aφιερωμα

Transcript

1 aφιερωμα 53 «Η Ελλάδα γίνεται ξανά η χώρα των Θεών» γράφει ο ξένος Τύπος, περιμένοντας τα σημαντικότερα θυρανοίξια της σύγχρονης εποχής στην Αθήνα, αυτά του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Η LifO γιορτάζει με τη σειρά της με ένα αφιέρωμα για τα μυστικά, τους κώδικες, τη ζόρικη ομορφιά και την ιστορική σημασία του μουσείου, συνομιλώντας με ανθρώπους που καθόρισαν την πορεία του και παρουσιάζοντας όσα πρέπει να ξέρουμε για τη νέα εποχή της Ακρόπολης (θυμίζοντας και κάτι από τα παλιά).

2 Τμήμα προσώπου από λευκό μάρμαρο με αριστουργηματικά δοσμένα τα μάτια. Πρόκειται για αφιέρωμα στον Ασκληπιό από κάποια που γνώρισε την ευεργεσία του. Ένα κυνηγητικό σκυλί του 520 π.χ. Έργο σπουδαίου καλλιτέχνη. Ο καλύτερα σωζόμενος λίθος της ανατολικής ζωφόρου με τον Ποσειδώνα, τον Απόλλωνα και την Άρτεμη, ο οποίος ξέφυγε από τη λεηλασία των γλυπτών του Παρθενώνα. Μια φτερωτή Νίκη λύνει το σανδάλι της. Από το θωράκιο του Ιερού της Αθηνάς Νίκης. TO TOP 10 TOY ÄÇÌÇÔÑÇ ÐÁÍÔÅÑÌÁËÇ Eίναι αυτό που αποκαλούμε «η ψυχή» του όλου εγχειρήματοςοράματος. Χάρη στον Δημήτρη Παντερμαλή και στο δεκαετή άοκνο αγώνα του, μπορούμε το Σάββατο να εγκαινιάσουμε το σπουδαιότερο μουσείο στη σύγχρονη πόλη. Αποκάλυψε στη LifO τα δέκα αγαπημένα του εκθέματα μέσα από το Νέο Μουσείο. Ένα ανάγλυφο του 460 π.χ. με την Αθηνά να συλλογίζεται φορώντας το κράνος και κρατώντας το δόρυ. Αετωματικές μορφές από τον αρχαϊκό ναό του τέλους του 6 ου αι π.χ. στην Ακρόπολη. Πανοραμική εικόνα της Αρχαϊκής Αίθουσας με αγάλματα θεών, ανθρώπων αλλά και αλόγων που συνθέτουν μια πλούσια και ζωντανή εικόνα, πολύ κοντά στην αυθεντική εικόνα της Ακρόπολης του 6 ου αι. π.χ. Το άγαλμα της τραγικής μητέρας Πρόκνης που ετοιμάζεται να σκοτώσει τον γιό της Ίτυ για να εκδικηθεί την απιστία του άντρα της. Χάλκινο ομοίωμα ενός πλοίου σε μικρό μέγεθος που χρησιμεύει ως λυχνάρι και ήταν αφιερωμένο στην Αθηνά. Ανάγλυφο με τον Ασκληπιό, τη γυναίκα του Ηπιόνη και την κόρη του Υγεία μέσα σε ένα ναΐσκο. Απέναντί τους μια ομάδα πιστών πλησιάζει ικετευτικά τους θεούς.

3 snap shot h omaäá ôïõ íåïõ ìïõóåéïõ 48 ώρες πριν τα θρυλικά εγκαίνια οι πρωτεργάτες του Νέου Μουσείου φωτογραφίζονται για τη LifO. Eίναι ο ενθουσιασμός, περισσότερο και από την κούραση ή την αγωνία, το αίσθημα που κυριαρχεί στην ομάδα του μουσείου, σε αυτούς που βοήθησαν καθοριστικά στη δημιουργία του και το οδηγούν θαυμαστά στη λειτουργία του. Με τα διεθνή μέσα ενημέρωσης στραμμένα επάνω του, το κοινό της χώρας να αδημονεί για την πρώτη επίσκεψη και τις τελικές λεπτομέρειες να δρομολογούνται, πείσαμε τους βασικούς συντελεστές του μουσείου να φωτογραφηθούν για τη LifO. Εκείνη την ώρα έφτασε στο μουσείο για μια από τις καθημερινές αιφνιδιαστικές επισκέψεις του και ο υπουργός πολιτισμού Αντώνης Σαμαράς. Η ομάδα σχεδόν σε πλήρη σύνθεση, με τον Δημήτρη Παντερμαλή στην «καρδιά» της. ENA ΛΕΠΤΟ MONO Οι συντελεστές του μουσείου σταματούν και χαμογελούν στο φακό του Σπύρου Στάβερη. Αμέσως μετά τρέχουν στο εσωτερικό του κτιρίου - η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει.

4 IÓÏÃÅÉÏ ο επισκέπτης του μουσείου, αφού διασχίσει τον προθάλαμο του ισογείου και περάσει από τα ακυρωτικά μηχανήματα των εισιτηρίων, βρίσκεται μπροστά στον πρώτο εκθεσιακό χώρο του Μουσείου της Ακρόπολης. Στην ευρύχωρη αίθουσα με το κεκλιμένο γυάλινο δάπεδο παρουσιάζονται ευρήματα από τις κλιτύς (πλαγιές) της Ακρόπολης. Στα αριστερά του επισκέπτη εκτίθενται ευρήματα από τα μεγάλα ιερά που ιδρύθηκαν στις πλαγιές του βράχου, ενώ στα δεξιά του ευρήματα από τα μικρότερα ιερά και από τον οικισμό που αναπτύχθηκε στις πλαγιές της Ακρόπολης. Τα μοναδικά διακοσμημένα αγγεία από το Ιερό της Νύμφης, το αμφίγλυφο του Τηλέμαχου από το Ασκληπιείο, τα θεατρικά προσωπεία από το Ιερό του Διονύσου Ελευθερέως και ο θησαυρός του Ιερού της Ουρανίας Αφροδίτης είναι μερικά μόνο από τα εκθέματα που δίνουν στον επισκέπτη τη δυνατότητα μιας πρώτης, συναρπαστικής γνωριμίας με τα αρχαία ιερά και τις σχετικές με αυτά τελετές. ÊÕÑÉÅÓ ÊÁÉ ÊÕÑÉÏÉ, ÊÁËÙÓÇËÈÁÔÅ ÓÔÏ ÍÅÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ÔÇÓ ÁÊÑÏÐÏËÇÓ Πώς θα πλοηγηθεί ο επισκέπτης μέσα στο Νέο Μουσείο, αφού ξεπεράσει την πρώτη έκπληξη του μεγάλου επιβλητικού κελύφους του κτιρίου; Ζητήσαμε από τους υπεύθυνους του μουσείου να μας καθοδηγήσουν βήμα βήμα. 2. ÐÑÙÔÏÓ ÏÑÏÖÏÓ Αναπόφευκτα, το βλέμμα του επισκέπτη τραβά η επιβλητική γυάλινη κλίμακα στο τέλος της αίθουσας, στην κορυφή της οποίας εκτίθενται τα μεγάλα αρχιτεκτονικά γλυπτά του αετώματος του Εκατόμπεδου, του πρώτου μεγάλου Ναού της θεάς Αθηνάς στην Ακρόπολη. Η περιήγηση στους εκθεσιακούς χώρους του πρώτου ορόφου ξεκινά από τη βορειοανατολική γωνία, όπου τα αρχαιολογικά ευρήματα και ένα πρόπλασμα υπό κλίμακα αποκαλύπτουν τη σημασία της Ακρόπολης κατά τη μυκηναϊκή περίοδο ως χώρου κατοικίας και έδρας του τοπικού ηγεμόνα. Η εξέλιξη της Ακρόπολης σε σημαντικό θρησκευτικό κέντρο σηματοδοτείται από τα σχετικά ευρήματα της γεωμετρικής περιόδου. Χαρακτηριστικό είναι το μεγάλο δισκοειδές χάλκινο έλασμα με τη Γοργώ, που προέρχεται από τον υστερογεωμετρικό Ναό της Αθηνάς Πολιάδος, και τα γλυπτά του αετώματος του Εκατόμπεδου, με τα λιοντάρια που σπαράσσουν ταύρο, τον Τρίτωνα και τον Τρισώματο Δαίμονα. Ο επισκέπτης στη συνέχεια περνά στη νότια πλευρά της αίθουσας, όπου ο πλούτος και η ποικιλία των αρχιτεκτονικών γλυπτών και των ελεύθερων αναθημάτων, συμπεριλαμβανομένων των Κορών, των Ιππέων και άλλων έργων, προσφέρουν μια συναρπαστική εικόνα της Ακρόπολης κατά την αρχαϊκή περίοδο. Κοντά στις Κόρες υψώνονται επιβλητικά τα γλυπτά της Γιγαντομαχίας από το μεγάλο αέτωμα του αρχαϊκού Ναού (Αρχαίου Ναού) της Αθηνάς Πολιάδος. 5. ÐÁÑÈÅÍÙÍÁÓ Στον πυρήνα της Αίθουσας του Παρθενώνα ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει μια βιντεοπαρουσίαση με θέμα τον Παρθενώνα και το γλυπτό του διάκοσμο. Στον ίδιο χώρο εκτίθενται αρχαίες επιγραφές που παρέχουν λεπτομερείς καταγραφές της κατασκευής του Παρθενώνα και του αγάλματος της Αθηνάς Παρθένου. Μέσα από αυτές μπορεί κανείς να αντλήσει πληροφορίες και έτσι να ψηλαφίσει τον τρόπο λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών της πόλης κατά τον 5 ο π.χ. αιώνα. Η ενσωμάτωση της ζωφόρου του Παρθενώνα στον ορθογώνιο τσιμεντένιο πυρήνα του μουσείου, ο οποίος έχει τις ίδιες διαστάσεις με το σηκό του Παρθενώνα, η τοποθέτηση των μετοπών ανάμεσα στις κολόνες, η ανάπτυξη των μορφών των δύο αετωμάτων του ναού και η συνένωση των πρωτότυπων γλυπτών με τα αντίγραφα εκείνων που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο δίνουν τη δυνατότητα στον επισκέπτη να απολαύσει, για πρώτη φορά, ολόκληρο το γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα και να κατανοήσει τις παραστάσεις που απεικονίζονται σε αυτόν. EXIT EXIT 3. ÅËÅÕÈÅÑÁ ÓÔÏ ÙÑÏ Στην αίθουσα των αρχαϊκών έργων ο επισκέπτης για πρώτη φορά μπορεί να θαυμάσει τα εκθέματα από όλες τις πλευρές, καθώς στέκονται ελεύθερα στο χώρο. Οι συνθήκες τού αυθόρμητα μεταβαλλόμενου φυσικού φωτός τού δίνουν τη δυνατότητα να ανακαλύψει τις λεπτές ποιοτικές διαφοροποιήσεις των γλυπτών και την υψηλή τέχνη που τα δημιούργησε. Η αίθουσα των αρχαϊκών ολοκληρώνεται με την αναφορά στην περσική εισβολή που προκάλεσε την ολοκληρωτική καταστροφή της Ακρόπολης αλλά και με τα έργα του λεγόμενου αυστηρού ρυθμού, που εισάγει τον επισκέπτη στην υψηλή τέχνη της κλασικής εποχής. Στρέφοντας ο επισκέπτης το βλέμμα στην αίθουσα που αφήνει πίσω του, δεν μπορεί παρά να εντυπωσιαστεί με την πανέμορφη θέα των αρχαϊκών έργων ανάμεσα στις κολόνες της αίθουσας, που υπαινίσσονται το αρχιτεκτονικό τοπίο του Ιερού Βράχου. 5.X. - 5.X. 6. ÐÑÏÓ ÔÇÍ ÅÎÏÄÏ Στη συνέχεια ο επισκέπτης επιστρέφει στον πρώτο όροφο. Στη δυτική και βόρεια πλευρά της αίθουσας μπορεί να απολαύσει μοναδικά έργα, που ως πρωτότυπα αντιγράφηκαν από μεταγενέστερους καλλιτέχνες από την αρχαιότητα μέχρι και τη σύγχρονη εποχή. Για πρώτη φορά μπορεί να θαυμάσει από κοντά φατνώματα της οροφής των Προπυλαίων, τα γλυπτά της ζωφόρου και του θωρακίου του Ναού της Αθηνάς Νίκης, τα γλυπτά των ζωφόρων του Ερεχθείου και βέβαια τις περίφημες Καρυάτιδες του ίδιου ναού. Η έκθεση ολοκληρώνεται στη βόρεια πλευρά της αίθουσας. Πρωτότυπα έργα, ψηφισματικά και τιμητικά ανάγλυφα, ρωμαϊκά αντίγραφα κλασικών αριστουργημάτων, εντυπωσιακά πορτρέτα επωνύμων προσώπων, ιερέων και φιλοσόφων καλύπτουν την περίοδο από τον 5 ο π.χ. αιώνα μέχρι τον 5 ο μ.χ. αιώνα. Ο επισκέπτης στη συνέχεια κατεβαίνει από την επιβλητική κλίμακα, διασχίζει εκ νέου την Αίθουσα των Κλιτύων, και καταλήγει στην έξοδο του μουσείου. check in 4. ÄÅÕÔÅÑÏÓ ÏÑÏÖÏÓ Στη συνέχεια ο επισκέπτης μπορεί να ανεβεί στο δεύτερο όροφο του μουσείου, όπου λειτουργεί εστιατόριο. Η ανάβαση γίνεται από τις σκάλες, τις κυλιόμενες κλίμακες ή τους ανελκυστήρες. Από τους ανοιχτούς για το κοινό εσωτερικούς εξώστες του δεύτερου ορόφου παρέχεται πανοραμική θέαση της αίθουσας των αρχαϊκών έργων και της αίθουσας των κλιτύων. Από εκεί, με τον ίδιο τρόπο, ο επισκέπτης οδηγείται στο αίθριο της Αίθουσας του Παρθενώνα. 7. ÐÑÏÓÅ ÙÓ Σε λίγους μήνες το μουσείο θα διαθέτει έναν ακόμη εκθεσιακό χώρο, τον οποίο οι επισκέπτες θα μπορούν να συμπεριλάβουν στην περιήγησή τους. Είναι ο αρχαιολογικός χώρος που ανασκάφηκε στη θέση της ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης και απλώνεται στη βάση του μουσείου. Όταν ολοκληρωθεί η συντήρηση των αρχιτεκτονικών κατάλοιπων της ανασκαφής και τοποθετηθούν οι μεταλλικοί διάδρομοι κίνησης, οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να περπατήσουν ανάμεσα ή μάλλον πάνω από τα ερείπια της αρχαίας συνοικίας. Με τη βοήθεια εποπτικού υλικού θα μπορούν να κατανοήσουν τις συνθήκες ζωής στην αρχαία συνοικία και να συνδέσουν τα αριστουργήματα που εκτίθενται στους ορόφους του μουσείου με τα ευρήματα της καθημερινής ζωής των ανθρώπων που έζησαν στη σκιά της Ακρόπολης κατά τη διάρκεια διαφόρων ιστορικών περιόδων. Οι επισκέπτες του μουσείου απολαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των καταστημάτων του μουσείου, της καφετέριας στο ισόγειο και του εστιατορίου στο δεύτερο όροφο, που προσφέρει πανοραμική θέα προς την Ακρόπολη. Μια αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, ένα αμφιθέατρο και ένα θέατρο εικονικής πραγματικότητας παρέχουν στον επισκέπτη μια εμπειρία υψηλού επιπέδου.

5 Ôο Other Acropolis φώτο-μπλογκ ξεκίνησε το Φεβρούαριο του Eμπνευστής ήταν ο Γιάννης Χαμηλάκης, που διδάσκει Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον από το 2000, και μετά προστέθηκαν ο Βάσκο Δήμου, διδακτορικός φοιτητής Αρχαιολογίας στο ίδιο πανεπιστήμιο, και ο Φώτης Υφαντίδης, αρχαιολόγος και φωτογράφος, που είναι και ο μόνος από τους τρεις που ζει μόνιμα στην Ελλάδα. Μέσα από τις φωτογραφίες και τα κείμενα του μπλογκ ξεπροβάλλει μια άγνωστη Ακρόπολη, που ξεχειλίζει από ζωή: τουρίστες που επισκέπτονται τα αξιοθέατα, αδέσποτα που ξεκουράζονται στα μαρμάρινα σκαλιά, γκράφιτι αλλά και εικόνες από το ξεχασμένο παρελθόν των νεότερων χρόνων της Ακρόπολης. Ξεχασμένες οθωμανικές επιγραφές πάνω σε αρχιτεκτονικά μέλη κλασικών χρόνων, θραύσματα από οθωμανικές ταφές, χριστιανικές επιγραφές μαζί με οθωμανικές. «H Aκρόπολη δεν είναι μόνο κλασική αρχαιότητα και κλασική Αθήνα. Είναι και προϊστορική, ρωμαϊκή, μεσαιωνική και βυζαντινή, φράγκικη, οθωμανική, νεότερη και σύγχρονη. Παρά τις συστηματικές προσπάθειες τελετουργικού εξαγνισμού της, ίχνη από όλες τις ζωές του χώρου επιβιώνουν ακόμα και σήμερα. Μέσα από το φώτομπλογκ προσπαθούμε να αναδείξουμε ορισμένες από αυτές τις σχεδόν ξεχασμένες ζωές του μνημείου αλλά και να ενθαρρύνουμε μια διαφορετική πρόσληψη, πέρα από την οπτική, και μάλιστα στη μνημειοποιημένη της διάσταση: μας ενδιαφέρει να αναδείξουμε εναλλακτικές οπτικές γωνίες, να παρακινήσουμε τον επισκέπτη να περπατήσει σε σημεία συνήθως απροσπέλαστα, να βιώσει το χώρο διαφορετικά, ως κάτι το ζωντανό κι όχι ως ένα μνημειοποιημένο και αποστειρωμένο σύμβολο ή ένα τουριστικό θέαμα». To site ήταν μια πρωτοβουλία που ακολούθησε μια σειρά μελετών ερευνητικού και ακαδημαϊκού χαρακτήρα. Πιο συγκεκριμένα, οι μελέτες αφορούσαν τη σχέση μεταξύ αρχαιολογίας και εθνικού φαντασιακού ή, πιο απλά, το πώς η αρχαιολογία συμβάλλει στην παραγωγή και αναπαραγωγή της εθνικής ρητορείας και αφήγησης. «Η Ακρόπολη έπαιζε και παίζει κεντρικό ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία» υποστηρίζει ο Γιάννης Χαμηλάκης. Το φώτο-μπλογκ είναι μόνο η αρχή. H oμάδα ευελπιστεί να συνεχίσει με ένα έντυπο εναλλακτικό οδηγό της Ακρόπολης αλλά και με καινούργιες συνεργασίες. «Θα θέλαμε να απευθυνθούμε σε όσους ενδιαφέρονται για το παραπάνω εγχείρημα αλλά και στους αναγνώστες σας, προσκαλώντας τους να επισκεφτούν το μπλογκ και να αφήσουν τα σχόλιά τους». The Other Acropolis Την ξεχασμένη όψη του πιο προβεβλημένου ελληνικού μνημείου στον κόσμο προσπαθεί να αναδείξει μια κολεκτίβα τριών αρχαιολόγων με ένα φωτο-μπλογκ. Από τη Δέσποινα Τριβόλη. Stop the press! Το μόνο νοσταλγικό κομμάτι του μπλογκ αποτελεί η φωτογραφία της Τζέιν Mάνσφιλντ, που ποζάρει για το περιοδικό «Κινηματογραφικός Αστήρ» εν έτει φωτο: φωτησ υφαντιδησ εκθέματα βρίσκονται στο εσωτερικό του μουσείου στοίχισε η κατασκευή του μουσείου. 1 θα στοιχίζει το εισιτήριο μέχρι το τέλος του Από το 2010 θα στοιχίζει 5. 4 χρόνια και 7 μήνες κράτησε η κατασκευή του τ.μ. είναι η συνολική του έκταση και τ.μ. είναι ο εκθεσιακός του χώρος. (1.450 τ.μ. μόνο είναι το παλιό μουσείο.) τ.μ. είναι η έκταση της αίθουσας με τα εκθέματα του Παρθενώνα. 25 κολόνες από μπετόν στηρίζουν το μουσείο, με διάμετρο 1,20 μ. και ύψος 8,50 μ. Άλλες 92 αποτελούν τα θεμέλια του μουσείου. 12 ώρες θα είναι ανοικτό καθημερινά. (Από τις 8 το πρωί μέχρι τις 8 το απόγευμα, εκτός Δευτέρας.) υπολογίζονται ημερησίως οι επισκέπτες και το χρόνο. 300 μέτρα απέχει το μουσείο από το Βράχο της Ακρόπολης και 2 χλμ. από την πλατεία Συντάγματος. 23 βαθμοί Κελσίου είναι η σταθερή θερμοκρασία στο εσωτερικό του μουσείου. Σεισμό μέχρι 10 Ρίχτερ μπορεί να αντέξει η κατασκευή του. 3,5 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για τα εγκαίνια. 100 φροντιστές θα παρέχουν τις υπηρεσίες τους στους επισκέπτες. 200 άτομα χωράνε το καθένα από τα 2 αναψυκτήρια που ïé áñéèìïé ôïõ íåïõ ìïõóåéïõ ôçó áêñïðïëçó λειτουργούν στο εσωτερικό του μουσείου είναι το τηλέφωνο του μουσείου.

6 συνεντευξη Ο Παρθενών αδιαφορούσε για το χρόνο που περνούσε γύρω του. Η φθορά που υπέστη ήταν αποτέλεσμα μόνο έκτακτων περιστατικών. The face Ο αρχιτέκτων και καθηγητής Μανώλης Κορρές ήταν υπεύθυνος της αποκατάστασης του Παρθενώνα από το 1983 ως το O ANÈÑÙÐÏÓ ÐÏÕ ÎÁÍÁ ÔÉÓÅ ÔÏÍ ÐÁÑÈÅÍÙÍÁ Ο καθηγητής του ΕΜΠ Μανόλης Κορρές είναι από τα βασικά μέλη στην Επιτροπή Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως και έχει συνδεθεί άμεσα με την αποκατάσταση του Παρθενώνα. Σήμερα, 34 χρόνια μετά, μιλά στον Σταύρο Διοσκουρίδη για το μνημείο, το έργο του αλλά και για την ικανοποίηση που νιώθει με την κατασκευή του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Φωτό: Σπύρος Στάβερης Ðριν από 34 χρόνια ιδρύεται η ΕΣΜΑ. Σε τι αποσκοπεί; Το 1975 ιδρύεται η Επιτροπή Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ) και γίνεται μια νέα αρχή στην ιστορία των αναστηλώσεων της Ακρόπολης. Συμμετείχαν αρκετοί αρχαιολόγοι και καθηγητές του Πολυτεχνείου, με πρόεδρο τον Χαράλαμπο Μπούρα. Βασιζόμασταν στη γνωστή Χάρτα της Βενετίας, ένα έγγραφο που αποτελεί παγκόσμια κληρονομιά, που περιέχει πλήθος άρθρων στα οποία ορίζονται αρχές που ενισχύουν την εκτέλεση έργων σε ιστορικά μνημεία: τα ιστορικά μνημεία αποτελούν κοινωνικό αγαθό, την πατρογονική κληρονομιά για τους πολίτες αλλά και παγκόσμια κληρονομιά. Επίσης, οι επεμβάσεις σε αυτά είναι μια άκρως επιστημονική υπόθεση και δεν επαφίεται στην απόφαση ενός αλλά περισσότερων, μετά από μια διαδικασία διαλόγου όπου κάθε επιστήμη συμβάλλει με τις δικές τις δυνάμεις. Τέλος, μια διεθνής πρωτοτυπία που

7 ανήκει στον καθηγητή όλων μας, τον κ. Μπούρα, είναι τα διεθνή συνέδρια που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα (1976) και αφορούσαν το μεγάλο πρόγραμμα της αναστηλώσεως του Ερεχθείου. Δημιουργήθηκε μια δεοντολογία και ένα πρότυπο που λειτούργησε σε πολλά άλλα αναστηλωτικά έργα ανά την Ελλάδα. Πρέπει να τονίσουμε πως σε αυτόν τομέα η Ελλάδα πρωτοπορεί. Από πότε ξεκίνησαν τα αναστηλωτικά έργα; Ξεκίνησαν από το Τότε είχε χρησιμοποιηθεί κοινός βιομηχανικός σίδηρος. Από τότε ακολούθησαν αρκετές αναστηλώσεις στον Παρθενώνα αλλά και σε άλλα μνημεία του Βράχου. Το μεγαλύτερο πρόγραμμα αναστήλωσης ξεκίνησε το 1922 και ήταν μια προσπάθεια να αποκατασταθεί όλο το κομμάτι που είχε ανατιναχθεί κατά τον Τουρκοενετικό πόλεμο τον 17ο αιώνα. Μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν σαφές πως ο βιομηχανικός σίδηρος προκαλούσε οξείδωση και διόγκωση στα αναστηλωμένα μέρη, με αποτέλεσμα να είναι επείγουσα μια νέα επέμβαση. Παρατάθηκε αυτή η εκκρεμότητα εξαιτίας της δικτατορίας, αν και το 1969 στάλθηκε ένα έγγραφο από την Unesco που έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου πως τα μνημεία της Ακροπόλεως κινδυνεύουν. Έκαναν λάθος δηλαδή με τη χρησιμοποίηση του βιομηχανικού σιδήρου; Ναι. Μάλιστα, το 1895 ο Γερμανός υπουργός Δημοσίων Έργων είχε γράψει ένα ιστορικό κείμενο προσπαθώντας να πείσει το ελληνικό κράτος να μην προβεί σε έργα με τη χρησιμοποίηση τέτοιου σιδήρου. Σήμερα στα νέα έργα χρησιμοποιείται μόνο τιτάνιο μετά από την εισήγηση του καθηγητή Σκουλικίδη, που ήταν ένα από τα πρώτα μέλη της ΕΣΜΑ. Η δική σας αρμοδιότητα ποια ήταν; Ήμουν υπεύθυνος της αποκατάστασης του Παρθενώνα από το 1983 έως το Για να προχωρήσουμε έπρεπε να γίνει λεπτομερής έρευνα. Για κάθε λίθο υπήρχε και ένας φάκελος με καταγραφή, σχεδιασμούς και μετρήσεις για τις παραμορφώσεις, τις διογκώσεις των σιδηρών στοιχείων και πολλές άλλες παρατηρήσεις: λ.χ. χρωματικές αλλοιώσεις. Ακόμα, κείμενα για τις επεμβάσεις μαζί με φωτογραφίες από όλες αυτές τις φάσεις. Φανταστείτε σ ένα μνημείο που τελείται τέτοια μεγάλη επέμβαση πόσο μεγάλο είναι αυτό το αρχείο. Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες; Οι μεγαλύτερες δυσκολίες άπτονται κατ αρχάς στο θεσμικό επίπεδο. Στις διάφορες επιφυλάξεις που είχαν οι παράγοντες του πολιτικού βίου και πως έπρεπε να προχωράς βήμα βήμα για να τους πείσεις. Εμείς, ευτυχώς, χάρις στο κύρος των μελών της ΕΣΜΑ τύχαμε ευνοϊκής μεταχείρισης προς όφελος και δικό μας αλλά και της πολιτειακής ηγεσίας, αφού έτσι πρόλαβε να δει τα έργα προτού αποδημήσει σε άλλο κόσμο. Οι τεχνικές δυσκολίες, τώρα, ήταν όλες αυτές που προέκυπταν κατά τη διάρκεια. Πάλι θα χρησιμοποιήσω το παράδειγμα του νοσοκομείου. Ποτέ δεν ξέρεις τι θα συναντήσεις στον οργανισμό ενός ανθρώπου κατά τη διάρκεια μιας εγχείρησης και πολλές φορές κατά τη διάρκεια της εγχείρησης γίνονται αλλαγές στη διαδικασία που θα ακολουθηθεί. Αυτό που συνέβη στο μνημείο της Ακροπόλεως ήταν ότι, παρ όλη την εξαντλητική διερεύνηση, κάποιες βλάβες έγιναν ορατές την ώρα που γινόταν η επέμβαση. Άλλες πάλι φάνηκαν μετά, με αποτέλεσμα να παρατείνεται το έργο. Ο καθηγητής Μπούρας έχει πει χαρακτηριστικά ότι «η συνεχής πρόοδος της έρευνας δημιουργεί πληροφορίες και οι πληροφορίες νέες ανάγκες». Η παράταση του χρόνου ήταν το αποτέλεσμα αυτής της εμβάθυνσης της έρευνας που δημιουργούσε νέα προβλήματα. Αν δεν είχε γίνει καμία αναστήλωση, σε τι κατάσταση θα βρισκόταν το μνημείο; Κατ αρχάς έχουμε μια μαρτυρία από τον Πλούταρχο, που στην εποχή του ο Παρθενώνας ήταν ήδη πεντακοσίων χρονών. Λέει ο Πλούταρχος πως δεν ξέρει αν τον εκπλήσσει η τεχνική ποιότητα ή η αγέραστη νεότητα. Ο Παρθενώνας έχει την πρωτοτυπία να είναι από ένα μόνο υλικό, η επιφάνεια και η μάζα του είναι από ένα υλικό ενώ συνήθως τα οικοδομήματα έχουν στοιχεία από διάφορα υλικά, πράγμα που βοηθάει τα διάφορα καιρικά φαινόμενα να τα καταστρέφουν μέσα στους αιώνες. Ο Παρθενών αδιαφορούσε για το χρόνο που περνούσε γύρω του. Η φθορά που υπέστη ήταν αποτέλεσμα μόνο έκτακτων περιστατικών. Το πρώτο μουσείο δεν ήταν τόσο σπουδαίο; Όχι, κάθε άλλο. Όταν έγινε ήταν ένα από τα σπουδαιότερα μουσεία του κόσμου, γιατί εν αντιθέσει με άλλα που ήταν πολυσυλλεκτικά είχε ως περιεχόμενο τη διαφύλαξη, Προσωπικώς, ως αρχιτέκτων, θα προτιμούσα τα πράγματα να είχαν αντιμετωπιστεί καλύτερα, αλλά όπως γίνονται τα πράγματα το Μουσείο είναι ένας άθλος και δεν θα γινόταν αν ο καθηγητής Παντερμαλής δεν ήταν τόσο μαχητικός και τόσο επίμονος. ανάδειξη και προβολή μόνο των ευρημάτων της Ακρόπολης. Είχε ένα περιεχόμενο με μια μοναδική εσωτερική ενότητα. Όλα δηλαδή «συνομιλούσαν» μεταξύ τους και δεν ήταν ξένοι μεταξύ ξένων. Πρέπει να αναλογιστείτε πως τον καιρό που σχεδιάστηκε προοριζόταν για ελάχιστους επισκέπτες και όχι για το σημερινό μαζικό τουρισμό. Τότε ήταν για τους ανθρώπους των γραμμάτων. Και τότε βέβαια υπήρχαν οι «άχρηστοι» επισκέπτες, αλλά οι περισσότεροι ήταν άνθρωποι των γραμμάτων. Το μουσείο αυτό λοιπόν ήταν προτιμότερο για εκείνη την εποχή γιατί προσέφερε τη συγκίνηση να βλέπεις τη συλλογή του στο σημείο που ακριβώς βρέθηκε. Ειδικότερα τα Αρχαϊκά. Σήμερα με το νέο Μουσείο μπορούμε να πούμε πως έχουν αποξενωθεί από το οικείο τους περιβάλλον, καθώς είναι περικυκλωμένα από ένα αστικό τοπίο με πολυκατοικίες, θερμοσίφωνες και κεραίες σε πάρα πολύ μικρή απόσταση. Δυστυχώς αυτό είναι το κόστος των οραμάτων. Αν είχε ευοδωθεί το όραμα του Κλεάνθη για μια Αθήνα ευρωπαϊκή, με κήπους και ανοιχτούς χώρους, χωρίς αυτή την αθρόα ιδιωτικοποίηση, τότε θα μπορούσαμε να έχουμε ένα Νέο Μουσείο Ακροπόλεως και χίλια μέτρα μακριά. Αν σήμερα βρίσκεται σε ένα περιβάλλον τόσο μέτριο αυτό δεν είναι ευθύνη των αρχαίων αλλά ούτε του καθηγητή Παντερμαλή, που εδώ και μια δεκαετία έδωσε τον εαυτό του. Είναι ευθύνη όλων. Αισθάνεστε, όμως, ικανοποίηση με τα εγκαίνια; Φυσικά. Οι εποχές άλλαξαν. Ο τουρισμός είναι μαζικότερος από ποτέ. Οι άνθρωποι έχουν συνηθίσει να βομβαρδίζονται από εικόνες και οι απαιτήσεις είναι όλο και μεγαλύτερες. Σήμερα όλοι θέλουνε περισσότερη άνεση και αναψυχή μέσα στο μουσείο. Είμαι απολύτως ικανοποιημένος γιατί ζούμε σε μια Ελλάδα με εκκρεμότητες και επιτέλους είναι ένα πρόγραμμα που υλοποιήθηκε. Τα υπόλοιπα θα τα κρίνει ο χρόνος. Προσωπικώς, θα προτιμούσα τα πράγματα να είχαν αντιμετωπιστεί καλύτερα, αλλά όπως γίνονται τα πράγματα το Μουσείο είναι ένας άθλος και δεν θα γινόταν αν ο καθηγητής Παντερμαλής δεν ήταν τόσο μαχητικός. Αντέχουμε το μνημείο ως πόλη; Στην ψηφοφορία για τους Μεγάλους Έλληνες του Σκάι ο κ. Καρασμάνης είπε κάτι πολύ σωστό: «Αυτή η ψηφοφορία δεν έδειξε ποιοι είναι οι υποψήφιοι αλλά ποιοι είναι οι ψηφοφόροι». Αν ο Πλάτωνας ή ο Αριστοτέλης είναι σπουδαίοι δεν θα το κρίνουμε εμείς. Αυτή είναι και η απάντηση για την ερώτηση που μόλις θέσατε, δηλαδή αν είμαστε άξιοι μιας τέτοιας κληρονομιάς. Ποιοι είμαστε εμείς που θα κρίνουμε; Κάθε εποχή ανήκει σε αυτούς που θαυμάζουμε και αυτό που μένει είναι να αναλογιστούμε εμείς ποιοι είμαστε. Αυτοί όλοι που χτίσανε τον Παρθενώνα ήταν πρωταγωνιστές μιας εποχής, ενώ σ εμάς περνάει ο φακός της επικαιρότητας αραιά και πού. ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ Η μεγαλύτερη είναι η ανατίναξη επτακοσίων βαρελιών πυρίτιδας των Τούρκων όταν πέρασε ένα βλήμα των Ενετών από τη στέγη. Σε τέσσερα δευτερόλεπτα έχει υπολογιστεί πως το κτίριο σκόρπισε στο βράχο. Οι πεσμένοι λίθοι του Παρθενώνα, μάλιστα, χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή μέρους του κατεστραμμένου από το σεισμό τείχους της Ακρόπολης. Το κτίριο ήταν αιώνες χωρίς στέγη εξαιτίας μεν της ανατινάξεως στον τουρκοενετικό πόλεμο αλλά και μιας τρομακτικής πυρκαγιάς το 267 μ.χ. μετά από επιδρομή βαρβάρων. Λεηλασίες, αφού κάθε ένας από τους επισκέπτες έπαιρνε και ένα κομμάτι του Παρθενώνα για την πατρίδα του γιατί τότε, μετά τη Γαλλική Επανάσταση, είχε αναπτυχθεί η ανάγκη της δημιουργίας εθνικών μουσείων. Οι λεηλασίες αυτές ολοκληρώθηκαν από τον Έλγιν. Εχθροπραξίες μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του Ειρωνικό είναι πως εν μέρει δικαιώθηκε και ο Έλγιν σε αυτήν την περίπτωση, αφού αν είχε αφήσει τα μάρμαρα θα είχαν καταστραφεί από τους κανονιοβολισμούς. Σταθμοί στην ιστορία της Ακρόπολης r Από το Μεσαίωνα και μέχρι την Τουρκοκρατία γύρω από τον Παρθενώνα και μέσα από τείχη της Ακρόπολης υπήρχε ένας οικισμός. Μάλιστα, ορισμένα από τα τριώροφα σπίτια ακουμπούσαν τα κιονόκρανα του ναού. Οι Τούρκοι τα γκρέμισαν όλα και άσπρισαν τον Παρθενώνα με ασβέστη. Αργότερα, με την παρακμή του οθωμανικού κράτους, σχηματίστηκε πάλι ένα μικρό χωριό το οποίο, καταστράφηκε στις διάφορες εχθροπραξίες. r Η πρώτη πρόταση για να χτιστεί το ανάκτορο του Όθωνα ήταν ο Παρθενώνας. Τα αρχαία μνημεία θα αποτελούσαν μέρος της αρχιτεκτονικής συνθέσεως. Ο Γερμανός αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος Klenze διέκοψε αυτήν την προσπάθεια πείθοντας ν αφήσουν το μνημείο ως έχει: Δηλαδή να παραμείνει ένας αρχαιολογικός χώρος, όπου θα ανασκαφεί και θα αξιοποιηθεί ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Σε αυτόν αποδίδεται η ρήσης πως «Ακόμα και να εξαφανιστεί η Αθήνα, το όνομά της αρκεί και μόνο για να την ξαναχτίσει». Δικός του είναι ο οραματισμός και για το πρώτο Μουσείο της Ακρόπολης. r Από το 1833 έχουν γίνει εννέα αναστηλώσεις.

8 αφηγηση ΕΡΓΑ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ Μελέτησε αρχαία κείμενα, αναμετρήθηκε με τον Παρθενώνα, δημιούργησε ένα αρχιτεκτονικό έργο «μη-κτίριο» που υμνήθηκε διεθνώς. Οι φωτογραφίες είναι από το λεύκωμα Δημήτρη Πικιώνη Έργα Ακροπόλεως (Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας- Εκδ. Ίνδικτος). Ó ÏËÉÁ ÌÅ ÔÁ SPOLIA O Πικιώνης, ανάμεσα σε σπαράγματα αρχαίων, σχεδιάζει, σχεδόν σκάβει το χώρο κάτω από το μνημείο. Καμία φιγούρα δεν είναι τόσο ταυτισμένη με το χώρο αυτό, σκεφτήκαμε, και ζητήσαμε από τον αρχιτέκτονα και καθηγητή στο Πολυτεχνείο Δημήτρη Φιλιππίδη να μας γράψει για τη σχέση αυτή. Mισό αιώνα πριν, ο Πικιώνης αναλάμβανε να σχεδιάσει το πιο δύσκολο έργο της ζωής του. Ν αναμετρηθεί με την Ακρόπολη, τόσο απλά. Ένα έργο που μετά την Απελευθέρωση στοίχειωνε κάθε αρχιτέκτονα, τυφλωμένο από το φως του Παρθενώνα. Ο νεοκλασικισμός είδε στην Ακρόπολη το αξεπέραστο πρότυπο για σύγχρονα κτίρια στον κόσμο, ο μοντερνισμός την αντίκρισε με θαυμασμό ανάμεικτο με απόρριψη: είτε ήταν η Ακρόπολη μια πρωτο-μοντέρνα «μηχανή» είτε έπρεπε να καταστραφεί. Και τώρα, ο Πικιώνης. Σαν έτοιμος από καιρό, ακούραστος περιπατητής της αττικής γης, να τη ζωγραφίζει ψάλλοντας ύμνους στο ιερό χώμα της, μυστικά γυμνασμένος στην πρωτοποριακή σκέψη

9 αφηγηση Όπως κι όταν ζούσε, ήταν ένας άκρως επικίνδυνος σαγηνευτής, που φορώντας μια αποτροπαϊκή μάσκα διέλυε κάθε βεβαιότητα. του περιοδικού «Το τρίτο μάτι», και αργότερα, μέσα στο δύσκολο 40, δημιουργώντας τρεις παράλληλες σειρές σχεδίων («Αττικά», «Της φαντασίας» και «Λαϊκά»). Συνεχώς σ ανοιχτή συνομιλία με τις μεγάλες αφηγήσεις του ελληνικού κόσμου, όπως εκείνος τις έβλεπε - πολυάνθρωπες, πλημμυρισμένες με μυθικά όντα και χθόνιες θεότητες, ένα φυσικό τοπίο διαποτισμένο από την ιστορία. Κατοικημένο. Τα Αττικά Σχέδια, περισσότερο απ οτιδήποτε άλλο, αποδείχτηκαν προφητικά. Λες και περίμενε ο Πικιώνης εκείνη τη μοιραία ανάθεση από τον Καραμανλή το 1951, τη διαμόρφωση «του αρχαιολογικού περί την Ακρόπολιν και Φιλοπάππου χώρου, Αναπαυτήριο Αγ. Δημητρίου Λουμπαρδιάρη και Εκκλησία». Όσο τραβούσε η δουλειά και δεν έλεγε να τελειώσει, ο Καραμανλής, μαθημένος στους ρυθμούς εκτέλεσης δημοσίων έργων, αδημονούσε κι έριχνε συχνούς κεραυνούς. Αλλά ο Πικιώνης άντεξε στην πίεση και δεν υποχώρησε. Τα έργα, με τους δικούς του όρους, τέλειωσαν εφτά χρόνια αργότερα, το Στην πραγματικότητα δεν είχαν τελειώσει ποτέ. Όπως θα μείνει για πάντα άγνωστη η «αρχή» των έργων διαμόρφωσης της Ακρόπολης -ήταν οι μυσταγωγίες της περιπλάνησης στον Ελαιώνα, ήταν οι συνομιλίες με τον Χατζηκυριάκο-Γκίκα, ήταν η σπηλιά του Νυμφόληπτου στη Βάρη ή μήπως οι προσφυγικές παράγκες;- το ίδιο άγνωστο θα μείνει το «τέρμα» τους. Γιατί αυτό το τόσο παράδοξο κι ερμητικό έργο του Πικιώνη συνεχώς πραγματώνεται με κάθε νέο του «διάβασμα», με κάθε ανατρεπτικό σενάριο που στήνεται και ξεστήνεται για χάρη του. Από την πρώτη στιγμή, η υποδοχή των διαμορφώσεων της Ακρόπολης και του Φιλοπάππου ήταν ανάμεικτη. Άλλοι τις ύμνησαν ως μια βαθιά και σεβάσμια υπόκλιση προς τα αξεπέραστα μνημεία της αρχαιότητας κι άλλοι, αντίστροφα, τις είδαν ως ιεροσυλία. Άλλοι προσποιήθηκαν πως ανακάλυψαν το κλειδί ερμηνείας στη διάχυτη γραφικότητα του έργου που πάντα απειλεί κάθε επιπόλαιο αναγνώστη του Πικιώνη. Άλλοι δοκίμασαν φαινομενολογικά μονοπάτια κι άλλοι προ-σωκρατικούς γρίφους. Κι ο χορός δεν λέει να τελειώσει, όπως άλλωστε συμβαίνει σε κάθε μεγάλο έργο. Ïταν οι διαμορφώσεις της Ακρόπολης και του Φιλοπάππου αναγνωρίστηκαν (επιτέλους) στο εξωτερικό ως το πιο σημαντικό αρχιτεκτονικό έργο της σύγχρονης Ελλάδας, μερικοί απόρησαν: μα ήταν αρχιτεκτονική αυτό το μη-κτίριο, αυτό το απροσδιόριστο «κάτι» που δεν σχεδιάζεται, δεν φωτογραφίζεται, δεν μπορεί να συλληφθεί από το νου παρά ως τυχαίο άθροισμα «αποσπασμάτων»; Ο Πικιώνης, βλέπετε, μας είχε βάλει δύσκολα. Όπως κι όταν ζούσε, ήταν ένας άκρως επικίνδυνος σαγηνευτής, που φορώντας μια αποτροπαϊκή μάσκα διέλυε κάθε βεβαιότητα. Άλλωστε, κι ο ίδιος είχε αμφισβητήσει την τελειότητα του Παρθενώνα, που την έκρινε ως αρχή της παρακμής στην αρχαία τέχνη. Δεν τον ήθελε τον Παρθενώνα παρά ως το απόμακρο, ασφαλές «σκηνικό βάθους». Και βασανίστηκε να βρει τα σημεία και τις οπτικές φυγές που θα του εξασφάλιζαν αυτές τις μακρινές θέες. Γιατί όλο το εκεί έργο του στηρίζεται κυρίως στην «άυλη» οργάνωση του βλέμματος. Με βάση τις θεωρητικές θέσεις που είχε προπολεμικά διατυπώσει ο φίλος του Κωνσταντίνος Δοξιάδης στη γερμανική διατριβή του, ο Πικιώνης μετασχημάτισε το κυματιστό τοπίο των δύο λόφων, της Ακρόπολης και του Φιλοπάππου, σ ένα πεδίο γεμάτο ιδεατές χαράξεις με οπτικές γωνίες στο έδαφος αυτές «εξηγούν» και «οργανώνουν» το γεωγραφικό χώρο και τον μετατρέπουν σε πνευματικό τοπίο, υποταγμένο στη δύναμη του νου. Με βάση τέτοιες χαράξεις σ επιλεγμένα σημεία στάσης, έδινε μετά οδηγίες στα συνεργεία για το πώς θα τοποθετηθούν ψηφίδα ψηφίδα οι πέτρες κι οι πλάκες στο λιθόστρωτο ή τα κράσπεδα στα μονοπάτια. Οι ίδιοι ουράνιοι νόμοι καθόρισαν ακόμα και τις συνηχήσεις ανάμεσα στα λιγοστά χτίσματα και τις βοηθητικές κατασκευές. Μπορεί σήμερα πολλά από τα αόρατα σημεία που διάλεξε ο Πικιώνης να έχουν χαθεί, πνιγμένα στην πυκνή βλάστηση που φούντωσε με τα χρόνια, ή να έχουν ξεχαστεί. Αλλά απομένουν αρκετά σημάδια τους ώστε να πείθουν για την ικανότητά τους να υπενθυμίζουν την άρρηκτη συγγένεια φύσης με «ανθρώπινο έργο». Έχοντας ως διαμεσολαβητή τ αυθεντικά και τα φτιαχτά spolia (σπαράγματα ερειπίων) που ο Πικιώνης έσπειρε παντού επινοώντας ένα μείγμα αρχαιολογικού χώρου και ιερού άλσους ως τη σύγχρονη εκδοχή μιας «επίσκεψης» στην ιστορία. Η οποία δεν μπορεί πια παρά να έχει τη μορφή αποσπασματικού σχόλιου, ενός υπέροχου θραύσματος. Δημήτρης Φιλιππίδης

10 αφισεσ 71 Ζητήσαμε από 6 creative directors, που είχαν τις δημιουργικές ιδέες για τις οποίες όλοι μιλάμε, να διαφημίσουν την Ακρόπολη. ÓÐÕÑÏÓ ÃÑÁÌÌÅÍÏÓ- ÁDEL SAATCHI & SAATCHI

11 αφισεσ 73 DON'T PANIC CREW NIKOÓ ÐÁËÁÉÏËÏÃÏÓ- ÁDEL SAATCHI & SAATCHI

12 αφισεσ ÁÃÃÅËÏÓ ÌÏÓ ÏÓ- ÁDEL SAATCHI & SAATCHI ÂÅÅÔÑÏÏÔ ÄÇÌÇÔÑÇÓ ÁÑÂÁÍÉÔÇÓ - ÅSPRESSO STUDIO

13 aφηγηση O αρχιτέκτονας Δημήτρης Διαμαντόπουλος, πρωτεργάτης και βασικός δημιουργός της μελέτης για την πεζοδρόμηση και την ανάπλαση της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και της Αποστόλου Παύλου, μοιράζεται μαζί μας τις αναμνήσεις αυτής της ιδιαίτερης «περιπέτειας». O αρχιτέκτων Αλέξανδρος Φωτιάδης, στη δεκαετία του 80, ήταν ο οραματιστής που στις μέρες μας επανέφερε με σθένος την πρότασή για την ενοποίηση των κατακερματισμένων αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας και τη δημιουργία του μεγάλου και συνεχόμενου Αρχαιολογικού Πάρκου, που θα αναδείκνυε την ιστορία μας αλλά και τη σύγχρονη πόλη. Το αυτονόητο αίτημα, που υπήρχε από την εποχή του πρώτου σχεδιασμού της Αθήνας από τους Κλεάνθη και SHAUBERΤ, παρά τις πολλές επιφυλάξεις για το κυκλοφοριακό, βρήκε απήχηση στον κόσμο και την πολιτική ηγεσία και με την προοπτική των Ολυμπιακών Αγώνων αλλά και τη δυνατότητα χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και άρχισε να υλοποιείται στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 90 από το υπουργείο Πολιτισμού, που προκήρυξε και ανάθεσε 6 μελέτες για την ανάπλαση των 6 αντίστοιχων μεγάλων αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας. Παράλληλα το ΥΠΕΧΩΔΕ προκήρυξε αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για τη μελέτη των ενδιάμεσων δημόσιων κοινόχρηστων χώρων και την πεζοδρόμηση των δρόμων που βρίσκονται γύρω από την Ακρόπολη των Αθηνών. Το έργο δηλαδή, με το οποίο θα γινόταν πραγματικότητα ένα μεγάλο μέρος της ενοποίησης, Η Αρχιτεκτονική μελετη εκπονηθηκε από τους: ΠΛΕΙΑΣ - Δ. ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΕΠΕ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΟΡΕΣΤΗΣ ΒΙΓΓΟΠΟΥΛΟΣ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΚΙΟΥΛΕΚΑ -ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΖΕΡΒΑΣ, -ΚΑΛΛΙΡΡΟΗ ΠΑΛΥΒΟΥ, -ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΤΣΑ ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΒΕΝΕΤΑΣ, Καθηγητης Αρχιτεκτων - Πολεοδομος Υπευθυνη εργου στην ΕΑΧΑ: Ν. Γαλανη, Αρχιτεκτων

14 καθώς οι οδοί Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Αποστόλου Παύλου, δρόμοι που είχαν βαριά διαμπερή κυκλοφορία ανάμεσα στο νότιο και το βορειοδυτικό τμήμα της πόλης (στους οποίους στάθμευαν και τα εκατοντάδες πούλμαν), αποτελούσαν ένα βάναυσο στοιχείο κατακερματισμού και υποβάθμισης ανάμεσα στους αρχαιολογικούς χώρους των κλιτύων της Ακρόπολης και της Αρχαίας Αγοράς καθώς και αυτούς που βρίσκονται στην άλλη όχθη τους λόφου της Πνύκας και του Φιλοπάππου. Είχαν περάσει 60 χρόνια από τότε που με την κατεδάφιση μιας συνοικίας της Αθήνας έγιναν οι εργασίες ανάδειξης της Αρχαίας Αγοράς και 40 χρόνια από τότε που ο Πικιώνης είχε κατεβάσει τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου που εφάπτονταν παλαιότερα στο Ηρώδειο στη σημερινή της θέση και είχε κατασκευάσει με πρωτόγνωρο, για τα τότε και πολύ περισσότερο για τα σημερινά ελληνικά δεδομένα τρόπο, με απαράμιλλη κατασκευαστική σοφία, ποίηση και μαστοριά, και με καθημερινή όμως αυτεπιστασία από τον ίδιο και τους στενούς του συνεργάτες αλλά και τους καλύτερους πετράδες που υπήρχαν τότε, το χειροποίητο έργο των προσβάσεων προς τα προπύλαια, το Άνδηρο του Φιλοπάππου, καθώς και τα έργα στην εκκλησία του Αγ. Δημήτρη του Λουμπαρδιάρη. ÌÏÍÏÌÁ ÉÁ ÌÅ ÔÏ ÁÄÕÍÁÔÏ Το έργο αυτό που μπόρεσε να το κάνει όπως αυτός ήθελε, επειδή ο τρόπος που το δούλευε, ηθελημένα, δεν έδινε τη δυνατότητα να δημοπρατηθεί ώστε να αναλάβουν την υλοποίησή του εργολαβικές εταιρείες, όπως γίνεται σήμερα, είχε και θα έχει παγκόσμια αναγνώριση στον αιώνα τον άπαντα. Έτσι, όπως λέει και η ποιήτριά μας η Κική Δημουλά, εγώ και οι συνεργάτες μου αποφασίσαμε να αποτολμήσουμε τη μονομαχία με το αδύνατο, αποτολμήσαμε με δέος να μπούμε σε αυτό τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, όπου δεν θα πείραζε εάν δεν τον κερδίζαμε, θα ήταν όμως διά βίου όνειδος αν τον κερδίζαμε και κάναμε οτιδήποτε ανάξιο του χώρου. Ðροσωπικά, κοντά στο δέος, υπήρχε όμως και το όνειρο ότι αν κέρδιζα αυτόν τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, για ένα μεγάλο διάστημα στα επόμενα χρόνια της ζωής μου θα δούλευα για ό,τι πιο ουσιαστικό και σπουδαίο θα μπορούσε να υπάρχει, για έναν Έλληνα αρχιτέκτονα και όχι μόνο. Θα δούλευα έχοντας μπροστά στα μάτια μου και μέσα στη σκέψη αδιάλειπτα αυτό το μοναδικό για την ανθρωπότητα ιστορικό και φυσικό τοπίο. Το όραμα αυτό, μαζί με τη συναρπαστική κατάδυση στην ιστορία του χώρου, γεγονός που συνιστούσε προσωπική αποκρυπτογράφηση, ήταν αυτό που έδινε τη δύναμη και την αντοχή να ξεπεράσουμε την κόπωση από τις ατελείωτες ώρες εργασίας που απαιτούνταν για να καταλήξουμε σε προτάσεις που θα βρίσκονταν στο ύψος των περιστάσεων. Ποιες ήταν αυτές; Να αποκατασταθεί η ενότητα του αρχαιολογικού ιστορικού τοπίου. Να αποκατασταθεί η ενότητα του φυσικού τοπίου. Να αποκατασταθεί η ενότητα και η αρμονική διαπλοκή των παραπάνω με το δημόσιο πολεοδομικό χώρο, τον ιστό της πόλης και την καθημερινή ζωή των πολιτών. Ο χώρος να προτρέπει τον επισκέπτη σε στοχασμό και περισυλλογή για την ανάγνωση και κατανόηση της ιστορίας του τόπου μας. Βασική αρχή του σχεδιασμού ήταν το ότι οτιδήποτε γίνονταν θα έπρεπε να μην τραβάει το μάτι από το τοπίο και τα αρχαία, να μη γίνει τίποτα που να ικανοποιεί αρχιτεκτονικές ματαιοδοξίες. Οι αρχαιότητες που βρίσκονται θαμμένες κάτω από την επιφάνεια του δρόμου να αναδειχθούν και σε κάθε περίπτωση να επισημαίνονται στην επιφάνεια των διαμορφώσεων. Φυσικά, μαζί με αυτούς τους ωραίους, ευγενικούς και φιλόδοξους στόχους, έπρεπε να αντιμετωπισθούν άπειρα άλλα λειτουργικά, τεχνικά, κατασκευαστικά και διαδικαστικά προβλήματα. ÏÉ ÄÉÁÌÏÑÖÙÓÅÉÓ ÔÇÓ ÄÉÁÌÏÑÖÙÓÇÓ Το έργο δεν θα γινόταν πραγματικότητα αν δεν είχε ιδρυθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ και το ΥΠΠΟ η Εταιρεία Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων (ΕΑΧΑ) και εάν η διοίκηση της ΕΑΧΑ, μαζί με τον τότε πρόεδρό της, τον Γ. Καλαντίδη, δεν είχε την αποφασιστικότητα να παρακάμψει τις δυσκολίες και τις αντιδράσεις και να ξεκινήσει την υλοποίηση του έργου. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αναγνωρισθεί. Δυστυχώς όμως, οι ίδιοι άνθρωποι, προκειμένου το έργο να εγκαινιασθεί γρήγορα (το 2001 και ενώ υπήρχε χρόνος μέχρι το 2004) δεν επέτρεψαν την πλήρη υλοποίησή του, όπως προβλεπόταν στις μελέτες, αποφεύγοντας τις διαμορφώσεις εκείνες που ήταν κάπως πιο δύσκολες και απαιτητικές ή που περιελάμβαναν και μικροαπαλλοτριώσεις για να διευρυνθούν οι αδόμητοι χώροι και να αναδειχθούν θαμμένες αρχαιότητες, ακριβώς αυτές δηλαδή που θα αναδείκνυαν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του χώρου, φέρνοντας τις αρχαιότητες σε αμεσότερη επαφή με τον περιπατητή. Τέτοιες διαμορφώσεις, μεταξύ άλλων, προβλέπονταν στη διασταύρωση Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Παρθενώνος (οικία Πρόκλου), στη διασταύρωση Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Προπυλαίων, απέναντι από το Ηρώδειο, όπου θα αναδεικνύονταν πανέμορφα ψηφιδωτά δάπεδα, στο παρκάκι απέναντι από το κέντρο Διόνυσος, εκεί που παλαιότερα κατεδαφίστηκε η οικία του ζωγράφου Παρθένη και που σήμερα λίγο παραπέρα μια πεπαλαιωμένη μικρή πολυκατοικία που επρόκειτο να κατεδαφισθεί για να αδειάσει ο χώρος και να ανασάνει το άλσος, αντιθέτως μετατράπηκε σε τουρκομπαρόκ, χλιδάτη βίλα με roof garden, με πρώτο πλάνο θέας στην πίστα των Αρχαίων! Ανάλογα δεν τολμήθηκαν οι μικροαπαλλοτριώσεις που προβλέπονταν για να ενοποιηθεί οπτικά ο λόφος της Πνύκας με την πρόσβαση από την Αρχαία Αγορά. Mε συγκίνηση θυμάμαι τις δεκάδες των αλλοδαπών (στην πλειοψηφία τους) μαστόρων, που υπομονετικά μέσα στον καύσωνα έστρωναν με προσοχή τα λιθαράκια και τα πλακόστρωτα, τους αλλοδαπούς λιθοξόους που φιλότιμα δούλευαν χειροποίητα τις επιφάνειες της πέτρας. ÁÍÁÐÏËÙÍÔÁÓ ÔÏÍ ÐÉÊÉÙÍÇ Ίσως η πιο συγκινητική φάση του έργου ήταν όταν διώχθηκαν τα αυτοκίνητα και τα πούλμαν που δημιουργούσαν ένα φρικτό σιδερένιο οπτικό φράγμα, όταν ξηλώθηκε η άσφαλτος, όταν αίφνης είδαμε το χώμα να εκτείνεται από τον ροδαλό, ξεπλυμένο από τη βροχή Βράχο της Ακρόπολης μέχρι τις όψεις των κτιρίων της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και τα αρχαία να αποκαλύπτονται στα μάτια μας. Ήταν τότε που ήθελα, αναπολώντας τον Πικιώνη, να έχω την εξουσία να σταματήσω τους αμείλικτους ρυθμούς της εργολαβίας για να έχουμε τον χρόνο να αναθεωρήσουμε τα σχέδιά μας. Ήταν τότε που είπα, παραμερίζοντας όλες τις άλλες παραμέτρους, τι ωραία που θα ήτανε να έμενε το τοπίο έτσι! Αλλά οι ρυθμοί της κάθε εργολαβίας είναι αμείλικτοι! Πολλές φορές μετά από αυτό αναλογίστηκα ότι είναι σωστότερο αυτού του είδους τα έργα να εκτελούνται διαφορετικά. Με ρυθμούς και διαδικασίες που επιτρέπουν την αναπροσαρμογή της μελέτης στα ευρήματα, ακόμα και στη φάση της κατασκευής. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, είχαμε την πρόνοια να επιλέξουμε αναστρέψιμες κατασκευές όπως π.χ. το λιθόστρωτο που εύκολα αφαιρείται, έτσι ώστε στο μέλλον να μπορούν να γίνουν εύκολα τέτοιες αναπροσαρμογές. Ìε συγκίνηση θυμάμαι τις δεκάδες των αλλοδαπών (στην πλειοψηφία τους) μαστόρων, που υπομονετικά μέσα στον καύσωνα έστρωναν με προσοχή τα λιθαράκια και τα πλακόστρωτα, τους αλλοδαπούς λιθοξόους που φιλότιμα δούλευαν χειροποίητα τις επιφάνειες της πέτρας. Όλοι αυτοί μπορεί να μην ήξεραν πολλά για τον τόπο μας, αλλά είχαν καταλάβει ότι το έργο τους αυτό θα το δούνε εκατομμύρια άνθρωποι απ όλο τον κόσμο και πάσχιζαν να το κάνουνε καλύτερα κάτω από την αμείλικτη πίεση που είχαν για να τελειώνουν. Πού να είναι σήμερα άραγε όλοι αυτοί; ÐÅÑÉÓÔÁÔÉÊÁ Θυμάμαι ακόμα, όταν το έργο τελείωσε πήγαινα συχνά να δω πώς το ζει ο κόσμος. Ένα βράδυ περπατούσα πίσω από δύο νέους και μια κοπέλα, που σουλατσάρανε σχολιάζοντας: - Τι ωραία που είναι. - Και να σκεφτεί κανείς ότι εδώ πριν από δύο τρία χρόνια ήταν κάργα αυτοκίνητα. - Σκέψου «καφρίλα». Θυμήθηκα όλους εκείνους, που, πριν αρχίσει το έργο, έλεγαν ότι είναι ουτοπικό και το γνωστό τροπάρι «και πού θα πάνε τα αυτοκίνητα;» και πήρα κουράγιο για όλη μου τη ζωή. Τρέμω διαβάζοντας ότι τα πούλμαν των επισκεπτών του Νέου Μουσείου θα διέρχονται από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου προκειμένου να αποβιβάζουν τους τουρίστες. Αυτό σημαίνει ότι ένα μέρος του πεζόδρομου θα πάψει να είναι πραγματικός πεζόδρομος - δυστυχώς ήδη έχει πάψει, καθώς μπροστά στα μάτια ασυνείδητων αστυνομικών από καιρό κυκλοφορούν ανενόχλητα κάθε λογής τροχοφόρα. Φοβάμαι ακόμα ότι ο δρόμος, αν συμβεί αυτό, θα καταστραφεί, διότι η υποδομή του δεν είναι κατάλληλη για τέτοιου είδους βαριά χρήση. Εύχομαι λοιπόν να αποτραπεί αυτό το κακό. Θέλω ακόμα να ελπίζω ότι το έργο της Ενοποίησης των Αρχαιολογικών Χώρων που δεν έχει ολοκληρωθεί, θα συνεχισθεί. Υπάρχουν πολλά ακόμα να γίνουν. Άλλα που προβλέπονται στις μελέτες μας και άλλα που δεν έχουν μελετηθεί ακόμα. Το έργο χρειάζεται ένα δικό του Οργανισμό, που θα το διαχειρίζεται και θα το συντηρεί σωστά και δεν θα φυτεύει π.χ. πανσέδες εκεί που επέτρεψε να ξεραθούν τα επιλεγμένα φυτά της αρχαίας χλωρίδας. Είναι έργο που αξίζει κάθε θυσία και που όμως την ανταποδίδει στο πολλαπλάσιο. Τέλος, δυο λόγια ακόμα για τα κτίρια που είναι μπροστά στο μουσείο και που έχουν προκαλέσει τόσες συζητήσεις. Το εάν αυτά πρέπει να διατηρηθούν δεν είναι τόσο πολύ για την αρχιτεκτονική τους ποιότητα όσο για το ότι συμβάλλουν καθοριστικά στην αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του πολύ ιδιαίτερου μετώπου της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Εάν φύγουν, το μέτωπο αυτό θα αποδυναμωθεί πάρα πολύ. Εξάλλου, δεν βλάπτει το νέο κτίριο να είναι και λίγο κρυμμένο.

15 διamaxh Από το γλυπτό διάκοσμο του ναού σώζονται τα ακόλουθα τμήματα: Stop the press! Το Τime κατατάσει τη διαμάχη για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στις δέκα πιο συζητημένες διαμάχες στον κόσμο για την ιδιοκτησία θησαυρών. μετόπες Ανατολική πλευρά Γιγαντομαχία p στο Μουσείο Ακροπόλεως: όλες οι πλάκες (14) - στη θέση τους έχουν τοποθετηθεί αντίγραφα. Δυτική πλευρά Αμαζονομαχία p στη θέση τους στο μνημείο: όλες οι πλάκες (14). Βόρεια πλευρά Τρωικός Πόλεμος p στη θέση τους ή στο Μουσείο Ακροπόλεως: 13 πλάκες ακέραιες ή σε θραύσματα. Νότια πλευρά Aγώνας Λαπιθών-Κενταύρων p στη θέση της στο μνημείο: 1 πλάκα. p στο Μουσείο Ακροπόλεως: 11 πλάκες ακέραιες ή σε θραύσματα. p στο Βρετανικό Μουσείο: 16 πλάκες ακέραιες ή σε θραύσματα (θραύσματα από 6 πλάκες φυλάσσονται και στο Μουσείο Ακροπόλεως). αετώματα Ανατολικό αέτωμα Γέννηση της Αθηνάς p στο Μουσείο Ακροπόλεως: 4 μορφές p στο Βρετανικό Μουσείο: 10 μορφές. Δυτικό αέτωμα Αγώνας Αθηνάς και Ποσειδώνα p στο Μουσείο Ακροπόλεως: 8 μορφές. p στο Βρετανικό Μουσείο: 4 μορφές. p θραύσματα της ίδιας μορφής στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο Ακροπόλεως: 6 μορφές. To 60% των μαρμάρων του Παρθενώνα λείπει, βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Λίγο πριν μπούμε στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, κάναμε το δικό μας «προσκλητήριο» και μετρήσαμε απουσίες. ζωφόρος Απεικόνιζε τα Μεγάλα Παναθήναια και την αποτελούσαν 115 πλάκες (119 ανάγλυφες επιφάνειες, αφού οι γωνιαίοι λίθοι αριθμούνται διπλά). Από αυτές σώζονται πλήρεις ή σε θραύσματα 112. Ειδικότερα: Δυτική πλευρά σώζονται και οι 16 πλάκες p στο Μουσείο Ακροπόλεως: 13 πλάκες. p στο Βρετανικό Μουσείο: 2 πλάκες. p θραύσματα της ίδιας πλάκας στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο Ακροπόλεως: 1 πλάκα. Νότια πλευρά σώζονται 41 πλάκες p στη θέση τους στο μνημείο: 2 πλάκες. p στο Μουσείο Ακροπόλεως: 12 πλάκες. p στο Βρετανικό Μουσείο: 24 πλάκες. p θραύσματα της ίδιας πλάκας στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο Ακροπόλεως: 3 πλάκες. Βόρεια πλευρά σώζονται 46 πλάκες p στο Μουσείο Ακροπόλεως: 24 πλάκες. p στο Βρετανικό Μουσείο: 15 πλάκες. p θραύσματα της ίδιας πλάκας στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο Ακροπόλεως: 7 πλάκες. Ανατολική πλευρά σώζονται 9 πλάκες p στο Μουσείο Ακροπόλεως: 3 πλάκες. p στο Βρετανικό Μουσείο: 1 πλάκα. p θραύσματα της ίδιας πλάκας στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο Ακροπόλεως: 5 πλάκες. Τα στοιχεία προέρχονται από το ΥΠΠΟ

16 ρεπορταζ ευρώ το τετραγωνικό: 1ος όροφος κάτω από την Ακρόπολη Η πεζοδρόμηση της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, τα έργα ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων, το μετρό, η πράσινη νησίδα με το τραμ λίγο πιο κάτω έχουν μετατρέψει την ήδη προνομιούχα περιοχή της Ακρόπολης σε άκρως ελκυστικό σημείο του αθηναϊκού real estate. Τώρα, το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης ενισχύει την αξία της, διαπιστώνει η Δέσποινα Τριβόλη. το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, το τοπίο στους γύρω δρόμους έχει αλλάξει άρδην. Εκτός από την πεζοδρόμηση της οδού Μακρυγιάννη, τη διπλή δενδροφύτευση και τους πυρετώδεις ρυθμούς της τελευταίας στιγμής, η σύνθεση των μαγαζιών της οδού Μακρυγιάννη και ενός κομματιού της Διονυσίου Αρεοπαγίτου είναι διαφορετική απ ό,τι ξέραμε: μετρήσαμε έξι καφετέριες και εστιατόρια σε ένα μόνο κομματάκι της οδού Μακρυγιάννη. Καινούργιες αφίξεις στη γειτονιά είναι οι αίθουσες τέχνης. Για τους παλιότερους καταστηματάρχες, η πρώτη μεγάλη αλλαγή ήρθε με το μετρό, που άνοιξε λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. «Το μετρό μού έφερε πάρα πολλή πελατεία. Έρχονται από όλη την Αθήνα πια να ψωνίσουν εδώ» μας φωτό: Kathryn PolitisËίγες μέρες πριν ανοίξει είπε ιδιοκτήτρια κοσμηματοπωλείου της οδού Μακρυγιάννη, που δεν ήθελε να αναφερθεί το όνομά της. Βρίσκεται εκεί 20 χρόνια. Μαζί με την αύξηση της πελατείας, βέβαια, έρχονται και οι αυξήσεις στο ενοίκιο - σε μια περιοχή που ήδη έχει αλλάξει κατά πολύ τα τελευταία χρόνια. «Φυσικά και έχει αυξηθεί το νοίκι μου τα τελευταία χρόνια, και μάλιστα αρκετά, αλλά ακόμα υποφέρεται. Για το μέλλον είναι που δεν ξέρω» μας είπε χαρακτηριστικά η ιδιοκτήτρια του κοσμηματοπωλείου. Δεν είναι λίγοι οι επιχειρηματίες που επένδυσαν εδώ, με την προοπτική του μουσείου και των 2,5 εκατομμυρίων επισκεπτών που θα περνούν από εδώ κάθε χρόνο. Σχεδόν ενάμιση χρόνο τώρα, λίγο πιο πίσω από το μουσείο, στην οδό Καρυάτιδων λειτουργεί το μαγαζί των Greece is for Lovers, σχεδιαστών προϊόντων που φτιάχνουν τη δική τους ειρωνική εκδοχή των Ένα σπίτι 130 τετραγωνικών στον πρώτο όροφο έχει ενοίκιο περίπου 2.οοο ευρώ. πατροπαράδοτων ελληνικών σουξέ - από πιάτα μέχρι κουρτίνες μπάνιου και κούπες.«ήρθαμε εδώ γιατί μας άρεσαν η περιοχή, οι τουρίστες. Θεωρήσαμε επίσης ότι με το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης ίσως θα είχαμε και περισσότερο κόσμο» λέει η Χριστίνα Κοτσιλέλου, ένα από τα τρία μέλη της ομάδας. «Ήδη βλέπουμε περισσότερους τουρίστες στην περιοχή σε σχέση με αυτό που βλέπαμε ένα χρόνο πριν, πάντως» προσθέτει. Εγκαταλείποντας τα προάστια Εκεί που τα πράγματα έχουν αλλάξει ριζικά είναι στις αγορές και ενοικιάσεις κατοικιών. Η περιοχή της Ακρόπολης εξελίσσεται σε μια από τις πιο δυναμικές και πιο ακριβές της Αθήνας. Σε αντίθεση με το Κολωνάκι, που οι τιμές έχουν μείνει στάσιμες εδώ και κάποια χρόνια, η περιοχή της Ακρόπολης έχει μεγάλες προοπτικές για περαιτέρω αυξήσεις. Ο Αλέξανδρος Ρώμας είναι από τους λίγους μεσίτες που ειδικεύονται στην περιοχή της Ακρόπολης. «Οι τιμές έχουν παγώσει λόγω της κρίσης, αλλά πριν ανέβαιναν σταθερά κατά 25% κάθε χρόνο, τουλάχιστον την τελευταία επταετία» λέει. Αυτήν τη στιγμή ένα καινούργιο σπίτι 1 ου ορόφου πουλιέται γύρω στα ευρώ το τετραγωνικό, ενώ εξίσου ακριβή είναι πλέον και η ενοικίαση, που ξεκινά από 10 ευρώ το τετραγωνικό και φτάνει τα ευρώ. Όλα αυτά φυσικά ισχύουν, αν ένα διαμέρισμα δεν έχει το «χρυσό» πλεονέκτημα της θέας στην Ακρόπολη. «Εάν έχεις ανεμπόδιστη θέα στην Ακρόπολη, απλώς δεν υπάρχει τιμή. Αυτό ίσχυε πάντα, αλλά όχι στο βαθμό που ισχύει πλέον τώρα. Εξάλλου, μιλάμε για μια περιοχή που δεν έχει οικόπεδα» λέει ο κ. Ρώμας. Το Μουσείο της Ακρόπολης έχει συνεισφέρει σημαντικά σε αυτή την αύξηση των τιμών. Απ ό,τι φαίνεται, τα έργα για το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης έδωσαν την τελική ώθηση σε ανθρώπους που ήθελαν να επενδύσουν σε αγορά σπιτιού στην περιοχή. Η μόνη διαφορά είναι πως πλέον έχει αλλάξει το προφίλ του τυπικού αγοραστή στη γειτονιά: «Πλέον έχουν αλλάξει τα πορτοφόλια. Κάποιος που έμενε για χρόνια στα βόρεια αλλά και στα νότια προάστια, κι έχει βαρεθεί τη μοναξιά και τη ρουτίνα του κήπου και του πράσινου, κατηφορίζει πια στο κέντρο»μας λέει ο κ. Ρώμας. To πραγματικά ενδιαφέρον δεν είναι μόνο η ιλλιγιώδης αύξηση των ενοικίων και των τιμών πώλησης αλλά ότι η άνοδος της περιοχής έχει συμπαρασύρει και τις γειτονικές περιοχές: το Φιξ, το Κουκάκι, το κομμάτι του Νέου Κόσμου που είναι πάνω από την Καλλιρρόης. «Ειδικά τα τελευταία χρόνια, το Φιξ, παραδείγματος χάριν, έχει ανέβει απίστευτα. Χάρη στη γενικότερη ανάπλαση με το Μουσείο της Ακρόπολης, τις πεζοδρομήσεις και το μετρό, η αύξηση στις τιμές αγγίζει το 120%. «Το 2000 αγόραζες διαμέρισμα στο Φιξ με ευρώ και τώρα πια χρειάζεσαι ευρώ». Η νέα πολυτέλεια Ενδεικτική της «νέας πολυτέλειας» της περιοχής ειναι και η επένδυση που έχει γίνει στο ακίνητο στη γωνία Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Μακρυγιάννη. Πρόκειται για μια από τις πιο πολυαναμενόμενες επενδύσεις των τελευταίων ετών στην περιοχή - η πρόσοψη του κτιρίου αποκαλύφθηκε πριν απο μερικές εβδομάδες, μετά απο 3,5 χρόνια εργασιών. «Ήταν στο πρόγραμμα πολλά χρόνια να ανακαινιστεί το κτίριο, αλλά το μουσείο και η ανάπλαση της περιοχής σίγουρα έπαιξαν ρόλο. Είναι μια επένδυση για μια περιοχή που αξίζει τέτοιο κτίριο» λέει η Ιρένε Τζιβέλη, στην οικογένεια της οποίας ανήκει το κτίριο και η διαχείρισή του μέσω της εταιρείας Μiticas Properties. Η ιστορία πίσω από την επένδυση είναι ενδιαφέρουσα και σχεδόν «διεθνής». Το κτίριο ήταν νεοκλασικό και το 1963 ξαναχτίστηκε σε μοντέρνο στυλ. Ο κ. Τζιβέλης, Έλληνας, που έμενε για πολλά χρόνια στην Ιταλία, αγόρασε το κτίριο το 1979, έχοντας εμπνευστεί από το διαμέρισμα του Τζόρτζιο ντε Κίρικο στην Piazza di Spagna και θέλοντας να φτιάξει κάτι ανάλογο και στην Ελλάδα. Πριν από 3,5 χρόνια το κτίριο άρχισε να ξαναχτίζεται υπό την επίβλεψη της εταιρείας Potiropoulos D&L, με υπεύθυνη τη Λιάνα Ποτηροπούλου. «Έμπνευση για το καινούργιο κτίριο υπήρξε μια παλιά φωτογραφία της περιοχής, που έδειχνε το κτίριο όπως ήταν στην αρχική του μορφή, καθώς και η επιθυμία των γονιών μου να γίνει το σπίτι σε νεοκλασικό «Το 2000 αγόραζες διαμερισμα στο Φιξ με ευρώ και τώρα πια χρειάζεσαι ευρώ». στυλ. Μας ενδιέφερε να επαναφέρουμε το κτίριο στην παλιά του αίγλη» λέει η Ιρένε Τζιβέλη. Το ακίνητο θα έχει εννιά διαμερίσματα - όλα με θέα στην Ακρόπολη και φτιαγμένα με προδιαγραφές πολυτελείας, ενώ το κτίριο θα διαθέτει και γυμναστήριο με χαμάμ. Στο ισόγειο θα υπάρχει χώρος για 2 καταστήματα, τα οποία θα έχουν το προνόμιο να βλέπουν μέσα από επιδαπέδια ειδική κατασκευή μωσαϊκά του 200 μ.χ. που ανακαλύφτηκαν με την ανακατασκευή του κτιρίου. Κανένα από τα διαμερίσματα ή τα καταστήματα δεν διατίθενται προς πώληση. Θα είναι όλα προς ενοικίαση και τα διαμερίσματα αναμένεται να είναι έτοιμα μέχρι τον Οκτώβρη. Όσο για την τιμή; «Υπάρχει ζήτηση, αλλά δεν έχουμε αποφασίσει ακόμα τα ενοίκια. Θα κινηθούμε, λογικά, με την κατασκευή και σε σχέση πάντα με τη θέα της Ακρόπολης. Εδώ άλλοι βλέπουν μια μυτούλα της Ακρόπολης και χρεώνουν υπέρογκα ποσά».

17 maρτυριεσ Κάλια Παπαδάκη συγγραφέας Ιούλιος στην Αθήνα, με το θερμόμετρο να βαριανασαίνει ν αγγίξει τους 40 και κάτι Κελσίου. Ανεβαίνουμε τον Ιερό Βράχο. Πέντε ζευγάρια πόδια ανάμεσα στα τόσα ημερεύουν τις σόλες που γλιστράνε ατίθασα στο λαξευμένο μάρμαρο. Το λευκό σε καθηλώνει. Η Ακρόπολη στέκεται μπροστά μας. Η σόλα γλιστράει και ο αστράγαλος υποκύπτει στο βάρος του σώματος: αντηχεί ένα σπαραχτικό κρακ. Σωριάζομαι στο έδαφος. Υπάρχουν όντως τουρίστες που κατεβαίνουν την Πλάκα ασθμαίνοντας και κουτσαίνοντας. Berlin Brides συγκρότημα Ç ÐÑÙÔÇ ÌÏÕ ÖÏÑÁ ÓÔÇÍ ÁÊÑÏÐÏËÇ Μια εμπειρία αξέχαστη ανακαλούν στη μνήμη τους 8 φίλοι της LifO. Πρώτη φορά στην Ακρόπολη πήγα με το σχολείο, όταν ήμουν 9 χρονών. Ήταν η καθιερωμένη εκπαιδευτική εκδρομή στην Αθήνα και θυμάμαι ότι ανυπομονούσα υπερβολικά να φτάσουμε γιατί το μάθημα της Iστορίας μάς είχε κάνει «πλύση εγκεφάλου» για το μεγαλείο της Ακρόπολης. Πραγματικά έμεινα με το στόμα ανοιχτό όταν πρωτοείδα τον Παρθενώνα και το Ερέχθειο με τις Καρυάτιδες! Εντυπωσιάστηκα και αυτό που ήθελα πιο πολύ να κάνω ήταν να κάτσω μέσα στο ναό και να τριγυρίζω ανάμεσα στις κολόνες, κάτι που δυστυχώς απαγορευόταν Έμεινα τελικά με το ανικανοποίητο μέχρι τώρα! Θανάσης Χειμωνάς συγγραφέας Όταν ήμουν μικρός, με ενδιέφερε πάρα πολύ η αρχαία Ελλάδα. Από το σπίτι που μέναμε, στην Κυψέλη, φαινόταν η Ακρόπολη και ζητούσα συνεχώς από τον πατέρα μου να με πάει εκεί. Κάποια στιγμή το έκανε - λίγο πριν πρωτοπάω σχολείο. Θυμάμαι πως είχα αγοράσει πολλά αγαλματάκια και μικρούς αμφορείς -φυσικά «μαϊμούδες»- καθώς και ότι είχα δει έναν τάφο ο οποίος έγραφε «Κάτω από εδώ κοιμάμαι» ή κάτι τέτοιο. Τη στιγμή που έγραφα το κείμενο αυτό, έψαξα στο Google για να βρω ποιανού ήταν ο τάφος, αλλά δεν κατάφερα τίποτα Θεοδόσης Μίχος δημοσιογράφος Ντόγια Καρολίνη δημοσιογράφος Θανάσης Γκούγκλας Εκπρόσωπος της G700 Michael Ochs Creative Director, π6 Ανάβαση. Δύσκολη. Ιδρώτας. Πολύς. Το χέρι μου χωμένο μέσα σε ένα μεγαλύτερο χέρι. Να μη χαθώ μέσα στον κόσμο. Κόσμος. Μπόλικος. Φωτογραφικές μηχανές κρεμασμένες σε μουσκεμένους λαιμούς. «Φαλακρά» τζόκεϊ με πρασινοδιάφανο γείσο. «Οι αρχαίοι πρέπει να ήταν όλοι σαν τον Ηρακλή για να βάλουν τα μάρμαρα το ένα πάνω στο άλλο, μέχρι τόσο ψηλά» (ήμουν μικρός). «Γαμώ τους Σπαρτιάτες» (είχα διαλέξει το αθηναϊκό στρατόπεδο στην περίφημη κόντρα. Γύρευε γιατί). «Αυτός γιατί καπνίζει στη ζούλα, εκεί στη γωνία;» (είπαμε, ήμουν μικρός). Πριν από δεκαεφτά (μπορεί και δεκαοχτώ) χρόνια, οι δικοί μου με ανέβασαν, φυσικά με το ζόρι, για πρώτη φορά στην Ακρόπολη. Δεν μου άλλαξε τη ζωή. Απρίλιος 93. Μένουμε στο Μοναστηράκι, σε ένα βρόμικο ξενοδοχείο. Και την τρίτη μέρα μάς ανεβάζουν στην Ακρόπολη. Με πόλο σακίδια και γουόκμαν. Τόσες κεραίες. 360 ο μοίρες κεραίες και πολυκατοικίες, απλωμένα ρούχα, «ατέλειωτη» σκέφτηκα, και δεν ξεχώριζαν άνθρωποι, ούτε αυτοκίνητα, σαν πόλη-φάντασμα, σαν να ήμασταν οι μόνοι επιζώντες εμείς εκεί πάνω και κάτι Γερμανοί, γκρι παντού. Και καταχνιά. Σαν ομίχλη. Έβγαζε ένα «ουφ». Όχι άσχημη ακριβώς, βαριά. Να φύγουμε, κοιταζόμασταν. Την Ακρόπολη την επισκέφτηκα για πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του 80, όταν ήμουν ακόμα στο δημοτικό. Με τον πατέρα μου, το θείο μου, τα αδέρφια και τα ξαδέρφια μου από την Αθήνα. Κανονική οικογενειακή εκδρομή. Για εμάς χριστουγεννιάτικη επίσκεψη από την επαρχία. Το τσουχτερό κρύο το θυμάμαι ακόμα, μαζί και το ολισθηρό μάρμαρο. Μου έμεινε από τότε η εικόνα των Καρυάτιδων στο μουσείο για να προστατευτούν από το νέφος, αλλά και της πόλης της Αθήνας όπως αυτή απλώνεται γύρω από το Βράχο. Έκτοτε έχω επισκεφτεί την Ακρόπολη δεκάδες φορές. Περίπου δύο φορές κάθε καλοκαίρι τα τελευταία 10 χρόνια. Η πρώτη μου φορά στην Ακρόπολη ήταν πριν από 30 χρόνια και ήμουν 7 χρονών. Δεν θυμάμαι πολλά. Αυτό που μου είχε κάνει εντύπωση είναι ότι όταν ήμασταν εκεί ήταν πολύ ψηλά και ο Παρθενώνας φαινόταν πολύ μεγάλος. Επίσης κάτι άλλο που μου έχει μείνει στη μνήμη είναι πως, όταν κάποια στιγμή μου την έδειξαν οι γονείς μου από το αυτοκίνητο, δεν μπορούσα να τη δω γιατί την έκρυβαν τα κτίρια τριγύρω. Πάντα την έκρυβαν τα κτίρια.

18 Ç ÐÉÏ ÓÕÍÁÑÐÁÓÔÉÊÇ ÉÓÔÏÑÉÁ ÔÏÕ ÊÏÓÌÏÕ Εκτός από την Ακρόπολη του «χρυσού αιώνα» του Περικλή, υπάρχει και η συναρπαστική ιστορία μιας άλλης Ακρόπολης, που περιλαμβάνει από φυλακές μέχρι χαρέμια κι από δολοφονίες μέχρι τραγικούς έρωτες. Από τη Δέσποινα Τριβόλη. 6 ος μ.χ. αιώνας: Τα μνημεία της Ακρόπολης μετατρέπτονται σε χριστιανικούς ναούς. Ο Παρθενώνας αφιερώνεται πρώτα στην Αγία Σοφία και μετά στην Παναγία (Παναγιά η Αθηνιώτισσα). 1458: H Ακρόπολη πέφτει στα χέρια των Τούρκων. Η Ακρόπολη γίνεται κι επίσημα φρούριο των Αθηνών (Ατίνα Καλεσί). Τα Προπύλαια γίνονται η κατοικία του Τούρκου φρούραρχου, ενώ το Ερέχθειο στεγάζει πλέον το χαρέμι του. 17 ος αιωνας: Ο Παρθενώνας είναι πια τζαμί. 16 Σεπτεμβριου 1687: Η εκστρατεία του Ενετού Φραγκίσκου Μοροζίνη πλήττει και τον Παρθενώνα. Μια οβίδα τινάζει την πυριτιδαποθήκη του φρουρίου στον αέρα. Καταρρέει μεγάλο τμήμα του ναού από την ανατολική πλευρά. Αρχές 19 ου αιωνα: Ο λόρδος Έλγιν αποκαθηλώνει πάνω από τα μισά γλυπτά του Παρθενώνα. Τα Ελγίνεια Μάρμαρα ταξιδεύουν στη Βρετανία με πλοίο. Η αγγλική Βουλή πρέπει να αποφασίσει εάν οι πράξεις του λόρδου Έλγιν αποτελούν βανδαλισμό ή όχι. Ο Έλγιν δικαιώνεται και τα Μάρμαρα αγοράζονται από το αγγλικό κράτος το : Η Ακρόπολη περνά οριστικά πια στα χέρια των Ελλήνων. Πρώτος φρούραρχός της ορίζεται ο οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης Οδυσσέας Ανδρούτσος. 1825: Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος φυλακίζεται στην Ακρόπολης για προδοσία (τον έχει κατηγορήσει το πρώην πρωτοπαλίκαρό του, ο Γιάννης Γκούρας) και δολοφονείται. Το πτώμα του πετιέται στα βράχια της Ακρόπολης για να πιστέψει ο κόσμος ότι ο Ανδρούτσος σκοτώθηκε στην προσπάθειά του να δραπετεύσει. 12 Ιανουαρίου 1827: Καταστρέφεται η στέγη του Ερεχθείου στη διάρκεια της πολιορκίας της Ακρόπολεως από τον Κιουταχή και τον Ομέρ Μπέη. Κλεισμένοι μέσα στην Ακρόπολη βρίσκονται ο Γκούρας, ο Μακρυγιάννης και άντρες. 24 Φεβρουαριου 1893: Στην Ακρόπολη συναντιέται καθημερινά το ζευγάρι του Μιχαήλ Μιμίκου και της Γερμανίδας Μαίρης Βέμπερ. Εκείνη είναι παιδαγωγός στο παλάτι, εκείνος στρατιωτικός γιατρός. Όταν ο Μιμίκος δεν πηγαίνει για τρίτη συνεχή μέρα στο ραντεβού τους, εκείνη αυτοκτονεί, πέφτοντας από τον Ιερό Βράχο. Εκείνος, που είχε λείψει από τα ραντεβού τους για λόγους υγείας, όταν την αντικρίζει νεκρή αυτοκτονεί με το υπηρεσιακό του πιστόλι. Θάβονται και οι δυο στο Α Νεκροταφείο - οι φίλοι του Μιμίκου μάλιστα ξέθαψαν το σώμα του και το έθαψαν διπλα στης Μαίρης. 27 Απριλιου 1941: Γερμανός αξιωματικός δίνει εντολή στον εύζωνα Κωνσταντίνο Κουκίδη να αφαιρέσει την ελληνική σημαία. Εκείνος τυλίγεται με αυτήν και αυτοκτονεί, πέφτοντας από τον Ιερό Βράχο. Η ιστορία καθώς και η ύπαρξη του Κουκίδη δεν έχουν αποδειχθεί. Πρόκειται για σύγχρονο αστικό θρύλο; Kανείς δεν ξέρει. 31 Μαΐου 1941: Δυο φοιτητές, ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας, κατέβαζουν τη ναζιστική σημαία από τον Ιερό Βράχο. «Κατά τη νύχτα της 30ής μέχρι της 31ης Μαΐου, υπεξερέθη η επί της Ακροπόλεως κυματίζουσα γερμανική πολεμική σημαία, παρ αγνώστων δραστών. Διενεργούνται αυστηραί ανακρίσεις. Οι ένοχοι και οι συνεργοί αυτών θα τιμωρηθώσι διά της ποινής του θανάτου» λέει η ανακοίνωση των γερμανικών Αρχών. Save the date! 1975: Συστήνεται η Επιτροπή Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως, που μέχρι σήμερα ασχολείται συστηματικά με την Ακρόπολη. Στη βόλτα γύρω από το λόφο της Ακρόπολης, εκτός από τα αριστουργήματα της αρχαιότητας, εντυπωσιάζεται κανείς και με τη βλάστηση που καλύπτει τον Ιερό Βράχο. Μετά τις ανασκαφές της Αρχαίας Αγοράς και ακολουθώντας τα αρχαιολογικά στοιχεία που βρέθηκαν, η περιοχή είχε φυτευτεί. Η Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή εξέδωσε μια μελέτη όπου αναφέρει τα βασικότερα δέντρα και λουλούδια που βρίσκει κανείς στο λόφο και έχουν απόλυτη σχέση με την αρχαιότητα. Αναφέρουμε τα βασικά μαζί με το νόημα που είχε το καθένα για τους αρχαίους Έλληνες. Η ελιά Οι Αθηναίοι πίστευαν πως η ελιά ήταν δώρο της θεάς Αθηνάς σε αυτούς όταν ανακηρύχθηκε προστάτιδα της πόλης αντί του Ποσειδώνα. Η κουκουβάγια που κάθεται σε κλαδί ελιάς είναι χαρακτηριστικό της αρχαίας ελληνικής νομισματοκοπίας. Ο πλάτανος Στην Αττική ευδοκιμεί η ποικιλία platanus orientalis. Οι πλάτανοι είχαν τιμητική θέση στους κήπους των Αθηναίων για τη σκιά που έδιναν. Βασιλιάδες όπως ο Δαρείος κρέμαγαν κοσμήματα στα κλαριά τους και έδεναν υφάσματα στους κορμούς. Ο Πλίνιος διαμαρτύρεται στη Φυσική Ιστορία: «Έχουμε μάθει ακόμα και τα δέντρα μας να είναι μέθυσοι», όταν αναφέρει πως οι αρχαίοι έκαναν σπονδές με κρασί στις ρίζες των πλατάνων. Η βαλανιδιά Λόγω της μακροζωίας αλλά και του ύψους της, που ελκύει τους κεραυνούς, οι Έλληνες συσχέτισαν τη βαλανιδιά με τον Δία. Μέσα από τις φυλλωσιές της έδινε χρησμούς στη Δωδώνη. Για να τιμήσουν τους άξιους πολίτες οι Αθηναίοι τούς χάριζαν ολόχρυσα στεφάνια από φύλλα βαλανιδιάς. Τα βαλανίδια θεωρούνταν φυλακτά γονιμότητας. Το κυπαρίσσι Δέντρο αιωνόβιο, με την ιδιότητα να σκαλίζεται με ευκολία. Η θεά Άρτεμις το όρισε ιερό και κομμάτια από κυπαρισσόξυλο με μεταλλικά καρφιά που στήριζαν τις κολόνες του Παρθενώνα σώζονται μέχρι σήμερα. Ο φοίνικας Με κλαδιά φοινικιάς δέχτηκαν τον Θησέα οι σύντροφοί του όταν αυτός νίκησε τον Μινώταυρο. Με τον ίδιο τρόπο οι Αθηναίοι γιόρταζαν τη νίκη στα Παναθήναια. Μετέπειτα ο φοίνικας έγινε παγκόσμιο σύμβολο της νίκης ακόμα και στο χριστιανισμό. Η λεύκα Τα δίχρωμα φύλλα της συμβόλιζαν τον πάνω (λευκό μέρος) και τον κάτω κόσμο (σκουροπράσινο μέρος) και το δέντρο ήταν συνδυασμένο με τη λατρεία του κάτω κόσμου. Στεφάνι από φύλλα λεύκας φόραγε και ο Ηρακλής. Η δάφνη Δέντρο ιερό για τον θεό Απόλλωνα, αφού η νύμφη την οποία κυνήγησε μετατράπηκε σε δάφνη για να τον αποφύγει. Η διασημότερη δάφνη υπήρχε στο Μαντείο των Δελφών, από την οποία η πρωθιέρεια έπαιρνε φύλλα και μασούσε για να δώσει τους χρησμούς. Με τα φύλλα της σκούπιζαν τα πατώματα των ναών, τις φύτευαν μπροστά στα σπίτια, τα κρατούσαν οι ικέτες στις πομπές και τα σκόρπιζαν στα πατώματα των ναών. Η μυρτιά Η αρωματική myrtus communis είχε δύο χρήσεις στην αρχαία Αθήνα. Την χρησιμοποιούσαν στους γάμους για τη συσχέτισή της με την Αφροδίτη, και στα στέμματα των νεομύητων στα Ελευσίνια Μυστήρια. Τα κλαριά της κάλυψαν τα ξίφη του Αρμόδιου και του Αριστογείτονα όταν δολοφόνησαν τον Ίππαρχο στην Αγορά. Οι Αθηναίοι θεωρούσαν τις μυρτιές έναν απ τους μεγάλους τους θησαυρούς, όπως το μέλι, τα σύκα και τα Προπύλαια. Έτρωγαν τους καρπούς τους όπως τα αμύγδαλα. Η πικροδάφνη Παρά το όνομά του, το όμορφο φυτό με τα πολλά άνθη δεν ανήκει στην οικογένεια της δάφνης που αναφέρουμε πιο πάνω αλλά στην οικογένεια apocynaceae. Στη λογοτεχνία αναφέρεται ως αντίδοτο στο δάγκωμα του φιδιού. Στο λόφο της Ακρόπολης υπάρχει παντού, σε πολλά χρώματα. Οι πληροφορίες είναι από το βιβλίο «Garden Lore of Ancient Athens» της Αμερικανικής Αρχαιολογικής åëéåó, ìåèõóïé ðëáôáíïé êáé äáöíåó Η χλωρίδα του λόφου της Ακρόπολης αφηγείται τη δική της μοναδική ιστορία, όπως ξεδιπλώθηκε μέσα από τη ζωή των αρχαίων Αθηναίων. Από τον Μιχάλη Μιχαήλ.

19 λευκωμα 89 icon: Acropolis Από το 1851 ως την πρόσφατη φωτογραφική παραγωγή, η Ακρόπολη, θέμα μοναδικό προς αποτύπωση αλλά και «επικίνδυνο» εξαιτίας του συμβολισμού που φέρει, αγαπήθηκε από καλλιτέχνες και φωτογράφους, που έστρεψαν επάνω της το φωτογραφικό τους φακό. Στο εξαιρετικό και εξαντλητικό φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου Μπενάκη ανακαλύψαμε υπέροχες φωτογραφίες και δημοσιεύουμε σήμερα επτά από αυτές - μερικές είναι αδημοσίευτες! Nelly s Η Ουγγαρέζα χορεύτρια Nikolska στον Παρθενώνα Αθήνα, 1929 Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη (Δημοσιεύεται για πρώτη φορά )

20 λευκωμα 91 Δημήτρης Χαρισιάδης Η οδός Αθηνάς με την Ακρόπολη στο βάθος Αθήνα, 1962 Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη (Δημοσιεύεται για πρώτη φορά)