ΟΜΑ Α ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΗΜΟΥ ΤΑΝΑΓΡΑΣ (Ενότητα 1 η )

Transcript

1 ΣΧΕ ΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΗΜΟΥ ΤΑΝΑΓΡΑΣ Ενότητα 1: Στρατηγικός σχεδιασµός υνάµει του άρθρου 266 του Ν. 3852/10 «Πρόγραµµα Καλλικράτης» και των άρθρων του Ν. 3463/06 «Κώδικας ήµων και Κοινοτήτων» Νοέµβριος 2011

2 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας ΟΜΑ Α ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΗΜΟΥ ΤΑΝΑΓΡΑΣ (Ενότητα 1 η ) ήµαρχος Τανάγρας: Γεωργίου Ευάγγελος Ειδική Συνεργάτης ηµάρχου: Λέτη Μαρίνα Οµάδα Σύνταξης Επιχειρησιακού Προγράµµατος: 1. Κορλός Γεώργιος, Αντιδήµαρχος Οικονοµικών 2. Γκίκας ηµήτριος, ιευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών 3. Προκοπίου Νικόλαος, ιευθυντής Οικονοµικών Υπηρεσιών 4. Σώτας Μιχαήλ, Μόνιµος Υπάλληλος Οικονοµικής Υπηρεσίας 5. Τσιώνης Ανέστης, Μόνιµος Υπάλληλος, Τεχνικής Υπηρεσίας 2

3 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα του ήµου Τανάγρας και των Νοµικών του Προσώπων συνιστά ένα ολοκληρωµένο πρόγραµµα τοπικής και οργανωτικής - λειτουργικής ανάπτυξης για την περίοδο , σε εναρµόνιση µε τις κατευθύνσεις αναπτυξιακού σχεδιασµού σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Ειδικότερα, αποτελεί ένα πλαίσιο στρατηγικών στόχων και προτεραιοτήτων που εξειδικεύονται σε δράσεις µε ορίζοντα τριετίας, για την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και την αναβάθµιση της οργάνωσης των υπηρεσιών του ήµου. Με άλλα λόγια, το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα δεν αναφέρεται µόνο σε έργα που χρηµατοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από Εθνικούς και τοπικούς πόρους και θα υλοποιηθούν από τον ίδιο το ήµο και τα Νοµικά του Πρόσωπα, αλλά και σε δράσεις που στόχο έχουν την οργάνωση των υπηρεσιών του ήµου για την καλύτερη λειτουργία του και την εξυπηρέτηση του πολίτη. Ουσιαστικά, το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα του ήµου αποτελεί ένα απαραίτητο εργαλείο για την άσκηση του αναπτυξιακού του ρόλου, µε τα εξής χαρακτηριστικά: α. Είναι ολοκληρωµένο πρόγραµµα τοπικής ανάπτυξης και βελτίωσης της διοικητικής ικανότητας του ήµου: Αποτελεί πρόγραµµα αναπτυξιακών υποδοµών και τοπικών επενδύσεων, αλλά και πρόγραµµα που αποκοπεί στη βελτίωση της υφιστάµενης λειτουργίας των ηµοτικών Υπηρεσιών και των Νοµικών Προσώπων που εποπτεύονται από το ήµο. Είναι πρόγραµµα, πολυτοµεακού χαρακτήρα, µε εύρος θεµατικών αντικειµένων αντίστοιχου του φάσµατος των θεµάτων που απασχολούν την καθηµερινή λειτουργία του ήµου. Καλύπτει όλο το φάσµα των αρµοδιοτήτων του ήµου και εν δυνάµει το σύνολο των τοπικών υποθέσεων. β. Αποτελεί το τριετές πρόγραµµα δράσης του ήµου και των Νοµικών προσώπων του: Στις προτεραιότητες του προγράµµατος αντανακλάται η βούληση και το όραµα της ηµοτικής Αρχής καθώς και οι προτεραιότητες του αναπτυξιακού σχεδιασµού σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Το όραµα της δηµοτικής αρχής αποτυπώνεται στη στρατηγική και αναλύεται σε τριετές πρόγραµµα δράσης του ήµου και των Νοµικών Προσώπων του και τέλος σε ετήσιο πρόγραµµα δράσης της κάθε υπηρεσίας του ήµου και των Νοµικών Προσώπων. 3

4 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας γ. Είναι οργανικό στοιχείο της καθηµερινής λειτουργίας και διοίκησης του ήµου και µέρος του προγραµµατικού του κύκλου: Η σύνταξη του επιχειρησιακού προγράµµατος είναι η αρχική φάση της διαδικασίας προγραµµατισµού, παρακολούθησης και αξιολόγησης της δράσης του ήµου. Η διαδικασία αυτή αποτελεί το διαρκές αντικείµενο ενασχόλησης των αιρετών οργάνων, των προϊσταµένων και της αρµόδιας υπηρεσίας προγραµµατισµού του. δ. Υλοποιείται µέσω του ετήσιου προγράµµατος δράσης του ήµου και των Νοµικών Προσώπων του: Σκοπός της σύνταξης του ετήσιου προγράµµατος δράσης είναι η εξειδίκευση του συνολικού τριετούς επιχειρησιακού προγράµµατος σε ετήσιο πρόγραµµα των υπηρεσιών. Ο ετήσιος προγραµµατισµός στοχεύει στον επιµερισµό των δράσεων του τριετούς προγράµµατος στις υπηρεσίες, οι οποίες υλοποιούν τµήµατα του επιχειρησιακού προγράµµατος. ε. Εκπονείται µε τη συµµετοχή όλων των εµπλεκόµενων: Κατά τη διαδικασία σύνταξής του συµµετέχουν: Αιρετά όργανα, Υπηρεσιακά στελέχη, Τοπικοί και άλλοι φορείς. στ. Αξιοποιεί δείκτες επίδοσης: Το επιχειρησιακό πρόγραµµα διατυπώνει µετρήσιµους γενικούς και ειδικούς στόχους, η επίτευξη των οποίων παρακολουθείται µέσω της αξιοποίησης συστήµατος δεικτών επίδοσης. Για την παρακολούθηση της εξέλιξης της τιµής των δεικτών αξιοποιούνται τα στοιχεία (εσόδων / δαπανών, πόρων, εκροών, αποτελεσµάτων στους αποδέκτες) που τηρούνται στις βάσεις δεδοµένων του ολοκληρωµένου πληροφοριακού συστήµατος ενός ήµου. Σύµφωνα και µε τον Καλλικράτη (παρ.1 άρθρο 266 Ν.3852/2010, όπως αναδιατυπώθηκε µε την παρ.10κα του άρθρου 18 του N. 3870/2010 (ΦΕΚ 138/ τεύχος Α), για το µεσοπρόθεσµο Προγραµµατισµό των ήµων εκπονείται πενταετές Επιχειρησιακό Πρόγραµµα, το οποίο εξειδικεύεται κατ' έτος σε ετήσιο Πρόγραµµα ράσης και Ετήσιο Προϋπολογισµό. Το Τεχνικό Πρόγραµµα καταρτίζεται µαζί µε το Ετήσιο Πρόγραµµα ράσης, το οποίο αποτελεί µέρος του και επισυνάπτεται, σε αυτό, ως παράρτηµα. Ειδικά µάλιστα για τη δηµοτική περίοδο : α. Το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα έχει τριετή διάρκεια. β. Η προθεσµία κατάρτισης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος δεν µπορεί να υπερβαίνει την 30η Σεπτεµβρίου (άρθρο 267 παρ.6 Ν.3852/2010) γ. Για το έτος 2011, Ετήσιο Πρόγραµµα ράσης αποτελεί ο οικονοµικός προϋπολογισµός και το Τεχνικό Πρόγραµµα. 4

5 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας δ. Το Ετήσιο Πρόγραµµα ράσης για το 2012 συντάσσεται µαζί µε το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα. ε. Κατά τη µεταβατική περίοδο δεν συντάσσεται ενδιάµεση έκθεση αξιολόγησης. (άρθρο 11 απόφασης 18183/ (ΦΕΚ 534/ τεύχος Β ) ΥΠΕΣ Α, όπως τροποποιήθηκε µε τις υπ αριθµ / (ΦΕΚ 1613/ τεύχος Β ) και 71841/ (ΦΕΚ 19/ τεύχος Β ) αποφάσεις του ΥΠΕΣ Α και την υπ αριθµ / (ΦΕΚ 699/ τεύχος Β ) απόφαση του ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ, και αναδιατυπώθηκε από το άρθρο 9 της υπ. αριθµ. 5694/ απόφασης του ΥΠ.ΕΣ.Α&Η..) 5

6 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Β. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (γενικό και ειδικό) Η συγκυρία της νοµοθέτησης του σύγχρονου πλαισίου για την αυτοδιοίκηση και την αποκεντρωµένη διοίκηση, µέσα από το Ν. 3852/2010, αλλά και η αδιαµφισβήτητη αρνητική δηµοσιονοµική κατάσταση του κράτους, παρά τις δυσκολίες, µπορούν να δηµιουργήσουν συνθήκες αυστηροποίησης και προτυποποίησης του αναπτυξιακού προγραµµατισµού της χώρας σε όλα τα επίπεδα. Η έλλειψη πόρων, η προγραµµατική ανεπάρκεια στην τοπική κλίµακα και η απουσία ουσιαστικού ελέγχου των δαπανών έχουν δηµιουργήσει ένα άκρως αρνητικό περιβάλλον για τη σύγχρονη τοπική αυτοδιοίκηση που καλείται τώρα να σηκώσει το µεγάλο βάρος της µεταρρύθµισης, αλλά και της επανεκκίνησης της ελληνικής οικονοµίας προωθώντας βιώσιµες τοπικές αναπτυξιακές πολιτικές. Τα επιχειρησιακά προγράµµατα των ήµων, δύναται να παίξουν ένα ρόλο ιδιαίτερα σηµαντικό στην προσπάθεια των ΟΤΑ να ιεραρχήσουν τις ανάγκες του, να αξιολογήσουν τη δράση τους και να επιτύχουν την ωρίµανση των διαδικασιών και έργων για την περιοχή αναφοράς του. Αυτό θα συµβεί µονάχα όταν από κοινού, οι δηµοτικές αρχές, οι υπηρεσίες και τα νοµικά πρόσωπα του ήµου, αλλά και οι πολίτες αποφασίσουν να συµµετάσχουν στη σύνταξη και υιοθέτηση ενός εργαλείου «µπούσουλα» που χαράσσει στρατηγική και µεθοδεύει την υλοποίηση έργων και παρεµβάσεων µε προκαθορισµένο ορίζοντα. Με βάση το Κώδικα ήµων και Κοινοτήτων (Κ Κ Ν. 3463/2006 «Κύρωση του Κώδικα ήµων και Κοινοτήτων» ΦΕΚ 114/Α / ) προβλέπεται η υποχρεωτική εκπόνηση Επιχειρησιακών Προγραµµάτων Σχεδίων (Επ.Π) για ΟΤΑ µε πληθυσµό πάνω από κατοίκους και προαιρετική για τους υπόλοιπους µε βάση και προδιαγραφές που εκπόνησε το ΥΠΕΣ Α σε συνεργασία µε την ΕΕΤΑΑ. Παρά την υποχρεωτική εκπόνηση δεν υφίσταται καµία δέσµευση για την χρηµατοδότηση των δράσεων που περιγράφουν, από κανένα από τα διαθέσιµα χρηµατοδοτικά µέσα είτε εθνικής, είτε ευρωπαϊκής προέλευσης. Θεµατικά κινούνται στην τεκµηρίωση δράσεων που θα κληθεί να υλοποιήσει ένας ΟΤΑ στους τοµείς της αρµοδιότητάς του, αλλά και στην περιγραφή δράσεων που εκτιµάται ότι είναι σκόπιµες να υλοποιηθούν από άλλους φορείς που έχουν ως χώρο δράσης τα όρια του κάθε ΟΤΑ. Η προβλεπόµενη διάρκεια υλοποίησής τους είναι µε βάση τον Κώδικα η διάρκεια µιας δηµαρχιακής θητείας. Ο ολοκληρωµένος χαρακτήρας ενός επιχειρησιακού σχεδίου οποιουδήποτε ΟΤΑ, κρίνεται από το κατά πόσο: 1) καταφέρνει να ενσωµατώσει τις υπερκείµενες προβλέψεις και πολιτικές που παράγονται από τα σχέδια ανωτέρων χωρικά επιπέδων και 2) αν επιτυγχάνει να 6

7 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας συνδυάσει τις πολιτικές και τα µέσα που ο εθνικός αναπτυξιακός προγραµµατισµός του προσφέρει (Π Ε, ΕΣΠΑ, σύγχρονα εργαλεία όπως Jessica κα), προς όφελος της δραστηριότητας του και εν γένει της τοπικής οικονοµίας και κοινωνίας που αντιπροσωπεύει. Η διαγραµµατική απεικόνιση των επιπέδων του αναπτυξιακού σχεδιασµού και προγραµµατισµού, όπως φαίνεται στο σχήµα που ακολουθεί, εµφανίζει µια πληρότητα καλύπτοντας όλα τα χωρικά επίπεδα (εθνικό, περιφερειακό και υπο περιφερειακό) Πίνακας σχεδίων & προγραµµάτων αναπτυξιακού σχεδιασµού Επίπεδο Είδος Σχεδίου ή Προγράµµατος Θεσµικό Πλαίσιο Εθνικό Εθνικό πρόγραµµα Σταθερότητας και Ανάπτυξης (περιλαµβάνει και το Πρόγραµµα Μεταρρυθµίσεων) Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) Τοµεακά Επιχειρησιακά Προγράµµατα (ΤΕΠ), Πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ), ΕΠ Το προβλέπει το άρθρο 4 του Κανονισµού 1466/97 του ΕΚ Το θεσµικό πλαίσιο που διέπει το ΕΣΠΑ και τα ΤΕΠ είναι: Ν. 3614/2007 (ΦΕΚ/Α/267) Ν. 3840/2010 (ΦΕΚ/Α/53) ΥΑ 14053/ΕΥΣ 1749/ (ΦΕΚ/Β/540) Περιφερειακό Αναπτυξιακός Επενδυτικός Νόµος Ν. 3908/2011 Περιφερειακό Πρόγραµµα (ΠΕΠ) Επιχειρησιακό Το θεσµικπο πλαίσιο που διέπει τα ΠΕΠ είναι: Ν. 3614/2007 (ΦΕΚ/Α/267) Ν. 3840/2010 (ΦΕΚ/Α/53) Κατώτερο του Περιφερειακού (τοπικό) ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ Πηγή : ιδία επεξεργασία Πενταετή Επιχειρησιακά Προγράµµατα (αιρετών Περιφερειών) Ετήσια Προγράµµατα ράσης Πενταετή Επιχειρησιακά Προγράµµατα ΟΤΑ α βαθµού Ετήσια Προγράµµατα ράσης ΥΑ 14053/ΕΥΣ 1749/ (ΦΕΚ/Β/540) Ν. 3852/2010 (άρθρο 268) Ν. 3463/2006 Κ Κ (άρθρο 203) Ν. 3852/2010 (άρθρο 266) Ν.1622/1986 ΦΕΚ 92/Α/ , Ν.3614/2007 ΦΕΚ 267/Α/ , Ν.3299/2004 ΦΕΚ261/Α/ , Ν.3463/2006 ΦΕΚ 114/Α/

8 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Η Εκτελεστική Επιτροπή του ήµου (ως καθ ύλην και εκ του νόµου αρµόδια) έχει προγραµµατίσει τη σύνταξη ενός Επιχειρησιακού σχεδίου, όχι µε απλά κανονιστική διεκπεραιωτική διάσταση, αλλά ενός σχεδίου µε επιστηµονικά τεκµηριωµένη στρατηγική και παρεµβάσεις. Επιτυχηµένο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα, είναι το ΕΠ εκείνο που καταφέρνει να διαγνώσει τις τοπικές ανάγκες, να τις ιεραρχήσει, να περιγράψει τη διαδικασία ωρίµανσης του έργου και τέλος να συνδέσει το έργο µε τις υφιστάµενες πηγές χρηµατοδότησης. Επιπρόσθετα, η συµβολή του Επιχειρησιακού Προγράµµατος, συνιστάται µεταξύ άλλων: Στην εξειδίκευση των αναπτυξιακών κατευθύνσεων και στρατηγικών στόχων του ΠΕΠ της Χωρικής Ενότητας Στερεάς Ελλάδας για την περιοχή του ήµου Τανάγρας, εξασφαλίζοντας παράλληλα τις αναγκαίες συνέργειες τόσο µε τα λοιπά Επιχειρησιακά Προγράµµατα του ΕΣΠΑ όσο και µε τις παράλληλες πολιτικές και προγράµµατα, εθνικά και ευρωπαϊκά, Στον εντοπισµό των υλοποιούµενων και των σχεδιαζόµενων παρεµβάσεων στις περιοχές αυτές και στην εκτίµηση της σκοπιµότητας και δυνατότητας ένταξής τους προγραµµατισµό της περιόδου Στο να προτείνει παρεµβάσεις δράσεις σε συνέργεια µε όλα τα διαρθρωτικά ταµεία (ΕΚΤ κλπ) Στην αποτίµηση των καλών πρακτικών και την αξιολόγηση της χρησιµότητας τους για τη συγκεκριµένη περιοχή, λαµβάνοντας υπόψη και τις εξελίξεις στις ευρωπαϊκές πολιτικές (π.χ. Territorial Agenda) Στον εντοπισµό και στην οργάνωση (σχεδιαστικά) σκόπιµων και εφικτών αναπτυξιακών παρεµβάσεων που δεν έχουν µέχρι στιγµής προταθεί, λαµβάνοντας υπόψη τις τεχνικές, χρηµατοδοτικές και οργανωτικές διαχειριστικές προϋποθέσεις. Στο πλαίσιο της διαδικασίας εκσυγχρονισµού της οργάνωσης και λειτουργίας της πρωτοβάθµιας τοπικής αυτοδιοίκησης και µε απώτερο σκοπό τη δηµιουργία µόνιµων δοµών προγραµµατισµού, υλοποίησης και παρακολούθησης των αποτελεσµάτων της δράσης των ήµων, θεσπίστηκε για πρώτη φορά, µε το κεφάλαιο Ζ - άρθρα του νέου Κώδικα ήµων και Κοινοτήτων (Κ..Κ.), η υποχρέωση κατάρτισης επιχειρησιακών προγραµµάτων από τους πρωτοβάθµιους Ο.Τ.Α.. Με το Προεδρικό ιάταγµα 185/2007 «Όργανα και διαδικασία κατάρτισης, παρακολούθησης και αξιολόγησης των επιχειρησιακών προγραµµάτων των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) A βαθµού» καθορίστηκε η διαδικασία κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραµµάτων όπως αυτό τροποποιήθηκε την τρέχουσα περίοδο µε το Προεδρικό ιάταγµα 89/11. 8

9 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Με την αρ. 45 /58939/ εγκύκλιο του Υφυπουργού Εσωτερικών για το σκοπό, τη διάρθρωση και τους στόχους των Επιχειρησιακών Προγραµµάτων (ΕΠ) Με την αρ. 66/50837/ εγκύκλιο του Υφυπουργού Εσωτερικών, σχετικά µε τις διαδικασίες κατάρτισης των Επιχειρησιακών Προγραµµάτων (ΕΠ) Ο.Τ.Α. α βαθµού Με την Υπουργική απόφαση 18183/ (ΦΕΚ 534 / Β / ),«Περιεχόµενο, δοµή και τρόπος υποβολής των επιχειρησιακών προγραµµάτων των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) α βαθµού» όπως τροποποιήθηκε µε τις υπ αριθµ / (ΦΕΚ 1613/ Β / ) και 71841/ (ΦΕΚ 19/ Β / ) αποφάσεις του Υπουργείου Εσωτερικών ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης και την υπ αριθµ / (ΦΕΚ 699/ Β / ) απόφαση του Υφυπουργού Εσωτερικών και αναδιατυπώθηκε από το άρθρο 9 της ΑΠ 5694/ Υπουργική Απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ιακυβέρνησης, όπου καθορίστηκε η δοµή και το περιεχόµενο των επιχειρησιακών προγραµµάτων των Ο.Τ.Α. Ο οδηγός κατάρτισης Επιχειρησιακών Προγραµµάτων ΟΤΑ από την ΕΕΤΑΑ δεν αποτελεί νοµική δέσµευση επί των αναφεροµένων σε αυτήν, παρά µόνον οι διατάξεις του Π µε τις προδιαγραφές και τις διαδικασίες που έχει εκδώσει το ΥΠΕΣ ( ιεύθυνση Αναπτυξιακών προγραµµάτων). Ειδικά για τη δηµοτική περίοδο , το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα έχει τριετή διάρκεια. Παράλληλα ο Ν. 3852/2010 (Πρόγραµµα Καλλικράτης) εισήγαγε νέα βήµατα στη διαδικασία κατάρτισης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος όπως είναι για παράδειγµα η γνωµοδότηση της δηµοτικής επιτροπής διαβούλευσης στο δηµοτικό συµβούλιο σχετικά µε το επιχειρησιακό πρόγραµµα και το τεχνικό πρόγραµµα του δήµου (άρθρο 76 παρ.2α Ν. 3852/2010) και η αποστολή για έλεγχο της Απόφασης του ηµοτικού Συµβουλίου, για την ψήφιση του επιχειρησιακού προγράµµατος του ήµου, στον Ελεγκτή νοµιµότητας (ή στον Γ.Γ. Αποκεντρωµένης ιοίκησης έως την τοποθέτηση του Ελεγκτή Νοµιµότητας) µέσα σε προθεσµία δεκαπέντε (15) ηµερών (άρθρο 225 Ν.3852/2010). Τέλος, στο άρθρο 266 του Ν. 3852/2010 καθορίζεται η διαδικασία κατάρτισης του Τεχνικού Επιχειρησιακού Προγράµµατος και των Ετήσιων Προγραµµάτων ράσης που το εξειδικεύουν. Με βάση το παραπάνω θεσµικό πλαίσιο εισάγονται µόνιµες εσωτερικές διαδικασίες και συστήµατα προγραµµατισµού στους ΟΤΑ ώστε η διαδικασία του προγραµµατισµού, της παρακολούθησης και της µέτρησης των αποτελεσµάτων των δράσεων τους να αποτελέσει 9

10 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας µια σταθερή εσωτερική λειτουργία, στην οποία θα συµµετέχει σε όλες τις φάσεις, µε συγκεκριµένο ρόλο, το ανθρώπινο δυναµικό τους. 10

11 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Γ. ΣΚΟΠΟΙ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Η διεθνής εµπειρία καταδεικνύει συνεχώς µέσα από µελέτες και πρακτικές εφαρµογές, ότι η έννοια και η πρακτική της «ανάπτυξης» στηρίζεται πλέον στον σχεδιασµό, στην έρευνα, στην αναζήτηση της καινοτοµίας και στον προσδιορισµό του είδους της ανάπτυξης που επιδιώκει να πετύχει η κάθε πόλη ή περιοχή. Ο σχεδιασµός προσδιορίζεται µε βάση τρεις αλληλένδετες παραµέτρους: οργανωµένη προσπάθεια, διερεύνηση εναλλακτικών σεναρίων και επίτευξη συγκεκριµένων στόχων. Αποτελεί µια διαδικασία καθορισµού µακροπρόθεσµων στόχων και επιλογής στρατηγικών και πολιτικών υλοποίησης, η οποία βασίζεται στην επιστηµονική ανάλυση, τη διεθνή εµπειρία, τις συµµετοχικές διαδικασίες και τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν στην οικονοµία, στην κοινωνία και τις υποδοµές κάθε περιοχής. Αξιοποιείται η ανάλυση SWOT που αφορά µεθοδολογικό εργαλείο αξιολόγησης τόσο στο εσωτερικό (internal situation audit) όσο και στο εξωτερικό περιβάλλον (external situation audit). Βασική αποστολή του επιχειρησιακού είναι να αποτελέσει επιχειρησιακό εργαλείο σχεδιασµού, ανάλυσης, αξιολόγησης και υλοποίησης δράσεων και πολιτικών που να συµβάλλουν στη βιώσιµη και µακροχρόνια ανάπτυξη του ήµου Τανάγρας. Ταυτόχρονα το επιχειρησιακό πρόγραµµα καθίσταται αναγκαίο για την χρηµατοδότηση όλων των προτεινόµενων σε κοινοτικά ή Εθνικά Προγράµµατα παρεµβάσεων για την ανάπτυξη της περιοχής, καθώς και για την προετοιµασία του ήµου Τανάγρας µε στόχο την διαµόρφωση της αναπτυξιακής του στρατηγικής στην προγραµµατική περίοδο που προσδιορίζεται από το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς Οι γενικοί σκοποί του Επιχειρησιακού Προγράµµατος είναι η προώθηση της τοπικής και εσωτερικής ανάπτυξης του ήµου και η ενίσχυση των συνεργασιών του, σε εναρµόνιση µε εθνικές και περιφερειακές αναπτυξιακές προτεραιότητες και κατευθύνσεις. Ειδικότερα: Α) Προώθηση της τοπικής ανάπτυξης Το επιχειρησιακό πρόγραµµα κατά κύριο λόγο θα προσδιορίζει τις νέες δραστηριότητες που θα πρέπει να εκτελέσει ο ήµος στο πλαίσιο των θεσµοθετηµένων αρµοδιοτήτων του, µε απώτερους σκοπούς : 11

12 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας α) την προστασία και αναβάθµιση του φυσικού και δοµηµένου περιβάλλοντος της περιοχής που συνεπάγεται την ενεργοποίηση του ήµου στους τοµείς: της προστασίας και της αειφόρου διαχείρησης του φυσικού περιβάλλοντος της βελτίωσης του οικιστικού περιβάλλοντος των τεχνικών υποδοµών και των δικτύων εξυπηρέτησης Η δραστηριοποίηση του ήµου στους παραπάνω τοµείς γίνεται κυρίως µέσω της κατασκευής τεχνικών έργων, της παροχής υπηρεσιών συντήρησης των τεχνικών υποδοµών και της θέσπισης κανονιστικών όρων και ρυθµίσεων. Αποδέκτες των δράσεων αυτών είναι οι γεωγραφικές ενότητες του ήµου ( ηµοτικά ή τοπικά διαµερίσµατα, συνοικίες ή γειτονιές) β) τη βελτίωση της κοινωνικής και οικονοµικής ευηµερίας των κατοίκων της περιοχής του, γεγονός που συνεπάγεται την παροχή υπηρεσιών στους τοµείς: της Κοινωνικής πολιτικής, της Παιδείας, Πολιτισµού, Αθλητισµού, της Οικονοµικής ανάπτυξης και απασχόλησης. Οι αποδέκτες των δράσεων αυτών είναι οι διάφορες κοινωνικο οικονοµικές οµάδες των κατοίκων της περιοχής του ήµου Τανάγρας (π.χ. νέοι, παιδιά, ηλικιωµένοι, αγρότες, άνεργοι κτλ) Έτσι τα τρία στρατηγικά ερωτήµατα στα οποία θα πρέπει να δοθούν απαντήσεις είναι τα ακόλουθα: Πρώτον: Προσδιορισµός των χαρακτηριστικών και του επιπέδου ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται ο ήµος Τανάγρας κατά τη συγκεκριµένη χρονική περίοδο. εύτερον: Προσδιορισµός του στόχου, δηλαδή σε ποιο τύπο ή επίπεδο ανάπτυξης επιδιώκει να φτάσει ο ήµος Τανάγρας. Τρίτον: Προσδιορισµός του τρόπου, δηλαδή ποια µέσα θα χρησιµοποιήσει ο ήµος Τανάγρας για να φτάσει στο επίπεδο ανάπτυξης που επιδιώκει. Βασικός στόχος του Επιχειρησιακού Προγράµµατος είναι να δώσει απαντήσεις στα τρία ανώτερα ερωτήµατα προκειµένου να προσδιοριστούν µε σαφήνεια οι κατευθύνσεις και οι αντίστοιχες δράσεις οι οποίες θα οδηγήσουν το ήµο Τανάγρας στο επιθυµητό αναπτυξιακό αποτέλεσµα. Οι επιµέρους στόχοι του Επιχειρησιακού Προγράµµατος αφορούν στα εξής: 12

13 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Προσανατολισµός στο τρίπτυχο «οικονοµία κοινωνία περιβάλλον», στο οποίο στηρίζεται η κατεύθυνση της βιώσιµης ανάπτυξης. Βελτίωση της αποτελεσµατικότητας και αποδοτικότητας της λειτουργίας του ήµου. Προώθηση του αναπτυξιακού και κοινωνικού ρόλου του ήµου. Αποδοτικότερη και αποτελεσµατικότερη κατανοµή και αξιοποίηση των πόρων. Προσέλκυση πρόσθετων οικονοµικών πόρων. Περιορισµό της αποσπασµατικής αντιµετώπισης των προβληµάτων. Ενίσχυση της συνεργασίας όλων των δηµιουργικών δυνάµεων του εσωτερικού περιβάλλοντος του ήµου (επιχειρήσεις δηµόσιοι τοπικοί φορείς πολίτες) σε διαδικασίες σχεδιασµού και εφαρµογής δράσεων ανάπτυξης στο πλαίσιο της κατεύθυνσης της αστικής ανασυγκρότησης και ανάπτυξης. Β) Εσωτερική ανάπτυξη του ΟΤΑ ως οργανισµού Εκτός από τις δράσεις για την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα περιλαµβάνει υποπρογράµµατα για τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητας του ήµου ως δηµόσιου οργανισµού (ως φορέα παροχής συλλογικών αγαθών και υπηρεσιών αλλά και ως κοινωνικού και πολιτικού θεσµού), µε σκοπούς τη βελτίωση της αποτελεσµατικότητας και της αποδοτικότητας της λειτουργίας του. Ειδικότερα οι σχετικές δράσεις αποσκοπούν: στη βελτίωση της αποτελεσµατικότητας και της αποδοτικότητας των δραστηριοτήτων και στην καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη, στη βελτίωση της παραγωγικής ικανότητας του ήµου, µέσω του µεσοπρόθεσµου προγραµµατισµού προσλήψεων, της ανάπτυξης του υφιστάµενου προσωπικού, της µηχανοργάνωσης, της προµήθειας εξοπλισµού και της εξασφάλισης γης και κτιριακών εγκαταστάσεων, στη βελτίωση της οικονοµικής κατάστασης του ήµου, µέσω του µεσοπρόθεσµου οικονοµικού προγραµµατισµού, της παρακολούθησης του κόστους των παρεχόµενων υπηρεσιών και της ορθολογικότερης οικονοµικής διαχείρισης. Γ) Ανάπτυξη των συνεργασιών του ήµου και της επιρροής άλλων φορέων Πολλές τοπικές αρχές θεωρούν ότι ο ρόλος ενός ΟΤΑ δεν πρέπει να περιορίζεται στις οριοθετηµένες από το θεσµικό πλαίσιο αρµοδιότητές του και ότι οι ΟΤΑ είναι υποχρεωµένοι να µεριµνούν για τη συνολική ευηµερία της περιοχής τους. Η διοίκηση ενός ΟΤΑ γίνεται αντιληπτή όχι µόνο ως διοίκηση παροχής ορισµένων πάγιων δηµοτικών υπηρεσιών, αλλά 13

14 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας ως µέριµνα για το σύνολο των τοπικών υποθέσεων. Σ αυτή την κατεύθυνση το επιχειρησιακό πρόγραµµα ενός ΟΤΑ θα πρέπει να επισηµαίνει τη συµβολή που µπορούν να έχουν στην ανάπτυξη της περιοχής του ΟΤΑ: οι τοπικοί κοινωνικοί και οικονοµικοί φορείς (ιδιωτικές επιχειρήσεις, σύλλογοι και µη κυβερνητικές οργανώσεις οι γειτονικοί ΟΤΑ οι λοιποί φορείς του πολιτικο- διοικητικού συστήµατος της χώρας (Κεντρικοί Φορείς, Περιφέρεια) Εποµένως το επιχειρησιακό πρόγραµµα εκτός από τις υπηρεσίες, τα έργα και τις ρυθµίσεις για τα οποία είναι αρµόδιος ο ΟΤΑ, είναι δυνατό να εντοπίζει δραστηριότητες που ανήκουν στην αρµοδιότητα άλλων δηµόσιων φορέων και να προσδιορίζει τις αναγκαίες ενέργειες συνεργασίες και επιρροής των φορέων αυτών από τον ΟΤΑ. Το πρόγραµµα εκτός των άλλων στοχεύει επίσης, στην αναβάθµιση του επιπέδου συνεργασίας των ΟΤΑ µε φορείς του ιδιωτικού, δηµόσιου και κοινωνικού τοµέα, για τη συντονισµένη προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και την από κοινού παροχή τοπικών υπηρεσιών. 14

15 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΤΑΝΑΓΡΑΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΥΠ.ΕΣ...Α. Το περιεχόµενο, η δοµή και ο τρόπος υποβολής των επιχειρησιακών προγραµµάτων των ΟΤΑ α βαθµού καθορίζονται µε την Υπουργική απόφαση 18183/ (ΦΕΚ Β 534/ ), όπως τροποποιήθηκε από την Υπουργική απόφαση 5694/ , καθορίστηκε το περιεχόµενο και η δοµή των επιχειρησιακών προγραµµάτων των ΟΤΑ, τα οποία περιλαµβάνουν τις ακόλουθες ενότητες και υπο ενότητες : Ενότητα 1: Στρατηγικός σχεδιασµός Κεφάλαιο1.1: Περιγραφή και αξιολόγηση της υφιστάµενης κατάστασης Κεφάλαιο1.2: Στρατηγική του ήµου και αναπτυξιακές προτεραιότητες Ενότητα 2: Επιχειρησιακός προγραµµατισµός Κεφάλαιο2.1: Στόχοι και δράσεις Κεφάλαιο2.2: Πενταετής προγραµµατισµός των δράσεων (Ειδικά για τη δηµοτική περίοδο , το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα έχει τριετή διάρκεια) Ενότητα 3: Οικονοµικός προγραµµατισµός και δείκτες παρακολούθησης και αξιολόγησης Κεφάλαιο 3.1.: Οικονοµικός προγραµµατισµός Κεφάλαιο 3.2.: είκτες παρακολούθησης και αξιολόγησης του προγράµµατος Η Α Ενότητα του Επιχειρησιακού Προγράµµατος του ήµου Τανάγρας αναφέρεται στον Στρατηγικό Σχεδιασµό και περιλαµβάνει 3 κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο αφορά στην παρουσίαση και αξιολόγηση των βασικών γεωγραφικών, ιστορικών, διοικητικών, δηµογραφικών, οικονοµικών περιβαλλοντικών και χωροταξικών χαρακτηριστικών της περιοχής του ήµου Τανάγρας, και στην καταγραφή των τεχνικών, κοινωνικών και άλλων υποδοµών του ήµου. Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται µε την περιγραφή της αναπτυξιακής φυσιογνωµίας της περιοχής και τον προσδιορισµό των κρίσιµων ζητηµάτων ανάπτυξης της, που καλείται ο ήµος να αντιµετωπίσει την επόµενη περίοδο. Στο δεύτερο κεφάλαιο περιγράφεται και αξιολογείται το εσωτερικό περιβάλλον του ήµου Τανάγρας και των Νοµικών του Προσώπων. Πιο συγκεκριµένα παρουσιάζεται η οργανωτική 15

16 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας τους δοµή, οι δραστηριότητες και οι λειτουργίες που επιτελούν, η στελέχωση και η υποδοµή τους και τα οικονοµικά αποτελέσµατα των τελευταίων ετών. Στη συνέχεια καταγράφονται τα δυνατά και αδύνατα σηµεία τους και εντοπίζονται τα κρίσιµα ζητήµατα εσωτερικής ανάπτυξης. Η Α Ενότητα ολοκληρώνεται µε το τρίτο κεφάλαιο. Σε αυτό περιγράφεται το ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό αναπτυξιακό πλαίσιο, το οποίο µαζί µε τα κρίσιµα ζητήµατα ανάπτυξης που εντοπίστηκαν στα προηγούµενα κεφάλαια, αλλά και τις προτεραιότητες της ηµοτικής Αρχής και τις ευκαιρίες από το εξωτερικό περιβάλλον, θα αποτελέσουν τη βάση για τον καθορισµό του οράµατος και των κατευθυντηρίων αρχών του ήµου, που στη συνέχεια θα εξειδικευτούν σε συγκεκριµένους άξονες προτεραιότητας, µέτρα και γενικούς στόχους. Η Β Ενότητα αναφέρεται στον Επιχειρησιακό και Οικονοµικό Προγραµµατισµό του ήµου. Οι άξονες και τα µέτρα του Προγράµµατος εξειδικεύονται σε σχέδια δράσης των Υπηρεσιών του ήµου και των Νοµικών του Προσώπων, τα οποία θα υλοποιηθούν στη βάση συγκεκριµένου χρονικού και οικονοµικού προγραµµατισµού. 16

17 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Ε. ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ - ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Η σύνταξη της Α Ενότητας του Επιχειρησιακού Προγράµµατος (Στρατηγικός Σχεδιασµός), πραγµατοποιήθηκε µε βάση τη µεθοδολογία που προτείνεται στον Οδηγό Κατάρτισης Επιχειρησιακών Προγραµµάτων ΟΤΑ, της Ελληνικής Εταιρίας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ ΑΕ), κατ αντιστοιχία µε όσα προβλέπονται στο σχετικό θεσµικό πλαίσιο (ΥΑ και στο Π και αφορούν στο περιεχόµενο και στη διαδικασία κατάρτισης των ΕΠ). Ειδικότερα, η προτεινόµενη µεθοδολογία για την ολοκλήρωση του στρατηγικού σχεδιασµού, αναφέρεται σε µια διαδικασία 5 βηµάτων που περιγράφονται ως εξής: Βήµα 1 : Προετοιµασία και οργάνωση Το πρώτο βήµα αφορά στην προετοιµασία και οργάνωση της όλης διαδικασίας κατάρτισης του επιχειρησιακού προγράµµατος, µέσω ενεργειών όπως η συγκρότηση της οµάδας έργου, η διατύπωση των αρχικών κατευθύνσεων της δηµοτικής αρχής, η οργάνωση και ο προγραµµατισµός του έργου και η ενηµέρωση του προσωπικού των υπηρεσιών και των ΝΠ του ήµου. Βήµα 2 : Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση της κατάστασης της περιοχής του ήµου Κατά το δεύτερο βήµα περιγράφεται συνοπτικά η γενική, µακροσκοπική εικόνα της περιοχής του ήµου και αναφέρονται τα γεωγραφικά, πληθυσµιακά, κοινωνικά, οικονοµικά, πολεοδοµικά, περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της. Στη συνέχεια αξιολογείται η κατάσταση της περιοχής και εντοπίζονται τα κρίσιµα ζητήµατα τοπικής ανάπτυξης σε κάθε θεµατικό τοµέα («Περιβάλλον και ποιότητα ζωής», «Κοινωνική Πολιτική, Παιδεία, Πολιτισµός και Αθλητισµός», «Τοπική Οικονοµία και Απασχόληση», «Καθηµερινότητα», «ιακυβέρνηση»). Για το σκοπό αυτό, η οµάδα έργου χρησιµοποιεί στατιστικά στοιχεία καθώς και στοιχεία από άλλες µελέτες που αφορούν στην περιοχή του ήµου αλλά και πηγές όπως η βιβλιογραφία, η αρθογραφία και το διαδίκτυο. Επίσης, στελέχη του ήµου αξιολογούν την κατάσταση στην περιοχή του ήµου, σε συγκεκριµένα θεµατικά πεδία που αντιστοιχούν στις αρµοδιότητες και την ειδικότητα τους. Βήµα 3 : Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση του ήµου και των νοµικών προσώπων του ως οργανισµών. 17

18 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Για τις ανάγκες του τρίτου βήµατος συµπληρώθηκε από τους προϊστάµενους του ήµου και των Νοµικών Προσώπων, ερωτηµατολόγιο, στο οποίο περιγράφουν και αξιολογούν συνοπτικά τα βασικά λειτουργικά, οργανωτικά και οικονοµικά χαρακτηριστικά της οικείας υπηρεσίας, στις εξής ενότητες: δραστηριότητες & διαδικασίες λειτουργίας της υπηρεσίας, οργάνωση και συνεργασίες, ανθρώπινο δυναµικό & υλικοτεχνική υποδοµή και οικονοµικά της υπηρεσίας. Στη συνέχεια η οµάδα έργου, αξιοποιώντας τις απαντήσεις στα προηγούµενα ερωτηµατολόγια καταγράφει τα δυνατά και αδύνατα σηµεία της κάθε υπηρεσίας και εντοπίζει τα κρίσιµα ζητήµατα εσωτερικής ανάπτυξης σε κάθε µία από τις προηγούµενες θεµατικές ενότητες. Βήµα 4 : Καθορισµός της στρατηγικής και των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων του ήµου. Σκοποί του βήµατος είναι α) η επιλογή της στρατηγικής που θα ακολουθήσει ο ήµος µέσω του καθορισµού γενικών στόχων και πολιτικών δράσης, β) η οµαδοποίηση των γενικών στόχων σε Άξονες και Μέτρα και γ) η διατύπωση του οράµατος και των αρχών λειτουργίας και διακυβέρνησης. Οι ενέργειες αυτές εκτελούνται από την οµάδα έργου σε συνεργασία µε τη ηµοτική αρχή, µε βάση τα: συµπεράσµατα της αξιολόγησης του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος του ήµου, το ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό αναπτυξιακό πλαίσιο και τις προτεραιότητες της ηµοτικής Αρχής. Βήµα 5 : Έγκριση του στρατηγικού σχεδίου και διαδικασίες διαβούλευσης Το πέµπτο και τελευταίο βήµα για την ολοκλήρωση του Στρατηγικού Σχεδιασµού περιλαµβάνει τις εξής ενέργειες : Έγκριση του στρατηγικού σχεδίου από το ηµοτικό Συµβούλιο ηµοσιοποίηση του στρατηγικού σχεδίου µέσω των διαθέσιµων µέσων επικοινωνίας (Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης και Ιστοσελίδα του ήµου) Σύνοψη των συµπερασµάτων των διαδικασιών διαβούλευσης και ενηµέρωση των αρµόδιων υπηρεσιών. Η κατάρτιση της Β Ενότητας του Προγράµµατος που αναφέρεται στον επιχειρησιακό και οικονοµικό προγραµµατισµό, θα ολοκληρωθεί µε τα ακόλουθα βήµατα: Βήµα 1 : Κατάρτιση σχεδίων δράσης Βήµα 2 : Τριετής προγραµµατισµός των δράσεων 18

19 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Βήµα 3 : Οικονοµικός προγραµµατισµός Βήµα 4 : Ολοκλήρωση του προγράµµατος & τελικές ενέργειες ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑ ΙΩΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Βήµα 1 Βήµα 2 Βήµα 3 Βήµα 4 Βήµα 5 Βήµα 6 Βήµα 7 Βήµα 8 Βήµα 9 Προετοιµασία & οργάνωση Περιγραφή και αξιολόγηση της κατάστασης της περιοχής του ήµου Περιγραφή & αξιολόγηση του ήµου και των νοµικών προσώπων Καθορισµός της στρατηγικής και των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων Έγκριση του στρατηγικού σχεδίου και διαδικασίες διαβούλευσης Κατάρτιση σχεδίων δράσης Τριετής προγραµµατισµός δράσεων Οικονοµικός προγραµµατισµός Ολοκλήρωση του προγράµµατος και τελικές ενέργειες ΣΤΑ ΙΟ Α ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΑ ΙΟ Β ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ - ΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΣΤΑ ΙΟ Γ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΣΤΑ ΙΟ ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Τα οφέλη από την εκπόνηση του Επιχειρησιακού Προγράµµατος του ήµου Τανάγρας εκτιµάται ότι θα είναι: 1. Προστασία και Αναβάθµιση του Φυσικού Περιβάλλοντος 2. Βελτίωση της Κοινωνικής και Οικονοµικής Ευηµερίας 3. Βελτίωση της Αποδοτικότητας και Αποτελεσµατικότητας του ήµου 4. Βελτίωση της Παραγωγικής Ικανότητας του ήµου 5. Βελτίωση της Ικανοποίησης των ηµοτών 6. Βελτίωση της Οικονοµικής Κατάστασης του ήµου 19

20 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας ΣΤ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΈΡΓΟΥ Όπως φαίνεται και από το προαναφερόµενο προγραµµατισµό του έργου, εντοπίζονται τρεις διακριτές ενότητες στην όλη διαδικασία. Η πρώτη αφορά την αποτύπωση και αξιολόγηση της υφιστάµενης κατάστασης του ήµου και των Νοµικών Προσώπων, κατά την οποία η συλλογή των στοιχείων που απαιτούνται γίνεται µέσω πρωτογενούς και δευτερογενούς έρευνας. Καθοριστικό ρόλο στην ενότητα αυτή έχει η συµπλήρωση ερωτηµατολογίων από τους προϊσταµένους, προκειµένου να αποτυπωθεί και απολογηθεί η υφιστάµενη κατάσταση της εσωτερικής λειτουργίας των υπηρεσιών. Ακολουθεί η διατύπωση του οράµατος, της στρατηγικής και των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων που θα αποτελέσουν τους κύριους άξονες πολιτικής για την τρέχουσα δηµοτική περίοδο. Η διαδικασία κατάρτισης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος ολοκληρώνεται µε την εξειδίκευση της προηγούµενης ενότητας µέσω της κατάρτισης σχεδίων δράσης εγκεκριµένων από τις υπηρεσίες του ήµου και των Νοµικών Προσώπων και του χρονικού και οικονοµικού προγραµµατισµού των επιµέρους δράσεων. Στη συνέχεια ακολουθεί η έγκριση από την ΓΓ Αποκεντρωµένης ιοίκησης της διαδικασίας κατάρτισής του και η εξειδίκευση του σε ετήσια επιχειρησιακά προγράµµατα προκειµένου να δροµολογηθεί η υλοποίησή του. Ζ. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΠ ΤΟΥ ΗΜΟΥ Αρχική ενηµέρωση του προσωπικού των υπηρεσιών και των Νοµικών Προσώπων του ήµου πραγµατοποιήθηκε µε τη συµµετοχή των ιευθυντών και προϊστάµενων των υπηρεσιών του ήµου και τους Προέδρους των Νοµικών Προσώπων του ήµου. Στη συνάντηση αυτή ζητήθηκε από τους παριστάµενους να συνεργαστούν µε τα µέλη της Οµάδας Σύνταξης Επιχειρησιακού Προγράµµατος υφιστάµενης κατάστασης και αξιολόγησης των υπηρεσιών του. στη διαδικασία καταγραφής της 20

21 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Η. ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ Με την ολοκλήρωση και έγκριση της Α φάσης από το ηµοτικό Συµβούλιο, το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα τίθεται σε δηµόσια διαβούλευση. Στο πλαίσιο αυτό θα προσκληθούν οι εκπρόσωποι των τοπικών φορέων και κάτοικοι της πόλης προκειµένου να υποβάλλουν τις δικές τους προτάσεις. Ο δηµόσιος διάλογος αποτελεί κρίσιµο µέρος της διαδικασίας κατάρτισης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος αφού η τοπική κοινωνία καλείται να διατυπώσει τη γνώµη της για το αναπτυξιακό µέλλον της περιοχής και για τις προτεραιότητες που θα τεθούν. Αναλυτικότερα, σύµφωνα µε άρθρο 2 του Π.. 185/2007 (Α 221) «το εγκεκριµένο από το ηµοτικό Συµβούλιο κείµενο στρατηγικού σχεδιασµού, δηµοσιοποιείται για διαβούλευση, τουλάχιστον επί δύο (2) εβδοµάδες, µε καταχώρηση στην ιστοσελίδα του ήµου, εάν υπάρχει, καθώς και µε κάθε άλλο πρόσφορο µέσο. Κατά τη διάρκεια της περιόδου δηµοσιοποίησης υποβάλλονται προτάσεις, εγγράφως ή ηλεκτρονικά, από τα τοπικά ή διαµερισµατικά συµβούλια, από πολίτες ή ενώσεις πολιτών και από τοπικούς κοινωνικούς και οικονοµικούς φορείς». Επιπρόσθετα, µε απόφαση ηµάρχου µπορεί να οργανωθεί ηµερίδα, θεµατικές συναντήσεις, δηµόσια συζήτηση και όποια άλλη ενέργεια διαβούλευσης κρίνεται αναγκαία. Στο πλαίσιο της δηµόσιας διαβούλευσης ο ήµος Τανάγρας προτείνει να διοργανωθεί µία εκδήλωση µε εκπροσώπους τοπικών συλλόγων και φορέων και πολίτες. Στόχος της εκδήλωσης αυτής θα είναι η ενηµέρωση των τοπικών επαγγελµατικών, πολιτιστικών, κοινωνικών και άλλων φορέων της πόλης και όλων των πολιτών, για τους νέους θεσµούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα προκειµένου αυτοί να προετοιµαστούν κατάλληλα ώστε να υποβάλλουν εφικτές προτάσεις έργων. Η εκδήλωση θα λάβει χώρα µετά την έγκριση της πρώτης φάσης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος από το ηµοτικό Συµβούλιο. Στο πλαίσιο της διευρυµένης ηµόσιας ιαβούλευσης, θα πρέπει να: Α) δηµοσιευτεί στον τοπικό Τύπο περίληψη του Επιχειρησιακού Προγράµµατος του ήµου και Πρόσκληση των πολιτών να υποβάλλουν τις προτάσεις τους. Β) δηµοσιευτεί στον διαδικτυακό τόπο (site) του ήµου το πλήρες κείµενο της πρώτης φάσης του Επιχειρησιακού προγράµµατος, το πρόγραµµα της ηµόσιας ιαβούλευσης και το 21

22 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας ερωτηµατολόγιο στο οποίο θα καλούνται να συµπληρώσουν οι πολίτες και να το στείλουν στο ήµο ηλεκτρονικά ή ταχυδροµικά. Στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος του ήµου, αναγνωρίζοντας την ανάγκη της συµµετοχής των πολιτών στον καθορισµό του οράµατος για την πόλη τους, ο ήµος καλεί τον κάθε πολίτη χωριστά να συνδράµει µε την αποτύπωση των σκέψεων του για την ανάπτυξη της πόλης µε την συµπλήρωση ερωτηµατολογίου. Το συγκεκριµένο ερωτηµατολόγιο, (το οποίο υπάρχει και στην ιστοσελίδα του ήµου) καλείστε να το συµπληρώσετε και να αποστείλετε ηλεκτρονικά ή να το ταχυδροµήσετε στο ήµο. Θ. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ Η µεθοδολογία που ακολουθείται για την εκπόνηση του ΕΠ, βασίζεται στην ανάγκη επίτευξης του τελικού αποτελέσµατος, που αφορά στη σύνταξη και αποδοχή ενός προγραµµατισµού που ανταποκρίνεται στην υφιστάµενη κατάσταση και που µπορεί να λειτουργήσει µέσα στα πλαίσια τόσο της θεσµικής κατοχύρωσης, όσο και των χρηµατοδοτικών δυνατοτήτων που παρέχονται. Η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την κατάρτιση της Α Φάσης του Ε.Π. περιέλαβε τα ακόλουθα: Συγκρότηση οµάδα σύνταξης του επιχειρησιακού σχεδίου δήµου Τανάγρας (αρ. Απόφασης 545) στις 25/10/2011. Προετοιµασία σχετικών ερωτηµατολογίων Η Οµάδα Σύνταξης του Επιχειρησιακού Σχεδίου ήµου Τανάγρας συνεδρίασε στις 25/10/2011 παρουσία ηµάρχου ο οποίος και παρουσίασε τις γενικές αρχές κατευθυντήριες γραµµές για την Τοπική και Εσωτερική Ανάπτυξη του ήµου Τανάγρας στα πλαίσια της εκπόνησης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος του ήµου. Συλλογή στοιχείων υφιστάµενης κατάστασης ήµου (χωρική ενότητα και Οργανισµός) µέσω των ερωτηµατολογίων, της βοήθειας των υπηρεσιών και ειδικών συνεντεύξεων. Κατά το διάστηµα αυτό η οµάδα συνεδρίασε πέντε (5) Φορές µε αντικείµενο την ενηµέρωση προόδου σε σχέση µε την συλλογή στοιχείων της υφιστάµενης κατάστασης. Η εκτελεστική Επιτροπή παρακολούθησε και συντόνισε τις εργασίες της Οµάδας Σύνταξης Επιχειρησιακού Προγράµµατος ήµου Τανάγρας. 22

23 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ 1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 1.1 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΗΜΟΥ Βασικά χαρακτηριστικά, χωροταξική ένταξη και διοικητική οργάνωση Βασικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά περιοχής του ήµου Τανάγρας Ο ήµος Τανάγρας είναι ένας από τους έξι δήµους του Νοµού Βοιωτίας, όπως συστάθηκε από το Ν. 3852/2010 (Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωµένης ιοίκησης Πρόγραµµα Καλλικράτης). Αποτελείται από τους πρώην ήµους ερβενοχωρίων, Οινοφύτων Σχηµαταρίου και Τανάγρας και έχει ως έδρα του, την κωµόπολη Σχηµατάρι. Ο ήµος βρίσκεται στο Νοτιοανατολικό τµήµα της Περιφερειακής Ενότητας Βοιωτίας και σε ΕΙΚΟΝΑ 1: Η Ε ΡΑ ΤΟΥ. ΤΑΝΑΓΡΑΣ απόσταση 61 χλµ από την Αθήνα και 20 χλµ από την Χαλκίδα επίσης ο δήµος κατέχει κεντροβαρή θέση λόγω της βιοµηχανικής δραστηριότητας καθώς στα βόρεια διέρχεται η Εθνική Οδός Αθηνών Λαµίας και η Εθνική Οδός Σχηµαταρίου Χαλκίδας επίσης από το ήµο διέρχεται ο σιδηροδροµικός άξονας Αθηνών Θεσσαλονίκης και Αθηνών. Ο νεοσύστατος ήµος Τανάγρας καλύπτει συνολικά πλέον µια έκταση 554,01 τετραγωνικών χιλιοµέτρων µε ακτογραµµή που ξεπερνά τα 4 χιλιόµετρα και γεωγραφικά συνορεύει µε τον ήµο Χαλκίδας στα Βόρεια (περιφερειακή Ενότητα Εύβοιας), µε τον ήµο Μάνδρας νότια (Περιφέρεια υτικής Αττικής), ανατολικά µε τον ήµο Ωρωπού (Περιφέρεια Ανατολικής Αττικής) και δυτικά µε τον ήµο Θηβών. ΧΑΡΤΗΣ 1: ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΤΑΝΑΓΡΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΧΑΡΤΗΣ 2: ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΤΑΝΑΓΡΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ 23

24 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Αριθµός και ονοµασία ηµοτικών Ενοτήτων / Τοπικών Κοινοτήτων Με βάση το Πρόγραµµα Καλλικράτης ο ήµος Τανάγρας αποτελείται από τις ηµοτικές Ενότητες ερβενοχωρίων, Οινοφύτων, Σχηµαταρίου και Τανάγρας. Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται αναλυτικά οι ηµοτικές Ενότητες και οι Τοπικές Κοινότητες του Καλλικρατικού ήµου Τανάγρας: ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ. ΤΑΝΑΓΡΑΣ ηµοτικές Ενότητες ηµοτικές / Τοπικές Κοινότητες Τ.Κ. Πύλης Οικισµός Πανάκτος.Ε ΕΡΒΕΝΟΧΩΡΙΩΝ.Ε ΟΙΝΟΦΥΤΩΝ.Ε. ΣΧΗΜΑΤΑΡΙΟΥ.Ε ΤΑΝΑΓΡΑΣ Οικισµός Πράσινο Τ.Κ. άφνης Τ.Κ. Σκούρτων Τ.Κ. Στεφάνης.Κ. Οινοφύτων Οικισµός ήλεσι Τ.Κ. Αγίου Θωµά Τ.Κ. Κλειδίου.Κ. Σχηµαταρίου Οικισµός Οινόης Οικισµός Πλάκα ήλεσι Τ.Κ. Άρµατος Τ.Κ. Ασωπίας Τ.Κ. Καλλιθέας Τ.Κ. Τανάγρας Ιστορικά συνένωσης Ο πρώην ήµος ερβενοχωρίων ήταν δήµος του νοµού Βοιωτίας που συστάθηκε µε το πρόγραµµα Καποδίστριας από τη συνένωση των κοινοτήτων Σκούρτων, Πύλης, Πανάκτιο, Πρασίνου, Στεφάνης και άφνης, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δηµοτικά διαµερίσµατα του δήµου. Λειτούργησε την περίοδο οπότε και καταργήθηκε µε την εφαρµογή 24

25 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας του προγράµµατος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήµο Τανάγρας. Καταλάµβανε µεγάλο µέρος του δυτικού τµήµατος της Πάρνηθας. Ο δήµος είχε πληθυσµό κατοίκους σύµφωνα µε την απογραφή του 2001 και έκταση 222,938 τ.χλµ. Πρωτεύουσα του δήµου ήταν η Πύλη. ΧΑΡΤΗΣ 3: ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΠΡΩΗΝ ΗΜΟΥ ΕΡΒΕΝΟΧΩΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Ο πρώην ήµος Οινοφύτων συστάθηκε το 1994 και προήλθε από την αναγνώριση της πρώην κοινότητας Οινοφύτων σε δήµο. Η κοινότητα είχε συσταθεί το 1912, αρχικά µε την ονοµασία κοινότητα Στανιατών και περιλάµβανε µόνο τον οικισµό των Οινοφύτων (τότε Στανιάτες). Το 1927 µετονοµάστηκε σε κοινότητα Οινοφύτων λόγω της µετονοµασίες του οµώνυµου οικισµού που την αποτελούσε. Το 1971 εντάχθηκε στην κοινότητα και ο οικισµός ήλεσι. Το 1994 η κοινότητα αναγνωρίστηκε σε δήµο, ενώ το 1999 µε την εφαρµογή του προγράµµατος Καποδίστριας διευρύνθηκε µε την ένταξη στον δήµο των πρώην κοινοτήτων Αγίου Θωµά και Κλειδίου που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δηµοτικά διαµερίσµατα του δήµου. Καταργήθηκε µε την εφαρµογή του προγράµµατος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήµο Τανάγρας. Περιλάµβανε τα χωριά Άγιος Θωµάς, ήλεσι, Κλειδί και Οινόφυτα ΧΑΡΤΗΣ 4: ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΠΡΩΗΝ ΗΜΟΥ ΟΙΝΟΦΥΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ 25

26 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Ο πρώην ήµος Σχηµαταρίου ήταν δήµος του Νοµού Βοιωτίας που λειτούργησε την περίοδο Συστάθηκε αρχικά το 1994 µε αναγνώριση της πρώην κοινότητας Σχηµαταρίου σε δήµο. Στη συνέχεια παρέµεινε αµετάβλητος µε την εφαρµογή του σχεδίου Καποδίστρια ή Νόµο 2539/1997. Με την εφαρµογή του σχεδίου Καλλικράτης καταργήθηκε και συνενώθηκε στον νέο δήµο Τανάγρας. Ο ήµος περιλάµβανε µόνο ένα δηµοτικό διαµέρισµα, το.. Σχηµαταρίου, όπου ανήκαν οι εξής οικισµοί: Σχηµατάρι, Οινόη και Πλάκα ηλεσίου. ΧΑΡΤΗΣ 4: ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΠΡΩΗΝ ΗΜΟΥ ΣΧΗΜΑΤΑΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Ο πρώην ήµος Τανάγρας του προγράµµατος Καποδίστριας ήταν δήµος που λειτούργησε την περίοδο Συστάθηκε µε το πρόγραµµα Καποδίστριας από τη συνένωση των κοινοτήτων Άρµατος, Ασωπίας, Καλλιθέας και Τανάγρας. Έδρα του ορίστηκε η Τανάγρα. Το 2010 εντάχθηκε στον νέο διευρυµένο δήµο Τανάγρας. ΧΑΡΤΗΣ 4: ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΠΡΩΗΝ ΗΜΟΥ ΤΑΝΑΓΡΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ 26

27 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Ιστορικά Στοιχεία ήµου Τανάγρας.Ε. ερβενοχωρίων Οι έξι οικισµοί που συγκροτούν το πλέγµα των ερβενοχωρίων είναι η Πύλη, τα Σκούρτα, η Πάνακτος, το Πράσινο, η Στεφάνη, και η άφνη. Πανακτία ονοµαζόταν η περιοχή του οροπεδίου των ερεβενοχωρίων από τους αρχαίους χρόνους µέχρι τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Από τα αρχαία χρόνια µέχρι τα πρώτα χρόνια της Ρωµαϊκής κυριαρχίας ανήκε στη Αθήνα. Με την Ρωµαϊκή προσαρτήθηκε στην ευρύτερη περιοχή της Αρχαίας Τανάγρας. Το οροπέδιο µε το κάστρο της Πανάκτου υπήρξε αιτία διαµάχης για την επικράτηση µεταξύ Αθηνών και Θηβών για πολλούς αιώνες και το 420 π.χ. µε δόλο το κατέλαβαν οι Θηβαίοι και κατέστρεψαν το Κάστρο. Τα ερβενοχώρια ακολούθησαν την τύχη της Βοιωτίας σε όλους τους ιστορικούς χρόνους Ελληνιστικούς, Ρωµαϊκούς, Βυζαντινούς, Ενετικούς, Φραγκικούς και Καταλανικούς. Στην εποχή των Καταλανών 1383 µε πρωτοβουλία του Καταλανού Ραµόν Ντε Βιλανόβα εποικίστηκε η περιοχή µε Αρβανίτες. Το 1460 στην Βοιωτία και τα ερβενοχώρια κυριάρχησαν οι Οθωµανοί. Τα ερβενοχώρια ήταν η µοναδική περιοχή που κατάφερε ύστερα από σκληρές συγκρούσεις µε τους Τούρκους να πετύχει από τον Σουλτάνο καθεστώς Αυτονοµίας και Αυτοδιοίκησης, προνόµιο µοναδικό στον Ελληνικό χώρο, για αυτό τα ερβενοχώρια ονοµάστηκαν Ελευθεροχώρια. Η χαρισµατική φυσιογνωµία που δέσποσε όχι µόνο στα ερβενοχώρια αλλά και στη ευρύτερη περιοχή της Στερεάς Ελλάδας ήταν ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης Είχε µυηθεί στην φιλική εταιρεία. Ως πολιτικός και στρατωτικός διοικητής της αυτονόµου περιοχής,και στις 10 Απριλίου 1821 υψώνει την σηµαία της επαναστάσεως εκ των πρώτων οπλαρχηγών της Ρούµελης, και την 26η Απριλίου µετά των οπλαρχηγών Κων. Σκουρτανιώτη, Γεωργίου Σκουρτανιώτη, Κων. Βόγγλη, Γεωργίου Γκέλη και Χατζηµελετίου Βασιλείου εκ της Φυλής, υπό την αρχηγία του ήµου Αντωνίου απελευθέρωσαν την Αθήνα και απέκλεισαν τους Τούρκους στην Ακρόπολη. Μέσα Ιουνίου µάχεται στα στενά της Κάζας µαζί µε τον Νικηταρά κατά του Τούρκου Πασά Οµέρ Βρυώνη. Τέλος Ιουνίου ο Σκουρτανιώτης µάχεται στα προ της Χαλκίδος Στενά κατά της Τουρκικής στρατιάς του Μπερκόφ Σαλή και Οµέρ Πασά. Την 25η Ιουνίου παρά την θέση Ταµπούρι Πύλης µάχεται κατά των στρατευµάτων του Μεχµέτ Κιοσέ Πασά υπό του Κιαµήλ Μπέη µε σηµαντική νίκη των ερβενοχωρίων. Έλαβε 27

28 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας ενεργό µέλος σε πολλές µάζες στην Αττικοβοιωτία, και το δεύτερο, τρίτο και τέταρτο έτος του αγώνος ήταν καταφανής µε τον βαθµό του Αντιστράτηγου. Άφησε την τελευταία του πνοή στο ολοκαύτωµα του Μαυροµατίου Θηβών την 26η Οκτωβρίου Τον στρατηγό τον διαδέχθηκε ο µικρότερος αδελφός του Γεώργιος Σκουρτανιώτης, ο οποίος ανεδείχθη άξιος και εφάµιλλός του. Έλαβε ενεργό µέρος σε πολλές µάχες υπό του Καραϊσκάκη, Κριεζώτη και Υψηλάντη στο Παλιό Φάληρο, Ματρίνο, Μεσοβούνι Χαλκίδος και στην ιστορική µάχη της Πέτρας µαζί µε τον Υψηλάντη, Κριεζώτη, ιοβουνιώτη σφράγισε το τέλος του πολέµου το έτος Οι ερβενοχωρίτες βρέθηκαν πρωτοπόροι σε όλους τους εθνικούς αγώνες, στην βαλκανική εποποιία , στην Μικρασιατική εκστρατεία , στον Ελληνοϊταλικό, και Ελληνογερµανικό πόλεµο στην αντίσταση κατά των Ναζί. Παρόντες οι ερβενοχωρίτες στην µάχη της Πύλης στις όπου διακρίθηκε για το ήθος και το σθένος του, ο Πυλιώτης Στέφας Μαλιάτσης. Παρόντες στην µάχη των ερβενοχωρίων 17, 18 Οκτωβρίου 1943 οι τριήµερες µάχες κατά των Ναζί είχε σαν συνέπεια να καούν τα πέντε χωριά των ερβενοχωρίων την Από το 1912 έως την κατοχή και αντίσταση η προσφορά των ερβενοχωρίων ήταν µεγάλη. Από τα Σκούρτα έπεσαν στα πεδία των µαχών ή εκτελέστηκαν 42 άτοµα. Από την Πύλη 47, από Στεφάνη 10, από Πράσινο 9 και Πάνακτο 5, Σύνολο 113 νεκροί. Σήµερα οι ερβενοχωρίτες ατενίζουν µε βεβαιότητα και αισιοδοξία το µέλλον, οραµατιζόµενοι µια νέα προοπτική για τις επερχόµενες γενιές του 21ου αιώνα..ε. Οινοφύτων Μικρή πολίχνη, δορυφόρος της Τανάγρας, δίπλα στον Ασωπό ποταµό και στην αριστερή του όχθη, κοντά στα όρια των νοµών Αττικής και Βοιωτίας. Σηµειώνεται στους ιστορικούς χάρτες της αρχαίας Ελλάδος και τα αναφέρουν συγγραφείς από τα πανάρχαια χρόνια. Ο Θουκυδίδης, ο Παυσανίας, ο Πίνδαρος, ο ιόδωρος, ο Πλούταρχος, αναφέρονται στα ιστορικά κείµενά τους για τα Οινόφυτα και το ήλεσι. Αφορµή για τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, στάθηκαν οι φονικές µάχες που έγιναν στην περιοχή της Τανάγρας, των Οινοφύτων και του ηλεσίου. Σαν οικισµοί, ανάγονται από την πρώιµη ακόµη νεολιθική 28

29 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας εποχή και ίσως τη «µαγιά» να απετέλεσαν οι τεχνίτες του Κάδµου, που εγκαταστάθηκαν στην Τανάγρα και στη Βοιωτική ακτή του Ευβοϊκού κόλπου, εποµένως και στο ήλεσι και τα Οινόφυτα. Γεγονός είναι ότι υπήρχαν ήδη τον 7 ο π.χ. αιώνα και στα ελληνικά ιστορικά χρόνια. Για το ήλεσι, ως πρώτοι οικιστές αναφέρονται οι κάτοικοι του ιερού νησιού της ήλου. Ήταν ιερό «Αφίδρυµα», όπου τιµούσαν τους θεούς του νησιού τους, τον Απόλλωνα και την Αρτεµη, ως και τη Λητώ. ηµιούργησαν θέατρα, στάδια και ιερούς ναούς και άλλα δηµόσια κτίρια. Το ήλεσι µεσουρανούσε τα ιστορικά χρόνια και ήταν αξιόλογο λιµάνι των Ταναγραίων στον Ευβοϊκό κόλπο, αλλά και τόπος εξοχής για τους πλούσιους κατοίκους. Η Μάχη των Οινοφύτων Εξήντα δύο ηµέρες µετά τη µάχη της Τανάγρας, όπου οι Θηβαίοι µε τους Λακεδαίµονες και τους συµµάχους τους, πέτυχαν «πύρρειο» νίκη επί των Αθηναίων στην περιοχή του Ελαιώνα, οι Αθηναίοι εµφανίστηκαν ξανά στη Βοιωτική γη. Επωφελήθηκαν από την αναχώρηση των Σπαρτιατών και πέρασαν τα βοιωτικά σύνορα και τον Ασωπό ποταµό και αντιµετώπισαν τους Θηβαίους και τους συµµάχους τους κοντά στα Οινόφυτα, τον Αύγουστο το 457 π.χ. Το τέχνασµα του Αθηναίου στρατηγού Μυρωνίδη, που διέπρεψε τον προηγούµενο χρόνο στη Μεγαρίδα, έτρεψε τους Βοιωτούς σε φυγή, µε πρώτο το περίφηµο ιππικό των Θεσσαλών. Ο Μυρωνίδης έτρεξε προς το δεξιό τµήµα του στρατού του και φώναξε «Νικώµεν κατά το Ευώνυµον!». Ο ιόδωρος αναφέρει ότι οι Βοιωτοί ήταν εξαιρετικοί πολεµιστές και αντίπαλοι των Αθηναίων και δεν υπολείπονταν από κανέναν «κατά τας των δεινών υποµονάς και τους πολεµικούς αγώνας». Επιγραµµατικός ο Αριστείδης λέγει «Βοιωτοί δε, ουκ αντέσχον, αλλά ηττηθέντες εν Οινοφύτοις, υπέκυψαν µετ' αυτών Φωκαείς και Λοκροί, νίκη µια». Τα αποτελέσµατα της µάχης ήταν σπουδαία από στρατηγικής απόψεως και κατέστησαν τους Αθηναίους κυρίαρχους στην περιοχή. Εστράφησαν και κυρίευσαν την πόλη της Τανάγρας και κατεδάφισαν τα τείχη της. Παρέκαµψαν την ισχυρή Θήβα και κατέλυσαν τις αρχές σ' όλες τις πόλεις της Βοιωτικής Κοινοπολιτείας. Οι µάχες της Τανάγρας και των Οινοφύτων σε διάστηµα δύο µόνο µηνών, είχαν µεγάλο αντίκτυπο και στους δύο εµπόλεµους, αφού οι µαχητές που αγωνίσθηκαν και έπεσαν στο πεδίο της µάχης, ήταν περισσότεροι απ' αυτούς που έπεσαν στους αγώνες κατά των Περσών στο Μαραθώνα και τις Πλαταιές! Παραστατικότατο ανάγλυφο της θεάς Αθηνάς της εποχής εκείνης, την εµφανίζει στηριζόµενη στο δόρυ της να παρατηρεί περίλυπη και µελαγχολική, επιτύµβια στήλη αγωνιστών. Είναι το ανάγλυφο της «σκεπτόµενης Αθηνάς». Μεγάλες οι θυσίες, τροµερές οι απώλειες, άφθονο το αδελφικό αίµα, βάζει σε σκέψεις και µελαγχολούν ακόµα και οι θεοί. Ρωµαική Εποχή 29

30 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Στη Ρωµαϊκή εποχή από το 146 π.χ. έως το 330 µ.χ., όλη η περιοχή, µε επικεφαλής την Τανάγρα, έτυχαν ευρείας αυτονοµίας.αναταραχή υπήρξε το 87 π.χ., όταν ο Ρωµαίος στρατηγός Σίλας, αντιµετώπισε στην περιοχή το βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη και τον κατανίκησε δύο φορές. Τότε η περιοχή λεηλατήθηκε άγρια από τους δύο στρατούς και υπέφερε τα πάνδεινα.το 84 π.χ. µε τη συνθήκη του ήλεσι, ο Πόντιος βασιλιάς απεχώρησε και η περιοχή ανέπνευσε. Φραγκοκρατία Το 1204 µ.χ. τα κράτη της δύσης, στην προσπάθειά τους να ελευθερώσουν, όπως έλεγαν, τους άγιους τόπους, µε αρχηγό τον Πάπα Ιννοκέντιο τον Γ', βρήκαν την ευκαιρία να καταλύσουν τη Βυζαντινή αυτοκρατορία και να τη διαµοιράσουν µεταξύ τους! Η Βοιωτία, µαζί µε την Αθήνα, απετέλεσαν το ουκάτο των Αθηνών, µε πρωτεύουσα την ακµάζουσα Θήβα. Ο Γάλλος αριστοκράτης της Βουργουνδίας Όθων Ντε Λα Ρως και η δυναστεία του, είχαν υπό την κατοχή τους την περιοχή για 107 ολόκληρα χρόνια από το µ.χ., κυβέρνησαν σαν φεουδάρχες έχοντας τους κατοίκους της περιοχής είλωτες στα κτήµατά τους. Κάθε ιδιοκτησία που κατείχαν µεταβιβαζόταν ή πουλιόταν µαζί µε τα ακίνητα και το προσωπικό. Το 1311 έως το 1387, για 87 χρόνια, την περιοχή κατείχαν οι Καταλανοί.Ήταν Ισπανοί από την περιοχή της Καταλανίας, στα σύνορα της Ισπανίας και της Γαλλίας. νθρωποι σκληροί και άξεστοι, προκάλεσαν ακόµα και τον αφορισµό του Πάπα και απεκλήθησαν από αυτόν «γιοι της απώλειας» και «έκβρασµα της ανθρωπότητας», όταν ενόχλησαν τους Ενετούς της Εύβοιας και τα συµφέροντα του Πάπα! Η ελληνική λαϊκή µούσα, εκφράζοντας το µίσος, την απέχθεια και το φόβο, διέσωσε το «σε χέρια Καταλανού να πέσεις». Στην εποχή τους, γίνεται ο εποικισµός στην Αττική και στη Βοιωτία, των Ελλήνων-Αρβανιτών, µε διετή ατέλεια, κατόπιν εντολής του βασιλιά της Αραγονίας την 31 εκεµβρίου 1382 µ.χ. (Της Καταλανικής εποχής κατάλοιπα, είναι οι ιχαλωτοί πέτρινοι τεράστιοι πύργοι επικοινωνίας (µε καπνό την ηµέρα και φωτιά τη νύχτα, καταλλήλως ελεγχόµενα), που σώζονται και σήµερα στην Αττική και Βοιωτία. Στην Πάρνηθα υπάρχουν στην Πάνακλο, στη Φυλή θέση Φάλεµι, στο Κατσιµίδι, στη Βαρυµπόµπη και στο Λιµικό. Επίσης, στη Μαζαρέκα, στη Σαλονίκη, Παληοµήλεσι, Αλεµάνι, Μπάφι και Μπελούτση. Στον Αγιο Θωµά (Λιάτανι), στου Γκινοσάτι και στην Πύλη. Στα Οινόφυτα, στον οµώνυµο λόφο, κυριαρχούσε ψηλός διχαλωτός πύργος, που για τις ανάγκες του πολέµου, έπεσε στα πέτρινά του γόνατα το απόγευµα της 1ης του Φλεβάρη το Τα υλικά του, έγιναν υλικό για τα πολυβολεία των Γερµανών και τους στρατώνες τους, καθώς και για το στήσιµο του RADAR στην κορυφή του λόφου.) Τους Καταλανούς διαδέχθηκαν οι Ιταλοί, µε τη δυναστεία των Ατζαγιώλη από το 1387 έως την Τουρκική κατοχή. Ο Νέριο Ατζαγιώλη, εγκαθιστά Έλληνες Αρβανίτες στην Πάρνηθα, το κλειδί του Λεκανοπεδίου των Αθηνών, καθώς και στην πεδιάδα του Ασωπού ποταµού. Επιλέγει επίκαιρα σηµεία της περιοχής και µεριµνά για την επάνδρωσή τους, όπως την οδό 30

31 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Ασπροπύργου Σχηµαταρίου, στα υψώµατα Βίγλα και Κάστρο. Επίσης, στη Μαλακάσα, στην Αυλώνα, Μαζαρέκα και Καβάσιλα. Τουρκοκρατία ( ) Στην Τουρκοκρατία, η πλούσια γη της Βοιωτίας περιήλθε στην κυριότητα του Σουλτάνου. Τα ευφορότερα τµήµατα γης διανεµήθηκαν στους Τούρκους αξιωµατικούς, που διέπρεψαν στις µάχες.πολλοί Έλληνες, διατήρησαν µικρές µόνο περιουσίες που καλλιεργούσαν και απέδιδαν το 1/5 της παραγωγής στο Σουλτάνο. Τιµητική εξαίρεση απετέλεσε η περιοχή των ερβενοχωρίων, που δεν κατακτήθηκε από τους Τούρκους, αλλά παρεδόθη κατόπιν συνθήκης. Αποτέλεσµα αυτού, υπήρξε η διατήρηση των ιδιοκτησιών και η υποχρέωση προς το Σουλτάνο, ως φόρο υποταγής, µικρού µόνον ποσού 100 γροσιών «στην άκρη του ξίφους».είχαν δε τιµής ένεκεν, σχετική αυτονοµία και απετέλεσαν καθ'όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, καταφύγιο και άσυλο για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής και των Οινοφύτων. Αυτός φαίνεται πως ήταν ο λόγος που εξηγεί γιατί τα Οινόφυτα και οι γύρω οικισµοί είχαν ερηµωθεί την εποχή αυτή και ουσιαστικά δεν ήταν παρά µερικές λασποκαλύβες µε άφθονους ληστές και περισσή αθλιότητα. Τη σχετική εικόνα, µας δίνει παραστατικότατα η περιγραφή του Γάλλου περιηγητή DE LOIR, που το 1639 µαζί µε το Γάλλο πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη και τη συνοδεία τους, πέρασαν από την περιοχή στο δρόµο της επιστροφής τους από τη Χαλκίδα στην Αθήνα. «Βρήκαν στο πέρασµά τους από τα αρβανίτικα χωριά, άφθονους ληστές που δεν ήταν παρά οι πεινασµένοι κάτοικοι της περιοχής. Που και που, µέσα στο σκοτάδι της µιζέριας και της δυστυχίας, λίγα λυµφατικά φώτα, από τα λαδοφάναρα, µέσα στις άθλιες λασποκαλύβες, µε το χωµάτινο δάπεδο, που στέγαζαν µαζί ζώα και ανθρώπους. Οι κάτοικοι, Αρναούτηδες, όπως τους ονοµάζουν, είναι φοβισµένοι και καχύποπτοι και µοιράζονται µαζί τους, το λιτό φαγητό τους. Λίγο ψωµοτύρι και δροσερό νερό». Αυτές οι λασποκαλύβες που ήταν οι στάνες των ερβενοχωριτών για τα χειµαδιά, φαίνεται πως έδωσαν το όνοµά τους στα Οινόφυτα, που τότε ονοµάζονταν Στανιάτες. Αλλες πηγές θέλουν την ονοµασία από αρβανίτικη πλευρά, που όµως δε φαίνεται ν' ανταποκρίνεται στην πραγµατικότητα. Όπως και να έχει η κατάσταση πάντως, φαίνεται ότι τα Οινόφυτα ή Στανιάτες καθώς και τα υπόλοιπα πεδινά χωριά της περιοχής είχαν ερηµωθεί στην Τουρκοκρατία. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι στον αγώνα του 1821 έχουµε τα ονόµατα λίγων αγωνιστών, µεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση κατέχει ο οπλαρχηγός «Καπετάν» Ιωάννης Λιάπης, για τις υπηρεσίες του οποίου η πατρίδα του παραχώρησε αγροτική έκταση 400 στρεµµάτων στη θέση «Σούλι» των Θηβών και η οποία αργότερα ανταλλάχθηκε µε αυτή του αγωνιστή Βόγλη, στη θέση Λάκα στα Οινόφυτα.Το Κοινοτικό Συµβούλιο Οινοφύτων, θέλοντας να τιµήσει τη µνήµη του, έδωσε το όνοµά του σε έναν από τους κεντρικούς δρόµους της Κοινότητας.Αντιθέτως µε το 1821, µεγάλη συµµετοχή αγωνιστών από τα Οινόφυτα έχουµε στους Βαλκανικούς αγώνες, στον 1ο Παγκόσµιο Πόλεµο, στην άτυχη εκστρατεία του στη Μικρά Ασία και στον 2ο Παγκόσµιο Πόλεµο. 31

32 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Ονοµασία Τα Οινόφυτα εµφανίζονται µε το όνοµα "Στανιάτες" σαν τµήµα του ήµου Τανάγρας ο οποίος σχηµατίσθηκε µε το Βασιλικό ιάταγµα της 8ης Απριλίου 1835 (το οποίο όµως δεν δηµοσιεύθηκε στην εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, όπως και πολλά άλλα). Στην αρχική σύσταση του ήµου µετείχαν: Τανάγρα, Μπράτσι, Σχηµατάρι, Ίνια, Κακοσάλεσι (Αυλώνας), Μπούγα και Κολετέτι. Μεταγενέστερα προσαρτήθηκαν, οι Στανιάτες (Οινόφυτα), Ωρωπός, Συκάµινο, Μήλεσι, Χλεµποτσάρι, Μουσταφάδες, Κακονησχύρι, Καβάσιλα, Κρώρα, Μαντάνι, Ραπεντόσα, Σκούρτα, Κλειδέτι, Λιάτανι, Μπράτσι, ερβενοσάλεσι, ήλεσι, Μαδαράκι και το Μετόχι της Μονής Τσάτσαρη..Ε. Σχηµαταρίου Πρόλογος Στις αρχές του αιώνα µας το 1902, στις 6 Ιανουαρίου, γεννήθηκα και µεγάλωσα στο Σχηµατάρι Βοιωτίας. Ονοµάζοµαι Θεόδωρος Μπεζιάνης του Αλεξάνδρου και της Βασιλικής, το γένος Σάµιου και σας εξιστορώ µε ακρίβεια τα όσα άκουσα και έµαθα από τους παππούδες αλλά και όσα θυµάµαι για να µάθουν οι νεότεροι πότε κτίσθηκε το χωριό Σχηµατάρι Θηβών Βοιωτίας. Ήλθαν από την Βόρειο Ήπειρο (18) δεκαοκτώ οικογένειες, κατά τα έτη 1770 µε 1775 και αγόρασαν το κτήµα από ένα Τούρκο πασά, που τα σύνορα άρχονται από το γεφύρι του παπαρόκα, πιάνουν από το ραγκό της Γκριµάδας ( ή Τανάγρας), ανεβαίνει κορυφογραµµή Μάλι Βάλεζα, κατεβαίνει στο εξωκλήσι Μεταµόρφωση του Σωτήρος, εις θέση Λιοτρίβι και Κορυτσιά Κολυστάρα, Μανδρί Τσαµασίρη, Ράχη Μυζήθρα, Κοπρισιά Μυζήθρα, 200 µέτρα νοτινά της κλήσισας. Ανατολικά πηγαίνει στο Βλυχονέρι και από εκεί τρείς (3) τσούκες και ευθεία Κοπρισιά Μπεζιάνη και ευθεία µνήµα Εβραίου, ευθεία χωράφι εκκλησίας,κορυφογραµµή, ελιές Χαλιώνη, πηγάδι παπαγεωργάτση, κορυφογραµµή Άγιος Νικόλαος, Άγιος Ιωάννης, το σηµερινό νεκροταφείο και ευθεία όπως πάει ο δηµόσιος δρόµος σταµατάει στα σύνορα του χωριού Μαδαρού, παίρνει το Σιδηροδροµικό Σταθµό Οινόης Σχηµαταρίου καµίνι Μπαρόνη,, κατεβαίνει ραγκό του Κοκάλη στο δρόµο Μπούρτσι και καταλήγει στο γεφύρι του παπαρόκα. Το κτήµα αυτό αποτελείτο από έως στρέµµατα. Τα πρώτα σπίτια του ήταν καλύβες, που τα έφτιαξαν στην θέση Μαυροβούνι για να είχανε το ποτάµι κοντά να υδρεύονταν, το ονοµαζόµενο στην αρχαία Ελληνική Θερµόδοντα ή κοινός (Λάρη) ή παραπόταµος του Χείµαρου Ασωπού. 32

33 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Αλλά επειδή ήταν µακριά το ποτάµι επήγαν απέναντι στη θέση Μπαλί, δυτικώς από το ποτάµι, εις την θέση Λιέδεζα αλλά εκεί τους έτρωγε το κουνούπι της Ελονοσίας και τους είπαν άλλοι γέροντες, να πάτε να κτίσετε χωριό εκεί που λαλούνε πέρδικες. Οι πέρδικες το καλοκαίρι βόσκουν στα απόσκια και το χειµώνα βοσκάνε στα προσήλια, εκεί που κτυπάει ο ήλιος το πρωί και όλη την ηµέρα. Και επήραν τα τσεκούρια και τις κάπες και ήλθαν και κοιµήθηκαν εκεί που έχουν οι Καρατζιάδες ( ή Καπάκηδες ) τα σπίτια τους και άκουσαν τις πέρδικες το πρωί που λαλούσαν και πηγαίνανε στην βρύση να πιούνε νερό. Πρώτα η πέρδικα πηγαίνει να πιει νερό και µετά πηγαίνει για βοσκή. Και εκεί που είναι το σπίτι του Τσορέ ( ή Σταύρου ) στο δρόµο ήταν κάτι βούρλα και είχε µία βρυσούλα µε νερό και εκεί ποτίζονταν οι πέρδικες και ήταν όλο δάσος και έφτιαξαν από µία πρόχειρη καλύβα, έφεραν κατόπιν τις οικογένειες και έγινε το χωριό Σχηµατάρι. Το έτος 1777 είχε πέσει στην Ευρώπη µία ασθένεια, η λεγόµενη πανούκλα. Αρβανίτικα την έλεγαν κουκούδι και είχε γίνει σώµα και γύριζε τα χωριά και τις πολιτείες και ήταν και θωρακισµένη και δεν της κόλλαγε ούτε σφαίρα ή ( βόλι ) ούτε σπαθί. Ήλθε στο χωριό µας από το δρόµο της Χαλκίδας βραδιάτικα, εκεί που είναι σήµερα η Αερογέφυρα ήταν µια αγκοριτζιά µεγάλη, δυτικά από το δρόµο Χαλκίδας. Εκεί του είχαν κάνει καρτέρι οι Άγιοι Ταξιάρχες, ο Μιχαήλ και ο Γαβριήλ και δεν τον άφησαν να µπει στο χωριό. Τον κυνήγησαν γύρω από την Ντάρδιζα και µέχρι το λύσι του Λειβαδίτη ακούγονταν τα σπαθιά που τον χτύπαγαν οι Άγγελοι και τον έδιωξαν και επήγε για την Λιάτανη, το σηµερινό χωριό Άγιος Θωµάς. Και µετά παρέλευση χρόνου συνέβη ένα µεγάλο δυστύχηµα µε το χωριό Μπράτσι του Ιµπραήµ Πασά. Επήγε µία γυναίκα από το χωριό Σχηµατάρι στο εξωκλήσι απέναντι στη Μεταµόρφωση του Σωτήρος για να ανάψει τα καντήλια. Ο Ιµπραήµ Πασάς είχε έναν αράπη αγροφύλακα και έπιασε την γυναίκα και την βίασε και αυτή γύρισε στο χωριό και διαµαρτυρήθηκε στους συγχωριανούς της. Την άλλη ηµέρα πήγαν δύο έως τρία παλικάρια και έπιασαν τον αράπη και τον τεµάχισαν και τον έριξαν στα σταυροδρόµια. Κατόπιν ο Ιµπραήµ Πασάς έστειλε χωροφύλακες και έπιασε τους προύχοντες του χωριού και τους κρέµαγε σε φούρκες µε το κεφάλι προς τα κάτω για να µαρτυρήσουν τα πρόσωπα, αλλά δεν πρόδωσαν κανέναν και έκαναν συµβιβασµό και τους έδωσαν το κτήµα από το ποτάµι και πέρα και µετά τους ορµήνεψε ένας Πασάς από την Αθήνα, κρυφός Χριστιανός, και έκοψαν νύχτα ένα αυλάκι και έβαλαν το νερό απέναντι από το Πολυκρίπη. Έτσι τους είχε πει ο Πασάς, όπου είναι το νερό εκεί θα βάνω τα σύνορα. 33

34 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Και µετά την απελευθέρωση του 1821 τα καταπάτησαν όλα απέναντι από το ποτάµι και τους έδιωξαν από το ποτάµι τους Μπρατσιέους και πήγαν δικαστικώς και τους χορήγησαν τέσσερα (4) µέτρα δρόµο για να έρχονται να πλένουν τα ρούχα τους. Και µετά την απελευθέρωση του 1834 ήλθε ο Πασάς για να εισπράξει το χρήµα, διότι δεν του είχαν ξεχρεώσει οι Σχηµαταραίοι το κτήµα. Είχε έλθει φρουρά από την Χαλκίδα και πετάχτηκε ένας από το σόϊ των Μικρών ( ή Φέρσαλα) και είπε. Εµείς τα πήραµε µε το σπαθί, τι θέλει αυτός ο κονιάρης εδώ που ήλθε ; Και έφυγε και πήγε στην Χαλκίδα και τα πούλησε τα γραµµάτια στην τράπεζα και η τράπεζα τους έπιασε και τα πλήρωσαν. Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού Σχηµατάρι Βοιωτίας. 1) ΜΠΕΖΙΑΝΗΣ. 2) ΜΠΑΡΜΠΑΣ. 3) ΚΑΖΙΑΝΗΣ. 4) Ε ΑΚΗΣ. 5) ΠΙΝΗΤΑΣ. 6) ΤΣΟΥΤΑΣ. 7) ΚΑΡΥ ΑΣ. 8) ΜΙΚΡΟΣ. 9) ΤΟΛΙΑΣ. 10) ΡΟΥΣΗΣ. 11) ΠΑΠΑΣΤΑΜΟΣ. 12) ΠΗΛΙΤΣΗΣ. 13) ΤΣΙΠΗΣ. 14) ΖΑΧΑΡΙΤΣΙΑΣ. 15) ΝΑΡΙ ΕΣ. 16) ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ. 17) ΜΠΛΑΒΈΣΗΣ..Ε. Τανάγρας Η πόλη της αρχαίας Τανάγρας βρίσκεται πάνω στον χαµηλό λόφο Γκριµάδα, σε απόσταση 20 χλµ., περίπου, ΝΑ. των Θηβών, 5 χλµ. Ν. του Σχηµαταρίου και 35 χλµ. Β. των Αθηνών. Στα Ν. διατρέχεται από τον ποταµό Ασωπό και στα Α. από τον παραπόταµό του Λάρη (αρχαίος Θερµοδών, πιθανότατα), ενώ αµέσως Β., ως συνέχεια του λόφου, υψώνεται το 34

35 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας γνωστό από την αρχαιότητα Κηρύκειον όρος (σηµερινός Σωρός). Η θέση κατοικείτο συνεχώς από τη νεολιθική περίοδο µέχρι και τον 7 ο αι. µ.χ. Για πρώτη φορά εντοπίστηκε το 1776, η ταύτισή της, ωστόσο, µε την αρχαία Τανάγρα έγινε το 1806, βάσει µιας αρχαίας επιγραφής, η οποία βρέθηκε εντοιχισµένη στο βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Θωµά. Η πόλη ιδρύθηκε κατά τους αρχαϊκούς χρόνους. Αν και δεν έχει ανασκαφεί, διατηρεί ορατά, στο µεγαλύτερο µήκος τους, τείχη της ύστερης κλασικής περιόδου, µε επισκευές και συµπληρώσεις µεγάλου τµήµατός τους κατά τους ρωµαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους. Οι πρόσφατες γεωφυσικές έρευνες έδειξαν ότι η οχύρωση του τέλους του 4 ου αι. π.χ. περιέκλειε µεγαλύτερη έκταση προς τα Β. και Β. από την ήδη µεγάλη ρωµαϊκή, η οποία ξεπερνά τα 300 στρέµµατα. Η οχύρωση ήταν κατασκευασµένη κατά το ψευδοϊσόδοµο σύστηµα και διέθετε πύργους σε ίσες, περίπου, αποστάσεις. Η Τανάγρα, ήδη από τα τέλη του 4 ου αι. π.χ., ήταν κτισµένη κατά το ιπποδάµειο σύστηµα, δηλαδή µε ορθογώνια τεµνόµενους δρόµους και οργάνωση της πόλεως σε ζώνες δραστηριοτήτων. Οι ζώνες αυτές ακολουθούσαν στην Τανάγρα τη φυσική διαµόρφωση του εδάφους σε τρία κλιµακωτά πλατώµατα. Στο υψηλότερο πλάτωµα, στα Ν. της πόλης, βρίσκονταν συγκεντρωµένα, σύµφωνα µε τις αρχαίες µαρτυρίες, τα σηµαντικότερα ιερά και οι ναοί. Σήµερα είναι ορατό το κοίλο του αρχαίου θεάτρου. Η αγορά και πολλά δηµόσια κτίρια βρίσκονταν στο µεσαίο πλάτωµα, ενώ οι οικίες στο χαµηλότερο, στα Β. της πόλης. Από τις πύλες της οχύρωσής της ξεκινούσαν οκτώ δρόµοι, οι οποίοι οδηγούσαν προς την Αθήνα και προς διάφορες βοιωτικές πόλεις. Από αυτές έχουν ταυτιστεί µε βεβαιότητα δύο: η πύλη των Θηβών και η πύλη του Ασωπού. Μία τρίτη ταυτίζεται µε επιφύλαξη µε την πύλη του ηλίου, ενώ βέβαιη θεωρείται και η ύπαρξη τέταρτης πύλης, στα Ν. της πόλεως. Τα νεκροταφεία, τα οποία έχουν κατά το πλείστον συληθεί και εν µέρει ανασκαφεί, χρονολογούνται από τους αρχαϊκούς έως και τους πρώιµους ρωµαϊκούς χρόνους. Εκτείνονταν σε µεγάλη απόσταση περιµετρικά της πόλεως, στις θέσεις «Μπαλή», στα Β., «Κοκκάλι», στα ΒΑ., και «Γκέλεζι», στα Ν.-ΝΑ. Οι τάφοι διατάσσονταν σε µακρές σειρές εκατέρωθεν των αρχαίων δρόµων. Η πόλη βρισκόταν στη ΝΑ. Βοιωτία, στο κέντρο περίπου της αναφερόµενης από τον Στράβωνα Ταναγραϊκής περιοχής, η οποία περιελάµβανε τις παράλιες πόλεις Αυλίδα και ήλιον και τις πόλεις Ελεών, Άρµα, Μυκαλησσός και Φαραί, που συνιστούσαν τη λεγόµενη τετρακωµία. Ως σηµαντικότερη πόλη, η Τανάγρα είχε τον έλεγχο της περιοχής αυτής, αν και όχι πάντα ολόκληρης. Από το 500 π.χ., ο έλεγχος της τετρακωµίας και των παραλίων του Ευβοϊκού περιήλθε στη Θήβα. Λίγο πριν από το 424 π.χ., απέκτησε και πάλι η Τανάγρα τον έλεγχο του ηλίου, και από το 338 π.χ. µέχρι και τους Ρωµαϊκούς χρόνους, της τετρακωµίας και της Αυλίδας. 35

36 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Η στρατηγική θέση της Τανάγρας, κοντά στη µεθόριο Αττικής και Βοιωτίας, και ο κατά καιρούς αποκλεισµός της από τη θάλασσα καθόριζε και τη στάση της απέναντι στα µεγάλα γεγονότα. Κατά την περίοδο της παντοδυναµίας των Θηβών υφίστατο την κυριαρχία τους, ενώ κατά την περίοδο κάµψης τους ήταν αυτόνοµη και δυνατή, µε αποτέλεσµα να αντιµετωπίζεται ως απειλή από τους Αθηναίους, οι οποίοι άλλοτε στρέφονταν εναντίον της κι άλλοτε διεκδικούσαν τη συµµαχία της. Στην τέχνη της, όπως ήταν φυσικό, ήταν πολύ πιο έντονη η επίδραση της Αττικής σε σχέση µε άλλες βοιωτικές πόλεις. Χαρακτηριστική είναι στους ελληνιστικούς χρόνους η άµεση εξάπλωση των νέων τύπων της κοροπλαστικής από τα αττικά εργαστήρια, που πρώτα τους δηµιούργησαν, στα ταναγραϊκά, και η σχεδόν παράλληλη αλλά συγχρόνως ανεξάρτητη σ αυτά εξέλιξή τους. ΟΙ ΛΑΘΡΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ Στις αρχές της δεκαετίας του 1870, η περιοχή των νεκροταφείων της αρχαίας Τανάγρας επλήγη ανεπανόρθωτα από µεγάλης έκτασης λαθρανασκαφές, που στόχο είχαν την εύρεση των εξαίρετης τέχνης πήλινων ειδωλίων, των «ταναγραίων», και τη διοχέτευσή τους κυρίως στο εξωτερικό. Περιηγητές της εποχής αναφέρουν ότι τα έτη συλήθηκαν περί τους τάφους, σε απόσταση έως και 12 χλµ. από τα τείχη της ακρόπολης. Αυτή η µεγάλης έκτασης καταστροφή προκάλεσε το 1873 την επέµβαση των ελληνικών αρχών και την αποστολή εκ µέρους της Αρχαιολογικής Εταιρείας του σπουδαίου αρχαιολόγου Π. Σταµατάκη, για να διασώσει όσες αρχαιότητες είχαν αποµείνει και να σταµατήσει τις λαθρανασκαφές. Με τη συνδροµή του στρατού, περισυνέλλεξε εκατοντάδες διάσπαρτες στον χώρο επιτύµβιες στήλες και προέβη στην διενέργεια ανασκαφικών ερευνών, κατά τα διαστήµατα , και Το έργο του συνεχίστηκε από τον Χρ. Τσούντα το 1887, από τον Ε. Κοροµάντζο το και από τον Ν. Παππαδάκη το Στην πόλη της αρχαίας Τανάγρας, πραγµατοποιήθηκε µόνο µια µικρής κλίµακας ανασκαφική έρευνα, το Από το 1911 και για διάστηµα 65 ετών δεν διενεργήθηκε άλλη παράνοµη ή νόµιµη έρευνα στην περιοχή. Από το 1976, όµως, µια σειρά µεγάλων δηµόσιων και ιδιωτικών έργων οδήγησε στην ανάληψη σωστικών ανασκαφικών ερευνών στην περιοχή των νεκροταφείων. Τα έργα αυτά ήταν οι εγκαταστάσεις της Ελληνικής Αεροπορικής Βιοµηχανίας, το εργοστάσιο της 3 Ε, ο Βιολογικός Καθαρισµός Οινοφύτων-Σχηµαταρίου, και τα έργα του Φυσικού Αερίου και της ΕΥ ΑΠ. Μέχρι το 2002 ήρθε στο φως σηµαντικός αριθµός επιπλέον τάφων. Πολλοί από αυτούς έδωσαν στοιχεία, τα οποία αναπλήρωσαν ένα µικρό µέρος των κενών που είχαν δηµιουργήσει στην επιστήµη οι εκτεταµένες λαθρανασκαφές του 19 ου 36

37 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας αιώνα. «Ταναγραίες», ωστόσο, βρέθηκαν ελάχιστες, όσες είχαν διαφύγει της προσοχής των αρχαιοκαπήλων. Παράλληλα µε τις σωστικές ανασκαφές στα νεκροταφεία, διενεργήθηκαν και τοπογραφικές έρευνες στην πόλη της αρχαίας Τανάγρας: από το Καναδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο το 1985, υπό τη διεύθυνση του καθηγητή D. Roller, και από το Ολλανδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο από το 2000 µέχρι σήµερα, υπό τη διεύθυνση των καθηγητών J. Bintliff και B. Slapšak. Αν και δεν πρόκειται για ανασκαφές αλλά για επιφανειακές -τοπογραφικές και γεωφυσικές- έρευνες, η εφαρµογή σ αυτές σύγχρονων µεθόδων έχει δώσει µέχρι σήµερα πολύτιµα προανασκαφικά στοιχεία για το πολεοδοµικό σχέδιο της αρχαίας Τανάγρας και για την πορεία του τείχους της. «ΤΑΝΑΓΡΑΙΕΣ» Ο όρος «ταναγραίες» αποδίδεται συµβατικά σε µια κατηγορία πήλινων ειδωλίων ελληνιστικών χρόνων, ανεξαρτήτως προελεύσεως. Τα εξαιρετικής τέχνης ειδώλια πρωτοβρέθηκαν σε µεγάλους αριθµούς σε λαθρανασκαφές, οι οποίες από τις αρχές της δεκαετίας του 1870 απογύµνωσαν κυριολεκτικά τις ταναγραϊκές νεκροπόλεις. Παρίσταναν, κυρίως, γυναίκες και κορίτσια µε πολύχρωµα ενδύµατα και περίτεχνες κοµµώσεις της εποχής, σε στάσεις γεµάτες χάρη και κίνηση. Η τυχαία, αρχικά, αποκάλυψη των ειδωλίων από χωρικούς που καλλιεργούσαν τα χωράφια τους, κίνησε το ενδιαφέρον αρχαιοκαπήλων, οι οποίοι τα διέθεταν στην αθηναϊκή και ευρωπαϊκή αγορά, σε πλούσιους ευρωπαίους συλλέκτες αρχαίων. Οι ευρωπαίοι συλλέκτες και τα µεγάλα µουσεία, εκτιµώντας την οµορφιά και την πρωτοτυπία των «ταναγραίων», επιδίωκαν την απόκτησή τους. Η τεράστια ζήτηση των «ταναγραίων» προκάλεσε τη φρενήρη αναζήτηση και λεηλάτηση των τάφων από τους ντόπιους. Τα περιζήτητα ειδώλια βρίσκονταν σε κιβωτιόσχηµους, κυρίως, τάφους. Συχνά κατασκευάζονταν και κίβδηλα, τα οποία είχαν τέτοια οµοιότητα µε τα αυθεντικά, ώστε δεν ήταν δυνατή η αναγνώρισή τους χωρίς τη διενέργεια εργαστηριακών αναλύσεων. Μεγάλες συλλογές ειδωλίων µε προέλευση την Τανάγρα και άλλες βοιωτικές πόλεις βρίσκονται σήµερα στα µουσεία της δυτικής Ευρώπης (Λούβρο, Βρετανικό, Βερολίνο κλπ.). Οι συλλογές αυτές προέρχονται είτε από τις δωρεές που έκαναν διάσηµοι συλλέκτες προς τα Μουσεία της χώρας τους, είτε από απευθείας αγορά από τα ίδια τα Μουσεία. Σηµαντική είναι η συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών. Τα ειδώλια αυτά προέρχονται από τις παλαιές ανασκαφές της Αρχαιολογικής Εταιρείας ( ). Οι «ταναγραίες» θαυµάστηκαν και διαδόθηκαν τόσο πολύ κατά τον 19 ο επηρέασαν την ευρωπαϊκή τέχνη και τη γυναικεία µόδα. αιώνα, ώστε 37

38 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σχηµαταρίου, τα δείγµατα «ταναγραίων» είναι ελάχιστα, αλλά σηµαντικά. Στην πλειονότητά τους προέρχονται από τις ανασκαφικές έρευνες της Θ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων κατά την τελευταία 30ετία. ΜΥΘΟΙ, ΛΑΤΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΙΕΡΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΤΑΝΑΓΡΑΣ Κατά τον Πλούταρχο, µυθικός ιδρυτής της Τανάγρας ήταν ο Ποίµανδρος και οι δίδυµοι γιοί του Λεύκιππος και Έφιππος, τα ονόµατα των οποίων παραπέµπουν στον γεωργοκτηνοτροφικό χαρακτήρα της και στην εκτροφή ίππων. Οι Ταναγραίοι φηµίζονταν για την ευσέβειά τους. Από τους Ολύµπιους θεούς, ιδιαίτερα λάτρευαν τον Ερµή, που σύµφωνα µε την τοπική εκδοχή του µύθου είχε γεννηθεί στο όρος Κηρύκειον. Προς τιµήν του εορτάζονταν τα Ερµαία. Εξίσου σηµαντική, λόγω της παραγωγής στην περιοχή του καλύτερου βοιωτικού οίνου, ήταν και η λατρεία του ιονύσου. Στον ναό του φυλασσόταν και ο περίφηµος Τρίτων, ένα θαλάσσιο τέρας που διατηρείτο µέσα σε θαλασσινό νερό. Κοντά στον ναό του ιονύσου υπήρχε και το ιερό της Θέµιδος. Άλλες σηµαντικές λατρείες, οι οποίες διατηρήθηκαν έως και τους αυτοκρατορικούς χρόνους, ήταν του Απόλλωνος Καρυκείου και της Αρτέµιδος. Στην ελληνιστική περίοδο ιδρύθηκε ο ναός της ήµητρας και της Κόρης και καθιερώθηκε γιορτή προς τιµήν του ιός. Τον 1 ο αι. π.χ. ιδρύθηκαν τα Σαραπεία, εορτές προς τιµήν του Σαράπιδος. Εκτός από τον Σάραπι, λατρεύονταν και άλλες αιγυπτιακές θεότητες, όπως η Ίσις. Στα χρόνια του Αυγούστου καθιερώθηκαν προς τιµήν του, κατά τη συνήθεια της εποχής, και τα Καισάρεια. Χαρακτηριστική για την περιοχή ήταν και η λατρεία τοπικών ηρώων, µε σηµαντικότερη αυτήν του Ωρίωνος, του οποίου τα κατορθώµατα εξυµνήθηκαν από την Ταναγραία ποιήτρια Κόριννα. Σηµαντική ήταν και η λατρεία του µισογύνη ήρωα Βασικά πληθυσµιακά χαρακτηριστικά της περιοχής του ήµου Τανάγρας Στη παρακάτω ενότητα παρουσιάζονται χαρακτηριστικά του ήµου Τανάγρας, που αφορούν στην πληθυσµιακή εξέλιξη, την ηλικιακή διάρθρωση (σύνολο και ανά φύλο), όπως επίσης και το επίπεδο εκπαίδευσης και µόρφωσης. Πίνακας 3: Εξέλιξη πληθυσµού ήµου Τανάγρας 38

39 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Πληθυσµός Προσωρινά Αποτελέσµατα % νέου ήµου για τους παλιού Νέος. Τανάγρας * - - ήµος ερβενοχωρίων ,65% 9,69% ήµος Οινοφύτων ,26% 36,24% ήµος Σχηµαταρίου ,53% 35,79% ήµος Τανάγρας ,56% 18,28% Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφές πληθυσµού 1991 και Προσωρινά αποτελέσµατα απογραφής 2011 Αναφέρεται στο µόνιµο πληθυσµό. Ο πραγµατικό πληθυσµός είναι (προσωρινά διαµένοντες την τουριστική περίοδο) = ιάγραµµα 1: ιαγραµµατική απεικόνιση της εξέλιξης του πληθυσµού Πίνακας4 : Ποσοστό Πληθυσµού ήµου σε σχέση µε Νοµό Βοιωτίας και Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας % πληθυσµού Νοµού για το 14,51% 17,09% νέο. Τανάγρας % πληθυσµού Περιφέρειας για το νέο. Τανάγρας 5,16% 2,73% Πηγή ΕΣΥΕ, Απογραφές πληθυσµού1991 και

40 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Ο πληθυσµός του ήµου Τανάγρας, σύµφωνα µε την απογραφή του 2001, είναι κάτοικοι το οποίο αντιπροσωπεύει το 17,09% του συνολικού πληθυσµού της Περιφερειακής Ενότητας Βοιωτίας και το 2,73% της περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Από την απογραφή του 1991 σε σχέση µε το 2001, ο πληθυσµός του Νέου ήµου µειώθηκε κατά 8,48%. Επίσης από το 2001 σε σχέση µε τα προσωρινά αποτελέσµατα του 2011 ο πληθυσµός µειώθηκε κατά κατοίκους. Σε ότι αφορά τις ηµοτικές Ενότητες πρώην ήµους ( ερβενοχώρια, Οινόφυτα, Σχηµατάρι, Τανάγρα) οι δηµοτικές ενότητες που παρουσιάζουν αύξηση από το 1991 στο 2001 είναι ο πρώην δήµος Τανάγρας µε ποσοστό περίπου 2 % και ο πρώην δήµος Σχηµαταρίου µε ποσοστό περίπου 10%. Οι υπόλοιπες δηµοτικές ενότητες πρώην δήµοι παρουσιάζουν µείωση από το 1991 στο 2001 (πρώην δήµος ερβενοχωρίων περίπου 23 % και πρώην ήµος Οινοφύτων περίπου 10,94 %). Πίνακας 5: Ηλικιακή ιάρθρωση του Πληθυσµού Σύνολο Ελλάδα Στερεά Ελλάδα Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας 1991 Νέος. Τανάγρας ήµος ερβενοχωρίων ήµος Οινοφύτων ήµος Σχηµαταρίου ήµος Τανάγρας Ελλάδα Στερεά Ελλάδα Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας Νέος. Τανάγρας ήµος ερβενοχωρίων ήµος Οινοφύτων ήµος Σχηµαταρίου ήµος Τανάγρας Πηγή : ΕΣΥΕ, Απογραφές πληθυσµού 1991 και 2001 ιάγραµµα 2: ιαγραµµατική απεικόνιση της ηλικιακής διάρθρωσης του Πληθυσµού 40

41 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Στους παραπάνω πίνακες παρουσιάζεται η ηλικιακή διάρθρωση του Νέου ήµου σε σχέση µε την Ελλάδα, τη Στερεά Ελλάδα και το Νοµό Βοιωτίας. Αυτό που διαπιστώνεται είναι ότι σε σύνολο Νέου ήµου για το 2001 οι οµάδες µε το µεγαλύτερο αριθµό κατοίκων είναι οι οµάδες µε ηλικίες (κατά αριθµό κατοίκων) 25 39, 40 54,15 24, 0 14, 65 79, 55 64, ενώ το µικρότερο αριθµό κατοίκων συναντάµε στην οµάδα µε ηλικία 80 και πάνω. 41

42 Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Τανάγρας Πίνακας 7: Επίπεδο εκπαίδευσης / µόρφωσης 2001 Νέος... Οινοφύτων. Σχηµαταρίου.Τανάγρας Τανάγρας ερβενοχωρίων Σύνολο Κάτοιχοι µεταπτυχιακού ιδακτορικού Τίτλου Πτυχιούχοι Ανώτατων Σχολών Πτυχιούχοι ΤΕΙ (ΚΑΤΕ ΚΑΤΕΕ) Πτυχιούχοι Ανωτέρων Σχολών Απόφοιτη Μέσης Εκπαίδσης Τελειωσαν την Γ τάξη Γυµνασίου Απόφοιτοι Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως εν τελείωσαν το ηµοτικό αλλά γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση Αγράµµατοι (µη γνωρίζοντες γραφή και ανάγνωση) Πηγή Γ.Γ. ΕΣΥΕ Οι παραπάνω πίνακες παρουσιάζουν στοιχεία του 2001 που αφορούν στην εκπαίδευση και συγκεκριµένα το επίπεδο κατάρτισης που έχουν οι κάτοικοι της περιοχής του Νέου ήµου. Ειδικότερα υπάρχουν στοιχεία για κάθε δηµοτική ενότητα (πρώην δήµοι). Αυτό που διαπιστώνεται είναι τα µεγαλύτερα ποσοστά σε σύνολο Νέου ήµου τα συναντάµε σε αυτούς που τελείωσαν την Γ τάξη Γυµνασίου και σε αυτούς που δεν γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση). ιάγραµµα 2: Απεικόνιση επιπέδου εκπαίδευσης / µόρφωσης

43 Πίνακας 8: Επίπεδο εκπαίδευσης / µόρφωσης Γεωγραφική Έτος Σύνολο Κάτοχοι Πτυχιούχοι Πτυχιούχοι Πτυχιούχοι Απόφοιτοι Τελείωσαν Γ Απόφοιτοι εν τελείωσαν το Αγράµµατοι (µη ενότητα Μεταπτυχιακού Ανώτατων ΤΕΙ (ΚΑΤΕ, Ανώτερων Μέσης Τάξη Γυµνασίου Στοιχειώδους ηµοτικό αλλά γνωρίζοντες ιδακτορικού Σχολών ΚΑΤΕΕ) Σχολών Εκπάιδευσης Εκπαίδευσης γνωρίζουν γραφή γραφή και Τίτλου και ανάγνωση ανάγνωση) Ελλάδα (0,41%) (6,24%) (1,36%) (0,69%) (23,42%) (10,77%) (39,64%) (10,63%) (6,83%) (0,84%) (8,40%) (2,88%) (0,44%) (27,36%) (11,77%) (31,88%) (8,74%) (3,78%) Στερεά Ελλάδα (0,13%) (3,91%) (1,00%) (0,5%) (1,40%) (13,40%) (1,02%) (1,75%) (10.94%) (0,1%) (0,2%) (5,7%) (2,29%) (2,27%) (19,0%) (2,12%) (1,71%) (11,51%) Περ. Ενότητα Βοιωτίας (0,12%) (3,50%) (0,87%) (0,36%) (1,30%) (13,56%) (1,01%) (1,90%) (0.46%) (0,10%) (0,23%) (5,2%) (2,24%) (2,38%) (19,32%) (2,28%) (2,38%) (12,87%) Νέος ήµος Τανάγρας (0,12%) (2,82%) (0,74%) (0,62%) (1,74%) (14,00%) (1,00%) (2,20%) (12,48%) (0,13%) (0,21%) (3,6%) (2,1%) (2,04%) (20%) (2,2%) (2,2%) (15%) Πηγή Γ.Γ. ΕΣΥΕ 43

44 Στο παραπάνω πίνακα παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα για Ελλάδα, Στερεά Ελλάδα, Βοιωτία και νέο ήµο Τανάγρας. Σε σύνολο Νέου ήµου παρατηρούµε αύξηση στους στους πτυχιούχους ΤΕΙ (ΚΑΤΕ, ΚΑΤΕΕ) αύξηση, στους πτυχιούχους ανώτερων σχολών, αύξηση στους αποφοίτους µέσης εκπαίδευσης, αύξηση στους αποφοίτους της Γ τάξης Γυµνασίου, αύξηση στους αποφοίτους της στοιχειώδους εκπαίδευσης. Άξιο αναφοράς είναι η αύξηση των αποφοίτων στοιχειώσους εκπαίδευσης. Αύξηση παριυσιάζεται στον αριθµό των πολιτών που δεν τελείωσαν το ηµοτικό αλλά γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση από το Συνολικά διαπιστώνεται µια βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης από το , σε επίπεδο νέου ήµου, Βοιωτίας και περιφερειακής ενότητας, γεγονός που διασφαλίζει καλύτερες συνθήκες για την µελλοντική κοινωνική και οικονοµική ανάπτυξη. Προκειµένου να συµπληρωθεί το δηµογραφικό προφίλ του ήµου υπολογίζονται τρεις δηµογραφικοί δείκτες (Γήρανσης, Νεανικότητας και Εξάρτησης) οι τιµές των οποίων εµφανίζονται στον Πίνακα που ακολουθεί. ΠΙΝΑΚΑΣ 9: ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ ΗΜΟΥ ΤΑΝΑΓΡΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2001 ήµος είκτης Γήρανσης είκτης Νεανικότητας Ταναγρας 1,00 1,46 0,37 είκτης Εξάρτησης GLOBAL ERGON Ο είκτης Γήρανσης εκφράζει κατά πόσο το βάρος του πληθυσµού µετατοπίζεται από τη βάση της πληθυσµιακής πυραµίδας προς την κορυφή, πόσο δηλαδή γερασµένος είναι ο πληθυσµός και κατά πόσο µια περιοχή αντιµετωπίζει πρόβληµα ανανέωσης του πληθυσµού της. Στη περίπτωση του ήµου Τανάγρας ο συγκεκριµένος δείκτης ανέρχεται στο 1,00 (σε κάθε 100 παιδιά αναλογούσαν 100 ηλικιωµένοι). Ο είκτης Νεανικότητας δείχνει το ποσοστό των νέων ατόµων ηλικίας 0-14 ετών, στο συνολικό πληθυσµό. Ο δείκτης νεανικότητας για το ήµο είναι 1,46 νέοι για κάθε 100 κατοίκους, τιµή αρκετά ικανοποιητική. Ο είκτης Εξάρτησης δηλώνει την επιβάρυνση που δέχεται ο ενεργός πληθυσµός (15-64 ετών) από το γεροντικό και το νεανικό πληθυσµό (65+ και 0-14 ετών). Σκοπός του δείκτη είναι να βρεθεί η αναλογία µεταξύ εξαρτώµενων ατόµων, δηλαδή αυτών που δεν µπορούν να συµµετέχουν στην παραγωγική διαδικασία προς τα άτοµα που θεωρείται ότι συµµετέχουν στην παραγωγική διαδικασία. Στο ήµο Τανάγρας η τιµή του δείκτη εξάρτησης ανέρχεται στο 0,37%. 44

45 Βασικά κοινωνικά χαρακτηριστικά της περιοχής του ήµου Τανάγρας Κοινωνικές υπηρεσίες Με βάση το Ν. 3852/2010 «Σχέδιο Καλλικράτης» οι ΟΤΑ στα πλαίσια των νέων αρµοδιοτήτων τους, καλούνται να ανταπεξέλθουν σε νέες κοινωνικές προκλήσεις και ελλείµµατα υλοποιώντας τοπικές πολιτικές που θα εντάσσονται σε πλαίσια ευρύτερης σηµασίας. Η συµµετοχή του ήµου Τανάγρας στχον σχεδιασµό περιφερτειακών και εθνικών πολιτικών αλλά και ο ρόλος στην άσκηση κοινωνικών πολιτικών σε τοπικό επίπεδο διαµορφώνεται µε βάση: Την ισχυρή πολιτική βούληση. Η ευθύνη του σχεδιασµού της άσκησης κοινωνικής πολιτικής στους ΟΤΑ ανήκει καταρχήν στα πολιτικά πρόσωπα. Οι αποφάσεις δηλαδή λαµβάνονται από τα πολιτικά όργανα όπως ο ήµαρχος, ο θεµατικός Αντιδήµαρχος, το ηµοτικό Συµβούλιο και η Εκτελεστική Επιτροπή. Τη λειτουργία των υπηρεσιών του. Συγκεκριµένα µε αρµοδιότητες σε θέµατα κοινωνικής πολιτικής στο ήµο Τανάγρας λειτουργούν τα εξής τµήµατα: α) Τµήµα Κοινωνικής Προστασίας, Παιδείας και Πολιτισµού που υπάγεται στην Υπηρεσία Κοινωνικης Προστασίας, Π αιδείας και Πολιτισµού του ήµου Τανάγρας καθώς και β) το Αυτοτελές Τµήµα Προγραµµατισµού και Πληροφορικής. Τη λειτουργία των νοµικών προσώπων τα οποία έχει συστήσει για τον σκοπό αυτό. Νοµικά Πρόσωπα ηµοσίου ικαίου και Νοµικά Πρόσωπα Ιδιωτικού ικαίου, τα οποία διαθέτουν πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα που σχετίζονται κυρίως µε την ευελιξία κατά τη λειτουργία τους. Επίσης βασικός σκοπός για τη σύστασή τους είναι η δυνατότητα αναπτυξιακών πρωτοβουλιών και η εφαρµογή ειδικών προγραµµάτων. o Νοµικό Πρόσωπο ηµοσίου ικαίου «ΚΑΠΗ Παιδικός Σταθµός ηµοτικό Ωδείο ήµου Τανάγρας» o ηµοτική Κοινωφελής Επιχείρηση ήµου Τανάγρας Το λόγο και την άποψη και τη δράση της κοινωνίας των πολιτών. Ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών του ήµου Τανάγρας είναι εξαιρετικά σηµαντικός και λαµβάνεται υπόψη στα πλαίσια σχεδιασµού της κοινωνικής πολιτικής του δήµου Τανάγρας και κυρίςσ στην υλοποίηση των τοπικών πολιτικών. Το Τοπικό Συµβούλιο Νέων, οι πολιτιστικοί και κοινωνικοί σύλλογοι, οι άτυπες οµάδες ειδικού ενδιαφέροντος και άλλοι που συνιστούν την κοινωνία των πολιτών, συµπράττουν στο έργο του ήµου Τανάγρας, συχνά έχουν συµβουλευτικό ρόλο καθώς και ρόλο διασύνδεσης των δηµοτικών πολιτικών µε την τοπική κοινωνία.

46 46 Παρακάτω ακολουθεί η παράθεση των αρµοδιοτήτων του τµήµατος κοινωνικής πολιτικής του ήµου Τανάγρας. Α. Αρµοδιότητες Σχεδιασµού / Συντονισµού / Παρακολούθησης Κοινωνικών Πολιτικών 1. ιεξάγει κοινωνικές έρευνες, σχεδιάζει, εισηγείται και µεριµνά για την εφαρµογή κοινωνικών πολιτικών ή συµµετέχει σε δράσεις που αποσκοπούν στην υποστήριξη και κοινωνική φροντίδα της βρεφικής και παιδικής ηλικίας και της τρίτης ηλικίας, µε την ίδρυση και λειτουργία νοµικών προσώπων, ιδρυµάτων και επιχειρήσεων (παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθµοί, βρεφοκοµεία, ορφανοτροφεία, κέντρα ανοικτής περίθαλψης και ηµερήσιας φροντίδας, ψυχαγωγίας και αναψυχής ηλικιωµένων, γηροκοµείων κλπ). 2. Σχεδιάζει, εισηγείται και µεριµνά για την εφαρµογή προγραµµάτων ή συµµετέχει σε προγράµµατα και δράσεις για την ένταξη αθίγγανων, παλιννοστούντων οµογενών µεταναστών, και προσφύγων στην κοινωνική, οικονοµική και πολιτιστική ζωή της τοπικής κοινωνίας. 3. ιεξάγει κοινωνικές έρευνες, σχεδιάζει, εισηγείται και µεριµνά για την εφαρµογή κοινωνικών πολιτικών που αφορούν την κοινωνική φροντίδα της οικογένειας, του παιδιού, των εφήβων, των ηλικιωµένων, των ατόµων µε αναπηρία καθώς και ευπαθών κοινωνικών οµάδων. 4. Σχεδιάζει, εισηγείται και µεριµνά για την εφαρµογή κοινωνικών πολιτικών ή συµµετέχει σε δράσεις που στοχεύουν στην υποστήριξη και φροντίδα της υγείας των δηµοτών µε την ίδρυση και λειτουργία εγκαταστάσεων για την παροχή υπηρεσιών υγείας και την προαγωγή της ψυχικής υγείας (µε τη δηµιουργία δηµοτικών και κοινοτικών ιατρείων, κέντρων αγωγής υγείας, κέντρων υποστήριξης και αποκατάστασης ατόµων µε αναπηρία, κέντρων ψυχικής υγείας, κέντρων συµβουλευτικής στήριξης των θυµάτων της ενδοοικογενειακής βίας και βίας κατά συνοικούντων προσώπων και κέντρων πρόληψης κατά εξαρτησιογόνων ουσιών. 5. Σχεδιάζει, εισηγείται και µεριµνά για την εφαρµογή προγραµµάτων και πρωτοβουλιών που στοχεύουν στην πρόληψη της παραβατικότητας στην περιοχή του ήµου, µε τη δηµιουργία Τοπικών Συµβουλίων Πρόληψης Παραβατικότητας. 6. Μεριµνά για την προώθηση και ανάπτυξη του εθελοντισµού και της κοινωνικής αλληλεγγύης µε τη δηµιουργία τοπικών δικτύων κοινωνικής αλληλεγγύης, εθελοντικών οργανώσεων και οµάδων εθελοντών. 7. Συντονίζει, παρακολουθεί και αξιολογεί την άσκηση Κοινωνικής Πολιτικής σε τοπικό επίπεδο (πχ µέσω της εκπόνησης και περιοδικής αναπροσαρµογής ενός «Τοπικού Συµφώνου Κοινωνικής Πολιτικής») 8. Οργανώνει, παρακολουθεί και αξιολογεί τη δικτύωση τοπικών φορέων Κοινωνικής

47 47 Φροντίδας, όπως: οι κοινωνικές υπηρεσίες του ήµου οι κοινωνικές υπηρεσίες των Νοµικών Προσώπων του ήµου οι Μ.Κ.Ο οι υπηρεσίες και δοµές Κοινωνικής προστασίας της Περιφέρειας και του Κράτους τα αντιπροσωπευτικά σώµατα των οµάδων-χρηστών Β. Αρµοδιοτητες Εποπτειας και Ελεγχου 1. Χορηγεί άδεια ίδρυσης και λειτουργίας δηµοτικών και ιδιωτικών παιδικών ή βρεφονηπιακών σταθµών. 2. Ασκεί έλεγχο και εποπτεία στα ιδρύµατα παιδικής προστασίας ιδιωτικού δικαίου (ιδιωτικοί παιδικοί σταθµοί) και ευθύνεται για τη λειτουργία των παιδικών εξοχών. 3. Χορηγεί άδεια ίδρυσης και λειτουργίας ιδρυµάτων παιδικής πρόνοιας σε ιδιώτες, καθώς και σε συλλόγους ή σωµατεία που επιδιώκουν φιλανθρωπικούς σκοπούς. 4. Ασκεί εποπτεία επί των φιλανθρωπικών σωµατείων και ιδρυµάτων, εγκρίνει τον προϋπολογισµό τους και παρακολουθεί και ελέγχει τις επιχορηγήσεις, που δίδονται σε νοµικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου µε κοινωφελείς σκοπούς. 5. Μεριµνά για τον διορισµό των µελών διοικητικών συµβουλίων και εποπτεύει και ρυθµίζει θέµατα λειτουργίας ιδρυµάτων προστασίας και αγωγής οικογένειας του παιδιού, (όπως Κέντρων Παιδικής Μέριµνας, Παιδικών Σταθµών, Παιδικών Εξοχών, παραρτηµάτων ΠΙΚΠΑ και ΚΕΠΕΠ). 6. Χορηγεί άδεια ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικών επιχειρήσεων περίθαλψης ηλικιωµένων ή ατόµων, που πάσχουν ανίατα από κινητική αναπηρία. 7. Μεριµνά για τον ορισµό µελών του ιοικητικού Συµβουλίου των Ταµείων Πρόνοιας και Προστασίας Πολυτέκνων, όταν η έδρα των Ταµείων είναι στο ήµο. Γ. Αρµοδιότητες εφαρµογής κοινωνικών πολιτικών Υλοποιεί δράσεις και προγράµµατα κοινωνικής πολιτικής συµπληρωµατικά µε τις δράσεις και τα προγράµµατα κοινωνικής πολιτικής που υλοποιούνται από τα Νοµικά πρόσωπα του ήµου. Στο πλαίσιο αυτό ενδεικτικά : (α) ιενεργεί κοινωνικές έρευνες για τη χορήγηση των επιδοµάτων πρόνοιας, σε συνεργασία µε το Γραφείο Εφαρµογής Προγραµµάτων Κοινωνικής Πρόνοιας (β) Ασκεί κοινωνική εργασία µε άτοµα, οικογένειες και κοινωνικές οµάδες. (γ) Λειτουργεί µονάδες συµβουλευτικής, ψυχολογικής και κοινωνικής υποστήριξης.

48 48 (δ) Συνεργάζεται µε τα σχολεία της περιοχής για ενηµέρωση σε κοινωνικά θέµατα (AIDS, ναρκωτικά κλπ) και σε συνεργασία µε τους συλλόγους γονέων διοργανώνει Σχολές Γονέων. (ε) Υλοποιεί προγράµµατα πρόληψης και αντιµετώπισης ψυχοκοινωνικών και οικονοµικών προβληµάτων (προσφύγων, µεταναστών, παλιννοστούντων, φυλακισµένων, υπερηλίκων κ.λ.π.) (στ) Υλοποιεί δράσεις προστασίας περιθαλποµένων σε ιδρύµατα κλειστής περίθαλψης (ζ) Υλοποιεί δράσεις προστασίας µονογονεϊκών οικογενειών. Αρµοδιότητες Εφαρµογής Προγραµµάτων Κοινωνικής Προστασίας Μεριµνά για την εφαρµογή προγραµµάτων Κοινωνικής Πρόνοιας που στοχεύουν στη στήριξη αστέγων και οικονοµικά αδυνάτων πολιτών. Στο πλαίσιο αυτό και σύµφωνα µε τις δικαιοδοσίες που δίδονται στο ήµο µε τις ισχύουσες διατάξεις : Μεριµνά για την παροχή οικονοµικής ενίσχυσης των αυτοστεγαζοµένων, για τη σχετική µίσθωση ακινήτων, τη ρύθµιση διαφόρων θεµάτων κοινωνικής κατοικίας και την επιβολή κυρώσεων για παραβάσεις της οικείας νοµοθεσίας. Εκδίδει πιστοποιητικά οικονοµική αδυναµίας. Μεριµνά για την καταβολή επιδοµάτων σε τυφλούς, κωφάλαλους, ανασφάλιστους παραπληγικούς, τετραπληγικούς και ακρωτηριασµένους, διανοητικά καθυστερηµένους, ανίκανους προς εργασία, υποφέροντες από εγκεφαλική παράλυση (σπαστικούς), απροστάτευτους ανήλικους, υποφέροντες από αιµολυτική αναιµία και βαριά ανάπηρους, καθώς και σε λοιπά άτοµα δικαιούµενα παροχής κοινωνικής προστασίας, σύµφωνα µε τις διατάξεις της σχετικής νοµοθεσίας, καθώς και των οικείων κανονιστικών ρυθµίσεων. Εισηγείται την δωρεάν παραχώρηση της χρήσης οικηµάτων ένεκα απορίας ή για άλλους σοβαρούς λόγους. Προβαίνει στην αναγνώριση δικαιούχων στεγαστικής συνδροµής. Εισηγείται την έκδοση αποφάσεων παροχής κοινωνικής προστασίας. Εισηγείται την χορήγηση αδειών διενέργειας λαχειοφόρων αγορών, εράνων και φιλανθρωπικών αγορών. Χορηγεί κάρτες αναπηρίας έπειτα από γνωµάτευση της Επιτροπής Πιστοποίησης Αναπηρίας Επιµελείται των θεµάτων που αφορούν ασφαλισµένους του ΟΓΑ δηµότες και εκδίδει βιβλιάρια και βεβαιώσεις σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία που διέπει τους ασφαλισµένους αυτούς. Ε. Αρµοδιότητες Πολιτικών Ισότητας των Φύλων

49 49 Σχεδιάζει, εισηγείται και µεριµνά για την εφαρµογή προγραµµάτων και µέτρων που στοχεύουν στην ισότητα γυναικών και ανδρών σε όλους τους τοµείς. Στο πλαίσιο αυτό µεριµνά για : τη λήψη µέτρων για την πρόληψη και καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών και των παιδιών την ανάπτυξη δράσεων για την καταπολέµηση των κοινωνικών στερεότυπων µε βάση το φύλο την ανάπτυξη ειδικών προγραµµάτων για ευπαθείς οµάδες γυναικών την ανάπτυξη δράσεων για την αύξηση της συµµετοχής των γυναικών στην απασχόληση τη λήψη µέτρων για την εναρµόνιση επαγγελµατικών και οικογενειακών υποχρεώσεων (στ) την ανάπτυξη δράσεων για την κοινωνική και πολιτική συµµετοχή των γυναικών και την προώθησή τους στα κέντρα λήψης αποφάσεων ΣΤ. Αρµοδιότητες σε θέµατα Πολιτισµού, Αθλητισµού και Νέας Γενιάς Σχεδιάζει, εισηγείται και µεριµνά για την εφαρµογή πολιτικών, προγραµµάτων και δράσεων στον τοµέα του πολιτισµού για την προστασία του τοπικού πολιτισµού, την προβολή των πολιτιστικών αγαθών και των πολιτιστικών έργων που παράγονται σε τοπικό επίπεδο. Περιλαµβάνονται πολιτικές, προγράµµατα και δράσεις όπως : ηµιουργία πολιτιστικών και πνευµατικών κέντρων, µουσείων, πινακοθηκών, κινηµατογράφων και θεάτρων, φιλαρµονικών και σχολών διδασκαλίας µουσικής, σχολών χορού, ζωγραφικής, γλυπτικής κλπ. ιοργάνωση και εφαρµογή πολιτιστικών προγραµµάτων (θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις). Προστασία µουσείων, µνηµείων, σπηλαίων καθώς και αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων της περιοχής. Επισκευή, συντήρηση και αξιοποίηση παραδοσιακών και ιστορικών σχολικών κτιρίων και κτιρίων που παραχωρούνται στο ήµο από τρίτους. Προώθηση πολιτιστικών ανταλλαγών σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Προώθηση της ανάπτυξης του πολιτιστικού τουρισµού. Μελετά και εισηγείται για τη ρύθµιση τοπικών πολιτιστικών θεµάτων. Στο πλαίσιο αυτό και σύµφωνα µε τις δικαιοδοσίες που δίδονται στο ήµο µε τις ισχύουσες διατάξεις: Εισηγείται για τη συµµετοχή εκπροσώπου του ήµου στην οργανωτική επιτροπή φεστιβάλ τοπικής εµβέλειας. Εισηγείται για την επιχορήγηση ΝΠΙ τα οποία αναπτύσσουν πολιτιστικού χαρακτήρα δραστηριότητες στη χωρική αρµοδιότητα του ήµου.

50 50 Εισηγείται για τη χορήγηση αδειών ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικών µουσικών ιδρυµάτων (Ωδείων, µουσικών σχολών, χορωδιών, συµφωνικών ορχηστρών και συγκροτηµάτων µουσικής δωµατίου). Σχεδιάζει, εισηγείται και µεριµνά για την εφαρµογή πολιτικών, προγραµµάτων και δράσεων για την προώθηση του τοπικού αθλητισµού και την παροχή δυνατοτήτων άθλησης στους κατοίκους. Μεριµνά για την οργάνωση και εφαρµογή προγραµµάτων που απευθύνονται στους νέους και συµµετέχει στους σχεδιασµούς και τα προγράµµατα της Γενικής Γραµµατείας Νέας Γενιάς. Παρακολουθεί τη λειτουργία και δράση δηµοτικών δοµών και νοµικών προσώπων που εφαρµόζουν προγράµµατα και δράσεις στους τοµείς του πολιτισµού του αθλητισµού και της Νέας Γενιάς. Υλοποιεί δράσεις και προγράµµατα στους τοµείς του Πολιτισµού, του Αθλητισµού και της Νέας Γενιάς, συµπληρωµατικά µε τις δράσεις και τα προγράµµατα που υλοποιούνται από τα Νοµικά Πρόσωπα του ήµου. Αντίστοιχα, στα θέµατα Κοινωνικής Πολιτικής εστιάζει η δράση του Αυτοτελούς Τµήµατος Προγραµµατισµού, Οργάνωσης και Προγραµµατισµού του ήµου Τανάγρας, µέσα στο γενικό πλαίσιο των αρµοδιοτήτων του που είναι το εξής: Είναι αρµόδιο για την υποστήριξη των οργάνων διοίκησης των υπηρεσιών και των νοµικών προσώπων του ήµου κατά τις διαδικασίες σύνταξης, παρακολούθησης και αξιολόγησης των αποτελεσµάτων των περιοδικών Επιχειρησιακών Προγραµµάτων και των Ετήσιων Προγραµµάτων ράσης, την παρακολούθηση της αποτελεσµατικότητας και απόδοσης των υπηρεσιών του ήµου κατά την επίτευξη των περιοδικών στόχων του και τον σχεδιασµό και την παρακολούθηση της εφαρµογής των εσωτερικών οργανωτικών συστηµάτων του ήµου υπό συνθήκες διασφάλισης του επιθυµητού επιπέδου ποιότητας των παρεχόµενων κάθε είδους υπηρεσιών. Επίσης είναι αρµόδιο για τη διασφάλιση της ένταξης των πολιτικών ισότητας των φύλων στις τοπικές πολιτικές.

51 Θεσµός Κοινωνικής Εργασίας Η κοινωνική εργασία απευθύνεται σε άτοµα τα οποία λόγω οικονοµικών δυσκολιών αδυνατούν να αποπληρώσουν τις χρηµατικές ποινές που τους έχουν επιβληθεί, µε αποτέλεσµα (µέχρι πρότινος) να βρίσκονται αντιµέτωπα µε την απειλή της φυλάκισης. Κάθε ηµέρα φυλάκισης µετατρέπεται σε κοινωνική εργασία 4 ωρών ηµερησίως, το δικαστήριο ωστόσο, λαµβάνοντας υπόψη τις προσωπικές συνθήκες του καταδικασθέντος, µπορεί να ορίσει την κοινωνική εργασία από 2 έως και 6 ώρες ηµερησίως. Έτσι, ο παραβάτης, δεν αποκόπτεται από την κοινότητά του, διατηρεί την επαγγελµατική, οικογενειακή και κοινωνική του ζωή και συµβολικά αποζηµιώνει το κοινωνικό σύνολο µέσω των υπηρεσιών που προσφέρει. Ο ήµος Τανάγρας βρίσκεται ανάµεσα στους φορείς που υποδέχονται αυτήν την οµάδα πληθυσµού, οι οποίοι πρέπει να είναι κρατικοί φορείς, που έχουν πιστοποιηθεί από το υπουργείο ικαιοσύνης, ιαφάνειας και Ανθρωπίνων ικαιωµάτων. Για την επιλογή του είδους της εργασίας που παρέχεται, λαµβάνονται υπ όψιν η φύση και οι συνθήκες τέλεσης της αξιόποινης πράξης, η ηλικία και η υγεία του καταδικασµένου, η επαγγελµατική κατάρτιση και οι δεξιότητες τους Υγεία Αθλητισµός Πρωτοβάθµια Φροντίδα στον ήµο Τανάγρας Με το Ν. 2889/2001 επιτεύχθηκε η εκπλήρωση ενός από τα πάγια αιτήµατα των Ελλήνων για την εκ βάθρων αλλαγή στο δηµόσιο σύστηµα υγείας, κυρίαρχο στοιχείο της οποίας είναι η αποκέντρωση. Τα Κέντρα Υγείας και τα Περιφερειακά Ιατρεία λειτουργούν ως αυτοτελείς µονάδες, ανεξαρτητοποιηµένα (διοικητικά και οικονοµικά) από τα Νοσοκοµεία του Νοµού. Η αποκέντρωση σε ελληνικό επίπεδο αντανακλά το µοντέλο που επικρατεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το οποίο κρίνεται ως πετυχηµένο καθώς, συν τοις άλλοις, σε επίπεδο σχεδιασµού λαµβάνονται υπόψη οι ειδικές συνθήκες και τα ειδικά γεωγραφικά, πληθυσµιακά κ.α. χαρακτηριστικά της κάθε περιφέρειας. Το Κέντρο Υγείας και τα Περιφερειακά Ιατρεία αποτελούν, λοιπόν τις εγγύτερες στον πολίτη, δηµόσιες δοµές υγείας, όπου εξυπηρετούνται οι ανάγκες των πολιτών για πρωτοβάθµια φροντίδα.

52 52 Η εξυπηρέτηση των αναγκών πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας των πολιτών του ήµου Τανάγρας γίνεται από το Κέντρο Υγείας Σχηµαταρίου και τα Περιφερειακά Ιατρεία που λειτουργούν δοµηµένα στις ηµοτικές Ενότητες ερβενοχωρίων, Οινοφύτων και Τανάγρας. Το Κέντρο Υγείας Σχηµαταρίου Το Κέντρο Υγείας Σχηµαταρίου (Κ.Υ.Σ.) βρίσκεται στην έδρα του ήµου Τανάγρας στο Σχηµατάρι στην Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας και εποπτεύεται από το Γενικό Νοσοκοµείο Θηβών. Σε αυτό υπάγονται τα περιφερειακά Ιατρεία : Π.Ι. Πύλης.Ε. ερβενοχωρίων Π.Ι. Αγίου Θωµά.Ε. Οινοφύτων Π.Ι. Ασωπίας.Ε. Τανάγρας Το Κέντρο Υγείας Σχηµαταρίου παρέχει υπηρεσίες πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας στον πληθυσµό ευθύνης του. Το µεγαλύτερο µέρος αφορά στον πληθυσµό του ήµου Τανάγρας που ανέρχεται στα άτοµα (σύµφωνα µε την απογραφή πληθυσµού του 2001 / ΦΕΚ τ.β 1292/2010) συνολικά εξυπηρετεί περίπου πολίτες. Στο Κ.Υ.Σ. στο οποίο έχουν πρόσβαση οι πολίτες του ήµου Τανάγρας, λειτουργούν ιατρεία διαφόρων ειδικοτήτων για την προσφορά πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας. Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει εποπτικά τα ιατρεία που λειτουργούν στο Κ.Υ.Σ. και το αντίστοιχο ωράριο λειτουργίας. Πίνακας 10: Ιατρεία Κ.Υ.Σ. Ιατρείο Ωράριο Λειτουργίας * Γενικής Ιατρικής / Παθολογικό Ωράριο 8π.µ. έως 3µµ και Ενεργής Εφηµερία Οδοντιατρικό Ωράριο 8π.µ. έως 3µµ και Ενεργής Εφηµερία Παιδιατρικό Ωράριο 8π.µ. έως 2µµ και Ενεργής Εφηµερία *Ενεργής εφηµερία: Υπάρχει φυσική παρουσία του προσωπικού επί 24ώρου βάσεως Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας, πραγµατοποιούνται επίσης από το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό του Κέντρου Υγείας κατ οίκον επισκέψεις. Οι επισκέψεις αυτές γίνονται από γιατρούς ή από νοσηλεύτριες του Κέντρου Υγείας σε άτοµα που είναι κατακεκλιµένα ή δεν µπορούν να προσέλθουν στο Κέντρο Υγείας λόγω κατάκλισης, κινητικών προβληµάτων ή/και µη ύπαρξης συγγενικών προσώπων. Από το Κέντρο Υγείας Σχηµαταρίου προσφέρονται επίσης υπηρεσίες κατ οίκον νοσηλείας. Πρόκειται για κατ οίκον επισκέψεις που πραγµατοποιούνται από νοσηλευτές / τριες του Κέντρου Υγείας για παροχή νοσηλευτικών υπηρεσιών σε άτοµα που χρήζουν κατ οίκον νοσηλευτικής φροντίδας.

53 53 Στο Κ.Υ.Σ. δραστηριοποιείται ιατρικό προσωπικό των παρακάτω ειδικοτήτων: Γενικός Ιατρός / Παθολόγος Οδοντίατρος Παιδίατρος Υποστηρικτικό έργο προσφέρει ένα σύνολο άλλων επαγγελµατιών υγείας που δραστηριοποιούνται στο Κ.Υ.Σ. Ειδικότερα, οι ειδικότητες που υπάρχουν στο Κ.Υ. Σχηµαταρίου είναι: Νοσηλεύτης / τρια Μαίες Επισκέπτες υγείας Οδηγοί ασθενοφόρων Πίνακας 11 Περιφερειακά ιατρεία που λειτουργούν στο ήµο Τανάγρας (ανα δυναµικότητα και ειδίκευση) Α/Α Στοιχεία Ιατρείου Αρ. Υπηρ. Ειδίκευση Προσ. 1. Αγίου Θωµά 1 Γενικός Ιατρός 2. Ασωπίας 1 Γενικός Ιατρός 3. Πύλης 1 Γενικός Ιατρός 4. ήλεσι 1 Γενικός Ιατρός Κέντρα Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωµένων (ΚΑΠΗ) Ο θεσµός των ΚΑΠΗ υιοθετήθηκε το 1984 µε νοµοθετική πρωτοβουλία και χρηµατοδότηση του Υπουργείου Υγείας Προνοίας. Ο Θεσµός εξελίχθηκε σταδιακά µέσω των οργανισµών τοπικής Αυτοδιοίκησης αναπτύχθηκε και διευρύνθηκε στο σύνολο της χώρας όπου µέχρι σήµερα λειτουργούν περισσότερα από 900 κέντρα. Βασική φιλοσοφία του θεσµού είναι η προάσπιση των κοινωνικών δικαιωµάτων των ηλικιωµένων, απευθυνόµενα σε άντρες και γυναίκες άνω των 60 ετών που κατοικούν στην περιοχή λειτουργίας τους ανεξάρτητα από την οικονοµική και κοινωνική τους κατάσταση. Στον ήµο Τανάγρας λειτουργούν τέσσερα (4) ΚΑΠΗ 1. ΚΑΠΗ Σχηµαταρίου 2. ΚΑΠΗ Αγίου Θωµά 3. ΚΑΠΗ Ασωπίας Καλλιθέας 4. ΚΑΠΗ Άρµα - Τανάγρας Σκοπός των ΚΑΠΗ του ήµου Τανάγρας είναι η υποστήριξη και συµπαράσταση των ανθρώπων τρίτης ηλικίας µέσω της προσφοράς υπηρεσιών πρωτοβάθµιας φροντίδας και υγείας και µέσω

54 54 της εφαρµογής προγραµµάτων κοινωνικού και πολιτιστικού χαρακτήρα. ραστηριότητες και υπηρεσίες που προσφέρονται στα µέλη των ΚΑΠΗ είναι: Φροντίδα και οδηγίες προληπτικής ιατρικής Επιµόρφωση, διαλέξεις, ελεύθερη συζήτηση Οργανωµένη ψυχαγωγία, εκδροµές, περίπατοι, θαλάσσια µπάνια Οµάδες εθελοντών και αυτενέργειας Κοινωνική εργασία, µε τη βοήθεια και την ψυχολογική υποστήριξη κοινωνικής λειτουργού Αρµοδιότητες στον τοµέα υγείας του ήµου ως ΟΤΑ (πολιτικά όργανα υπηρεσίες) Στον Ν. 3852/2010 «Σχέδιο Καλλικράτης» προβλέπονται οι αρµοδιότητες του ήµου ως ΟΤΑ σε σχέση µε τον τοµέα «υγεία». Ο ήµος διοικείται από το δηµοτικό συµβούλιο, την οικονοµική επιτροπή, την επιτροπή ποιότητας ζωής, την εκτελεστική επιτροπή και το δήµαρχο. Παρακάτω θα αναφερθούµε συνοπτικά και ενδεικτικά στα όργανα του ήµου και στις αρµοδιότητες του στον τοµέα «Υγεία». Επιτροπή Ποιότητας Ζωής. Η επιτροπή ποιότητας ζωής είναι αποφασιστικό και εισηγητικό όργανο άσκησης των σχετικών µε την ποιότητα ζωής, την χωροταξία, την πολεοδοµία και την προστασία του περιβάλλοντος αρµοδιοτήτων του δήµου. Με την υπ αριθµ. 207/2011 απόφαση του ηµοτικού Συµβουλίου και την 40135/9006 Απόφαση Γ.Γ. Αποκεντρωµένης ιοίκησης Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας εγκρίθηκε ο νέος Οργανισµός Εσωτερικής Υπηρεσίας του καλλικρατικού ήµου Τανάγρας. (ΦΕΚ 2232/Β/ ), µε τον οποίο καθορίζεται η εσωτερική διάρθρωση των υπηρεσιών, οι αρµοδιότητες κα. Παρακάτω αναφερόµαστε ενδεικτικά στις αρµοδιότητες του Τµήµατος Κοινωνικής Προστασίας, Παιδείας και Πολιτισµού που αφορούν και στον τοµέα «Υγεία». Το τµήµα Κοινωνικής Προστασίας, Παιδείας και Πολιτισµού µε αρµοδιότητες Προστασίας και Προαγωγής της ηµόσιας Υγείας. 1. Σχεδιάζει, προγραµµατίζει και µεριµνά για την εφαρµογή µέτρων για την προστασία της δηµόσιας υγείας. Στο πλαίσιο αυτό και σύµφωνα µε τις δικαιοδοσίες που δίδονται στο ήµο µε τις ισχύουσες διατάξεις: (α) Μεριµνά για τον υγειονοµικό έλεγχο των δηµοτικών δεξαµενών νερού. (β) Μεριµνά για τον υγειονοµικό έλεγχο των καταστηµάτων και επιχειρήσεων, (γ) Μεριµνά για τον έλεγχο της ηχορύπανσης, της κοινής ησυχίας και της εκποµπής ρύπων, θορύβων και άλλων επιβαρύνσεων του περιβάλλοντος από τροχοφόρα, (δ) Χορηγεί βιβλιάρια υγείας στους εκδοροσφαγείς.

55 55 (ε) Παρέχει συνδροµή στο έργο του Ε.Φ.Ε.Τ. και διενεργεί ελέγχους ή άλλες πράξεις, που ζητούν τα εντεταλµένα όργανα του Ε.Φ.Ε.Τ. και σύµφωνα µε τις οδηγίες τους. (Συνεργασία µε τον τοµέα ζωικής παραγωγής της υπηρεσίας αγροτικής παραγωγής, όταν απαιτείται). (στ) Μεριµνά για την τήρηση των κανόνων υγιεινής στα δηµόσια και ιδιωτικά σχολεία της περιοχής. 2. Σχεδιάζει, προγραµµατίζει µια µεριµνά για την εφαρµογή προγραµµάτων µέτρων για την προαγωγή της δηµόσιας υγείας. Στο πλαίσιο αυτό και σύµφωνα µε τις δικαιοδοσίες που δίδονται στο ήµο µε τις ισχύουσες διατάξεις: (α) Μεριµνά για την εφαρµογή προγραµµάτων εµβολιασµών. (β) Μεριµνά για την υλοποίηση ι) προγραµµάτων δηµόσιας υγιεινής που οργανώνονται από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ή από άλλα Υπουργεία, το κόστος των οποίων βαρύνει απευθείας τον προϋπολογισµό του αντίστοιχου Υπουργείου ιι) εκτάκτων προγραµµάτων δηµόσιας υγείας, τα οποία εκτελούνται µε έκτακτη χρηµατοδότηση ιιι) προγραµµάτων δηµόσιας υγείας που χρηµατοδοτούνται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (γ) Εκδίδει τοπικές υγειονοµικές διατάξεις και λαµβάνει µέτρα σε θέµατα δηµόσιας υγιεινής. (δ) Μεριµνά για την πληροφόρηση των δηµοτών για θέµατα δηµόσιας υγείας. (ε) Οργανώνει αυτοτελώς ή σε συνεργασία µε τις αντίστοιχες περιφερειακές υπηρεσίες ειδικά προγράµµατα για την προστασία και προαγωγή της ηµόσιας Υγείας στην περιοχή αρµοδιότητας του ήµου, σύµφωνα µε τις κείµενες διατάξεις. 3. Ρυθµίζει διάφορα διοικητικά ζητήµατα που σχετίζονται µε τη δηµόσια υγεία στην περιοχή του ήµου. Στο πλαίσιο αυτό και σύµφωνα µε τις δικαιοδοσίες που δίδονται στο ήµο µε τις ισχύουσες διατάξεις: (α) Εισηγείται τον ορισµό ιατρών προς εξέταση επαγγελµατιών και εργαζοµένων σε καταστήµατα υγειονοµικού ενδιαφέροντος για τη χορήγηση σε αυτούς βιβλιαρίων υγείας. (β) Εισηγείται την επιβολή κυρώσεων σε ιατρούς, οι οποίοι πωλούν φάρµακα χωρίς άδεια, καθώς και σε βάρος ιατρών και φαρµακοποιών για κατοχή ή πώληση δειγµάτων φαρµάκων. (γ) Εισηγείται τον ορισµό ελεγκτή γιατρού ΟΓΑ για τα ν.π.δ.δ. της περιοχής του ήµου. Επίσης σηµειώνουµε ότι αξίζει να αφερθούµε στις κοινωνικές δράσεις που αναπτύσσονται στο ήµο Τανάγρας, στον τοµεα «Υγεία». Παρακάτω αναφέρουµε ενδεικτικά το παράδειγµα προσυµπτωµατικού ελέγχου του καρκρίνου του τραχήλου της µήτρας όπου σε συνεργασία µε

56 56 το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης όπου συνιστά να υποβάλλονται τακτικά στην εξέταση (τεστ) Παπανικολάου. Με το τεστ Παπανικολάου ανιχνεύονται κυτταρικές αλλοιώσεις, οι οποίες µπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο τραχήλου της µήτρας. Σήµερα διαθέτουµε αποτελεσµατική θεραπεία αυτών των αλλοιώσεων και εποµένως η έγκαιρη διάγνωσή τους σώζει ζωές. Έτσι ο ήµος Τανάγρας προσκαλεί 200 γυναίκες ηλικίας ετών κάθε µήνα µε επιστολή του ώστε να επικοινωνήσυν µε το Κέντρο Υγείας Σχηµαταρίου προκειµένου να προγραµµατίσουν ένα ραντεβού για τεστ Παπανικολάου. Ο προσυµπτωµατικός έλεγχος του τραχήλου της µήτρας αποτελεί µια αξιόπιστη, αποτελεσµατική και διεθνώς αποδεκτή διαγνωστική διαδικασία. Ωστόσο, όπως και κάθε άλλη εξέταση, δεν είναι τέλεια και ενδέχεται να µην εντοπίσει κάποια ανωµαλία στον τράχηλο. Ανεξαρτήτως λοιπόν του αποτελέσµατος, ενηµερώστε άµεσα τον γιατρό σας εάν παρατηρήσετε κάποιο σύµπτωµα, όπως πόνο ή αιµορραγία. Όλα τα αποτελέσµατα των τεστ Παπανικολάου συµπεριλαµβανοµένων και εκείνων µε φυσιολογικά ευρήµατα, θα αρχειοθετηθούν στο Εθνικό Αρχείο Νεοπλασιών, κατόπιν σχετικής εγκρίσεως της Αρχής Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Η διαχείριση των προσωπικών δεδοµένων γίνεται µε απόλυτο σεβασµό στην διαφύλαξη του απορρήτου. Όσον αφορά στις δοµές και υπηρεσίες πρόνοιας, ο ήµος Τανάγρας, µέσω της ηµοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης Τανάγρας (ΦΕΚ 1447/ Β / ) αναπτύσσει δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα όπως το πρόγραµµα Βοήθεια στο Σπίτι ( ηµοτική Ενότητα Σχηµαταρίου, Οινοφύτων και Τανάγρας). Τα προγράµµατα «Βοήθεια στο Σπίτι» αποτελούν πρωτοβάθµιες υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας. Σκοπός τους είναι η φροντίδα των ηλικιωµένων που ζουν µόνοι τους µόνιµα ή ορισµένες ώρες της ηµέρας και δεν αυτοεξυπηρετούνται σε ικανοποιητικό βαθµό και των ατόµων µε αναπηρίες (Α.ΜΕ.Α.) που ζουν µόνα τους ή µε την οικογένειά τους και αντιµετωπίζουν κινδύνους αποµόνωσης, αποκλεισµού, επιβίωσης, υπερβολικής επιβάρυνσης της οικογένειάς τους και αναγκάζονται να ενταχθούν σε ιδρύµατα. Ακόµη, η ηµοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Τανάγρας δύναται να συµβάλει στην δηµιουργία κέντρων παιδικής µέριµνας, παραµονής και φύλαξης παιδιών προσχολικής ηλικίας καθώς και στην παροχή συµβουλευτικής στήριξης σε θέµατα υγείας, µητρότητας και οικογένειας. Μελλοντικά προβλέπεται η δηµιουργία Κ.Η.Φ.Η (Κέντρο Ηµερήσιας Φροντίδας Ηλικιωµένων).

57 Παιδεία Εκπαίδευση ηµοτικοί παιδικοί σταθµοί Σήµερα, εντός των ορίων του ήµου, λειτουργούν τρεις Παιδικοί Σταθµοί. Στον Άγιο Θωµά, στα Οινόφυτα και στο Σχηµατάρι. Οι παιδικοί σταθµοί του νέου ήµου Τανάγρας που σήµερα υπάγονται στο Νοµικό Πρόσωπο ηµοσίου ικαίου «ΚΑΠΗ Παιδικός Σταθµός ηµοτικό Ωδείο ήµου Τανάγρας» που έχει συστήσει ο ήµος Τανάγρας, µε σκοπό την Κοινωνική Αλληλεγγύη παρέχουν υπηρεσίες υψηλής ποιότητας µε προσιτό κόστος, ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι οικογένειες απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής αντιτίµου. Φιλοξένει καθηµερινά περίπου 80 παιδιά Ιδιωτικοί βρεφικοί παιδικοί σταθµοί Λαµβάνοντας υπόψη ότι ο ήµος Τανάγρας είναι ένας κατεξοχήν βιοµηχανικός δήµος µε την ετήσια απασχόληση να κυριαρχεί και µάλιστα σε πολύ έντονους ρυθµούς, η ανάγκη στήριξης των οικογενειών µε δοµές βρεφικών παιδικών σταθµών αυξάνεται κάθε χρόνο σηµαντικά. Παράλληλα µε τους ηµοτικούς Παιδικούς Σταθµούς, λειτουργούν δύο βρεφικοί παιδικοί σταθµοί: «ΜΩΡΟΠΑΡΚΑΡΙΣΜΑΤΑ» και «ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑ ΚΑΙΡΟ» στη ηµοτική Ενότητα Σχηµαταρίου και στην ηµοτική Ενότητα Οινοφύτων αντίστοιχα. υναµικοτητα 80 παιδιών Πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση Σκοπός της πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης είναι να συµβάλει στην ολόπλευρη, αρµονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωµατικών δυνάµεων των µαθητών, ώστε, ανεξάρτητα από φύλο και καταγωγή, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωµένες προσωπικότητες και να ζήσουν δηµιουργικά. Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση παρέχεται στα νηπιαγωγεία και στα δηµοτικά σχολεία. Η δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρέχεται σε δυο κύκλους. Ο πρώτος κύκλος καλύπτεται από τα γυµνάσια και ο δεύτερος από τα λύκεια. Η πρωτοβάθµια και η δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρέχεται από το κράτος δωρεάν. Οι δαπάνες λειτουργίας των σχολειών αντιµετωπίζονται µε κρατικές επιχορηγήσεις προς την τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία έχει την ευθύνη της διάθεσης και διαχείρισης των σχετικών πιστώσεων. Μαθητές που κατοικούν µακριά από την έδρα του σχολείου, µπορεί να µεταφέρονται δωρεάν.

58 58 Στο ήµο Τανάγρας λειτουργούν οι κάτωθι δηµόσιου χαρακτήρα εκπαιδευτικές δοµές πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Πίνακας 12: Λειτουργούσες εκπαιδευτικές υποδοµές στο ήµο Τανάγρας Σχολικές Μονάδες Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση Σχολικές Μονάδες ευτεροβάθµιας Εκπαίδευση Νηπιαγωγεία ηµοτικά Σχολεία Γυµνάσια Λύκεια 1 ο Σχηµαταρίου 1 ο Σχηµαταρίου Σχηµαταρίου Σχηµαταρίου 2 ο Σχηµαταρίου 2 ο Σχηµαταρίου Οινοφύτων 1 ο ΕΠΑΛ Οινόης Σχηµαταρίου 3 ο Σχηµαταρίου 3 ο Σχηµαταρίου Ασωπίας Οινοφύτων Οινόης Οινόης Πύλης Ασωπίας Αγίου Θωµά ηλεσίου Πύλης Οινοφύτων Οινοφύτων ηλεσίου Αγίου Θωµά Ασωπίας Ασωπίας Άρµατος Άρµατος Καλλιθέας Καλλιθέας Τανάγρας Τανάγρας Αεροδρόµιου Σκούρτων Σκούρτων Πύλης Πύλης υναµικότητα : Μαθητές. Στο 3 ο ηµοτικό Σχολείο Σχηµαταρίου είναι εγκατεστηµένο Φωτοβολταϊκό Σύστηµα εδώ και περίπου 10 χρόνια και η σχολική µονάδα εν µέρει καταναλώνει ενέργεια από αυτό Τοπικό Πρόγραµµα δια βίου µάθησης Σήµερα, στα πλαίσια της νέας πολιτικής για τη ια Βίου Μάθηση, οι ήµοι καλούνται να αναλάβουν άλλο ένα σηµαντικό κοινωνικό εκπαιδευτικό πολιτισµικό έργο. Να καταρτίσουν και να υλοποιήσουν ένα Τοπικό Πρόγραµµα ια Βίου Μάθησης το οποίο θα είναι σε συνάρτηση αφενός µε το αναπτυξιακό τους σχέδιο αλλά και µε το Περιφερειακό Πρόγραµµα ια Βίου Μάθησης και το Εθνικό Πρόγραµµα ια Βίου Μάθησης αντίστοιχα. Με το νέο θεσµικό πλαίσιο όπως έχει διαµορφωθεί ο νέος αυτός ρόλος της Περιφερειακής αλλά κυρίως της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι εξαιρετικά σηµαντικός και κρίσιµος.

59 59 Ο ήµος Τανάγρας καλείται να καταρτίσει το Τοπικό Πρόγραµµα ια Βίου Μάθησης, σύµφωνα µε τα παραπάνω, και µε στόχο να περιλαµβάνει τα εξής βασικά: ραστηριότητες σύνδεσης σχολικών µονάδων µε την κοινωνία ράσεις επιµόρφωσης, ενηλίκων, ιδίως σε τοµείς της δηµόσιας υγείας, του πολιτισµού, του αθλητισµού, του περιβάλλοντος, της κοινωνικής ένταξης των µεταναστών και δράσεις επιµόρφωσης της νέας γενιάς και της τρίτης ηλικίας καθώς και η δηµιουργία σχολών γονέων. ράσεις προώθησης της επιχειρηµατικότητας και της καινοτοµίας µέσω της σύνδεσης µε την τοπική κοινωνία. Η εφαρµογή του τοπικού προγράµµατος ια Βίου Μάθησης αναφέρεται: Στην ίδρυση και λειτουργία κέντρων ια Βίου Μάθησης που οργανώνονται στο πλαίσιο της υπηρεσιακής µονάδας που ασκεί αρµοδιότητες ια Βίου Μάθησης ή νοµικού προσώπου του ήµου. Στην λειτουργία και διαχείριση τοπικών δοµών και η εφαρµογή προγραµµάτων της Γενικής Γραµµατείας ια Βίου Μάθησης στο πλαίσιο προγραµµατικών συµβάσεων. Σε δράσεις συλλογικού χαρακτήρα οι οποίες υποστηρίζονται οικονοµικά, επιστηµονικά και διοικητικά από τον ήµο και υλοποιούνται από δηµόσιους κοινωνικούς φορείς που έχουν την έδρα τους ή ασκούν δραστηριότητα στην περιφέρεια του ήµου. Πολύ µεγάλη σηµασία για τον ήµο Τανάγρας έχει η αξιοποίηση των υφιστάµενων και η δηµιουργία νέων συνεργασιών για την εξειδίκευση προγραµµάτων ια Βίου Μάθησης που πραγµατικά θα λειτουργούν αναπτυξιακά για το ίδιο το άτοµο που συµµετέχει αλλά και για την κοινωνία ως σύνολο. Παράδειγµα: συνεργασία του ήµου Τανάγρας µε τον Φυσιολατρικό Σύλλογο Ν. Βοιωτίας προκειµένου να αναδείξουν τον σχεδιασµό ενός προγράµµατος µε τίτλο «Γνωρίζω τον ήµο Τανάγρας περπατώντας» που αποτελεί ένα ιδανικό πρόγραµµα πεζοποριών και περιπάτων µε σκοπό την δια βίου µάθηση και την κοινωνική συνοχή, στα πλαίσια του αναπτυξιακού σχεδίου του ήµου Τανάγρας Πολιτιστικοί πόροι και δραστηριότητα Ο ήµος Τανάγρας διαθέτει ένα εξαιρετικά αξιόλογο πολιτιστικό απόθεµα το οποίο αποτελεί ένα σύστηµα προς αξιοποίηση και ανάδειξη καταρχήν µε σκοπό την πολιτιστική συνέχεια αλλά και για την επίτευξη άλλων σηµαντικών στόχων που θα αναλυθούν στο Β µέρος του Επιχειρησιακού Σχεδίου. Το πολιτιστικό απόθεµα του ήµου Τανάγρας αντανακλά την πνευµατικότητα του τόπου, τη δυναµικότητα της κοινωνίας, της οικονοµίας και της παραγωγής της περιοχής. Αποτελεί

60 60 αναπόσπαστο µέρος της ιστορίας του τόπου και των ανθρώπων του, φυσιογνωµίας και της ταυτότητας του. Πριν αναφερθούµε στους πολιτιστικούς πόρους, θα αναφερθούµε στην ιστορία του ήµου Τανάγρας όπως αποτυπώνεται από έγκυρες πηγές και θα αναφερθούµε επίσης πολύ συνοπτικά στη θεµατική Πολιτισµός και κυρίως τις αρµοδιότητες του ήµου Τανάγρας ως ΟΤΑ Συνολική αποτίµηση των πολιτιστικών πόρων του ήµου Πολιτισµός Ο πολιτισµός απαιτεί διαχείριση που προϋποθέτει τον πολιτιστικό σχεδιασµό (cultural planning) που παρέχει τις στρατηγικές για την δηµιουργία ενός ενιαίου πλαισίου διατήρησης και αξιοποίησης των πολιτιστικών πόρων. Ο πολιτιστικός σχεδιασµός είναι µια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διεπιστηµονική και πολύπλευρη προσέγγιση, ενώ µπορεί να γίνει κατανοητοός καλύτερα ως: Η στρατηγική χρήση των πολιτιστικών πόρων για την ολοκληρωµένη ανάπτυξη των κοινοτήτων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο Μια προσέγγιση βασισµένη στους ευρείς ορισµούς «του πολιτισµού» και των «πολιτιστικών πόρων», οι οποίοι καλύπτουν την κληρονοµιά, τις τοπικές παραδόσεις, τις τέχνες, τα πολυµέσα, την τοπογραφία, την αρχιτεκτονική, το αστικό σχέδιο, την αναψυχή, τον αθλητισµό, την ψυχαγωγία και τον τουρισµό. Μια πολιτιστικά ευαίσθητη προσέγγιση στον αστικό και περιφερειακό σχεδιασµό και στην χάραξη περιβαλλοντικής, κοινωνικής και οικονοµικής πολιτικής. Με δεδοµένο ότι η πολιτιστική φυσιογνωµία της περιοχής θεωρείται ένα ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτηµα του ήµου, και στοχεύοντας στην αξιοποίηση του απαιτείται η ένταξή της σε ένα ολοκληρωµένο θεµατικά αλλά και χωρικά τουριστικό προϊόν. Το τελευταίο προϋποθέτει αφενός µια ευρεία γκάµα πολιτιστικών πόρων οι οποίοι αποτελούν κίνητρο επίσκεψης όπως είναι οι αρχαιολογικοί χώροι, οι παραδοσιακοί οικισµοί, τα µνηµεία αλλά και υλικά και αύλα χαρακτηριστικά της τοπικής παράδοσης, αφετέρου δε την ένταξή τους σε τουριστικά δίκτυα. Πολιτιστικοί πόροι Στους πολιτιστικούς πόρους του ήµου Τανάγρας που διακρίνονται σε άυλους και υλικούς, σε δηµόσιους και ιδιωτικούς, αδιάκοπης ή περιορισµένης χρήσης περιλαµβάνονται το ανθρώπινο στοιχείο και οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Στο ανθρώπινο στοιχείο και στις ανθρώπινες δραστηριότητες περιλαµβάνουµε την κουλτούρα της τοπικής κοινωνίας όπως αυτή αντανακλάται σε συνήθειες, νόρµες, συµπεριφορές κ.α.

61 61 στοιχεία που προσδιορίζουν τη λειτουργία της και χαρακτηρίζουν την ταυτότητα της καθώς επίσης αποτελούν τα δεδοµένα για τη συνέχεια δηµιουργία πολιτισµού και παράδοσης. Ήθη και έθιµα Το ήθος και εποµένως τα ήθη που απαντούµε στην πολυπολιτισµική κοινωνία του ήµου Τανάγρας παρουσιάζουν ενδιαφέρον και αποτελούν θεµελιώδες στοιχείο της τοπικής κουλτούρας και του πολιτισµού. εν είναι τυχαία η αναφορά στον πολυπολιτισµικό χαρακτήρα της κοινωνίας του ήµου Τανάγρας που εντατικά έχει δοµηθεί ως τέτοιος κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Μέλη οικονοµικοί µετανάστες της συγκεκριµένης κοινωνίας αποτελούν µέλη ασιατικών κυρίως χωρών. Πολλά παραδοσιακά έθιµα τηρούνται και µεταδίδονται στις µικρότερες γενιές, συνήθως µε µέριµνα των τοπικών πολιτιστικών συλλόγων και τη συµµετοχή εκπροσώπων παλαιότερων γενεών. Για παράδειγµα διατηρούνται πολλά έθιµα όπως αυτά που συναντούµε κατά την τέλεση των γάµων που διαθέτουν τα κύρια χαρακτηριστικά των αρβανιτών και κατ επέκταση σε ορισµένα σηµεία των ελληνικών γάµων. Άλλο παράδειγµα µε σπουδή να µη συνδέονται µονάχα µε θρησκευτικού χαρακτήρα τα έθιµα, είναι το ότι διατηρείται ως έθιµο να οργανώνεται µια µικρή γιορτή κατά την παραγωγή του κρασιού µε ανοιχτό κάλεσµα. Επίσης αναβιώνουν κάθε χρόνο σε πολλές κοινότητες, το έθιµο της αποκριάς, τα ΚΟΥΛΟΥΜΑ. Πολιτιστικές εκδηλώσεις Καθιερωµένες πολιτιστικές εκδηλώσεις λαµβάνουν χώρα κατά τους θερινούς µήνες. Συγκεκριµένα στα τέλη Ιουνίου αρχές Ιουλίου εν οψει της θρησκευτικής εορτής των Αγίων Αναργύρων στην ηµοτική Ενότητα Οινοφύτων πραγµατοποιείται εβδοµάδα πολιτιστικών εκδηλώσεων µε την ονοµασία «ΑΝΑΡΓΥΡΕΙΑ», µε πλούσιο πρόγραµµα πολιτιστικών δρόµενων. Στην ηµοτική Ενότητα Σχηµαταρίου από το 1996 πραγµατοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις για όλες τις ηλικίες προς τιµήν της Κορίνας τα επονοµαζόµενα «ΚΟΡΙΝΕΙΑ». Κατά το παρελθόν έχουν τιµήσει µε την παρουσία τους τις εκδηλώσεις σηµαντικοί καλλιτεχνές του χώρας µας όπως : Ορχήστρα Θεοδωράκη, Γαϊτάνος, Μαχαιρίτσας, Γλυκερία κ.α. Παράλληλα στόχος των εκδηλώσεων όλα αυτά τα χρόνια αποτελούσε και η ανάδειξη τοπικών θεατρικών, νεανικών συγκροτηµάτων, χορωδιακών οµάδεων αποτελούµενα από πολίτες του ήµου. Αδελφοποιήσεις Η ιδέα των αδελφοποιήσεων γεννήθηκε µετά το τέλος του Β Παγκοσµίου Πολέµου και έχει συµβάλει ουσιαστικά στην οικοδόµηση της Ευρώπης. εν θα µπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού έχει επιτρέψει σε χιλιάδες ευρωπαίους µέσα από τη διαδικασία αυτή,να γνωστοποιηθούν τα ήθη, τα έθιµα τους και να ανταλλάσουν απόψεις, καλλιτεχνικές και πολιτιστικές εµπειρίες. Με στόχο να προστατευθεί η Ευρώπη από έναν αδελφοκτόνο πόλεµο στο µέλλον, έπρεπε πλέον οι πληθυσµοί, που µέχρι τότε ήταν χωρισµένοι από εθνικές αντιπαλότητες, να έλθουν πιο κοντά και η φιλία να πάρει τη θέση του µίσους και των προκαταλήψεων.

62 62 Χρειάζονταν µεγάλη αισιοδοξία και προσπάθεια στη µεταπολεµική Ευρώπη για να εµψυχωθούν και να πεισθούν οι κουρασµένοι και τραυµατισµένοι πολίτες ότι µπορούν να είναι φίλοι και όχι εχθροί. Το 1951, οι 50 δήµαρχοι που ίδρυσαν το Συµβούλιο των Ευρωπαϊκών ήµων (το οποίο και στη συνέχεια έγινε το Συµβούλιο ήµων και Περιφερειών της Ευρώπης CCRE), ήξεραν πολύ καλά ότι η Ευρώπη δεν θα µπορούσε να ξεπεράσει όλες τις δυσκολίες εάν δεν ένωνε όλες τις δυνάµεις που διέθετε. Έτσι, γεννιέται µια νέα µορφή σχέσεων µεταξύ των δήµων και κοινοτήτων. Η έννοια της Ευρώπης των αδελφοποιηµένων πολιτών. Στην Ελλάδα, ο θεσµός των αδελφοποιήσεων λειτούργησε για πολλά χρόνια άτυπα, µε αποτέλεσµα να είµαστε ακόµα αρκετά πίσω σε σχέση µε τους εταίρους µας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τις πιο πολλές φορές οι αδελφοποιήσεις αυτές περιορίστηκαν στην ανταλλαγή επισκέψεων των αιρετών και σε ανταλλαγές εκδηλώσεων πολιτιστικού περιεχοµένου. Χωρίς να υποτιµάµε τα αποτελέσµατα παλαιοτέρων προσπαθειών, πρέπει να τονίσουµε ότι σε καµία περίπτωση δεν έχουµε εξαντλήσει τα περιθώρια που δίνει ο θεσµός των αδελφοποιήσεων. Η «αδελφοποίηση» είναι µια συνάντηση µεταξύ δύο ή περισσοτέρων δήµων για να ενεργούν από κοινού µε µία ευρωπαϊκή προοπτική, αντιµετωπίζοντας διάφορα προβλήµατα και δηµιουργώντας όλο και πιο πολύ φιλικούς δεσµούς ανάµεσά τους. Μέσα από τις αδελφοποιήσεις, οι δήµοι πρέπει να βλέπουν τις δυνατότητες για τη δηµιουργία της Ενωµένης Ευρώπης, της Ευρώπης των πολιτών µε ίδιους οραµατισµούς, ανησυχίες και ενδιαφέροντα. Ως συµβολική πράξη,οι αδελφοποιήσεις είναι µοναδικές ευκαιρίες για ανταλλαγή απόψεων µεταξύ των λαών και για στενές συναναστροφές που τους επιτρέπουν να συνειδητοποιήσουν ότι οι οµοιότητές τους είναι περισσότερες από τις διαφορές τους. Ως πράξη πολιτική, οι αδελφοποιήσεις πρέπει να ευαισθητοποιούν τους πολίτες ως προς την αναγκαιότητα της οικοδόµησης της Ενωµένης Ευρώπης και να υπογραµµίζουν την αλληλοεξάρτηση των λαών όσο αφορά την κοινή τους τύχη, καθόσον σήµερα, η φύση και το µέγεθος των διαφόρων προβληµάτων ξεπερνά πια το καθιερωµένο εθνικό κράτος. Η ανάπτυξη της τοπικής αυτονοµίας, οι τοπικές πρωτοβουλίες στον εργασιακό χώρο, η προστασία του περιβάλλοντος, η πολιτιστική κληρονοµιά, ο αγώνας εναντίον του ρατσισµού και της ξενοφοβίας, όλα αυτά είναι θέµατα πάνω στα οποία οι διαφορετικοί λαοί µπορούν να ανταλλάξουν απόψεις και να προτείνουν λύσεις. Η επιλογή των εταίρων γίνεται σύµφωνα µε τον πληθυσµό, την γεωγραφική, ιστορική, πολιτιστική, κοινωνικο-οικονοµική οµοιότητα. Οι αδελφοποιήσεις επιτρέπουν στους πολίτες να συναντηθούν και να µάθουν ο ένας για τον άλλο καί να εµπλουτίσουν τις γνώσεις τους από την ποικιλοµορφία τους. Αυτοί οι δεσµοί συµβάλλουν κατ αυτόν τον τρόπο στην αφύπνηση µιας κοινής ταυτότητας και αίσθησης «του ανήκω κάπου» µε την ικανότητα να είναι ανοικτά και δηµιουργικά καθώς και στην ανάπτυξη της ιδιότητας του Ευρωπαίου πολίτη που θα βασίζεται στις αξίες της δηµοκρατίας, της ελευθερίας, της ανεκτικότητας και του ανοικτού διαλόγου.

63 63 Αδελφοποιήσεις που έχουν γίνει µε τον ήµο Τανάγρας είναι οι εξής: Η ηµοτική Ενότητα Σχηµαταρίου σύναψε αδελφοποίηση µε την Pozzoleone, Ιταλία (2005 στο Σχηµατάρι) για απόκτηση εµπειριών και τεχνογνωσίας,µε Ennistymon, Ιρλανδία {2008 στο Σχηµατάρι) σε επίπεδο κοινωνικής προσέγγισης, βοήθειας και φιλοξενίας. Λαϊκά Πανηγύρια Στο ήµο Τανάγρας, κυρίως πραγµατοποιούνται στα πλαίσια θρησκευτικών εορτών ή/ και ιστορικών επετείων ή ακόµα µε αφορµή συγκεκριµένες στιγµές που αναφέρονται στις εποχές του χρόνου, στα περισσότερα χωρία του. Συχνά ακολουθούν τους εορτασµούς, γλέντια µε ζωντανή παραδοσιακή µουσική και τραγούδια καθώς και παραδοσιακό φαγητό. Λαϊκές Τέχνες Στον ήµο Τανάγρας οι πολιτιστικοί σύλλογοι είναι ιδιαίτερα ενεργοί και δραστήριοι και ενεργοποιούν ένα µεγάλο τµήµα του πληθυσµού της Τανάγρας στις δραστηριότητες που οργανώνουν. Οι δραστηριότητες των Συλλόγων είναι ποικίλες και απευθύνονται σε όλη την κοινωνία µε στόχο τη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας της περιοχής που εκφράζουν, τη διατήρηση και ανάδειξη και µετάδοση στις νέες γενιές της παράδοσης, τη διατήρηση της µνήµης, την τόνωση της εξωστρέφειας της περιοχής τους, την πολιτιστική και κοινωνική διασύνδεση της περιοχής τους µε άλλες περιοχές, την κοινωνική ενεργοποίηση της νεολαίας και την οργάνωση της δηµιουργικής δράσης της. Περιλαµβάνουν ενδεικτικά τα εξής: ιοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων και φεστιβάλ ιοργάνωση δράσεων µε επίκεντρο το περιβάλλον (δενδροφυτεύσεις, καθαρισµοί, περιβαλλοντική αγωγή) Ο ήµος Τανάγρας αξιοποιεί την πολύ καλή σχέση και συνεργασία που έχει ως φορέας της τοπικής αυτοδιοίκησης της περιοχής µε τους πολιτιστικούς συλλόγους, τα γυναικεία σωµατεία, τους περιβαλλοντικού συλλόγους για την επίτευξη κοινών στόχων και µε γνώµονα το τοπικό συµφέρον. Ο ήµος Τανάγρας στηρίζει συµβουλευτικά και τεχνικά τους πολιτιστικούς συλλόγους και άλλα σωµατεία σε θέµατα οργάνωσης δράσης και αξιοποίησης των εθνικών και ευρωπαϊκών χρηµατοδοτικών πόρων και εργαλείων µέσα από τη λειτουργία του Γραφείου Προγραµµατισµού και Οργάνωσης. Ο ήµος Τανάγρας υλοποιεί σε συνεργασία µε τους Συλλόγους, µια ιδιαίτερα σηµαντική δράση για τη δηµιουργία του κοινωνικοοικο πολιτιστικού δικτύου των φορέων του ήµου Τανάγρας που θα επιτρέψει : α) την ακόµα πιο εύστοχη και αποτελεσµατική συνεργασία µεταξύ όλων των

64 64 φορέων και του ήµου Τανάγρας, β) την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών, γ) την οργάνωση κοινών δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων δ) τον καλύτερο πολιτικό σχεδιασµό δράσεων. Το πολιτιστικό απόθεµα Στον ήµο Τανάγρας αξιόλογα στοιχεία συνθέτουν ένα αξιόλογο και πλούσιο πολιτιστικό απόθεµα. Παραδοσιακοί οικισµοί Η αγροτική ζωή των ηµοτικών Ενοτήτων του ήµου Τανάγρας αλλά και σε πολλές περιπτώσεις η σύγχρονη όψη και η τουριστική ανάπτυξη συνυπάρχουν αρµονικά στο περιβάλλον των παραδοσιακών οικισµών που µε τη φροντίδα των κατοίκων και του ήµου Τανάγρας διατηρούν τη φυσιογνωµία τους µέσα από τη διατήρηση των πολεοδοµικών και αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών, µέσα από ασχολίες και τα κοινωνικά ήθη εξαιτίας αυτού τους του χαρακτήρα διατηρούνται (π.χ. παραδοσιακά καφενεία, περίπατοι κ.α.). Στο σύνολο τους οι οικισµοί του ήµου Τανάγρας (πλήν των ηµοτικών Κοινοτήτων Οινοφύτων και Σχηµαταρίου) διαθέτουν αξιόλογα στοιχεία που συνδέονται µε την παράδοση, την ιστορία και την αγροτική ζωή. Πίνακας 13 Κηρυγµένα αναγνωρισµένα µνηµεία και αρχαιολογικοί χώροι Ονοµασία ηµοτική Ενότητα ιαµέρισµα Θέση Είδος Μνηµείου ΦΕΚ Αρχαιολογικός χώρος "Μπλετέζας" Πανάκτου ( ερβενοχώρια) ερβενοχωρίων Πύλης "Μπλετέζα". Κάτω από τη Ν πλευρά της ακρόπολης Πανάκτου Οικιστικά Σύνολα Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος Ι. Μονής Ζωοδόχου Πηγής Πύλης ( ερβενοχώρια) ερβενοχωρίων Πύλης "Ζωοδόχος Πηγή" Μοναστηριακά Συγκροτήµατα Θρησκευτικοί Χώροι ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος Κορυνόκαστρου ή Κάστρου Ντελέρα στην Πύλη ( ερβενοχώρια) ερβενοχωρίων Πύλης Κορυνόκαστρο ή Κάστρο Ντελέρα Αρχαιολογικές Θέσεις Τµήµατα Κτιρίου ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος λόφου "Ράχης του Μιχάλη" στο Πάνακτο ( ερβενοχώρια)- Λείψανα νεολιθικών και πρωτοελλαδικών χρόνων ερβενοχωρίων Πύλης Λόφος "Ράχη του Μιχάλη". Βορειοδυτικά αρχαίου Πανάκτου Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος λόφου Καστράκι Σκούρτων ( ερβενοχώρια) - Ερείπια οχυρωµατικού περιβόλου και λείψανα κατοίκησης νεολιθικών και κλασικών χρόνων ερβενοχωρίων Σκούρτων Λόφος Καστράκι Αρχαιολογικές Θέσεις Οικιστικά Σύνολα ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος λόφου Λέµφθι Πύλης ( ερβενοχώρια) - ερβενοχωρίων Πύλης Λόφος Λέµφθι Αρχαιολογικές Θέσεις Οικιστικά Σύνολα ΦΕΚ 26/Β/

65 65 Οικισµός πρωτοελλαδικών χρόνων Αρχαιολογικός χώρος λόφου Λούτσα Πράθι Στεφάνης ( ερβενοχώρια) ερβενοχωρίων Στεφάνης Λόφος Λούτσα Πράθι Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος λόφου Μαγουλέζα Πανάκτου ( ερβενοχώρια) - Τµήµα αρχαίου δρόµου ερβενοχωρίων Πύλης Λόφος Μαγουλέζα Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος λόφου Πάτηµα Σκούρτων ( ερβενοχώρια) - Λείψανα οχυρωµατικού περιβόλου ερβενοχωρίων Σκούρτων Λόφος Πάτηµα Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος λόφου Προφήτη Ηλία Πύλης ( ερβενοχώρια) ερβενοχωρίων Πύλης Λόφος Προφήτη Ηλία. Βόρεια του οικισµού Αµυντικά Συγκροτήµατα Ιεροί Ναοί Χριστιανικοί Θρησκευτικοί Χώροι ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος λόφου Πυργάκι ή Τσουκράτι Σκούρτων ( ερβενοχώρια) - Ερείπια πύργου κλασικής εποχής ερβενοχωρίων Σκούρτων Λόφος Πυργάκι ή Τσουκράτι Αµυντικά Συγκροτήµατα Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος Πανάκτου ( ερβενοχώρια) ερβενοχωρίων Πύλης Ακροπόλεις Αµυντικά Συγκροτήµατα Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος Πύλης ( ερβενοχώρια) όπου σώζεται τµήµα της αρχαίας οδού επικοινωνίας των πόλεων Πανάκτου, Κορυνοκάστρου και Κοκκίνης ερβενοχωρίων Πύλης Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος Σκούρτων ( ερβενοχώρια) - Λείψανα κατοίκησης ερβενοχωρίων Σκούρτων 350 µ. ανατολικά του ρέµατος Μετόχι, 150 µ. βόρεια του δρόµου Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος σπηλιάς "Πυργάκι" στο Πάνακτο ( ερβενοχώρια) - Λείψανα νεολιθικής κατοίκησης ερβενοχωρίων Πύλης υτικά του λόφου Μαγουλέζα Αρχαιολογικές Θέσεις Οικιστικά Σύνολα ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός Χώρος Στεφάνης Ν.Βοιωτίας. ερβενοχωρίων Στεφάνης Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στη θέση "Άγιος ηµήτριος" Σκούρτων ( ερβενοχώρια) - Λείψανα κατοίκησης προϊστορικών και ελληνιστικών χρόνων ερβενοχωρίων Σκούρτων "Άγιος ηµήτριος" Αρχαιολογικές Θέσεις Οικιστικά Σύνολα ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στη θέση "Καψοσπίτι" Σκούρτων ( ερβενοχώρια) - Λείψανα της ερβενοχωρίων Σκούρτων "Καψοσπίτι" Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/

66 66 Φραγκοκρατίας και Τουρκοκρατίας Αρχαιολογικός χώρος στη θέση "Κόκκινη Κοιλάδα" Στεφάνης ( ερβενοχώρια) ερβενοχωρίων Στεφάνης "Κόκκινη Κοιλάδα" Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στη θέση "Κόκκινη" Στεφάνης ( ερβενοχώρια) ερβενοχωρίων Στεφάνης "Κόκκινη" Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στη θέση "Μαζαρέικα" Σκούρτων ( ερβενοχώρια) - Ερείπια οικισµού των κλασικών χρόνων ερβενοχωρίων Σκούρτων "Μαζαρέικα". Βόρεια πύργου Τσουκράτι Αρχαιολογικές Θέσεις Οικιστικά Σύνολα ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στη θέση "Στενό" Σκούρτων ( ερβενοχώρια) - Λείψανα κατοίκησης κλασικών και ελληνιστικών χρόνων ερβενοχωρίων Σκούρτων "Στενό". 650 µ. δυτικά του ρέµατος Μετόχι, 72 µ. νότια του χωµατόδροµου Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στη θέση Β12 στα Σκούρτα ( ερβενοχώρια) - Λείψανα και όστρακα της Φραγκοκρατίας ερβενοχωρίων Σκούρτων Θέση Β12 Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στο δυτικό άκρο του οροπεδίου Σκούρτων ( ερβενοχώρια) - Λείψανα κατοίκησης κλασικών χρόνων ερβενοχωρίων Σκούρτων 100 µ. δυτικά του ρέµατος Μετόχι, 72 µ. νότια του δρόµου Αρχαιολογικές Θέσεις Οικιστικά Σύνολα ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στο δυτικό τµήµα του οροπεδίου Σκούρτων ( ερβενοχώρια) - Λείψανα κατοίκησης της ΥΕ περιόδου και των ρωµαϊκών χρόνω ερβενοχωρίων Σκούρτων Αρχαιολογικές Θέσεις Οικιστικά Σύνολα ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στο δυτικό τµήµα του οροπεδίου Σκούρτων ( ερβενοχώρια) - Λείψανα κατοίκησης κλασικών και ελληνιστικών χρόνων ερβενοχωρίων Σκούρτων Αρχαιολογικές Θέσεις Οικιστικά Σύνολα ΦΕΚ 26/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στο Μετόχι της Παναγίας Σκούρτων ( ερβενοχώρια) - Λείψανα κατοίκησης ρωµαϊκών χρόνων ερβενοχωρίων Σκούρτων Μετόχι της Παναγίας Αρχαιολογικές Θέσεις Οικιστικά Σύνολα ΦΕΚ 26/Β/ Τα ερείπια των τειχών της αρχαίας Οινόης Σχηµαταρίου Σχηµαταρίου Οινόη Αµυντικά Συγκροτήµατα Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 35/Β/ Αρχαιολογικός χώρος λόφου Καστρί Κλειδιού (λείψανα αρχαίων κτιρίων και οχυρού των ύστερων ρωµαϊκών χρόνων) Οινοφύτων Κλειδίου Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 260/Β/

67 67 Αρχαιολογικός χώρος ήλεσι και θαλάσσια ζώνη Σχηµαταρίου Σχηµαταρίου Πλάκα ήλεσι Αρχαιολογικές Θέσεις Ενάλιοι Χώροι ΦΕΚ 425/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στο ήλεσι Οινοφύτων Οινοφύτων ήλεσι Ενάλιοι Χώροι Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 425/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στη θέση "Σανίθια" Άρµατος (ακρόπολη του αρχαίου Ελεώνα) Τανάγρας Άρµατος "Σανίθια" Ακροπόλεις Αµυντικά Συγκροτήµατα Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 277/Β/ Ι. Ναός Αγίου Πολυκάρπου στην Τανάγρα Τανάγρας Τανάγρας Τανάγρα Ιεροί Ναοί Χριστιανικοί Θρησκευτικοί Χώροι ΦΕΚ 446/Β/ Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου στην Καλλιθέα Τανάγρας Καλλιθέας Καλλιθέα Θρησκευτικοί Χώροι Ιεροί Ναοί Χριστιανικοί ΦΕΚ 116/Β/ Αρχαιολογικός χώρος λόφου "Κάστρο -Βίγλα" Τανάγρας (ερείπια ακρόπολης κλασικών χρόνων ) Τανάγρας Τανάγρας Λόφος "Κάστρο -Βίγλα". υτικά της Τανάγρας Ακροπόλεις Αµυντικά Συγκροτήµατα Αρχαιολογικές Θέσεις ΦΕΚ 985/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στη θέση "Γέφυρα" ή "Λέδεζα" Τανάγρας (µυκηναϊκό νεκροταφείο και οικισµός) Τανάγρας Τανάγρας "Γέφυρα" ή "Λέδεζα". Νοτιοανατολικά της Τανάγρας Νεκρικοί Χώροι και Μνηµεία Αρχαιολογικές Θέσεις Οικιστικά Σύνολα ΦΕΚ 985/Β/ Αρχαιολογικός χώρος στη θέση " ένδρο" ή "Γκράβα" Τανάγρας (µυκηναϊκό νεκροταφείο και οικισµός) Τανάγρας Τανάγρας " ένδρο" ή "Γκράβα". Ανατολικά της Τανάγρας Νεκρικοί Χώροι και Μνηµεία Αρχαιολογικές Θέσεις Οικιστικά Σύνολα ΦΕΚ 985/Β/ Αρχαιολογικός χώρος αρχαίας Τανάγρας (Γκριµάλδα) Τανάγρας Τανάγρα "Γκριµάλδα" Ακροπόλεις Αµυντικά Συγκροτήµατα Νεκρικοί Χώροι και Μνηµεία Εγκαταστάσεις Εξόρυξης Αρχαιολογικές Θέσεις Εγκαταστάσεις Υποδοµής / Παραγωγής ΦΕΚ 1243/Β/ Αρχαιολογικός χώρος αρχαίας Τανάγρας (Γκριµάλδα) Τανάγρας Τανάγρας "Γκριµάλδα" Ακροπόλεις Αµυντικά Συγκροτήµατα Νεκρικοί Χώροι και Μνηµεία Εγκαταστάσεις Εξόρυξης Αρχαιολογικές Θέσεις Εγκαταστάσεις Υποδοµής / Παραγωγής ΦΕΚ 1459/Β/ Αρχαιολογικός χώρος αρχαίας Τανάγρας (Γκριµάλδα) Τανάγρας Τανάγρα "Γκριµάλδα" Ακροπόλεις Αµυντικά Συγκροτήµατα Νεκρικοί Χώροι και Μνηµεία Εγκαταστάσεις Εξόρυξης Αρχαιολογικές Θέσεις Εγκαταστάσεις Υποδοµής / Παραγωγής ΦΕΚ 1603/Β/

68 Βασικά οικονοµικά χαρακτηριστικά της περιοχής του ηµού Τανάγρας Ανεργία Απασχόληση Σε ότι αφορά την ανεργία, τα µεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας παρουσιάζονται στους αγροτικούς δήµους λόγω µετασχηµατισµού των ευρωπαϊκών ενισχύσεων στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ, ο οποίος δυσχεραίνει την απορρόφηση χρηµατοδοτήσεων από τους αγρότες και κτηνοτρόφους που δεν πληρούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις εξ αιτίας χρόνιων αδυναµιών και παθογένειας του πρωτογενή τοµέα στη χώρα ανεργία όµως, η οποία δεν καταγράφεται ακόµα. Επίσης σηµαντικά ποσοστά ανεργίας παρουσιάζονται και στον οικισµό ήλεσι όπου κυριαρχεί η εποχιακή απασχόληση στο µαζικό τουρισµό της θερινής περιόδου. Σηµειώνεται ότι σήµερα ο ρυθµός αύξησης της ανεργίας είναι µεγαλύτερος λόγω και της οικονοµικής κρίσης του τελευταίου χρονικού διαστήµατος, η οποία επηρεάζει, τόσο τα µεγέθη της απασχόλησης στον τουρισµό και τους συνδεόµενους επιµέρους κλάδους µε έµφαση στις νέες ηλικίες του πληθυσµού λόγω αποµείωσης του όγκου της οικονοµικής δραστηριότητας ακόµα και αν όπως και η γεωργία αποτελεί µια εποχιακή εργασία. Προκύπτει ότι παρουσιάζεται µείωση των απασχολούµενων στον πρωτογενή τοµέα. Όσον αφορά τον οικονοµικά ενεργό πληθυσµό και το ποσοστό ανεργίας απεικονίζεται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 15: Οικονοµικά ενεργός πληθυσµός και επίπεδα ανεργίας ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΝΕΡΓΟΣ ΕΠΙΠΕ Α ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Αριθµός % Αριθµός % ηµοτική Ενότητα ερβενοχωρίων ,35 % 82 2,22 % ηµοτική Ενότητα Οινοφύτων ,12 % 310 8,4 % ηµοτική Ενότητα Σχηµαταρίου ,84 % 339 9,18 % ηµοτική Ενότητα Τανάγρας ,18 % 119 3,24 % Οικονοµικά ενεργός πληθυσµός Το ανθρώπινο δυναµικό και η ανεργία αποτελούν δυο από τους πιο σηµαντικούς παράγοντες που προσδιορίζουν τη δυναµική ανάπτυξης και το επίπεδο ευηµερίας µιας περιοχής.

69 69 Με βάση τους ορισµούς της ΕΣΥΕ, οικονοµικώς ενεργοί θεωρούνται οι απασχολούµενοι και οι άνεργοι πάνω από 10 ετών. Νέοι άνεργοι θεωρούνται τα άτοµα που ζητούν εργασία για πρώτη φορά, ανεξαρτήτως ηλικίας. Οικονοµικώς µη ενεργοί θεωρούνται τα άτοµα που δήλωσαν ότι δεν εργάζονταν και συγχρόνως δε ζητούν εργασία. Στο ήµο Τανάγρας, το µέγεθος του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού ξεπερνάει το 65% έναντι του µη ενεργού οικονοµικά πληθυσµού που αποτελεί το 35%. Εξετάζοντας τον οικονοµικά ενεργό και µη ενεργό πληθυσµό κατά φύλο, παρατηρείται ότι οι άνδρες οικονοµικά ενεργοί υπερισχύουν των µη ενεργών. Το ακριβώς αντίθετο συµβαίνει µε τις γυναίκες, στις οποίες οι οικονοµικά µη ενεργές ξεπερνούν πάνω από το διπλάσιο τις οικονοµικά ενεργές. Ανάλογη εικόνα εµφανίζουν τα ποσοστά στον οικονοµικά ενεργό και µη πληθυσµό τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες στις τέσσερις ηµοτικές Ενότητες τυο ήµου Τανάγρας Πίνακας 16: Οικονοµικά ενεργός και µη ενεργός µόνιµος πληθυσµός δ. Τανάγρας Οικονοµικώς ενεργοί ΗΜΟΤΙΚΗ Άνεργοι Οικονοµικώς ΕΝΟΤΗΤΑ / ΗΜΟΣ Σύνολο Απασχ. Σύνολο Από αυτούς µη ενεργοί "νέοι".ε. ερβενοχωρίων Άρρενες Θήλεις Ε. Οινοφύτων Άρρενες Θήλεις Ε. Σχηµαταρίου Άρρενες Θήλεις Ε. Τανάγρας Άρρενες Θήλεις ΗΜΟΣ ΤΑΝΑΓΡΑΣ Άρρενες Θήλεις

70 Πρωτογενής τοµέας Ο οικισµός ήλεσι του ήµου Τανάγρας αποτελεί καθιερωµένο τουριστικό προορισµό για πολλούς κατοίκους των Αθηνών µε φυσικό επακόλουθο ο παραγωγικός ιστός (που στο παρελθόν γνώριζε ιδιαίτερη άνθηση) να έχει στραφεί στον τριτογενή τοµέα. Αν και η οικονοµία λοιπόν της περιοχής εξαρτάται και από τον τουρισµό όπου ένα σηµαντικό ποσοστό των κατοίκων απασχολείται στον κλάδο των εστιατορίων, ξενοδοχείων, ένα σηµαντικό ποσοστό απασχολείται και σήµερα ακόµα στον πρωτογενή τοµέα ο οποίος παρουσιάζει συχνά φθίνουσα πορεία. Το εύφορο έδαφος και η ύπαρξη άφθονου νερού ευνοούν την ανάπτυξη δυναµικών καλλιεργειών στις οποίες εξειδικεύεται η περιοχή. Σηµαντικές για την τοπική οικονοµία είναι τα παραγόµενα αγροτικά προϊόντα όπως το λάδι, το κρασί, τα κηπευτικά και οι πατάτες. Η αγροτική πλευρά του ήµου πάσχει από τα γνωστά διαρθρωτικά προβλήµατα που χαρακτηρίζουν γενικότερα τη χώρα, δηλαδή το µικρό και πολυτεµαχισµένο γεωργικό κλήρο, την πρόωρη γήρανση και το χαµηλό µορφωτικό επίπεδο του αγροτικού πληθυσµού, τη µειωµένη ανταγωνιστικότητα των προϊόντων εξαιτίας του αυξηµένου κόστους παραγωγής, του χαµηλού ποσοστού αρδευόµενων εκτάσεων, την ενασχόληση µε παραδοσιακές καλλιέργειες (ελαιοκαλλιέργεια και αµπελουργία), τον έκτακτο χαρακτήρα της κτηνοτροφίας σε συνδυασµό µε το µικρό αριθµό οργανωµένων κτηνοτροφικών µονάδων. Την έλλειψη υποδοµών. Παρ όλα αυτά, διαπιστώνεται κυριαρχία του πρωτογενή τοµέα στις βόριες περιοχές του ήµου. Παρά την ουσιαστική συνεισφορά στα µακροοικονοµικά µεγέθη, ο πρωτογενής τοµέας χαρακτηρίζεται από µακροχρόνια αδυναµία υποδοµών. Οι βασικές διαρθρωτικές αδυναµίες του πρωτογενή τοµέα, όπως είναι το µικρό µέγεθος των εκµεταλλεύσεων και η γήρανση του πληθυσµού που απασχολείται σ αυτόν, αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα στην ορθή και αποδοτική του διαχείριση. Η συνεχείς µειώσεις της στήριξης των τιµών των αγροτικών προϊόντων, των ενισχύσεων των παραγωγών, των εξαγωγικών επιδοτήσεων καθώς και της εξωτερικής προστασίας σε συνδυασµό µε την αύξηση του κόστους παραγωγής συνεπάγεται µείωση του αγροτικού εισοδήµατος. Η µείωση αυτή δεν αφήνει ανεπηρέαστη την οικονοµία του ήµου. Τα τελευταία χρόνια σηµειώνεται συνεχή φθίνουσα πορεία ενώ εξακολουθεί να αποτελεί έναν από τους βασικούς τοµείς της οικονοµίας του ήµου. Η βιώσιµη ανάπτυξη του τριτογενή τοµέα, αποτελεί αναγκαιότητα για την έξοδο από την οικονοµική κρίση που διέρχεται η Περιφέρεια µας. Για την υλοποίησης της είναι απαραίτητα να δηµιουργήσουµε ένα ανταγωνιστικό πρωτογενή τοµέα στις παγκόσµιες αγορές, ο οποίος θα συµµορφώνεται στα αυστηρά πρότυπα της προστασίας του περιβάλλοντος, της ασφάλειας των τροφίµων. Στο ήµο Τανάγρας, διαπιστώνεται εξειδίκευση στις ελαιοκαλλιέργεις, στα παράγωγα

71 71 του αµπελιού και στην πρώιµη παραγωγή οπωροκηπευτικών. Το µεγαλύτερο τµήµα ζωικού κεφαλαίου αποτελείται από αιγοπρόβατα ελευθέρας βοσκής. Παράγοντες που λειτουργούν κατασταλτικά στην ανάπτυξη του πρωτογενή τοµέα του ήµου είναι : Ο µικρός και πολυτεµαχισµένος κλήρος Οι δυσµενείς γεωµορφολογικές συνθήκες Η ανισοµερής κατανοµή µεταξύ φυτικής και ζωικής παραγωγής Η υψηλή εξάρτηση από επιδοτήσεις για µια σειρά αγροτικών προϊόντων Η περιορισµένη εφαρµογή νέας τεχνολογίας, σύγχρονων µεθόδων παραγωγής και οργάνωσης διοίκησης των αγροτικών εκµεταλλεύσεων. Το χαµηλό ποσοστό αρδευόµενων εκτάσεων και ανοµοιγενής γεωγραφική χωροταξική διασπορά των υδατικών πόρων Το χαµηλό µορφωτικό επίπεδο Οι ελλείψεις σε µηχανισµούς ενηµέρωσης, κατάρτισης, ευαισθητοποίησης του αγροτικού πληθυσµού γενικά και των παραγωγών ειδικά Η απουσία «επώνυµων» πιστοποιηµένων ποιοτικών προϊόντων Ο χαµηλός βαθµός µεταποίησης της πρωτογενούς παραγωγής Το χαµηλό ποσοστό παραγωγής «βιολογικών» προϊόντων παρά τους εκρηκτικούς ρυθµούς αύξησης της παραγωγής και ζήτησης τους τα τελευταία χρόνια Η επιβάρυνση υπογείων υδάτων και εδαφών σε συγκεκριµένες περιοχές Οι πιέσεις στη γεωργική γη από αστική ανάπτυξη Η άναρχη οικιστική ανάπτυξη που αλλοιώνει το αγροτικό ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον. Η αδυναµία διαφοροποίησης των παραγόµενων προϊόντων, και η στροφή σε εναλλακτικές καλλιέργειες ευτερογενής τοµέας Ο δευτερογενής τοµέας συγκριτικά µε τους λοιπούς παραγωγικούς τοµείς συνιστά οικονοµική δραστηριότητα υψηλής βαρύτητας, γεγονός που οφείλεται κατά κύριο λόγο στη µικρή ανάπτυξη του πρωτογενή και τριτογενή τοµέα. Η υπέρµετρη ανάπτυξη της βιοµηχανίας είχε ως αποτέλεσµα την εγκατάλειψη δραστηριοτήτων συνδεδεµένων µε τον τουρισµό και την γεωργία. Σηµειώνεται επίσης ότι το οικονοµικό και επιχειρηµατικό τοπίο χαρακτηρίζεται από την παρουσία πολλών σε αριθµό και µικροµεσαίων σε µέγεθος επιχειρήσεων οι οποίες δεν παρουσιάζουν δυσκολία ενσωµάτωσης των νέων τεχνολογιών ούτε και αδυναµία παραγωγής ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών, επίσης δεν εµφανίζουν αδυναµία διαφοροποίησης παρεχόµενων προϊόντων και υπηρεσιών.

72 72 Συνοψίζοντας ο δευτερογενής τοµέας χαρακτηρίζεται από: Το µεγάλο κατά κανόνα µέγεθος των επιχειρήσεων Την άναρχη ανάπτυξη των βιοµηχανιών στην ευρύτερη περιοχή του ήµου λόγω της µη ύπαρξης θεσµοθετηµένης ΒΙΠΕ και ΒΙΟΠΑ δηµιουργεί τεράστια περιβαλλοντικά προβλήµατα ρύπανσης (Ασωπού, Ευβοϊκού) Η αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου λόγω της Εθνικής Οδού καθώς και της Βιοµηχανικής περιοχής συµβάλλει στην ατµοσφαιρική ρύπανση Την πανελλαδική, βαλκανική ακόµα και την διεθνή διάθεση της παραγωγής Το υψηλό επίπεδο ανάπτυξης, οργάνωσης, διοίκησης και οικονοµικής διαχείρισης των επιχειρήσεων Την υψηλή προστιθέµενη αξία των τελικών προϊόντων Την ύπαρξη των υφιστάµενων µηχανισµών για παροχή ουσιαστικής τεχνικής στήριξης και ενηµέρωσης. Η εµφάνιση υποστηρικτικών υποδοµών εγκατάστασης και λειτουργίας Κλαδική διαφοροποίηση και εξειδίκευση σε σύγχρονους κλάδους Τον υψηλό βαθµό αξιοποίησης χρηµατοδοτικών κινήτρων ανάπτυξης Ο προσανατολισµός προς τις σύγχρονες απαιτήσεις της αγοράς Η βιοµηχανική ζώνη συνέβαλλε στην ανάπτυξη λόγω δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας Την ενσωµάτωση σύγχρονης τεχνολογία και τεχνογνωσίας. Γενικά ο δευτερογενής τοµέας χαρακτηρίζεται από µια σηµαντική τάση αύξησης παρόλα αυτά φαίνεται ότι και ο συγκεκριµένος κλάδος έχει περάσει σε µια φάση ύφεσης λόγω της γενικότερης κρίσης Τριτογενής τοµέας Ο τριτογενής τοµέας ο οποίος αποτελείται κυρίως από υπηρεσίες, είναι ο πιο αναπτυγµένος κλάδος για όλες τις Περιφέρειες της Ελλάδας, παρουσιάζοντας ανοδική τάση από το 1995 έως το Για την Ελλάδα βλέπουµε το 1995 να έχει ποσοστό 67,7% και να φτάνει το 2004 στο 78,8%, σηµειώνοντας αύξηση 16,4%. Η περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας σηµείωσε και αυτή µια άνοδο. Το µεγαλύτερο µέρος του ΑΕΠ της Περιφέρειας παράγεται στο νοµό της Εύβοιας, ενώ ακολουθούν οι νόµοι Φθιώτιδας, Βοιωτίας και ακολουθούν Ευρυτανίας και Φωκίδας. Όσον αφορά την παραγωγικότητα (ΑΕΠ / απασχολούµενοι), η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας βρίσκεται πάνω από το επίπεδο της χώρας. Ο τουρισµός σήµερα στο νέο ήµο Τανάγρας

73 73 Ο ήµος Τανάγρας βρίσκεται στη νότιοανατολική πλευρά της περιφερειακής ενότητας Βοιωτίας και πολύ λίγα χιλιόµετρα από την Αθήνα. Από το 2010 και το πρόγραµµα Καλλικράτης ο νέος ήµος Τανάγρας περιλαµβάνει πλέον τις δηµοτικές ενότητες/ πρώην δήµοι ερβενοχωρίων Οινοφύτων Σχηµαταρίου Τανάγρας. Ο οικισµός ήλεσι Πλάκα ήλεσι είναι παραθαλάσσιες είναι περιοχές που ουσιαστικά αναπτύσσεται η τουριστική δραστηριότητα του δήµου. Στις υπόλοιπες ενότητες οι οποίες βρίσκονται στην ενδοχώρα η τουριστική ανάπτυξη τους είναι ανύπαρκτη µια και δεν υπάρχει καµία σύνδεση µε τον παραθαλάσσιο τουρισµό. Ο νέος ήµος είναι ένας από τους πλέον δηµοφιλείς και αναπτυγµένους τουριστικούς προορισµούς της Βοιωτίας, της Ανατολικής Αττικής και της Εύβοιας. Ο οικισµός ήλεσι Πλάκα ήλεσι είναι γνωστό ως ο πιο οργανωµένος τουριστικός προορισµός της Βοιωτίας. Είναι γνωστός για τις υψηλής ποιότητας παροχές, τις όµορφες ακρογιαλιές και την νυχτερινή διασκέδαση. Έτσι λοιπόν ο τουρισµός της Τανάγρας χαρακτηρίζεται από: Το προφίλ του οργανωµένου / µαζικού τουρισµού µε Σηµαντικό αριθµό µικρών τουριστικών επιχειρήσεων φιλοξενίας οι οποίες δυστυχώς επιφορτίζουν το συνολικό τουριστικό προϊόν µε χαµηλής ποιότητας υπηρεσιών αλλά και ευρύτερες µακρο οικονοµικές αρνητικές επιδράσεις. Σηµαντικό βαθµό ανεκµετάλλευτων «χαρακτηριστικών προϊόντων» αναφορικά µε την πλούσια πολιτισµική και αισθητική κληρονοµιά της περιοχής τα οποία µπορούν να αξιοποιηθούν και να συγκροτήσουν ένα διακριτό και ισχυρά ανταγωνιστικό τουριστικό προϊόν. Σηµαντικό βαθµό ανεκµετάλλευτων «χαρακτηριστικών προϊόντος» αναφορικά µε την στοχευµένη προσέγγιση κοινών στόχοι, στο πλαίσιο του επιχειρηµατικού, φυσιολατρικού, αθλητικού και πολιτιστικού / εκπαιδευτικού τουρισµού. Σηµαντικό βαθµό οριακά απόλυτο εποχικότητας της τουριστικής δραστηριότητας που δηµιουργεί σύνθετα ζητήµατα στην οργάνωση και ανάπτυξη της τοπικής τουριστικής βιοµηχανίας αλλά και του ευρύτερου τοπικού µακρο οικονοµικού περιβάλλοντος. Σηµαντική έλλειψη µακρόπνοης και στρατηγικά οργανωµένης επικοινωνιακής προβολής του προορισµού, που υποβαθµίζει την πραγµατική εικόνα του τόπου, στερεί την δηµιουργία επικοινωνιακών οικονοµιών κλίµακας. Ο µαζικός τουρισµός ωστόσο αποτελεί τη µια µόνο όψη του νοµίσµατος του ήµου Τανάγρας. Την άλλη όψη, την λιγότερη γνωστή, αποτελεί η πλούσια και ανέγγιχτη ενδοχώρα της, διάσπαρτη µε µνηµεία ιστορικά και τοπία ανείπωτου φυσικού κάλλους, φυσικές οµορφιές, πλούσιες εικόνες, ξεχασµένες γεύσεις µε µια παραδοσιακή ταναγραϊκή φιλοξενία. Τα τελευταία

74 74 χρόνια αναπτύσσονται όλο και πιο συστηµατικά οι ειδικές µορφές τουρισµού, που προσφέρουν τη δυνατότητα στους ταξιδιώτες να εµπλουτίσουν τις δραστηριότητες τους και µε προγράµµατα εξειδικευµένων δράσεων, όπως είναι ο πεζοπορικός, ποδηλατικός φυσιολατρικός, ο θρησκευτικός τουρισµός, ο θαλάσσιος κτλ. Ορεινός όγκος ερβενοχωρίων : Στην ηµοτική Ενότητα ερβενοχωρίων λόγω της ιδιοµορφίας του φυσικού περιβάλλοντος υπάρχει εσωτερική επισκεψιµότητα από τους όµορους οικισµούς και Νοµούς. Έντονη επισκεψηµότητα παρατηρείται κυρίως τα σαβατοκύριακα και κατά την διάρκεια των χειµρινών µηνών. Σε µικρό βαθµό παρατηρείται επισκεψηµότητα στο αρχαιολογικό µουσείο Σχηµαταρίου κυρίως από µαθητές της ευρύτερης περιοχής καθώς και στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Τανάγρας (πανεπιστηµιακοί φοιτητές και καθηγητές στο στάδιο ωρίµανσης των εργασιών). Σηµαντικός αριθµός µαθητών επίσης επισκέπτονται καθ όλη την διάρκεια του έτους τις επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας τόσο ιδιωτικές όσο και κρατικές (ΕΑΒ) που είναι εγκατεστηµένες στο ήµο (βιοµηχανική ζώνη Σχηµαταρίου Οινοφύτων). Τέλος στην έδρα του ήµου λόγω της ύπαρξης του Σταδίου «Εύαγγελος επάστας» παρουσιάζεται και αθλητικός τουρισµός διενεργούνται διάφοροι επίσηµοι αγώνες κλάσσικού Αθλητισµού σε τοπικό και εθνικό επίπεδο Βασικά χωροταξικά και πολεοδοµικά χαρακτηριστικά της περιοχής του ήµου Τανάγρας Οικιστική Οργάνωση Ο Καλλικρατικός ήµος Τανάγρας βρίσκεται στο Ανατολικό άκρο του Νοµού Βοιωτίας. Στην ευρύτερη περιοχή µετέφεραν την έδρα τους αρκετές Βιοµηχανικές εγκαταστάσεις, έπειτα από την απαγόρευση λειτουργίας τους στο Νοµό Αττικής. Αποτελεί µέρος της µέσης και βαριάς βιοµηχανίας της χώρας µας. Συνυπάρχει δε και µε την αγροτική παραγωγή που αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της οικονοµικής δραστηριότητας των κατοίκων του τόπου. Ο ήµος Τανάγρας µε βάση το Ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωµένης ιοίκησης Πρόγραµµα Καλλικράτης» περιλαµβάνει 4 ηµοτικές Ενότητες 2 ηµοτικές Κοινότητες και 12 Τοπικές Κοινότητες. Ο καταµερισµός του ήµου σε ηµοτικές Ενότητες σε ηµοτικές Κοινότητες και Τοπικές Κοινότητες εµφανίζονται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακς 17: Καταµερισµού ήµου Τανάγρας.Ε. ΣΧΗΜΑΤΑΡΙΟΥ.Ε. ΟΙΝΟΦΥΤΩΝ.Ε. ΤΑΝΑΓΡΑΣ.Ε. ΕΡΒΕΝΟΧΩΡΙΩΝ ΗΜΟΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΧΗΜΑΤΑΡΙΟΥ ΗΜΟΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΟΙΝΟΦΥΤΩΝ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΗΤΑ ΑΡΜΑΤΟΣ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΗΤΑ ΠΥΛΗΣ

75 75 ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΓ. ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΗΤΑ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΗΤΑ ΘΩΜΑ ΤΑΝΑΓΡΑΣ ΣΚΟΥΡΤΩΝ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΛΕΙ ΙΟΥ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΗΤΑ ΑΣΩΠΙΑΣ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΗΤΑ ΣΤΕΦΑΝΗΣ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΗΤΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΗΤΑ ΑΦΝΗΣ Ο Καλλικρατικός ήµος Τανάγρας καλύπτει µια συνολική έκταση τ.χµ. Η περιοχή στο µεγαλύτερο µέρος της είναι Ηµιορεινή.Στα πεδινά τµήµατα των ηµοτικών Ενοτήτων του Σχηµαταρίου και Οινοφύτων, αναπτύσσονται βιοµηχανικές δραστηριότητες, ενώ στα ηµιορεινά έχουµε την έντονη παρουσία καλλιεργειών. Επίσης στην παραλιακή περιοχή του ηλεσίου σε «εκτός σχεδίου περιοχή» αναπτύσσεται και η ( αυθαίρετη δόµηση,λόγω καθυστέρησης εντάξεως της περιοχής σε σχέδιο πόλεως ) β κατοικίας η οποία συµβάλει στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Στην ίδια περιοχή βρίσκεται και ένας οικοδοµικός συνεταιρισµός «Ο.Τ.Ε. ηλεσίου» ο οποίος ανήκει στην χωρική ενότητα της.ε. Σχηµαταρίου. Οι κατοικίες αυτές λόγω της αύξησης βιοµηχανικών µονάδων και την όλο και αυξανόµενη ζήτηση εργατικού δυναµικού έχουν την τάση να µετατραπούν σε α κατοικίες. Η περιοχή της ηµοτικής Ενότητας ερβενοχωρίων χαρακτηρίζεται από µεγάλο υψόµετρο και απότοµες κλίσεις οι οποίες δυσχεραίνουν σε µεγάλο βαθµό την αξιοποίηση της γης, για τον λόγω αυτό στην συγκεκριµένη ηµοτική Ενότητα επικρατή η κτηνοτροφική δραστηριότητα. Οικισµοί µε κεντρικές λειτουργίες και πάνω από 1000 κατοίκους Σύµφωνα µε την απογραφή του ΕΛΣΤΑΤ του 2001 σε ολόκληρη τη χωρική ενότητα του ήµου Τανάγρας υπάρχουν 5 οικισµοί µε πληθυσµό πάνω από 1000 κατοίκους: ο οικισµός Σχηµαταρίου, ο οικισµός Οινοφύτων, ο οικισµός Αγ. Θωµά, ο οικισµός Αρµατος, ο οικισµός Τανάγρας και ο οικισµός Ασωπίας. Σύµφωνα µε το ΠΠΧΣΑΑ τόσο ο οικισµός του Σχηµαταρίου όσο και των Οινοφύτων έχουν διοικητικές δηµοτικές υπηρεσίες, αστυνοµικό τµήµα, οικονοµικές υπηρεσίες, πυροσβεστική υπηρεσία, κοινωνικές και αθλητικές υποδοµές κ.α Θεσµικό πλαίσιο και καθεστώς (εγκεκριµένα σχέδια, παραδοσιακοί οικισµοί) Ο νέος Καλλικρατικός ήµος έχει εγκεκριµένα τα παρακάτω πολεοδοµικά σχέδια, έγκριση πολεοδοµικής µελέτης Σχηµαταρίου (Π ΦΕΚ 481/ / ), Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο(Γ.Π.Σ.) Σχηµαταρίου (ΦΕΚ 607/ΑΑΠ/ ), σχέδιο οικισµού Ο.Τ.Ε. ηλεσίου (Φ.Ε.Κ103/ , 231/ , 71/ ), ΖΟΕ ηλεσίου (Π ΦΕΚ 686 ), ενώ στην Β φάση του Σχεδίου Πόλεως είναι ο οικισµός της ηµοτικής Ενότητας Οινοφύτων. Τέλος µε την υπ αριθµό 312/2011 απόφαση του

76 76 ηµοτικού Συµβουλίου αποφασίστηκε η ένταξη σε σχέδιο πόλεως περίπου 2000 στρεµµάτων στην περιοχή του ήλεσι. Όσον αφορά τους υπόλοιπους οικισµούς είναι χαρακτηρισµένη ως οικισµοί πρό του 1923 µε οριοθετηµένα όρια. Οι αποφάσεις αυτών εµφανίζονται στον συνηµµένο πίνακα. Πίνακς 18: Οικισμοί Δήμου Τανάγρας προ του 1923 α/α Οικισμός Αρ. πρωτ. Απόφαση 1 Αγ. Θωμάς 4019/ Νομαρχία Βοιωτίας ΤΟ Κ ΠΕ 2 Άρμα Αρχικό 3606/ Νέο 652/ Νομαρχία Βοιωτίας ΤΟ Κ ΠΕ 3 Ασωπία 3264/ Νομαρχία Βοιωτίας ΤΟ Κ ΠΕ 4 Δήλεσι (Πλατεία) (Διανομή) Δ/ση Γεωργίας Βοιωτίας 5 Καλλιθέα 470/ Νομαρχία Βοιωτίας ΤΟ Κ ΠΕ 6 Κλειδί 3138/ Νομαρχία Βοιωτίας ΤΟ Κ ΠΕ 7 Οινόη 2577/ Νομαρχία Βοιωτίας 8 Οινόφυτα ΤΟ Κ ΠΕ 9 Πύλη 2579/ Νομαρχία Βοιωτίας ΤΟ Κ ΠΕ 10 Πάνακτος 2579/ Νομαρχία Βοιωτίας ΤΟ Κ ΠΕ 11 Πράσινο 2579/ Νομαρχία Βοιωτίας ΤΟ Κ ΠΕ 12 Σκούρτα 2578/ Νομαρχία Βοιωτίας ΤΟ Κ ΠΕ 13 Στεφάνη 2576/ Νομαρχία Βοιωτίας ΤΟ Κ ΠΕ 14 Τανάγρα 3265/ Νομαρχία Βοιωτίας ΤΟ Κ ΠΕ

77 Αστικές υποδοµές και αστικός εξοπλισµός Λόγω των οικιστικών πιέσεων που υφίστανται οι µεγαλύτεροι από τους οικισµούς του ήµου Τανάγρας η καταγραφή της κατάστασης των αστικών υποδοµών και του αστικού εξοπλισµού καθίσταται χρήσιµη προκειµένου να γίνει εκτίµηση αν οι υπάρχουσες υποδοµές χρειάζονται να εκσυγχρονιστούν ή να ανανεωθούν για την καλύτερη ασφάλεια και εξυπηρέτηση του µόνιµου πληθυσµού και των πολυάριθµων επισκεπτών τους κυρίως τους καλοκαιρινούς µήνες µε κυριότερη περιοχή το ήλεσι. Πεζοδρόµια Το µεγαλύτερο ποσοστό επί του συνόλου των πεζοδροµίων σε ολόκληρη τη χωρική ενότητα του ήµου, βρίσκεται κυρίως στις.ε. Σχηµαταρίου και Οινοφύτων που υπάρχουν οι δυο από τους µεγαλύτερους οικισµούς του ήµου. Στην υφιστάµενη κατάσταση των πεζοδροµίων όπου αυτά υπάρχουν, επιβάλετε η ανακατασκευή και συντήρηση αρκετών εξ αυτών. Στην περιοχή των ηµοτικών Ενοτήτων Τανάγρας και ερβενοχωρίων υπάρχουν σε µικρότερη έκταση πεζοδρόµια αλλά η πρόσφατη κατασκευή τους δεν χρήζει επιδιόρθωσης. Πολλοί παράγοντες είναι αυτοί που συντελούν στην φθορά των πεζοδροµίων, µερικοί από αυτούς είναι οι καιρικές συνθήκες της περιοχής, η στάθµευση τροχοφόρων οχηµάτων πάνω στα πεζοδρόµια, η κυκλοφορία βαρέων οχηµάτων στους πεζόδροµους, η κακή υπόβαση των πεζοδροµίων, το ριζικό σύστηµα των δένδρων κ.λ.π. Μεγάλο πρόβληµα για την ασφάλεια των πεζών είναι το µικρό πλάτος των πεζοδροµίων καθώς αυτό σε πολλές περιπτώσεις µειώνεται µε την τοποθέτηση εξοπλισµού όπως (δέντρα, δοχεία απορριµµάτων, καθιστικά, παρτέρια κ.λ.π.), λόγω όλων των παραπάνω στις περισσότερες περιπτώσεις δεν εξασφαλίζεται το απαραίτητο ελάχιστο ελεύθερο πλάτος όδευσης του 1.5. µέτρου. Να σηµειώσουµε εδώ δε ότι στο µεγαλύτερο τµήµα του οικιστικού ιστού της ηµοτικής Κοινότητας Σχηµαταρίου υπάρχουν οργανωµένα πεζοδρόµια µεγάλου πλάτους, µε ράµπες αναπήρων, φωτιστικά σώµατα, και χώρους στάθµευσης οχηµάτων. Χώροι Στάθµευσης Η υψηλή συγκέντρωση κυκλοφοριακού φόρτου σε συνδυασµό µε την νόµιµη η παράνοµη στάθµευση στους κύριους οδικούς άξονες των µεγαλύτερων οικισµών του ήµου δηµιουργούν συνθήκες κορεσµού στο δίκτυο µε σηµαντική αύξηση των καθυστερήσεων τις ώρες αιχµής. Τα σηµαντικότερα προβλήµατα στάθµευσης εντοπίζονται : Α) στην ηµοτική Ενότητα Σχηµατάριου, οικισµός Σχηµαταρίου στην οδό Οινόης Β) στην ηµοτική Ενότητα Σχηµατάριου, οικισµός Σχηµαταρίου στην οδό Κουκούλεζα Γ) στην ηµοτική Ενότητα Σχηµατάριου, οικισµός Πλάκα ηλεσίου, στην παραλιακή οδό.

78 78 ) στην ηµοτική Ενότητα Οινοφύτων, οικισµός Οινοφύτων στην οδό Λεωφ. Αθηνών και στην 25 ης Μαρτίου. Ε) στην ηµοτική Ενότητα Οινοφύτων, οικισµός ήλεσι στην πλατεία ηλεσίου. Στο ήµο Τανάγρας καταγράφονται επτά ελεύθεροι µη οργανωµένοι ηµοτικοί χώροι στάθµευσης. Τρείς στον Οικισµό Σχηµαταρίου, ένας στον οικισµό Οινοφύτων, ένας στην πλατεία ηλεσίου και ύο στην πλάκα ηλεσίου. Λόγω των µεγάλων πληθυσµιακών πυκνοτήτων, των εµπορικών χρήσεων που αναπτύσσονται κατά µήκος του οδικού δικτύου, κρίνεται αναγκαία η εύρεση χώρων στάθµευσης εκτός οδού, οι οποίες παράλληλα µε την αυστηρή αστυνόµευση, θα ανακουφίσουν το ήµο από το παράνοµο παρκάρισµα. Παιδικές χαρές Στο ήµο συνολικά υπάρχουν 2 ηµοτικές Παιδικές Χαρές που λειτουργούν σύµφωνα µε τις διατάξεις της Υ.Α /2009 (ΦΕΚ 931/Β/ ) όπως συµπληρώθηκε από την Υ.Α. οικ 48165/09, (ΦΕΚ 1690/Β/ ) περί των προϋποθέσεων και των τεχνικών προδιαγραφών για την κατασκευή και λειτουργία των παιδικών χαρών των ήµων και Κοινοτήτων αλλά και τον τρόπο συντήρησης τους. Από αυτές η 1 παιδική χαρά είναι στον οικισµό Οινοφύτων, 1 στον οικισµό Αγίου Θωµά ενώ λειτουργούν και 17 χωρίς να πληρούν στο 100% τις προδιαγραφές και τις διατάξεις της ανωτέρω Υ.Α και. για τις οποίες προβλέπεται η ανακατασκευή τους σύµφωνα µε αυτές το επόµενο χρονικό διάστηµα. Αυτές βρίσκονται, 2 στον οικισµό Οινοφύτων 5 στο ήλεσι, 3 στον οικισµό Σχηµαταρίου,1 παιδική χαρά στον οικισµό Ασωπίας, 3 στον οικισµό Τανάγρας, 1 στον οικισµό Πύλης, 1 στον οικισµό Σκούρτων, 1 στον οικισµό Στεφάνης. Σήµανση Ο ήµος Τανάγρας διαθέτει τη βασική πληροφοριακή σήµανση υψηλού επιπέδου σε ικανοποιητικό βαθµό. Στον οικισµό Σχηµαταρίου συγκεκριµένα κυριαρχούν πινακίδες µε τα διεθνή χρώµατα σήµανσης (π.χ.: πράσινες πινακίδες που υποδεικνύουν Εθνική Οδό, µπλε πινακίδες που υποδεικνύουν επαρχιακούς οδούς και λευκές πινακίδες που υποδεικνύουν εσωτερικές πινακίδες του οικισµού δηµαρχείο κλπ) Στα πλαίσια του νέου Καλλικρατικού ήµου Τανάγρας έχει προχωρήσει στην µελέτη και καταγραφή των αναγκαίων σηµείων σηµάνσεως προς βελτίωση της λειτουργίας του κυκλοφοριακού συστήµατος. Βέβαια απαραίτητη κρίνεται η αποξήλωση των διαφηµιστικών πινακίδων οι οποίες είναι παράνοµα αναρτηµένες, κατά παράβαση του άρθρου 11 παρ. 1 του Κ.Ο.Κ. Στα κεντρικά οδικά δίκτυα έχει ικανοποιητική διαγράµµιση, ενώ ελλιπής είναι οι διαβάσεις πεζών γύρω από τα σχολικά συγκροτήµατα και σε ορισµένες κεντρικές διασταυρώσεις.

79 79 Οι φωτεινοί σηµατοδότες οι οποίοι ρυθµίζουν την κυκλοφορία οχηµάτων και πεζών και βρίσκονται µέσα στα όρια του ήµου Τανάγρας, δε λειτουργούν συντονισµένα και δεν υπάρχει σύστηµα συνεχούς ελέγχου της εύρυθµης λειτουργίας τους και καταγραφής σε πραγµατικό χρόνο των διαφόρων προβληµάτων και των βλαβών που δηµιουργούνται για άµεση αποκατάσταση. Ονοµατοθεσία Οδοαρίθµηση Όσον αφορά το θέµα της ονοµασίας υπάρχει αρχείο αποφάσεων ονοµατοθεσίας, βάσει των οποίων έχουν τοποθετηθεί σχετικές πινακίδες στους οικισµού των ηµοτικών Ενοτήτων. Σε πολλούς βέβαια οικισµούς είτε δεν έχει γίνει αρίθµηση των οδών είτε κάποιες από τις σχετικές πινακίδες δεν έχουν ακόµη τοποθετηθεί, ενώ λόγω της επέκτασης των οικισµών και την διάνοιξη νέων οδών χρήζει νέψν αποφάσεων για την ονοµασία αυτών. Η ονοµατοθεσία και η αρίθµηση των οδών των οικισµών του ήµου Τανάγρας αποτελεί επιτακιτκή ανάγκη για την πρόοδο και την ανάπτυξη τους. Συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση Οι οδικοί άξονες που εξυπηρετούν το ήµο Τανάγρας είναι οι εξής: α) Εθνικό οδικό ίκτυο Αθηνών Λαµίας Εθνικό οδικό ίκτυο Σχηµαταρίου Χαλκίδας β) Επαρχιακοι ρόµοι οι οποίοι κατατάσσονται σε: ευτερεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο, όπως: 1. Σχηµατάριπρος παραλία Αυλίδος έως τα όρια των Νοµών Βοιωτίας και Ευβοίας 2. Από διασταύρωση Παλαία Εθνικής Οδού «Αθηνών Λαµίας» - Νεοχωράκι Θηβών Καλλιθέα Ασωπία Τανάγρα Σχηµατάρι 3. Από διασταύρωση µε Νέα Εθνική Οδό «Αθηνών Λαµίας» - Οινόη Άγιος Θωµάς Κλειδί Σκούρτα Στεφάνη 4. Από διασταύρωση µε εθνική οδοό «Θηβών Χαλκίδας» - Άρµα Τανάγρα 5. Πύλη Πάνακτος όρια Νοµού Αττικής προς Οινόη 6. Νεοχωράκι Θηβών άφνη Πύλη όρια Νοµού προς Φυλή Οι χαρακτηρισµένοι ηµοτικοί / Κοινοτικοί δρόµοι, είναι στο σύνολο τους όλοι οι οδοί εντός των οικισµών των ηµοτικών Ενοτήτων. γ) Οδικό δίκτυο που αποτελείται από τις υπόλοιπες (µη χαρακτηρισµένες) συνδετήριες οδούς µεταξύ των οικισµών.

80 80 δ) Το αγροτικό δίκτυο και οι τοπικές οδοί εντός των ορίων των οικισµών. Με εξαίρεση την Ε.Ο. Αθηνών Λαµίας και της Ε.Ο. Σχηµαταρίου Χαλκίδας, που διασχίζει το ήµο και που σε µεγάλο µήκος του είναι κλειστός αυτοκινητόδροµος, τα χαρακτηριστικά του υπόλοιπου δικτύου είναι προβληµατικά, τόσο σε όσο αφορά τις χαράξεις όσο και σε ότι αφορά στα γεωµετρικά χαρακτηριστικά, και την σήµανσής τους. Η κατάσταση του Επαρχιακού και δηµοτικού οδικού δικτύου έχει βελτιωθεί σηµαντικά τα τελευταία χρόνια, όµως εξακολουθεί να µην είναι ικανοποιητική (ειδικά σε ότι αφορά στα γεωµετρικά χαρακτηριστικά των δρόµων). Αυτό δηµιουργεί προβλήµατα τόσο στην εσωτερική συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση όσο και στην ανάπτυξη των επί µέρους περιοχών γεωγραφικών ενοτήτων του δήµου, ιδιαίτερα της ενδοχώρας. Το αγροτικό και δηµοτικό οδικό δίκτυο του ήµου σε ότι αφορά στις ανάγκες των κατοίκων του, παρά τα ατελή σχετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά του, σήµερα κρίνεται συγκριτικά ικανοποιητικό ως προς την πυκνότητα αλλά και την προσπελασιµότητα του τόσο εσωτερικά του δήµου όσο και οι συνδέσεις µε τον υπόλοιπο νοµό. Ενδεικτικά το οδικό δίκτυο εντός των σχεδίων πόλεων και εντός των ορίων των οικισµών του δήµου είναι ασφαλτοστρωµένο τσιµεντοστρωµένο κυβολιθοστρωµένο επιστρωµένο. Επιπρόσθετα το αγροτικό οδικό δίκτυο είναι ασφαλτοστρωµένο τσιµεντοστρωµένο σε ενώ επισηµαίνεται ότι το χωµάτινο αγροτικό οδικό δίκτυο συντηρείται ετησίως ώστε να εξυπηρετείται το µέγιστο δυνατό ποσοστό του πληθυσµού του ήµου. Συγκριτικό πλεονέκτηµα του ήµου είναι η ύπαρξη των σιδηροδροµικών γραµµών καθώς ήµαστε ο µοναδικός δήµος που διασχίζεται από αρκετούς σταθµούς καθώς βρίσκεται και στους δύο σιδηροδροµικούς άξονες, δηλ. Αθήνα Οινόφυτα Οινόη Τανάγρα Θεσ/νίκη και από τον άξονα: Αθήνα Οινόφυτα Οινόη Σχηµατάρι ήλεσι Χαλκίδα. Ευρυζωνικότητα ηµοτική διαδικτυακή πύλη Στην ηλεκτρονική διεύθυνση ο επισκέπτης µπορεί να βρει πληροφορίες για το ήµο. Επίσης οι δηµότες έχουν τη δυνατότητα να βρουν στο portal ότι πληροφορίες χρειάζονται για τις υπηρεσίες που παρέχουν τα γραφεία του ήµου Τανάγρας, να ενηµερωθούν για τις απαιτούµενες διαδικασίες και τα δικαιολογητικά που χρειάζονται για την διεκπεραίωση των υποθέσεων τους. Επιπλέον µπορούν να αποθηκεύσουν στον Η/Υ έντυπα όπως αιτήσεις, υπεύθυνες δηλώσεις, να τα συµπληρώσουν σπίτι τους και να έρθουν στο ήµο έτοιµοι να

81 81 καταθέσουν το αίτηµά τους, κερδίζοντας χρόνο. Κάποιες από τις υπηρεσίες που αναφέρονται σο portal µπορούν να γίνουν και µε ηλεκτρονική υποβολή. Επίσης έχουν αναπτυχθεί εφαρµογές λογισµικού για να καλύψουν τις ανάγκες του ήµου για ένα σύγχρονο Πρωτόκολλο µε αρχειοθέτηση εγγράφων και ηλεκτρονική διακίνηση αυτών. Εφαρµογή για τη διαχείριση των αποφάσεων συλλογικών οργάνων µε δυνατότητα δηµοσίευσης στην δηµοτική πύλη, καθώς και άλλες εφαρµογές λογισµικού για την παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών, όπως ανακοινώσεις διαγωνισµών, καταγγελίες πολιτών, υποβολή ηλεκτρονικών αιτήσεων βασικά περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής του ήµου Τανάγρας Φυσικοί Πόροι και Οικοσυστήµατα Ο ήµος Τανάγρας, έχει έναν συνδυασµό του γεωµορφολογικού τοπίου του, από την µία άκρη η θάλασσα και από την άλλη µεγάλοι λόφοι και απότοµες πλαγιές, µε ενδιάµεση στάση στις πεδιάδες µε τα στοιχεία της φύσης όπως τα ποτάµια όχι απαραίτητα σε µεγάλα µεγέθη αλλά µε φυσική οµορφιά, καθώς και τεχνικές κατασκευές όπως θολωτά πέτρινα γεφύρια, βρύσες κ.λ.π.. Υπάρχουν αρκετές µικρές πηγές νερού που τροφοδοτούν ρέµατα που καταλήγουν στον Ασωπό ποταµό. Η µορφολογία αυτή συµβάλει στο να βρουν κατάλληλες συνθήκες, στο να αναπαράγονται αλλά και να συµβιώνουν τόσο τα ζώα, όσο και ποικιλίες άγριων φυτών. Οι φυσικοί πόροι του ήµου Τανάγρας είναι οι εξής: Η περιοχή της Αρχαίας Τανάγρας Η Τανάγρα θεωρούνταν στην αρχαιότητα η πιο σηµαντική Βοιωτική πόλη. Ο Παυσανίας την περιλαµβάνει στις περιηγήσεις του (9.20.3), τοποθετώντας τη στις πλαγιές του Κηρύκειου Όρους. Η τοποθεσία βρίσκεται 35km βόρεια της Αθήνας στο νοτιοανατολικό τµήµα της Βοιωτίας και συγκεκριµένα στο νοτιοανατολική πλαγιά της κορυφογραµµής που ονοµάστηκε Ταναγραίο Όρος. Ο Ασωπός ποταµός που στην αρχαιότητα χώριζε την Αττική από την Βοιωτία ρέει νοτιοανατολικά. Επίσης στο νότιο άκρο της πόλης ένα µικρότερο ύψωµα περιλαµβάνεται εντός των τειχών. Όλη η πόλη είναι χτισµένη σε αναβαθµίδες (πεζούλες) µε υψοµετρικές διαφορές που φθάνουν τα 80 µέτρα προς τον Βορρά. Τα τείχη δε, εκτείνονται σε ακανόνιστη τροχιά στη πεδιάδα. Τα τείχη είναι χτισµένα έτσι ώστε να καλύπτουν τις γεωγραφικές απαιτήσεις. Στερούνται ορθών γωνιών και µακρών ευθέων τµηµάτων στα ορεινά σε αντίθεση µε τα πεδινά βόρεια τµήµατα. Υπάρχει κατασκευαστική ένδειξη για αρκετούς πύργους κατά µήκος των τειχών και ένα ς µεγάλος προµαχώνας στην

82 82 νοτιοδυτική πλευρά που αντικρίζει την Θήβα. Στην νοτιοανατολική πλευρά προς την Αθήνα είναι ορατή µόνο µία µικρή έξοδος. Υπάρχουν και άλλες που βλέπουν σε δρόµους που οδηγούν στη Θήβα και το ήλιο (έξοδος προς τη θάλασσα). Λεωφόροι πιθανόν αναπτύσσονται από ανατολή σε δύση και οδοί βόρεια νότια. Αυτό εξασφαλίζεται και από µη εύρεση ερειπίων τειχών στα µέρη αυτά. Ο 5ος αιώνας έφερε αθηναϊκή εχθρότητα και η Τανάγρα χρησιµοποιήθηκε ως πεδίο µάχης µεταξύ Αθήνας και Σπάρτης το 457 π.χ. Οι Αθηναίοι κατεδάφισαν τα τείχη, αφήνοντας την πόλη σε δυστυχία µέχρι τις αρχές του 4ου αιώνα, όπου νέα τείχη υψώνονται µε τη βοήθεια της Σπάρτης, µαζί µε την κατασκευή θεάτρου. Η Ελληνιστική περίοδος ήταν εποχή ειρήνης και υγιούς ανάπτυξης που οδήγησε στην δηµιουργία τέµπλου αφιερωµένο στην ήµητρα και στη Κόρη, καθώς και στις Ταναγραίες φιγούρες. Η ευηµερία συνεχίστηκε µέχρι τον 2ο π.χ. αιώνα π.χ. όπου παρατηρείται η πορεία προς τον µαρασµό. Από το 2000 µια οµάδα Ολλανδών, Ελλήνων και Σλοβένων ερευνητών και φοιτητών διεξάγουν επιφανειακή έρευνα στην αρχαία πόλη της Τανάγρας και στα περίχωρα υπό τη διεύθυνση του Καθηγητή John Bintliff. Η έρευνα συµπεριλαµβάνει εργασία εντός και εκτός πεδίου όπως επίσης και γεωφυσική έρευνα. Ειδικοί µελετούν τα κεραµικά που βρέθηκαν κατά τις επιφανειακές έρευνες. Στόχος του προγράµµατος είναι να ανακατασκευάσει την ιστορική εξέλιξη της κατοίκησης της πόλης και τις σχέσεις µε την άµεση ύπαιθρο. Η έρευνα επίσης προσφέρει σηµαντικές πληροφορίες για την διατήρηση και διαχείριση της Τανάγρας και άλλων αρχαιολογικών χώρων της Βοιωτίας. Σήµερα ο Καλλικρατικός ήµος Τανάγρας προτίθεται να συµβάλει και συµµετέχει στην χρηµατοδότηση για την συνέχιση των ερευνών. Το ήλεσι Ανατολικά της Τανάγρας, στον Ευβοικό κόλπο, βρίσκεται το ήλιο, σήµερα ονοµάζετε ήλεσι το οποίο ήταν το επίνειό της. Σ' αυτή τη πολίχνη υπήρχαν αγάλµατα της Λητούς και της Αρτέµιδος και ναός του Απόλλωνα, ο οποίος χτίστηκε σε αποµίµηση εκείνου της ήλου. Το ήλιο έγινε περίφηµο για τη µεγάλη µάχη που συνάφθηκε εκεί ανάµεσα σε Αθηναίους και Βοιωτούς το 424 π.χ. Σήµερα το ήλεσι είναι τουριστικό θέρετρο τόσο των δηµοτών του ήµου Τανάγρας αλλά και των Αθηναίων. Σπηλιά στην Τοπική Κοινότητα Αγίου Θωµά ύο διαφορετικού διαµετρήµατος τρύπες, προκαλούν δέος από την µεριά του Προφήτη Ηλία. Κανείς δεν γνωρίζει το βάθος τους. Η πρόσβαση γίνεται από το χωριό, ακολουθώντας τον δρόµο για την βρύση και τον Προφήτη Ηλία. Πρόσβαση υπάρχει και από το γήπεδο, διασχίζοντας το παρκάκι που καταλήγει στην περιοχή στεφάνι. Στο πάνω µέρος της σπηλιάς σχηµατίζεται ένα στεφάνι από βράχια.

83 χλωρίδα & Πανίδα Ο ήµος Τανάγρας αποτελείται από ποικίλα οικοσυστήµατα. Από την παραλιακή εύκρατη ζώνη που κυριαρχεί η χαλέπιος πεύκη και τα αρµυρίκια, οι πεδινές περιοχές όπου καλλιεργούνται αµπέλια, ελιές, σιτηρά κηπευτικά, µε άγρια χλωρίδα που αποτελείται από συστάδες δρυός, πικροδάφνες, ιτιές και λυγαριές στα ρέµµατα, καθώς και χαλέπια πεύκη. Με βάση την Απογραφή Γεωργίας και Κτηνοτροφίας της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (στοιχεία έτους 2000), µεγάλο µέρος των εκτάσεων του νοµού χρησιµοποιείται ως καλλιεργήσιµη γη (περίπου το 30% της συνολικής της συνολικής έκτασης του Νοµού). Ωστόσο στης ηµοτικές Ενότητες Σχηµαταρίου, Οινοφύτων, Τανάγρας το ποσοστό της καλλιεργήσιµης γης ανέρχεται στο 60% περίπου της συνολικής έκτασης. Οι καλλιέργειες που κυριαρχούν είναι οι µονοετείς σε ποσοστό (72.5% της γεωργικής γης) ενώ µικρό ποσοστό της γεωργικής γης αποτελούν οι δεντροκαλλιέργειες(~17%) και τα αµπέλια (~10%). Στις ηµιορεινή και ορεινές περιοχές κυριαρχούν δάση χαλεπίου πεύκη, περιοχές, µε αγριελιές, σκίνα και πουρνάρια, κουµαριές και στα ρέµατα πικροδάφνες, ιτιές και λυγαριές. Η άγρια πανίδα περιλαµβάνει, αλεπούδες, τσακάλια (σπάνια), ασβούς, νυφίτσες, λαγούς, διάφορα πουλιά, αποδηµητικά και µη, έως ένα πληθυσµό ελαφιών στις παρυφές της Πάρνηθας (περιοχή Σκούρτων) καθώς και διάφορα είδη ερπετών Γεωµορφολογικά χαρακτηριστικά Ο ήµος Τανάγρας βρίσκεται στο ανατολικό-νοτιοανατολικό άκρο του Νοµού Βοιωτίας και το ανάγλυφό του παρουσιάζει µεγάλη ποικιλία. ιαθέτει συγχρόνως, ορεινούς όγκους, λοφώδεις περιοχές και πεδινές εκτάσεις. Στο νότιο τµήµα του βρίσκεται το οροπέδιο των ερβενοχωρίων (το οποίο αποτελεί συνέχεια του όρους Πάρνης και αρχή του όρους Κιθαιρώνα ), όπου βρίσκονται οι οικισµοί Πύλη, Στεφάνη, Σκούρτα, Πάνακτο και Πράσινο. Το οροπέδιο αυτό είναι µια κλειστή λεκάνη η οποία περιβάλλεται από κορυφές µε υψόµετρα που κυµαίνονται από +600 έως +800 µ. Φυσικός αποδέκτης του οροπεδίου ερβενοχωρίων είναι το ρέµα Μπιθοσακούλι το οποίο κατεβαίνει προς βορρά και συµβάλλει στον Ασωπό ποταµό βορειοδυτικά του Αγ.Θωµά. Προς τα Βορειοδυτικά, οι λοφοσειρές του οροπεδίου των ερβενοχωρίων χαµηλώνουν µέχρι τις θέσεις των οικισµών άφνη & αφνούλα, όπου συναντούν την κοιλάδα του Ασωπού Ποταµού, στην οποία καταλήγει και το κανάλι του Μόρνου ( αφνούλα). Η κοιλάδα του Ασωπού ορίζεται προς βορρά από τους λόφους Τευµησσού και Κυρηκείου (µέγιστου υψοµέτρου ~+500) οι οποίοι και την διαχωρίζουν από το Μεσσάπιο πεδίο (µε κέντρο τον οικισµό Αρµα), που αποτελεί συνέχεια της πεδιάδας της Θήβας.

84 84 Στις νότιες πλαγιές των παραπάνω λόφων βρίσκονται οι οικισµοί Καλλιθέα και Ασωπία που δεσπόζουν του ποταµού Ασωπού, ενώ στη βόρεια πλαγιά του λόφου του Κυρηκείου βρίσκεται ο οικισµός της Τανάγρας. Το Μεσσάπιο πεδίο ορίζεται προς τα βόρεια από την Εθνική οδό και τους λόφους της Ριτσώνας, ενώ προς τα ανατολικά συνεχίζεται µε την έκταση του αεροδροµίου της Τανάγρας και τον κάµπο των Οινοφύτων. Ο κάµπος αυτός διαρρέεται από τον Ασωπό και ορίζεται προς τα βορειοανατολικά από τους λόφους του ηλεσίου και την Εθνική Οδό, κατά µήκος της οποίας βρίσκονται οι οικισµοί Σχηµατάρι, Οινόη και Οινόφυτα. Βόρεια της Εθνικής Οδού κατηφορίζουν οι λόφοι του ηλεσίου, από µέγιστο υψόµετρο ~+155 µέχρι την παραλία Πλάκα ηλεσίου στον Ευβοϊκό Κόλπο. Νοτίως του κάµπου των Οινοφύτων η µορφολογία του εδάφους γίνεται αρκετά ορεινή µε υψόµετρα µεγαλύτερα από +300 και το ανάγλυφό του σχετικά ανώµαλο. Εκεί βρίσκονται οι δύο τελευταίοι οικισµοί του ήµου, ο Αγ.Θωµάς και το Κλειδί. Τέλος, ο ήµος Τανάγρας παρουσιάζει επίσης µια ποικιλία ως προς τα ηµογραφικά και Οικονοµικά του χαρακτηριστικά. ιαθέτει µια από τις µεγαλύτερες Βιοµηχανικές Ζώνες της χώρας, καθώς και αγροτική γή υψηλής παραγωγικότητας, ενώ η παραλιακή ζώνη του ηλεσίου αποτελεί πολυπληθή παραθεριστική περιοχή (δεύτερης κατοικίας). Ακόµη, από τα όρια του ήµου διέρχονται µερικά από τα µεγαλύτερα υπερτοπικά έργα υποδοµής της χώρας, όπως η Εθνική Οδός, η Σιδηροδροµική Γραµµή, τα Υδραγωγεία της ΕΥ ΑΠ από Μόρνο και από Υλικη, οι Αγωγοί Φυσικού Αερίου, οι Γραµµές Υψηλής τάσης της ΕΗ, καθώς και το στρατιωτικό αεροδρόµιο της Τανάγρας. Συγχρόνως διαθέτει σηµαντική Ιστορική και Αρχαιολογική Κληρονοµιά (Τανάγρα, κλπ) Υδρογεωλογικά Στοιχεία Σύµφωνα µε το πρόσφατο Σχέδιο Προγράµµατος ιαχείριση; Υδατικών Πόρων της Χώρας (ΥΠΑΝ, ΕΜΠ, Π'ΜΕ, ΚΕΠΕ, 2007), η περιοχή του ήµου Τανάγρας εντοπίζεται στο 7οΥδατικό ιαµέρισµα της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (Εικ. 6). Παρόλο που η περιοχή δεν εντάσσεται στην εκτεταµένη υδρολογική λεκάνη του Βοιωτικού Ασωπού ωστόσο οι γεωλογικοί σχηµατισµοί που αποτελούν το υπόβαθρό της βρίσκονται σε υδραυλική επικοινωνία µε τους κοκκώδεκ υδροφόρους ορίζοντες του µέσου ρου του Βοιωτικού Ασωπού. Η περιοχή βρίσκεται εντός της υδρολογικής λεκάνης του ποτάµιου συστήµατος του ηλεσίου, συνολική; έκταση; 21 km2 περίπου. Η πεδινή περιοχή του 7 ου Υδατικού διαµερίσµατος της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας νότια του Ν. Ευβοϊκού κόλπου χαρακτηρίζεται από κλίµα θαλάσσιο µεσογειακό. Η µέση ετήσια σχετική υγρασία κυµαίνεται 67%, µε µέση ετήσια θερµοκρασία τους 18,I C, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του σταθµού της Χαλκίδας.Με αντικειµενικό σκοπό τον υπολογισµό της ποσότητας του

85 85 νερού που κατεισδύει στους µεταλπικούς σχηµατισµούς της στενή; περιοχή; επιχειρείται στη συνέχεια η ανάλυση του υδρολογικού ισοζυγίου για την υδρολογική λεκάνη του ποτάµιου συστήµατος του ηλεσίου χρησιµοποιώντας στοιχεία από την γειτονική λεκάνη του Βοιωτικού Ασωπού. Η χρησιµοποίηση αυτών των στοιχείων θεωρείται αξιόπιστη, καθώς πρόκειται για γειτονικές λεκάνες µε κοινά εν µέρει κλιµατολογικά, µετεωρολογικά και γεωλογικά χαρακτηριστικά ιαχείριση Υπογείων Υδάτων Εκµεταλλευόµενοι στοιχεία από παλαιότερες υδρογεωλογικές µελέτες για την περιοχή (Μόρφης Α., 1975) πριν από µία εικοσαετία, εντός των Νεογενών σχηµατισµών αναπτύσσονταν αλλεπάλληλοι υπό πίεση και µε διαρροές υδροφόροι ορίζοντες µε ικανοποιητικές παροχές της τάξης των 30-50m3/h, τους οποίους εκµεταλλεύονταν ιδιωτικές γεωτρήσεις. Στο παράκτιο τµήµα, στην περιοχή ανάπτυξης των αλλουβιακών αποθέσεων, η συστηµατική υπεράντληση έχει σαν αποτέλεσµα την υποβάθµιση της στάθµης του υδροφόρου ορίζοντα και σε υψόµετρα κάτω από την στάθµη της θάλασσας µε αποτέλεσµα την υφαλµυρινσή του. Με βάση τα στοιχεία της γεωλογικής χαρτογράφησης οι υδροφορίες που αναπτύσσονται εντός του σχηµατισµού Ms.m,l βρίσκονται σε υδραυλική επικοινωνία µε τους αντίστοιχους σχηµατισµούς του µέσου ρου του Βοιωτικού Ασωπού, χωρίς όµως να είναι ξεκάθαρο για το αν τροφοδοτούν ή τροφοδοτούνται από αυτούς. Εξάλλου ένα σηµαντικό τµήµα των εν λόγω υδροφοριών είναι δυνατόν να εµπλουτίζει τον καρστικό υδροφόρο ορίζοντα ( ούνας και συν. 1978), ειδικά στις περιοχές όπου οι νεογενείς σχηµατισµοί έχουν καλύψει ανθρακικά πετρώµατα. Στην περιοχή του ήµου δεν υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία για τον υπολογισµό της υδραυλικής κλίσης του υδροφόρου ορίζοντα, είτε στην παράκτια ζώνη, είτε στους νεογενείς σχηµατισµούς. Εξάλλου κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο να γίνει καθώς η φύση των σχηµατισµών δεν επιτρέπει την δηµιουργία ενός εκτεταµένου υδροφόρου ορίζοντα, αλλά πολλών αλλεπάλληλων. Από τα στοιχεία της γεωλογικής χαρτογράφησης προέκυψε ότι στον σχηµατισµό Ms.m,l οι επιφάνειες στρώσης του βυθίζονται γενικά βόρεια - βορειοανατολικά. Αυτό προϋποθέτει ότι και η κατανοµή των υδροφορέων µέσα σ' αυτόν τον σχηµατισµό θα ακολουθεί την αντίστοιχη γεωµετρία. Έτσι αναµένεται ότι η τροφοδοσία και ο εµπλουτισµός των υδροφόρων οριζόντων θα γίνεται από τα νότια - νοτιοανατολικά προς τα βόρεια - βορειοανατολικά, καθώς το νερό που κατεισδύει από την επιφάνεια, οφείλει να ακολουθεί τοµείς µε µεγαλύτερους συντελεστές υδραυλικής αγωγιµότητας (κροκαλοπαγείς ορίζοντες - αµµώδεις ορίζοντες) παράλληλους µε την γενική στρώση. Σε ότι αφορά τον σχηµατισµό Ms.t, µεγαλύτερης πυκνότητας και συχνότητας υδροφορίες αναµένονται ανατολικά της περιοχής "Σκοπιές", καθώς οι επιφάνειες στρώσεώς του παρουσιάζουν συγκλινική δοµή. Έτσι στον άξονά της είναι δυνατόν να συσσωρεύονται τα νερά που κατεισδύουν νότια και βόρεια του.

86 Μετεωρολογικά Στοιχεία Τα κλιµατολογικά στοιχεία για την περιοχή προέρχονται από τον Μετεωρολογικό σταθµό της Τανάγρας (υψόµετρο m) και περιλαµβάνουν µετρήσεις από το πρώτο έτος λειτουργίας του Σταθµού (1957), µέχρι το Το κλίµα της ευρύτερης περιοχής χαρακτηρίζεται από θερινούς µήνες µε ανοµβρία και υψηλές θερµοκρασίες, ενώ εµφανίζονται έντονες βροχοπτώσεις κατά την χειµερινή περίοδο, κατατάσσοντας το κλίµα ως Μεσογειακό Ηπειρωτικό. Οι θερµοκρασίες κυµαίνονται από 7,4 ο C τον Ιανουάριο µέχρι 27,3 ο C τον Ιούλιο µε µέση τιµή 16,8 ο C. Οσον αφορά τα επίπεδα υγρασίας κυµαίνονται από 47 % τον Ιούλιο έως 78 % τον εκέµβριο. Η µέση ετήσια βροχόπτωση στην περιοχή είναι 475 mm. Ξηρότερος µήνας εµφανίζεται ο Ιούλιος και πιο βροχερός ο εκέµβριος. Η χιονόπτωση είναι σπάνιο φαινόµενο και µπορεί να εκδηλωθεί µεταξύ εκεµβρίου και Μαρτίου, συνήθως στην περιοχή της ηµοτικής Ενότητας των ερβενοχωριών. Ο µέσος αριθµός ηµερών µε χιονόπτωση είναι 0,5 ηµέρες στη διάρκεια του έτους. Η πτώση χαλαζιού είναι σπάνιο φαινόµενο. Στην περιοχή συνήθως πνέουν άνεµοι ασθενείς έως µέτριοι και διευκολύνουν την αποµάκρυνση των αερίων ρύπων κυρίως στην περιοχή των ηµοτικών Ενοτήτων του Σχηµαταρίου, Οινοφύτων, Τανάγρας.