Εισαγωγή στην Ψυχική Υγεία της Αναπαραγωγής

Transcript

1 Εισαγωγή στην Ψυχική Υγεία της Αναπαραγωγής Γιάννης Ζέρβας Π.Μ.Σ. «Έρευνα στη Γυναικεία Αναπαραγωγή» Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Τμήμα Μαιευτικής Τ.Ε.Ι. Αθηνών

2 Outline Προεμμηνορυσιακή Δυσφορική Διαταραχή/Προεμμηνορυ σιακό σύνδρομο Ψυχιατρικές διαταραχές κατά την διάρκεια της εγκυμοσύν ης Επιλόχειες διαταραχές Εμμηνόπαυση Page 2 2

3 Εισαγωγή Η Ψυχική Υγεία της Αναπαραγωγής στοχεύει στη διάγνωση και τη θεραπεία των ψυχιατρικών διαταραχών που μπορεί να σχετίζονται με τον αναπαραγωγικό κύκλο της γυναίκας, συμπεριλαμβανομένου του έμμηνου κύκλου, της εγκυμοσύνης και της εμμηνόπαυσης Page 3

4 Εισαγωγή (συν.) Οι διαταραχές που συνδέονται με την αναπαραγωγική λειτουργία των γυναικών είναι: Προεμμηνορυσιακό σύνδρομο Ψυχιατρικές διαταραχές κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης Επιλόχειες διαταραχές Εμμηνόπαυση Προκαλούν σημαντική δυσλειτουργικότητα στις γυναίκες Γενετικοί, ορμονικοί, στρεσογόνοι και άλλοι ψυχολογικοί παράγοντες, εμφανίζεται να παίζουν ρόλο στην εμφάνι ση και εξέλιξη των Διαταραχών αυτών Page 4 4

5 Προεμμηνορυσιακή Δυσφορική Διαταραχή Τουλάχιστον πέντε από τα παρακάτω συμπτώματα: Πεσμένη διάθεση, ευμετάβλητη διάθεση, ένταση, ευερεθιστότητα, μείωση ενδιαφερόντων, δυσκολία συγκέντρωσης, κόπωση, μεταβολές σε όρεξη/ύπνο, σωματικά συμπτώματα Έναρξη των συμπτωμάτων 1-2 εβδομάδες πριν την έμμηνο ρύση Τουλάχιστον ένα σύμπτωμα να αφορά τη διάθεση και να μειώνουν τη λειτουργικότητα 2% 8% γυναικών Ηλικία έναρξης λίγο πριν τα τριάντα (~26 ετών) Page 5 5

6 Προεμμηνορυσιακό Σύνδρομο Άγχος, ευερεθιστότητα, κατάθλιψη, κεφαλαλγία, κοιλιακ ό φούσκωμα, ευαισθησία στο στήθος, κατακράτηση υγρ ών και αύξηση βάρους Μετά την ωορρηξία Υφίεται στο πρώτο 24ωρο από την έναρξη της εμμήνου ρ ύσεως Page 6 6

7 Επιπολασμός προεμμυηνορυσιακής συμπτωματολογίας Γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας Ήπια Προεμμηνορυσιακά συμπτώματα (mild PMS) 75% PMS 20%-40% PMDD 3%-8% 1. Steiner M. J Psychiatry Neurosci 2000;25(5): American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th ed Page 7

8 Ακολουθία του εμμηνορροϊκού κύκλου των συμπτωμάτων της διάθεσης Καταθλιπτική Συμπτωματολογία Cycle 1 Cycle 2 Cycle 3 Cycle 4 0 Ωοθυλακική φάση Ωχρινική φάση Ωοθυλακική φάση Ωχρινική φάση Ωοθυλακική φάση Ωχρινική φάση Ωοθυλακική φάση Ωχρινική φάση = menses Page 8

9 Ψυχολογικά και ψυχιατρικά προβλήματα στην κύηση Προσαρμογή στην κύηση και περιστασιακό άγχος Αγχώδεις διαταραχές Διαταραχές διάθεσης Ψυχωσικές διαταραχές Κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών Page 9

10 Αίτια Κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης Ιστορικό με κατάθλιψη στην ίδια ή επιλόχεια κατάθλιψη Ιστορικό κατάχρησης ουσιών. Οικογενειακό ιστορικό ψυχικής ασθένειας Μικρή υποστήριξη από οικογένεια και φίλους Ανησυχία και για το έμβρυο - ανάμεικτα συναισθήματα για το μωρό Προβλήματα με την προηγούμενη εγκυμοσύνη ή γέννηση Συζυγικά ή οικονομικά προβλήματα προστίθενται στα αίτια κατάθλιψης Πολύ νεαρές σε ηλικία μητέρες Έντονο στρεσογόνο γεγονός ζωής (πχ. θάνατος στην οικογένεια) Page 10

11 Αποβολή-γέννηση νεκρού εμβρύουνεογνικός θάνατος παραγνώριση της συναισθηματικής επιβάρυνσης παθολογικό πένθος, κατάθλιψη ή μετατραυματικό στρες διαδικασία συναισθηματικής ανάρρωσης αυξημένο άγχος σε επόμενη εγκυμοσύνη ή υπερπροστασία των επόμενων παιδιών Κίνδυνος μείζονος κατάθλιψης μετά από αποβολή 10-50% για γυναίκες χωρίς παιδιά και όταν εγκυμοσύνη ανεπιθύμητη-υψηλότερος κίνδυνος τους πρώτους 6 μήνες Page 11

12 Ειδικά σύνδρομα κατά την κύηση Η άρνηση της εγκυμοσύνης Η ψευδοκύηση Η υπερέμεση της κύησης Page 12

13 Κίνδυνοι της θεραπείας της εγκύου με ψυχοφαρμακολογικούς παράγοντες Κίνδυνος τερατογένεσης Περιγεννητική τοξικότητα Συμπεριφορική τερατογένεση Page 13

14 Κίνδυνοι μιας αθεράπευτης ψυχιατρικής διαταραχής στην διάρκεια της κύησης Ελλιπής περιγεννητική φροντίδα Πρόωρος τοκετό Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης επιλόχειας ψυχιατρικής διαταραχής Αυξημένος κίνδυνος για μεγάλη ψυχική και σωματική επιβάρυνση της εγκύου Page 14

15 Λοχειακή Δυσφορία (Postpartum Blues) Ορισμός Κλινικά συμπτώματα Αιτιολογία Αντιμετώπιση Page 15

16 Επιλόχεια κατάθλιψη Κλινικά συμπτώματα Πορεία-Υποτροπή Αιτιολογία-παράγοντες κινδύνου Ανίχνευση Αντιμετώπιση Page 16

17 Κλινικά συμπτώματα Έντονη στενοχώρια Απώλεια βάρους λόγω μειωμένης όρεξης (χωρίς να κάνει δίαιτα) ή αύξηση βάρους Κακή συγκέντρωση και αναποφασιστικότητα Ευερεθιστότητα Ψυχοκινητική επιβράδυνση ή ψυχοκινητική ανησυχία Απώλεια της σεξουαλικής επιθυμίας Κακή διάθεση, συχνά κλάματα Έλλειψη ικανοποίησης και ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε πρόσφεραν ευχαρίστηση Προβλήματα στον ύπνο και μείωση ύπνου REM Αισθήματα αναξιότητας ή ενοχής Δυσκολία συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας Αισθήματα απόρριψης Σωματικά συμπτώματα όπως συχνοί πονοκέφαλοι, πόνοι στο στήθος,ταχυπαλμία, μούδιασμα ή ζάλη Page 17

18 Ειδικά συμπτώματα στη λοχειακή κατάθλιψη Σκέψεις ανεπάρκειας στο μητρικό ρόλο Αυξημένη ανησυχία για την υγεία του μωρού και φόβοι Αυτοκτονικός ιδεασμός Σκέψεις ανεπάρκειας στο μητρικό ρόλο Αυξημένη ανησυχία για την υγεία του μωρού και φόβοι ότι αυτό μπορεί να έχει κάποια ανωμαλία Ιδεοληψίες Page 18

19 Επιβαρυντικοί παράγοντες Προηγούμενο ιστορικό κατάθλιψης Οικογενειακό ιστορικό συναισθηματικών διαταραχών Κακή συζυγική σχέση Απουσία υποστηρικτικού δικτύου Επιπλοκές με τον τοκετό Ορμονικοί παράγοντες (ταχεία αλλαγή του επιπέδου των οιστρογόνων και της προγεστερόνης) Το συναίσθημα της έντονης κόπωσης μετά από εργώδη φυσιολογικό τοκετό Θετικά αντιθυρεοειδικά αντισώματα Συναίσθημα έντονης κόπωσης μετά από εργώδη φυσιολογικό τοκετό Η κακή αρχιτεκτονική του ύπνου Συναίσθημα συντριβής και αμφιβολία για μητρικές ικανότητες Αίσθημα πίεσης από αλλαγές στην εργασία και το σπίτι Φοβικά συναισθήματα απώλειας Μείωση του ελεύθερου χρόνου και μείωση του ελέγχου στη διάθεση του χρόνου Ευαισθησία και πόνος στην περιοχή του περινέου και του κόλπου Page 19

20 Θεραπευτική αντιμετώπιση Φαρμακευτική αγωγή Ψυχοθεραπεία Page 20

21 Επιλόχεια ψύχωση Ορισμός Κλινικά συμπτώματα Αιτιολογία Αντιμετώπιση Page 21

22 Κλινικά χαρακτηριστικά Ψευδαισθήσεις και παραλήρημα, συνήθως διωκτικό που μπορεί να εμπλέκει το προσωπικό του νοσοκομείου και την οικογένεια Αϋπνία (που δεν συνδέεται με τον διακεκομμένο ύπνο λόγω αναγκών του βρέφους) Σύγχυση και διαταραχή της μνήμης Ευμετάβλητη συμπεριφορά με εναλλαγές ευφορίας, κλάματος, στενοχώριας και θυμού Έντονα αποδιοργανωμένη, ανήσυχη ή κατατονική συμπεριφορά. Περίοδοι ψυχωτικής αποδιοργάνωσης μπορεί να ακολουθούνται από περιόδους διαύγειας Ο κίνδυνος αυτοκτονίας, αλλά και βρεφοκτονίας θα πρέπει να αξιολογείται προσεκτικά Page 22

23 Αντιμετώπιση της επιλόχειας ψύχωσης Ψυχιατρική νοσηλεία Λίθιο (ακόμη και προφυλακτικά σε γυναίκες με προηγούμενο επεισόδιο επιλόχειας ψύχωσης ή με ιστορικό διπολικής διαταραχής) Χορήγηση αντιψυχωτικών και αντικαταθλιπτικών φαρμάκων Ηλεκτροσπασμοθεραπεία Page 23

24 Διαταραχές του δεσμού μητέρας-βρέφους αδυναμία δημιουργίας του φυσιολογικού, ισχυρού συναισθηματικού δεσμού μεταξύ μητέρας και βρέφους εκδηλώνεται στα πλαίσια αμφιθυμίας προς την εγκυμοσύνη, αρνητικών γεγονότων ζωής και μερικές φορές στα πλαίσια επιλόχειας κατάθλιψης χαρακτηριστικό:η μητέρα δεν επιθυμεί επαφή με το παιδί, εύχεται μέσα της να μην υπήρχε ή να αρρωστήσει και να πεθάνει τα καταθλιπτικά αισθήματα εξαφανίζονται μόλις απομακρυνθεί από το παιδί χρειάζεται καθησύχαση, ενημέρωση και προσπάθεια κινητοποίησης υποστηρικτικών συστημάτων Ψυχοθεραπεία, ιδανικά σε μονάδες μητέρας-βρέφους Page 24

25 Εμμηνόπαυση Αύξηση καταθλιπτικών συμπτωμάτων, ευερεθιστότητας, αυπνίας Όχι ειδική νοσολογία Ορμονικές/ Κοινωνικές/ Οικογενειακές/ Επαγγελματικές α λλαγές Πιο ευάλωτες στην κατάθλιψη: προηγούμενο ιστορικό κατάθλιψης Πιθανοί αιτιολογικοί π αράγοντες: Θεωρία απόσυρσης των οιστρογόνων, «Η θεωρία του Ντόμινο» (Cambell and Whitehead 1977): (Εξάψεις διαταραχές του ύπνου- δυσφορία) Page 25 25

26 Εμμηνόπαυση Γεγονότα ζωής Αλλαγή σε οικογενειακούς ρόλους Το «σύνδρομο της άδειας φωλιάς» Αλλαγές στο κοινωνικό δίκτυο Επαγγελματικές αλλαγές (π.χ. Συνταξιοδότηση) Διαπροσωπικές απώλειες Τα φυσικά επακόλουθα του γήρατος Page 26 26

27