Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ

Transcript

1 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής, Τομέας Δημοσίου Δικαίου Π.Μ.Σ. Δημοσίου Δικαίου Μάθημα: Συνταγματικό Δίκαιο Διδάσκοντες: Δημητρόπουλος Ανδρ., Αντωνίου Θ. Εισήγηση: Καμπισιούλης Γεώργιος Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ ΑΘΗΝΑ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις Πολιτική ευθύνη των Υπουργών Το συνταγματικό θεμέλιο της πολιτικής ευθύνης των υπουργών Ο χαρακτήρας της πολιτικής ευθύνης Αρχές της πολιτικής ευθύνης Νομική ευθύνη των Υπουργών Ποινική ευθύνη Πεδίο εφαρμογής του νόμου Παραγραφή, αναστολή παραγραφής, εξάλειψη του αξιοποίνου Η Κοινοβουλευτική διαδικασία άσκησης ποινικής δίωξης κατά Υπουργών Η ενδιάμεση δικαστηριακή διαδικασία Η διαδικασία στο ακροατήριο του Ειδικού Δικαστηρίου Αστική ευθύνη..11 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Νομοθεσία..13 Βασικά Λήμματα 30 Βιβλιογραφία..30 2

3 1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις Η ευθύνη των υπουργών είναι θεσμός που οφείλει τη γένεση και διαμόρφωσή της στη βρετανική κοινοβουλευτική πρακτική. Από την Αγγλία ο θεσμός της ευθύνης των υπουργών διαδόθηκε στα ευρωπαϊκά κράτη όπου και υπέστη εθνική διαμόρφωση. Διακρίνεται σε πολιτική και νομική και αναλύεται σε επί μέρους κατηγορίες που, αντιστοίχως, είναι η ατομική και η συλλογική αφενός, η ποινική και η αστική αφετέρου. Η νομική ευθύνη των υπουργών, με προέχον, στη σύγχρονη νομοθεσία, το ζήτημα της ποινικής τους ευθύνης, θεωρείται προγενέστερη της πολιτικής 1 και αποτελεί φαινόμενο κοινό σε όλες τις μορφές της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, είτε υπάγεται στις ρυθμίσεις που ισχύουν για όλους είτε ρυθμίζεται ειδικά για τους υπουργούς. Η πολιτική ευθύνη των υπουργών προϋποθέτει καθεστώς κοινοβουλευτικό, στο οποίο η κυβέρνηση λογοδοτεί ενώπιον του Κοινοβουλίου. Ευνόητο είναι, επομένως, ότι η πολιτική ευθύνη των υπουργών, ως θεσμός, συνδέεται αμέσως με το σύστημα διάκρισης των εξουσιών ως κριτήριο της μορφής του πολιτεύματος. Έτσι, σε συστήματα όπως η προεδρική δημοκρατία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, δεν είναι νοητή πολιτική ευθύνη της εκτελεστικής εξουσίας ως αυτοτελής θεσμός, εφόσον αυτή ούτε εξαρτά την άσκησή της από την εμπιστοσύνη της νομοθετικής ούτε λογοδοτεί ενώπιόν της. Στο βρετανικό πολίτευμα δεν διαφαίνεται, αρχικά, σαφής διάκριση μεταξύ νομικής και πολιτικής ευθύνης των υπουργών, η οποία μάλλον νοείται και ως νομική και ως πολιτική. Γενεσιουργός του θεσμού της ευθύνης των υπουργών, μόνων υπεύθυνων, εφόσον «the King can do no wrong», υπήρξε η πρακτική του αγγλικού πολιτεύματος που συνίστατο στη θέση της βασιλικής σφραγίδας στις εκδιδόμενες επ ονόματι του Μονάρχη πράξεις από τους υπουργούς τους 1 Άποψη που δεν στερείται αντιλόγου, βλ. P. Desmottes, De la responsabilité pénale des ministres en régime parlementaire français, LGDL, série Bibliotheque Constitutionelle et de Science Politique, Paris, 1968, σελ. 33 επ. 3

4 οποίους επέλεγε ο ίδιος. Η εισαγωγή του θεσμού της ευθύνης των υπουργών στο βρετανικό πολίτευμα είχε ως θεσμική συνέπεια, αφενός, τη μετάθεση της άσκησης της εκτελεστικής εξουσίας από το Μονάρχη στους υπουργούς του, αφετέρου την αδρανοποίηση της ποινικής ευθύνης και την υποκατάστασή της από την πολιτική. Για τη λειτουργία του πολιτεύματος, σημαντικότερη της νομικής είναι η πολιτική ευθύνη της Κυβέρνησης 2. Της συλλογικής πολιτικής ευθύνης του υπουργικού συμβουλίου (Cabinet) προηγήθηκε η ατομική πολιτική ευθύνη των μελών του καθώς, αρχικά, ο πολιτικός δεσμός τους ήταν μάλλον χαλαρός. Ακολούθως, η ατομική ευθύνη εκδηλώνεται, στο αγγλικό πολίτευμα, κατά κανόνα, με την παραίτηση του υπεύθυνου υπουργού χωρίς να συμπαρασύρεται κατ ανάγκη σε παραίτηση η Κυβέρνηση, ενώ παραίτηση του πρωθυπουργού σημαίνει παραίτηση της Κυβέρνησης, ως εκδήλωση συλλογικής και αλληλέγγυας πολιτικής ευθύνης των μελών της έναντι του πρωθυπουργού. Τη διάκριση ατομικής και συλλογικής πολιτικής ευθύνης υιοθετούν σύγχρονα συντάγματα, υπό την έννοια ότι οι υπουργοί είναι ατομικά υπεύθυνοι για τις πράξεις της αρμοδιότητάς τους και συλλογικά υπεύθυνοι για τις πράξεις της Κυβέρνησης. Αντιστοίχως, η πολιτική ευθύνη αναζητείται μέσω του κοινοβουλευτικού ελέγχου και δύναται να οδηγήσει, μέσω της πρότασης μομφής ή δυσπιστίας, στην υποχρέωση μέλους ή ολόκληρης της Κυβέρνησης σε παραίτηση , σ.611 Βλ. Μαυριάς, Συνταγματικό Δίκαιο, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 4

5 2. Πολιτική ευθύνη των Υπουργών 2.1. Το συνταγματικό θεμέλιο της πολιτικής ευθύνης των υπουργών Όλα τα ελληνικά συντάγματα, και τα επαναστατικά, αναφέρονται στο θεσμό της ευθύνης των υπουργών για πολιτικά εγκλήματα και εγκλήματα σχετικά με την άσκηση των καθηκόντων τους. Το Σύνταγμα του 1975 εισάγει την ευθύνη των μελών της Κυβέρνησης και των Υφυπουργών και όσον αφορά την ατομική και όσον αφορά την ατομική και όσον αφορά τη συλλογική συνιστώσα της. Σύμφωνα με το άρ. 85 «τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου, καθώς και οι Υφυπουργοί είναι συλλογικώς υπεύθυνοι για τη γενική πολιτική της Κυβέρνησης και καθένας απ αυτούς για τις πράξεις ή παραλείψεις της αρμοδιότητάς του, σύμφωνα με τις διατάξεις των νόμων για την ευθύνη των υπουργών. Σε καμία περίπτωση η έγγραφη ή προφορική εντολή του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν απαλλάσσει τους Υπουργούς και τους Υφυπουργούς από την ευθύνη τους.» Η διατύπωση αυτή του άρθρου 85 είναι νομοτεχνικά ατυχής 3 γιατί, καθώς δεν είναι νοητή ρύθμιση της πολιτικής ευθύνης των υπουργών από το νόμο, αναμιγνύει, αναφερόμενη στις διατάξεις των νόμων για την ευθύνη των Υπουργών, πολιτική και ποινική ευθύνη. Εξ άλλου, η τελευταία φράση του άρ.85 αποτελεί συμβολικής σημασίας απολίθωμα της συνταγματικής πρακτικής, εφόσον ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έχει την εξουσία να δίνει έγγραφες ή προφορικές εντολές στα μέλη της Κυβέρνησης, οι δε πράξεις του (διατάγματα), αν και υπογράφονται από το ίδιο και προσυπογράφονται από τους Υπουργούς, οφείλονται πάντοτε σε κυβερνητική πρωτοβουλία. Όσον αφορά πράξεις του που ανάγονται στη λειτουργία του πολιτεύματος, το Σύνταγμα ορίζει πότε δεν απαιτείται προσυπογραφή. Για τις πράξεις αυτές, ευνόητο είναι ότι δεν τίθεται θέμα ευθύνης Υπουργών, αλλά ευθύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας για ενδεχόμενη από μέρους του εκ προθέσεως παραβίαση του Συντάγματος. 2004, σ Βλ. Μαυριάς, Συνταγματικό Δίκαιο, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 5

6 Επίσης κατά το άρ.84 1 εδ. α Σ. «η Κυβέρνηση οφείλει να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής» Ο χαρακτήρας της πολιτικής ευθύνης Η πολιτική ευθύνη, σε αντίθεση με την αστική και την ποινική, δεν είναι αποτέλεσμα ελέγχου νομιμότητας στην κυριολεξία του όρου καθώς έχει ευρύτερο περιεχόμενο και μπορεί να υπάρξει έστω κι αν δεν έχουν παραβιαστεί κανόνες δικαίου. Πολιτική ευθύνη υπάρχει και όταν δεν παραβιάζεται η νομιμότητα, παραβιάζεται όμως η ηθική. Σε πολλές περιπτώσεις, η πολιτική ευθύνη είναι προπομπός της ποινικής. Η πολιτική ευθύνη έχει χαρακτήρα αντικειμενικό, συντρέχει ανεξαρτήτως πταίσματος και διακρίνεται σε ατομική και συλλογική. Υποκείμενά της είναι ο πρωθυπουργός, οι υπουργοί, οι αντιπρόεδροι της κυβέρνησης, οι υφυπουργοί (ανεξάρτητα της ιδιότητας του μέλους του υπουργικού συμβουλίου). Στο περιεχόμενό της υπάγεται η ευθύνη: για τη γενική πολιτική της κυβέρνησης, για τις συγκεκριμένες πράξεις του υπουργικού συμβουλίου, για τις πράξεις εκάστου υπουργού κι υφυπουργού, για τις πράξεις του Προέδρου της Δημοκρατίας( εκτός από εκείνες που εκδίδονται χωρίς προσυπογραφή). Κοινοβουλευτική πολιτική ευθύνη: Ο όρος «κοινοβουλευτική» ευθύνη αποδίδει το όργανο ενώπιον του οποίου υφίσταται η ευθύνη αυτή. Παράλληλα, ο πολιτικός χαρακτήρας του κοινοβουλίου, προσδίδει πολιτικό περιεχόμενο στη συγκεκριμένη ευθύνη. Ο θεσμός της κοινοβουλευτικής ευθύνης των υπουργών αναγκαία δυσλειτουργεί στο πλαίσιο της κομματικής δημοκρατίας διότι προσκρούει στην «κομματική κάλυψη» που προσφέρεται στους υπουργούς. Η απάντηση στο ερώτημα ποια είναι η σημασία των κοινοβουλευτικών συζητήσεων, εφόσον δεν υφίσταται περίπτωση μεταπείσεως βουλευτών άλλων κομμάτων συνίσταται στο ότι οι συζητήσεις στη βουλή απευθύνονται απευθείας προς το Λαό. Μ αυτό τον τρόπο η πολιτική ευθύνη των Υπουργών αποκτά και εξωκοινοβουλευτική διάσταση. 6

7 Εξωκοινοβουλευτική πολιτική ευθύνη 4 : Τα Μ.Μ.Ε. διαδραμάτισαν αποφασιστικό ρόλο στη δημιουργία ενός χώρου δημοσιότητας όπου η λαϊκή θέληση έχει τη μορφή της κοινής γνώμης. Αυτό συντέλεσε στην εμφάνιση του εξωκοινοβουλευτικού χαρακτήρα της πολιτικής ευθύνης η οποία αποτελεί ευθύνη των υπουργών απέναντι στο εκλογικό σώμα κι από αυτήν εξαρτάται η διατήρηση του υπουργού στον υπουργικό θώκο. Η εξωκοινοβουλευτική ευθύνη συχνά οδηγεί απευθείας στην παραίτηση του υπουργού χωρίς τη μεσολάβηση κοινοβουλευτικής καταψήφισης. 2.3 Αρχές της πολιτικής ευθύνης i) Η λογοδοσία των υπουργών Η υποχρέωση προς λογοδοσία των υπουργών αποτελεί βασική τους υποχρέωση στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού συστήματος, αναγκαία συνέπεια του ελέγχου στον οποίο υπόκειται η Κυβέρνηση από την Βουλή. Στις διατάξεις 69 εδ.β και 66 3 εδ.α του Συντάγματος θεμελιώνεται η υποχρέωση λογοδοσίας των υπουργών, η οποία είναι απεριόριστη. ii) Το δικαίωμα της Βουλής να ελέγχει την Κυβέρνηση για την αναζήτηση της πολιτικής της ευθύνης Ο έλεγχος είναι διαρκής κι απεριόριστος, διότι αναφέρεται σε όλες τις πράξεις ή παραλείψεις των υπουργών και προβλέπεται στο άρ Συντ. Μπορεί να στρέφεται είτε εναντίον όλης της Κυβέρνησης είτε εναντίον συγκεκριμένου υπουργού και ασκείται με συγκεκριμένα μέσα κοινοβουλευτικού ελέγχου: κατά τον Κανονισμό της Βουλής, εκτός από την πρόταση δυσπιστίας, τα μέσα κοινοβουλευτικού ελέγχου είναι οι αναφορές, οι ερωτήσεις, οι επίκαιρες ερωτήσεις, οι αιτήσεις κατάθεσης εγγράφων, οι επερωτήσεις κι οι επίκαιρες επερωτήσεις. 4 Σάκκουλα, σ.545 Βλ. Δημητρόπουλος Α., Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους, Εκδόσεις 7

8 iii) Η υποχρέωση παραίτησης Η υποχρέωση των υπουργών προς παραίτηση αποτελεί την κύρωση του καταλογισμού πολιτικής ευθύνης. Από νομική άποψη η υποχρέωση αυτή ενεργοποιείται με την ρητή έκφραση δυσπιστίας της Βουλής προς την Κυβέρνηση συλλογικά ή προς ορισμένους υπουργούς. Εντούτοις στην πολιτική ζωή η παραίτηση προηγείται της ρητής καταψήφισης. 3. Νομική ευθύνη των Υπουργών 3.1. Ποινική ευθύνη Το ισχύον Σύνταγμα καθιερώνει την αρχή της ποινικής ευθύνης των Υπουργών στο άρθρο 86 το οποίο μεταβλήθηκε από την αναθεώρηση του Οι νέες διατάξεις οδήγησαν σε τροποποίηση των σχετικών ρυθμίσεων του Κανονισμού της Βουλής (άρ ) και προκάλεσαν την έκδοση του νόμου 3126/ Πεδίο εφαρμογής του νόμου Ο νόμος αντιδιαστέλλει μεταξύ αξιόποινων πράξεων που τελέστηκαν από υπουργό ή υφυπουργό κατά την άσκηση των καθηκόντων του, αφενός και εκτός της άσκησης των καθηκόντων του, αφετέρου. Οι πρώτες εκδικάζονται από ειδικό δικαστήριο σύμφωνα με το άρ. 86 Σ., οι δεύτερες εκδικάζονται από τα αρμόδια δικαστήρια σύμφωνα με τις κοινές διατάξεις του νόμου (π.χ. περί παραγραφής, εξάλειψης αξιοποίνου κ.τ.λ.). Ορθότερο είναι να διακρίνουμε και μία τρίτη κατηγορία πράξεων, αυτές που τελέστηκαν από υπουργό επ ευκαιρία της άσκησης των καθηκόντων του, για τις οποίες ισχύει ό,τι και για τις αξιόποινες πράξεις που είναι άσχετες με την άσκηση των υπουργικών καθηκόντων, δηλαδή εκδικάζονται από τα αρμόδια δικαστήρια σύμφωνα με τις κοινές διατάξεις του νόμου. Αυτές, λοιπόν, δεν υπάγονται στις ευνοϊκές ρυθμίσεις περί παραγραφής κ.τ.λ. των υπουργικών αδικημάτων. 8

9 Στις διατάξεις του νόμου 3126/2003 υπάγεται η εκδίκαση των πλημμελημάτων και κακουργημάτων όχι των πταισμάτων που τελέστηκαν από υπουργό κατά την άσκηση των καθηκόντων του, ανεξαρτήτως του αν διατηρεί ακόμα ή όχι την υπουργική ιδιότητα. Με τον όρο «υπουργός» νοούνται όλα τα μέλη της κυβέρνησης και οι υφυπουργοί, οι οποίοι θεωρούνται υπάλληλοι κατά την έννοια του ΠΚ (άρθ.13). Οι συμμέτοχοι στα τελεσθέντα από μέλος την κυβέρνησης ή υφυπουργό αδικήματα (υπουργικά αδικήματα) συμπαραπέμπονται και συνεκδικάζονται σύμφωνα με το νόμο περί ευθύνης υπουργών. Επίσης απαγορεύεται η θέσπιση ιδιώνυμων υπουργικών αδικημάτων, δλδ. Αδικημάτων που μπορούν να τελεστούν μόνο από υπουργούς Παραγραφή, αναστολή παραγραφής, εξάλειψη του αξιοποίνου Παραγραφή επέρχεται με τη συμπλήρωση πέντε ετών από την ημέρα που τελέστηκαν, σε κάθε δε περίπτωση μετά τη συμπλήρωση δέκα ετών από την ημέρα τέλεσης τους. Αναστολή παραγραφής λαμβάνει χώρα: α) όσο διαρκεί η βουλευτική περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας τελέστηκε η πράξη. Β) όσο διαρκεί η κύρια διαδικασία. γ) όσο ισχύει η σχετική απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής. Εξάλειψη του αξιοποίνου επέρχεται με το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει μετά την τέλεση της αξιόποινης πράξης Η Κοινοβουλευτική διαδικασία άσκησης ποινικής δίωξης κατά Υπουργών Το Σύνταγμα ορίζει ότι μόνο η Βουλή είναι το αρμόδιο όργανό για την άσκηση δίωξης κατά Υπουργών, εφόσον πρόκειται για αδικήματα που διεπράχθησαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Η πρόταση για την άσκηση δίωξης υποβάλλεται γραπτώς από τριάντα τουλάχιστον βουλευτές και ακολουθεί αμέσως συζήτηση για τη λήψη της απόφασης για τη συγκρότηση ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής προκειμένου να διεξαχθεί προκαταρκτική εξέταση. Για να γίνει δεκτή η πρόταση άσκησης δίωξης απαιτείται η απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών και αν η Βουλή αποφασίσει τη 9

10 συγκρότηση ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής προκειμένου να διεξαχθεί προκαταρκτική εξέταση, τότε η επιτροπή έχει όλες τις αρμοδιότητες του εισαγγελέα πλημμελειοδικών. Το πόρισμα της ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής και το σχετικό αποδεικτικό υλικό υποβάλλεται στον Πρόεδρο της Βουλής και διανέμεται στους βουλευτές. Μετά τη διανομή του πορίσματος ακολουθεί γενική συζήτηση για τη παραδοχή ή μη της πρότασης για την άσκηση δίωξης και έπεται η μυστική ψηφοφορία για κάθε πράξη χωριστά για την οποία ζητείται η άσκηση δίωξης, η δε σχετική απόφαση λαμβάνεται με απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών. Αν η βουλή απορρίψει την πρόταση για την άσκηση δίωξης, δεν θίγεται για τους συμμέτοχους η δικαιοδοσία των τακτικών ποινικών δικαστηρίων, ως προς τους οποίους παύουν πλέον να εφαρμόζονται οι διατάξεις του νόμου περί ευθύνης υπουργών Η ενδιάμεση δικαστηριακή διαδικασία Μετά την απόφαση της Βουλής για την άσκηση δίωξης, η οποία έχει το χαρακτήρα γραπτής παραγγελίας για κύρια ανάκριση, λαμβάνει χώρα δημόσια συνεδρίαση της Ολομέλειάς της, κατά την οποία ο Πρόεδρος της Βουλής προβαίνει στην κλήρωση των μελών για τη συγκρότηση Δικαστικού Συμβουλίου που προβλέπεται στο άρ Σ. Κατά την ίδια δημόσια συνεδρίαση της Βουλής ορίζεται και ο ασκών χρέη εισαγγελέα του Δικαστικού Συμβουλίου. Στη συνέχεια ο Πρόεδρος του Δικαστικού Συμβουλίου παραλαμβάνει από τον Πρόεδρο της Βουλής τον φάκελο της δικογραφίας, το δε δικαστικό συμβούλιο έχει τις αρμοδιότητες που ορίζονται στα άρ.307επ. ΚΠΔ. Αφού περατωθεί η κύρια ανάκριση από το μέλος του Δικαστικού Συμβουλίου που ορίστηκε ως ανακριτής, τη δικογραφία παραλαμβάνει ο ασκών χρέη εισαγγελέα του Δικαστικού Συμβουλίου ο οποίος υποβάλλει τη δικογραφία με πρότασή του στο Συμβούλιο. Το βούλευμα του Δικαστικού Συμβουλίου δεν υπόκειται σε κανένα ένδικο μέσο και με την έκδοσή του λήγει η προδικασία. Σε περίπτωση παραπομπής μόνο του συμμετόχου, το Συμβούλιο τον παραπέμπει στο αρμόδιο κατά τις κοινές διατάξεις δικαστήριο 10

11 Η διαδικασία στο ακροατήριο του Ειδικού Δικαστηρίου Σε περίπτωση έκδοσης παραπεμπτικού βουλεύματος για υπουργό, ο Πρόεδρος της Βουλής προβαίνει στην κλήρωση των μελών που θα συγκροτήσουν το κατά το άρ.86 4 Σ. Ειδικό Δικαστήριο. Δεν τίθενται στην κληρωτίδα τα ονόματα των μελών του Δικαστικού Συμβουλίου ενώ καθήκοντα εισαγγελέα ασκεί μέλος της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου που κληρώνεται ομοίως. Ο κατηγορούμενος, οι μάρτυρες και οι πραγματογνώμονες κλητεύονται στο ακροατήριο από τον Πρόεδρο με κλήση, κατά τις διατάξεις του ΚΠΔ. Ο κατηγορούμενος έχει το δικαίωμα να μην εμφανιστεί στο ακροατήριο αλλά να εκπροσωπηθεί από τρεις το πολύ συνηγόρους. Η διαδικασία στο ακροατήριο διέπεται από τις διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Η απόφαση του «Υπουργοδικείου» είναι αμετάκλητη και δεν επιτρέπεται επανάληψη της διαδικασίας σε βάρος του κατηγορούμενου ούτε αίτηση ακύρωσης της διαδικασίας από τον απόντα κατηγορούμενο. Αν η διαδικασία δεν ολοκληρωθεί από τους δικαστές που κληρώθηκαν, η δίκη επαναλαμβάνεται με νέα σύνθεση. Αν δεν περατωθεί η διαδικασία που αφορά την άσκηση δίωξης κατά προσώπου που έχει κατηγορηθεί, η Βουλή μπορεί να συστήσει με απόφασή της ειδική επιτροπή για τον έλεγχο της κατηγορίας (άρ.86 3 Σ.) Αστική ευθύνη Αστική υπουργική ευθύνη είναι η υποχρέωση των υπουργών σε αποζημίωση των ζημιωθέντων για τις ζημίες που προκάλεσαν με παράνομες πράξεις τους. Η αστική υπουργική ευθύνη είναι ευθύνη από πράξεις των Υπουργών. Ως πράξεις νοούνται και οι παραλείψεις. Για τις ενέργειες που σχετίζονται με την άσκηση των καθηκόντων τους ευθύνονται εις ολόκληρον το κράτος και ο υπαίτιος υπουργός κατά τις διατάξεις των ΕισΝΑΚ. Για τις ενέργειες που δεν σχετίζονται με την άσκηση των καθηκόντων τους οι υπουργοί υπέχουν αστική ευθύνη, η οποία είναι ευθύνη υποκειμενική έναντι 11

12 του ζημιωθέντος και προϋποθέτει τον παράνομο χαρακτήρα των πράξεών τους. Το Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση για τις παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των μελών της κυβέρνησης, εκτός αν η πράξη ή παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης κείμενης χάριν του γενικού συμφέροντος. Η αστική ευθύνη του Δημοσίου είναι αντικειμενική και υπάρχει ανεξάρτητα από εκείνη των Υπουργών. Το Δημόσιο, εφόσον υπάρχει ευθύνη του αρμόδιου υπουργού, ευθύνεται εις ολόκληρον μαζί του. Σύμφωνα με το ν. 3126/2003, «πολιτική αγωγή δεν επιτρέπεται να ασκηθεί στο Ειδικό Δικαστήριο. Η αγωγή αποζημίωσης ασκείται κατά τις ισχύουσες διατάξεις». Συνεπώς οι Υπουργοί υπέχουν πλήρη αστική ευθύνη για τις πράξεις τους που είναι παράνομες και υπαίτιες, χωρίς να απαιτείται η καταδίκη τους από το Ειδικό Δικαστήριο. Επίσης, οι Υπουργοί θεωρούνται υπάλληλοι μόνο κατά την έννοια του ΠΚ και όχι κατά την έννοια του ΥΚ με συνέπεια να μην ισχύει γι αυτούς η απαλλαγή που προβλέπει το άρ.38 1 ΥΚ για τους δημοσίους υπαλλήλους. 12

13 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Νομοθεσία Σύνταγμα της Ελλάδος Αρθρο Η Βουλή συνεδριάζει δημόσια στο Βουλευτήριο, μπορεί όμως να διασκεφθεί σε μυστική συνεδρίαση, ύστερα από αίτηση της Κυβέρνησης ή δεκαπέντε βουλευτών, αν το αποφασίσει η πλειοψηφία σε μυστική συνεδρίαση. Η Βουλή αποφασίζει κατόπιν αν πρέπει να επαναληφθεί η συζήτηση για το ίδιο θέμα σε δημόσια συνεδρίαση. 2. Οι Υπουργοί και Υφυπουργοί έχουν ελεύθερη είσοδο στις συνεδριάσεις της Βουλής και ακούονται όποτε ζητήσουν το λόγο. **3. Η Βουλή και οι κοινοβουλευτικές επιτροπές μπορούν να ζητήσουν την παρουσία του Υπουργού ή του Υφυπουργού που είναι αρμόδιος για τα θέματα που συζητούν. Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές μπορούν να καλούν οποιοδήποτε πρόσωπο θεωρούν χρήσιμο για το έργο τους, ενημερώνοντας και τον αρμόδιο Υπουργό. Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές συνεδριάζουν δημόσια, όπως ορίζεται στον Κανονισμό της Βουλής, μπορούν όμως να διασκεφθούν σε μυστική συνεδρίαση, ύστερα από αίτηση της Κυβέρνησης ή πέντε βουλευτών, αν το αποφασίσει η πλειοψηφία σε μυστική συνεδρίαση. Η κοινοβουλευτική επιτροπή αποφασίζει κατόπιν, αν πρέπει να επαναδιεξαχθεί η συζήτηση για το ίδιο θέμα σε δημόσια συνεδρίαση. Αρθρο 69. Κανένας δεν εμφανίζεται στη Βουλή αυτόκλητος για να αναφέρει οτιδήποτε προφορικά ή εγγράφως. Οι αναφορές παρουσιάζονται από βουλευτή ή παραδίδονται στον Πρόεδρο. Η Βουλή έχει δικαίωμα να αποστέλλει τις αναφορές που απευθύνονται στους Υπουργούς και Υφυπουργούς, οι οποίοι υποχρεούνται να δίνουν διευκρινίσεις όποτε τους ζητηθούν. Αρθρο Η Βουλή ασκεί το νομοθετικό της έργο σε Ολομέλεια. **2. Ο Κανονισμός της Βουλής προβλέπει ότι το νομοθετικό έργο που καθορίζεται από αυτόν μπορεί να ασκείται και από τις διαρκείς κοινοβουλευτικές επιτροπές που συγκροτούνται και λειτουργούν κατά τη διάρκεια της συνόδου, όπως ορίζει ο Κανονισμός και με τους περιορισμούς του άρθρου 72. **3. Με τον Κανονισμό της Βουλής ορίζεται επίσης η κατανομή της αρμοδιότητας μεταξύ των διαρκών κοινοβουλευτικών επιτροπών κατά Υπουργεία. **4. Αν δεν ορίζεται διαφορετικά, οι διατάξεις του Συντάγματος που αφορούν τη Βουλή ισχύουν για τη λειτουργία της σε Ολομέλεια και σε Τμήμα κατά το άρθρο 71, καθώς και για τη λειτουργία των κοινοβουλευτικών επιτροπών. **5. Για να λάβουν απόφαση το κατά το άρθρο 71 Τμήμα και οι διαρκείς 13

14 κοινοβουλευτικές επιτροπές, όταν ασκούν νομοθετικό έργο κατά την παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου, απαιτείται πλειοψηφία που δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τα δύο πέμπτα του αριθμού των μελών τους. **6. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος ασκείται από τη Βουλή σε Ολομέλεια, όπως ορίζει ο Κανονισμός. Ο Κανονισμός μπορεί να προβλέπει την άσκηση κοινοβουλευτικού ελέγχου και από το κατά το άρθρο 71 Τμήμα, καθώς και από τις διαρκείς κοινοβουλευτικές επιτροπές που συγκροτούνται και λειτουργούν κατά τη διάρκεια της συνόδου. **7. Ο Κανονισμός ορίζει τον τρόπο με τον οποίο μετέχουν στις ψηφοφορίες βουλευτές που βρίσκονται σε αποστολή της Βουλής ή της Κυβέρνησης στο εξωτερικό. *8. Ο Κανονισμός της Βουλής προβλέπει τον τρόπο με τον οποίο η Βουλή ενημερώνεται από την Κυβέρνηση για τα ζητήματα που αποτελούν αντικείμενο κανονιστικής ρύθμισης στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και συζητεί γι` αυτά. Σχέσεις Βουλής και Κυβέρνησης Αρθρο Η Κυβέρνηση οφείλει να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής. Μέσα σε δεκαπέντε ημέρες ημέρες από την ορκωμοσία του Πρωθυπουργού, η Κυβέρνηση υποχρεούται να ζητήση ψήφο εμπιστοσύνης της Βουλής και μπορεί να τη ζητεί και οποτεδήποτε άλλοτε. Η Βουλή, αν έχουν διακοπεί οι εργασίες της κατά το σχηματισμό της Κυβέρνησης, καλείται μέσα σε δεκαπέντε ημέρες να αποφανθεί για την πρόταση εμπιστοσύνης. 2. Η Βουλή μπορεί με απόφασή της να αποσύρει την εμπιστοσύνη της από την Κυβέρνηση ή από μέλος της. Πρόταση δυσπιστίας μπορεί να υποβληθεί μόνο μετά την πάροδο εξαμήνου αφότου η Βουλή απέρριψε πρόταση δυσπιστίας. Η πρόταση δυσπιστίας πρέπει να είναι υπογραμμένη από το ένα έκτο τουλάχιστο των βουλευτών και να περιλαμβάνει σαφώς τα θέματα για τα οποία θα διεξαχθεί η συζήτηση. 3. Κατ` εξαίρεση μπορεί να υποβληθεί πρόταση δυσπιστίας και πριν από την πάροδο εξαμήνου, αν είναι υπογραμμένη από την πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών. 4. Η συζήτηση για την πρόταση εμπιστοσύνης ή δυσπιστίας αρχίζει μετά δύο ημέρες από την υποβολή της σχετικής πρότασης, εκτός αν η Κυβέρνηση, σε περίπτωση πρότασης δυσπιστίας, ζητήσει να αρχίσει αμέσως η συζήτηση, η οποία δεν μπορεί να παραταθεί πέρα από τρεις ημέρες από την έναρξή της. 5. Η ψηφοφορία για την πρόταση εμπιστοσύνης ή δυσπιστίας αρχίζει να διεξάγεται αμέσως μόλις τελειώσει η συζήτηση, μπορεί όμως να αναβληθεί για σαράντα οκτώ ώρες, αν το ζητήσει η Κυβέρνηση. 6. Πρόταση εμπιστοσύνης δεν μπορεί να γίνει δεκτή, αν δεν εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών, η οποία όμως δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερη από τα δύο πέμπτα του όλου αριθμού, των βουλευτών. Πρόταση δυσπιστίας γίνεται δεκτή, μόνο αν εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών. 14

15 7. Κατά την ψηφοφορία για τις πιο πάνω προτάσεις ψηφίζουν οι Υπουργοί και Υφυπουργοί που είναι μέλη της Βουλής. Αρθρο 85. Τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, καθώς και οι Υφυπουργοί είναι συλλογικώς υπεύθυνοι για τη γενική πολιτική της Κυβέρνησης και καθένας από αυτούς γαι τις πράξεις ή παραλείψεις της αρμοδιότητάς του, σύμφωνα με τις διατάξεις των νόμων για την ευθύνη των Υπουργών. Σε καμία περίπτωση η εγγραφή ή προφορική εντολή του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν απαλλάσσει τους Υπουργούς και τους Υφυπουργούς από την ευθύνη τους. **Αρθρο Μόνο η Βουλή έχει την αρμοδιότητα να ασκεί δίωξη κατά όσων διατελούν ή διετέλεσαν μέλη της Κυβέρνησης ή Υφυπουργοί για ποινικά αδικήματα που τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, όπως νόμος ορίζει. Απαγορεύεται η θέσπιση ιδιώνυμων υπουργικών αδικημάτων. 2. Δίωξη, ανάκριση, προανάκριση ή προκαταρκτική εξέταση κατά των προσώπων και για τα αδικήματα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 δεν επιτρέπεται χωρίς προηγούμενη απόφαση της Βουλής κατά την παράγραφο 3.Αν στο πλαίσιο άλλης ανάκρισης, προανάκρισης, προκαταρκτικής εξέτασης ή διοικητικής εξέτασης προκύψουν στοιχεία, τα οποία σχετίζονται με τα πρόσωπα και τα αδικήματα της προηγούμενης παραγράφου, αυτά διαβιβάζονται αμελλητί στη Βουλή από αυτόν που ενεργεί την ανάκριση, προανάκριση ή εξέταση. 3. Πρόταση άσκησης δίωξης υποβάλλεται από τριάντα τουλάχιστον βουλευτές. Η Βουλή, μέ απόφασή της που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, συγκροτεί ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, διαφορετικά, η πρόταση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιμη. Το πόρισμα της επιτροπής του προηγούμενου εδαφίου εισάγεται στην Ολομέλεια της Βουλής η οποία αποφασίζει για την άσκηση ή μη δίωξης. Η σχετική απόφαση λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών. Η Βουλή μπορεί να ασκήσει την κατά την παράγραφο 1 αρμοδιότητά της μέχρι το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει μετά την τέλεση του αδικήματος. Με τη διαδικασία και την πλειοψηφία του πρώτου εδαφίου της παραγράφου αυτής η Βουλή μπορεί οποτεδήποτε να ανακαλεί την απόφασή της ή να αναστέλλει τη δίωξη, την προδικασία ή την κύρια διαδικασία. 4. Αρμόδιο για την εκδίκαση των σχετικών υποθέσεων σε πρώτο και τελευταίο βαθμό είναι, ως ανώτατο δικαστήριο. Ειδικό Δικαστήριο που συγκροτείται για κάθε υπόθεση από έξι μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας και επτά μέλη του Αρείου Πάγου. Τα τακτικά και αναπληρωματικά μέλη του Ειδικού Δικαστηρίου κληρώνονται, μετά την 15

16 άσκηση δίωξης, από τον Πρόεδρο της Βουλής σε δημόσια συνεδρίαση της Βουλής, μεταξύ των μελών των δύο ανώτατων αυτών δικαστηρίων, που έχουν διορισθεί ή προαχθεί στο βαθμό που κατέχουν πριν από την υποβολή πρότασης για άσκηση δίωξης. Του Ειδικού Δικαστηρίου προεδρεύει ο ανώτερος σε βαθμό από τα μέλη του Αρείου Πάγου που κληρώθηκαν και μεταξύ ομοιόβαθμων ο αρχαιότερος. Στο πλαίσιο του Ειδικού Δικαστηρίου της παραγράφου αυτής λειτουργεί Δικαστικό Συμβούλιο που συγκροτείται για κάθε υπόθεση από δύο μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας και τρία μέλη του Αρείου Πάγου. Τα μέλη του Δικαστικού Συμβουλίου δεν μπορεί να είναι και μέλη του Ειδικού Δικαστηρίου. Με απόφαση του Δικαστικού Συμβουλίου ορίζεται ένα από τα μέλη του που ανήκει στον Αρειο Πάγο ως ανακριτής. Η προδικασία λήγει με την έκδοση βουλεύματος. Καθήκοντα εισαγγελέα στο Ειδικό Δικαστήριο και στο Δικαστικό Συμβούλιο της παραγράφου αυτής ασκεί μέλος της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου που κληρώνεται μαζί με τον αναπληρωτή του. Το δεύτερο και τρίτο εδάφιο της παραγράφου αυτής εφαρμόζονται και για τα μέλη του Δικαστικού Συμβουλίου ενώ το δεύτερο εδάφιο και για τον εισαγγελέα. Σε περίπτωση παραπομπής προσώπου που είναι ή διετέλεσε μέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός, ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου συμπαραπέμπονται και οι τυχόν συμμέτοχοι, όπως νόμος ορίζει. 5. Αν για οποιονδήποτε άλλο λόγο, στον οποίο περιλαμβάνεται και η παραγραφή, δεν περατωθεί η διαδικασία που αφορά δίωξη κατά προσώπου που είναι ή διετέλεσε μέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός, η Βουλή μπορεί, ύστερα από αίτηση του ίδιου ή των κληρονόμων του, να συστήσει ειδική επιτροπή στην οποία μπορούν να μετέχουν και ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί για τον έλεγχο της κατηγορίας. Κανονισμός της Βουλής ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗ ΣΕ ΔΙΚΗ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ, ΤΩΝ ΥΦΥΠΟΥΡΓΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Αρθρο Η Βουλή έχει την αρμοδιότητα να ασκεί δίωξη εναντίον όσων διατελούν ή διατέλεσαν μέλη της Κυβέρνησης ή Υφυπουργοί για ποινικά αδικήματα που τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 86 του Συντάγματος και το νόμο για την ευθύνη των Υπουργών. 2. Ο Πρόεδρος της Βουλής ανακοινώνει στην Ολομέλεια της Βουλής ή στο Τμήμα διακοπής των εργασιών της, αμέσως μετά την υποβολή τους, τα στοιχεία που διαβιβάζονται στη Βουλή, κατ` εφαρμογή του άρθρου 86 παρ. 2 εδ. β` του Συντάγματος. 16

17 Πρόταση άσκησης δίωξης κατά μέλους της Κυβέρνησης ή Υφυπουργού Αρθρο Για την άσκηση δίωξης κατά το προηγούμενο άρθρο εναντίον προσώπου που είναι ή διατέλεσε μέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός απαιτείται πρόταση κατηγορίας και απόφαση της Βουλής που δέχεται την πρόταση αυτή. 2. Η πρόταση για την άσκηση δίωξης κατά των προσώπων της παρ. 1 του άρθρου 153 υποβάλλεται γραπτώς και υπογράφεται τουλάχιστον από τριάντα (30) Βουλευτές, διαφορετικά, είναι απαράδεκτη. 3. Η πρόταση για άσκηση δίωξης πρέπει να προσδιορίζει με σαφήνεια τις πράξεις ή τις παραλείψεις που σύμφωνα με το νόμο για την ευθύνη των Υπουργών είναι αξιόποινες και να μνημονεύει τις διατάξεις που παραβιάστηκαν. Συζήτηση της πρότασης Αρθρο Ολα τα θέματα που σχετίζονται με τη διαδικασία παραπομπής των μελών της Κυβέρνησης και των Υφυπουργών σε δίκη εγγράφονται σε ειδική ημερήσια διάταξη. 2. Αμέσως μετά την κατάθεσή της η πρόταση άσκησης δίωξης ανακοινώνεται στην Ολομέλεια της Βουλής, τυπώνεται, διανέμεται στους Βουλευτές και εγγράφεται στην ειδική ημερήσια διάταξη της προηγούμενης παραγράφου μέσα σε δεκαπέντε ημέρες από την κατάθεσή της. 3. Η συζήτηση περιορίζεται μόνο στη λήψη απόφασης για συγκρότηση ή όχι, ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής για τη διεξαγωγή προκαταρκτικής εξέτασης. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης η Βουλή μπορεί να επιτρέψει την εμφάνιση ενώπιόν της του προσώπου κατά του οποίου στρέφεται η πρόταση άσκησης δίωξης προκειμένου να ακούσει τις απόψεις του. Σε κάθε περίπτωση έχει δικαίωμα να υποβάλει στη Βουλή έγγραφο υπόμνημα, που 17

18 καταχωρίζεται στα Πρακτικά. 4. Η συζήτηση για όλα τα θέματα που αναφέρονται στο άρθρο 86 του Συντάγματος διεξάγεται σύμφωνα με το άρθρο 137 παρ. 2, που έχει ανάλογη εφαρμογή. 5. Η ψηφοφορία για όλα τα ζητήματα του άρθρου 86 του Συντάγματος είναι μυστική. Σ` αυτήν δεν μετέχει εκείνος κατά του οποίου στρέφεται η πρόταση άσκησης δίωξης, αν είναι Βουλευτής. 6. Η απόφαση για τη συγκρότηση επιτροπής λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των Βουλευτών, άλλως η πρόταση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιμη. 7. Αν η Βουλή αποφασίσει να μη συγκροτηθεί η επιτροπή αυτή, δεν μπορεί να υποβληθεί νέα πρόταση άσκησης δίωξης στηριζόμενη στα ίδια πραγματικά περιστατικά. 8. Αν για οποιονδήποτε άλλο λόγο, στον οποίο περιλαμβάνεται και η παραγραφή, δεν περατωθεί η διαδικασία που αφορά πρόταση άσκησης δίωξης κατά προσώπου που είναι ή διατέλεσε μέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός, η Βουλή μπορεί, ύστερα από αίτηση του ίδιου ή των κληρονόμων του, να συστήσει ειδική επιτροπή στην οποία μπορεί να μετέχουν και ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί για τον έλεγχο της κατηγορίας. Η σχετική συζήτηση γίνεται σε μία συνεδρίαση. 9. Στην ειδική επιτροπή της προηγούμενης παραγράφου προεδρεύει ένας από τους Αντιπροέδρους της Βουλής. Ο αριθμός των μελών, η σύνθεση και η συγκρότησή της σε Σώμα καθορίζονται με την απόφαση της Βουλής. Με την ίδια απόφαση ορίζεται προθεσμία υποβολής του πορίσματός της. Μετά την υποβολή του πορίσματος, ύστερα από αίτηση του ενδιαφερομένου ή των κληρονόμων του ή πρόταση του ενός δεκάτου (1/10) του συνολικού αριθμού των Βουλευτών, μετά από απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων διεξάγεται συζήτηση στη Βουλή, που ολοκληρώνεται σε μία συνεδρίαση. 10. Με τη διαδικασία και την πλειοψηφία των ανωτέρω παραγράφων η Βουλή μπορεί οποτεδήποτε να ανακαλεί την απόφασή της ή να αναστέλλει τη δίωξη ή την προδικασία ή την κύρια διαδικασία. Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης Αρθρο

19 1. Αν η Βουλή αποφασίσει προκαταρκτική εξέταση, ορίζει από τα μέλη της δωδεκαμελή επιτροπή για τη διενέργειά της. Συγχρόνως ορίζει και την προθεσμία μέσα στην οποία η επιτροπή οφείλει να υποβάλει το πόρισμά της και το σχετικό αποδεικτικό υλικό. Το πόρισμα της επιτροπής πρέπει να είναι αιτιολογημένο και να περιέχει σαφή άσκηση δίωξης. Η άποψη της τυχόν μειοψηφίας της επιτροπής καταχωρίζεται σε χωριστό κεφάλαιο του ίδιου πορίσματος. 2. Ο αριθμός των μελών της επιτροπής αυξάνεται έτσι ώστε να εκπροσωπούνται με ένα (1) τουλάχιστον μέλος και κατ` αναλογία πάντοτε της δύναμής τους όλες οι κατά τον Κανονισμό της Βουλής αναγνωριζόμενες Κοινοβουλευτικές Ομάδες. 3. Η επιτροπή συγκροτείται και λειτουργεί κατά τις διατάξεις των διαρκών κοινοβουλευτικών επιτροπών, που εφαρμόζονται αναλόγως. Μετά τη συγκρότησή της ορίζει δύο εισηγητές από τα μέλη της. 4. Η επιτροπή έχει όλες τις αρμοδιότητες του εισαγγελέα πλημμελειοδικών, όταν αυτός διενεργεί προκαταρκτική εξέταση. Η επιτροπή μπορεί να αναθέσει σε εισαγγελέα πλημμελειοδικών ή σε εισαγγελέα εφετών τη διενέργεια ειδικότερων πράξεων, σχετιζομένων με το αντικείμενο της προκαταρκτικής εξέτασης. Εκείνος κατά του οποίου στρέφεται η πρόταση άσκησης δίωξης καλείται από την επιτροπή να δώσει εξηγήσεις, αν το επιθυμεί. 5. Το πόρισμα της επιτροπής και το σχετικό αποδεικτικό υλικό υποβάλλονται στον Πρόεδρο της Βουλής, ο οποίος ανακοινώνει στη Βουλή την κατάθεσή τους. 6. Το πόρισμα τυπώνεται και διανέμεται στους Βουλευτές μέσα σε δέκα ημέρες από την κατάθεσή του. 7. Οι Βουλευτές, καθώς και εκείνος κατά του οποίου στρέφεται η πρόταση άσκησης δίωξης, δικαιούνται να λάβουν γνώση του αποδεικτικού υλικού που έχει κατατεθεί στη Βουλή. 8. Αν η επιτροπή δεν υποβάλει εμπρόθεσμα το πόρισμά της, η Βουλή είτε παρατείνει την προθεσμία είτε προχωρεί χωρίς πόρισμα στη συζήτηση της πρότασης για την άσκηση δίωξης. 9. Οι εξουσίες της επιτροπής δεν αναστέλλονται με τη λήξη της συνόδου, παύουν όμως με τη διάλυση της Βουλής ή με τη λήξη της βουλευτικής περιόδου. 10. Αν διαλυθεί η Βουλή ή λήξει η βουλευτική περίοδος και δεν έχει κατατεθεί το πόρισμα της επιτροπής, η Βουλή κατά την πρώτη τακτική σύνοδο της νέας περιόδου ορίζει νέα επιτροπή για τη διενέργεια ή τη συνέχιση της προκαταρκτικής εξέτασης, με την επιφύλαξη της διάταξης του άρθρου 86 παρ. 3 εδάφιο δεύτερο του Συντάγματος. 19

20 Συζήτηση του πορίσματος της επιτροπής Αρθρο Μέσα σε πέντε ημέρες από τη διανομή του πορίσματος της επιτροπής στους Βουλευτές καταρτίζεται ειδική ημερήσια διάταξη της Ολομέλειας της Βουλής. 2. Η συζήτηση αρχίζει το αργότερο σε δεκαπέντε ημέρες από την κοινοποίηση της ειδικής ημερήσιας διάταξης, είναι γενική και αναφέρεται στην παραδοχή ή μη της πρότασης για την άσκηση δίωξης. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης η Βουλή μπορεί να καλέσει εκείνον κατά του οποίου στρέφεται η πρόταση άσκησης δίωξης και αν ακόμη δεν είναι μέλος της Κυβέρνησης, Υφυπουργός ή Βουλευτής, να εμφανιστεί ενώπιόν της και να ακουστεί. Το τελευταίο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 155 εφαρμόζεται αναλόγως. 3. Αμέσως μετά τη λήξη της συζήτησης διεξάγεται Μυστική ψηφοφορία για την πρόταση της επιτροπής και χωριστά για κάθε καταγγελλόμενη πράξη ή παράλειψη, για την οποία ζητείται άσκηση δίωξης. Η απόφαση λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των Βουλευτών. 4. Αν μετά την κατάθεση του πορίσματος της επιτροπής λήξει η σύνοδος ή διαλυθεί η Βουλή ή λήξει η βουλευτική περίοδος, η γενική συζήτηση για το παραδεκτό της πρότασης διεξάγεται κατά περίπτωση στην επόμενη σύνοδο ή στην πρώτη σύνοδο της νέας βουλευτικής περιόδου, με την επιφύλαξη της διάταξης του άρθρου 86 παρ. 3 εδάφιο δεύτερο του Συντάγματος. 5. Αν απορριφθεί το πόρισμα της επιτροπής, δεν μπορεί να υποβληθεί νέα πρόταση άσκησης δίωξης εναντίον του ίδιου προσώπου στηριζόμενη στα ίδια πραγματικά περιστατικά. Παραπομπή σε δίκη Κλήρωση μελών του Ειδικού Δικαστηρίου, του Δικαστικού Συμβουλίου και της εισαγγελικής αρχής Αρθρο Αν η Βουλή αποφασίσει την άσκηση δίωξης, προχωρεί στην κλήρωση των 20

21 τακτικών και αναπληρωματικών μελών του Ειδικού Δικαστηρίου, του Δικαστικού Συμβουλίου και της εισαγγελικής αρχής, σύμφωνα με το άρθρο 86 του Συντάγματος και το νόμο περί ευθύνης Υπουργών. 2. Η κλήρωση των τακτικών και αναπληρωματικών μελών του Ειδικού Δικαστηρίου ενεργείται ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής από τον Πρόεδρό της. Τα ονόματα των μελών του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Αρείου Πάγου, που μπορούν να μετέχουν στη σύνθεση του Ειδικού Δικαστηρίου και του Δικαστικού Συμβουλίου, κατά το άρθρο 86 παρ. 4, αποστέλλονται από τον Υπουργό Δικαιοσύνης, μετά από σχετική πρόσκληση του Προέδρου της Βουλής. Αν δεν είναι εφικτή η συγκρότηση του Ειδικού Δικαστηρίου ή του Δικαστικού Συμβουλίου, επακολουθεί νέα κλήρωση με την ίδια διαδικασία για τη συμπλήρωση της σύνθεσης του Ειδικού Δικαστηρίου ή του Δικαστικού Συμβουλίου. 3. Αν δεν γίνει ή διακοπεί η κλήρωση των μελών του Ειδικού Δικαστηρίου ή του Δικαστικού Συμβουλίου, επειδή έληξε η σύνοδος, διαλύθηκε η Βουλή ή έληξε η βουλευτική περίοδος, η εκλογή και η κλήρωση ενεργείται με την επανάληψη των εργασιών της Βουλής στην επόμενη σύνοδο ή στην πρώτη σύνοδο της νέας βουλευτικής περιόδου, με την επιφύλαξη της διάταξης του άρθρου 86 παρ. 3 εδάφιο δεύτερο του Συντάγματος. 4. Αμέσως μετά τη διενέργεια της κατά την παράγραφο 2 κλήρωσης ο Πρόεδρος της Βουλής αποστέλλει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας ή στον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου την απόφαση της Βουλής για την άσκηση δίωξης, τα ονόματα των τακτικών και αναπληρωματικών μελών που κληρώθηκαν και όλη τη σχετική δικογραφία Υπαλληλικός Κώδικας Αστικη ευθυνη Αρθρο 38 Αστική ευθύνη 1. Ο υπάλληλος ευθύνεται έναντι του Δημοσίου για κάθε θετική ζημία την οποία προξένησε σε αυτό από δόλο ή βαρεία αμέλεια κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του. Ο υπάλληλος ευθύνεται επίσης για την αποζημίωση την οποία κατέβαλε το Δημόσιο σε τρίτους για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις του κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του, εφόσον οφείλονται σε δόλο ή βαρειά αμέλεια. Ο υπάλληλος δεν ευθύνεται έναντι των τρίτων για τις ανωτέρω πράξεις ή παραλείψεις του. 2. Σε περίπτωση δόλου του υπαλλήλου, αυτός παραπέμπεται υποχρεωτικώς στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Σε περίπτωση βαρειάς αμέλειας, αν ο υπάλληλος παραπεμφεί, το Ελεγκτικό Συνέδριο, εκτιμώντας τις ειδικές περιστάσεις, μπορεί να καταλογίσει σε αυτόν μέρος μόνο της ζημίας που επήλθε στο Δημόσιο ή της αποζημίωσης που το τελευταίο υποχρεώθηκε να καταβάλει. 3. Αν περισσότεροι υπάλληλοι προξένησαν από κοινού ζημία στο Δημόσιο, ευθύνονται εις ολόκληρον κατά τις διατάξεις του αστικού δικαίου. 4. Η αξίωση του Δημοσίου για αποζημίωση έναντι των υπαλλήλων του στις περιπτώσεις της παρ. 1 παραγράφεται σε δύο (2) έτη. Στην περίπτωση του 21

22 πρώτου εδαφίου της παρ. 1, η διετία αρχίζει αφότου επήλθε η ζημία και στην περίπτωση του δεύτερου εδαφίου, αφότου το Δημόσιο κατέβαλε την αποζημίωση. 5. Η αστική ευθύνη των δημόσιων υπολόγων και των διατακτικών διέπεται από τις ειδικές γι` αυτούς διατάξεις. 6. Ειδικές διατάξεις για την προσωπική αστική ευθύνη των δημοσίων υπαλλήλων έναντι των τρίτων διατηρούνται σε ισχύ. Νόμος 3126/2003 Αρθρο 1 Πεδίο εφαρμογής του νόμου 1. Πλημμελήματα ή κακουργήματα, που τελούνται από Υπουργό, κατά την άσκηση των καθηκόντων του, εκδικάζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού από το κατ` άρθρο 86 του Συντάγματος Ειδικό Δικαστήριο, ακόμη και αν ο Υπουργός έχει παύσει να έχει την ιδιότητα αυτή. 2. Τυχόν συμμέτοχοι συμπαραπέμπονται και δικάζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού. 3. Οι αξιόποινες πράξεις της παραγράφου 1, οι οποίες δεν τελέσθηκαν κατά την άσκηση των καθηκόντων του Υπουργού, δικάζονται από τα αρμόδια δικαστήρια σύμφωνα με τις διατάξεις του Ποινικού Κώδικα, των ειδικών ποινικών νόμων και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Αρθρο 2 Εννoια όρων του νόμου 1. Οπου στον παρόντα νόμο χρησιμοποιείται ο όρος "Υπουργός", νοείται μέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός. 2. Οπου στον παρόντα νόμο χρησιμοποιείται ο όρος "συμμέτοχος", νοείται: (α) ο συναυτουργός, ηθικός αυτουργός, άμεσος ή απλός συνεργός στην πράξη που αποδίδεται στον Υπουργό και (β) ο φυσικός ή ηθικός αυτουργός ή ο άμεσος ή απλός συνεργός στην πράξη, για την οποία αποδίδεται στον Υπουργό η κατηγορία του ηθικού αυτουργού, άμεσου ή απλού συνεργού. 3. Οι Υπουργοί θεωρούνται υπάλληλοι κατά την έννοια του άρθρου 13 περ. α` του Ποινικού Κώδικα. Aρθρo 3 Παραγραφή - Προθεσμία 1. Οι αξιόποινες πράξεις που αναφέρονται στο άρθρο 1 παρ. 1 του νόμου αυτού παραγράφονται με τη συμπλήρωση πέντε (5) ετών από την ημέρα που τελέστηκαν. Η προθεσμία της παραγραφής του προηγούμενου εδαφίου αναστέλλεται μόνο στις εξής περιπτώσεις: α} όσο διαρκεί η βουλευτική περίοδος, κατά τη διάρκεια της οποίας τελέστηκε η πράξη, εκτός αν στο μεταξύ εκδόθηκε η απόφαση του άρθρου 6 παρ. 2 του νόμου αυτού, β) όσο διαρκεί η κύρια διαδικασία και γ} όσο ισχύει η απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής, για την αναστολή της δίωξης, της προδικασίας ή της κύριας διαδικασίας, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο άρθρο 6 παρ. 5 του νόμου αυτού. 22

23 Σε κάθε περίπτωση η παραγραφή επέρχεται με τη συμπλήρωση δέκα (10) ετών από την τέλεση της πράξης. 2. Το αξιόποινο των πράξεων των Υπουργών, που αναφέρονται στο άρθρο 1 παρ. 1, εξαλείφεται με το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει μετά την τέλεση της αξιόποινης πράξης, εάν ως τότε η Βουλή δεν έχει αποφασίσει να ασκήσει ποινική δίωξη κατά του Υπουργού, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο νόμο αυτόν. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔιΩΞΗΣ Αρθρο 4 Η αρμοδιότητα της Βουλής 1. Δεν επιτρέπεται προκαταρκτική εξέταση, ποινική δίωξη, προανάκριση ή ανάκριση κατά Υπουργού, για τις αξιόποινες πράξεις που αναφέρονται στο άρθρο 1 παρ. 1, χωρίς προηγούμενη απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής κατά τα άρθρα 5 και 6 του παρόντος. 2. Αν κατά τη διεξαγωγή άλλης διοικητικής εξέτασης, προκαταρκτικής εξέτασης, προανάκρισης ή ανάκρισης προκύψουν στοιχεία, τα οποία έχουν σχέση με τις αξιόποινες πράξεις που αναφέρονται στο άρθρο 1 παρ. 1, αυτά διαβιβάζονται αμελλητί στη Βουλή από αυτόν που ενεργεί την εξέταση, προανάκριση ή ανάκριση. 3. Η διαβίβαση των στοιχείων, σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο, δεν εμποδίζει την πρόοδο της έρευνας ή εξέτασης ως προς άλλα πρόσωπα. 4. Σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται σε αυτόν που διενεργεί την έρευνα ή την εξέταση αξιολόγηση των στοιχείων που έχουν σχέση με ενδεχόμενη ποινική ευθύνη Υπουργών. Αρθρo 5 Κίνηση διαδικασίας - Προκαταρκτική εξέταση 1. Η διαδικασία της ποινικής δίωξης κινείται εφόσον το ζητήσουν εγγράφως, με συγκεκριμένη αναφορά στα στοιχεία της αξιόποινης πράξης και μνεία των διατάξεων που παραβιάστηκαν, τριάντα (30) τουλάχιστον βουλευτές, διαφορετικά είναι παράδεκτη. 2. Η Βουλή, αφού υποβληθεί το ανωτέρω αίτημα στο Προεδρείο, με απόφαση που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, συγκροτεί, σύμφωνα με τον Κανονισμό της, ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, άλλως η πρόταση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιμη. Με την απόφαση που διατάσσει προκαταρκτική εξέταση τάσσεται και προθεσμία για την ολοκλήρωσή της και την υποβολή εγγράφου πορίσματος προς την Ολομέλεια μαζί με το αποδεικτικό υλικό. 3. Η επιτροπή έχει όλες τις αρμοδιότητες του Εισαγγελέα Πρωτοδικών όταν αυτός ενεργεί προκαταρκτική εξέταση και μπορεί να αναθέτει σε Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών ή Εφετών την ενέργεια ειδικότερων πράξεων σχετικών με το αντικείμενο της προκαταρκτικής εξέτασης. Εκείνος κατά του οποίου στρέφεται η πρόταση δίωξης καλείται από την επιτροπή να δώσει εξηγήσεις αν το επιθυμεί. 4. Το πόρισμα της παραγράφου 2 πρέπει να είναι αιτιολογημένο και να 23

24 περιέχει ιδίως τα πραγματικά περιστατικά και τα αποδεικτικά μέσα που οδηγούν σε αυτά, όπως προέκυψαν κατά την προκαταρκτική εξέταση, την υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών στις εφαρμοζόμενες ποινικές διατάξεις και σαφή πρόταση για την άσκηση ή μη ποινικής δίωξης. Αιτιολογημένη πρέπει να είναι και η πρόταση της τυχόν μειοψηφίας, η οποία καταχωρίζεται σε χωριστό κεφάλαιο του ίδιου πορίσματος. 5. Εάν η Ολομέλεια της Βουλής απορρίψει, κατά την παράγραφο 2 εδ. α` περίπτωση δεύτερη, ως προδήλως αβάσιμη την πρόταση για την άσκηση ποινικής δίωξης, νέα πρόταση, που στηρίζεται στα ίδια πραγματικά περιστατικά είναι απαράδεκτη. Αρθρο 6 Συζήτηση του πορίσματος - Ασκηση ποινικής δίωξης 1. Το πόρισμα εισάγεται προς συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής σύμφωνα με τον Κανονισμό της. 2. Η απόφαση για την άσκηση ή μη ποινικής δίωξης λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών. 3. Η απόφαση για την άσκηση ποινικής δίωξης πρέπει να καθορίζει και να εξειδικεύει την αξιόποινη πράξη και την ποινική διάταξη που την προβλέπει και λειτουργεί ως άρση της ασυλίας, εάν ο Υπουργός έχει και τη βουλευτική ιδιότητα. 4. Μετά την, κατά τις παραγράφους 1 και 2 του παρόντος άρθρου, απόρριψη από την Ολομέλεια της Βουλής της πρότασης για την άσκηση ποινικής δίωξης, νέα πρόταση που αφορά τα ίδια πρόσωπα και τις ίδιες πράξεις, έστω και με διαφορετικό νομικό χαρακτηρισμό, είναι σε κάθε περίπτωση απαράδεκτη. 5. Η Ολομέλεια της Βουλής, αν το προτείνουν εγγράφως τριάντα (30)τουλάχιστον βουλευτές, μπορεί, με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, να αποφασίζει οποτεδήποτε την ανάκληση της απόφασής της για την άσκηση ποινικής δίωξης ή την αναστολή της δίωξης, της προδικασίας ή της κύριας διαδικασίας. Η αναστολή μπορεί να αρθεί με τις ίδιες διατυπώσεις. Αρθρο 7 Συμμέτοχοι 1. Η άσκηση ποινικής δίωξης κατά Υπουργού καταλαμβάνει υποχρεωτικά και τους τυχόν συμμετόχους, οι οποίοι εφεξής κατηγορούνται και δικάζονται μαζί με τον Υπουργό. 2. Η αναστολή κατά το προηγούμενο άρθρο καλύπτει και τους συμμετόχους. Το ίδιο ισχύει και για την ανάκληση της δίωξης, εφόσον η Βουλή το αποφασίσει ρητώς. 3. Αν η Βουλή απορρίψει ως προδήλως αβάσιμη την πρόταση για την άσκηση ποινικής δίωξης (άρθρο 5 παρ. 2) ή αποφασίσει να μην ασκήσει δίωξη (άρθρο 6 παρ. 2), δεν θίγεται ως προς τους συμμετόχους η δικαιοδοσία των τακτικών ποινικών δικαστηρίων, ως προς τους οποίους στην περίπτωση αυτή παύουν να έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του νόμου αυτού. 24

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΑΝΑΚΡΙΣΗ - ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Αρθρο 8 Δικαστικό Συμβούλιό - Αρμοδιότητες 1. Μετά την άσκηση της δίωξης, ο Πρόεδρος της Βουλής κληρώνει σε δημόσια συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής πέντε τακτικά και τρία αναπληρωματικά μέλη για τη συγκρότηση του κατ` άρθρο 86 παρ. 4 του Συντάγματος Δικαστικού Συμβουλίου. Το Δικαστικό Συμβούλιο απαρτίζεται από τρία μέλη του Αρείου Πάγου και δύο μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας και σε αυτό προεδρεύει το ανώτερο σε βαθμό μέλος του Αρείου Πάγου ή, μεταξύ ομοιοβάθμων, ο αρχαιότερος αρεοπαγίτης. Δύο αναπληρωματικά μέλη προέρχονται από τον Άρειο Πάγο και ένα από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Στην ίδια συνεδρίαση κληρώνονται και ο ασκών καθήκοντα εισαγγελέα του Συμβουλίου και ο αναπληρωτής του, από τα μέλη της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου. 2. Τα τακτικά και αναπληρωματικά μέλη του Συμβουλίου και ο εισαγγελέας αυτού, με τον αναπληρωτή του, κληρώνονται μεταξύ των μελών των δύο ανώτατων δικαστηρίων και της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, που έχουν διορισθεί ή προαχθεί στο βαθμό που κατέχουν πριν από την υποβολή πρότασης για άσκηση δίωξης. Προς τούτο ο Υπουργός Δικαιοσύνης, ύστερα από σχετική πρόσκληση του Προέδρου της Βουλής, αποστέλλει κατάλογο των μελών του Αρείου Πάγου, της Εισαγγελίας του και του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έχουν τα νόμιμα προσόντα. 3. Αμέσως μετά τη διενέργεια της κλήρωσης, ο Πρόεδρος της Βουλής αποστέλλει στον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου την απόφαση της Βουλής για την άσκηση ποινικής δίωξης κατά του κατηγορούμενου Υουργού, τα ονόματα των τακτικών και αναπληρωματικών μελών του Συμβουλίου, που κληρώθηκαν, καθώς και όλη τη δικογραφία. Ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου διαβιβάζει όλα τα ανωτέρω στοιχεία στον Πρόεδρο του Δικαστικού Συμβουλίου. 4. Με την επιφύλαξη των διατάξεων του παρόντος, το Δικαστικό Συμβούλιο έχει τις αρμοδιότητες των άρθρων 307 επ. του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. 5. Η κλήρωση, εάν δεν είναι δυνατή η συγκρότηση του Συμβουλίου ούτε δια των αναπληρωματικών μελών, μπορεί να επαναληφθεί για τα ελλείποντα μέλη. Το κύρος των ανακριτικών πράξεων και αποφάσεων του Συμβουλίου, που διενεργήθηκαν μέχρι τότε, δεν θίγεται. 6. Η απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής για την άσκηση της ποινικής δίωξης έχει το χαρακτήρα γραπτής παραγγελίας, κατά το άρθρο 246 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, για τη διενέργεια κύριας ανάκρισης. Αρθρο 9 Αίτηση εξαίρεσης μελών του Δικαστικού Συμβουλίου και του Εισαγγελέα 1. Δεν επιτρέπεται αίτηση εξαίρεσης, ταυτοχρόνως ή διαδοχικά, για περισσότερα από τρία συνολικά μέλη του Συμβουλίου ή για περισσότερα από 25

26 δύο συνολικά μέλη που προέρχονται από τον Άρειο Πάγο και για περισσότερα από ένα μέλη που προέρχονται από το Συμβούλιο της Επικρατείας. 2. Για την εκδίκαση της αίτησης εξαίρεσης, οι δικαστές, των οποίων ζητείται η εξαίρεση, αναπληρώνονται από ίσο αριθμό αναπληρωματικών δικαστών, που προέρχονται από το ίδιο ανώτατο δικαστήριο. 3. Αν ζητηθεί εξαίρεση του προέδρου του Συμβουλίου, τη θέση του κατά την εκδίκαση της αίτησης καταλαμβάνει ο επόμενος σε βαθμό ή, μεταξύ ομοιοβάθμων, ο αρχαιότερος. Αν ζητηθεί και αυτού η εξαίρεση, τη θέση του προέδρου καταλαμβάνει ο επόμενος κατά σειρά αρχαιότητας αρεοπαγίτης. 4. Αν ζητηθεί εξαίρεση του εισαγγελέα, τη θέση του για την εκδίκαση της αίτησης καταλαμβάνει ο αναπληρωτής του. Δεν επιτρέπεται να ζητηθεί η εξαίρεση συγχρόνως και του τακτικού και του αναπληρωτή εισαγγελέα. Αρθρο 10 Ανάκριση 1. Με απόφαση του Συμβουλίου του προηγούμενου άρθρου, η οποία λαμβάνεται μέσα σε πέντε (5) ημέρες από τον ορισμό των μελών του και τη διαβίβαση του σχετικού πρακτικού από τον Πρόεδρο της Βουλής, ορίζεται ένα από τα μέλη του που ανήκει στον Αρειο Πάγο ως ανακριτής. Στον ανακριτή διαβιβάζεται αμελλητί η δικογραφία, καθώς και όσες δικογραφίες έχουν σχηματιστεί κατά τυχόν συμμετόχων στις πράξεις του άρθρου 1 παρ.1 του νόμου αυτού. 2. Ο ανακριτής, όταν πρόκειται να κριθούν ζητήματα που ανακύπτουν κατά τη διάρκεια της ανάκρισης ή η περάτωση της ανάκρισης (άρθρα 307 και 308 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας), δεν μετέχει στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου, στις οποίες αντί αυτού μετέχει αναπληρωματικό μέλος. 3. Σε Υπουργό εν ενεργεία ή μη, δεν επιτρέπεται βίαιη προσαγωγή, σύλληψη, προσωρινή κράτηση ή επιβολή περιοριστικών όρων. 4. Ο ανακριτής έχει το δικαίωμα και οφείλει να επεκτείνει τη δίωξη και κατά των συμμετόχων που δεν αναφέρονται στην απόφαση της Βουλής για τη δίωξη. Κατά τα λοιπά ως προς τις αρμοδιότητες του ανακριτή και τη διενέργεια της ανάκρισης εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Aρθρo 11 Περάτωση προδικασίας 1. Μετά το πέρας της κύριας ανάκρισης, η δικογραφία διαβιβάζεται στον Εισαγγελέα του Δικαστικού Συμβουλίου. Ο Εισαγγελέας δύναται να επιστρέψει τη δικογραφία στον ανακριτή για συμπλήρωση της ανάκρισης ή να υποβάλει τη δικογραφία με πρότασή του στο Συμβούλιο. 2. Οι κατηγορούμενοι έχουν τα δικαιώματα του άρθρου 308 παρ. 2 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. 3. Το βούλευμα του Δικαστικού Συμβουλίου δεν υπόκειται σε κανένα ένδικο μέσο και επιδίδεται με επιμέλεια του Προέδρου του στον κατηγορούμενο και 26