειραματικό Δ.Σ. Φλώρινας Υπεύθυνη εκπαιδευτικός : Πουγαρίδου Παρασκευή Τάξη : Δ «Οι σελίδες αφηγούνται» 1. Θέμα project κριτήρια επιλογής θέματος Η επιλογή του συγκεκριμένου project σχετίζεται άμεσα με

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Διδακτική παρέμβαση 2-3 ωρών στο μάθημα της Λογοτεχνίας της Β Λυκείου και συγκεκριμένα στο κείμενο «Ζάβαλη Μάϊκω» του Στρατή Μυριβήλη με αξιοποίηση ΤΠΕ (χρήση αρχείων power point, διαδικτύου και

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στην Α Γυμνασίου διδάσκεται τρεις (3) περιόδους την εβδομάδα. Συνεπώς, το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015*

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015* ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015* ΔΕΥΤΕΡΑ 19/1 ΤΡΙΤΗ 20/1 ΤΕΤΑΡΤΗ 21/1 ΠΕΜΠΤΗ 22/1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23/1 ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ;

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; Eρωτήματα ποιες επιλογές γίνονται τελικά; ποιες προκρίνονται από το Π.Σ.; ποιες προβάλλονται από το εγχειρίδιο; ποιες υποδεικνύονται από το ίδιο το αντικείμενο; με

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Δημοτικού Oδηγίες αξιοποίησης των σχολικών εγχειριδίων Σχολική χρονιά: 2011-2012 ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Τρόποι διδασκαλίας Κατ οίκον εργασία Γραπτή Αξιολόγηση ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (Α) Αρχαία Ελληνική Γλώσσα (Β) Αρχαιογνωσία: (αρχαίο κείμενο από μετάφραση) MH EΞΕΤΑΖΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 1: Σκοποί της διδασκαλίας της λογοτεχνίας l Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας. εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014

Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας. εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014 Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014 1 Διευκρινίσεις για τα εγχειρίδια «Ο Λόγος Ανάγκη της Ψυχής» Και τα τρία εγχειρίδια και των τριών τάξεων κυκλοφορούν

Διαβάστε περισσότερα

Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου

Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου Είδος διδακτικής πρακτικής: project, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία Προτεινόμενη διάρκεια: 20 ώρες Εισαγωγικές παρατηρήσεις Η διδακτική ενότητα «Τα φύλα στη λογοτεχνία»

Διαβάστε περισσότερα

Τα νέα σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού Σχολείου:

Τα νέα σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού Σχολείου: Τα νέα σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού Σχολείου: γλωσσολογικές και παιδαγωγικές καινοτομίες στα βιβλία της Γλώσσας Όλγα Μούσιου-Μυλωνά, Σχολική Σύμβουλος Π.Ε. Εισαγωγή Το θεωρητικό πλαίσιο του μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

Αντιγόνη Σοφοκλέους. Στ

Αντιγόνη Σοφοκλέους. Στ «5η Διημερίδα (αλληλο-)διδακτικής. Διδάσκοντας με λογισμό και με όνειρο. Έμπνευση και Δημιουργία στη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Σχολικό έτος 2016-17.» Διοργάνωση:

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 2: Σκοποί της διδασκαλίας της λογοτεχνίας ll Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων

Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Οριζόντια αντιστοίχιση Στόχων Μεθόδων Δραστηριοτήτων - Εποπτικού Υλικού - Αξιολόγησης Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων ΣΤΟΧΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΟΠΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α τάξη Γενικού Λυκείου και Α τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου Το Π.Σ. για το μάθημα της Λογοτεχνίας στην Α Λυκείου επιδιώκει να δώσει νέες κατευθύνσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Διαβάστε περισσότερα

Π ρ ο α ι ρ ε τ ι κό σ ε μ ι ν ά ρ ι ο ε π ι μ ό ρ φ ω σ η ς. Νοέμβριος 2015 {επιμ. παρουσίασης: Μαρία Παπαλεοντίου, Φιλόλογος }

Π ρ ο α ι ρ ε τ ι κό σ ε μ ι ν ά ρ ι ο ε π ι μ ό ρ φ ω σ η ς. Νοέμβριος 2015 {επιμ. παρουσίασης: Μαρία Παπαλεοντίου, Φιλόλογος } Π ρ ο α ι ρ ε τ ι κό σ ε μ ι ν ά ρ ι ο ε π ι μ ό ρ φ ω σ η ς Νοέμβριος 2015 {επιμ. παρουσίασης: Μαρία Παπαλεοντίου, Φιλόλογος } Είδη αξιολόγησης: αρχική-διαγνωστική, συντρέχουσαδιαμορφωτική, τελική Μορφές

Διαβάστε περισσότερα

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστικό αντικείμενο: Ελληνικά. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ομάδα Εργασίας Ελληνικών (Δημοτική Εκπαίδευση)

Γνωστικό αντικείμενο: Ελληνικά. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ομάδα Εργασίας Ελληνικών (Δημοτική Εκπαίδευση) Διήμερο Εκπαιδευτικού Δημοτικής Εκπαίδευσης 2018-2019: Η Θέση και η Διδασκαλία της Δομής στο Μάθημα των Ελληνικών στο Δημοτικό Σχολείο (Γ μέχρι Στ τάξεις) Γνωστικό αντικείμενο: Ελληνικά ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ομάδα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Επεξηγήσεις συμβόλων/αρχικών γραμμάτων: ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ 2009-10 Υ= Υποχρεωτικό Κ= ενότητα μαθημάτων «Κοινωνία και Εκπαίδευση» Ε= Κατ

Διαβάστε περισσότερα

NEA ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

NEA ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ NEA ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016-17 1. Παρουσίαση του μαθήματος ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ Νεοελληνικής Γλώσσας (ΦΕΚ/303, τ. β /13-03-2003) http://ebooks.edu.gr/info/cps/3deppsaps

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη. Διδακτικοί Στόχοι. Α) Ως προς το γνωστικό αντικείμενο:

Περίληψη. Διδακτικοί Στόχοι. Α) Ως προς το γνωστικό αντικείμενο: Περίληψη Προτείνεται ένα διδακτικό σενάριο για το μάθημα των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στη Γ Γυμνασίου με τη χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας, συγκεκριμένα με το λογισμικό

Διαβάστε περισσότερα

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ»

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ» ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ» 1.1 Βασικές κατευθύνσεις Η αξιολόγηση ενός μαθήματος είναι αρχικά θέμα προσδιορισμού και κατανόησης της ταυτότητάς του. Θέματα όπως είναι ο τίτλος του

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Μαρία ημάση Μακρίνα Ζαφείρη Γρηγορία-Καρολίνα Κωνσταντινίδου Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Πλυτροπικότητα: η έννοια Ως πολυτροπικότητα, multimodality, ορίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση

Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση Επαρχιακά Συνέδρια Δ/ντών-ντριών & Δ/νόντων-νουσών Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Νοέμβριος 2013 Ειρήνη Χατζηλουκά-Μαυρή, ΕΔΕ Διδασκαλία της Νέας

Διαβάστε περισσότερα

Φροντιστήρια "ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ" www.prooptikh.com 1. Οδηγίες για την αξιολόγηση των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο

Φροντιστήρια ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ www.prooptikh.com 1. Οδηγίες για την αξιολόγηση των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο Φροντιστήρια "ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ" www.prooptikh.com 1 Οδηγίες για την αξιολόγηση των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο Η εξεταστέα ύλη του Γυμνασίου είναι τα 3/5 της ύλης που διδάχθηκε, με την προϋπόθεση ότι η

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά 15-9-2016 Βασικές αρχές Oδηγιών Τι διδάσκουμε; Πώς διδάσκουμε; Τι θέλουμε να πετύχουμε;

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου

Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου Παπαγιάννη Μαρία Εκπαιδευτικός 5 ου ΓΕΛ Κέρκυρας Εποχή της πληροφορίας: σταδιακά επιταχυνόμενη αύξηση

Διαβάστε περισσότερα

Νεοελληνική Λογοτεχνία. Β Λυκείου

Νεοελληνική Λογοτεχνία. Β Λυκείου Νεοελληνική Λογοτεχνία Β Λυκείου Γεώργιος Βιζυηνός (1849-1896) 1896) (Νέα Αθηναϊκή Σχολή) Έλληνας πεζογράφος, ποιητής και λόγιος. Θεωρείται από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεοελληνικής λογοτεχνίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας Ομιλία με θέμα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ & ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ Εκδήλωση αριστούχων μαθητών: Οι μαθητές συναντούν τη Φυσική και η Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ ( )

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ ( ) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Μάιος 2014 Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ (2013-2014) Κεντρική Επιμόρφωση για Διευθυντές/ντριες & Εκπαιδευτικούς

Διαβάστε περισσότερα

«ΔΙΗΜΕΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ» 4 & 5 Σεπτεμβρίου 2013. Διδασκαλία Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματισμός: Σύγχρονα διδακτικά πλαίσια

«ΔΙΗΜΕΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ» 4 & 5 Σεπτεμβρίου 2013. Διδασκαλία Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματισμός: Σύγχρονα διδακτικά πλαίσια Σχολική Χρονιά 2013-2014 «ΔΙΗΜΕΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ» 4 & 5 Σεπτεμβρίου 2013 Διδασκαλία Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματισμός: Σύγχρονα διδακτικά πλαίσια Παρουσίαση-Οργάνωση: Oμάδα Eργασίας για τη Διδασκαλία

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 7: Η οργάνωση του μαθήματος της λογοτεχνίας Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών

Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Οι σύγχρονες τάσεις που κυριαρχούν στη διδακτική του γλωσσικού μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Τίτλος μαθήματος ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιλογής / Ενότητα Τεχνών (ΤΕ) ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΕΙΡΗΝΗ ΝΑΚΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΚΤ1121 ΜΟΝΑΔΕΣ ECTS:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ Οι Δ/τές ως προωθητές αλλαγών με κέντρο τη μάθηση Χαράσσουν τις κατευθύνσεις Σχεδιάσουν την εφαρμογή στη σχολική πραγματικότητα Αναπτύσσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής θα διδάσκεται από φέτος στην Ε και Στ Δημοτικού. Πρόκειται για μάθημα βιωματικού χαρακτήρα, με κύριο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Επεξηγήσεις συμβόλων/αρχικών γραμμάτων:

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Επεξηγήσεις συμβόλων/αρχικών γραμμάτων: ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ 2009-10 Υ= Υποχρεωτικό Ε= Κατ επιλογήν υποχρεωτικό Επεξηγήσεις συμβόλων/αρχικών γραμμάτων: Κ= ενότητα μαθημάτων «Κοινωνία

Διαβάστε περισσότερα

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση.

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Γραμματισμός: έννοια-παιδαγωγικές συνέπειες Σήμερα, στην αναπτυγμένη τεχνολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη Αθήνα, 14-15 Μαΐου 2010 ηρητήριο _2010 1 Τα πολυτροπικά κείμενα ως εργαλείο προώθησης της

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Δρ Ειρήνη Ροδοσθένους, Λειτουργός Π.Ι. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Επικοινωνιακή διδασκαλία της γλώσσας: η ίδια η γλώσσα συνιστά και ορίζεται ως κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος Αξιολόγηση περίληψης

Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος Αξιολόγηση περίληψης Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος 2018 Αξιολόγηση περίληψης Η δυσκολία συγκρότησης (και αξιολόγησης) της περίληψης Η περίληψη εμπεριέχει μια (φαινομενική) αντίφαση: είναι ταυτόχρονα ένα κείμενο δικό μας και ξένο.

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ -

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ - ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ - Τάξη Δείκτες Επιτυχίας Κατανόηση Γραπτού Λόγου Δείκτες Επάρκειας A Τα παιδιά 1. Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό,

Διαβάστε περισσότερα

Τρόπος αξιολόγησης των μαθητών/-τριών στις ενδοσχολικές εξετάσεις: προαγωγικές, απολυτήριες και ανακεφαλαιωτικές

Τρόπος αξιολόγησης των μαθητών/-τριών στις ενδοσχολικές εξετάσεις: προαγωγικές, απολυτήριες και ανακεφαλαιωτικές Τρόπος αξιολόγησης των μαθητών/-τριών στις ενδοσχολικές εξετάσεις: προαγωγικές, απολυτήριες και ανακεφαλαιωτικές των δύο κλάδων της «Ελληνικής Γλώσσας»: Νέα Ελληνική Γλώσσα/Νεοελληνική Γλώσσα και Νέα Ελληνική

Διαβάστε περισσότερα

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ) ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ) ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ) ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά 15-9-2016 Πώς δουλέψαμε στο γλωσσικό μάθημα; Προγράμματα Σπουδών. Στοχοκεντρικός

Διαβάστε περισσότερα

15/9/2009. 1880 ποίηση & πεζογραφία στρέφονται προς νέες κατευθύνσεις Νέα εκφραστικά μέσα

15/9/2009. 1880 ποίηση & πεζογραφία στρέφονται προς νέες κατευθύνσεις Νέα εκφραστικά μέσα Νέα Αθηναϊκή Σχολή Λογοτεχνία Β Λυκείου Εισαγωγή Επιμέλεια: Τ. Γιακουμάτου www.netschoolbook.gr 1880 ποίηση & πεζογραφία στρέφονται προς νέες κατευθύνσεις Νέα εκφραστικά μέσα Εσωτερική αναδιάρθρωση κράτους-στόχος

Διαβάστε περισσότερα

Ηφιλοσοφίατων ΕΠΠΣκαιτωνΑΠΣ. Γιώργος Αλβανόπουλος Σχολικός Σύµβουλος Ειδικής Αγωγής http://amaked-thrak.pde.sch.gr/symdim-kav4/ ΑλβανόπουλοςΓ. Σχ. Σύµβουλος 1 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εποχή µας χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ιδακτική της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας Μαρία ημάση

ιδακτική της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας Μαρία ημάση ιδακτική της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας Μαρία ημάση ιδακτική της λογοτεχνίας: Σύνδεση των θεωρητικών προσεγγίσεων της λογοτεχνίας-του του λογοτεχνικού κειμένου με την πράξη της διδασκαλίας. Σχέση Θεωρίας

Διαβάστε περισσότερα

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού.

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. ημήτρης Γουλής Ο παραδοσιακός όρος αλφαβητισμός αντικαταστάθηκε από τον πολυδύναμο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛ201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η υποχρεωτική εκπαίδευση νοείται ως ενιαίος κορμός, οπότε η διδασκαλία του μαθήματος στη Μ.Ε. αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση εκείνης στο Δημοτικό

Η υποχρεωτική εκπαίδευση νοείται ως ενιαίος κορμός, οπότε η διδασκαλία του μαθήματος στη Μ.Ε. αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση εκείνης στο Δημοτικό Η υποχρεωτική εκπαίδευση νοείται ως ενιαίος κορμός, οπότε η διδασκαλία του μαθήματος στη Μ.Ε. αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση εκείνης στο Δημοτικό (συνάφεια θεματικών ενοτήτων και λογοτεχνικού παιχνιδιού/γραμματισμού)

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 12:25 Σελίδα 2 από 6 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 06/06/2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΣΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Εισαγωγή στην παιδική λογοτεχνία. Κωδικός Μαθήματος: ΓΛ0307. Διδάσκων: Διδάσκουσα: Τσιλιμένη Τασούλα, tsilimeni@uth.

Τίτλος Μαθήματος: Εισαγωγή στην παιδική λογοτεχνία. Κωδικός Μαθήματος: ΓΛ0307. Διδάσκων: Διδάσκουσα: Τσιλιμένη Τασούλα, tsilimeni@uth. Τίτλος Μαθήματος: Εισαγωγή στην παιδική λογοτεχνία Κωδικός Μαθήματος: ΓΛ0307 Διδάσκων: Διδάσκουσα: Τσιλιμένη Τασούλα, tsilimeni@uth.gr Είδος Μαθήματος: Υποχρεωτικό Εξάμηνο: 1 ο και 2 ο Μονάδες ECTS: 6

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Το μυστήριο της ανάγνωσης Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Μόνο με το αίσθημα μπορείς να διδάξεις. Αν καθήσεις στην έδρα η ποίηση θα φύγει από το παράθυρο. «Κώστας Μόντης» Βασικές αρχές: 1) Το λογοτεχνικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης)

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης) ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης) ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ Το μάθημα απευθύνεται σε μαθητές με ειδικό ενδιαφέρον για το ΣΧΕΔΙΟ (Ελεύθερο και Προοπτικό) και που ενδέχεται

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικασία μετασχηματισμού του Προγράμματος Σπουδών σε μιντιακές δράσεις. Λοΐζος Σοφός

Διαδικασία μετασχηματισμού του Προγράμματος Σπουδών σε μιντιακές δράσεις. Λοΐζος Σοφός Διαδικασία μετασχηματισμού του Προγράμματος Σπουδών σε μιντιακές δράσεις Λοΐζος Σοφός Οι 5 φάσεις του διδακτικού μετασχηματισμού 1. Εμπειρική σύλληψη ενός σεναρίου μιντιακής δράσης και χαρτογράφηση της

Διαβάστε περισσότερα

334 Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης Δυτ. Μακεδονίας (Φλώρινα)

334 Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης Δυτ. Μακεδονίας (Φλώρινα) 334 Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης Δυτ. Μακεδονίας (Φλώρινα) Ιστορικό Σημείωμα γαι την Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας Η Παιδαγωγική Ακαδημία Φλώρινας ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1941, δηλ. κατά την διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015 Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ Κατηγορία ECTS Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη Υποχρεωτικό 6 Ελληνική Γλώσσα Υποχρεωτικό 6 Η Ιστορία και η Διδακτικής της Υποχρεωτικό 6

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ Διδασκαλία της λογοτεχνίας με τη μέθοδο project ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠ/ΚΟΣ: ΗΛΙΑΔΗ ΑΜΑΛΙΑ ΠΕ02, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ: Απελευθέρωση του μαθητή αναγνώστη από το άγχος

Διαβάστε περισσότερα

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές»

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» «Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» (Πρόγραμμα Σπουδών για την Οπτικοακουστική Έκφραση) εισηγητής: Μένης Θεοδωρίδης Αγαπητοί φίλοι, Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους διοργανωτές για την

Διαβάστε περισσότερα

Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα.. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου

Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα.. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου Αρχικές αναζητήσεις στη γλωσσική διδασκαλία Σύνδεση της ανάγνωσης με θρησκευτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ «οι μύθοι του Αισώπου»

ΤΡΟΠΟΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ «οι μύθοι του Αισώπου» ΤΡΟΠΟΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ «οι μύθοι του Αισώπου» 6/Θ ΔΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΙΤΡΟΥΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Μαρία Υφαντή (ΠΕ 11) Δαμιανός Τσιλφόγλου (ΠΕ 20) Θέμα: Μύθοι Αισώπου και διδαχές του Τάξη

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Πρόγραμμα. Θέμα: «Δημιουργική Γραφή στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ανακαλύπτοντας την απόλαυση της γραφής»

1 ο Πρόγραμμα. Θέμα: «Δημιουργική Γραφή στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ανακαλύπτοντας την απόλαυση της γραφής» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Α/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1 ο και 2 ο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ταχ.

Διαβάστε περισσότερα

Σχολικοί Σύµβουλοι Π.Ε.

Σχολικοί Σύµβουλοι Π.Ε. Ηλίας. Αναγνώστου Σ. Κ. Κρασσάς Σχολικοί Σύµβουλοι Π.Ε. ΣΤΟΧΟΙ «Βασικός στόχος είναι να αναπτυχθεί η ικανότητα των µαθητών να επικοινωνούν αποτελεσµατικά (προφορικά και γραπτά) κατανοώντας και παράγοντας

Διαβάστε περισσότερα

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Περιγραφή του μαθήματος - στόχοι: Το μάθημα εξετάζει τις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές διαστάσεις της ανάπτυξης του θεσμού του μουσείου και η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης Βενετία Μπαλτά Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Στόχοι της εισήγησης:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Προτεινόμενος Προγραμματισμός κατά ενότητα

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Προτεινόμενος Προγραμματισμός κατά ενότητα ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: 202-203 ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Προτεινόμενος Προγραμματισμός κατά ενότητα η Ενότητα Οι πρώτες μέρες σε ένα σχολείο Διδακτικές : 9

Διαβάστε περισσότερα

ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ

ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ Μαρία Θ. Παπαδοπούλου, PhD Σχολική Σύμβουλος 6ης Περιφέρειας Π.Ε. ν. Λάρισας Ελασσόνα, 19 Νοεμβρίου 2012 Επιμέρους τομείς στο γλωσσικό μάθημα 1. Προφορικός Λόγος

Διαβάστε περισσότερα

Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών

Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών 1 η Τάξη Στόχοι Τα παιδιά: Αναπτύσσουν, σε κάθε ευκαιρία, τον προφορικό λόγο. Ως ομιλητές απαντούν σε απλές ερωτήσεις, ανακοινώνουν, περιγράφουν,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ Περιεχόµενα 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Η ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥΣΑ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ... 17 Το αντικείµενο της Παιδαγωγικής, η παιδαγωγούσα διδασκαλία, ο ρόλος της ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ: EΣΤΙΑΣΗ ΣΕ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ: EΣΤΙΑΣΗ ΣΕ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 1 ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ: EΣΤΙΑΣΗ ΣΕ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: H MAΘΗΣΙΑΚΗ ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥΣ Τι έγινε;

Διαβάστε περισσότερα

Το μουσείο ζωντανεύει με ταξίδι σχολικό! Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ποδράσηη

Το μουσείο ζωντανεύει με ταξίδι σχολικό! Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ποδράσηη ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9 5 ποδράσηη Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 Μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας Πανεπιστημίου Πατρών 2ο Δημοτικό Σχολείο Ακράτας Δημοτικό Μουσείο

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες:

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες: Πρόταση Διδασκαλίας Ενότητα: Τάξη: 7 η - Τέχνη: Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές Γ Γυμνασίου Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος Α: Στόχοι Οι μαθητές/ τριες: Να

Διαβάστε περισσότερα

Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση

Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση 390 παιδιά Το πλαίσιο εφαρμογής 18 τμήματα Μονάδα Ειδικής Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Β ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Β ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Β ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στην Β Γυμνασίου διδάσκεται δυόμισι (2,5) περιόδους την εβδομάδα. Συνεπώς, το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6 πρώτο δεύτερο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I ΓΑΛ 170 e-french ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής ΓΑΛ 104 Γραπτός λόγος II ΓΑΛ 111 Φωνητική ΓΑΛ 1 Από

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες)

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) 1.α 3 ώρες Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων Επισκόπηση

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣΗΜΕΡΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣΗΜΕΡΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ - ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Η ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣΗΜΕΡΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Αθήνα,

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

YΠΟΔΕΙΓΜΑ ΙΙ: Σχέδιο για την εκπόνηση Δημιουργικής Εργασίας

YΠΟΔΕΙΓΜΑ ΙΙ: Σχέδιο για την εκπόνηση Δημιουργικής Εργασίας YΠΟΔΕΙΓΜΑ ΙΙ: Σχέδιο για την εκπόνηση Δημιουργικής Εργασίας Ενδεικτικό παράδειγμα Καλλιτεχνική Παιδεία (Στοιχεία Θεατρολογίας) και Νέα Ελληνική Γλώσσα, Α Λυκείου (συνδυαστικό) ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΜΟΡΦΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΜΟΡΦΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Το πρόγραμμα Το Πρόγραμμα με τίτλο «Το θέατρο ως μορφοπαιδευτικό αγαθό και καλλιτεχνική έκφραση στην εκπαίδευση και την κοινωνία» υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΤΥΠΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 3

ΕΝΤΥΠΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 3 ΕΝΤΥΠΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 3 Όνομα Εκπαιδευτικού: Νικολάου Χριστιάνα Σχολείο: Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείο Τίμης Τάξη: Α Ζήτημα της Αειφόρου Περιβαλλοντικής Εκπαιδευτικής Πολιτικής του σχολείου: Οι καταναλωτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Γ' Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης) ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ Το μάθημα απευθύνεται σε μαθητές με ειδικό ενδιαφέρον για το ΕΛΕΥΘΕΡΟ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ( Εικαστική και Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΕΠΠΣ ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών ΔΕΠΠΣ Φ.Ε.Κ., 303/13-03-03, τεύχος Β Φ.Ε.Κ., 304/13-03-03, τεύχος Β Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην σύνταξη των ΔΕΠΠΣ Γενικότερες ανάγκες

Διαβάστε περισσότερα

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση προλογοσ Το βιβλίο αυτό αποτελεί καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με τη θεωρητική μελέτη και την πρακτική εφαρμογή του παραδοσιακού χορού και γράφτηκε με την προσδοκία να καλύψει ένα κενό όσον αφορά το αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστή προσωπικότητα.

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Ελευθερία Ζάγκα Σχολική σύμβουλος ΠΕ02 Σεπτέμβριος 2016

Δρ. Ελευθερία Ζάγκα Σχολική σύμβουλος ΠΕ02 Σεπτέμβριος 2016 Δρ. Ελευθερία Ζάγκα Σχολική σύμβουλος ΠΕ02 Σεπτέμβριος 2016 Ε. Βεκρής, Σύμβουλος ΙΕΠ Ε. Ζάγκα, Σχ. Σύμβουλος ΠΕ02 Β. Καραμπέτσου, Σύμβουλος ΙΕΠ Ν. Κουντουρά, Σχ. Σύμβουλος ΠΕ02 Μ. Νέζη, Σχ. Σύμβουλος ΠΕ02

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 4: Το ζήτημα των αξιών κατά τη διδασκαλία της λογοτεχνίας Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα