ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΑΣΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΛΟΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ ΜΕ ΚΡΑΤΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΔΑΣΩΝ (ΚΕΔ) ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ Π.Δ. 126/86 ΣΤΗΝ ΕΛΑΤΙΑ ΔΥΤ. ΡΟΔΟΠΗΣ METAΠTYXIAKH ΔΙΑΤΡΙΒΗ Δημητρίου Σ. Κουτσιανίτη Δασολόγου - Περιβαλλοντολόγου Υποτρόφου ΙΚΥ Τριμελής Επιτροπή Καθηγητής Παύλος Ν. Ευθυμίου, Επιβλέπων Καθηγητής Ηλίας Κ. Βουλγαρίδης Αν. Καθηγητής Κωνσταντίνος Ν. Πασιαλής ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 2010

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα έρευνα άρχισε τον Οκτώβριο του 2006, στα πλαίσια των μεταπτυχιακών σπουδών μου (ΜΔΕ M.Sc.), και διεκόπη 12 μήνες για την στρατιωτική μου θητεία. Αρχικά είχε προγραμματιστεί να γίνει στο Πανεπιστημιακό Δάσος Περτουλίου, δηλ. στην ιδιαίτερη πατρίδα μου. Τελικά όμως έπρεπε να αλλάξει ο τόπος της έρευνας καθώς και το θέμα της και να πραγματοποιηθεί στο Δασικό Σύμπλεγμα Ελατιάς, Δυτ. Ροδόπης του Ν. Δράμας κατά το θέρος και το φθινόπωρο του Από αυτή τη θέση, θα ήθελα να εκφράσω τις μεγαλύτερες ευχαριστίες μου στους γονείς μου, Σωτήρη και Κυριακή Κουτσιανίτη, οι οποίοι δέχτηκαν με μεγάλη χαρά και στήριξαν, ηθικά και οικονομικά, την επιθυμία μου για συνέχιση των σπουδών μου σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Επίσης ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλω στους αδελφούς μου, Βασίλη και Στέφανο, που μου συμπαραστάθηκαν σε κάθε δυσκολία που αντιμετώπισα. Ιδιαίτερα εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες στον Επιβλέποντα της μεταπτυχιακής διατριβής μου καθηγητή κ. Παύλο Ν. Ευθυμίου, για την υπόδειξη του θέματος όσο και για την συνεχή καθοδήγηση και την αμέριστη συμπαράσταση του κατά τον σχεδιασμό, την λήψη στοιχείων υπαίθρου και τις πολλές εποικοδομητικές συζητήσεις και υποδείξεις κατά την εκπόνηση και διαμόρφωση της διατριβής μου. Επίσης οφείλω θερμές ευχαριστίες στα άλλα δύο μέλη της Τριμελούς Επιτροπής, κ.κ. καθηγητή Ηλία Κ. Βουλγαρίδη και αναπλ. καθηγητή Κωνσταντίνο Ν. Πασιαλή, για το χρόνο που διέθεσαν αξιολογώντας την διατριβή μου, και για όλες τις πολύτιμες υποδείξεις τους. Ευχαριστώ πολύ τους συναδέλφους του Δασαρχείου Δράμας και ιδιαίτερα τον Δασάρχη κ. Ανδρέα Τσίγγη, καθώς επίσης και την Τεχνολόγο-Δασοπόνο κ. Γιάννα Λαφτσίδου, για την υποστήριξη και την πολύτιμη βοήθεια, που μου παρείχαν κατά την διάρκεια της έρευνας στο δάσος και ιδιαίτερα για την φιλοξενία στο Δασικό χωριό Ελατιάς του Ν. Δράμας. Επίσης ευχαριστώ θερμά τους δασεργάτες, κ.κ. Κ. Διαμαντάκη, Στ. Χουμβουρίδη, Αθ. Χουμβουρίδη και Λ. Βασιλειάδη, για την βοήθεια τους και την συνεργασία τους κατά την διάρκεια λήψης των στοιχείων υπαίθρου. Ακόμη, ευχαριστώ ιδιαίτερα τον βοηθό-παρατηρητή κ. Πέτρο Αγοραστό. Θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον συνάδελφο του Εργαστηρίου Υλοχρηστικής ΑΠΘ Δρ. Πέτρο Τσιώρα για τον χρόνο και την πολύτιμη βοήθειά του στις απορίες μου. Τέλος, εκφράζω την μεγάλη ευγνωμοσύνη μου και τις πολλές ευχαριστίες μου στο Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.) για την πολύ σημαντική οικονομική υποστήριξη (υποτροφία) κατά τους πρώτους 18 μήνες των μεταπτυχιακών μου σπουδών. Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 2010 Δημήτριος Σ. Κουτσιανίτης i

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Τα δάση και η δασοπονία της Ελλάδας Γενικά Η συγκομιδή ξύλου στην Ελλάδα Συστήματα και μέθοδοι συγκομιδής ξύλου στην Ελλάδα Στόχοι της έρευνας Εισαγωγή στις χρονικές μελέτες Μελέτη χρόνου με χρονομέτρηση Φάσεις εργασίας συγκομιδής ξύλου και παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγικότητα τους Υπολογισμός κόστους εργασίας συγκομιδής Ποιοτική ταξινόμηση ξυλείας Γενικά Ταξινόμηση κορμόξυλου Ταξινόμηση κολώνων ΔΕΗ ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ Περιοχή έρευνας και υλικό Σύστημα συγκομιδής με το Π.Δ. 126/ Σύστημα συγκομιδής με την Κρατική Εκμετάλλευση Δασών (Κ.Ε.Δ.) Καταγραφή χρονικών στοιχείων Καταγραφή συνθηκών περιβάλλοντος εργασίας Στοιχεία δειγματοληψία Ταξινόμηση φάσεων εργασίας Σύστημα συγκομιδής με το Π.Δ. 126/ Σύστημα συγκομιδής με την Κρατική Εκμετάλλευση Δασών (Κ.Ε.Δ.) Συλλογή και ανάλυση στοιχείων Μέθοδος χρονομέτρησης Υπολογισμός μεγέθους δείγματος Στατιστική ανάλυση Υπολογισμός παραγωγικότητας και κόστους συγκομιδής ii

4 4. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Επεξεργασία χρονικών σπουδών υλοτομίας Π.Δ. 126/ Χρόνος Ρίψεως Χρόνος Αποκλάδωσης, Μέτρησης και Τεμαχισμού Χρόνος Αποφλοίωσης και Στρέψης Χρόνος Διαμόρφωσης Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας Επεξεργασία χρονικών σπουδών υλοτομίας Κ.Ε.Δ Χρόνος Ρίψεως Χρόνος Αποκλάδωσης, Μέτρησης και Τεμαχισμού Χρόνος Αποφλοίωσης και Στρέψης Χρόνος Διαμόρφωσης Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας Επεξεργασία χρονικών σπουδών μετατόπισης Π.Δ. 126/ Μεταβλητός Χρόνος Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) Φορτίου Σταθερός Χρόνος Μετατόπισης Φορτίου Συνολικός Χρόνος Διαδρομής Επεξεργασία χρονικών σπουδών μετατόπισης Κ.Ε.Δ Μεταβλητός Χρόνος Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) Φορτίου Σταθερός Χρόνος Μετατόπισης Φορτίου Συνολικός Χρόνος Διαδρομής Χρόνος εργασίας συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/ Χρόνος εργασίας συστήματος συγκομιδής Κ.Ε.Δ Παραγωγικότητα και κόστος συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/ Παραγωγικότητα και κόστος συστήματος συγκομιδής Κ.Ε.Δ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Υλοτομία σε συνθήκες Π.Δ. 126/86 και σε συνθήκες Κ.Ε.Δ Μετατόπιση σε συνθήκες Π.Δ. 126/86 και σε συνθήκες Κ.Ε.Δ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ iii

5 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ Κύριο προϊόν των οικονομικών δασών είναι το ξύλο. Το ξύλο ως υλικό υπηρετεί τον άνθρωπο από χιλιάδες χρόνια και έχει συντελέσει αποφασιστικά στην επιβίωσή του και στην ανάπτυξη του πολιτισμού. Αλλά και στη σύγχρονη εποχή, το ξύλο είναι πολύτιμη πρώτη ύλη πολύ μεγάλου αριθμού προϊόντων. Απόδειξη της σημασίας του ξύλου είναι η μεγάλη και συνεχώς αυξανόμενη κατανάλωσή του. Σε αντίθεση με τη γεωργία, όπου συγκομίζεται κάθε χρόνο η ετήσια παραγωγή, η συγκομιδή ξύλου συνήθως γίνεται ύστερα από πολλά χρόνια, ώσπου τα δέντρα να δημιουργήσουν ξύλο με διαστάσεις κατάλληλες για το εμπόριο. Σε δάση που γίνεται επιστημονική διαχείριση, όλη αυτή την περίοδο αναμονής, δασολόγοι που συνήθως ανήκουν σε διαδοχικές γενιές, κάνουν συνεχείς προσπάθειες ώστε όταν φτάσει ο καιρός της συγκομιδής, η παραγωγή να είναι όσο το δυνατό μεγαλύτερη σε ποσότητα και καλύτερη σε ποιότητα. Όταν οι εργασίες της συγκομιδής δε γίνονται με την κατάλληλη τεχνική, η παραγωγή χάνει σημαντική αξία αλλά και το δάσος που απομένει και το δασικό έδαφος χειροτερεύουν, πράγμα που έχει δυσμενείς μελλοντικές συνέπειες. Παρόλα αυτά, σε δάση που γίνεται επιστημονική διαχείριση είναι δυνατόν να γίνεται συγκομιδή κάθε χρόνο. Αυτό γίνεται με την υλοτομία ορισμένων δέντρων, που θεωρητικά έχουν όγκο ίσο με τον όγκο του ξύλου που έχει προστεθεί σε όλα τα δέντρα του δάσους, δηλαδή ίσο με την ετήσια προσαύξηση του δάσους. Έτσι εξασφαλίζεται συνέχεια παραγωγής χωρίς να καταστρέφεται το δάσος. Αυτή είναι βασική αρχή της επιστήμης της δασολογίας η αρχή της αειφορίας των καρπώσεων (Τσουμής 2000). Ως γνωστό υπό τον όρο συγκομιδή και επί του προκειμένου, συγκομιδή ξύλου εννοούμε το σύνολο των εργασιών που εκτελούνται για την απόληψη του ξύλου από το δάσος. Οι εργασίες αυτές διακρίνονται στις φάσεις της υλοτομίας, της μετατόπισης, ταξινόμησης, φόρτωσης και τέλος της μεταφοράς του ξύλου προς τα καταναλωτικά κέντρα (Σπαθής και Κουτσονάσιος 1989). Η συγκομιδή και η διεμπόρευση του ξύλου ήταν ανέκαθεν πολύ σπουδαίες δραστηριότητες για οποιαδήποτε δασοπονία και πολύ περισσότερο σε παραγωγικάοικονομικά δάση, που βρίσκονται μακριά από αστικά κέντρα. Οι βασικοί λόγοι για αυτή την υψηλή προτεραιότητα είναι οι ακόλουθοι (Ευθυμίου και Καραμπατζάκης 1992, Ευθυμίου 2008): 1

6 α) Επηρεάζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό η παραγωγικότητα, η δομή, το περιβάλλον και όλες γενικά οι λειτουργίες των δασικών οικοσυστημάτων για πολλές δεκαετίες. β) Εξασφαλίζονται εισοδήματα για τον δασοϊδιοκτήτη (κράτος, οργανισμό, ιδιώτη) και καλύπτεται μέρος των δαπανών του για την άσκηση δασοπονίας. γ) Αποτελεί την σημαντικότερη θέση κόστους στα πλαίσια των δασοπονικών δραστηριοτήτων. δ) Εξασφαλίζει πρώτη ύλη για τις δασικές βιομηχανίες της χώρας και συμβάλλει στην εθνική οικονομία, με ελάφρυνση του ισοζυγίου πληρωμών σε συνάλλαγμα και μείωση της εξάρτησης της χώρας από ξένες αγορές (Κάθε χρόνο δαπανούμε (2008) για εισαγωγές ξύλου και παραγώγων του, διότι η εγχώρια παραγωγή καλύπτει μόλις το 20-30% των αναγκών μας). ε) Συμβάλλει άμεσα και αποφασιστικά στην εξασφάλιση (δημιουργία θέσεων) εργασίας και την ανακατανομή του εισοδήματος υπέρ των παραδασόβιων-ορεινών πληθυσμών, θέτοντας έτσι μια ουσιαστική βάση για την περιφερειακή ανάπτυξη της ορεινής και παραμελημένης Ελλάδος. Πρέπει να τονιστεί, ότι η συγκομιδή ξύλου δεν καταστρέφει το δάσος και δεν αποκλείει άλλη χρησιμοποίησή του. Το δάσος δεν καταστρέφεται, γιατί εκτός από τον έλεγχο του ποσού συγκομιδής, οι δασολόγοι φροντίζουν ώστε αμέσως μετά την υλοτομία να γίνεται φύτευση ή σπορά (φυσική ή τεχνητή) πολλαπλάσιων δένδρων. Έτσι, το δάσος όχι μόνο διαιωνίζεται, αλλά με κατάλληλη διαχείριση συνεχώς καλυτερεύει (Τσουμής 2000). Οι εργασίες της συγκομιδής γίνονται με τεχνική καθοδήγηση δασολόγων, που είναι υπεύθυνοι για την καλή οργάνωση και διεξαγωγή τους, αλλά εκτελεστές είναι οι δασεργάτες, και γι αυτό η συμβολή τους είναι ιδιαίτερα σημαντική και χρειάζεται ιδιαίτερη συζήτηση. Αυτός ο (ανθρώπινος) παράγοντας αποκτά μεγαλύτερη σημασία όσο γίνεται μεγαλύτερη χρήση μηχανικών μέσων, μεγαλώνουν οι αμοιβές και η αξία του ξύλου, και γίνεται περισσότερο κατανοητή η ανάγκη φροντίδας για τον εργαζόμενο άνθρωπο και προστασίας του δάσους. Τα προβλήματα που προκύπτουν αντιμετωπίζονται με ειδικές επιστημονικές έρευνες, με την εκπαίδευση των δασεργατών και με πρακτικά μέτρα στο δάσος για την εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών εργασίας. Με όλα αυτά επιδιώκεται η τεχνικά καλύτερη και έγκαιρη διεξαγωγή των εργασιών, όσο το δυνατόν οικονομικότερα, με δίκαιη αμοιβή, χωρίς υπερβολική καταπόνηση των δασεργατών, και χωρίς δυσμενείς συνέπειες στην υγεία και ασφάλειά τους (Τσουμής 2000). Η ορθολογική εκτέλεση των εργασιών ρίψης, 2

7 διαμόρφωσης και εξωδάσωσης των δασικών προϊόντων, προϋποθέτει τους ακόλουθους βασικούς στόχους κριτήρια (Ευθυμίου 2008): 1. Μεγιστοποίηση της δημιουργούμενης αξίας χρήσεως με παραγωγή πολύτιμων δασικών προϊόντων. 2. Ελαχιστοποίηση του κόστους συγκομιδής. 3. Εργονομική διαμόρφωση εργασιακών συστημάτων, με εύστοχη προσαρμογή στον εργαζόμενο άνθρωπο. 4. Ελαχιστοποίηση ζημιών στο δασικό οικοσύστημα και διασφάλιση όλων των μελλοντικών λειτουργιών του. 5. Αρμονική σύνδεση και εξασφάλιση της συνεργικής λειτουργίας όλων των υποσυστημάτων. Η διερεύνηση των οικονομικών απόψεων γίνεται με ειδικές μελέτες που επιδιώκουν να προσδιορίσουν τις δαπάνες συγκομιδής κατά μονάδα παραγωγής, και με αλλαγές στα μέσα ή τις μεθόδους εργασίας να τις ελαχιστοποιήσουν, χωρίς να παραβλέπονται τεχνικές και δασοκομικές απόψεις και η δίκαιη αμοιβή των δασεργατών. Οι χρονικές μελέτες κάνουν δυνατή την σύγκριση των εργατών, των συνεργείων, των μηχανημάτων και των μεθόδων συγκομιδής ξύλου. Βασίζονται στην αρχή ότι το κόστος μιας εργασίας πρέπει να είναι ανάλογο με το χρόνο απασχολήσεως των μέσων και του προσωπικού για μια ορισμένη παραγωγή. Η σχέση χρόνου και παραγωγής είναι μέτρο αποδόσεως. Ελαχιστοποίηση του χρόνου, σε συνδυασμό με χρησιμοποίηση λιγότερο δαπανηρών μέσων στη μονάδα του χρόνου, ελαχιστοποιεί και τις δαπάνες, με την προϋπόθεση ότι η εργασία ανταποκρίνεται σε ορισμένες τεχνικές απαιτήσεις και ο δασεργάτης εργάζεται κανονικά. Στη σχέση χρόνου και εργασίας βασίζεται και ο καθορισμός δίκαιης αμοιβής των δασεργατών. Οι χρονικές μελέτες δεν εξυπηρετούν μόνο οικονομικούς υπολογισμούς. Πληροφορίες για τη διάρκεια διαφόρων φάσεων ή εργασιών είναι χρήσιμες, γιατί ενδιαφέρει και ο χρόνος που χρειάζεται για τη διεξαγωγή τους. Καθυστερήσεις μπορεί να έχουν δυσμενείς συνέπειες όπως αλλοίωση του ξύλου, προβλήματα διαθέσεώς του στην αγορά και αδυναμία συγκομιδής όλου του λήμματος λόγω καιρικών συνθηκών. Μια ανάλυση χρόνου κατά φάσεις αποκαλύπτει αυτές που καταναλώνουν περισσότερο χρόνο, και οδηγεί σε διερεύνηση των δυνατοτήτων επιταχύνσεως ή και παραλείψεως ορισμένων. Ακόμη με βάση χρονικά στοιχεία μπορεί να γίνει υπολογισμός του χρόνου συγκομιδής ενός ορισμένου λήμματος και του αριθμού των εργατών ή συνεργείων που χρειάζονται (Τσουμής 2000). 3

8 Το κύριο βάρος της εκμεταλλεύσεως των δασών στην Ελλάδα το φέρει η Δημόσια Δασική Υπηρεσία και αυτό όχι μόνον γιατί το Δημόσιο (Κράτος) είναι ο σπουδαιότερος δασοκτήμων με 65% αλλά γιατί τα περισσότερα δημόσια δάση είναι καλύτερα δομημένα και επίσης διαχειρίζονται με μεγαλύτερη συνέπεια. Η υλοτομία ξύλου στα δημόσια δάση αναλαμβάνεται από τους Ελεύθερους Δασικούς Συνεταιρισμούς Εργασίας (Ε.Δ.Σ.Ε.) Η προσφορά του συνεταιριστικού θεσμού στη Δασοπονία και στο κοινωνικό σύνολο είναι πολύτιμη. Είναι κατανοητό ότι η παρουσία και η δράση των Δ.Σ. βελτιώνει τη σχέση του ανθρώπου με το δάσος, την καθιστά λιγότερο ανταγωνιστική, της δίνει ένα βαθύτερο περιεχόμενο, μια διάσταση συνεργατική, κοινωνική (Δήμου 2009). Η εκμετάλλευση του μεγαλύτερου τμήματος των δασικών εκτάσεων της χώρας γίνεται με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 και σε λιγότερο παραγωγικά και μικρότερης έκτασης δάση, με το σύστημα συγκομιδής της Κρατικής Εκμετάλλευσης Δασών (Κ.Ε.Δ.). Η βασική και ουσιαστική διαφορά μεταξύ των δύο συστημάτων, ΚΕΔ και Π.Δ. 126/86, έγκειται στο φορέα διενέργειας της δημοπρασίας για την πώληση των δασικών προϊόντων στην πρώτη περίπτωση φορέας είναι το Κράτος (Δασική Υπηρεσία), στη δεύτερη ο Δ.Σ. (Δήμου 2007). Προηγούμενες μελέτες, διεξαγωγής των εργασιών συγκομιδής ξύλου σε συνθήκες Π.Δ. 126/86 και σε συνθήκες Κ.Ε.Δ., δεν έχουν γίνει στη χώρα μας. Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή αποσκοπεί στην αξιολόγηση (σύγκριση), από τεχνικής και οικονομικής απόψεως, του συστήματος συγκομιδής και εμπορίας ξύλου που εφαρμόζεται τα τελευταία 20 χρόνια περίπου στα περισσότερα ελληνικά δάση με το Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ.) 126/86, με το παλαιότερο σύστημα συγκομιδής της Κρατικής Εκμετάλλευσης Δασών (Κ.Ε.Δ.). 4

9 2. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ 2.1 Τα δάση και η δασοπονία της Ελλάδας Γενικά Τα Ελληνικά δάση έχουν περιορισθεί πολύ ως προς την έκτασή τους και φύονται κατά κανόνα σε απομακρυσμένες ορεινές περιοχές με ισχυρές κλίσεις και υποβαθμισμένο έδαφος. Η υγιεινή και ποιοτική κατάσταση των δασών μας δεν είναι ικανοποιητική και αυτό οφείλεται στην κακοποίηση των δασών μας από τους πολέμους, στις ζημιές που υφίστανται από τις πυρκαγιές και την ανεξέλεγκτη βοσκή, στη διενέργεια μόνο μικρής κλίμακας καλλιεργητικών υλοτομιών, και ακόμη στην έλλειψη σωστής διαχείρισης τόσο των σπερμοφυών, όσο και των πρεμνοφυών δασών μας (Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2009). Η συνολική δασοκάλυψη της Ελλάδας εκτείνεται σε 6,5 εκατ. ha δηλαδή το 50% της Ελληνικής επικράτειας. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή δασών, που δημοσιεύθηκε το 1992 από το Υπ. Γεωργίας, έχουμε πολύ μεγάλη ποικιλία δασοπονικών ειδών, και συσταδικών μορφών που συνθέτουν τα δάση και τις μερικώς δασοσκεπείς εκτάσεις της χώρας σε αντίθεση σε ότι συμβαίνει στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Έτσι τα 65 εκατ. στρέμματα των φυσικών δασών της χώρας μας είναι κατά 22% κωνοφόρα (πεύκα, έλατα κλπ) κατά 30% δάση φυλλοβόλων πλατυφύλλων εκ των οποίων τα 2/3 (22,60%) είναι φυλλοβόλα δρυοδάση. Τα υπόλοιπα 48,4% ανήκουν στα χαρακτηρισμένα ως ``Μη βιομηχανικά δάση, που περιλαμβάνουν κυρίως πρινώνες και αείφυλλα πλατύφυλλα της παραλιακής ζώνης με πολύ μικρό ξυλαπόθεμα, καθώς επίσης και χορτολιβαδικές εκτάσεις σε διάφορα υψόμετρα, που χρησιμοποιούνται κυρίως για κτηνοτροφία (Ευθυμίου 2008). Οι δασοσκεπείς εκτάσεις της Ελλάδας αποτελούνται από μια πληθώρα δασικών ειδών, στην πλειοψηφία τους πλατύφυλλα με ποσοστό 61,6% έναντι 38,4% των κωνοφόρων. Τα σημαντικότερα δασοπονικά είδη από πλευράς παραγωγής ξύλου είναι η Ελάτη (12%), η Πεύκη (25%), η Δρυς (30%) και η Οξιά (8,7%). Από ιδιοκτησιακής πλευράς τα δάση ανήκουν σε ποσοστό 65% στο δημόσιο, 12% είναι κοινοτικά και 23% ανήκουν σε ιδιώτες και ιδρύματα (Efthymiou 1992). Tο συνολικό ξυλαπόθεμα των Ελληνικών δασών εκτιμάται σε 154 εκατ. m 3. Η ετήσια προσαύξηση εκτιμάται σε 1,8 m 3 /ha (2,3 m 3 /ha στα κωνοφόρα και 1,5 m 3 /ha στα πλατύφυλλα) και συνολικά σε 4,0 εκατ. m 3 /έτος ή 2,6% του ξυλαποθέματος. Έναντι αυτής της συνολικής αύξησης, το ποσό του ξύλου που απολαμβάνεται ως ετήσιο λήμμα, εκτιμάται σε 2,5 εκατ. m 3 (μέσος όρος 5ετίας) (Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2009). 5

10 Το ξυλαπόθεμα, ένας δείκτης της κατάστασης και της συγκρότησης ενός δάσους, είναι πάρα πολύ περιορισμένο και κυμαίνεται κατά μέσο όρο στα δάση κωνοφόρων στα 54 m 3 /ha, στα δάση φυλλοβόλων πλατυφύλλων στα 27,8 m 3 /ha και στο σύνολο των Ελληνικών δασικών οικοσυστημάτων στα 21,2 m 3 /ha. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης αναφέρουμε ότι τα δάση στην Κεντρική Ευρώπη έχουν μέσο ξυλαπόθεμα γύρω στα m 3 /ha. Ένα επιπλέον μέτρο είναι το ποσοστό καυσοξύλων, το οποίο είναι περίπου 70% στα ελληνικά δάση, ενώ στην Κεντρική Ευρώπη κυμαίνεται στο 7-10% του συγκομιζόμενου ξύλου στο στάδιο τελικών καρπώσεων (Ευθυμίου 2008). Το χρήσιμο ξύλο (στρόγγυλη ξυλεία και ξύλο θρυμματισμού) από το σύνολο της ελληνικής ξυλοπαραγωγής, έχει ανέλθει από το 31% την προηγούμενη δεκαετία στο 37% σήμερα με κάποιες ανοδικές τάσεις, παραμένοντας όμως σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ενώ θα μπορούσε να κυμαίνεται σε υψηλότερα επίπεδα, παρά την υποβαθμισμένη κατάσταση του ξυλαποθέματος των δασών μας (Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2009). Σύμφωνα με την εκτίμηση του Υπ. Γεωργίας, ο συνολικός αριθμός των απασχολούμενων στο σύνολο του δασικό τομέα για το 1995 ανέρχεται σε άτομα. Σε σχέση με το 1985, που η δασοπονία απασχολούσε άτομα, έχουμε μια μείωση της τάξης του 53%. Η δραστηριότητα που απασχολεί το περισσότερο προσωπικό είναι η συγκομιδή δασικών προϊόντων, με περίπου τους απασχολούμενους σε υλοτομικές εργασίες για το 2002 (Τσιώρας 2004). Η μείωση των απασχολούμενων με την δασοπονία έχει να κάνει ίσως με το είδος της εργασίας (καταπόνηση, κλιματικές συνθήκες) αλλά και με το χαμηλό επίπεδο αμοιβών σε σχέση με άλλες γεωργικές δραστηριότητες (Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2009) Η συγκομιδή ξύλου στην Ελλάδα Η συγκομιδή ξύλου στη χώρα μας διεξάγεται κάτω από δύσκολες συνθήκες. Το επιλογικό σύστημα υλοτομίας που εφαρμόζεται στη διαχείριση των δασών, οι μεγάλες εγκάρσιες κλίσεις, η έλλειψη ικανοποιητικού οδικού δικτύου, οι σκληρές κλιματικές συνθήκες που επικρατούν επί 3-5 μήνες κάθε χρόνο στις ορεινές περιοχές, η έλλειψη οργανωμένων και εκπαιδευμένων συνεργείων συγκομιδής, είναι χαρακτηριστικά που δίνουν το μέγεθος των δυσκολιών συγκομιδής του ξύλου (Κακαράς 1989). Σε τεχνολογικό στάδιο, οι συνθήκες οργάνωσης και υποδομής και η έλλειψη εργασιολογικής εκπαίδευσης έχουν σαν αποτέλεσμα το υψηλό κόστος συγκομιδής ανά μονάδα, καθώς και την αχρήστευση σημαντικού πολύτιμου ξύλου σε κατώτερες ποιότητες. Η παραγωγικότητα εργασίας έχει σημειώσει σημαντική άνοδο (0,7 κ.μ / ώρα) σε σχέση με την 6

11 προηγούμενη δεκαετία (0,4 κ.μ / ώρα) αλλά παραμένει σημαντικά χαμηλή σε σχέση με εκείνη δασοπονικά προηγμένων χωρών (Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2009). Λαμβάνοντας υπόψη τις γενικότερες συνθήκες που επικρατούν στη συγκομιδή του ξύλου από τα ελληνικά δάση: α) το υπερβολικό ποσοστό χειρωνακτικής εργασίας, β) ο πολυτεμαχισμός ξύλου στο υλοτόμιο και η αρνητική επίπτωση του Νόμου της Μάζας ανά μονάδα, γ) η έλλειψη σύγχρονου και επαρκούς εξοπλισμού, δ) η παραδοσιακή διαδικασία φάσεων εργασίας και ε) η έλλειψη ειδικής εργασιακής παιδείας, εύστοχης αμοιβής και οργάνωσης, συμπεραίνουμε ότι ο συνδυασμός των παραπάνω οδηγεί σε σταθερά χαμηλή παραγωγικότητα, σε υποβάθμιση ενός αξιόλογου ποσοστού τεχνικού κορμόξυλου και περιορισμό της «δημιουργούμενης ή προστιθέμενης αξίας» κατά την αξιοποίηση των δασικών προϊόντων και στο υψηλό κόστος των συγκομιστικών εργασιών (Κατενίδης και Ευθυμίου, 1983). Η Δασική Υπηρεσία στην προσπάθειά της να πετύχει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα τόσο από πλευράς αύξησης της απόδοσης, ποιότητας και γενικά αύξηση της παραγωγικότητας πάνω στη συγκομιδή του ξύλου, πέρα του βασικού οδικού δικτύου που κατασκεύαζε κάθε χρόνο, προχώρησε στη λήψη και εκτέλεση μιας σειράς μέτρων έργων και προγραμμάτων (Σπαθής και Κουτσονάσιος, 1989): α) Οργάνωσε και πραγματοποίησε σειρά προγραμμάτων εκπαίδευσης προσωπικού πάνω σε θέματα συγκομιδής του ξύλου και εκμηχανίσεως των φάσεων αυτής με σκοπό την εξειδίκευση και επιμόρφωση του προσωπικού (δασεργάτες, μετατοπιστές κ.α.) σε νέες μεθόδους, σύγχρονους που εφαρμόζονται στο όλο φάσμα των εργασιών συγκομιδής. β) Προμηθεύτηκε κατά καιρούς διάφορους τύπους δασικών μηχανημάτων, τα οποία χρησιμοποίησε και αξιοποίησε στις συγκομιστικές εργασίες, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος αυτών των εργασιών να έχει εκμηχανισθεί και να έχει βελτιωθεί, όπως και η προμήθεια διαφόρων εφοδίων-εργαλείων τα οποία βοήθησαν στη βελτίωση των συγκομιστικών εργασιών γενικά. γ) Προκειμένου να αυξήσει την απόδοση και να αξιοποιήσει το καλύτερο δυνατό τα μηχανήματα τα οποία χρησιμοποιούνται στη φάση της μετατόπισης, κατασκεύασε δίκτυο τρακτερόδρομων, το οποίο συνετέλεσε στην αύξηση της αποδοτικότητας των μέσων μετατόπισης. 7

12 δ) Για την ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, από το 1975 ξεκίνησε η οικονομική ενίσχυση των Δασικών Συνεταιρισμών, δασεργατών εφόσον αγοράζουν δασικά μηχανήματα. ε) Δημιούργησε έργα υποδομής (εργοτάξια) που βοήθησαν αρκετά στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του απασχολουμένου στη συγκομιδή προσωπικού. Η μετατόπιση-μεταφορά του ξύλου από το υλοτόμιο στο δασόδρομο, μέχρι το 1965 γινόταν αποκλειστικά με ζώα. Από το έτος εκείνο άρχισε μια προσπάθεια της Δασικής Υπηρεσίας για την χρησιμοποίηση μηχανημάτων στη μετατόπιση του ξύλου (Κακαράς 1989). Η φάση της μετατόπισης ουσιαστικά άρχισε να εκμηχανίζεται από το 1971 με την χάραξη και κατασκευή των απαραίτητων κάθε χρόνο δικτύων τρακτεροδρόμων και με την χρησιμοποίηση των εξειδικευμένων στην μετατόπιση μηχανικών μέσων της υπηρεσίας (Σπαθής και Κουτσονάσιος, 1989). Σήμερα επικρατεί σε πολλές δασικές περιοχές μια μικτή μορφή χρήσης μέσων στη μετατόπιση του ξύλου δηλ. ζώων και ελκυστήρων. Τα ζώα μετατοπίζουν ακόμα σήμερα το μεγαλύτερο ποσοστό του παραγόμενου στρόγγυλου ξύλου. Το υπόλοιπο μετατοπίζεται με τροχοφόρα μηχανήματα (γεωργικοί, δασικοί ελκυστήρες, UNIMOG κ.α.). Εναέριοι συρματοσχοινιογερανοί και ερπυστριοφόρα μηχανήματα δεν χρησιμοποιούνται. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα μηχανήματα βοηθούν τα ζώα (Κακαράς 1989). Σημαντική προσπάθεια για την μηχανοποίηση της παραγωγής στη χώρα μας έγινε με την εφαρμογή του ΚΑΝ ΕΟΚ 867/90 «Περί εμπορίας και μεταποίησης των δασικών προϊόντων». Ο κανονισμός αυτός εφαρμόζεται από το 1994 και μέχρι σήμερα έχουν ενταχθεί στα ετήσια προγράμματα που εφαρμόζουν οι Δασικές Υπηρεσίες, περί τους δικαιούχους (συνεταιρισμοί, υλοτόμοι, μετατοπιστές, βιοτεχνίες πρωτογενούς επεξεργασίας ξύλου κλπ). Ο κανονισμός αυτός εκτιμάται ότι έχει βοηθήσει σημαντικά στην μηχανοποίηση και την αύξηση της πρωτογενούς παραγωγής με τις σημαντικές ποσότητες αλυσοπρίονων ( τεμάχια περίπου) που έχει επιδοτήσει. Επίσης οι δασικοί ελκυστήρες, οι αυτοκινούμενοι φορτωτές, οι μηχανικοί φόρτωσης και μεταποίησης, τα μηχανήματα τεμαχισμού και θρυμματισμού, οι γεφυροπλάστιγγες και τα ξηραντήρια που έχουν εισέλθει στην παραγωγή μέσω του κανονισμού 867/90 έχουν βελτιώσει σημαντικά τις συνθήκες μετατόπισης και φόρτωσης, καθώς και την ποιότητα της παραγόμενης ξυλείας. Από το 1994 μέχρι σήμερα, μέσω του κανονισμού έχουν γίνει επενδύσεις 15 δις. δρχ. περίπου. Στην παρατηρούμενη άνοδο της παραγωγικότητας της εργασίας (από το 0,4 στο 0,7 8

13 κ.μ/ώρα) και στην αύξηση του χρήσιμου ξύλου στο 37% του συνόλου της παραγωγής, φαίνεται ότι συνετέλεσε σημαντικά η εκμηχάνιση από την εφαρμογή του κανονισμού 867/90 (Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2009). Η ταξινόμηση και διακίνηση των προϊόντων γίνεται σε αδρομερείς κατηγορίες (διάκριση λίγων προϊόντων) και με μεγάλη βραδύτητα μεταξύ υλοτομίας και πρώτης επεξεργασίας στο εργοστάσιο. Η έλλειψη αμοιβαίας πληροφόρησης επικοινωνίας και συντονισμού μεταξύ δασαρχείου και βιομηχανίας βιοτεχνίας (αγορά) καθώς και η παρεμβολή πολλών γραφειοκρατικών διαδικασιών στην διάθεση των προϊόντων οξύνει το πρόβλημα και οδηγεί πολύ συχνά στην υποβάθμιση των προϊόντων. Όλοι αυτοί οι παράγοντες δρουν μειωτικά και περιορίζουν την οικονομική αποτελεσματικότητα (προστιθέμενη η δημιουργούμενη αξία) των υλοχρηστικών συστημάτων, σχετικά με την αξιοποίηση των δασικών προϊόντων (Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2009). Οι πρώτοι Δασικοί Συνεταιρισμοί (Δ.Σ.) εμφανίζονται στην Ελλάδα το Με μία σειρά νόμων (Α.Ν. 1267/1939, Α.Ν. 854/1946, Ν.Δ. 2501/1953) θεσπίζεται το σύστημα της μίσθωσης του λήμματος σε ξυλεμπόρους, οι οποίοι υλοτομούσαν και πωλούσαν τα δασικά προϊόντα στην αγορά καταβάλλοντας ένα μίσθωμα στο κράτος (δασοϊδιοκτήτη). Οι εργασίες, δηλαδή, συγκομιδής των δασικών προϊόντων πραγματοποιούνταν από τα μέλη των συνεταιρισμών, σύμφωνα με τους κανόνες της δασικής διαχειριστικής, υπό την εποπτεία και καθοδήγηση της Δασικής Υπηρεσίας (Δήμου 2007). Στα μέσα της δεκαετίας του 50 εμφανίζεται το σύστημα της Κρατικής Εκμετάλλευσης των Δασών (ΚΕΔ) με αυτεπιστασία. Αυτό εφαρμόζεται αρχικά στα παραγωγικότερα δημόσια δάση της χώρας. Σύντομα όμως κατά τη διάρκεια του 60, επεκτείνεται στα περισσότερα δάση και καταλήγει να είναι στη δεκαετία του 70 μοναδική μορφή εκμετάλλευσης. Οι συνεταιρισμένοι δασεργάτες γίνονται με την ΚΕΔ εργόμισθοι αμειβόμενοι με βάση τη μονάδα παραγωγής ή ημερομίσθιοι εργάτες. Οι Δ.Σ. αναλαμβάνουν με αμοιβή την εκτέλεση μέρους ή του συνόλου των εργασιών συγκομιδής (υλοτομία, διαμόρφωση, μετατόπιση στο δασόδρομο) μιας δασοδιαχειριστικής μονάδας (συστάδα, τμήματος ή και συμπλέγματος) και στη συνέχεια τα παραγόμενα προϊόντα διατίθενται στο εμπόριο με δημοπρασία από τις κρατικές δασικές υπηρεσίες (Δήμου 2007). Η ΚΕΔ με τον τρόπο που εφαρμόζεται ακόμη, ως σύστημα εκμετάλλευσης με αυτεπιστασία, έχει μεν θετική επίδραση στη δασική διαχείριση, αλλά έχει και ορισμένα τρωτά σημεία, λόγω της ασάφειας και των συγχύσεων που προκαλούνται ως προς τον ρόλο των δασεργατικών συνεταιρισμών (ΕΣΔΕ). Το γεγονός ότι στο ίδιο σύστημα άλλοτε εκλαμβάνονται ως εργολάβοι και άλλοτε ως παρέχοντες εξαρτημένη εργασία, δημιουργεί 9

14 σύγχυση ιδιαίτερα ως προς την κοινωνική τους ασφάλιση. Πέραν αυτών, οι χρονοβόρες διοικητικές διαδικασίες, ο κακός συντονισμός Δασοπονίας και Ξυλοβιομηχανίας και η έλλειψη εργασιολογικής εκπαίδευσης των δασεργατών και των στελεχών οδήγησαν στην στασιμότητα, στην συνεχή υποβάθμιση του συγκομιζόμενου ξύλου και στην κακή οργάνωση των συγκομιστικών εργασιών (Ευθυμίου και Καραμπατζάκης, 1992). Σήμερα, εκτός από το σύστημα της ΚΕΔ, ισχύει το σύστημα συγκομιδής και εμπορίας ξύλου από δασεργατικούς συνεταιρισμούς σύμφωνα με το Π.Δ. 126/86, που εκδόθηκε σε εκτέλεση του άρθρου 74 του Νόμου 1541/85 (ο οποίος ρυθμίζει τη λειτουργία των Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων). Το Π.Δ. 126/86 με τίτλο: «Διαδικασία παραχώρησης της εκμετάλλευσης, συντήρησης και βελτίωσης των δασών που ανήκουν στο δημόσιο και στα νομικά πρόσωπα του δημοσίου τομέα στους δασικούς συνεταιρισμούς» εκθέτει τον τρόπο με τον οποίο ο δασικός συνεταιρισμός, φορέας της δασικής εργασίας, συμμετέχει υπεύθυνα στην εκμετάλλευση, βελτίωση και αξιοποίηση των δασών. Η βασική και ουσιαστική διαφορά μεταξύ των δύο συστημάτων, ΚΕΔ και Π.Δ. 126/86, έγκειται στο φορέα διενέργειας της δημοπρασίας για την πώληση των δασικών προϊόντων. Στην πρώτη περίπτωση φορέας είναι το Κράτος (Δασική Υπηρεσία) και στη δεύτερη ο Δ.Σ. (Δήμου 2007). Με το Π.Δ. 126/86 παραχωρούνται τα δημόσια δάση για εκμετάλλευση στους δασεργατικούς συνεταιρισμούς και ουσιωδώς καταργείται το επιτυχημένο σύστημα της δι αυτεπιστασίας ξυλοπαραγωγής. Το αποτέλεσμα αυτής της ρύθμισης ήταν να γίνουν πολλές υπερβολικές καρπώσεις, να αγνοηθούν οι διαχειριστικές μελέτες των δασαρχείων, να παραμεληθούν οι καλλιεργητικές φροντίδες και να κατεδαφισθούν τα καλύτερα ελληνικά δημόσια δάση (Ευθυμίου 2002). Η αντικατάσταση, σε μεγάλο βαθμό, της Κρατικής Εκμετάλλευσης Δασών και η ανεξέλεγκτη και ληστρική εφαρμογή του Π.Δ. 126/86 είχε τραγικά αποτελέσματα για τα δημόσια δάση (κρατικά και κοινοτικά) που φθάνουν το 85% όλων των ελληνικών δασών. Είναι αξιοσημείωτο, ότι η συνολική παραγωγή ξύλου διαφόρων κατηγοριών μειώθηκε σημαντικά κατά την τελευταία 20/ετία και συγκεκριμένα από 2,8 εκατ. m 3 που ήταν το έτος 1998 έπεσε στα 1,7 εκατ. m 3 κατά το έτος 2004, ενώ το μεγάλο έλλειμμα σε προϊόντα ξύλου και χάρτου που έχει η χώρα μας καλύφθηκε με αντίστοιχες εισαγωγές από το εξωτερικό, σύμφωνα με το Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για το 2004 (Ευθυμίου 2008). Σε έρευνα των Ευθυμίου και Καραμπατζάκη (1992) για την εφαρμογή του Π.Δ. 126/86, ανατέθηκαν εργασίες στο δασικό συνεταιρισμό της Αδριανής του Ν. Δράμας. Μετά την πώληση των προϊόντων ξυλείας που υλοτομήθηκε σε αγοραστές και ξυλοβιομηχάνους και 10

15 αφαίρεση των εξόδων υλοτομίας, φόρων κ.λπ. βρέθηκε ότι η καθαρή αμοιβή του υλοτόμου ανερχόταν σε δρχ. ή 445,04 και του μετατοπιστή σε δρχ. ή 286,54, καθαρά ανά 8ωρο εργασίας, αμοιβές που θεωρούνται υπερβολικές (Ευθυμίου και Καραμπατζάκης, 1992). Σε έρευνα της Δήμου (2007) επιχειρήθηκε μια εκτίμηση του συστήματος συγκομιδής και εμπορίας ξύλου με το Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ.) 126/86 και σύγκρισή του με το παλαιότερο σύστημα συγκομιδής, της Κρατικής Εκμετάλλευσης Δασών (Κ.Ε.Δ.). Ο σκοπός της εργασίας ήταν η συλλογή πληροφοριών και απόψεων γύρω από οικονομικά, οικολογικά και κοινωνικά ζητήματα που αφορούν το σύστημα εκμετάλλευσης με το Π.Δ. 126/86. Η έρευνα έγινε με τη βοήθεια δύο ερωτηματολογίων. Το ένα συμπληρώθηκε από 13 Δασικές Υπηρεσίες και μάλιστα από 48 δασολόγους της πράξης. Το δεύτερο ερωτηματολόγιο στάλθηκε σε τρεις Δασικούς Συνεταιρισμούς και συμπληρώθηκε από 24 αρχηγούς ομάδων Δασικών Συνεταιρισμών. Τα δύο ερωτηματολόγια περιείχαν ερωτήσεις οικολογικού, οικονομικού, κοινωνικού και γενικού ενδιαφέροντος, με μικρές διαφοροποιήσεις μεταξύ τους. Από την επεξεργασία των αποτελεσμάτων προέκυψε η άποψη ότι την εμπορία των δασικών προϊόντων ορθώς αναλαμβάνουν οι ίδιοι οι συνεταιρισμοί και πως η εφαρμογή του Π.Δ. 126/86 δεν έχει συμβάλει στη δημιουργία μονοπωλίου εμπορίας ξύλου το οποίο να ελέγχει τις ποσότητες και τις τιμές του εγχώριου ξύλου. Το σημαντικότερο συμπέρασμα είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων διάκειται ευνοϊκά απέναντι στο σύστημα συγκομιδής και εμπορίας ξύλου με το Π.Δ. 126/86, υπό την προϋπόθεση της βελτίωσής του σε ορισμένα σημεία (Δήμου 2007). Με βάση στοιχεία και παρατηρήσεις που προήλθαν από πολλά δασαρχεία της χώρας και με βάση ειδικές θεωρήσεις αξιολόγησης όπως ``Δασοκομική και διαχειριστική θεώρηση Τεχνική και υλοχρηστική Εργονομική και κοινωνική Εμπορική και οικονομική και Δασοπολιτική και διοικητική, διαπιστώθηκαν σε συντομία τα ακόλουθα συμπεράσματα που προκύπτουν από την εφαρμογή του Π.Δ. 126/86 (Ευθυμίου και Καραμπατζάκης, 1992): α) Προσφέρει ευκαιρίες εύκολου, γρήγορου και υπερβολικού πλουτισμού στους δασεργάτες. β) Τα υπερκέρδη των δασικών συνεταιρισμών δεν εισρέουν οπωσδήποτε στην ορεινή οικονομία, ούτε συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. γ) Οι εργασίες που διεξάγονται, με αυτό το θεσμικό πλαίσιο, οδηγούν στην λεηλασία και πλήρη κατάρρευση των καλύτερων δασικών οικοσυστημάτων της χώρας. δ) Η κοινωνική πίεση που ασκούν οι συνεταιρισμοί δια της πολιτικής επιρροής εξασθενίζουν την Δασική Υπηρεσία και την οδηγούν σε ταχεία αποσύνθεση. 11

16 ε) Εξελίσσεται σε πολύ χειρότερη μορφή μίσθωσης των δασών, από εκείνη του παρελθόντος, λόγω της αδυναμίας ελέγχου και του κοινωνικού προσώπου των συνεταιρισμών. ε) Θεωρείται επιτακτική ανάγκη η λήψη άμεσων και ριζικών μέτρων για νέες θεσμικές ρυθμίσεις Συστήματα και μέθοδοι συγκομιδής ξύλου στην Ελλάδα Σήμερα η εκμετάλλευση του μεγαλύτερου τμήματος των δασικών εκτάσεων της χώρας γίνεται σύμφωνα με το Π.Δ. 126/86. Τα περισσότερα Δασαρχεία, ωστόσο, εφαρμόζουν και τα δύο συστήματα συγκομιδής, χρησιμοποιώντας το σύστημα της ΚΕΔ σε λιγότερο παραγωγικά και μικρότερης έκτασης δάση, ενώ πολύ λίγα είναι εκείνα που χρησιμοποιούν αποκλειστικά το σύστημα της ΚΕΔ (π.χ. Δασαρχεία Ξάνθης, Καλαμάτας, Τρικάλων, Μεσολογγίου), (Δήμου 2007). Με το σύστημα της ΚΕΔ οι δασικοί συνεταιρισμοί αμείβονται κατά μονάδα παραγόμενου προϊόντος, το οποίο στη συνέχεια διατίθεται από τα Δασαρχεία, δια δημοπρασίας, στην αγορά ενώ με το δεύτερο σύστημα το παραγόμενο προϊόν διατίθεται στην αγορά από τους συνεταιρισμούς και αποδίδεται το 12% επί των ακαθάριστων εσόδων τεχνικού ξύλου και το 5% για τα καυσόξυλα υπέρ του Κεντρικού Ταμείου Γεωργίας Κτηνοτροφίας και Δασών και το 5% των ακαθαρίστων εσόδων υπέρ του ΟΤΑ στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται το δάσος (Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2009). Η συγκομιδή ξύλου στην Ελλάδα επηρεάζεται από τις απότομες κλίσεις εδάφους, το περιορισμένο δίκτυο δασοδρόμων, με πυκνότητα οδικού δικτύου 8 με 10 m/ha και τις λειτουργικές υποδομές των δασικών εργασιών (εκπαίδευση και οργάνωση δασεργατών). Αυτοί οι παράγοντες υποδηλώνουν ότι αραιώσεις, μετά την προσήμανση των δένδρων από το δασολόγο, διεξάγονται σε μεγάλο βαθμό με χειρωνακτικές ή μηχανοχειρωνακτικές μεθόδους (Efthymiou 1992). Πριν από την έναρξη των υλοτομικών εργασιών, προηγείται η «προσήμανση» των προς υλοτομία δένδρων της συστάδας από δασολόγο του αρμόδιου δασαρχείου με βάση τις σχετικές δασοκομικές και διαχειριστικές προδιαγραφές της δασοπονικής μελέτης ή διαχειριστικού σχεδίου, που έχει εκπονηθεί, εγκριθεί και ισχύει για μια συγκεκριμένη δασοσυστάδα. Μόνο προσημασμένα δένδρα επιτρέπεται να υλοτομηθούν από τους δασεργάτες που ανέλαβαν τη ρίψη και τη διαμόρφωση (Ευθυμίου 2008). Οι παραδοσιακές μέθοδοι συγκομιδής έχουν βελτιωθεί κυρίως με την χρησιμοποίηση αλυσοπρίονου στην ρίψη και διαμόρφωση των κορμών σε όλη τη χώρα, καθώς και με την 12

17 μερική αντικατάσταση των ζώων σύρσης από ελκυστήρες σε περιορισμένο βαθμό. Εκτός από την φόρτωση του ξύλου, που γίνεται πλέον από γερανούς στα περισσότερα δάση και συνδυάζει τη μεγάλη απόδοση με τον εργονομικό εξανθρωπισμό της εργασίας, όλες οι άλλες συγκομιστικές εργασίες παρουσιάζουν μικρό βαθμό μηχανοποίησης και υψηλή εργασιοφυσιολογική καταπόνηση των δασεργατών (Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 2009). Η ρίψη, ο τεμαχισμός και η αποκλάδωση διεξάγονται κυρίως με αλυσοπρίονο με τη μέθοδο συγκομιδής ξύλου σε μικρά μήκη (shortwood method). Η αποφλοίωση των κωνοφόρων γίνεται στη συστάδα με τσεκούρι, όμως τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει η τάση της απευθείας μετατόπισης στο δασόδρομο και της μεταφοράς τους στο εργοστάσιο χωρίς αποφλοίωση. Η μετατόπιση των κορμοτεμαχίων διεξάγεται με ζώα (άλογα και μουλάρια) και σε μια αυξανόμενη τάση, με γεωργικούς ελκυστήρες, Unimog και μερικούς εξειδικευμένους αρθρωτούς δασικούς ελκυστήρες. Όσο αφορά το στοιβακτό ξύλο (καυσόξυλο) η μεταφορά του από το υλοτόμιο στο δασόδρομο διεξάγεται με ζώα φόρτου (μουλάρια), ενώ τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες για τη μηχανοποίηση της συγκεκριμένης φάσης εργασίας με τη χρήση ειδικών εξαρτημάτων στους ελκυστήρες, σε ομαλά εδάφη. Η φόρτωση του ξύλου γίνεται με γερανούς και η μεταφορά του στα εργοστάσια με φορτηγά (Efthymiou 1992). Η μηχανοποίηση των εργασιών συγκομιδής επικεντρώθηκε στην φάση της μετατόπισης, με την αντικατάσταση των ζώων με ελκυστήρες. Χαρακτηριστικά πριν από 50 χρόνια η αναλογία του όγκου που μετατοπίζονταν με αυτά τα μέσα (ζώα:ελκυστήρες) ήταν περίπου 82:18, ενώ σήμερα κυμαίνεται στο 50:50. Όσο αφορά τα μηχανήματα που απασχολούνται σε δασικές εργασίες, το Unimog αποτελεί ένα ευρύτατα χρησιμοποιούμενο μέσο μετατόπισης για τα Ελληνικά δάση, ενώ σε μερικές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται διάφοροι τύποι δασικών ελκυστήρων (Massey-Ferguson, Timberjack, Fiat 601 κ.α.). Περίπου αλυσοπρίονα (κυρίως Stihl, Husqvarna, Jonsereds, Pioneer κ.α.) χρησιμοποιούνται από δασεργάτες και εργολάβους συγκομιστικών εργασιών, για την συγκομιδή του ξύλου στην Ελλάδα (Efthymiou 1992). 13

18 2.2 Στόχοι της έρευνας Εργασιακές χρονικές σπουδές για την αξιολόγηση (σύγκριση) συστημάτων συγκομιδής ξύλου, έγιναν αρκετές φορές στη χώρα μας (Τσουμής 1970, Τσουμής και Ευθυμίου 1973, Κατενίδης και Ευθυμίου 1983, Ευθυμίου και Καραμπατζάκης 1992). Ωστόσο, αντίστοιχες μελέτες και χρονικά στοιχεία για τη σύγκριση του συστήματος συγκομιδής με το Π.Δ. 126/86 και του συστήματος συγκομιδής με την Κ.Ε.Δ., δεν υπάρχουν. Στην παρούσα μεταπτυχιακή εργασία, που πραγματεύεται την υλοτομία (ρίψη και διαμόρφωση) και την μετατόπιση με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 και με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., τέθηκαν οι ακόλουθοι στόχοι: 1. Ο υπολογισμός του χρόνου εργασίας των επιμέρους φάσεων καθώς και του συνολικού χρόνου υλοτομίας και μετατόπισης, με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 και με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., και η εκτίμηση του βαθμού διαφοροποίησης των παραπάνω χρόνων σε συνάρτηση με τους διάφορους ξυλομετρικούς παράγοντες και τις συνθήκες του περιβάλλοντος εργασίας. 2. Ο υπολογισμός της χρονικής κατανάλωσης των επί μέρους φάσεων εργασίας, της εργασιακής απόδοσης (παραγωγικότητα) και του κόστους εργασίας (δαπάνη), για την υλοτομία και τη μετατόπιση του ξύλου, και η αξιολόγησή (σύγκρισή) τους μεταξύ των εφαρμοζόμενων συστημάτων συγκομιδής ξύλου. 3. Η εύρεση των κυριότερων παραγόντων που επηρεάζουν τη χρονική κατανάλωση, την εργασιακή απόδοση (παραγωγικότητα) και το κόστος εργασίας (δαπάνη) κατά την υλοτομία και τη μετατόπιση του ξύλου σε συνθήκες Π.Δ. 126/86 και σε συνθήκες Κ.Ε.Δ. 4. Η ποιοτική ταξινόμηση της παραγόμενης ξυλείας και η αξιολόγηση (σύγκριση) της ποιότητας των παραγόμενων κολώνων ΔΕΗ, μεταξύ του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86 και του συστήματος συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. 14

19 2.3 Εισαγωγή στις χρονικές μελέτες Μελέτη χρόνου με χρονομέτρηση Η μελέτη χρόνου με χρονομέτρηση είναι μια τεχνική μέτρησης εργασίας, όπου με συνεχή και απευθείας παρατήρηση καθορίζεται ο απαιτούμενος χρόνος εκτέλεσης μιας εργασίας, με έναν κανονικό ρυθμό και από ένα κατάλληλα εκπαιδευμένο και ικανό άτομο. Η τεχνική αυτή είναι αποτελεσματική και ακριβής λόγω της χρησιμοποιήσεως χρονομέτρου και της απευθείας παρατηρήσεως της εργασίας. Μειονέκτημα της μεθόδου είναι ότι απαιτείται πολύς χρόνος για την καλή εκτέλεση της και είναι δαπανηρή (Appelroth 1988, Πασχαλίδης 1999). Οι χρονικές μελέτες κάνουν δυνατή την αξιολόγηση (σύγκριση) εργατών, συνεργείων, μηχανημάτων, μεθόδων κ.λπ. σε συσχέτιση με διάφορους παράγοντες που αναφέρονται στο ξύλο και τις συνθήκες εργασίας, όπως είναι κατηγορία ξύλου, διάμετρος, είδος και ποιότητα δένδρων (αριθμός και μέγεθος κλαδιών κ.λπ.), διαστάσεις ή μάζα του ξύλου, τοπογραφική διαμόρφωση και κλιματικές συνθήκες. Κάθε φάση εργασίας (ρίψη, αποκλάδωση κ.λπ.) μπορεί να αξιολογείται χωριστά και να υπολογίζεται ο απαιτούμενος χρόνος και το κόστος της σε σύγκριση με άλλες φάσεις ή με άλλη μέθοδο διεξαγωγής. Έτσι, μπορεί να υποστηρίζεται με συγκεκριμένα στοιχεία η ανάγκη αλλαγής μεθοδολογίας (π.χ. μηχανοποιήσεως ορισμένων εργασιών, παραλήψεως της αποφλοιώσεως ή τεμαχισμού στο δάσος, προτιμήσεως ενός τύπου μηχανήματος αντί άλλου κ.λπ.). Επίσης, μπορεί να υπολογίζεται η αμοιβή για την εκτέλεση μιας ορισμένης εργασίας (π.χ. αραιώσεως) και ακόμα να επηρεάζεται η διαχείριση του δάσους (Τσουμής 2000). Προκειμένου να βελτιώσουμε την αποδοτικότητα των εργασιών συγκομιδής ξύλου, απαιτούνται οι γνώσεις της παραγωγικότητας και του κόστους εργασίας. Σε έρευνα των Pollini et al (1988), διενεργήθηκαν χρονικές μελέτες προκειμένου να εξετάσουνε την αποδοτικότητα των εργασιών συγκομιδής ξύλου. Για το σκοπό αυτό υπολογίστηκαν η παραγωγικότητα και το κόστος υλοτομίας (ρίψη και διαμόρφωση) και μετατόπισης, με τρεις διαφορετικές μεθόδους συγκομιδής. Οι χρονικές σπουδές αποκάλυψαν ότι, καλύτερη εκπαίδευση του εργατικού δυναμικού πάνω στις δασικές εργασίες, σε συνδυασμό με την αλλαγή μεθοδολογίας σε ορισμένα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας στο δάσος, βελτιώνουν την παραγωγικότητα και μειώνουν το κόστος των εργασιών συγκομιδής ξύλου (Pollini et al 1988). Σε άλλη των Cremer και Velazquez-Marti (2007), βρέθηκε ότι η παράληψη ορισμένων φάσεων επεξεργασίας του ξύλου καθώς και η μεταφορά της φάσης της διαμόρφωσης από το 15

20 υλοτόμιο στον δασόδρομο, αυξάνουν την παραγωγικότητα εργασίας και μειώνουν το κόστος συγκομιδής ανά μονάδα παραγωγής. Αντίστοιχες χρονικές μελέτες διεξάγονται για την αξιολόγηση των μηχανημάτων συγκομιδής ξύλου. Σε έρευνα των Sabo και Porsinsky (2005), υπολογίστηκαν η χρονική κατανάλωση, η παραγωγικότητα και το κόστος μετατόπισης στρογγύλης ξυλείας ερυθρελάτης με τον δασικό ελκυστήρα. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η δαπάνη χρήσεως του μηχανήματος αυξάνεται με την απόσταση μετατόπισης. Σε μια άλλη έρευνα, διενεργήθηκαν χρονικές σπουδές για τη σύγκριση της απόδοσης και του κόστους δύο μηχανημάτων συγκομιστές (harvesters), το πρώτο με μονό κεφαλοδιαμορφωτή (one grip harvester) και το δεύτερο με διπλό (double grip harvester). Μεταξύ των δύο μηχανημάτων, βρέθηκε ότι το πρώτο υπερέχει λόγω του χαμηλότερου κόστους ανά ώρα λειτουργίας, ενώ το δεύτερο ήταν αποδοτικότερο σε συστάδες όπου ένα μεγάλο ποσοστό δένδρων απαρτίζονταν από κλαδιά μεγάλης διαμέτρου (Glode 1999). Οι μελέτες χρόνου με χρονομέτρηση, χρησιμοποιήθηκαν σε πολλές περιπτώσεις για τη σύγκριση των διαφόρων μέσων μετατόπισης. Σε έρευνα των Ghaffariyan et al (2009), εξετάστηκαν οι εργασίες μετατόπισης καυσόξυλου και βιομηχανικής ξυλείας, με ζώα φόρτου. Τα αποτελέσματα των χρονικών σπουδών αποκάλυψαν ότι η χρήση ενός πιο εξειδικευμένου εξοπλισμού στα ζώα φόρτου, αυξάνει την παραγωγικότητα κατά 53,4%, σε σχέση με την αντίστοιχη παραγωγικότητα του υπάρχοντος εξοπλισμού (Ghaffariyan et al 2009). Σε μια άλλη έρευνα, διενεργήθηκαν χρονικές μελέτες για την σύγκριση των εναέριων μέσων (ελικόπτερο) με τα παραδοσιακά μέσα μετατόπισης. Παρά το γεγονός ότι η εναέρια συγκομιδή ξύλου αποτελεί την πιο επικίνδυνη μέθοδο, βρέθηκε ότι τα πλεονεκτήματά της έναντι των παραδοσιακών μεθόδων (ελκυστήρες, σχοινιογερανοί) την καθιστούν ως την πιο αποδοτική και πιο φιλική για το περιβάλλον τεχνολογία εξωδάσωσης του ξύλου (Messingerova και Tajbos, 2006). Σε έρευνα των Porsinsky et al (2005), αξιολογήθηκε η απόδοση και το κόστος μεταξύ του δασικού ελκυστήρα και του ημιεναέριου σχοινιογερανού. Από τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει ότι η εργασιακή απόδοση μεταξύ των παραπάνω μηχανημάτων δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες διαφορές. Από την άλλη όμως, βρέθηκε ότι το κόστος εργασίας του ημιεναέριου σχοινιογερανού ήταν διπλάσιο σε σχέση με το κόστος του δασικού ελκυστήρα, εξαιτίας του μεγαλύτερου αριθμού προσωπικού κατά τη χρήση του και της υψηλότερης τιμής αγοράς του. Παρ όλα αυτά, αναφέρουν ότι η χρήση των ημιεναέριων σχοινιογερανών για την εξωδάσωση των δασικών προϊόντων, προτιμάται σε συστάδες με απότομες κλίσεις εδάφους (Porsinsky et al 2005). 16

21 Ανάλογη έρευνα για την παραγωγικότητα εργασίας των παραπάνω μέσων μετατόπισης, διενεργήθηκε από τους Ljubojevic και Marceta (2008). Βρέθηκε ότι, κάτω από τις ίδιες συνθήκες εργασίας (ίδια απόσταση μετατόπισης, ίδιος όγκος φορτίου), η παραγωγικότητα του σχοινιογερανού ήταν 2,7 φορές μεγαλύτερη από την παραγωγικότητα του δασικού ελκυστήρα. Άλλες μελέτες χρόνου, διεξήχθησαν για την αξιολόγηση της ομαδικής εργασίας στη συγκομιδή ξύλου. Οι Poje και Potocnik (2007), μελέτησαν την απόδοση του συνεργείου συγκομιδής (2 υλοτόμοι και 1 μετατοπιστής), όταν ο ένας ή και οι δύο υλοτόμοι, απασχολούνται στις εργασίες της μετατόπισης. Βρέθηκε ότι η απόδοση των υλοτόμων επηρεάζεται από τις συνθήκες εργασίας (απόσταση προμετατόπισης και μετατόπισης, όγκος φορτίου) και ότι αυξάνοντας τους παραπάνω παράγοντες, μειώνεται η απόδοση τους. Συμπερασματικά, αναφέρουν ότι για να βελτιωθεί η εργασιακή απόδοση, πρέπει να αυξηθεί ο όγκος που μετατοπίζεται ή να μειωθεί ο αριθμός των υλοτόμων, και ότι ο αριθμός των μελών μιας ομάδας συγκομιστικών εργασιών, πρέπει να προσαρμόζεται με βάση τις υπάρχουσες συνθήκες εργασίας (Poje και Potocnik, 2007). Ανάλογα αποτελέσματα παρουσιάζονται σε μελέτη των Zecic και Marence (2005). Από την έρευνα τους, βρέθηκε ότι ο αριθμός των μελών μιας ομάδας συγκομιστικών εργασιών, μεταβάλλεται με την απόσταση μετατόπισης (11,33 μέλη για 150m και 12,98 μέλη για 650m), και ότι η ημερήσια εργασιακή απόδοση αυξάνεται σε μικρότερες αποστάσεις μετατόπισης (7,63m 3 σε 150m έναντι 5,79m 3 σε 650m). Από την άλλη όμως, αναφέρουν ότι με την εκτέλεση των εργασιών συγκομιδής ξύλου με ομάδες δασεργατών, πετυχαίνεται η υψηλότερη παραγωγικότητα και το χαμηλότερο κόστος συγκομιδής, σε σχέση με την εργασία με μεμονωμένους δασεργάτες (Zecic και Marence, 2005). Για τη διεξαγωγή χρονικών μελετών χρειάζεται να καθορίζεται η μέθοδος χρονομετρήσεως και να γίνεται επιλογή δασεργατών και κατάρτιση ειδικού δελτίου εγγραφής των χρονικών και ξυλομετρικών στοιχείων. Η μελέτη μπορεί να τελειώσει με τον προσδιορισμό χρονικών στοιχείων, αλλά συνήθως συμπληρώνεται με συσχέτιση χρονικών και οικονομικών στοιχείων, οπότε χρειάζεται και προσδιορισμός της δαπάνης απασχολήσεως δασεργατών και μηχανημάτων ή ζώων στη μονάδα του χρόνου (Τσουμής 2000). Η διαδικασία χρονομέτρησης είναι δυνατόν να διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση, ανάλογα με το είδος της εργασίας. Συνήθως, αφού γίνει η εκλογή της εργασίας η οποία θα χρονομετρηθεί, ακολουθούνται τα παρακάτω στάδια (Πασχαλίδης 1999): 1. Συλλογή και καταγραφή όλων των σχετικών πληροφοριών για την εργασία, για τον εργαζόμενο που θα χρονομετρηθεί καθώς και για τις συνθήκες εργασίας. 17

22 2. Διαίρεση της εργασίας σε στοιχεία και λεπτομερή καταγραφή της εφαρμοζόμενης μεθόδου. 3. Καθορισμός του απαιτούμενου αριθμού κύκλων εργασίας που θα χρονομετρηθούν. 4. Καταγραφή του χρόνου που καταναλώνεται για την εκτέλεση κάθε στοιχείου εργασίας. 5. Βαθμολόγηση της έντασης και αποτελεσματικότητας (τελεσφορίας) εργασίας του εργαζόμενου. 6. Μετατροπή παρατηρηθέντων χρόνων σε Βασικούς Χρόνους. 7. Καθορισμός χρονικών χορηγήσεων. 8. Καθορισμός του πρότυπου χρόνου εκτέλεσης της εργασίας. Η χρονομέτρηση γίνεται με χρονόμετρα ακριβείας σε δευτερόλεπτα ή κλάσματα του λεπτού (εκατοστά). Για κάθε εργασία προσδιορίζεται ο καθαρός χρόνος και οι καθυστερήσεις που διακρίνονται σε δικαιολογημένες (προσωρινή ξεκούραση, σωματική ανάγκη, τρόχισμα εργαλείου κ.λπ.) και αδικαιολόγητες (άσχετη συζήτηση, προμεσημβρινό ή μεσημβρινό γεύμα κ.λπ.). Οι αδικαιολόγητες καθυστερήσεις δεν λαμβάνονται υπ όψιν κατά την επεξεργασία και δεν αμείβονται για να μην επιβαρύνουμε τον χρόνο εργασίας και την οικονομικότητα αυτής. Οι δικαιολογημένοι χρόνοι, οι οποίοι αμείβονται, αθροίζονται και ανάγονται σε ποσοστό % του Καθαρού Χρόνου Εργασίας (Κ.Χ.Ε.). Στη δασική πράξη είναι δυνατό να εφαρμοστούν τρεις (3) μέθοδοι χρονικών σπουδών: συνεχούς, τμηματικής και περιοδικής χρονομετρήσεως (Ευθυμίου 1969, Τσουμής 2000). α. Συνεχής χρονομέτρηση Η μέθοδος αυτή είναι κατάλληλη για τη μέτρηση του συνολικού χρόνου συνεχόμενων εργασιών. Το χρονόμετρο εργάζεται συνεχώς και σημειώνεται η θέση του χρονοδείκτη στην αρχή κάθε φάσης ή αλλαγής φάσεως και στο τέλος όλης της εργασίας. Η διάρκεια υπολογίζεται από τη διαφορά των ενδείξεων. Στην περίπτωση αυτή ενδέχεται να προκύπτει σωστός συνολικός χρόνος παρά την ύπαρξη λανθασμένων χρόνων των διαφόρων φάσεων. Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου αυτής είναι ότι μπορεί να εκτελεστεί εύκολα με οποιοδήποτε ρολόι, η δειγματοληψία είναι απλή και τα σφάλματα εντοπίζονται εύκολα. Μειονεκτήματα είναι, κυρίως κατά τη φάση της επεξεργασίας, όπου ο μελετητής θα πρέπει να βγάλει τις διαφορές χρόνου μεταξύ των διαφόρων φάσεων, πράγμα πολύ κοπιαστικό και χρονοβόρο (Ευθυμίου 1969, Scott 1973, Saarilahti και Isoaho 1992, Πασχαλίδης 1999, Mousavi 2009). 18

23 β. Μέθοδος επαναφοράς ή μηδενισμού Κατά τη μέθοδο αυτή μετρούμε τη διάρκεια των διαφόρων φάσεων εργασίας ανεξάρτητα, ακολουθώντας την εξής διαδικασία: 1. Έναρξη λειτουργίας του χρονομέτρου στην αρχή κάθε φάσης και διακοπή με το πέρας της. 2. Ανάγνωση της ένδειξης του χρονομέτρου. 3. Επαναφορά του δείκτη στο μηδέν. 4. Επαναλειτουργία του χρονομέτρου με την έναρξη της επόμενης φάσης, κ.ο.κ. Από τα παραπάνω φαίνεται ότι η ακρίβεια της μεθόδου εξαρτάται από τη σύμπτωση των χρονικών στιγμών έναρξης και λήξης της εργασίας, με τη στιγμή που τίθεται σε λειτουργία και διακοπή το χρονόμετρο. Η μέθοδος αυτή είναι κατάλληλη όταν ενδιαφερόμαστε για τη διάρκεια κάθε φάσεως εργασίας και όχι για τον συνολικό χρόνο εργασίας. Το κύριο πλεονέκτημα της μεθόδου είναι ότι στο έντυπο καταγραφής φαίνεται αμέσως ο χρόνος κάθε φάσεως, χωρίς να απαιτείται να υπολογισθούν οι διαφορές όπως στη μέθοδο συνεχούς χρονομέτρησης (Ευθυμίου 1969, Saarilahti και Isoaho 1992, Πασχαλίδης 1999, Mousavi 2009). γ. Μέθοδος πολλαπλών στιγμών ή περιοδική Στη μέθοδο αυτή το χρονόμετρο εργάζεται συνεχώς και σημειώνεται κατά ορισμένα διαστήματα (π.χ. 25/100 του λεπτού ή 15 δευτερόλεπτα) η φάση της διεξαγόμενης εργασίας. Η μέθοδος αυτή δίνει τη συχνότητα διαφόρων φάσεων και καθυστερήσεων. Η ακρίβεια εξαρτάται από τον αριθμό των παρατηρήσεων στη μονάδα του χρόνου (λεπτό) και τη διάρκεια της χρονομέτρησης σε σχέση με τη συνολική διάρκεια εργασίας. Η μέθοδος πολλαπλών στιγμών δίνει τη δυνατότητα παρατηρήσεων περισσότερων από 1 ή 2 εργατών ή μηχανημάτων σε μια ορισμένη χρονική περίοδο, και μπορεί να εφαρμοσθεί και με κοινό ρολόι (Ευθυμίου 1969, Πασχαλίδης 1999). Ο κύριος σκοπός των χρονικών μελετών, είναι να περιγράψουν τον τρόπο με τον οποίο η κατανάλωση χρόνου ποικίλει με τους παράγοντες που τον επηρεάζουν, μερικές φορές με την έννοια του μέσου όρου για κάθε έναν από τους παράγοντες και μερικές φορές με την έννοια της περιγραφόμενης σχέσης μεταξύ του χρόνου και των παραγόντων. Υπάρχουν δύο τύποι παραγόντων: αντικειμενικοί και υποκειμενικοί (Samset 1988). Το πρώτο βήμα στο χειρισμό των υλικών, είναι να βρεθεί ο τύπος της σχέσης που περιγράφει τη σχέση μεταξύ των επηρεαζόμενων παραγόντων και της κατανάλωσης χρόνου. 19

24 Η γνώση όλων των σχετικών μερών της λειτουργίας των δασικών εργασιών, είναι η κύρια βάση για την επιλογή της μαθηματικής φόρμουλας που υποθετικά περιγράφει τη σχέση. Η υποθετική σχέση ή φόρμουλα (το μοντέλο), μπορεί στη συνέχεια να εξομαλυνθεί μέσα στα συλλεγμένα στοιχεία του χρόνου με μια παλινδρόμηση. Το αποτέλεσμα της σχέσης μπορεί στη συνέχεια να ελεγχθεί με τη συσχέτιση ή την ανάλυση της διακύμανσης (Samset 1988) Χρονικές μελέτες στην Ελληνική Δασοπονία Οι χρονικές μελέτες εφαρμόστηκαν αρκετές φορές στην Ελληνική δασοπονία, κυρίως σε μελέτες υλοτομικών εργασιών (ρίψη και διαμόρφωση ξύλου), όπως επίσης και στη μετατόπιση του ξύλου με διάφορα μέσα και μηχανήματα με σκοπό τη σύγκριση των διάφορων νέων εργαλείων και μηχανημάτων. Το 1968 έγινε από τους Τσουμή και Ευθυμίου μια προκαταρκτική τεχνικοοικονομική μελέτη της συγκομιδής ξύλου ελάτης, στο Πανεπιστημιακό δάσος του Περτουλίου. Σκοπός της μελέτης αυτής ήταν η αξιολόγηση των εφαρμοζόμενων μεθόδων συγκομιδής και η σύγκριση με άλλες μεθόδους με σκοπό τη βελτίωση της μεθοδολογίας. Υλοτομήθηκαν 50 δένδρα ελάτης και σε όλες τις περιπτώσεις η ρίψη έγινε με αλυσοπρίονο. Η στρογγύλη ξυλεία 26 δένδρων διαμορφώθηκε με την καθιερωμένη (στο Περτούλι) μέθοδο συγκομιδής, κατά την οποία η αποκλάδωση και η αποφλοίωση έγινε με τσεκούρι. Στα υπόλοιπα 24 δένδρα η αποκλάδωση έγινε με αλυσοπρίονο και η αποφλοίωση με χειροκίνητο αποφλοιωτήρα, με σκοπό τη βελτίωση της καθιερωμένης μεθόδου. Για τη μελέτη χρησιμοποιήθηκαν έμπειροι δασεργάτες. Η ρίψη και η διαμόρφωση γινόταν από διμελές συνεργείο, ενώ η μετατόπιση της στρογγύλης ξυλείας από έναν εργάτη και ένα ζώο. Το συνεργείο χρονομέτρησης ήταν διμελές και οι χρονικές μελέτες έγιναν με τη μέθοδο της συνεχούς χρονομέτρησης. Από τη μελέτη αυτή προκύπτει ότι η καθιερωμένη μέθοδος ρίψεως και διαμορφώσεως στρογγύλης ξυλείας συμφέρει από οικονομικής απόψεως, επειδή το κόστος μηχανικής εργασίας ανά μονάδα χρόνου στη φάση της αποκλάδωσης υπολογίσθηκε σημαντικά υψηλότερο (τριπλάσιο) του αντίστοιχου κόστους χειρωνακτικής διεξαγωγής της. Από την άλλη βρέθηκε ότι η καθιερωμένη μέθοδος απαιτεί περισσότερο χρόνο και η εργασία με τσεκούρι είναι επίπονη (Τσουμής 1970). Το Φθινόπωρο του 1970, διεξήχθη μελέτη συγκομιδής ξύλου δρυός στο Πανεπιστημιακό δάσος του Ταξιάρχη Χαλκιδικής, από τους Τσουμή και Ευθυμίου. Σκοπός της μελέτης αυτής ήταν ο προσδιορισμός «τυπικών χρόνων» διεξαγωγής των διαφόρων εργασιών συγκομιδής. Για το σκοπό αυτό υλοτομήθηκαν 89 δένδρα δρυός, διαμέτρου εκ. Εργάστηκαν 2 διμελή συνεργεία, καθένα από τα οποία περιλάμβανε έναν δασεργάτη που 20

25 απασχολούνταν με τον χειρισμό του αλυσοπρίονου και ο άλλος με την μετατόπιση. Σε ορισμένες φάσεις υπήρχε συνεργασία μεταξύ των δύο δασεργατών. Για την χρονομέτρηση χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της συνεχούς χρονομέτρησης. Για την εξαγωγή των εξισώσεων της υλοτομίας ξύλου δρυός, συσχετίστηκαν οι καθαροί χρόνοι εργασίας κατά φάση εργασίας (ρίψη και διαμόρφωση), με τη στηθιαία διάμετρο. Για την μετατόπιση, υπολογίσθηκαν οι εξισώσεις για τον σταθερό χρόνο και για τον μεταβλητό χρόνο εργασίας ανά 100μετρο αποστάσεως και δένδρο, συναρτήσει της στηθιαίας διαμέτρου. Τα αποτελέσματα της έρευνας, έδειξαν ότι η στηθιαία διάμετρος των δένδρων αποτελεί πολύ σημαντικό δείκτη του χρόνου δασεργατικής απασχολήσεως και του χρόνου απασχολήσεως αλυσοπρίονου για τις διάφορες επί μέρους φάσεις των εργασιών συγκομιδής (Τσουμής και Ευθυμίου, 1973). Μία άλλη μελέτη στην οποία χρησιμοποιήθηκαν εργασιακές μελέτες χρόνου, είναι η μελέτη των υλοτομικών εργασιών στα ελληνικά δάση οξυάς, από τους Κατενίδη και Ευθυμίου το Η έρευνα έγινε σε έξι δασικές περιοχές (Λάρισα, Καλαμπάκα, Πιερία, Αριδαία, Αρναία και Δράμα), και περιελάμβανε τις εργασίες της υλοτομίας (ρίψη και διαμόρφωση). Υλοτομήθηκαν 502 δένδρα οξυάς διαμέτρου εκ. Καταγράφηκαν τα στοιχεία χαρακτηριστικών των δένδρων καθώς και του περιβάλλοντος εργασίας, παραγωγής ξύλου, χρόνου εργασίας και καθυστερήσεων. Τα συνεργεία ήταν διμελή και για τη χρονομέτρηση χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της επαναφοράς ή μηδενισμού. Σκοπός της έρευνας ήταν η αξιολόγηση των συνθηκών εργασίας, κυρίως των κρισιμότερων φάσεων εργασίας και προτάσεις μέτρων για τον ορθολογισμό της. Επίσης ο υπολογισμός της παραγωγικότητας και η εκτίμηση του βαθμού διαφοροποίησης της σε συνάρτηση με τις διαστάσεις του ξύλου και τις συνθήκες εργασίας. Διαπιστώθηκε ότι η μέτρηση και ο τεμαχισμός του κορμού, καθώς και ο τεμαχισμός και η διαμόρφωση των κλάδων, είναι οι πιο χρονοβόρες φάσεις εργασίας που συγχρόνως είναι μαζί με τη ρίψη και από τις εργονομικά πιο επίπονες και επικίνδυνες φάσεις. Επίσης βρέθηκε ότι η παραγωγικότητα της εργασίας του συνεργείου είναι ανάλογη της στηθιαίας διαμέτρου των δένδρων που υλοτομεί (Κατενίδης και Ευθυμίου, 1983). Το καλοκαίρι του 1992, διεξήχθη μελέτη της εφαρμογής του Π.Δ. 126/86 σε συστάδες δασικής πεύκης, στο Β.Α. δασικό σύμπλεγμα Φρακτού Ν. Δράμας από τους Ευθυμίου και Καραμπατζάκη. Σκοπός της μελέτης αυτής ήταν η αξιολόγηση του συστήματος συγκομιδής και εμπορίας ξύλου από τους δασεργατικούς συνεταιρισμούς με το Π.Δ. 126/86. Η διαμόρφωση και η πώληση των προϊόντων του ξύλου έγινε σε συνεννόηση με τους αγοραστές ξυλοβιομηχάνους της περιοχής Δράμας. Χρονομετρήθηκαν με συνεχή χρονομέτρηση και με 21

26 την μέθοδο πολλαπλών στιγμών 62 πεύκα μέσης στηθιαίας διαμέτρου 45 εκ. Κατά την μετατόπιση με Unimog χρονομετρήθηκαν 34 φορτία συνολικού όγκου 95,55 m 3 με μέσο φορτίο 2,81 m 3. Τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας, έδειξαν ότι η απόδοση των υλοτόμων στο συνολικό χρόνο ήταν 4,17 m 3 /h., του μηχανήματος Unimog 3,57 m 3 /h και του συνεργείου μετατόπισης 1,84 m 3 /h. Ακόμη, βρέθηκε ότι η καθαρή αμοιβή του υλοτόμου ανερχόταν σε 445,04 και του μετατοπιστή σε 286,54, καθαρά ανά 8ωρο εργασίας. Από τα στοιχεία αυτά έγινε σαφές ότι τα κέρδη των δασεργατών, που εργάζονται με το Π.Δ. 126/86, θεωρούνται υπερβολικά (Ευθυμίου και Καραμπατζάκης, 1992). Τέλος, σε έρευνα του Πασχαλίδη (1999) χρησιμοποιήθηκαν εργασιακές μελέτες χρόνου για την μελέτη των υλοτομικών εργασιών στα δάση οξυάς και δρυός. Η έρευνα διεξήχθη σε δύο δασικές περιοχές (Δασαρχείο Κ. Νευροκοπίου και Παν. Δάσος Ταξιάρχη Χαλκιδικής) και περιελάμβανε τις εργασίες της υλοτομίας (ρίψη και διαμόρφωση). Σκοπός της έρευνας ήταν η εύρεση των σημαντικότερων παραγόντων που επηρεάζουν την κατάρτιση πινάκων πρότυπων χρόνων για τις εργασίες της υλοτομίας (ρίψη, διαμόρφωση) και η εκτίμηση των προσαυξήσεων αμοιβής που απαιτούνται ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες εργασίας. Υλοτομήθηκαν 270 δένδρα οξυάς και 205 δένδρα δρυός, μέσης στηθιαίας διαμέτρου 23 εκ. και 17 εκ., αντίστοιχα. Τα συνεργεία απαρτίζονταν από ένα άτομο (υλοτόμο), ο οποίος έκανε μόνος του τη ρίψη και τη διαμόρφωση του δένδρου. Για τη χρονομέτρηση εφαρμόσθηκε η μέθοδος συνεχούς χρονομέτρησης (Πασχαλίδης 1999). Οι εργασιακές χρονικές σπουδές, εφαρμόστηκαν και στη φάση της μετατόπισης του ξύλου. Σε αρκετές περιπτώσεις για τη δοκιμή νέων μηχανημάτων, όπως εναέριων συρματοσχοινιογερανών ή αρθρωτών πλαισιοκατευθυνόμενων ελκυστήρων σε απότομα εδάφη ή για τη δυνατότητα εισαγωγής ελκυστήρα με βαρούλκο για τις εργασίες της μετατόπισης. Στην μελέτη του Κατενίδη το 1978, για την τεχνική και οικονομική μελέτη της εργασίας μετατόπισης ξύλου κωνοφόρων με ζώα στα ελληνικά δάση, χρονομετρήθηκε η εργασία της μετατόπισης του ξύλου, όπως επίσης μετρήθηκαν παράγοντες η απόσταση μετατοπίσεως, ο όγκος του φορτίου, ο αριθμός των κορμοτεμαχίων, η κλίση του εδάφους κ.λπ. Τα στοιχεία πάρθηκαν στις περιοχές της Δράμας, Καλαμάτας, Καλαμπάκας και Γρεβενών. Μετρήθηκαν δύο περιπτώσεις μετατόπισης: α) ένας μετατοπιστής οδηγεί ένα ζώο και β) ένας μετατοπιστής οδηγεί δύο ζώα. Οι αποστάσεις μετατόπισης ήταν κατανεμημένες από 1-8 εκατόμετρα, ενώ οι μετατοπιστές ήταν έμπειροι. Χρονομετρήθηκαν 130 διαδρομές στην πρώτη περίπτωση και 123 στην δεύτερη περίπτωση (Πασχαλίδης 1999). 22

27 2.3.2 Φάσεις εργασίας συγκομιδής ξύλου και παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγικότητα τους Στις εργασίες τις συγκομιδής περιλαμβάνεται η ρίψη των δένδρων και η διαμόρφωση και μετατόπιση του ξύλου. Παραδοσιακά, η διαμόρφωση γίνεται κοντά στον τόπο της ρίψεως (υλοτόμιο), και περιλαμβάνει αποκλάδωση, τεμαχισμό και σε ορισμένες περιπτώσεις αποφλοίωση, πελέκηση και σχίση. Στη συνέχεια, τα προϊόντα (στρογγύλη ξυλεία, ξύλο θρυμματισμού, καυσόξυλα) μετατοπίζονται σε «τόπους συγκεντρώσεως». Υπάρχει νεότερη τάση αλλαγής αυτής της τεχνικής, όπου μετατοπίζονται ολόκληροι κορμοί ή και ολόκληρα δένδρα σε «κεντρικές πλατείες διαμορφώσεως» μέσα στο δάσος, ή οι κορμοί μεταφέρονται κατευθείαν σε εργοστάσια (πριστήρια, βιομηχανίες χαρτιού κ.λπ.) (Τσουμής 2000) Ρίψη Η ρίψη είναι η εργασία κατά την οποία ένα ιστάμενο δένδρο χωρίζεται από το πρέμνο, έτσι ώστε να μπορούν να εκτελεσθούν οι περαιτέρω εργασίες συγκομιδής. Η ρίψη αποτελεί μια από τις σημαντικότερες εργασίες στη συγκομιδή του ξύλου και είναι το πρώτο βήμα για την μετατροπή του δένδρου στη νομισματική αξία. Με την ρίψη προστίθεται αξία στα ιστάμενα δέντρα στο δάσος. Από οικονομική άποψη, τα ιστάμενα δέντρα στο δάσος δεν έχουν καμία αξία, αν και από την οικολογική και περιβαλλοντική άποψη ένα δάσος κυρίως αποτιμάται ως οικοσύστημα. Για την μετατροπή της δημιουργούμενης αξίας σε χρήματα, τα δέντρα πρέπει να κοπούν και να παρουσιαστούν στην αγορά (Mousavi 2009). Η ρίψη των δένδρων είναι δύσκολη εργασία, ιδίως όταν οι διαστάσεις τους είναι μεγάλες και το έδαφος ανώμαλο. Η εργασία χρειάζεται δεξιοτεχνία και πείρα για να αποφεύγονται ατυχήματα και ζημιές στα δένδρα που υλοτομούνται και στα γειτονικά τους που απομένουν στο δάσος (Τσουμής 2000). Το αλυσοπρίονο είναι το πιο κοινό εργαλείο για τη ρίψη των δένδρων. Η σχετικά χαμηλή τιμή αγοράς, το χαμηλό βάρος και η δυνατότητα να μεταφέρεται από ένα άτομο, καθιστούν το αλυσοπρίονο ένα συνήθως χρησιμοποιούμενο εργαλείο για τις δασικές εργασίες. Ένα από τα μέρη της συγκομιδής ξύλου που σχετίζονται άμεσα με την αποδοτικότητα της ανθρώπινης εργασίας, είναι η χειρωνακτική ρίψη με τη χρήση του αλυσοπρίονου. Παρόλο που στη σημερινή εποχή, η εισαγωγή νέων μηχανημάτων στη δασοπονία έχει μειώσει την εξάρτηση στη δύναμη του δασεργάτη, η χειρωνακτική εργασία διαδραματίζει έναν σημαντικό ρόλο για τη φάση της ρίψης. Κατά τη ρίψη με το αλυσοπρίονο, το πρέμνο του δένδρου πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στο έδαφος επειδή το πολυτιμότερο μέρος του δένδρου βρίσκεται στην άκρη του. Η ρίψη πρέπει να 23

28 πραγματοποιείται σε μια ορισμένη χρονική περίοδο (κυρίως το χειμώνα ώστε να αποφευχθεί η προσβολή από μύκητες) (Mousavi 2009). Ο καθορισμός της διευθύνσεως ρίψεως είναι σημαντική εργασία. Η εκλογή επηρεάζεται από την τοπογραφική διαμόρφωση, τη δομή του δάσους κοντά στο δένδρο που πρόκειται να υλοτομηθεί, τη κατάσταση του δένδρου και τη διεύθυνση μετατοπίσεως του ξύλου (Τσουμής 2000). Η προστασία της απομένουσας συστάδας και του δένδρου που πρόκειται να ριφθεί, η διευκόλυνση της ακολουθούσας διαμόρφωσης, η μείωση του κινδύνου ατυχήματος στο ελάχιστο και η εξασφάλιση δρόμων διαφυγής σε περίπτωση απόκλισης του δένδρου από την προκαθορισθείσα κατεύθυνση ρίψεως αποτελούν τα κριτήρια για τον καθορισμό της κατεύθυνσης ρίψεως (Ευθυμίου 2008). Οι κυριότεροι παράγοντες του περιβάλλοντος εργασίας που επηρεάζουν την εργασία της ρίψης είναι το έδαφος, η δομή και η πυκνότητα της συστάδας, το κλίμα, η επακόλουθη φάση εργασίας και η τοπογραφία. Τα γενικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του εδάφους αποτελούν το σημαντικότερο παράγοντα στη φάση της ρίψης, καθώς από την κλίση του εδάφους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η θραύση της ξυλείας. Η πυκνή υποβλάστηση μειώνει την παραγωγικότητα της συγκομιδής δεδομένου ότι, εμποδίζει την κίνηση μεταξύ των δένδρων και μειώνει την παραγωγικότητα του δασεργάτη ανά ώρα. Η δομή της συστάδας αποτελεί ένα παράγοντα που σε συνδυασμό με τον τύπο τομής του δένδρου μπορεί να έχει επιπτώσεις στη θραύση του. Ακόμη, σε συστάδες με μικρή πυκνότητα ξυλαποθέματος όπου οι τομές είναι διάσπαρτες, αυξάνεται η απόσταση προσπέλασης του δασεργάτη. Πέρα από αυτό, οι καιρικές συνθήκες μπορούν να επηρεάσουν την αποδοτικότητα του εργαζόμενου και των μηχανών, παρεμποδίζοντας την εργασία μετά από την πτώση ισχυρής χιονόπτωσης ή μετά από εκτεταμένες περιόδους βροχών. Τέλος, η απότομη τοπογραφία δημιουργεί συνθήκες υπερβολικής θραύσης των δένδρων που πρόκειται να υλοτομηθούν, ιδιαίτερα κατά τη ρίψη προς τα κατάντη (Mousavi 2009). Η χρονική κατανάλωση και η παραγωγικότητα της ρίψης εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, όπως η ένταση συγκομιδής, η στηθιαία διάμετρος και η απόσταση μεταξύ των δένδρων (απόσταση προσπέλασης). Επίσης, η παραγωγικότητα της ρίψης επηρεάζεται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες, όπου στα κρύα κλίματα η εργασιακή απόδοση μειώνεται εξαιτίας της σκληρότητας του ξύλου από τον πάγο (Mousavi 2009). Έρευνα των Barreto et al (1998), αποκάλυψε ότι η παραγωγικότητα μεταβάλλεται ανάλογα με τον αριθμό των υλοτόμων σε μια ομάδα υλοτομικών εργασιών. Βρέθηκε ότι η παραγωγικότητα του συνεργείου τριών υλοτόμων ήταν διπλάσια σε σχέση με την παραγωγικότητα συνεργείου δύο υλοτόμων, και ότι το κόστος της ρίψης ήταν κατά 20% υψηλότερο στην ομάδα των δύο υλοτόμων. 24

29 Διαμόρφωση Η διαμόρφωση του ξύλου είναι μια μεγάλη και ανομοιογενής διαδικασία μετατροπής του δένδρου σε πολύτιμα ημιτελικά προϊόντα και περιλαμβάνει τις εργασίες τεμαχισμό, αποκλάδωση, αποφλοίωση και στρέψη. Έχει το χαρακτηριστικό, ότι όλες οι επί μέρους εργασίες της μπορούν να εκτελεσθούν με διαφορετική σειρά, σε διαφορετικό τόπο, από εκεί που έπεσε το δένδρο, προ ή μετά την μετατόπιση και μεταφορά, στο υλοτόμιο, στον δασόδρομο, στην κορμοπλατεία ή στο εργοστάσιο. Έτσι, ο τόπος που εκτελείται μια φάση της διαμόρφωσης έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις τόσο στην εκλογή των τεχνικών μέσων όσο και στο κόστος, το κοινωνικό-οικονομικό αποτέλεσμα όλου του συστήματος συγκομιδής και αξιοποίησης (Ευθυμίου 2008). Ο τεμαχισμός του δένδρου είναι μια πάρα πολύ σημαντική φάση εργασίας, διότι σ αυτήν κρίνεται ποια ημιτελικά προϊόντα θα διαμορφωθούν, κατά πόσο θα αξιοποιηθεί σωστά το ξύλο και η λοιπή βιομάζα, που εμπεριέχονται στο δένδρο, καθώς και πόση αξία θα δημιουργήσουμε με τα προϊόντα που θα παράγουμε με τον τεμαχισμό (Ευθυμίου 2008). Προκειμένου να πετύχουμε τη βελτιστοποίηση της φάσης του τεμαχισμού απαιτείται η εκτίμηση διαφόρων παραγόντων όπως το είδος του δένδρου, η ποιότητα του κορμού, οι διαστάσεις του δένδρου, τα μήκη των προϊόντων, η τρέχουσα ζήτηση και οι τρέχουσες τιμές στην αγορά. Είναι φανερό ότι η τεχνική του τεμαχισμού έχει άμεση επίδραση στην αποδοτικότητα της συγκομιδής, καθώς κακή τεχνική τεμαχισμού έχει ως αποτέλεσμα απώλεια έως και 20% της αξίας των προϊόντων που θα παράγουμε, σε σύγκριση με αυτήν που θεωρείται ορθή πρακτική (Mousavi 2009). Η αποκλάδωση είναι μια από τις πιο επικίνδυνες φάσεις της διαμόρφωσης για τον δασεργάτη και εμπεριέχει πολλές πτυχές σε θέματα ασφάλειας. Είναι πιθανό τα κλαδιά να διατηρούν τεράστια ενέργεια, από τη στιγμή που το δέντρο βρίσκεται στο έδαφος, και αυτή η ενέργεια μπορεί να απελευθερωθεί ξαφνικά όταν ένα κλαδί κόβεται. Εξαιτίας του γεγονότος αυτού, η αποκλάδωση και η αποκορύφωση του δένδρου γίνεται πριν από τον τεμαχισμού και αρχίζει από την πλευρά με τα λιγότερα κλαδιά (Mousavi 2009). Επίσης, η αποκλάδωση είναι πολύ κοπιαστική και χρονοβόρα-δαπανηρή σε δένδρα μεγάλης διαμέτρου με πυκνή κόμη και πολλούς χονδρούς κλάδους (οξυά, ελάτη, ερυθρελάτη). Στην Ελλάδα η αποκλάδωση γίνεται σχεδόν κατ αποκλειστικότητα χειρωνακτικά με το αλυσοπρίονο στο υλοτόμιο (Ευθυμίου 2008). Η αποφλοίωση είναι μια πάρα πολύ χρονοβόρα (40-60% χρόνου συγκομιδής) και δαπανηρή φάση εργασίας (Ευθυμίου 2008). Γίνεται στο δάσος (στη θέση υλοτομίας ή σε 25

30 τόπους συγκεντρώσεως) ή στο εργοστάσιο πριν από την κατεργασία του ξύλου, με διάφορα εργαλεία και μηχανήματα. Η αποφλοίωση διευκολύνει τη μετατόπιση με ζώα, τη μεταφορά με διάφορα μεταφορικά μέσα (γιατί ελαττώνεται το βάρος του ξύλου), και την αναγνώριση επιφανειακών ελαττωμάτων του ξύλου (ρόζων, στρεψοΐνιας, σήψεως), και επηρεάζεται από την εποχή του έτους και το είδος του ξύλου (Τσουμής 2000). Οι Ghaffarian και Sobhani (2007), αναφέρουν ότι ο σημαντικότερος ξυλομετρικός παράγοντας που επηρεάζει τη χειρωνακτική διαμόρφωση είναι οι διαστάσεις των κορμοτεμαχίων (όγκος και μήκος). Σε έρευνά τους, για παραγωγικότητα και το κόστος της υλοτομίας με χειρωνακτικά μέσα, βρέθηκε ότι ο χρόνος διαμόρφωσης αυξάνεται όσο αυξάνεται ο όγκος, και ότι όσο αυξάνεται το μήκος μειώνεται ο παραπάνω χρόνος ανά κορμοτεμάχιο (Ghaffarian και Sobhani 2007). Σε μια άλλη έρευνα, σχετικά με την μηχανοποιημένη διαμόρφωση στο υλοτόμιο, οι Sowa et al (2007) αναφέρουν ότι οι δαπάνες συγκομιδής επηρεάζονται άμεσα από τον όγκο του δένδρου που υλοτομείται και μειώνονται όσο αυξάνεται ο παραπάνω ξυλομετρικός παράγοντας. Σε αρκετές μελέτες, αναλύονται οι παράγοντες που επηρεάζουν την υλοτομία και την επεξεργασία του ξύλου διαφόρων δασοπονικών ειδών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο χρόνος εργασίας, η παραγωγικότητα και το κόστος συγκομιδής επηρεάζονται περισσότερο από το μέγεθος του δένδρου όπως καθορίζεται από τη στηθιαία διάμετρο και τον όγκο του κορμού. Αυτά τα χαρακτηριστικά, αντιπροσωπεύουν τους κατάλληλους δείκτες του χρόνου εργασίας. Η στηθιαία διάμετρος, αποτελεί επίσης έναν ικανό δείκτη για τον συνολικό χρόνο που απαιτείται για τη φάση της υλοτομίας και της διαμόρφωσης, όπως επίσης και για τα μεμονωμένα στοιχεία αυτής της διαδικασίας (Τσουμής και Ευθυμίου 1973, Κατενίδης και Ευθυμίου 1983, Πασχαλίδης 1999, Ghaffarian και Sobhani 2007, Mousavi 2009) Μετατόπιση Η μετατόπιση του ξύλου καλύπτει όλο το φάσμα των επί μέρους εργασιών για την μεταφορά του ξύλου από το υλοτόμιο στο δασόδρομο ή στην πλατεία συγκεντρώσεως στο δάσος. Η μετατόπιση του ξύλου προϋποθέτει την καλή διάνοιξη του δάσους με ένα ικανοποιητικό σύστημα, διότι η δασική παραγωγή πραγματοποιείται σε μεγάλη επιφάνεια και η προσπέλαση της κυρίως με δασοδρόμους είναι επιτακτική ανάγκη (Ευθυμίου 2008). Για την μετατόπιση του ξύλου υπάρχει μια τεράστια ποικιλία μέσων και τεχνικών μεθόδων. Ωστόσο στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται μόνο δύο μέθοδοι: σύρση με ζώα και σύρση με ελκυστήρες (γεωργικούς και δασικούς). Οι μεγάλες κλίσεις εδάφους και η 26

31 περιορισμένη πυκνότητα δασοδρόμων, συνθήκες που επικρατούν στην ορεινή δασοπονία της Ελλάδος, προσιδιάζουν πολύ για εναέρια συστήματα μετατόπισης (Ευθυμίου 2008). Η εφαρμογή ημιεναέριων (σχοινιογερανός) και εναέριων (ελικόπτερο) συστημάτων μετατόπισης, εξετάζεται κυρίως σε παραγωγικά δάση με πολύ απότομες κλίσεις εδάφους (Akay et al 2008, Chua 2001, Tobioka 1988, Krc και Kosir 2008, Zimbalatti και Proto 2009). Ο Chua (2001), σε έρευνά του για την εφαρμογή των εναέριων συστημάτων συγκομιδής ξύλου, αναφέρει ότι παρά το υψηλό κόστος λειτουργίας, η χρήση των ελικοπτέρων βελτιώνει την ικανότητα αντοχής του δάσους, διατηρώντας συγχρόνως την περιβαλλοντική του αξία. Σε άλλη έρευνα των Krc και Kosir (2008), αναφέρεται ότι σε ορεινές συνθήκες (ειδικά σε κλίσεις 40-65%) η χρήση ημιεναέριων μέσων μετατόπισης είναι αποτελεσματικότερη έναντι των δασικών ελκυστήρων. Δεδομένου ότι απαιτείται μικρότερη κατασκευή δικτύου τρακτεροδρόμων καθώς και ότι είναι εφικτή η ανηφορική μετατόπιση, ελαττώνεται το κόστος συγκομιδής (Krc και Kosir, 2008). Ο τρόπος μετατοπίσεως επηρεάζεται από τις τοπογραφικές συνθήκες, τις διαστάσεις του ξύλου, το βάρος του (είδος, διαστάσεις, υγρασία), την κατάσταση της επιφάνειάς του (έμφλοιο, άφλοιο) και τα διαθέσιμα μέσα. Η εργασία γίνεται χειρωνακτικά, με ζώα ή με μηχανήματα (Τσουμής 2000). Ο σημαντικότερος παράγοντας που επιδρά στην παραγωγικότητα και στο κόστος της μετατόπισης, είναι η απόσταση μετατόπισης. Όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση που πρέπει να διανύσει το μέσο μετατόπισης, από το υλοτόμιο στο δασόδρομο ή στην πλατεία συγκεντρώσεως, τόσο μικρότερη είναι η παραγωγικότητα της μετατόπισης με αποτέλεσμα να αυξάνεται το κόστος συγκομιδής. Η απόσταση μετατόπισης διαφέρει ανάλογα με τη διάταξη του υλοτομίου, τη θέση των τρακτερόδρομων, την κλίση και τη μορφή του εδάφους (Akay 2005, Sabo και Porsinsky 2005, Ghaffarian et al 2007, Mousavi 2009). Σε έρευνα των Rottensteiner et al (2008), αξιολογήθηκε η παραγωγικότητα και το κόστος του μηχανήματος «μετατοπιστής μετά από φόρτωση» (forwarder) σε υλοτομικές εργασίες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η απόσταση μετατόπισης επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την χρονική κατανάλωση του μηχανήματος και την παραγωγικότητα του συστήματος συγκομιδής, με τη μεγαλύτερη παραγωγικότητα να παρουσιάζεται στις μικρότερες αποστάσεις. Σε παρόμοια έρευνα των Zecic et al (2005), διενεργήθηκαν χρονικές μελέτες κατά την μετατόπιση κορμοτεμαχίων οξυάς με δασικό ελκυστήρα. Βρέθηκε ότι, σε δεκαπλάσια απόσταση μετατόπισης (από τα 25μ στα 250μ), αυξάνεται περισσότερο από 50% το κόστος χρήσεως του συγκεκριμένου μηχανήματος. 27

32 Σε αρκετές μελέτες, αποδεικνύεται ότι ο όγκος του φορτίου αποτελεί επίσης ένα σημαντικό παράγοντα κατά τη μετατόπιση του ξύλου. Οι Porsinsky et al (2005), απέδειξαν ότι ο όγκος του φορτίου επηρεάζει την παραγωγικότητα και τις δαπάνες μετατόπισης, όταν η απόσταση μετατόπισης παραμένει σταθερή. Σε έρευνα του Mousavi (2009), βρέθηκε ότι η παραγωγικότητα της μετατόπισης είναι ευθέως ανάλογη του όγκου του φορτίου που μετατοπίζεται. Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει την εργασία της μετατόπισης είναι η πυκνότητα της συστάδας. Μολονότι σε πυκνές συστάδες αυξάνεται ο χρόνος μετατόπισης, ο μετατοπισθείς όγκος συγκεντρώνεται σε μία θέση και κατά συνέπεια δεν απαιτούνται πολλές μετακινήσεις από το μέσο μετατόπισης (Mederski 2006, Mousavi 2009). Η ορθή σχεδίαση των τρακτερόδρομων μέσα στην συστάδα, μπορεί να μειώσει τις δαπάνες μετατοπίσεως κατά 38% και την διαταραχή του εδάφους κατά 50% (Blate et al 2001). Σε έρευνα του Mederski (2006), αξιολογήθηκε η παραγωγικότητα και το κόστος των μηχανημάτων harvester και forwarder. Οι εργασίες συγκομιδής ξύλου πραγματοποιήθηκαν σε διαφορετικές αποστάσεις μεταξύ των δρόμων μετατοπίσεως. Διακρίθηκαν δύο μέθοδοι συγκομιδής, όπου στην πρώτη η απόσταση μεταξύ των δρόμων μετατοπίσεως ήταν σχεδόν διπλάσια από την αντίστοιχη απόσταση της δεύτερης. Έτσι, στην πρώτη μέθοδο εγκαταστάθηκαν λιγότεροι δρόμοι μετατοπίσεως και οι οποίοι απείχαν περισσότερο μεταξύ τους. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι μεγαλύτερη παραγωγικότητα συγκομιδής παρουσιάστηκε στην πρώτη μέθοδο, γεγονός που οφείλονταν στην αυξημένη συγκέντρωση του φορτίου σε σωρούς κοντά στο μηχάνημα (μεγαλύτερος όγκος φορτίου και λιγότεροι ελιγμοί του μηχανήματος) και στις λιγότερες μετακινήσεις εντός της συστάδας για την εξωδάσωση του φορτίου. Ακόμη, με την πρώτη μέθοδο παρατηρήθηκε μικρότερη κατανάλωση καυσίμου, λόγω των συντομότερων αποστάσεων για την μετακίνηση των μηχανημάτων, όπως και μικρότερη διαταραχή της συστάδας (μικρότερο δίκτυο μετατοπίσεως). Συμπερασματικά, το μικρότερο κόστος συγκομιδής παρουσιάστηκε στην πρώτη μέθοδο (Mederski 2006). Η κλίση του εδάφους αποτελεί ένα παράγοντα με σημαντική επίδραση στην παραγωγικότητα της μετατόπισης. Στις ακραίες καταστάσεις, οι απότομες κλίσεις μπορούν να αποκλείσουν τη χρήση των ελκυστήρων. Ακόμη η κλίση μπορεί να είναι δυσμενής (ανηφορική) ή ευνοϊκή (κατηφορική), με τον κανόνα να αναφέρει ότι προτιμάται η κατηφορική μετατόπιση, όπου είναι εφικτό, ενώ η ανηφορική πρέπει να αποφεύγεται εάν είναι δυνατόν (Mousavi 2009). 28

33 Ο Akay (2005), ερεύνησε το κόστος και την παραγωγικότητα των ζώων για την μετατόπιση κορμοτεμαχίων σε διαφορετικές συνθήκες κλίσεως. Βρέθηκε ότι κατά την μετατόπιση των κορμοτεμαχίων σε επίπεδο έδαφος, ο χρόνος για μια πλήρη διαδρομή του φορτίου ήταν μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο χρόνο σε κατηφορική μετατόπιση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, σε επίπεδο έδαφος, η ελκτική δύναμη του ζώου μειώνεται εξαιτίας της τριβής, σε σχέση με την κατηφορική ολίσθηση όπου το ζώο μετατοπίζει το φορτίο με την βοήθεια της βαρύτητας. Τέλος, βρέθηκε ότι η ανηφορική μετατόπιση αυξάνει το κόστος συγκομιδής έως και 30%, σε σχέση με το αντίστοιχο κόστος της κατηφορικής μετατόπισης (Akay 2005). Οι Ghaffarian et al (2007), αναφέρουν ότι ο χρόνος εργασίας του μηχανήματος μετατοπιστής μετά από φόρτωση (forwarder) ανά διαδρομή, εκτός από την απόσταση μετατόπισης επηρεάζεται και από την κλίση του τρακτερόδρομου. Σε έρευνά τους, για την παραγωγικότητα του συγκεκριμένου μηχανήματος, βρέθηκε ότι αυξάνοντας την απόσταση μετατόπισης αυξάνεται και ο χρόνος ανά διαδρομή. Από την άλλη όμως, κατά τη μετατόπιση σε μεγαλύτερες κλίσεις εδάφους βρέθηκε ότι αυτός ο χρόνος ανά διαδρομή μειώνεται (Ghaffarian et al 2007). Σε άλλη έρευνα των Akay et al (2008), για την συγκομιδή ξυλείας μεγάλου μήκους σε περιοχές με μεγάλες κλίσεις, χρησιμοποιήθηκαν εναέρια μέσα μετατόπισης. Σκοπός της έρευνας ήταν η εύρεση της παραγωγικότητας και του κόστους συγκομιδής με ελικόπτερα και η ανάλυση της εφαρμογής του παραπάνω μηχανήματος για την αξιοποίηση των φυσικών πόρων. Από τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει ότι η συγκομιδή ξύλου με εναέρια μέσα μετατόπισης είναι από οικονομική και τεχνική άποψη εφικτή, σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές και σε πολύ απότομο έδαφος. Ακόμη, βρέθηκε ότι η συγκομιδή με εναέρια μέσα μετατόπισης αυξάνει την παραγωγικότητα του συστήματος, βελτιώνει την ποιότητα των κορμοτεμαχίων και μειώνει τις ζημιές στην απομένουσα συστάδα. Από την άλλη όμως, αναφέρουν ότι η χρήση του ελικοπτέρου σε εργασίες συγκομιδής ξύλου αυξάνει το κόστος ανά μονάδα παραγωγής και προϋποθέτει ικανοποιητική εκπαίδευση του δασεργατικού προσωπικού (Akay et al 2008). Μία λύση για την αντιμετώπιση τέτοιων πολύπλοκων προβλημάτων, σχετικά με τη μετατόπιση ξύλου σε ορεινά απότομα εδάφη, δίνουν οι Acar et al (2005). Η έρευνά τους, αποκάλυψε ότι σε περιοχές με απότομες κλίσεις εδάφους, αρμόζουν οι ημιεναέριες εγκαταστάσεις (σχοινιογερανοί) και τα φορητά βαρούλκα, επειδή η χρήση τους δεν απαιτεί μεγάλη πυκνότητα οδικού δικτύου και μπορούν να μετατοπίζουν σε μεγαλύτερες αποστάσεις. 29

34 Ένας ακόμα παράγοντας που επηρεάζει σε μικρότερο βαθμό τη μετατόπιση είναι η υποβλάστηση, δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης φάσης, τα διάφορα επίγεια μέσα μετατόπισης συνήθως ακολουθούν την ίδια διαδρομή από το υλοτόμιο μέχρι το σημείο εκφόρτωσης. Ωστόσο, η υποβλάστηση φαίνεται να επηρεάζει την εργασία της μετατόπισης κατά την εκτύλιξη των συρματοσχοίνων και την προμετατόπιση των κορμοτεμαχίων, όπου σε συστάδες με πυκνή υποβλάστηση απαιτείται περισσότερος χρόνος για τη συγκέντρωση και τη φόρτωση του φορτίου (Mousavi 2009) Υπολογισμός κόστους εργασίας συγκομιδής Ένα από τα σημαντικότερα μέρη για την αξιολόγηση της εργασιακής απόδοσης στη συγκομιδή του ξύλου, είναι ο υπολογισμός της δαπάνης των διαφόρων φάσεων εργασίας. Ο καθορισμός της τιμής του ξύλου και του κόστους παραγωγής, η σύνταξη του προϋπολογισμού για τις εργασίες συγκομιδής, ο καθορισμός του βέλτιστου βαθμού μηχανοποίησης των δασικών εργασιών, και η σύγκριση διαφορετικών μεθόδων συγκομιδής, αποτελούν τους κυριότερους σκοπούς για τους οποίους υπολογίζουμε τις δαπάνες συγκομιδής. Ο υπολογισμός των δαπανών χρησιμοποιείται επίσης για την εύρεση της βέλτιστης φάσης εργασίας από οικονομικής απόψεως, για την αντικατάσταση ενός μηχανήματος, για την θέσπιση επιδομάτων εργασίας, καθώς επίσης και για τον καθορισμό της εργασιακής απόδοσης (Mousavi 2009). Οι πληροφορίες για το κόστος, την παραγωγικότητα και την εφαρμογή ενός συστήματος συγκομιδής ξύλου, αποτελούν το συστατικό κλειδί στην διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων, για την αξιοποίηση και την αποκατάσταση-διατήρησή τους. Οι Brock et al (1986), ερεύνησαν την παραγωγικότητα και το κόστος, κατά τις αραιωτικές υλοτομίες (ρίψη και μετατόπιση) ανώριμων συστάδων πλατύφυλλων (δρυς, λεύκα). Ο σκοπός της έρευνας ήταν η εύρεση αξιόπιστων στοιχείων κοστολόγησης για την συγκομιδή ανώριμης ξυλείας, σε διαφορετικές εντάσεις αραιώσεων. Βρέθηκε ότι, ακόμα και σε μικρές συστάδες ανώριμου ξύλου, υπάρχει η δυνατότητα διεξαγωγής αραιωτικών υλοτομιών και εμπορίας των προϊόντων, από τον ιδιοκτήτη (κράτος, ιδιώτης). Με αυτόν τον τρόπο, διατηρείται η υπόλοιπη ξυλεία σε μια παραγωγικότερη κατάσταση για τις μελλοντικές καρπώσεις (Brock et al 1986). Όλες οι δαπάνες διακρίνονται σε σταθερές και μεταβλητές. Οι σταθερές δαπάνες είναι ανεξάρτητες από την ποσοτική παραγωγή, δηλαδή υπάρχουν ακόμα και όταν δεν γίνεται συγκομιδή και παραμένουν αμετάβλητες για μια καθορισμένη χρονική περίοδο. Περιλαμβάνουν τα περισσότερα από τα γενικά έξοδα και τις επενδύσεις κεφαλαίου. Οι 30

35 μεταβλητές εξαρτώνται από την παραγωγή και γίνονται μεγαλύτερες όσο αυτή μεγαλώνει. Οι μεταβλητές δαπάνες όπως οι δαπάνες των καυσίμων, των λιπαντικών, της συντήρησης, της επισκευής και των αμοιβών αυξάνονται σε σχέση με το κόστος των μηχανημάτων (Saarilahti και Isoaho 1992, Τσουμής 2000, Mederski 2006, Ghaffarian και Sobhani 2007, Mousavi 2009). Είναι φανερό, ότι οι σταθερές δαπάνες πρέπει να είναι όσο είναι δυνατό μικρότερες. Μεγάλες σταθερές δαπάνες δικαιολογούνται μόνο όταν υπάρχει μεγάλη παραγωγή (μεγάλο λήμμα) ώστε να μην επιβαρύνεται πολύ η μονάδα του παραγόμενου ξύλου (Τσουμής 2000). Οι δαπάνες μπορούν να διαιρεθούν σε δαπάνες δασεργατικής απασχολήσεως (αμοιβές δασεργατών) και δαπάνες χρήσεως μηχανημάτων (Unimog, αλυσοπρίονο, κ.α.). Οι δασεργάτες συνήθως αμείβονται με «εργομίσθιο» (κατ αποκοπή), δηλαδή κατά μονάδα συγκομιζόμενου ξύλου (κυβικό μέτρο κ.λπ.). Στην αμοιβή των δασεργατών, περιλαμβάνονται και άλλες δαπάνες του εργοδότη π.χ. εισφορά για ασφάλιση (ΙΚΑ). Οι δαπάνες χρήσεως μηχανημάτων είναι πιο περίπλοκες, καθώς περιλαμβάνουν αμοιβές χειριστών μηχανημάτων ή εργαλείων, ασφάλιστρα, φόρους, τόκους, καύσιμα, συντήρηση κ.λπ., και όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή αγοράς του μηχανήματος τόσο μεγαλύτερο είναι το λειτουργικό κόστος ανά ώρα. Το άθροισμα όλων των δαπανών (αμοιβές δασεργατών, Unimog, αλυσοπρίονο) αποτελεί το συνολικό κόστος συγκομιδής και η διαίρεσή του με τη συνολική παραγωγή ξύλου δίνει το μέσο κόστος μιας μονάδας συγκομιζόμενου ξύλου (Τσουμής 2000). 31

36 2.4 Ποιοτική ταξινόμηση ξυλείας Γενικά Η παρουσία ελαττωμάτων (σφαλμάτων) στο ξύλο σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό αποτελεί κυρίαρχο κριτήριο ποιοτικής ταξινόμησης της ξυλείας. Άλλα συνοδευτικά και σημαντικά κριτήρια είναι οι διαστάσεις της ξυλείας, το δασοπονικό είδος και οι χρήσεις για τις οποίες το ξύλο προορίζεται (Βουλγαρίδης 2007). Σφάλματα στο ξύλο ζώντων δένδρων προκαλούνται από παράγοντες κλιματικούς (φως, άνεμο, χιόνια, παγετούς, χαλάζι, κεραυνούς), εδαφικούς (ισχυρή κλίση του εδάφους) και βιοτικούς (προσβολές από ανθρώπους, ζώα, πτηνά, έντομα, μύκητες, φυτικά παράσιτα). Οι παράγοντες αυτοί είναι ικανοί να επιφέρουν σημαντικές διαφοροποιήσεις της μορφής του κορμού των δένδρων και της δομής του ξύλου, προκαλώντας σειρά σφαλμάτων, όπως απόκλιση από την τυπική κατακόρυφη θέση (κάμψη, στρέβλωση), διχάλωση, σήψη, πληγές και τραυματικούς ιστούς. Αλλά και μετά την υλοτομία, το ξύλο υπόκειται σε επιδράσεις του κλιματικού και βιοτικού περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα να υφίσταται ραγαδώσεις και στρεβλώσεις, λόγω ανομοιόμορφης απώλειας ή πρόσληψης υγρασίας, ως και προσβολές από έντομα και μύκητες (Τσουμής 1961). Τα διάφορα ελαττώματα, που εμφανίζονται στο ξύλο, αξιολογούνται από άποψη μεγέθους, θέσεως, είδους ελαττωμάτων και έντασης και η ξυλεία κατατάσσεται σε ποιοτικές κατηγορίες. Η διαδικασία αυτή εφαρμόζεται είτε σε ακατέργαστη ξυλεία, που είναι τα πρωτογενή δασικά προϊόντα που παράγονται στο δάσος (στρογγύλη ξυλεία που περιλαμβάνει και κολώνες ΟΤΕ, ΔΕΗ και πασσάλους, ξύλο θρυμματισμού και καυσόξυλα) και σε προϊόντα πρωτογενούς μηχανικής κατεργασίας του ξύλου όπως π.χ. πριστή ξυλεία, ξυλόφυλλα, αντικολλητά, επικολλητά, στρωτήρες κ.α. Στην περίπτωση της ακατέργαστης ξυλείας, η αξιολόγηση των σφαλμάτων γίνεται επί της εξωτερικής επιφάνειας των κορμών ή κορμοτεμαχίων που αποφλοιώνονται στο δάσος ή παραμένουν έμφλοια μέχρι την κατεργασία τους στις βιομηχανίες ξύλου. Γενικά ισχύει ότι η εμφάνιση σφαλμάτων υποβαθμίζουν την ποιότητα του ξύλου και ότι όσο η ένταση του σφάλματος είναι ισχυρή τόσο μεγαλύτερη είναι και η ποιοτική υποβάθμιση του ξύλου (Βουλγαρίδης 2007). Η ταξινόμηση της ακατέργαστης στρόγγυλης ξυλείας μικρότερου ή μεγαλύτερου μήκους, βάση της ποιότητας, λαμβάνει υπόψη τα παρακάτω κριτήρια (Βουλγαρίδης 2007): 1. Καμπυλότητα: Εκφράζεται σε εκατοστά βέλους ανά μέτρο (μετρείται με διαίρεση του συνολικού βέλους σε εκατοστά με την απόσταση που χωρίζει τα δύο άκρα της καμπυλότητας εκφρασμένη σε μέτρα). 32

37 2. Στρεψοΐνια: Εκφράζεται συνήθως σε μοίρες ή σε εκατοστά απόκλισης των ινών ανά μέτρο μήκους του κορμού ή του κορμοτεμαχίου. 3. Κωνικομορφία: Εκφράζεται σε εκατοστά πτώσης της διαμέτρου ανά μέτρο μήκους του κορμού ή του κορμοτεμαχίου. 4. Ρόζοι (σύμφυτοι ή χαλαροί): Ο βαθμός του σφάλματος εξαρτάται από τον αριθμό και το μέγεθος (διάμετρος) των ρόζων. 5. Έκκεντρη εντεριώνη. 6. Ξύλο ακανόνιστης δομής (θλιψιγενές ξύλο για κωνοφόρα, εφελκυσμογενές ξύλο για πλατύφυλλα). 7. Περιμετρικές ακανονιστίες (π.χ. μη κυκλική διατομή). 8. Ραγάδες περιφερειακές, κατά μήκος του κορμού, παγοραγάδες, κ.λπ. 9. Μεταχρωματισμοί. 10. Άλλα σφάλματα Ταξινόμηση κορμόξυλου Κατά την ταξινόμηση του κορμόξυλου, ανάλογα με την ποιότητα λαμβάνονται υπόψη τα παρακάτω σφάλματα (Βουλγαρίδης 2007): 1. Καμπυλότητα, 2. Στρεψοΐνια, 3. Πτώση διαμέτρου (κωνικομορφία), 4. Ρόζοι (σύμφυτοι ή χαλαροί), 5. Έκκεντρη εντεριώνη και ξύλο ακανόνιστης δομής, 6. Ανωμαλίες περιμέτρου, 7. Ραγάδες δακτυλίου, ραγάδες από ηλεκτροπληξία και από παγετό, 8. Σχισμές, 9. Αποχρωματισμοί, 10. Άλλες ζημιές από επιβλαβείς οργανισμούς. Με βάση τα παραπάνω σφάλματα διακρίνονται τρεις ποιότητες κορμόξυλου (Τσουμής 2000, Βουλγαρίδης 2007): Ποιότητα Α Κορμοτεμάχια υγιή, ευθυτενή, χωρίς ή σχεδόν χωρίς ρόζους, χωρίς άλλα ελαττώματα ή με μικρά ελαττώματα που δεν επηρεάζουν και δεν περιορίζουν τη χρησιμοποίησή τους για το σκοπό που προορίζονται. 33

38 Ποιότητα Β Κορμοτεμάχια συνήθους ποιότητας, υγιή, που παρουσιάζουν ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω ελαττώματα: καμπυλότητα και στρεψοΐνια ασθενείς, χωρίς έντονη κωνικομορφία, χωρίς χονδρούς ρόζους αλλά με λίγους, μέσου μεγέθους ρόζους, εντεριώνη ελαφρά έκκεντρη, μικρές ανωμαλίες της περιμέτρου ή παρουσία άλλων ελαττωμάτων που αντισταθμίζονται από τη γενικά καλή ποιότητα του κορμοτεμαχίου. Ποιότητα Γ Κορμοτεμάχια με πολλούς ρόζους, πολύ κωνικόμορφα, με μεγάλη στρεψοΐνια, με σήψη κατά θέσεις και περιφερειακές ραγάδες, σε κακή γενική κατάσταση που δεν μπορούν να ταξινομηθούν στις παραπάνω ποιότητες Α και Β, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε βιομηχανικές χρήσεις Ταξινόμηση κολώνων ΔΕΗ Οι κολώνες ΔΕΗ είναι πρωτογενή δασικά προϊόντα σε στρόγγυλη μορφή μεγάλου μήκους (ως 15 μ.). Η ποιοτική ταξινόμησή τους βασίζεται στα ίδια ποιοτικά κριτήρια που χρησιμοποιούνται στο κορμόξυλο με ορισμένες επιμέρους προσθήκες και εξειδικεύσεις (Βουλγαρίδης 2007): α) Πρέπει να είναι ευθυτενείς. Κάθε απόκλιση από την ευθυτένεια, πρέπει να είναι προς το ίδιο επίπεδο σε όλο το μήκος της κολώνας. Ακόμη, πρέπει να έχουν κυκλική εγκάρσια τομή, χωρίς να αποκλείεται ελαφρά ελλειπτικότητα και η διάμετρός τους πρέπει να αυξάνεται από την κορυφή στην βάση. β) Απαγορεύεται να έχουν σχισμές ή διαμήκεις και περιφερειακές ρωγμές στην κορυφή, ακτινοειδείς και περιφερειακές ρωγμές, σήψη, κοιλότητες στην κορυφή και τη βάση, ρήγματα και οπές που έγιναν από μηχανικά μέσα, θλιψιγενές ξύλο, θύλακες και ρυτινοθύλακες. γ) Επιτρέπεται να έχουν ρόζους με την προϋπόθεση ότι η διάμετρος ενός οποιουδήποτε ρόζου δεν υπερβαίνει τα 8 εκ. και το άθροισμα των διαμέτρων όλων των ρόζων, των οποίων η διάμετρος υπερβαίνει τα 1,2 εκ., επί τρέχοντος μήκους κολώνας 30 εκ., δεν υπερβαίνει τα 20 εκ. δ) Η στρεψοΐνια επιτρέπεται εφόσον δεν υπερβαίνει την μισή στροφή ανά 3 μ. μήκους για κολώνες μήκους 9μ., μισή στροφή ανά 5 μ. μήκους για κολώνες μήκους 10 ως 14 μ. και μισή στροφή ανά 6 μ. μήκους για κολώνες μήκους 15 μ. 34

39 Οι κολώνες ΔΕΗ πρέπει να είναι σύμφωνες με τις τυποποιημένες ελάχιστες διαστάσεις που δείχνει ο Πίνακας 1 (Βουλγαρίδης 2007): Πίνακας 1. Διαστάσεις και κατηγορίες κολώνων ΔΕΗ. ΜΗΚΟΣ (σε μέτρα) ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΙΑΜΕΤΡΟΣ ΣΕ ΑΠΟΣΤΑΣΗ 1,80 μ ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΗ (σε εκατοστά) ΒΑΡΥΣ ΜΕΣΟΣ ΕΛΑΦΡΥΣ 9 26,0 22,5 19, ,0 23,5 20, ,0 24,5 21, ,0 25,5 22, ,0 26,5 23, ,0 27,5 24, ,0 28,5 25,0 ΜΗΚΟΣ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΙΑΜΕΤΡΟΣ ΚΟΡΥΦΗΣ (σε εκατοστά) ΒΑΡΥΣ ΜΕΣΟΣ ΕΛΑΦΡΥΣ Για όλα τα μήκη 18,0 15,0 12,0 Πηγή : Βουλγαρίδης 2007 Η ονομασία «Βαρύς», «Μέσος» και «Ελαφρύς» είναι μία κατάταξη των κολώνων ΔΕΗ σε κατηγορίες σύμφωνα με την χρησιμοποίησή τους. Οποιαδήποτε κολώνα δεν συμφωνεί με την τυποποίηση του μήκους ή με τις καθοριζόμενες αντίστοιχες οριακές διαμέτρους, απορρίπτεται (Βουλγαρίδης 2007). 35

40 3. ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ 3.1 Περιοχή έρευνας και υλικό Οι περιοχές στις οποίες έλαβε χώρα η έρευνα, καθορίστηκαν με κριτήριο την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αντικειμενικότητα και ομοιομορφία των συνθηκών περιβάλλοντος εργασίας. Σήμερα στις περισσότερες περιοχές του Δασαρχείου Δράμας, εφαρμόζεται το σύστημα εκμετάλλευσης που βασίζεται στο Προεδρικό Διάταγμα 126/86, σύμφωνα με το οποίο παραχωρείται η εκμετάλλευση, η συντήρηση και η βελτίωση των δασών που ανήκουν στο Δημόσιο και στα νομικά πρόσωπα του δημοσίου τομέα, στους δασικούς συνεταιρισμούς. Έτσι η επιλογή της περιοχής έρευνας, στην οποία οι υλοτομικές εργασίες διεξάγονται με αυτεπιστασία από τη Δασική Υπηρεσία (Κ.Ε.Δ.), ήταν δύσκολη. Για την μελέτη των υλοτομικών εργασιών επιλέχθηκε η περιοχή «Βαθύρεμα Κατσαπλιάδικα» στο Δασικό Σύμπλεγμα ``Δυτικού Νέστου Ν. Δράμας (Εικόνες 1 και 2). Σε αυτή την περιοχή, οι υλοτομικές εργασίες διεξάγονται τόσο με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 (συνολικά 4 Δ.Σ.) όσο και με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. (1 Δ.Σ.). Εικόνα 1. Δασική περιοχή «Βαθύρεμα Κατσαπλιάδικα» Ν. Δράμας. 36

41 Εικόνα 2. Χάρτης περιοχής μελέτης. Με κόκκινη γραμμή οι συστάδες 63ε (Π.Δ. 126) και 63ζ (Κ.Ε.Δ.). 37

42 3.1.1 Σύστημα συγκομιδής με το Π.Δ. 126/86 Η μελέτη για τις υλοτομικές εργασίες με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, διεξήχθη κατά τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 2008, στη συστάδα 63ε. Ερευνήθηκεχρονομετρήθηκε η υλοτομία 43 δένδρων Δασικής Πεύκης και στη συνέχεια η μετατόπιση 19 φορτίων, με UNIMOG. Η περιγραφή του τόπου και της συστάδας, όπως παρουσιάζεται από τη διαχειριστική μελέτη έχει ως εξής: Επιφάνεια δασοσκεπής: 66,00 Ha Υπερθαλάσσιο ύψος: μ. Έκθεση: Ν-ΝΑ-ΝΔ Κλίση: Ήπια έως μέτρια ισχυρή Βασικό πέτρωμα: Γρανίτης - Γνεύσιος μη συμπαγής Έδαφος: Αμμοαργιλώδες πολύ βαθύ-βαθύ έως αβαθύ Χλωροτάπητας: Πυκνός Ξηροτάπητας: Μικρός Παρεδαφιαία βλάστηση: Συνηθισμένη Ποιότητα τόπου: 26 Ha IV, 40 Ha V Δασοπονικά είδη: Δασική Πεύκη, Ερυθρελάτη Διαχειριστική μορφή: Σπερμοφυής Ηλικία: ετών Συγκόμωση: 0,6-0,9 Φυσική αναγέννηση: Καλή Ερυθρελάτης και λίγη Δ. Πεύκης. Συνθήκες καλές Γενική κατάσταση του ξυλώδους κεφαλαίου: Μέτρια. Παρατηρήθηκαν ανεμορριψίες Σύστημα συγκομιδής με την Κρατική Εκμετάλλευση Δασών (Κ.Ε.Δ). Η μελέτη των υλοτομικών εργασιών με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., διεξήχθη κατά τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2008, στη συστάδα 63ζ. Ερευνήθηκεχρονομετρήθηκε η υλοτομία 41 δένδρων Δασικής Πεύκης και στη συνέχεια η μετατόπιση 13 φορτίων, με UNIMOG. Η περιγραφή του τόπου και της συστάδας, με βάση τη διαχειριστική μελέτη, έχει ως εξής: Επιφάνεια δασοσκεπής: 42,5 Ha Υπερθαλάσσιο ύψος: μ. Έκθεση: Ν-ΝΑ Κλίση: Μέτρια ισχυρή έως ισχυρή Βασικό πέτρωμα: Γρανίτης - Γνέυσιος 38

43 Έδαφος: Αμμοαργιλώδες βαθύ μέτρια βαθύ Χλωροτάπητας: Άφθονος Ξηροτάπητας: Μεγάλος Παρεδαφιαία βλάστηση: Συνηθισμένη Ποιότητα τόπου: 42,5 Ha III Δασοπονικά είδη: Ερυθρελάτη, Δασική Πεύκη Διαχειριστική μορφή: Σπερμοφυής Ηλικία: ετών Συγκόμωση: 1,0 Φυσική αναγέννηση: Μικρή Ερυθρελάτης. Συνθήκες μέτριες. Γενική κατάσταση του ξυλώδους κεφαλαίου: Καλή 3.2 Καταγραφή χρονικών στοιχείων Για κάθε δένδρο Δασικής Πεύκης που υλοτομήθηκε από τα δύο διαφορετικά συστήματα συγκομιδής, καταγράφηκαν σε ειδικό έντυπο (βλ. Έντυπο 1) τα χαρακτηριστικά του στοιχεία ή αλλιώς χρονικά στοιχεία. Στα δένδρα τα οποία μετρήθηκαν, είχε γίνει σε όλα προσήμανση, και ήταν αυτά τα οποία θα υλοτομούσε ο δασεργάτης είτε γινόταν η έρευνα είτε όχι. Με τη βοήθεια του παχύμετρου, μετρήθηκε η στηθιαία διάμετρος στο ιστάμενο δένδρο. Επίσης μετρήθηκε η διάμετρος στο μέσο όταν το δένδρο είχε υλοτομηθεί. Έτσι, στο σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, μετρήθηκαν δένδρα με στηθιαία διάμετρο από 27,5 εκ. μέχρι 42,5 εκ., ενώ στο σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., από 25,5 εκ. μέχρι 40 εκ. Η συχνότητα εμφάνισης των διαφόρων διαμέτρων στα δένδρα Δασικής Πεύκης του Π.Δ 126/86 και της Κ.Ε.Δ., φαίνεται χαρακτηριστικά στο σχήμα 1Α και στο σχήμα 1Β, αντίστοιχα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο που μετρήθηκε, είναι το ύψος του δένδρου. Μετρήθηκαν δένδρα Δασικής Πεύκης με ύψος από μέτρα στη συστάδα του Π.Δ. 126/86, ενώ στη συστάδα της Κ.Ε.Δ. από μέτρα. Εκτός από τη στηθιαία διάμετρο, μετρήθηκε και η άφλοιος διάμετρος στο μέσο του κορμού όταν το δένδρο είχε υλοτομηθεί. Με βάση την άφλοιο διάμετρο στο μέσο του κορμού και το ύψος του δένδρου υπολογίστηκε ο όγκος του δένδρου. Άλλα χαρακτηριστικά του δένδρου που μετρήθηκαν και καταγράφηκαν, είναι ο αριθμός των κλαδιών και ο αριθμός των ρόζων. 39

44 7 6 Συχνότητα εμφάνισης Στηθιαία διάμετρος, εκ. Σχήμα 1Α. Συχνότητα εμφάνισης στηθιαίας διαμέτρου (εκ.), στα δένδρα της έρευνας του Π.Δ. 126/ Συχνότητα εμφάνισης Στηθιαία διάμετρος, εκ. Σχήμα 1Β. Συχνότητα εμφάνισης στηθιαίας διαμέτρου (εκ.), στα δένδρα της έρευνας της Κ.Ε.Δ. Οι μέσες τιμές των κύριων χαρακτηριστικών στοιχείων (στηθιαία διάμετρος, ύψος, άφλοιος διάμετρος στο μέσο του κορμού, όγκος, αριθμός κλαδιών και ρόζων), που μετρήθηκαν στα δένδρα Δασικής Πεύκης του συστήματος συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 και του συστήματος συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., φαίνονται στον Πίνακα 2. 40

45 Πίνακας 2. Χαρακτηριστικά στοιχεία των ερευνηθέντων δένδρων Δασικής Πεύκης. Στοιχεία δένδρου Σύστημα Συγκομιδής Π.Δ. 126/86 Κ.Ε.Δ. Αριθμός δένδρων (N) Μέση Στηθιαία Διάμετρος (εκ.) Μέσο Ύψος (μ.) 23,5 23 Μέση Άφλοιος Διάμετρος (εκ.) 24,5 25 Μέσος Όγκος (κ.μ.) 1,13 1,17 Μέσος Αριθμός Κλαδιών Μέσος Αριθμός Ρόζων Μέση Κλίση Εδάφους (%) 23 21,5 Ακόμη, μετρήθηκαν και καταγράφηκαν τα παραγόμενα προϊόντα των δύο συστημάτων συγκομιδής. Με τη βοήθεια της μετροταινίας μετρήθηκε το μήκος, ενώ με το παχύμετρο μετρήθηκε η διάμετρος στη βάση, στην κορυφή και στο μέσο των παραγόμενων προϊόντων (στρογγύλια, κολώνες ΔΕΗ, βιομηχανική ξυλεία) και στη συνέχεια υπολογίστηκε ο όγκος τους. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι το κύριο προϊόν των ερευνηθέντων συνεταιρισμών ήταν οι κολώνες ΔΕΗ, ενώ η διαμόρφωση μερικών κορμοτεμαχίων σε κορμόξυλο (βουβό) οφείλονταν στα διάφορα σφάλματα του ξύλου (ραγάδωση, εξογκώματα, σχισμές, καμπυλότητα κ.λπ.) που κάνανε αδύνατη τη κύρια διαμόρφωσή τους σε κολώνες ΔΕΗ. Έτσι στο σύστημα συγκομιδής με το Π.Δ. 126/86, τα δένδρα Δασικής Πεύκης διαμορφώθηκαν σε κολώνες ΔΕΗ, μήκους 11,20 έως 14,40 μέτρων και μέσης άφλοιας διαμέτρου βάσης 33 εκ. και κορυφής 21 εκ. Ακόμη διαμορφώθηκαν σε κορμόξυλα (κυρίως από τη βάση του κορμοτεμαχίου), μήκους 2,0 έως 9,0 μέτρων και μέσης έμφλοιας διαμέτρου 33 εκ. και πάνω, καθώς και σε βιομηχανική ξυλεία (κυρίως από την κορυφή του κορμοτεμαχίου) μήκους 1,6 έως 5,7 μέτρων (Εικόνα 3). Από την άλλη, στο σύστημα συγκομιδής με την Κ.Ε.Δ., η Δασική Πεύκη διαμορφώθηκε κυρίως σε κολώνες ΔΕΗ, μήκους 10,10 έως 15,40 μέτρων και μέσης άφλοιας διαμέτρου βάσης 35 εκ. και κορυφής 23 εκ., καθώς και σε προϊόντα βιομηχανικής ξυλείας μήκους 1,6 έως 6,2 μέτρων. Σε αντίθεση με τον συνεταιρισμό του Π.Δ. 126/86, στον συνεταιρισμό της Κ.Ε.Δ. δεν διαμορφώθηκαν κορμόξυλα (Εικόνα 4). Τέλος, καταγράφηκαν διάφορα χαρακτηριστικά στοιχεία των παραγόμενων προϊόντων για την περαιτέρω ποιοτική τους ταξινόμηση. Έτσι για την ποιοτική ταξινόμηση των 41

46 κολώνων ΔΕΗ, τα σφάλματα που μετρήθηκαν ήταν η στρεψοΐνια (σε εκατοστά απόκλισης των ινών ανά μέτρο μήκους του κορμοτεμαχίου), η κωνικομορφία, η απόκλιση από την ευθυτένεια, ο αριθμός ρόζων ανά τρέχων μέτρο και η διάμετρος των ρόζων (σταυρωτά). Για την ποιοτική ταξινόμηση των κορμόξυλων τα ελαττώματα που μελετήθηκαν ήταν η κωνικομορφία, η ανωμαλία της περιμέτρου (εγκάρσια διατομή) και άλλα σφάλματα όπως οι ραγάδες και τα εξογκώματα. Το γεγονός ότι τα κορμόξυλα παρέμειναν έμφλοια, δεν επέτρεψε την μελέτη σημαντικών σφαλμάτων για την ποιοτική ταξινόμησή τους, όπως οι ρόζοι και η στρεψοΐνια. α β Εικόνα 3. Παραγόμενα προϊόντα συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86: α) κολώνες ΔΕΗ και β) κορμόξυλα. Εικόνα 4. Κολώνες ΔΕΗ συνεταιρισμού Κ.Ε.Δ. 3.3 Καταγραφή συνθηκών περιβάλλοντος εργασίας Εκτός από τα χαρακτηριστικά στοιχεία του δένδρου, καταγράφηκαν και οι συνθήκες του περιβάλλοντος εργασίας. Έτσι μετρήθηκε με κλισίμετρο η κλίση του εδάφους στο σημείο που στεκόταν το δένδρο. Οι κλίσεις που μετρήθηκαν σε συστάδες του Π.Δ. 126/86 42

47 κυμάνθηκαν από 5 έως 36%, ενώ στην Κ.Ε.Δ. από 5 έως 33%. Ανάλογα με τη κλίση του εδάφους διακρίναμε τις εξής περιπτώσεις: ήπια κλίση (0-20%), μέτρια κλίση (20-35%), ισχυρή κλίση (35-50%), και πολύ απότομη κλίση (50% και πάνω). Επίσης καταγράφηκε και η τοπογραφική διαμόρφωση η οποία διακρίθηκε σε ομαλή, ελαφρώς ανώμαλη, ανώμαλη, τραχεία και πολύ τραχεία, ανάλογα με το ανάγλυφο της επιφάνειας του εδάφους, π.χ. πτυχώσεις, χαραδρώσεις, εναλλαγή κλίσεων, υφή κλπ. Καταγράφηκε, τόσο γύρω από το δένδρο όσο και στο σημείο ρίψεως, η ύπαρξη ή όχι υποβλάστησης ή εμποδίων και κατά πόσο αυτά κάνουν εύκολη ή δύσκολη την κίνηση του δασεργάτη, καθώς επίσης και το σχήμα και η μορφή του δένδρου, αν είναι δηλαδή ευθυτενές, κυλινδρόμορφο, κακόμορφο, διχαλωτό κλπ. Τέλος μετρήθηκε και καταγράφηκε η απόσταση που διανύει ο δασεργάτης από το προηγούμενο δένδρο που υλοτομήθηκε, όπως και οι αποστάσεις προμετατόπισης και κυρίως μετατόπισης κάθε δένδρου. 3.4 Στοιχεία δειγματοληψίας Για την διεξαγωγή των χρονικών μελετών, τόσο με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 όσο και με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., χρησιμοποιήθηκε διμελές συνεργείο (διαφορετικό σε κάθε σύστημα) από δασεργάτες αρκετά ικανούς με σχετικά μεγάλη εμπειρία. Πριν από τη διεξαγωγή των χρονικών σπουδών, έγινε εμπεριστατωμένη ενημέρωση στους δασεργάτες και εξηγήθηκε ο σκοπός της έρευνας. Ακολούθησε διήμερη εξάσκηση του συνεργείου λήψης στοιχείων (χρονομετρητής και βοηθός), όχι μόνο για την εκπαίδευση μας στη μέθοδο εργασίας των δασεργατών αλλά και για τον ψυχολογικό εθισμό των δασεργατών στην παρουσία μας. Το θετικό ήταν ότι τα δύο συνεργεία των δασεργατών έδειξαν μεγάλη προθυμία συνεργασίας και στη συνέχεια εργάστηκαν, χωρίς υποδείξεις από μέρους μας, προκειμένου να καταγραφούν οι πραγματικές συνθήκες εργασίας. Τα συνεργεία απαρτίζονταν από ένα υλοτόμο, ο οποίος αναλάμβανε μόνος του τη ρίψη και τη διαμόρφωση του δένδρου και από ένα μετατοπιστή. Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν κατά τις υλοτομικές εργασίες των δύο συνεταιρισμών ήταν κυρίως το αλυσοπρίονο για ρίψη, αποκλάδωση και τεμαχισμό, ο χειρωνακτικός αποφλοιωτήρας για αποφλοίωση, ο κορμοστροφέας για στρέψη, βαριές και σφήνες για απαγκίστρωση, καθώς και μετροταινία και παχύμετρο για μέτρηση (Εικόνα 5). Για την μετατόπιση των ερευνηθέντων δένδρων χρησιμοποιήθηκε το μηχάνημα UNIMOG. Στον εξοπλισμό του μηχανήματος περιλαμβάνονταν ο διπλός «εργάτης» με δύο συρματόσχοινα (ένα σε κάθε μεριά του εργάτη) μήκους 50 μέτρων το καθένα, το ατσάλινο 43

48 «πέλμα» (στο πίσω μέρος του μηχανήματος) για τη σταθεροποίηση του μηχανήματος στο έδαφος κατά την έλξη των κορμοτεμαχίων και το ασύρματο χειριστήριο για τον χειρισμό του «εργάτη» από απόσταση (Εικόνα 6). Εικόνα 5. Εργαλεία υλοτομικών α β γ δ εργασιών: α) αλυσοπρίονο, β) χειρωνακτικός αποφλοιωτήρας, γ) κορμοστροφέας και δ) τρόχισμα αλυσοπρίονου (δικ. καθυστέρηση υλοτομίας). α β Εικόνα 6. Μηχάνημα μετατόπισης ξυλείας τύπου Unimog: α) Π.Δ. 126/86, β) Κ.Ε.Δ. 44

49 Το συνεργείο λήψης στοιχείων ήταν διμελές. Ο χρονομετρητής, ο οποίος ακολουθούσε και κατέγραφε τις ενέργειες και κινήσεις του δασεργάτη και ο βοηθός του, ο οποίος κατέγραφε τα διάφορα χαρακτηριστικά στοιχεία των δένδρων και του περιβάλλοντος εργασίας. Για την καταγραφή των χρονικών στοιχείων ετοιμάστηκε ειδικό έντυπο (βλ. Έντυπο 2). Για τη ρίψη, τη διαμόρφωση, καθώς και τη μετατόπιση χρησιμοποιήθηκε ένα έντυπο (για λόγους οικονομίας χώρου) για κάθε δένδρο. Στο έντυπο αυτό καταγράφηκε το τμήμα ή η συστάδα που έγινε η έρευνα, η περιοχή, καθώς επίσης η ένδειξη του χρονομέτρου για κάθε φάση εργασίας ή αλλιώς ο Καθαρός Χρόνος Εργασίας (Κ.Χ.Ε.). Επίσης, έγινε καταγραφή των καθυστερήσεων που παρατηρήθηκαν, αφού προηγήθηκε ο διαχωρισμός τους σε δικαιολογημένες και αδικαιολόγητες. Το χρονόμετρο που χρησιμοποιήθηκε για τις χρονικές μελέτες, είχε υποδιαιρέσεις εκατοστού του λεπτού, δηλαδή μια πλήρης περιστροφή του δείκτη καταγράφει 1 λεπτό. Στην εσωτερική κλίμακα υπάρχουν 60 υποδιαιρέσεις, καθεμία από τις οποίες αντιστοιχεί σε 1 λεπτό και επομένως σε μία περιστροφή καταγράφονται 60 λεπτά. Άλλα εργαλεία-υλικά που χρησιμοποιήθηκαν από το συνεργείο λήψης στοιχείων ήταν το κλισίμετρο, η μετροταινία και το παχύμετρο για τη μέτρηση των δένδρων, όπως και ερυθρό σπρέι για την αρίθμηση των κορμοτεμαχίων σε κάθε σύστημα συγκομιδής. 3.5 Ταξινόμηση φάσεων εργασίας Πριν αρχίσει η χρονομέτρηση, κάθε φάση εργασίας διαχωρίστηκε σε επιμέρους χρονικές φάσεις με σκοπό την καταγραφή εξ ολοκλήρου της κατανάλωσης του χρόνου για τη συγκεκριμένη φάση εργασίας. Έτσι σε κάθε σύστημα συγκομιδής που ερευνήθηκε, καθορίστηκαν οι φάσεις της υλοτομίας και οι φάσεις της μετατόπισης. Ο τρόπος εργασίας των δασεργατών, μεταξύ των δύο συστημάτων συγκομιδής, διέφερε Σύστημα συγκομιδής με το Π.Δ. 126/86 Κατά την υλοτομία με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, διακρίθηκαν και χρονομετρήθηκαν οι εξής φάσεις εργασίας (Εικόνα 7): Βάδισμα προς το δένδρο (προσπέλαση), που περιλαμβάνει το χρόνο από την ώρα που τελείωσε την εργασία στο προηγούμενο δένδρο, μάζεψε τα εργαλεία, τα καύσιμα του αλυσοπρίονου και τυχόν ρούχα, που είχε μαζί του και πηγαίνει στο επόμενο δένδρο, ως τη στιγμή που αρχίζει η προετοιμασία για τη ρίψη. Αυτός ο χρόνος δεν υπολογίστηκε στον καθαρό χρόνο εργασίας. 45

50 Προετοιμασία για τη ρίψη και πρίση. Απαγκίστρωση του δένδρου ύστερα από «σκάλωμα» κατά την πτώση του. Αυτός ο χρόνος θεωρείται καθυστέρηση. Αποκλάδωση και τεμαχισμός κλαδιών. Ο υλοτόμος κόβει τα κλαδιά από τον κορμό και τεμαχίζει τα μεγάλα κλαδιά για να διευκολύνει την κίνησή του κατά μήκος του κορμοτεμαχίου. Αποστρογγυλώνει τον κορμό από τα μεγάλα εξογκώματά του, για να διευκολύνει την εργασία του κατά την φάση της αποφλοίωσης, και με βάση την ελάχιστη διάμετρο κορυφής εκτελεί την αποκορύφωση του κορμού. Μέτρηση και τεμαχισμός κορμού σε κορμοτεμάχια. Αυτή η φάση εκτελείται στην κορμοπλατεία, ύστερα από τη μετατόπιση του κορμού. Ο υλοτόμος μετράει και τεμαχίζει τον κορμό με βάση τις τυποποιημένες διαστάσεις των κολώνων ΔΕΗ, ενώ η υπόλοιπη ξυλεία διαμορφώνεται σε κορμόξυλο ή βιομηχανική ξυλεία. Αποφλοίωση και στρέψη (κορμοπλατεία). Καθυστερήσεις, δικαιολογημένες ή μη. Κατά την μετατόπιση με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, διακρίθηκαν και χρονομετρήθηκαν οι εξής φάσεις εργασίας (Εικόνα 8): Άφορτη διαδρομή ελκυστήρα, που περιλαμβάνει το χρόνο από την ώρα που ξεκινάει το μηχάνημα από την κορμοπλατεία, ως τη στιγμή που φθάνει στο υλοτόμιο και στήνεται για την επόμενη φάση μετατόπισης. Εκτύλιξη συρματοσχοίνων και πρόσδεση φορτίου. Έλξη/σύρση φορτίου, περιλαμβάνει τη προμετατόπιση των κορμοτεμαχίων από το σημείο ρίψης μέχρι να προσεγγίσουν το «πέλμα» του μηχανήματος. Έμφορτη διαδρομή ελκυστήρα, που περιλαμβάνει το χρόνο από την ώρα που το μηχάνημα ξεκινάει έμφορτο από το υλοτόμιο, ως τη στιγμή που φθάνει στην κορμοπλατεία. Αποσύνδεση φορτίου και συγκέντρωση συρματοσχοίνων. Καθυστερήσεις, δικαιολογημένες ή μη. 46

51 α β γ δ ε ζ Εικόνα 7. Υλοτομία σε συνθήκες Π.Δ. 126/86: α) ρίψη, β) αποκλάδωση, γ) αποκορύφωση, δ) μέτρηση και τεμαχισμός κορμοτεμαχίου στην κορμοπλατεία, ε) αποφλοίωση και ζ) στρέψη κορμού. 47

52 α β γ δ ε ζ Εικόνα 8. Μετατόπιση σε συνθήκες Π.Δ. 126/86: α) εκτύλιξη συρμ/σχοίνων και πρόσδεση κορμοτεμαχίων, β) έλξη/σύρση φορτίου (προμετατόπιση), γ) πρόσδεση φορτίου, δ) κυρίως μετατόπιση φορτίου, ε) αποσύνδεση φορτίου και συγκέντρωση συρμ/σχοίνων (κορμοπλατεία), ζ) επιδιόρθωση συρματόσχοινου (δικαιολογημένη καθυστέρηση). 48

53 α β γ δ ε ζ Εικόνα 9. Υλοτομία σε συνθήκες Κ.Ε.Δ.: α) ρίψη, β) αποκλάδωση, γ) μέτρηση και τεμαχισμός κορμού στο υλοτόμιο, δ) τεμαχισμός και εγκατάλειψη υπόλοιπης ξυλείας στο υλοτόμιο, ε) αποφλοίωση και ζ) στρέψη κορμού. 49

54 α β γ δ ε ζ Εικόνα 10. Μετατόπιση σε συνθήκες Κ.Ε.Δ.: α) εκτύλιξη συρμ/σχοίνων, β) πρόσδεση κορμοτεμαχίου, γ) έλξη/σύρση φορτίου (προμετατόπιση), δ) πρόσδεση φορτίου, ε) κυρίως μετατόπιση φορτίου, ζ) αποσύνδεση φορτίου και συγκέντρωση συρμ/σχοίνων (κορμοπλατεία). 50

55 3.5.2 Σύστημα συγκομιδής με την Κρατική Εκμετάλλευση Δασών (Κ.Ε.Δ.) Κατά την υλοτομία με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., διακρίθηκαν και χρονομετρήθηκαν οι εξής φάσεις εργασίας (Εικόνα 9): Βάδισμα προς το δένδρο (προσπέλαση), που περιλαμβάνει το χρόνο από την ώρα που τελείωσε την εργασία στο προηγούμενο δένδρο, μάζεψε τα εργαλεία, τα καύσιμα του αλυσοπρίονου και τυχόν ρούχα, που είχε μαζί του και πηγαίνει στο επόμενο δένδρο, ως τη στιγμή που αρχίζει η προετοιμασία για τη ρίψη. Αυτός ο χρόνος δεν υπολογίστηκε στον καθαρό χρόνο εργασίας. Προετοιμασία για τη ρίψη και πρίση. Απαγκίστρωση του δένδρου ύστερα από «σκάλωμα» κατά την πτώση του. Αυτός ο χρόνος θεωρείται καθυστέρηση. Αποκλάδωση και τεμαχισμός κλαδιών. Ο υλοτόμος κόβει τα κλαδιά από τον κορμό και τεμαχίζει τα μεγάλα κλαδιά για να διευκολύνει την κίνησή του κατά μήκος του κορμοτεμαχίου. Αποστρογγυλώνει τον κορμό από τα μεγάλα εξογκώματά του για να διευκολύνει την εργασία του κατά την φάση της αποφλοίωσης. Η αποκορύφωση του κορμού δεν εκτελείται. Μέτρηση και τεμαχισμός κορμού σε κορμοτεμάχια. Σε αντίθεση με τον τρόπο εργασίας του δασεργάτη του Π.Δ. 126/86, αυτή η φάση εκτελείται ταυτόχρονα με την φάση της αποκλάδωσης του κορμού, στο υλοτόμιο. Ο υλοτόμος μετράει και τεμαχίζει τον κορμό στις τυποποιημένες διαστάσεις των κολώνων ΔΕΗ, για να ακολουθήσει η φάσης της μετατόπισης στην κορμοπλατεία. Η υπόλοιπη ξυλεία τεμαχίζεται σε μικρότερες διαστάσεις και εγκαταλείπεται στο υλοτόμιο. Αποφλοίωση και στρέψη (κορμοπλατεία). Καθυστερήσεις, δικαιολογημένες ή μη. Κατά την μετατόπιση με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., διακρίθηκαν και χρονομετρήθηκαν οι ίδιες φάσεις εργασίας, όπως και στη μετατόπιση με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 (Εικόνα 10): Άφορτη διαδρομή ελκυστήρα, που περιλαμβάνει το χρόνο από την ώρα που ξεκινάει το μηχάνημα από την κορμοπλατεία, ως τη στιγμή που φθάνει στο υλοτόμιο και στήνεται για την επόμενη φάση μετατόπισης. Εκτύλιξη συρματοσχοίνων και πρόσδεση φορτίου. Έλξη/σύρση φορτίου, περιλαμβάνει τη προμετατόπιση των κορμοτεμαχίων από το σημείο ρίψης μέχρι να προσεγγίσουν το «πέλμα» του μηχανήματος. 51

56 Έμφορτη διαδρομή ελκυστήρα, που περιλαμβάνει το χρόνο από την ώρα που το μηχάνημα ξεκινάει έμφορτο από το υλοτόμιο, ως τη στιγμή που φθάνει στην κορμοπλατεία. Αποσύνδεση φορτίου και συγκέντρωση συρματοσχοίνων. Καθυστερήσεις, δικαιολογημένες ή μη. α β Εικόνα 11. Μορφή τρακτεροδρόμου κατασκευασμένου για τη μετατόπιση κορμοτεμαχίων δασικής πεύκης: α) Π.Δ. 126/86 και β) Κ.Ε.Δ. α β Εικόνα 12. Υπολλείματα υλοτομίας που παρέμειναν στο υλοτόμιο: α) Π.Δ. 126/86 και β) Κ.Ε.Δ. 52

57 3.6 Συλλογή και ανάλυση στοιχείων Μέθοδος χρονομέτρησης Η χρονομέτρηση έγινε με τη μέθοδο του μηδενισμού ή αλλιώς των τμηματικών χρόνων, με χωριστή δηλαδή καταγραφή της χρονικής διάρκειας που ήταν απαραίτητη για να τελειώσει κάθε μία φάση εργασίας. Η συγκεκριμένη μέθοδος επιλέχθηκε επειδή μας ενδιέφερε η σύγκριση της οικονομικότητας της εφαρμογής δύο διαφορετικών συστημάτων συγκομιδής ξύλου, καθώς και η απλούστευση της επεξεργασίας και η ταχύτερη αξιοποίηση των ληφθέντων στοιχείων. Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, έχουμε έναρξη του χρονομέτρου στην αρχή κάθε φάσης εργασίας. Μόλις τελειώσει η συγκεκριμένη φάση εργασίας, σημειώνουμε την ένδειξη του χρονομέτρου στη στήλη του δελτίου χρονικών σπουδών όπου είναι καταχωρημένη η εκτελεσθείσα φάση και επαναφέρουμε τον χρονοδείκτη στο μηδέν, για να καταγράψουμε την επόμενη φάσ η. Κατά τον τρόπο αυτό, με την αλλαγή των φάσεων αναγράφονται κατά φάση οι απόλυτοι χρόνοι οι οποίοι προστιθέμενοι δίνουν τη διάρκεια μιας φάσης, στα πλαίσια μιας σύνθετης εργασίας με συγκεκριμένο μέγεθος χρόνου. Έτσι καταγράφηκαν και οι καθυστερήσεις, που χωρίστηκαν σε δικαιολογημένες και μη, οι οποίες δεν χρησιμοποιήθηκαν κατά στην στατιστική επεξεργασία των στοιχείων Υπολογισμός στατιστικών στοιχείων και μεγέθους δείγματος Για κάθε φάση εργασίας, τόσο στην υλοτομία όσο και στη μετατόπιση, έγινε ο υπολογισμός των στατιστικών στοιχείων (μέσος όρος χρόνων, τυπική απόκλιση, συντελεστής κυμάνσεως και σφάλμα μέσου όρου) καθώς και του μεγέθους δείγματος για το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 και για το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., τα οποία φαίνονται στον Πίνακα 1Α και στον Πίνακα 1Β, αντίστοιχα. Για τα στοιχεία της παρούσας εργασίας, επειδή δεν έχουμε να κάνουμε με πίνακες αμοιβής, το σφάλμα του μέσου όρου (e%) πρέπει να κυμαίνεται γύρω από το 5%, με επίπεδο εμπιστοσύνης P=95%. Για το συνεταιρισμό του Π.Δ. 126/86, το σφάλμα μέσου όρου βρέθηκε μικρότερο του 5%, τόσο στην υλοτομία όσο και στην μετατόπιση, και βάση αυτού υπολογίστηκε το μέγεθος δείγματος για κάθε φάση εργασίας. Με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., το σφάλμα μέσου όρου βρέθηκε και εδώ μικρότερο του 5% για την υλοτομία και γύρω στο 5% για την μετατόπιση. Έτσι βάση αυτού εκτιμήθηκε το μέγεθος δείγματος για κάθε φάση εργασίας. 53

58 Πίνακας 1Α. Εκτίμηση στατιστικών στοιχείων από τη δειγματοληψία της παρούσας έρευνας και υπολογισμός του μεγέθους δείγματος, για την υλοτομία και την μετατόπιση, με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86. ΥΛΟΤΟΜΙΑ Φάσεις εργασίας Μέσος όρος χρόνου, min/δένδρο Τυπικό σφάλμα εκτίμησης μέσου όρου Τυπική απόκλιση Συντελεστής κυμάνσεως Σφάλμα μέσου όρου Μέγεθος δείγματος x S Cv (%) e (%) Ν Χρόνος Ρίψεως 1,68 0,078 0,51 30,52 4, Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. 6,47 0,229 1,50 23,25 3, Χρόνος Αποφλ. & Στρ. Χρόνος Διαμόρφωσης Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας 22,25 0,471 2,94 13,21 2, ,64 0,547 3,42 11,93 1, ,32 0,554 3,46 11,41 1, ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ Φάσεις εργασίας Μέσος όρος χρόνου, min/δένδρο Τυπικό σφάλμα εκτίμησης μέσου όρου Τυπική απόκλιση Συντελεστής κυμάνσεως Σφάλμ α μέσου όρου Μέγεθος δείγματο ς Διαδρομή Άφορτο Κυρίως Μετ. (Προμ. & Μετ.) Φορτίου Μεταβλητός Χρόνος Μετ. (Εμφ. & Αφ.) Φορτίου Σταθερός Χρόνος Μετ. Φορτίου Συνολικός Χρόνος Διαδρομής x S Cv (%) e (%) N 14,87 0,401 1,75 11,77 2, ,58 0,795 3,46 16,83 3, ,46 1,108 4,83 13,63 3, ,80 0,342 1,49 53,24 12, ,26 1,270 5,54 14,47 3,

59 Πίνακας 1Β. Εκτίμηση στατιστικών σ τοιχείων από τη δειγματοληψία της παρούσας έρευνας και υπολογισμός του μεγέθους δείγματος, για την υλοτομία και την μετατόπιση, με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. Φάσεις εργασίας Μέσος όρος χρόνου, min/ δένδρο Τυπικό σφάλμα εκτίμησης μέσου όρου ΥΛΟΤΟΜΙΑ Τυπική απόκλιση Συντελεστής κυμάνσεως Σφάλμα μέσου όρου Μέγεθος δείγματος x S Cv (%) e (%) Ν Χρόνος Ρίψεως 1,61 0,054 0,33 20,45 3, Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. Χρόνος Αποφλ. & Στρ. Χρόνος Διαμόρφωσης Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας 5,40 0,197 1,20 22,27 3, ,74 0,846 5,07 15,50 2, ,15 0,963 5,78 15,14 2, ,77 0,982 5,89 14,82 2, ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ Φάσεις εργασίας Διαδρομή Άφορτο Κυρίως Μετ. (Προμ. & Μετ.) Φορτίου Μεταβλητός Χρόνος Μετ. (Εμφ. & Αφ.) Φορτίου Σταθερός Χρόνος Μετ. Φορτίου Συνολικός Χρόνος Διαδρομής Μέσος όρος χρόνου, min/φορτίο x Τυπικό σφάλμα εκτίμησης μέσου όρου Τυπική απόκλιση Συντελεστής κυμάνσεως Σφάλμα μέσου όρου Μέγεθος δείγματος S Cv (%) e (%) Ν 7,48 0,270 0,97 13,03 3, ,07 1,069 3,85 27,39 7, ,55 1,214 4,38 20,32 5, ,36 0,410 1,48 43,98 12, ,92 1,562 5,63 22,60 6,

60 Η μέθοδος καθορισμού του μεγέθους δείγματος, είναι αυτή που χρησιμοποιείται διεθνώς για παρόμοιες εργασιολογικές έρευνες και αναφέρεται στους μέσους όρους των χρόνων κατά φάση εργασίας (Τσου μής 1970, Pollini et al 1988, Saarilahti και Isoaho 1992, Πασχαλίδης 1999, Ghaffarian και Sobhani 2007). Ο υπολογισμός του μεγέθους δείγματος έγινε με τον τύπο: N= 2 t ( Cv) e 2 ό που: N= μέγεθος δείγματος (απαραίτητος αριθμός δένδρων κατά φάση εργ ασίας), t= 1,960 για πιθανότητα εμπιστοσύνης (P) 95%, Cv= συντελεστής κυμάνσεως, και e= σφάλμα μέσου όρου Στατιστική ανάλυση Μετά το π έρας της συλλογής των δεδο μένων μια εξίσου σημαντική διαδικασία είναι και η ανάλυσή τους. Η πιο κοινή μέθοδος για την ανάλυση των δεδομένων κατά τη μελέτη εργασίας, είναι η ανάλυση οπισθοδρόμησης (regression a nalysis ). Η ανάλυση οπισθοδρόμησης αποτελεί μια στατιστική μέθοδο, που χρησιμεύει στην προσαρμογή μιας μαθηματικής εξίσωσης σε ένα σύνολο παρατηρημένων δεδομένων. Τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης χρησιμεύουν στον υπολογισμό της παραγωγικότητας και του κόστους της συγκομιδής ξύλου καθώς και στην εκτίμηση των διαφόρων παραγόντων που τους επηρεάζουν (Saarilahti και Isoaho, 1992). Οι ποιοτικές και ποσοτικές μεταβλητές που ερευνούνται κατά τις χρονικές σπουδές, απαιτούν προσεκτική ερμηνεία. Η σχέση μεταξύ των εξαρτημένων και ανεξάρτητων μεταβλητών μπορεί να εξηγηθεί με τους διαφορετικούς τύπους στατιστικών μοντέλων. Το είδος της αλληλεξαρτήσεως το οποίο παρουσιάζουν οι μεταβλητές μπορεί να παρασταθεί είτε μ ε μια ευθεία γραμμή είτε με μια καμπύλη, όπου στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για ευθύγραμμη συμμεταβολή και στη δεύτερη για καμπυλόγραμμη (Φασούλας 1992, Mousavi 2009). Η ανάλυση και η στατιστική επεξεργασία των χρονικών στοιχείων της παρούσας μελέτης, έγινε με την έκδοση 15.0 του στατιστικού πακέτου SPSS, ενώ για τη γραφική παρουσίαση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα Microsoft Excel Εφαρμόζοντας την ανάλυση οπισθοδρόμησης υπολογίσθηκαν στατιστικές συμμεταβολές, με σκοπό να εκτιμήσουμε την σχέση (συμμεταβολή) μεταξύ του χρόνου των επιμέρους φάσεων εργασίας, με τα διάφορα ξυλομετρικά στοιχεία του δένδρου ή στοιχεία του 56 2

61 περιβάλλοντος εργασίας. Προκειμένου να βρεθεί η εξίσωση που περιγράφει καλύτερα την πραγματική σχέση μεταξύ των παραγόντων αυτών και του χρόνου εργασίας των διαφόρων φάσεων συγκομιδής του ξύλου, εκτιμήθηκε ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου το 2 R = r (συντελεστής συσχετίσεως), είναι ο λόγος της παραλλακτικότητας που οφείλεται στη συμμεταβολή των παραγόντων, προς τη συνολική παραλλακτικότητα. Εκφράζει το ποσοστό της μεταβλητότητας της μεταβλητής Υ που εξηγείται από την μεταβλητή Χ, δηλαδή, κατά πόσο μεγάλες τιμές του ενός συνόλου σχετίζονται με μεγάλες τιμές του άλλου (θετική συσχέτιση), κατά πόσο μικρές τιμές του ενός συνόλου σχετίζονται με μεγάλες τιμές του άλλου (αρνητική συσχέτιση) ή κατά πόσο οι τιμές και των δύο συνόλων είναι άσχετες μεταξύ τους (σχεδόν μηδενική συσχέτιση). από τη συνολική παραλλακτικότητα μπορεί να εξηγηθεί από την ύπαρξη της συμμεταβολής. Όταν Επομένως, ο συντελεστής αυτός έχει συγκεκριμένη έννοια γιατί μας δείχνει τι ποσοστό έχουμε ένα συντελεστή προσδιορισμού π.χ. 0,80, αυτό σημαίνει πως 80% από την παραλλακτικότητα που παρουσιάζουν οι παράγοντες μπορεί να εξηγηθεί από την ύπαρξη της συμμεταβολής και μόνο 20% οφείλεται σε άγνωστα αίτια. Ο συντελεστής προσδιορισμού παίρνει μόνο θετικές τιμές πο υ κυμαίνονται από 0 έως 1. Όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στην μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση εξάρτησης των μεταβλητών Υ και Χ (Φασούλας, 1992). R Υπολογισμός παραγωγικότητας και κόστους συγκομιδής Η παραγωγικότητα και το κόστος συγκομιδής, για σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 και για το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., υπολογίσθηκαν χωριστά για την υλοτομία και για την μετατόπιση. Με βάση τον συνολικό χρόνο εργασίας (καθαρός χρόνος εργασίας + δικαιολογημένες καθυστερήσεις) και τον όγκο παραγωγής, η παραγωγικότητα υπολογίσθηκε από την ακόλουθη εξίσωση (Mousavi 2009): p = 60 * x v t tot όπου p = παραγωγικότητα, m 3 /h, x v = όγκος, m 3, t tot = συνολικός χρόνος εργασίας, min. 57

62 Οι δαπάνες χρήσεως αλυσοπρίονου και μηχανήματος Unimog, υπολογίσθηκαν κατά κατηγορία (αποσβέσεις, σταθερές και μεταβλητές δαπάνες χρήσεως) και ανά μονάδα χρόνου (ώρα βλ. Παράρτημα). Για τον υπολογισμό της δαπάνης δασεργατικής απασχολήσεως, ανά μονάδα χρόνου εργασίας (ώρα) και ανά μονάδα παραγωγής (κ.μ.), των δύο συστημάτων συγκομιδής, διακρίθηκαν δύο κατηγορίες δαπανών: δασεργατική αμοιβή υλοτόμου και δασεργατική αμοιβή μετατοπιστή (βλ. Παράρτημα). Με βάση την δαπάνη ανά μονάδα παραγωγής ( /κ.μ.) και τη χρονική κατανάλωση της εργασίας (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.), η δασεργατική αμοιβή υπολογίσθηκε από την ακόλουθη εξίσωση: Δασεργατική αμοιβή ( /ώρα) = Δαπάνη ( /κ.μ.) Κατανάλωση χρόνου εργασίας (ώρα/κ.μ.) Το άθροισμα όλων των δαπανών (δαπάνη χρήσεως αλυσοπρίονου, δαπάνη χρήσεως μηχαν ήματος Unimog, δαπάνη δασεργατικής απασχολήσεως), αποτέλεσε το συνολικό κόστος του συστήματος συγκομιδής. Με τη διαίρεσή του με τη συνολική παραγωγή ξύλου, υπολογίστηκε το μέσο κόστος μιας μονάδας συγκομιζόμενου ξύλου (κ.μ.). 58

63 4. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 4.1 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΛΟΤΟΜΙΑΣ Π.Δ. 126/ Χρόνος Ρίψεως Από τα δελτία καταγραφής των χρονικών στοιχείων, υπολογίσθηκε ο χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε ο δασεργάτης για τη ρίψη των δένδρων. Έτσι ο χρόνος ρίψεως υπολογίσθηκε ως το άθροισμα των καθαρών χρόνων της προετοιμασίας (καθαρισμός της βάσης του δένδρου, καθορισμός της κατεύθυνσης ρίψεως κλπ.) και της ρίψεως. Ο χρόνος της προσπέλασης από το προηγούμενο δένδρο προς το δένδρο που πρόκειται να υλοτομηθεί δεν λήφθηκε υπόψη για την επεξεργασία. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και των διάφορων ξυλομετρικών στοιχείων του δένδρου ή των στοιχείων του περιβάλλοντος εργασίας που καταγράφηκαν. Έτσι για κάθε ένα παράγοντα όπως τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος του δένδρου, τον όγκο του δένδρου, τον αριθμό των κλαδιών καθώς και την κλίση του εδάφους στο υλοτόμιο, υπολογίστηκαν στατιστικές εξισώσεις (συμμεταβολές), με σκοπό να βρεθεί η εξίσωση που δίνει την καλύτερη προσέγγιση ή με άλλα λόγια η εξίσωση που περιγράφει καλύτερα την πραγματική σχέση μεταξύ των παραγόντων αυτών και του χρόνου ρίψεως. Για το λόγο αυτό εξετάστηκαν οι περιπτώσεις της ευθύγραμμης συμμεταβολής (Y=a+bx) και της πολυωνυμικής εξίσωσης 3 βαθμού (Y=a+b 1 x+b 2 x 2 +b 3 x 3 ). Επίσης εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου ου 2 R = r (συντελεστής συσχετίσεως) Σχέση Χρόνου Ρίψεως με τη στηθιαία διάμετρο. Για να μελετήσουμε τη σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και της στηθιαίας διαμέτρου, υπολογίστηκε ο χρόνος ρίψεως καθώς και η στηθιαία διάμετρος σε 42 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (στηθιαία διάμετρος) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος ρίψεως), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σχήμα 1.1 φαίνονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, που υπολογίσθηκαν. 59

64 Χρόνος Ρίψεως - Στηθιαία Διάμετρος 3,00 Χρ όνος Ρίψεως, min/ δένδρο 2,50 2,00 1,50 1, 00 0,50 y = 0, ,033x R 2 = 0,049 0, Στηθιαία Διάμετρος, εκ. Σχήμα 1.1 Συμμεταβολή χρόνου ρίψεως (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x) του δένδρου. Η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 είναι 0,049, γεγονός που δηλώνει ότι ένα πολύ μικρό ποσοστό (4,9%) της μεταβολής του y (χρόνος ρίψεως) εξηγείται από τη μεταβολή του x (στηθιαία διάμετρος). Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης μεταβλητής και ανεξάρτητης, θεωρούμε ότι υπάρχει πολύ μικρή σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και της στηθιαίας διαμέτρου, και ότι αυτός ο χρόνος ανά δένδρο επηρεάζεται και από πολλούς άλλους παράγοντες Σχέση Χρόνου Ρίψεως με το ύψος του δένδρου. Για να μελετηθεί η σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και του ύψους του δένδρου, υπολογίστηκε ο χρόνος ρίψεως και το ύψος σε 38 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (ύψος δένδρου) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος ρίψεως), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, με σκοπό να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. 60

65 Χρόνος Ρίψεως - Ύψος δένδρου 3,00 Χρόνος Ρίψεως, min/ δένδρ ο 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 y = - 1, ,126x R 2 = 0,144 0, Ύψος δένδρου, μ. Σχήμα 1.2 Συμμεταβολή χρόνου ρίψεως (y) σε σχέση με το ύψος (x) του δένδρου. Στο σχήμα 1.2 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,144). Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στην μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει μικρή σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και του ύψους του δένδρου, και ότι αυτός ο χρόνος ανά δένδρο επηρεάζεται και από πολλούς άλλους παράγοντες Σχέση Χρόνου Ρίψεως με τον όγκο του δένδρου. Ένα άλλο σημαντικό ξυλομετρικό στοιχείο που εξετάσθηκε για τη σχέση του με το χρόνο ρίψεως είναι και ο όγκος του δένδρου. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 37 δένδρα. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση του χρόνου ρίψεως από τον όγκο του δένδρου, υπολογίσθηκαν η πολυωνυμική 3 ου βαθμού εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Όπως φαίνεται και από το σχήμα 1.3, η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,104. Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο μικρή είναι η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 από τη μονάδα (1), τόσο πιο ασθενής γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης (y) και ανεξάρτητης (x) μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει μικρή εξάρτηση του χρόνου ρίψεως από τον όγκο του δένδρου, και ότι μεταβολή αυτού του χρόνου ανά δένδρο οφείλεται και σε πολλούς άλλους παράγοντες. 61

66 Χρόνος Ρίψεως - Όγκος δένδρου ο δένδρ Χρόνος Ρίψεως, min/ 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 y = 5,431-14,483x + 16,355x 2-5,616x 3 R 2 = 0,104 0,00 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 1.3 Συμμεταβολή χρόνου ρίψεως (y) σε σχέση με τον όγκο (x) του δένδρου Σχέση Χρόνου Ρίψεως με τον αριθμό κλαδιών. Για να ερευνήσουμε αν υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και του αριθμού κλαδιών, μελετήθηκε δείγμα μεγέθους 41 δένδρων. Χρόνος Ρίψεως - Αριθμός κλαδιών 3,00 Χρ όνος Ρίψεως, min/ δένδρο 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 y = 0, ,013x R 2 = 0,120 0, Αριθμός κλαδιών Σχήμα 1.4 Συμμεταβολή χρόνου ρίψεως (y) σε σχέση με τον αριθμό κλαδιών (x) του δένδρου. 62

67 Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (αριθμός κλαδιών) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος ρίψεως), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Τα αποτελέσματα φαίνονται στο σχήμα 1.4, όπου βλέπουμε ότι η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2, είναι μικρή (0,120). Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης (χρόνος ρίψεως) και ανεξάρτητης μεταβλητής (αριθμός κλαδιών), μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει μικρή σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών, και ότι αυτός ο χρόνος ανά δένδρο επηρεάζεται και από πολλούς άλλους παράγοντες Σχέση Χρόνου Ρίψεως και κλίσεως του εδάφους. Ο πιο χαρακτηριστικός παράγοντας του περιβάλλοντος εργασίας, είναι η κλίση του εδάφους. Για να δούμε αν και πώς επηρεάζει η κλίση του εδάφους το χρόνο ρίψεως, μελετήθηκε ο χρόνος ρίψεως και καταγράφηκε η κλίση του εδάφους (στο υλοτόμιο) σε 42 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (κλίση του εδάφους) και της εξα ρτημένης μεταβλητής y (χρόνος ρίψεως), υπολογίσθηκαν η πολυωνυμική εξίσωση 3 ου βαθμού και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Χρόνος Ρίψεως - Κλίση εδάφους 3,00 ψεως, min/δένδρο 2,50 2,00 1,50 Ρί Χρόνος 1, 00 0,50 0, y = 2,477-0,194x + 0,012x - 0,0002x R 2 = 0, Κλίση εδάφους (στο υλοτόμιο), % Σχήμα 1.5 Συμμεταβολή χρόνου ρίψεως (y) σε σχέση με την κλίση του εδάφους στο υλοτόμιο (x). 63

68 Όπως φαίνεται και στο σχήμα 1.5, η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε από την συμμεταβολή είναι: R 2 = 0,119. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης μεταβλητής και της ανεξάρτητης, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει μικρή σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και της κλίσεως του εδάφους (στο υλοτόμιο), και ότι αυτός ο χρόνος ανά δένδρο επηρεάζεται και από πολλούς άλλους παράγοντες Χρόνος Αποκλάδωσης, Μέτρησης και Τεμαχισμού Από τις χρονικές σπουδές που έγιναν, μετρήθηκαν και καταγράφηκαν στα δελτία καταγραφής χρονικών στοιχείων, ο χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε ο δασεργάτης για την αποκλάδωση, την μέτρηση και τον τεμαχισμό των δένδρων. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού με όλους τους χαρακτηριστικούς ξυλομετρικούς παράγοντες. Έτσι για κάθε ένα παράγοντα όπως τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος του δένδρου, τον όγκο του δένδρου καθώς και τον αριθμό των κλαδιών, υπολογίστηκαν η ευθύγραμμη ή (Y=a+bx) κα 2 συμμεταβολ ι ο συντελεστής προσδιορισμού R 2 ( R = r, συντελεστής συσχετίσεως ), προκειμένου να βρεθεί η σχέση τους με τον χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού Σχέση Χρόνου Αποκλάδωσης, Μέτρησης και Τεμαχισμού με τη στηθιαία διάμετρο. Για τη μελέτη της σχέσης που υπάρχει μεταξύ του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού του κορμού και της στηθιαίας διαμέτρου, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία των παραπάνω μεταβλητών από 40 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Οι μεταβλητές που εξετάζονται είναι ο χρόνος αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού (y) και η στηθιαία διάμετρος (x). Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών (x) και (y), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 2.1, όπου βλέπουμε ότι η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα (R 2 = 0,171). Ωστόσο, παρατηρούμε ότι η συμμεταβολή του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού του κορμού δίνει μια αυξητική τάση σε σχέση με το μέγεθος της ανεξάρτητης μεταβλητής (στηθιαία διάμετρος), και μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει μικρή σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. 64

69 Χρόνος Αποκλ., Μέτρ. & Τεμ. - Στηθιαία Διάμετρος 10,00 Χρόν ος Αποκλ., Μέτρ. & Τεμ., min/δέν δρο 9,00 y = - 0, ,201x 8,00 R 2 = 0,171 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0, Στηθιαία Διάμετρος, εκ. Σχήμα 2.1 Συμμεταβολή χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x) του δένδρου Σχέση Χρόνου Αποκλάδωσης, Μέτρησης και Τεμαχισμού με το ύψος του δένδρου. Για να μελετηθεί αν επηρεάζει και πώς το ύψος του δένδρου τον χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 41 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (ύψος δένδρου) και y (χρόνος αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. - Ύψος δένδρου Χρόν ος Αποκ λ., Μετρ. & Τεμ., min/δένδρο 10,00 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 y = 1, ,224x R 2 = 0, Ύψος δένδρου, μ. Σχήμα 2.2 Συμμεταβολή χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού (y) σε σχέση με το ύψος (x) του δένδρου. 65

70 Στο σχήμα 2.2 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,071). Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης μεταβλητής και της ανεξάρτητης, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει πολύ μικρή σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών Σχέση Χρόνου Αποκλάδωσης, Μέτρησης και Τεμαχισμού με τον όγκο του δένδρου. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο ενός δένδρου είναι ο όγκος του. Για να μελετηθεί αν επηρεάζει ο όγκος του δένδρου τον χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 38 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (όγκος δένδρου) και y (χρόνος αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, τα οποία παρουσιάζονται στο σχήμα 2.3. Εδώ βλέπουμε ότι η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,160) είναι μικρή, γεγονός που δηλώνει ότι μόνο το 16% της μεταβολής του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε πολλούς άλλους παράγοντες. Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. - Όγκος δένδρου min/δένδρο., Μετ ρ. & Τεμ., Χρόνος Αποκλ 10,00 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 y = 3,27 + 2,974x R 2 = 0,160 0,00 0,20 0,40 0, 60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 2.3 Συμμεταβολή χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού (y) σε σχέση με τον όγκο (x) του δένδρου. 66

71 Σχέση Χρόνου Αποκλάδωσης, Μέτρησης και Τεμαχισμού με τον αριθμό κλαδιών. Στη συνέχεια, ένα άλλο χαρακτηριστικό ξυλομετρικό στοιχείο για το οποίο ερευνήθηκε αν επηρεάζει το χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού είναι και ο αριθμός κλαδιών. Για να μελετηθεί η σχέση των δύο αυτών μεταβλητών, καταγράφηκαν 39 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (αριθμός κλαδιών) και y (χρόνος αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Στο σχήμα 2.4 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,200). Εδώ παρατηρούμε ότι ένα μικρό ποσοστό (20%) της μεταβολής του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού, εξηγείται από τη μεταβολή του αριθμού των κλαδιών του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε πολλούς άλλους παράγοντες. Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. - Αριθμός κλαδιών Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ., min/δένδρο 10,00 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 y = 3, ,050x R 2 = 0, Αριθμός κλαδιών Σχήμα 2.4 Συμμεταβολή χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού (y) σε σχέση με τον αριθμό κλαδιών (x) του δένδρου Χρόνος Αποφλοίωσης και στρέψης Από τα δελτία καταγραφής των χρονικών σπουδών, υπολογίσθηκε ο χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε ο δασεργάτης για την αποφλοίωση και στρέψη των δένδρων. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης, και των διάφορων ξυλομετρικών στοιχείων του δένδρου. Έτσι για κάθε ένα παράγοντα όπως τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος του δένδρου, τον όγκο του δένδρου, το μήκος της κολώνας, τον όγκο της κολώνας καθώς και τον αριθμό των 67

72 ρόζων, υπολογίστηκαν η ευθύγραμμη συμμεταβολή (Y=a+bx) και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2 ( 2 R σχέση τους με το χρόνο αποφλοίωσης και στρέψης. = r, συντελεστής συσχετίσεως), προκειμένου να βρεθεί η Σχέση Χρόνου Αποφλοίωσης και Στρέψης με τη στηθιαία διάμετρο. Για να μελετήσουμε τη σχέση μεταξύ του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης με την στηθιαία διάμετρο, καταγράφηκε ο χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης καθώς και η στηθιαία διάμετρος σε 36 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (στηθιαία διάμετρος) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης - Στηθιαία Διάμετρος ς, νος Αποφλοίωσης & Στρέψη min/δένδρο Χρό 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = 8, ,409x 2 R = 0,240 Σχήμα 0, Στηθιαία Διάμετρος, εκ. 3.1 Συμμεταβολή χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x) του δένδρου. Στο σχήμα 3.1 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,240). Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ του χρόνο αποφλοίωσης και στρέψης και της στηθιαίας διαμέτρου, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. 68

73 Σχέση Χρόνου Αποφλοίωσης και Στρέψης με το ύψος του δένδρου. Για να μελετηθεί η σχέση μεταξύ του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης και του ύψους του δένδρου, μελετήθηκε ο χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης και το ύψος σε 37 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (ύψος δένδρου) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Τα αποτελέσματα φαίνονται στο σχήμα 3.2. Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης - Ύψος δένδρου Αποφλοίωσης & Στρέψη ς, min/δένδρο 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 y = 6, ,673x R 2 = 0,210 Χρόνος 5,00 0, Ύψος δένδρου, μ Σχήμα 3.2 Συμμεταβολή χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης (y) σε σχέση με το ύψος (x) του δένδρου. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 (0,210), θεωρούμε ότι ένα ποσοστό 21% της μεταβολής του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης εξηγείται από τη μεταβολή της ανεξάρτητης μεταβλητής (ύψος του δένδρου), ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε πολλούς άλλους παράγοντες Σχέση Χρόνου Αποφλοίωσης και Στρέψης με τον όγκο του δένδρου. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο του δένδρου που εξετάσθηκε στη συνέχεια για τη σχέση του με το χρόνο αποφλοίωσης και στρέψης, είναι και ο όγκος του δένδρου. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 39 δένδρα. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης από τον όγκο του δένδρου, υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. 69

74 Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης - Όγκος δένδρου Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης, min/δένδρο 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = 16, ,313x R 2 = 0,173 0,00 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 3.3 Συμμεταβολή χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης (y) σε σχέση με τον όγκο ( x) του δένδρου. Το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή καθώς και η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,173), φαίνονται στο σχήμα 3.3. Εδώ παρατηρούμε ότι υπάρχει μικρή σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών, δηλαδή ένα ποσοστό περίπου 17% της μεταβολής του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης οφείλεται στη μεταβολή του όγκου του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε πολλούς άλλους παράγοντες Σχέση Χρόνου Αποφλοίωσης και Στρέψης με το μήκος της κολώνας. Ένας χαρακτηριστικός παράγοντας των προϊόντων που παράχθηκαν είναι το μήκος της κολώνας. Για να ερευνήσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης, και του μήκους της κολώνας, μελετήθηκε δείγμα μεγέθους 39 δένδρων που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (μήκος κολώνας) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σχήμα 3.4 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,561. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 56% της μεταβολής του χρόνου 70

75 αποφλοίωσης και στρέψης εξηγείται από τη μεταβολή του μήκους της κολώνας ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες. Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης - Μήκος κολώνας 30,00 Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης, min/δένδρο 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = - 14, ,707x R 2 = 0,561 0, Μήκος κολώνας, μ. Σχήμ α 3.4 Συμμεταβολή χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης (y) σε σχέση με το μήκος της κολώνας (x) Σχέση Χρόνου Αποφλοίωσης και Στρέψης με τον όγκο της κολώνας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο των προϊόντων που εξετάσθηκε στη συνέχεια για τη σχέση του με το χρόνο αποφλοίωσης και στρέψης, είναι και ο όγκος της κολώνας. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 39 δένδρα. Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης - Όγκος κολώνας 30,00 ος Αποφλοίωσης & Στρέψης, min/δένδρο Χρόν 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = 12, ,076x R 2 = 0,326 0,00 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 Όγκος κολώνας, κ.μ. Σχήμα 3.5 Συμμεταβολή χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης (y) σε σχέση με τον όγκο της κολώνας (x). 71

76 Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης από τον όγκο της κολώνας, υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, τα οποία παρουσιάζονται στο σχήμα 3.5. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,326) και έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Βλέπουμε δηλαδή ότι ένα ποσοστό περίπου 33% της μεταβολής του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου της κολώνας, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες Σχέση Χρόνου Αποφλοίωσης και Στρέψης με τον αριθμό των ρόζων. Για να δούμε αν και πώς επηρεάζει ο αριθμός των ρόζων το χρόνο αποφλοίωσης και στρέψης, μελετήθηκε ο χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης, και καταγράφηκε ο αριθμός των ρόζων σε 37 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τους υπολογισμούς της ευθύγραμμης εξίσωσης και του συντελεστή προσδιορισμού R 2, φαίνονται στο σχήμα 3.6. Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης - Αριθμός ρόζων 30,00 ς, Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψη min/δένδρο 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = 19, ,076x R 2 = 0,090 0, Αριθμός ρόζων Σχήμα 3.6 Συμμεταβολή χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης (y) σε σχέση με τον αριθμό των ρόζων (x). Η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 είναι 0,090, γεγονός που δηλώνει ότι ένα πολύ μικρό ποσοστό (9,0%) της μεταβολής του y (χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης) εξηγείται από τη μεταβολή του x (αριθμός ρόζων). Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά 72

77 βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης μεταβλητής και ανεξάρτητης, θεωρούμε ότι υπάρχει πολύ μικρή σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών, και ότι αυτός ο χρόνος ανά δένδρο επηρεάζεται και από πολλούς άλλους παράγοντες Χρόνος Διαμόρφωσης Η επόμενη φάση εργασίας που εξετάστηκε είναι η φάση της διαμόρφωσης, η οποία περιλαμβάνει τις εργασίες της αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού του κορμού, και της αποφλοίωσης και στρέψης του κορμού. Έτσι από τα δελτία καταγραφής χρονικών σπουδών, υπολογίσθηκε ο χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε ο δασεργάτης για τη διαμόρφωση των προϊόντων, ως το άθροισμα του καθαρού χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού του κορμού, και του καθαρού χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης του κορμού. Σκοπός μας είναι να ερευνήσουμε αν επηρεάζεται ο χρόνος διαμόρφωσης από τους χαρακτηριστικούς ξυλομετρικούς παράγοντες. Για κάθε ένα παράγοντα, όπως τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος και τον όγκο του δένδρου, καθώς και το μήκος και τον όγκο της κολώνας, υπολογίστηκε η ευθύγραμμη συμμεταβολή (Y=a+bx), προκειμένου να βρεθεί η σχέση τους με τον χρόνο διαμόρφωσης. Επίσης εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου 2 R = r (συντελεστής συσχετίσεως) Σχέση Χρόνου Διαμόρφωσης με τη στηθιαία διάμετρο του δένδρου. Για την μελέτη της σχέσης που υπάρχει μεταξύ του χρόνου διαμόρφωσης και του πιο χαρακτηριστικού στοιχείου κάθε δένδρου, της στηθιαίας διαμέτρου, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία των παραπάνω μεταβλητών από 35 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Οι μεταβλητές που εξετάζονται είναι ο χρόνος διαμόρφωσης (y) και η στηθιαία διάμετρος (x). Στο σχήμα 4.1 παρουσιάζονται, το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών (x) και (y), η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 (0,400) και έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Δηλαδή ένα ποσοστό 40,0% της μεταβολής του y (χρόνος διαμόρφωσης) μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του x (στηθιαία διάμετρος), ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλους παράγοντες. 73

78 Χρόνος Διαμόρφωσης - Στηθιαία Διάμετρος 40,00 in/δένδρο όρφω, m Χρόνος Διαμ 35,00 30,00 σης25,00 20, 00 15,00 10,00 5,00 y = 8, ,579x R 2 = 0,400 0, Στηθιαία Διάμετρος, μ. Σχήμα 4.1 Συμμεταβολή χρόνου διαμόρφωσης (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x) του δένδρου Σχέση Χρόνου Διαμόρφωσης με το ύψος του δένδρου. Για να μελετηθεί αν επηρεάζεται ο χρόνος διαμόρφωσης και πώς από το ύψος του δένδρου, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 37 δένδρα. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (ύψος δένδρου) και y (χρόνος διαμόρφωσης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Χρόνος Διαμόρφωσης - Ύψος δένδρου 2 Χρόνος Διαμ όρφωσης, min/δένδρο 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = 2, ,116x R 2 = 0,440 0, Ύψος δένδρου, μ. Σχήμα 4.2 Συμμεταβολή χρόνου διαμόρφωσης (y) σε σχέση με το ύψος του δένδρου (x). 74

79 Στο σχήμα 4.2 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,440. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ του χρόνου διαμόρφωσης και του ύψους του δένδρου, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών και ότι ένα ποσοστό 44% της μεταβολής αυτού του χρόνου εξηγείται από τη μεταβολή της ανεξάρτητης μεταβλητής, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες Σχέση Χρόνου Διαμόρφωσης με τον όγκο του δένδρου. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που εξετάσθηκε αν επηρεάζει το χρόνο διαμόρφωσης, είναι και ο όγκος του δένδρου. Για το λόγο αυτό ερευνήθηκαν τα στοιχεία από 36 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (όγκος δένδρου) και y (χρόνος διαμόρφωσης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Χρόνος Διαμόρφωσης - Όγκος δένδρου 40,00 Χρόνος Διαμόρφω σης, min/δένδρο 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = 19,91 + 7,438x R 2 = 0,360 0,00 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 4.3 Συμμεταβολή χρόνου διαμόρφωσης (y) σε σχέση με τον όγκο του δένδρου (x). Όπως φαίνεται και στο σχήμα 4.3, η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,360. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Γεγονός που σημαίνει ότι ένα ποσοστό 36% από τη μεταβολή του χρόνου διαμόρφωσης μπορεί να 75

80 εξηγηθεί από τη μεταβολή του όγκου του δένδρου, και ότι αυτός ο χρόνος ανά δένδρο επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες Σχέση Χρόνου Διαμόρφωσης με το μήκος της κολώνας. Για να μελετηθεί η σχέση του μήκους της κολώνας, με τον χρόνο διαμόρφωσης, μετρήθηκαν 39 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (μήκος κολώνας) και y (χρόνος διαμόρφωσης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Χρόνος Διαμόρφωσης - Μήκος κολώνας 40,00 Χρόνος Διαμόρφω σης, min/δένδρο 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = - 9, ,764x R 2 = 0,432 0, Μήκος κολώνας, μ. Σχήμα 4.4 Συμμεταβολή χρόνου διαμόρφωσης (y) σε σχέση με το μήκος της κολώνας (x). Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 4.4. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 =0,432, και έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 43% της μεταβολής του χρόνου διαμόρφωσης μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του μήκους της κολώνας, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες Σχέση Χρόνου Διαμόρφωσης με τον όγκο της κολώνας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο για το οποίο ερευνήθηκε αν επηρεάζει το χρόνο διαμόρφωσης είναι και ο όγκος της κολώνας. Για να μελετηθεί η σχέση των δύο αυτών μεταβλητών, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 36 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το 76

81 διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (όγκος κολώνας) και y (χρόνος διαμόρφωσης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Χρόνος Διαμόρφωσης - Όγκος κολώνας 40,00 Χρόνος Διαμόρφ ωσης, min/δένδρο 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = 18, ,589x R 2 = 0,305 0,00 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 Όγκος κολώνας, κ.μ. Σχήμα 4.5 Συμμεταβολή χρόνου διαμόρφωσης (y) σε σχέση με τον όγκο της κολώνας (x). Τα αποτελέσματα φαίνονται στο σχήμα 4.5, όπου παρατηρούμε ότι η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,305. Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ του χρόνου διαμόρφωσης και του όγκου της κολώνας, δεχόμαστε ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών, που σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 30% από τη μεταβολή αυτού του χρόνου ανά δένδρο εξηγείται από τη μεταβολή της ανεξάρτητης μεταβλητής, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε πολλούς άλλους παράγοντες Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας Από τα δελτία καταγραφής των χρονικών σπουδών, υπολογίσθηκε ο συνο λικός χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε ο δασεργάτης για την υλοτομία των δένδρων. Ο συνολικός χρόνος υπολογίστηκε ως το άθροισμα των καθαρών χρόνων της ρίψεως, της αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού καθώς και της αποφλοίωσης και στρέψης. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου και των διαφόρων ξυλομετρικών στοιχείων του δένδρου. 77

82 Για κάθε ένα από τους παράγοντες, όπως η στηθιαία διάμετρος, το ύψος του δένδρου, ο όγκος του δένδρου, το μήκος της κολώνας, ο όγκος της κολώνας καθώς και ο αριθμός των κλαδιών, υπολογίστηκαν στατιστικές εξισώσεις (συμμεταβολές), με σκοπό να βρεθεί εκείνη που περιγράφει καλύτερα την πραγματική σχέση μεταξύ των παραγόντων που εξετάζουμε και του συνολικού χρόνου υλοτομίας. Για το λόγο αυτό εξετάστηκαν οι περιπτώσεις της ευθύγραμμης συμμεταβολής (Y=a+bx) και της πολυωνυμικής εξίσωσης 2 ου 2 R βαθμού (Y=a+b 1 x+b 2 x 2 ). Επίσης εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου = r (συντελεστής συσχετίσεως) Σχέση Συνολικού Χρόνου Υλοτομίας με τη στηθιαία διάμετρο. Για να μελετήσουμε τη σχέση μεταξύ συνολικού χρόνου υλοτομίας και της στηθιαίας διαμέτρου, καταγράφηκε ο συνολικός χρόνος καθώς και η στηθιαία διάμετρος σε 37 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (στηθιαία διάμετρος) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (συνολικός χρόνος υλοτομίας), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. κός Χρόνος Υλοτομίας, min/δένδρο νολι Συ 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Στηθιαία Διάμετρος y = 6, ,665x R 2 = 0,330 0, Στηθιαία Διάμετρος, εκ. Σχήμα 5.1 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x) του δένδρου. Στο σχήμα 5.1 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού (R 2 = 0,330). Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ του συνολικού 78

83 χρόνου υλοτομίας (y) και της στηθιαίας διαμέτρου (x), και ότι αυτός ο χρόνος ανά δένδρο επηρεάζεται και από πολλούς άλλους τοπικούς, εργασιακούς και εργονομικούς παράγοντες Σχέση Συνολικού Χρόνου Υλοτομίας με το ύψος του δένδρου. Για να εκτιμηθεί η σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου υλοτομίας και του ύψους του δένδρου, μελετήθηκαν 36 δένδρα. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (ύψος δένδρου) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (συνολικός χρόνος υλοτομίας), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Ύψος δένδρου οτομίας, min/δένδρο Συνολικός Χρόνος Υλ 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 y = 4, ,074x R 2 = 0, Ύψος δένδρου, μ. Σχήμα 5.2 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με το ύψος (x) του δένδρου. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 5.2. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,430, και έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 43% της μεταβολής του συνολικού χρόνου υλοτομίας μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του ύψους του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. 79

84 Σχέση Συνολικού Χρόνου Υλοτομίας με τον όγκο του δένδρου. Στη συνέχεια, ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο που εξετάσθηκε για τη σχέση του με το συνολικό χρόνο υλοτομίας είναι και ο όγκος του δένδρου. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 36 δένδρα. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση του συνολικού χρόνου από τον όγκο του δένδρου, υπολογίσθηκαν η πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Όγκος δένδρου 40,00 ρο Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας, min/δένδ 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 y = 12, ,670x - 6,9416x 2 R 2 = 0,400 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 5.3 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με τον όγκο (x) του δένδρου. Όπως φαίνεται και στο σχήμα 5.3, η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,400. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Γεγονός που σημαίνει ότι ένα ποσοστό 40% από τη μεταβολή του συνολικού χρόνου υλοτομίας μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του όγκου του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες Σχέση Συνολικού Χρόνου Υλοτομίας με το μήκος της κολώνας. Ένας χαρακτηριστικός παράγοντας των προϊόντων είναι το μήκος της κολώνας. Για να ερευνήσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου υλοτομίας και του μήκους της κολώνας, μελετήθηκε δείγμα μεγέθους 39 δένδρων. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ του συνολικού χρόνου (y) και του μήκους της κολώνας (x), ερευνήθηκαν η 80

85 ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, για να βρεθεί αν υπάρχει κάποια σχέση, αλλά και πώς εκφράζεται αυτή μεταξύ των δύο μεταβλητών. Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Μήκος Κολώνας, min/δένδρο Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 y = - 8, ,816x R 2 = 0, Μήκος κολώνας, μ. Σχήμα 5.4 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με το μήκος της κολώνας (x). Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 5.4. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,438, και έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 44% της μεταβολής του συνολικού χρόνου υλοτομίας μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του μήκους της κολώνας, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος Σχέση Συνολικού Χρόνου Υλοτομίας με τον όγκο της κολώνας. Για να μελετηθεί αν υπάρχει κάποια σχέση ή όχι μεταξύ του συνολικού χρόνου υλοτομίας και του όγκου της κολώνας, μελετήθηκαν 36 δένδρα στα οποία υπολογίστηκε και ο όγκος της κολώνας. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ του συνολικού χρόνου (y) και του όγκου της κολώνας (x), εξετάσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, για να βρεθεί η σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σχήμα 5.1 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού (R 2 = 0,420). 81

86 Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 42% της μεταβολής του συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του όγκου της κολώνας (x), ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Όγκος Κολώνας Συνο λικό ς Χρόνος Υλοτομίας, min/δένδρο 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 y = 17, ,476x R 2 = 0,420 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 Όγκος κολώνας, κ.μ. Σχήμα 5.5 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με τον όγκο της κολώνας (x) Σχέση Συνολικού Χρόνου Υλοτομίας με τον αριθμό κλαδιών. Για να δούμε αν και πώς επηρεάζει ο αριθμός των κλαδιών το συνολικό χρόνο υλοτομίας, μελετήθηκαν 37 δένδρα. Στο σχήμα 5.6 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, που υπολογίσθηκαν. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού, R 2 = 0,270, και λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 27% της μεταβολής του συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του αριθμού των κλαδιών, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε πολλούς άλλους παράγοντες. 82

87 Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Αριθμός κλαδιών Υλοτομίας, min/δένδρο 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 y = 22, ,137x R 2 = 0,270 Συνολικός Χρόνος 15,00 10,00 5,00 0, Αριθμός κλαδιών Σχήμα 5.6 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με τον αριθμό κλαδιών (x) του δένδρου. 83

88 4.2 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΛΟΤΟΜΙΑΣ Κ.Ε.Δ Χρόνος Ρίψεως Για την επεξεργασία των χρονικών σπουδών, ερευνήθηκε αν οι επιμέρους χρόνοι εργασίας επηρεάζονται με τους διάφορους ξυλομετρικούς παράγοντες και τους παράγοντες του περιβάλλοντος εργασίας που καταγράφηκαν. Έτσι από τα δελτία καταγραφής των χρονικών σπουδών, υπολογίσθηκε ο χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε ο δασεργάτης για τη ρίψη των δένδρων. Ο χρόνος ρίψεως υπολογίσθηκε ως το άθροισμα των καθαρών χρόνων της προετοιμασίας (καθαρισμός της βάσης του δένδρου, καθορισμός της κατεύθυνσης ρίψεως κλπ.) και της ρίψεως. Ο χρόνος της προσπέλασης από το προηγούμενο δένδρο προς το δένδρο που πρόκειται να υλοτομηθεί δεν λήφθηκε υπόψη για την επεξεργασία. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και των διάφορων ξυλομετρικών στοιχείων του δένδρου ή των στοιχείων του περιβάλλοντος εργασίας που καταγράφηκαν. Έτσι για κάθε ένα παράγοντα όπως τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος του δένδρου, τον όγκο του δένδρου, τον αριθμό των κλαδιών καθώς και την κλίση του εδάφους στο υλοτόμιο, υπολογίστηκαν στατιστικές εξισώσεις (συμμεταβολές), με σκοπό να βρεθεί η εξίσωση που δίνει την καλύτερη προσέγγιση ή με άλλα λόγια η εξίσωση που περιγράφει καλύτερα την πραγματική σχέση μεταξύ των παραγόντων αυτών και του χρόνου ρίψεως. Για το λόγο αυτό εξετάστηκαν οι περιπτώσεις της ευθύγραμμης συμμεταβολής (Y=a+bx) και της πολυωνυμικής εξίσωσης 3 ου βαθμού (Y=a+b 1 x+b 2 x 2 +b 3 x 3 ).. Επίσης εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου 2 R = r (συντελεστής συσχετίσεως) Σχέση Χρόνου Ρίψεως με τη στηθιαία διάμετρο. Προκειμένου να εκτιμήσουμε τη σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και της στηθιαίας διαμέτρου, καταγράφηκαν στοιχεία από 35 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (στηθιαία διάμετρος) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος ρίψεως), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σχήμα 6.1 φαίνονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Λαμβάνοντας υπόψη την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε, R 2 = 0,240, και γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης (y) και 84

89 της ανεξάρτητης (x) μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Βλέπουμε δηλαδή ότι ένα ποσοστό 24% της μεταβολής του χρόνου ρίψεως εξηγείται από τη μεταβολή της στηθιαίας διαμέτρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε πολλούς άλλους παράγοντες. Χρόνος Ρίψεως - Στηθιαία Διάμετρος 2,50, min/δένδρο 2,00 1,50 y = - 0, ,053x R 2 = 0,240 ος Ρίψεως Χρόν 1,00 0,50 0, Στηθιαία Διάμετρος, εκ. Σχήμα 6.1 Συμμεταβολή χρόνου ρίψεως (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x) του δένδρου Σχέση Χρόν ου Ρίψεως με το ύψος του δένδρου. Για να μελετηθεί η σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και του ύψους του δένδρου, υπολογίστηκε ο χρόνος ρίψεως και το ύψος σε 32 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (ύψος δένδρου) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος ρίψεως), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, με σκοπό να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σχήμα 6.2 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2. Η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι R 2 = 0,450. Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Γεγονός που δηλώνει ότι ένα ποσοστό 45,0% της μεταβολής του y (χρόνος ρίψεως) εξηγείται από τη μεταβολή του x (ύψος δένδρου), ενώ τ ο υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες. 85

90 Χρόνος Ρίψεως - Ύψος δένδρου 2,50 Χρόνος Ρίψεως, min/δένδ ρο 2,00 1,50 1,00 0,50 y = - 0, ,093x R 2 = 0, 450 0, Ύψος δένδρου, μ. Σχήμα 6.2 Συμμεταβολή χρόνου ρίψεως (y) σε σχέση με το ύψος (x) του δένδρου Σχέση Χρόνου Ρίψεως με τον όγκο του δένδρου. Στη συνέχεια, ένα άλλο σημαντικό ξυλομετρικό στοιχείο που εξετάσθηκε για τη σχέση του με το χρόνο ρίψεως είναι και ο όγκος του δένδρου. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 31 δένδρα. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση του χρόνου ρίψεως από τον όγκο του δένδρου, ου υπολογίσθηκαν η πολυωνυμική εξίσωση 3 βαθμού και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Τα αποτελέσματα φαίνονται στο σχήμα 6.3. Χρόνος Ρίψεως - Όγκος δένδρου 3,00 Χρόν ος Ρίψεως, min/δένδρο 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 y = - 1, ,741x - 6,838x 2 + 2,0419x 3 R 2 = 0,620 0,00 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 6.3 Συμμεταβολή χρόνου ρίψεως (y) σε σχέση με τον όγκο (x) του δένδρου. 86

91 Έχοντας υπόψη την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε (R 2 = 0,620), και γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και του όγκου του δένδρου. Βλέπουμε δηλαδή ότι ένα ποσοστό 62% από τη μεταβολή του χρόνου ρίψεως μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του όγκου του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλα αίτια του συστήματος Σχέση Χρόνου Ρίψεως με τον αριθμό κλαδιών. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο κάθε δένδρου είναι ο αριθμός των κλαδιών. Για να ερευνήσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και του αριθμού κλαδιών, καταγράφηκαν τα στοιχεία 31 δένδρων. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ του χρόνου ρίψεως (y) και του αριθμού των κλαδιών (x), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση 2 και ο συντελεστής προσδιορισμού R, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Τα αποτελέσματα φαίνονται στο σχήμα 6.4, όπου παρατηρούμε ότι η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2, είναι μικρή (R 2 = 0,130). Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης (χρόνος ρίψεως) και ανεξάρτητης (αριθμός κλαδιών) μεταβλητής, μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει μικρή σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών, και ότι αυτός ο χρόνος ανά δένδρο επηρεάζεται και από πολλούς άλλους παράγοντες. Χρόνος Ρίψεως - Αριθμός κλαδιών 2,50 Χρόνος Ρίψεως, min/δένδρο 2,00 1,50 1,00 0,50 y = 1, ,007x R 2 = 0,130 0, Αριθμός κλαδιών Σχήμα 6.4 Συμμεταβολή χρόνου ρίψεως (y) σε σχέση με τον αριθμό κλαδιών δένδρου. (x) του 87

92 Σχέση Χρόνου Ρίψεως και κλίσεως του εδάφους. Ο πιο χαρακτηριστικός παράγοντας του περιβάλλοντος εργασίας, είναι η κλίση του εδάφους. Για να δούμε αν και πώς επηρεάζει η κλίση του εδάφους το χρόνο ρίψεως, μελετήθηκε ο χρόνος ρίψεως και καταγράφηκε η κλίση του εδάφους (στο υλοτόμιο) σε 37 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (κλίση του εδάφους) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος ρίψεως), υπολογίσθηκαν η πολυωνυμική εξίσωση 3 ου βαθμού και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Χρόνος Ρίψεως - Κλίση εδάφους 2,50, min/δένδρο 2,00 1,50 εως Χρόνος Ρίψ 1,00 0,50 y = 1, ,092x - 0,0064x 2 + 0,0001x 3 R 2 = 0,050 0, Κλίση εδάφους (στο υλοτόμιο), % Σχήμα 6.5 Συμμεταβολή χρόνου ρίψεως (y) σε σχέση με την κλίση του εδάφους στο υλοτόμιο (x). Όπως φαίνεται και στο σχήμα 6.5, η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε από την συμμεταβολή είναι πολύ μικρή (R 2 = 0,050). Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει πολύ μικρή σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και της κλίσεως του εδάφους (στο υλοτόμιο), και ότι αυτός ο χρόνος ανά δένδρο επηρεάζεται και από πολλούς άλλους παράγοντες. 88

93 4.2.2 Χρόνος Αποκλάδωσης, Μέτρησης και Τεμαχισμού Από τις χρονικές σπουδές που έγιναν, μετρήθηκαν και καταγράφηκαν στα δελτία καταγραφής χρονικών στοιχείων, ο χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε ο δασεργάτης για την αποκλάδωση, την μέτρηση και τον τεμαχισμό των δένδρων. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού με όλους τους χαρακτηριστικούς ξυλομετρικούς παράγοντες. Έτσι για κάθε ένα παράγοντα όπως τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος του δένδρου, τον όγκο του δένδρου καθώς και τον αριθμό των κλαδιών, υπολογίστηκε η ευθύγραμμη συμμεταβολή (Y=a+bx), προκειμένου να βρεθεί η σχέση τους με τον χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού. Επίσης εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου 2 R = r (συντελεστής συσχετίσεως) Σχέση Χρόνου Αποκλάδωσης, Μέτρησης και Τεμαχισμού με τη στηθιαία διάμετρο. Για τη εκτίμηση της σχέσης που υπάρχει μεταξύ του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού του κορμού και της στηθιαίας διαμέτρου, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία των παραπάνω μεταβλητών από 36 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Οι μεταβλητές που εξετάζονται είναι ο χρόνος αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού (y) και η στηθιαία διάμετρος (x). Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών (x) και (y), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. - Στηθιαία Διάμετρος Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ., min /δένδρο 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 y = - 2, ,233x R 2 = 0, Σχήμα Στηθιαία Διάμετρος, εκ. 7.1 Συμμεταβολή χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x) του δένδρου. 89

94 Στο σχήμα 7.1 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Λαμβάνοντας υπόψη την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε, R 2 = 0,400, και γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης (y) και της ανεξάρτητης (x) μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού και της στηθιαίας διαμέτρου. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 40% της μεταβολής του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή της στηθιαίας διαμέτρου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος Σχέση Χρόνου Αποκλάδωσης, Μέτρησης και Τεμαχισμού με το ύψος του δένδρου. Για να μελετηθεί αν επηρεάζει και πώς το ύψος του δένδρου τον χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 33 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (ύψος δένδρου) και y (χρόνος αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. - Ύψος δένδρου min/δένδρο 8,00 7,00 6,00 y = - 2, ,319x R 2 = 0,470 Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ., 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0, Ύψος δένδρου, μ. Σχήμα 7.2 Συμμεταβολή χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού (y) σε σχέση με το ύψος (x) του δένδρου. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 7.2. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 =0,438), και έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης 90

95 μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 44% της μεταβολής του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού (y) μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του ύψους του δένδρου (x), ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλους παράγοντες Σχέση Χρόνου Αποκλάδωσης, Μέτρησης και Τεμαχισμού με τον όγκο του δένδρου. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που εξετάσθηκε στη συνέχεια είναι ο όγκος του δένδρου. Για να μελετηθεί αν επηρεάζει ο όγκος του δένδρου, τον χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 36 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (όγκος δένδρου) και y (χρόνος αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. - Όγκος δένδρου n/δένδρο Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ., mi 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 y = 2, ,706x R 2 = 0,390 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 7.3 Συμμεταβολή χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού (y) σε σχέση με τον όγκο (x) του δένδρου. Όπως φαίνεται και στο σχήμα 7.3, η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι R 2 = 0,390. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης μεταβλητής και της ανεξάρτητης, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Γεγονός που σημαίνει ότι ένα ποσοστό 39% από τη μεταβολή του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του όγκου του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. 91

96 Σχέση Χρόνου Αποκλάδωσης, Μέτρησης και Τεμαχισμού με τον αριθμό κλαδιών. Στη συνέχεια, ένα άλλο χαρακτηριστικό ξυλομετρικό στοιχείο για το οποίο ερευνήθηκε η σχέση του με το χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού είναι και ο αριθμός κλαδιών. Για να μελετηθεί η σχέση των δύο αυτών μεταβλητών, καταγράφηκαν στοιχεία από 34 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (αριθμός κλαδιών) και y (χρόνος αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. - Αριθμός κλαδιών Χρόνος Αποκλ., Μετρ. & Τεμ., min/δένδρο 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 y = 2, ,067x R 2 = 0, Αριθμός κλαδιών Σχήμα 7.4 Συμμεταβολή χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού (y) σε σχέση με τον αριθμό κλαδιών (x) του δένδρου. Στο σχήμα 7.4 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,504). Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης μεταβλητής (y) και της ανεξάρτητης (x), δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Παρατηρούμε δηλαδή ότι ένα ποσοστό περίπου 50% της μεταβολής του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού, εξηγείται από τη μεταβολή του αριθμού των κλαδιών του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες Χρόνος Αποφλοίωσης και στρέψης Μία σημαντική φάση εργασίας, ήταν η αποφλοίωση και στρέψη των δένδρων που υλοτομήθηκαν. Έτσι, από τα δελτία καταγραφής των χρονικών σπουδών, υπολογίσθηκε ο χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε ο δασεργάτης για την αποφλοίωση και στρέψη των 92

97 δένδρων. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης, και των διάφορων ξυλομετρικών στοιχείων του δένδρου ή των διαστάσεων των προϊόντων που παράχθηκαν. Έτσι για κάθε ένα παράγοντα όπως τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος του δένδρου, τον όγκο του δένδρου, το μήκος της κολώνας, τον όγκο της κολώνας καθώς και τον αριθμό των ρόζων, υπολογίστηκε η ευθύγραμμη συμμεταβολή (Y=a+bx), προκειμένου να βρεθεί η σχέση μεταξύ των παραγόντων αυτών και του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης. Ακόμη, εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου 2 R = r (συντελεστής συσχετίσεως) Σχέση Χρόνου Αποφλοίωσης και Στρέψης με τη στηθιαία διάμετρο. Για να ερευνήσουμε τη σχέση μεταξύ του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης με την στηθιαία διάμετρο, καταγράφηκε ο χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης καθώς και η στηθιαία διάμετρος σε 34 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x ( στηθιαία διάμετρος) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης - Στηθιαία Διάμετρος, ς & Στρέψης ρο Χρόνος Αποφλοίωση min/δένδ 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = - 4, ,091x R 2 = 0,530 0, Στηθιαία Διάμετρος, εκ. 45 Σχήμα 8.1 Συμμεταβολή χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x) του δένδρου. Στο σχήμα 8.1 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,530). Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά 93

98 βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 53% της μεταβολής του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης εξηγείται από τη μεταβολή της στηθιαίας διαμέτρου ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες Σχέση Χρόνου Αποφλοίωσης και Στρέψης με τ ο ύψος του δένδρου. Για να μελετηθε ί η σχέση μεταξύ του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης και του ύψους του δένδρου, μελετήθηκε ο χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης και το ύψος σε 33 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (ύψος δένδρου) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 8.2. Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης - Ύψος δένδρου, Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης min/δένδρο 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = - 1, ,473x R 2 = 0,505 0, Ύψος δένδρου, μ. Σχήμα 8.2 Συμμεταβολή χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης (y) σε σχέση με το ύψος (x) του δένδρου. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,505) και έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Βλέπουμε δηλαδή ότι ένα ποσοστό περίπου 50% της μεταβολής του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του ύψους του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. 94

99 Σχέση Χρόνου Αποφλοίωσης και Στρέψης με τον όγκο του δένδρου. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο του δένδρου που εξετάσθηκε στη συνέχεια για τη σχέση του με το χρόνο αποφλοίωσης και στρέψης, είναι και ο όγκος του δένδρου. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 34 δένδρα. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης από τον όγκο του δένδρου, υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης - Όγκος δένδρου Αποφλοίωσης & Στρέψης, min/δένδρο 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 y = 16, ,004x R 2 = 0,550 Χρόνος 10,00 5,00 0,00 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 8.3 Συμμεταβολή χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης (y) σε σχέση με τον όγκο (x) του δένδρου. Στο σχήμα 8.3 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Λαμβάνοντας υπόψη την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε, R 2 = 0,550, και γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης (y) και της ανεξάρτητης (x) μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης και του όγκου του δένδρου. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 55% της μεταβολής του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες του εργασιακού συστήματος Σχέση Χρόνου Αποφλοίωσης και Στρέψης με το μήκος της κολώνας. Ένας χαρακτηριστικός παράγοντας των προϊόντων που παράχθηκαν είναι το μήκος της κολώνας. Για να ερευνήσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης, και του μήκους της κολώνας, μελετήθηκε δείγμα μεγέθους 36 δένδρων που 95

100 υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (μήκος κολώνας) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Όπως φαίνεται και στο σχήμα 8.4, η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι R 2 = 0,722. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης μεταβλητής και της ανεξάρτητης, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Γεγονός που σημαίνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό (72%) περίπου από τη μεταβολή του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του μήκους της κολώνας, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης - Μήκος κολώνας Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης, min/δένδρο 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 y = - 8, ,031x R 2 = 0, Μήκος κολώνας, μ. Σχήμα 8.4 Συμμεταβολή χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης (y) σε σχέση με το μήκος της κολώνας (x) Σχέση Χρόνου Αποφλοίωσης και Στρέψης με τον όγκο της κολώνας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο των προϊόντων που εξετάσθηκε στη συνέχεια για τη σχέση του με το χρόνο αποφλοίωσης και στρέψης, είναι και ο όγκος της κολώνας. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 35 δένδρα. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης από τον όγκο της κολώνας, υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Τα αποτελέσματα φαίνονται στο σχήμα 8.5. Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, και με βάση την 96

101 τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε (R 2 = 0,650), δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης και του όγκου της κολώνας. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 65% από τη μεταβολή του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου της κολώνας, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλους παράγοντες. Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης - Όγκος κολώνας 45,00 Χρόνος Αποφλοίωση ς & Στρέψης, min/ δένδρο 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = 16, ,544x R 2 = 0,650 0,00 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 Όγκος κολώνας, κ.μ. Σχήμα 8.5 Συμμεταβολή χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης (y) σε σχέση με τον όγκο της κολώνας (x) Σχέση Χρόνου Αποφλοίωσης και Στρέψης με τον αριθμό των ρόζων. Για να δούμε αν και πώς επηρεάζει ο αριθμός των ρόζων το χρόνο αποφλοίωσης και στρέψης, μελετήθηκε ο χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης, και καταγράφηκε ο αριθμός των ρόζων σε 39 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τους υπολογισμούς της ευθύγραμμης εξίσωσης και του συντελεστή προσδιορισμού R 2, φαίνονται στο σχήμα 8.6. Η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,330, γεγονός που δηλώνει ότι ένα ποσοστό 33,0% της μεταβολής του y (χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης) εξηγείται από τη μεταβολή του x (αριθμός ρόζων), ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλα αίτια. Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης και του αριθμού των ρόζων, και ότι αυτός ο χρόνος ανά δένδρο επηρεάζεται και από πολλούς άλλους παράγοντες. 97

102 Χρόνος Αποφλοίωσης & Στρέψης - Αριθμός ρόζων 45,00 & Στρέψης, Χρόνος Αποφλοίωσης min/δένδρο 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 y = 26, ,355x R 2 = 0, Αριθμός ρόζων Σχήμα 8.6 Συμμεταβολή χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης (y) σε σχέση με τον αριθμό των ρόζων (x) Χρόνος Διαμόρφωσης Στη συνέχεια, εξετάστηκε η φάση της διαμόρφωσης, η οποία περιλαμβάνει τις εργασίες της αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού του κορμού, και της αποφλοίωσης και στρέψης του κορμού. Έτσι από τα δελτία καταγραφής χρονικών σπουδών, υπολογίσθηκε ο χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε ο δασεργάτης για τη διαμόρφωση των προϊόντων, ως το άθροισμα του καθαρού χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού του κορμού, και του καθαρού χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης του κορμού. Σκοπός μας είναι να ερευνήσουμε αν επηρεάζεται ο χρόνος διαμόρφωσης από τους χαρακτηριστικούς ξυλομετρικούς παράγοντες. Για κάθε ένα παράγοντα, όπως τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος και τον όγκο του δένδρου, καθώς και το μήκος και τον όγκος της κολώνας, υπολογίστηκε η ευθύγραμμη συμμεταβολή (Y=a+bx), προκειμένου να βρεθεί η σχέση τους με τον χρόνο διαμόρφωσης. Επίσης, εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου 2 R = r (συντελεστής συσχετίσεως) Σχέση Χρόνου Διαμόρφωσης με τη στηθιαία διάμετρο του δένδρου. Για την μελέτη της σχέσης που υπάρχει μεταξύ του χρόνου διαμόρφωσης και του πιο χαρακτηριστικού στοιχείου κάθε δένδρου, της στηθιαίας διαμέτρου, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία των παραπάνω μεταβλητών από 35 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Οι μεταβλητές που εξετάζονται είναι ο χρόνος διαμόρφωσης (y) και η στηθιαία διάμετρος (x). Αφού έγινε το 98

103 διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών (x) και (y), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Χρόνος Διαμόρφωσης - Στηθιαία Διάμετρος Χρόνος Διαμόρφωσης, min/δένδρο 50,00 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 Σχήμα 5,00 0,00 y = - 8, ,355x R 2 = 0, Στηθιαία Διάμετρος, εκ. 9.1 Συμμεταβολή χρόνου διαμόρφωσης (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x) του δένδρου. Στο σχήμα 9.1 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Λαμβάνοντας υπόψη την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε (R 2 = 0,580), και γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης (y) και της ανεξάρτητης (x) μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου διαμόρφωσης και της στηθιαίας διαμέτρου. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 58% από τη μεταβολή του χρόνου διαμόρφωσης μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή της στηθιαίας διαμέτρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος Σχέση Χρόνου Διαμόρφωσης με το ύψος του δένδρου. Για να μελετηθεί αν επηρεάζεται ο χρόνος διαμόρφωσης και πώς από το ύψος του δένδρου, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 34 δένδρα. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (ύψος δένδρου) και y (χρόνος διαμόρφωσης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σχήμα 9.2 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. 99

104 Χρόνος Διαμόρφωσης - Ύψος δένδρου Χρόνος Διαμόρφωσης, min/δένδρ ο 50,00 45,00 y = - 3, ,812x 2 R = 0,530 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0, Ύψος δένδρου, μ. Σχήμα 9.2 Συμμεταβολή χρόνου διαμόρφωσης (y) σε σχέση με το ύψος του δένδρου (x). Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,530) και έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Βλέπουμε δηλαδή ότι ένα ποσοστό 53% της μεταβολής του χρόνου διαμόρφωσης μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του ύψους του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλους παράγοντες Σχέση Χρόνου Διαμόρφωσης με τον όγκο του δένδρου. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που εξετάσθηκε αν ε πηρεάζει το χρόνο διαμόρφωσης, είναι και ο όγκος του δένδρου. Για το λόγο αυτό ερευνήθηκαν τα στοιχεία από 34 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (όγκος δένδρου) και y (χρόνος διαμόρφωσης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σχήμα 9.3 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2. Η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε είναι R 2 = 0,590. Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Γεγονός που δηλώνει ότι ένα ποσοστό 59,0% της μεταβολής 100

105 του y (χρόνος διαμόρφωσης) εξηγείται από τη μεταβολή του x (όγκος δένδρου), ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια. Χρόνος Διαμόρφωσης - Όγκος δένδρου 60,00 Χρόνος Διαμόρφωσης, min/δένδρο 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 y = 18, ,865x R 2 = 0,590 0,00 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 9.3 Συμμεταβολή χρόνου διαμόρφωσης (y) σε σχέση με τον όγκο του δένδρου (x) Σχέση Χρόνου Διαμόρφωσης με το μήκος της κολώνας. Για να μελετήσουμε τη σχέση του μήκους της κολώνας, με τον χρόνο διαμόρφωσης, ερευνήθηκαν 36 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (μήκος κολώνας) και y (χρόνος διαμόρφωσης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 9.4, όπου παρατηρούμε ότι η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι R 2 = 0,761. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου διαμόρφωσης και του μήκους της κολώνας. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 76%) από τη μεταβολή του χρόνου διαμόρφωσης εξηγείται από τη μεταβολή του μήκους της κολώνας, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. 101

106 Χρόνος Διαμόρφωσης - Μήκος κολώνας Χρόνος Διαμόρφωσης, min/δένδρο 50,00 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 y = - 9, ,544x R 2 = 0, Μήκος κολώνας, μ. Σχήμα 9.4 Συμμεταβολή χρόνου διαμόρφωσης (y) σε σχέση με το μήκος της κολώνας (x) Σχέση Χρόνου Διαμόρφωσης με τον όγκο της κολώνας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο για το οποίο ερευνήθηκε αν επηρεάζει το χρόνο διαμόρφωσης είναι και ο όγκος της κολώνας. Για να μελετηθεί η σχέση των δύο αυτών μεταβλητών, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 36 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ των μεταβλητών x (όγκος κολώνας) και y (χρόνος διαμόρφωσης), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Χρόνος Διαμόρφωσης - Όγκος κολώνας Χρόνος Διαμόρφωσης, min/δένδρο 50,00 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = 19, ,087x R 2 = 0,636 0,00 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 Όγκος κολώνας, κ.μ. Σχήμα 9.5 Συμμεταβολή χρόνου διαμόρφωσης (y) σε σχέση με τον όγκο της κολώνας (x). 102

107 Όπως φαίνεται και στο σχήμα 9.5, η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι R 2 = 0,636. Γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Βλέπουμε δηλαδή ότι ένα ποσοστό περίπου 64% από τη μεταβολή του χρόνου διαμόρφωσης εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου της κολώνας, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας Από τα δελτία καταγραφής των χρονικών σπουδών, υπολογίσθηκε ο συνολικός χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε ο δασεργάτης για την υλοτομία των δένδρων. Ο συνολικός χρόνος υπολογίστηκε ως το άθροισμα των καθαρών χρόνων της ρίψεως, της αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού καθώς και της αποφλοίωσης και στρέψης. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου και των διαφόρων ξυλομετρικών στοιχείων του δένδρου. Για κάθε ένα από τους παράγοντες, όπως η στηθιαία διάμετρος, το ύψος του δένδρου, ο όγκος του δένδρου, το μήκος της κολώνας, ο όγκος της κολώνας καθώς και ο αριθμός των κλαδιών, υπολογίστηκε η ευθύγραμμη συμμεταβολή (Y=a+bx), προκειμένου να βρεθεί η σχέση μεταξύ των παραγόντων αυτών και του συνολικού χρόνου υλοτομίας. Ακόμη, εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου = r (συντελεστής συσχετίσεως). R Σχέση Συνολικού Χρόνου Υλοτομίας με τη στηθιαία διάμετρο. Για να μελετήσουμε τη σχέση μεταξύ συνολικού χρόνου υλοτομίας και της στηθιαίας διαμέτρου, καταγράφηκε ο συνολικός χρόνος καθώς και η στηθιαία διάμετρος σε 35 δένδρα που υλοτομήθηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (στηθιαία διάμετρος) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (συνολικός χρόνος υλοτομίας), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Στο σχήμα 10.1 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού (R 2 = 0,595). Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης (y) και της ανεξάρτητης (x) μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου υλοτομίας και της στηθιαίας διαμέτρου. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 60% από τη μεταβολή του συνολικού χρόνου υλοτομίας εξηγείται από τη μεταβολή της στηθιαίας διαμέτρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. 103

108 Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Στηθιαία Διάμετρος Υλοτομίας, min/δένδρο 60,00 50,00 40,00 30,00 y = - 8, ,403x R 2 = 0,595 κός Χρ όνος Συνολι 20,00 10,00 0, Στηθιαία Διάμετρος, εκ. Σχήμα 10.1 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x) του δένδρου Σχέση Συνολικού Χρόνου Υλοτομίας με το ύψος του δένδρου. Για να μελετηθεί η σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου υλοτομίας και του ύψους του δένδρου, μελετήθηκαν 35 δένδρα. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (ύψος δένδρου) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (συνολικός χρόνος υλοτομίας), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Ύψος δένδρου Υλοτομίας, min/δένδρο 60,00 50,00 40,00 30,00 y = - 1, ,788x R 2 = 0,470 Συνολικός Χρόνος 20,00 10,00 0, Ύψος δένδρου, μ. Σχήμα 10.2 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με το ύψος (x) του δένδρου. 104

109 Γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, και έχοντας υπόψη την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε (R 2 = 0,470), θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου υλοτομίας και του ύψους του δένδρου. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 47% από την μεταβολή του συνολικού χρόνου υλοτομίας μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του ύψους του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος Σχέση Συνολικού Χρόνου Υλοτομίας με τον όγκο του δένδρου. Στη συνέχεια, ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο που εξετάσθηκε για τη σχέση του με το συνολικό χρόνο υλοτομίας είναι και ο όγκος του δένδρου. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 34 δένδρα. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση του συνολικού χρόνου από τον όγκο του δένδρου, υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Όγκος δένδρου 60,00 ο Συνολικός Χρ όνος Υλοτομίας, min/ δένδρ 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 y = 19, ,307x R 2 = 0,600 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 10.3 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με τον όγκο (x) του δένδρου. Στο σχήμα 10.3 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού (R 2 = 0,600). Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου υλοτομίας και του όγκου του δένδρου. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 60% από τη μεταβολή 105

110 του συνολικού χρόνου υλοτομίας εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου του δένδρου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες Σχέση Συνολικού Χρόνου Υλοτομίας με το μήκος της κολώνας. Ένας χαρακτηριστικός παράγοντας των προϊόντων είναι το μήκος της κολώνας. Για να ερευνήσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου υλοτομίας και του μήκους της κολώνας, μελετήθηκε δείγμα μεγέθους 36 δένδρων. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ του συνολικού χρόνου (y) και του μήκους της κολώνας (x), ερευνήθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, για να βρεθεί αν υπάρχει κάποια σχέση, αλλά και πώς εκφράζεται αυτή μεταξύ των δύο μεταβλητών. Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Μήκος κολώνας 60,00 δρο Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας, min/δέν 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 y = - 9, ,621x R 2 = 0, Μήκος κολώνας, μ. Σχήμα 10.4 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με το μήκος της κολώνας (x). Όπως φαίνεται και στο σχήμα 10.4, η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,763. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου υλοτομίας και του μήκους της κολώνας. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 76%) από τη μεταβολή του συνολικού χρόνου υλοτομίας εξηγείται από τη μεταβολή του μήκους της κολώνας, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. 106

111 Σχέση Συνολικού Χρόνου Υλοτομίας με τον όγκο της κολώνας. Για να μελετηθεί αν υπάρχει κάποια σχέση ή όχι μεταξύ του συνολικού χρόνου υλοτομίας και του όγκου της κολώνας, μελετήθηκαν 36 δένδρα στα οποία υπολογίστηκε και ο όγκος της κολώνας. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ του συνολικού χρόνου (y) και του όγκου της κολώνας (x), εξετάσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, για να βρεθεί η σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Όγκος κολώνας 60,00, min/δένδρο Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 y = 20, ,688x R 2 = 0,648 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 Όγκος κολώνας, κ.μ. Σχήμα 10.5 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με τον όγκο της κολώνας (x). Στο σχήμα 10.5 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού που υπολογίσθηκε (R 2 = 0,648). Γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνετα ι η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης (y) και της ανεξάρτητης (x) μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου υλοτομίας και του όγκου της κολώνας. Γεγονός που σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 65% από τη μεταβολή του συνολικού χρόνου υλοτομίας εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου της κολώνας, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. 107

112 Σχέση Συνολικού Χρόνου Υλοτομίας με τον αριθμό κλαδιών. Για να δούμε αν και πώς επηρεάζει ο αριθμός των κλαδιών το συνολικό χρόνο υλοτομίας, μελετήθηκαν 34 δένδρα. Στο σχήμα 10.6 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, που υπολογίσθηκαν. Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Αριθμός κλαδιών Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας, min/δένδρο 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 y = 27, ,343x R 2 = 0, Αριθμός κλαδιών Σχήμα 10.6 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με τον αριθμό κλαδιών (x) του δένδρου. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,490), και γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου υλοτομίας και του αριθμού των κλαδιών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 49% της μεταβολής του συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του αριθμού των κλαδιών (x), ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε πολλούς άλλους παράγοντες. 108

113 4.3 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗΣ Π.Δ. 126/86 Από τις χρονικές σπουδές που έγιναν, μετρήθηκαν και καταγράφηκαν στα δελτία καταγραφής χρονικών στοιχείων ο χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε το συνεργείο (αποτελούμενο από ένα δασεργάτη με το Unimog) για τη μετατόπιση των κορμοτεμαχίων. Από τα δελτία καταγραφής των χρονικών στοιχείων, οι επιμέρους χρόνοι μετατοπίσεως για κάθε πλήρη διαδρομή του Unimog διακρίθηκαν σε σταθερούς (ανεξάρτητοι από την απόσταση μετατοπίσεως) και μεταβλητούς (εξαρτώμενοι από την απόσταση μετατοπίσεως). Έτσι στην πρώτη κατηγορία περιλήφθηκαν οι χρόνοι εκτύλιξης συρματοσχοίνων και πρόσδεσης φορτίου και οι χρόνοι αποσύνδεσης φορτίου και συγκέντρωσης συρματοσχοίνων, ενώ στην δεύτερη οι χρόνοι άφορτης διαδρομής καθώς και οι χρόνοι έμφορτης διαδρομής (προμετατόπιση και κυρίως μετατόπιση) του Unimog Μεταβλητός Χρόνος Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) Φορτίου Ο μεταβλητός χρόνος μετατόπισης φορτίου υπολογίσθηκε ως το άθροισμα των καθαρών χρόνων της άφορτης διαδρομής και της έμφορτης διαδρομής του Unimog. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης φορτίου, του χρόνου άφορτης διαδρομής και του χρόνου έμφορτης διαδρομής, με την απόσταση μετατοπίσεως καθώς και με τον όγκο του φορτίου. Έτσι για την απόσταση μετατοπίσεως και για τον όγκο του φορτίου υπολογίστηκαν στατιστικές εξισώσεις (συμμεταβολές), με σκοπό να βρεθεί η εξίσωση που δίνει την καλύτερη προσέγγιση ή με άλλα λόγια η εξίσωση που περιγράφει καλύτερα την πραγματική σχέση μεταξύ των παραπάνω παραγόντων και του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης φορτίου, του χρόνου άφορτης διαδρομής καθώς και του χρόνου έμφορτης διαδρομής. Για το λόγο αυτό εξετάστηκαν οι περιπτώσεις της ευθύγραμμης συμμεταβολής (Y=a+bx), της πολυωνυμικής εξίσωσης 2 ου βαθμού (Y=a+b 1 x+b 2 x 2 ) και της πολυωνυμικής εξίσωσης 3 ου βαθμού (Y=a+b 1 x+b 2 x 2 +b 3 x 3 ). Ακόμη, εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού 2 R 2, όπου R = r (συντελεστής συσχετίσεως) Σχέση Χρόνου Διαδρομής Άφορτο με την απόσταση. Για να μελετήσουμε τη σχέση μεταξύ του χρόνου διαδρομής άφορτο και της απόστασης, υπολογίστηκε ο χρόνος διαδρομής άφορτο καθώς και η απόσταση μετατοπίσεως σε 19 φορτία που μετατοπίστηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (απόσταση) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος διαδρομής 109

114 άφορτο), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σχήμα 11.1 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Χρόνος Διαδρομής Άφορτο - Απόσταση 20,00 ομής Άφορτο, min/διαδρομή Χρ όνος Διαδρ 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 y = 5, ,007x R 2 = 0,783 6,00 4,00 2,00 0, Απόσταση, μ. Σχήμα 11.1 Συμμεταβολή χρόνου διαδρομής άφορτο (y) σε σχέση με την απόσταση (x). Η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε είναι: R 2 = 0,783. Γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης (y) και της ανεξάρτητης (x) μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου διαδρομής άφορτο και της απόστασης. Βλέπουμε δηλαδή ότι ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 78%) της μεταβολής του χρόνου διαδρομής άφορτο εξηγείται από τη μεταβολή της απόστασης μετατόπισης, γεγονός που μπορεί να οφείλεται στο υπάρχον σύστημα διάνοιξης του δάσους, με την ορθή σχεδίαση και τη διάταξη του δικτύου τρακτερόδρομων όσο το δυνατόν πλησιέστερα στα υλοτομημένα δένδρα, για τη διευκόλυνση της προσέγγισης των κορμοτεμαχίων με το μηχάνημα Unimog Σχέση Χρόνου Προμετατόπισης Φορτίου με την απόσταση. Για να ερευνήσουμε αν υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου προμετατόπισης φορτίου και της απόστασης προμετατόπισης, μελετήθηκε δείγμα μεγέθους 18 φορτίων. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (απόσταση) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος προμετατόπισης φορτίου), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη 110

115 εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Χρόνος Προμετατόπισης Φορτίου - Απόσταση 8,00 Χρόνος Προμετατόπισης Φορτίου, min/φορτίο 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 y = 0, ,070x R 2 = 0, Απόσταση, μ. Σχήμα 11.2 Συμμεταβολή χρόνου προμετατόπισης φορτίου (y) σε σχέση με την απόσταση (x). Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 11.2, όπου παρατηρούμε ότι η τιμή του 2 συντελεστή προσδιορισμού είναι: R = 0,895. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει ισχυρή σχέση μεταξύ του χρόνου προμετατόπισης φορτίου και της απόστασης. Αυτό σημαίνει ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (περίπου 90%) από τη μεταβολή του χρόνου προμετατόπισης φορτίου εξηγείται από τη μεταβολή της απόστασης, γεγονός που μπορεί να οφείλεται στην κατηφορική προμετατόπιση των κορμοτεμαχίων καθώς και στην πυκνότητα της συστάδας. Το υπόλοιπο (10%) της μεταβολής αυτού του χρόνου, μπορεί να οφείλεται σε άλλους παράγοντες όπως οι τοπογραφικές συνθήκες και η ύπαρξη εμποδίων στο υλοτόμιο Σχέση Χρόνου Προμετατόπισης Φορτίου με τον όγκο φορτίου. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο που εξετάσθηκε για τη σχέση του με το χρόνο προμετατόπισης φορτίου είναι και ο όγκος του φορτίου. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 14 φορτία. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση μεταξύ των δύο μεταβλητών, υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα

116 Χρόνος Προμετατόπισης Φορτίου - Όγκος φορτίου 8,00 Χρόνος Προμετατόπισης Φορτίου, min/φορτίο 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 y = - 1, ,111x R 2 = 0,578 0,00 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 11.3 Συμμεταβολή χρόνου προμετατόπισης φορτίου (y) σε σχέση με τον όγκο φορτίου (x). Γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρ ή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, και έχοντας υπόψη τον συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε (R 2 = 0,578), μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου προμετατόπισης φορτίου και του όγκου του φορτίου. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 58% από την μεταβολή του χρόνου προμετατόπισης φορτίου μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του όγκου του φορτίου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται στην κατάσταση της επιφάνειας των κορμοτεμαχίων (έμφλοια) Σχέση Χρόνου Κυρίως Μετατόπισης Φορτίου με την απόσταση. Για να ερευνήσουμε αν υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου και της απόστασης μετατοπίσεως, μελετήθηκε δείγμα μεγέθους 18 φορτίων. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος κυρίως μετατόπισης φορτίου) και της ανεξάρτητης μεταβλητής x (απόσταση), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Όπως φαίνεται και στο σχήμα 11.4, η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,750. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, 112

117 μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου και της απόστασης. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό (75%) από τη μεταβολή του χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου εξηγείται από τη μεταβολή της απόστασης, πράγμα που μπορεί να οφείλεται στην υπάρχουσα διάνοιξη του δάσους με ένα ικανοποιητικό δίκτυο τρακτεροδρόμων καθώς και στη μορφολογία του εδάφους. Χρόνος Κυρίως Μετατόπισης Φορτίου - Απόσταση 25,00 Χρόνος Κυρί ως Μετατόπισης Φορτίου, min/φορτίο 20,00 15,00 10,00 5,00 y = 2, ,012x R 2 = 0,750 0, Απόσταση, μ. Σχήμα 11.4 Συμμεταβολή χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου (y) σε σχέση με την απόσταση (x) Σχέση Χρόνου Κυρίως Μετατόπισης Φορτίου με τον όγκο φορτίου. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχεί ο που εξετάσθηκ ε για τη σχέση του με το χρόνο κυρίως μετατόπισης φορτίου είναι και ο όγκος του φορτίου. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 14 φορτία. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση μεταξύ των δύο μεταβλητών, υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 11.5, όπου παρατηρούμε ότι η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,560. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου και του όγκου του φορτίου. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 56% από τη μεταβολή του χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου του φορτίου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται στην κατάσταση της επιφάνειας των κορμοτεμαχίων (έμφλοια). 113

118 Χρόνος Κυρίως Μετατόπισης Φορτίου - Όγκος φορτίου σης Φορτίου, Χρόνος Κυρίως Μετατόπι min/φορτίο 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 y = 5, ,437x - 18,424x 2 + 3,571x 3 R 2 = 0,560 0,00 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 11.5 Συμμεταβολή χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου (y) σε σχέση με τον όγκο φορτίου (x) Σχέση Χρόνου Μετατόπισης (Προμ. & κυρίως Μετ.) Φορτίου με τον όγκο φορτίου και την απόσταση. Στη συνέχεια, εξετάσθηκε αν επηρεάζει και πώς ο όγκος φορτίου και η απόσταση μετατοπίσεως, το χρόνο μετατόπισης (προμ. & κυρίως μετ.) φορτίου. Για το σκοπό αυτό εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 19 φορτία που μετατοπίστηκαν. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση μεταξύ της εξαρτημένης μεταβλητής y s1 (χρόνος μετατόπισης φορτίου) και των ανεξάρτητων μεταβλητών x v (όγκος φορτίου) και x d (απόσταση μετατοπίσεως), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω. Ευθύγραμμη εξίσωση : y s1 = 0, ,452x v + 0,012x d Συντελεστής προσδιορισμού : R 2 = 0,577 Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 (0,577), και γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 58% από την μεταβολή του χρόνου μετατόπισης μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή της απόστασης μετατοπίσεως και του όγκου του φορτίου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. 114

119 Σχέση Μεταβλητού Χρόνου Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ) Φορτίου με την απόσταση. Προκειμένου να εκτιμήσουμε τη σχέση μεταξύ του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης (άφορτο και έμφορτο) φορτίου και της απόστασης μετατοπίσεως, καταγράφηκαν στοιχεία από 18 φορτία που μετατοπίστηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της εξαρτημένης μεταβλητής y (μεταβλητός χρόνος μετατόπισης φορτίου) και της ανεξάρτητης μεταβλητής x (απόσταση), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, για να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σχήμα 11.6 φαίνονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Μεταβλητός Χρόνος Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) Φορτίου - Απόσταση 45,00 Μεταβλη τός Χρόν ος Με τατόπι σης (Άφ. & Έμφ.) Φορτ ίου, min/φορτί ο 40,00 35,00 30,00 25,00 20, 00 15, 00 y = 6, ,018x R 2 = 0,852 10,00 5,00 0, Απόσταση, μ. Σχήμα 11.6 Συμμεταβολή μεταβλητού χρόνου μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) φορτίου (y) σε σχέση με την απόσταση (x). Η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε είναι: R 2 = 0,852. Γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης (y) και της ανεξάρτητης (x) μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει ισχυρή σχέση μεταξύ του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης και της απόστασης. Βλέπουμε δηλαδή ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (περίπου 85%) της μεταβολής του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης εξηγείται από τη μεταβολή της απόστασης μετατόπισης. Αυτό το γεγονός μπορεί να οφείλεται στην υπάρχουσα διάνοιξη του δάσους με το δίκτυο τρακτερόδρομων καθώς και στη δομή της συστάδας. Το υπόλοιπο ποσοστό (περίπου 15%) είναι πιθανόν να οφείλεται σε άλλους παράγοντες, όπως η ύπαρξη εμποδίων και το ανάγλυφο του εδάφους. 115

120 Σχέση Μεταβλητού Χρόνου Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ) Φορτίου με τον όγκο φορτίου. Για να μελετηθεί αν υπάρχει κάποια σχέση ή όχι μεταξύ του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης (άφορτο και έμφορτο) φορτίου και του όγκου του φορτίου, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 14 φορτία. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης φορτίου (y) και του όγκου φορτίου (x), εξετάσθηκαν η πολυωνυμική εξίσωση 3 ου βαθμού και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, για να βρεθεί η σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σχήμα 11.7 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η πολυωνυμική εξίσωση 3 ου βαθμού και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, που υπολογίσθηκαν. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,420), και γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης φορτίου και του όγκου του φορτίου. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 42% της μεταβολής του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης φορτίου (y) μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του όγκου του φορτίου (x), ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε πολλούς άλλους παράγοντες. Μεταβλητός Χρόνος Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) Φορτίου - Όγκος φορτίου Χρόνος Μετα τόπισης (Άφ. Φορτίου, min /φορτ ίο Μεταβλητός & Έμφ.) 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 y = 2, ,948x - 35,79x 2 + 6,450x 3 R 2 = 0,420 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 Όγκος φορτίου, κ. μ. Σχήμα 11.7 Συμμεταβολή μεταβλητού χρόνου μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) φορτίου (y) σε σχέση με τον όγκο φορτίου (x). 116

121 Σχέση Μεταβλητού Χρόνου Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ) Φορτίου με τον όγκο φορτίου και την απόσταση. Στη συνέχεια, εξετάσθηκε αν επηρεάζει και πώς ο όγκος φορτίου και η απόσταση μετατοπίσεως, τον μεταβλητό χρόνο μετατόπισης φορτίου, σε 19 φορτία που μετατοπίστηκαν. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση μεταξύ της εξαρτημένης μεταβλητής y s2 (χρόνος κυρίως μετατόπισης φορτίου) και των ανεξάρτητων μεταβλητών x v (όγκος φορτίου) και x d (απόσταση μετατοπίσεως), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω. Ευθύγραμμη εξίσωση : y s2 = 6, ,080x v + 0,019x d Συντελεστής προσδιορισμού : R 2 = 0,698 Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 (0,698), και γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 70% από την μεταβολή του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή της απόστασης μετατοπίσεως και του όγκου του φορτίου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος Σταθερός Χρόνος Μετατόπισης Φορτίου Ο σταθερός χρόνος μετατόπισης φορτίου υπολογίσθηκε ως το άθροισμα των καθαρών χρόνων εκτύλιξης συρματοσχοίνων και πρόσδεσης φορτίου καθώς και των καθαρών χρόνων αποσύνδεσης φορτίου και συγκέντρωσης συρματοσχοίνων. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του σταθερού χρόνου μετατόπισης φορτίου, με τον όγκο του φορτίου. Έτσι για τον όγκο του φορτίου, υπολογίστηκε η ευθύγραμμη εξίσωση (Y=a+bx) προκειμένου να βρεθεί η σχέση του με τον σταθερό χρόνο μετατόπισης φορτίου. Ακόμη, εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου 2 R = r (συντελεστής συσχετίσεως) Σχέση Σταθερού Χρόνου Μετατόπισης (Εκτ., Προσδ. & Αποσυνδ.) Φορτίου με τον όγκο φορτίου. Για να μελετήσουμε τη σχέση μεταξύ του σταθερού χρόνου μετατόπισης φορτίου και του όγκου του φορτίου, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 16 φορτία που μετατοπίστηκαν. Αφού 117

122 έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (όγκος φορτίου) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (σταθερός χρόνος μετατόπισης φορτίου), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Σταθερός Χρόνος Μετατόπισης (Εκτ., Προσδ. & Αποσυνδ.) Φορτίου - Όγκος φορτίου 6,00 (Εκτ., ου, αθερός Χρόνος Μετατόπισης Προσδ. & Αποσυνδ.) Φορτί Στ min/φορτίο 5,00 y = 0, ,127x 2 R = 0,430 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 12.1 Συμμεταβολή σταθερού χρόνου μετατόπισης (Εκτ., Προσδ. & Αποσυνδ.) φορτίου (y) σε σχέση με τον όγκο φορτίου (x). Στο σχήμα 12.1 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, που υπολογίσθηκαν. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού (R 2 = 0,430), και γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του σταθερού χρόνου μετατόπισης φορτίου και του όγκου του φορτίου. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 43% της μεταβολής του σταθερού χρόνου μετατόπισης φορτίου (y) μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του όγκου του φορτίου (x), ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε πολλούς άλλους παράγοντες Συνολικός Χρόνος Διαδρομής Από τα δελτία καταγραφής των χρονικών σπουδών, υπολογίσθηκε ο συνολικός χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε το συνεργείο, για την μετατόπιση των κορμοτεμαχίων. Ο συνολικός χρόνος διαδρομής υπολογίστηκε ως το άθροισμα του μεταβλητού (άφορτο και έμφορτο) και του σταθερού χρόνου μετατόπισης φορτίου. 118

123 Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου διαδρομής, με την απόσταση μετατοπίσεως καθώς και με τον όγκο του φορτίου. Έτσι για την απόσταση μετατοπίσεως και για τον όγκο του φορτίου υπολογίστηκαν στατιστικές εξισώσεις (συμμεταβολές), με σκοπό να βρεθεί η εξίσωση που δίνει την καλύτερη προσέγγιση ή με άλλα λόγια η εξίσωση που περιγράφει καλύτερα την πραγματική σχέση μεταξύ των παραπάνω παραγόντων και του συνολικού χρόνου διαδρομής. Για το λόγο αυτό εξετάστηκαν οι περιπτώσεις της ευθύγραμμης συμμεταβολής (Y=a+bx) και της πολυωνυμικής 2 ου βαθμού (Y=a+b 1 x+b 2 x 2 ). Ακόμη, εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου 2 R = r (συντελεστής συσχετίσεως) Σχέση Συνολικού Χρόνου Διαδρομής με την Απόσταση. Για να μελετήσουμε τη σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου διαδρομής και της απόστασης, υπολογίστηκε ο συνολικός χρόνος διαδρομής καθώς και η απόσταση μετατοπίσεως σε 16 φορτία που μετατοπίστηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (απόσταση) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (συνολικός χρόνος διαδρομής), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σχήμα 13.1 φαίνονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Συνολικός Χρόνος Διαδρομής - Απόσταση 60,00 όνος Διαδρομής, min/φορτίο Συ νολι κός Χρ 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 y = 5, ,023x R 2 = 0, Απόσταση, μ. Σχήμα 13.1 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου διαδρομής (y) σε σχέση με την απόσταση (x). 119

124 Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 (0,680), και έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου διαδρομής και της απόσταση μετατοπίσεως. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 68% από την μεταβολή του συνολικού χρόνου διαδρομής εξηγείται από τη μεταβολή της απόστασης μετατοπίσεως, γεγονός που οφείλεται σε τοπικούς, εργασιακούς και εργονομικούς παρά γοντες, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλα αίτια Σχέση Συνολικού Χρόνου Διαδρομ ής με τον όγκο φορτίου. Για να μελετηθεί αν υπάρχει κάποια σχέση ή όχι μεταξύ του συνολικού χρόνου διαδρομής και του όγκου του φορτίου, μελετήθηκαν 15 φορτία που μετατοπίστηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ του συνολικού χρόνου (y) και του όγκου (x), εξετάσθηκαν η πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, για να βρεθεί η σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Συνολικός Χρόνος Διαδρομής - Όγκος φορτίου 60,00 μής, min/φορτίο Συνολικός Χρόνος Διαδρο 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 y = 44,108-11,615x + 3,896x 2 R 2 = 0,320 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 13.2 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου διαδρομής (y) σε σχέση με τον όγκο φορτίου (x). Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 13.2, όπου παρατηρούμε ότι η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,320. Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης (x) και της ανεξάρτητης (y) μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 32% από τη μεταβολή του συνολικού 120

125 χρόνου διαδρομής εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου του φορτίου, και ότι αυτός ο χρόνος ανά διαδρομή επηρεάζεται και από πολλούς άλλους παράγοντες Σχέση Συνολικού Χρόνου Διαδρομής με τον όγκο φορτίου και την απόσταση. Στη συνέχεια, εξετάσθηκε αν επηρεάζει και πώς ο όγκος φορτίου και η απόσταση μετατοπίσεως, το συνολικό χρόνο διαδρομής. Για το σκοπό αυτό εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 19 φορτία που μετατοπίστηκαν. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση μεταξύ της εξαρτημένης μεταβλητής y s3 (συνολικός χρόνος διαδρομής) και των ανεξάρτητων μεταβλητών x v (όγκος φορτίου) και x d (απόσταση μετατοπίσεως), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, τα οποία φαίνονται παρακάτω. Ευθύγραμμη εξίσωση : y s3 = 6, ,151x v + 0,019x d Συντελεστής προσδιορισμού : R 2 = 0,554 Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 (0,554), και λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 55% από την μεταβολή του συνολικού χρόνου διαδρομής μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή της απόστασης μετατοπίσεως και του όγκου του φορτίου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. 121

126 4.4 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗΣ Κ.Ε.Δ. Από τις χρονικές σπουδές που έγιναν, μετρήθηκαν και καταγράφηκαν στα δελτία καταγραφής χρονικών στοιχείων, ο χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε το συνεργείο (αποτελούμενο από ένα δασεργάτη με το Unimog) για τη μετατόπιση των κορμοτεμαχίων. Από τα δελτία καταγραφής των χρονικών στοιχείων, οι επιμέρους χρόνοι μετατοπίσεως για κάθε πλήρη διαδρομή του Unimog, διακρίθηκαν σε σταθερούς (ανεξάρτητοι από την απόσταση μετατοπίσεως) και μεταβλητούς (εξαρτώμενοι από την απόσταση μετατοπίσεως). Έτσι στην πρώτη κατηγορία περιλήφθηκα ν οι χρόνοι εκτύλιξης συρματοσχοίνων και πρόσδεσης φορτίου και οι χρόνοι αποσύνδεσης φορτίου και συγκέντρωση ς συρματοσχοίνων, ενώ στην δεύτερη οι χρόνοι άφορτης διαδρομής καθώς και οι χρόνοι έμφορτης διαδρομής (προμετατόπιση και μετατόπιση) του Unimog Μεταβλητός Χρόνος Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) Φορτίου Ο μεταβλητός χρόνος μετατόπισης φορτίου υπολογίσθηκε ως το άθροισμα των καθαρών χρόνων της άφορτης διαδρομής και της έμφορτης διαδρομής του Unimog. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης φορτίου, του χρόνου άφορτης διαδρομής και του χρόνου έμφορτης διαδρομής, με την απόσταση μετατοπίσεως καθώς και με τον όγκο του φορτίου. Έτσι για την απόσταση μετατοπίσεως και για τον όγκο του φορτίου υπολογίστηκαν στατιστικές εξισώσεις (συμμεταβολές), με σκοπό να βρεθεί εκείνη που περιγράφει καλύτερα την πραγματική σχέση μεταξύ των παραπάνω παραγόντων και του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης φορτίου, του χρόνου άφορτης διαδρομής καθώς και του χρόνου έμφορτης διαδρομής. Για το λόγο αυτό εξετάστηκαν οι περιπτώσεις της ευθύγραμμης συμμεταβολής (Y=a+bx) και της πολυωνυμικής 3 ου βαθμού (Y=a+b 1 x+b 2 x 2 +b 3 x 3 ). Ακόμη, εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου = r (συντελεστής συσχετίσεως). 2 R Σχέση Χρόνου Διαδρομής Άφορτο με την απόσταση. Για να ερευνήσουμε αν υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου διαδρομής άφορτο και της απόστασης μετατοπίσεως, μελετήθηκε δείγμα μεγέθους 13 φορτίων. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (απόσταση) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος διαδρομής άφορτο), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. 122

127 Χρόνος Διαδρομής Άφορτο - Απόσταση Χρόνος Διαδρομής Άφορτο, mi n/διαδρομ ή 10,00 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0, Απόσταση, μ. y = - 11, ,021x R 2 = 0, Σχήμα 14.1 Συμμεταβολή χρόνου διαδρομής άφορτο (y) σε σχέση με την απόσταση (x). Στο σχήμα 14.1 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού (R 2 = 0,638). Γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ τη ς εξαρτημένης (y) και της ανεξάρτητης (x) μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου διαδρομής άφορτο και της απόστασης. Βλέπουμε δηλαδή ότι ένα ποσοστό περίπου 64% από τη μεταβολή του χρόνου διαδρομής άφορτο εξηγείται από τη μεταβολή της απόστασης μετατόπισης. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην ικανοποιητική διάνοιξη της συστάδας με το υπάρχον δίκτυο τρακτερόδρομων, γεγονός που διευκολύνει την προσπέλαση του μηχανήματος Unimog στα υλοτομημένα δένδρα. Ωστόσο, αυτός ο χρόνος ανά διαδρομή επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες, γεγονός που εξηγεί το υπόλοιπο ποσοστό (περίπου 36%) της μεταβολής του Σχέση Χρόνου Προμετατόπισης Φορτίου με την απόσταση. Για να μελετήσουμε τη σχέση μεταξύ του χρόνου προμετατόπισης φορτίου και της απόστασης, υπολογίστηκε ο χρόνος προμετατόπισης φορτίου καθώς και η απόσταση μετατοπίσεως, σε 11 φορτία. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της ανεξάρτητης μεταβλητής x (απόσταση) και της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος προμετατόπισης φορτίου), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. 123

128 Χρόνος Προμετατόπισης Φορτίου - Απόσταση 12,00 Χρόνος Προμετατόπισης Φορτίου, min/φορτίο 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 y = - 2, ,146x R 2 = 0,852 0, Απόσταση, μ. 100 Σχήμα 14.2 Συμμεταβολή χρόνου προμετατόπισης φορτίου (y) σε σχέση με την απόσταση (x). Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 14.2, όπου παρατηρούμε ότι η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,852. Γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει ισχυρή σχέση μεταξύ του χρόνου προμετατόπισης φορτίου και της απόστασης. Αυτό σημαίνει ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (περίπου 85%) από τη μεταβολή του χρόνου προμετατόπισης φορτίου εξηγείται από τη μεταβολή της απόστασης. Αυτή η μ εταβολή μπορεί να οφείλεται στην πυκνότητα της συστάδας (ύπαρξη αραιής υποβλάστησης), καθώς και στην προμετατόπιση των κορμοτεμαχίων προς τα κατάντη (κατηφορική), πράγμα που επιδιώκεται κατά τη φάση της μετατόπισης. Το υπόλοιπο (περίπου 15%) της μεταβολής αυτού του χρόνου, μπορεί να οφείλεται στην τοπογραφία της συστάδας και στις διαστάσεις των κορμοτεμαχίων Σχέση Χρόνου Προμετατόπισης Φορτίου με τον όγκο φορτίου.. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο που εξετάσθηκε για τη σχέση του με το χρόνο προμετατόπισης φορτίου είναι και ο όγκος του φορτίου. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 11 φορτία. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση μεταξύ των δύο μεταβλητών, υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα

129 Χρόνος Προμετατόπισης Φορτίου - Όγκος φορτίου Χρόνος Προμετατόπισης Φορτίου, min/φορτίο 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 y = - 1, ,607x R 2 = 0,510 0,00 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50 Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 14.3 Συμμεταβολή χρόνου προμετατόπισης φορτίου (y) σε σχέση με τον όγκο φορτίου (x). Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, και με βάση τον συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε (R 2 = 0,510), μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου προμετατόπισης φορτίου και του όγκου του φορτίου. Βλέπουμε δηλαδή ότι ένα ποσοστό 51% από την μεταβολή του χρόνου προμετατόπισης φορτίου μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του όγκου του φορτίου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε πολλούς άλλους παράγοντες, όπως η κατάσταση της επιφάνειας των κορμοτεμαχίων (έμφλοια) Σχέση Χρόνου Κυρίως Μετατόπισης Φορτίου με την απόσταση. Για να ερευνήσουμε αν υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου και της απόστασης μετατοπίσεως, μελετήθηκε δείγμα μεγέθους 11 φορτίων. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της εξαρτημένης μεταβλητής y (χρόνος κυρίως μετατόπισης φορτίου) και της ανεξάρτητης μεταβλητής x (απόσταση), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Όπως φαίνεται και στο σχήμα 14.4, η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,800. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει ισχυρή σχέση μεταξύ του χρόνου κυρίως μετατόπισης 125

130 φορτίου και της απόστασης. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό (80%) από τη μεταβολή του χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου εξηγείται από τη μεταβολή της απόστασης, γεγονός που οφείλεται στο υπάρχον σύστημα διάνοιξης της συστάδας με ένα κατάλληλο δίκτυο τρακτεροδρόμων, ενώ το υπόλοιπο της μεταβολής (20%) αυτού του χρόνου οφείλεται σε άλλους τοπικούς και εργασιακούς παράγοντες. Χρόνος Κυρίως Μετατόπισης Φορτίου - Απόσταση 12,00 Χρόνος Κυρίως Μετατόπισης Φορτίου, min/φορτίο 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 y = - 18, ,031x R 2 = 0,800 0, Απόσταση, μ. Σχήμα 14.4 Συμμεταβολή χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου (y) σε σχέση με την απόσταση (x) Σχέση Χρόνου Κυρίως Μετατόπισης Φορτίου με τον όγκο φορτίου. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο που εξετάσθηκε για τη σχέση του με το χρόνο κυρίως μετατόπισης φορτίου είναι και ο όγκος του φορτίου. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 10 φορτία. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση μεταξύ των δύο μεταβλητών, υπολογίσθηκαν η πολυωνυμική εξίσωση 3 ου βαθμού και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 14.5, όπου παρατηρούμε ότι η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,500. Γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου και του όγκου του φορτίου. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 50% από τη μεταβολή του χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του όγκου του φορτίου, ενώ το υπόλοιπο της μεταβολής αυτού του χρόνου μπορεί να οφείλεται σε πολλούς άλλους παράγοντες όπως η κατάσταση της επιφάνειας των κορμοτεμαχίων (έμφλοια). 126

131 Χρόνος Κυρίως Μετατόπισης Φορτίου - Όγκος φορτίου σης Φορτίου, Χρόνος Κυρίως Μετατόπι min/φορτίο 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 y = 37,126-35,188x + 13,301x 2-1,5535x 3 R 2 = 0,500 0,00 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 14.5 Συμμεταβολή χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου (y) σε σχέση με τον όγκο φορτίου (x) Σχέση Χρόνου Μετατόπισης (Προμ. & κυρίως Μετ.) Φορτίου με τον όγκο φορτίου και την απόσταση. Προκειμένου να εξετάσουμε αν επηρεάζει και πώς ο όγκος φορτίου και η απόσταση μετατοπίσεως, το χρόνο μετατόπισης (προμ. & κυρίως μετ.) φορτίου, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 13 φορτία που μετατοπίστηκαν. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση μεταξύ της εξαρτημένης μεταβλητής y s4 (χρόνος μετατόπισης φορτίου) και των ανεξάρτητων μεταβλητών x v (όγκος φορτίου) και x d (απόσταση μετατοπίσεως), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω. Ευθύγραμμη εξίσωση : y s4 = - 48, ,126x v + 0,065x d Συντελεστής προσδιορισμού : R 2 = 0,568 Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 (0,568), και λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 57% από την μεταβολή του χρόνου μετατόπισης μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή της απόστασης μετατοπίσεως και του όγκου του φορτίου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες. 127

132 Σχέση Μεταβλητού Χρόνου Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ) Φορτίου με την απόσταση. Για να μελετηθεί αν υπάρχει κάποια σχέση ή όχι μεταξύ του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης (άφορτο και έμφορτο) φορτίου και της απόστασης μετατοπίσεως, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 13 φορτία. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης φορτίου (y) και της απόστασης (x), εξετάσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, για να βρεθεί η σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Μεταβλητός Χρόνος Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) Φορτίου - Απόσταση 20,00 ητός Χρόνος Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) Φορτ ίου, min/φορτίο Μεταβλ 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 y = - 26, ,047x 6,00 R 2 = 0,770 4,00 2,00 0, Απόσταση, μ. Σχήμα 14.6 Συμμεταβολή μεταβλητού χρόνου μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) φορτίου (y) σε σχέση με την απόσταση (x). Στο σχήμα 14.6 φαίνονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2 (0,770). Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού που υπολογίσθηκε, και έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης (y) και της ανεξάρτητης (x) μεταβλητής, δεχόμαστε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης και της απόστασης. Βλέπουμε δηλαδή ότι ένα μεγάλο ποσοστό (77%) της μεταβολής του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης εξηγείται από τη μεταβολή της απόστασης μετατόπισης, γεγονός που μπορεί να οφείλεται στο ικανοποιητικό δίκτυο τρακτερόδρομων της συστάδας καθώς και στη δομή της συστάδας. Το υπόλοιπο ποσοστό της μεταβολής αυτού του χρόνου μπορεί να οφείλεται σε άλλους παράγοντες, όπως η κλίση του εδάφους και η ύπαρξη εμποδίων. 128

133 Σχέση Μεταβλητού Χρόνου Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ) Φορτίου με τον όγκο φορτίου. Προκειμένου να εκτιμήσουμε τη σχέση μεταξύ του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης (άφορτο και έμφορτο) φορτίου και του όγκου φορτίου, καταγράφηκαν στοιχεία από 10 φορτία που μετατοπίστηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της εξαρτημένης μεταβλητής y (μεταβλητός χρόνος μετατόπισης φορτίου) και της ανεξάρτητης μεταβλητής x (όγκος φορτίου), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, για να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Μεταβλητός Χρόνος Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) Φορτίου - Όγκος φορτίου Μεταβλητός Χρόνος Μετατόπισης (Άφ & Έμφ) Φορτίου, min/φορτίο 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 y = 9, ,321x R 2 = 0,510 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50 Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 14.7 Συμμεταβολή μεταβλητού χρόνου μετατόπισης (Άφ. & Έμφ.) φορτίου (y) σε σχέση με τον όγκο φορτίου (x). Στο σχήμα 14.7 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2 (0,510). Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται η τιμή του R 2 στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης φορτίου και του όγκου του φορτίου. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 51% της μεταβολής του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης φορτίου (y) μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή του όγκου του φορτίου (x), ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλους παράγοντες. 129

134 Σχέση Μεταβλητού Χρόνου Μετατόπισης (Άφ. & Έμφ) Φορτίου με τον όγκο φορτίου και την απόσταση. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση μεταξύ της εξαρτημένης μεταβλητής y s5 (χρόνος κυρίως μετατόπισης φορτίου) και των ανεξάρτητων μεταβλητών x v (όγκος φορτίου) και x d (απόσταση μετατοπίσεως), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, σε 13 φορτία που μετατοπίστηκαν. Τα αποτελέσματα φαίνονται παρακάτω. Ευθύγραμμη εξίσωση : y s5 = - 61, ,733x v + 0,090x d Συντελεστής προσδιορισμού : R 2 = 0,669 Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 (0,669), και γνωρίζοντας ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 67% από την μεταβολή του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή της απόστασης μετατοπίσεως και του όγκου του φορτίου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος Σταθερός Χρόνος Μετατόπισης Φορτίου Ο σταθερός χρόνος μετατόπισης φορτίου υπολογίσθηκε ως το άθροισμα των καθαρών χρόνων εκτύλιξης συρματοσχοίνων και πρόσδεσης φορτίου καθώς και των καθαρών χρόνων αποσύνδεσης φορτίου και συγκέντρωσης συρματοσχοίνων. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του σταθερού χρόνου μετατόπισης φορτίου, με τον όγκο του φορτίου. Έτσι για τον όγκο του φορτίου, υπολογίστηκε η ευθύγραμμη εξίσωση (Y=a+bx), προκειμένου να βρεθεί η σχέση του με τον σταθερό χρόνο μετατόπισης φορτίου. Ακόμη, εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου = r (συντελεστής συσχετίσεως). R Σχέση Σταθερού Χρόνου Με τατόπισης (Εκτ., Προσδ. & Αποσυνδ.) Φορτίου με τον όγκο φορτίου. Για να μελετηθεί αν υπάρχει κάποια σχέση ή όχι μεταξύ του σταθερού χρόνου μετατόπισης φορτίου και του όγκου του φορτίου, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 10 φορτία που μετατοπίστηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ του σταθερού χρόνου 130

135 μετατόπισης φορτίου (y) και του όγκου φορτίου (x), εξετάσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, για να βρεθεί η σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σχήμα 15.1 παρουσιάζονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2 (0,675). Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης και της ανεξάρτητης μεταβλητής, θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του σταθερού χρόνου μετατόπισης φορτίου και του όγκου του φορτίου. Βλέπουμε δηλαδή ότι ένα ποσοστό περίπου 68% από τη μεταβολή του σταθερού χρόνου μετατόπισης φορτίου εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου του φορτίου, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. Σταθερός Χρόνος Μετατόπισης (Εκτ., Προσδ. & Αποσυνδ.) Φορτίου - Όγκος φορτίου 7,00 όνος Μετατόπισης (Εκτ., Αποσυνδ.) Φορτίου, min/φορτίο. & Στ αθερό ς Χρ Προσδ 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 y = - 0, ,509x R 2 = 0,675 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50 Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 15.1 Συμμεταβολή σταθερού χρόνου μετατόπισης (Εκτ., Προσδ. & Αποσυνδ.) φορτίου (y) σε σχέση με τον όγκο φορτίου (x) Συνολικός Χρόνος Διαδρομής Από τα δελτία καταγραφής των χρονικών σπουδών, υπολογίσθηκε ο συνολικός χρόνος κατά τον οποίο απασχολήθηκε το συνεργείο, για την μετατόπιση των κορμοτεμαχίων. Ο συνολικός χρόνος διαδρομής υπολογίστηκε ως το άθροισμα του μεταβλητού (άφορτο και έμφορτο) και του σταθερού χρόνου μετατόπισης φορτίου. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου διαδρομής, με την απόσταση μετατοπίσεως καθώς και με τον όγκο του φορτίου. 131

136 Έτσι για την απόσταση μετατοπίσεως και για τον όγκο του φορτίου υπολογίστηκε η ευθύγραμμη εξίσωση (Y=a+bx), με σκοπό να βρεθεί η σχέση μεταξύ των παραπάνω παραγόντων και του συνολικού χρόνου διαδρομής. Ακόμη, εκτιμήθηκε για κάθε εξίσωση ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, όπου 2 R = r (συντελεστής συσχετίσεως) Σχέση Συνολικού Χρόνου Διαδρομής με την Απόσταση. Προκειμένου να εκτιμήσουμε τη σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου διαδρομής και της απόστασης, υπολογίστηκε ο συνολικός χρόνος διαδρομής καθώς και η απόσταση μετατοπίσεως σε 13 φορτία που μετατοπίστηκαν. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς των τιμών της εξαρτημένης μεταβλητής y (συνολικός χρόνος διαδρομής) και της ανεξάρτητης μεταβλητής x (απόσταση), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, για να εξετάσουμε αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Συνολικός Χρόνος Διαδρομής - Απόσταση 40,00 Συνολικός Χρόνος Διαδρομής, min/φορτίο 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 y = - 86, ,123x R 2 = 0, Απόσταση, μ. Σχήμα 16.1 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου διαδρομής (y) σε σχέση με την απόσταση (x). Στο σχήμα 16.1 φαίνονται το διάγραμμα διασποράς, η ευθύγραμμη συμμεταβολή και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 (0,633), και έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του συνολικού χρόνου διαδρομής και της απόσταση μετατοπίσεως. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 63% από την μεταβολή του συνολικού χρόνου διαδρομής εξηγείται από τη μεταβολή της απόστασης μετατοπίσεως, 132

137 γεγονός που μπορεί να οφείλεται σε τοπικούς, εργασιακούς και εργονομικούς παράγοντες, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται σε άλλα αίτια Σχέση Συνολικού Χρόνου Διαδρομής με τον όγκο φορτίου. Για να μελετηθεί αν υπάρχει κάποια σχέση ή όχι μεταξύ του συνολικού χρόνου διαδρομής και του όγκου του φορτίου, μελετήθηκε η μετατόπιση 10 φορτίων. Αφού έγινε το διάγραμμα διασποράς μεταξύ του συνολικού χρόνου (y) και του όγκου (x), εξετάσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2, για να βρεθεί η σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Συνολικός Χρόνος Διαδρομής - 'Ογκος φορτίου 40,00, min/φορτίο 35,00 30,00 y = 8, ,831x R 2 = 0,580 Συνολικός Χρόνος Διαδρομής 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50 Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 16.2 Συμμεταβολή συνολικού χρόνου διαδρομής (y) σε σχέση με τον όγκο φορτίου (x). Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο σχήμα 16.2, όπου παρατηρούμε ότι η τιμή του συντελεστή προσδιορισμού είναι: R 2 = 0,580. Έχοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ της εξαρτημένης (x) και της ανεξάρτητης (y) μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 58% από τη μεταβολή του συνολικού χρόνου διαδρομής εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου του φορτίου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλους παράγοντες όπως η κατάσταση της επιφάνειας των κορμοτεμαχίων (έμφλοια) και το ανάγλυφο του εδάφους. 133

138 Σχέση Συνολικού Χρόνου Διαδρομής με τον όγκο φορτίου και την απόσταση. Προκειμένου να εξετάσουμε αν επηρεάζει και πώς ο όγκος φορτίου και η απόσταση μετατοπίσεως, το συνολικό χρόνο διαδρομής, εκτιμήθηκαν τα στοιχεία από 13 φορτία που μετατοπίστηκαν. Για να βρεθεί αν υπάρχει εξάρτηση μεταξύ της εξαρτημένης μεταβλητής y s6 (συνολικός χρόνος διαδρομής) και των ανεξάρτητων μεταβλητών x v (όγκος φορτίου) και x d (απόσταση μετατοπίσεως), υπολογίσθηκαν η ευθύγραμμη εξίσωση και ο συντελεστής προσδιορισμού R 2. Ευθύγραμμη εξίσωση : y s6 = - 81, ,762x v + 0,116x d Συντελεστής προσδιορισμού : R 2 = 0,646 Με βάση την τιμή του συντελεστή προσδιορισμού R 2 (0,646), και λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο κοντά βρίσκεται αυτή η τιμή στη μονάδα (1), τόσο πιο ισχυρή γίνεται η σχέση μεταξύ εξαρτημένης και ανεξάρτητης μεταβλητής, μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των μεταβλητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό περίπου 65% από την μεταβολή του συνολικού χρόνου διαδρομής μπορεί να εξηγηθεί από τη μεταβολή της απόστασης μετατοπίσεως και του όγκου του φορτίου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να οφείλεται σε άλλα αίτια του εργασιακού συστήματος. 134

139 4.5 ΧΡΟΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ Π.Δ. 126/ Κατανάλωση χρόνου υλοτομίας Η κατανάλωση χρόνου των επιμέρους φάσεων εργασίας, ο συνολικός χρόνος (καθαρός χρόνος εργασίας), ο χρόνος της δασεργατικής απασχολήσεως, ο χρόνος του αλυσοπρίονου καθώς και οι δικαιολογημένες καθυστερήσεις, κατά την υλοτομία με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, σε λεπτά και σε ποσοστό % του συνολικού χρόνου, παρουσιάζονται στο γράφημα 1Α και στο γράφημα 2Α, αντίστοιχα. Χρόνος εργατικής απασχολήσεως 1349,11 Χρόνος αλυσοπρίονου Δικαιολογημένες καθυστερήσεις 166,70 314,56 Συνολικός χρόνος υλοτομίας Διαμόρφωση 1182, ,11 Αποφλ. & Στρ. 867,85 Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. Ρίψη 65,30 249, Χρόνος, λεπτά Γράφημα 1Α. Κατανάλωση χρόνου εργασίας, σε λεπτά, για την υλοτομία με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86. Παρατηρούμε ότι ο συνολικός χρόνος υλοτομίας ανήλθε σε 1182,41 λεπτά, με την ρίψη να αντιπροσωπεύει μόνο το 5,52% αυτού του χρόνου, και την διαμόρφωση το υπόλοιπο 94,48% (65,30 και 1117,11 λεπτά, αντίστοιχα). Η φάση της αποφλοίωσης και στρέψης, αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο ποσοστό (73,40%) του συνολικού χρόνου υλοτομίας και αποτελεί την πιο χρονοβόρα φάση εργασίας κατά την υλοτομία με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, ενώ ακολουθεί η φάση της αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού με ένα ποσοστό περίπου 21%. Ακόμη βλέπουμε ότι οι δικαιολογημένες καθυστερήσεις στο σύστημα εκμετάλλευσης και εμπορίας του ξύλου με το Π.Δ. 126/86, ανέρχονται σε 166,70 λεπτά. Το γεγονός ότι, κατά την διεξαγωγή των χρονικών σπουδών ο δασεργάτης των υλοτομικών εργασιών απασχολήθηκε με την ρίψη και διαμόρφωση και άλλων δένδρων, πέραν αυτών της παρούσας 135

140 έρευνας, είχε ως αποτέλεσμα να χρονομετρηθούν μόνο οι κυριότερες δικ. καθυστερήσεις (γέμισμα και τρόχισμα αλυσοπρίονου, ξεκούραση). Έτσι μπορεί να εξηγηθεί το χαμηλό ποσοστό δικ. καθυστερήσεων που παρατηρήθηκαν (σε ποσοστό 14,10% επί του Κ.Χ.Ε.). Ακόμη ο χρόνος εργατικής απασχολήσεως (Κ.Χ.Ε. + Δικαιολ. καθ.), ανήλθε σε 1349,11 λεπτά και ο χρόνος λειτουργίας του αλυσοπρίονου βρέθηκε ότι αποτελεί το 26,60% (314,56 λεπτά) του Κ.Χ.Ε. Χρόνος αλυσοπρίονου 26,60 Δικαιολογημένες καθυστερήσεις 14,10 Συνολικός χρόνος υλοτομίας Διαμόρφωση Αποφλ. & Στρ. 73,40 100,00 94,48 Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. 21,08 Ρίψη 5, Κατανομή χρόνου, % Γράφημα 2Α. Κατανάλωση χρόνου εργασίας, σε ποσοστό % του συνολικού χρόνου, για την υλοτομία με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/ Κατανάλωση χρόνου μετατόπισης Η χρονική κατανάλωση, σε λεπτά, κατά την μετατόπιση με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 παρουσιάζεται στο γράφημα 3Α, και στο γράφημα 4Α φαίνεται η κατανάλωση χρόνου της μετατόπισης σε ποσοστό % του συνολικού χρόνου μετατόπισης (Κ.Χ.Ε.). Εδώ παρατηρούμε ότι, ο χρόνος που απαιτείται για την μετατόπιση του φορτίου από το υλοτόμιο στην κορμοπλατεία συγκεντρώσεως (Διαδρομή έμφορτο) ανέρχεται σε 391,11 λεπτά, δηλαδή ένα ποσοστό περίπου 54% του συνολικού χρόνου (Κ.Χ.Ε.) και αποτελεί την πιο χρονοβόρα φάση της μετατόπισης. Επίσης φαίνεται ότι ένα σημαντικό ποσοστό (περίπου 39%) του Κ.Χ.Ε., καταναλώνεται κατά την άφορτη διαδρομή του Unimog. Βλέπουμε δηλαδή ότι ο μεταβλητός χρόνος (άφορτη και έμφορτη διαδρομή) αντιπροσωπεύει σε ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 93%) την κατανάλωση χρόνου στην φάση της μετατόπισης, ενώ ο σταθερός χρόνος μετατόπισης αποτελεί περίπου το 7% του συνολικού χρόνου. 136

141 Όσον αφορά τον χρόνο εργατικής απασχολήσεως ή χρόνο μηχανήματος Unimog (Κ.Χ.Ε. + Δικαιολογημένες Καθ.), παρατηρούμε ότι ανέρχεται σε 768,76 λεπτά, με το χρόνο των δικαιολογημένων καθυστερήσεων να ανέρχεται σε 41,77 λεπτά ή σε ποσοστό 5,75% επί του συνολικού χρόνου μετατόπισης (726,99 λεπτά). Χρόνος εργατικής απασχολήσεως ή Δικαιολογημένες καθυστερήσεις Συνολικός χρόνος μετατόπισης Μεταβλητός χρόνος Διαδρομή Έμφορτο Διαδρομή Άφορτο Σταθερός χρόνος Εκτ. & Πρόσδ. Αποσύνδ & Συγκ. 41,77 53,21 40,57 12,64 282,67 391,11 726,99 673,78 768, Χρόνος, λεπτά Γράφημα 3Α. Κατανάλωση χρόνου μετατόπισης σε λεπτά, με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86. Δικαιολογημένες καθυστερήσεις Συνολικός χρόνος μετατόπισης Μεταβλητός χρόνος Διαδρομή Έμφορτο Διαδρομή Άφορτο Σταθερός χρόνος Εκτ. & Πρόσδ. Αποσύνδ & Συγκ. 5,75 7,32 5,58 1,74 38,88 53,80 100,00 92, Κατανομή χρόνου, % Γράφημα 4Α. Κατανάλωση χρόνου μετατόπισης σε ποσοστό % του συνολικού χρόνου μετατόπισης (Κ.Χ.Ε.) με το σύστημα συγκομιδής του Π. Δ. 126/

142 4.6 ΧΡΟΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ Κ.Ε.Δ Κατανάλωση χρόνου υλοτομίας Στο γράφημα 1Β και στο γράφημα 2Β, παρουσιάζονται η κατανάλωση χρόνου των επιμέρους φάσεων εργασίας όπως και ο συνολικός χρόνος υλοτομίας (καθαρός χρόνος εργασίας), ο χρόνος της δασεργατικής απασχολήσεως, ο χρόνος του αλυσοπρίονου καθώς και οι δικαιολογημένες καθυστερήσεις, κατά την υλοτομία με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., σε λεπτά και σε ποσοστό % του συνολικού χρόνου, αντίστοιχα. Χρόνος εργατικής απασχολήσεως 1547,83 Χρόνος αλυσοπρίονου Δικαιολογημένες καθυστερήσεις 116,06 252,99 Συνολικός χρόνος υλοτομίας Διαμόρφωση Αποφλ. & Στρ. 1178, , ,33 Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. Ρίψη 58,44 194, Χρόνος, λεπτά Γράφημα 1Β. Κατανάλωση χρόνου εργασίας, σε λεπτά, για την υλοτομία με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. Εδώ βλέπουμε ότι από τον συνολικό χρόνο υλοτομίας που ανέρχεται σε 1431,77 λεπτά, η διαμόρφωση στο σύνολο της αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 96%) αυτού του χρόνου, όπου η αποφλοίωση και στρέψη αποτελεί την πιο χρονοβόρα φάση εργασίας με 1178,78 λεπτά και ποσοστό περίπου 82% επί του συνολικού χρόνου υλοτομίας. Ακολουθεί η φάση της αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού με χρονική κατανάλωση 194,55 λεπτά (ποσοστό 13,58%), ενώ η ρίψη (58,44 λεπτά) αντιπροσωπεύει το μικρότερο ποσοστό (περίπου 4%) του συνολικού χρόνου υλοτομίας. Παρατηρούμε επίσης ότι ο χρόνος εργατικής απασχολήσεως (Κ.Χ.Ε. + Δικαιολ. καθ.), ανήλθε σε 1547,83 λεπτά και ο χρόνος λειτουργίας του αλυσοπρίονου σε 252,99 λεπτά ή σε ποσοστό 17,67% του Κ.Χ.Ε. Οι δικαιολογημένες καθυστερήσεις που χρονομετρήθηκαν στις χρονικές σπουδές υλοτομίας με τον συνεταιρισμό της Κ.Ε.Δ., ανέρχονται σε 116,06 λεπτά ή 138

143 σε ποσοστό 8,10% επί του Κ.Χ.Ε. Αυτό το ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό οφείλεται στο γεγονός ότι ο δασεργάτης των υλοτομικών εργασιών του συνεταιρισμού της Κ.Ε.Δ., απασχολήθηκε με την ρίψη και διαμόρφωση και άλλων δένδρων, πέραν αυτών της παρούσας έρευνας, με αποτέλεσμα να χρονομετρηθούν μόνο οι κυριότερες δικ. καθυστερήσεις (ξεκούραση, γέμισμα και τρόχισμα του αλυσοπρίονου). Χρόνος αλυσοπρίονου 17,67 Δικαιολογημένες καθυστερήσεις 8,10 Συνολικός χρόνος υλοτομίας Διαμόρφωση Αποφλ. & Στρ. 100,00 82,34 95,92 Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. 13,58 Ρίψη 4, Κατανομή χρόνου, % Γράφημα 2Β. Κατανάλωση χρόνου εργασίας, σε ποσοστό % του συνολικού χρόνου, για την υλοτομία με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ Κατανάλωση χρόνου μετατόπισης Στο γράφημα 3Β παρουσιάζεται η χρονική κατανάλωση σε λεπτά, κατά την μετατόπιση με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, ενώ στο γράφημα 4Β φαίνεται η κατανάλωση χρόνου της μετατόπισης σε ποσοστό % του συνολικού χρόνου μετατόπισης (Κ.Χ.Ε.). Εδώ παρατηρούμε ότι, ο χρόνος που απαιτείται για την μετατόπιση του φορτίου από το υλοτόμιο στην κορμοπλατεία συγκεντρώσεως (Διαδρομή έμφορτο) ανέρχεται σε 280,20 λεπτά, δηλαδή ένα ποσοστό 56,47% του συνολικού χρόνου (Κ.Χ.Ε.), και αποτελεί την πιο χρονοβόρα φάση της μετατόπισης. Επίσης φαίνεται ότι ένα σημαντικό ποσοστό (περίπου 30%) του Κ.Χ.Ε., καταναλώνεται κατά την άφορτη διαδρομή του Unimog. Βλέπουμε δηλαδή ότι ο μεταβλητός χρόνος (άφορτη και έμφορτη διαδρομή) αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο ποσοστό (86,49%) της κατανάλωσης χρόνου στην φάση της μετατόπισης, ενώ ο σταθερός χρόνος μετατόπισης αποτελεί το 13,51% του συνολικού χρόνου. 139

144 Όσον αφορά τον χρόνο εργατικής απασχολήσεως ή χρόνο μηχανήματος Unimog (Κ.Χ.Ε. + Δικαιολογημένες Καθ.) παρατηρούμε ότι ανέρχεται σε 346,88 λεπτά, με το χρόνο των δικαιολογημένων καθυστερήσεων να ανέρχεται σε 22,91 λεπτά ή σε ποσοστό 7,07% επί του συνολικού χρόνου μετατόπισης (323,97 λεπτά). Χρόνος εργατικής απασχολήσεως ή Δικαιολογημένες καθυστερήσεις Συνολικός χρόνος μετατόπισης Μεταβλητός χρόνος Διαδρομή Έμφορτο Διαδρομή Άφορτο Σταθερός χρόνος Εκτ. & Πρόσδ. Αποσύνδ & Συγκ. 346,88 22,91 323,97 280,20 182,96 97,24 43,77 35,24 8, Χρόνος, λεπτά Γράφημα 3Β. Κατανάλωση χρόνου μετατόπισης σε λεπτά, με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. Δικαιολογημένες καθυστερήσεις Συνολικός χρόνος μετατόπισης Μεταβλητός χρόνος Διαδρομή Έμφορτο Διαδρομή Άφορτο Σταθερός χρόνος Εκτ. & Πρόσδ. Αποσύνδ & Συγκ. 7,07 13,51 10,88 2,63 30,02 56,47 100,00 86, Κατανομή χρόνου, % Γράφημα 4Β. Κατανάλωση χρόνου μετατόπισης σε ποσοστό % του συνολικού χρόνου μετατόπισης (Κ.Χ.Ε.) με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. 140

145 4.7 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ Π.Δ. 126/ Παραγωγικότητα υλοτομίας με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 Οι χρόνοι εργασίας των επιμέρους φάσεων υλοτομίας, ο χρόνος του δασεργάτη, ο χρόνος του αλυσοπρίονου καθώς και ο συνολικός χρόνος υλοτομίας του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86, για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας (λεπτά/κ.μ.), παρουσιάζονται στο παρακάτω γράφημα 5Α. Χρόνος εργατικής απασχολήσεως 35,21 Χρόνος αλυσοπρίονου Δικαιολογημένες καθυστερήσεις 4,35 8,21 Συνολικός χρόνος υλοτομίας Διαμόρφωση 30,86 29,16 Αποφλ. & Στρ. 22,65 Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. 6,51 Ρίψη 1, Χρόνος, λεπτά/κ.μ. Γράφημα 5Α. Χρόνος εργασίας συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86 για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας (λεπτά/κ.μ.). Εδώ βλέπουμε ότι ο συνολικός χρόνος υλοτομίας (Κ.Χ.Ε.) για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας ανέρχεται σε 30,86 λεπτά, με την φάση της αποφλοίωσης και στρέψης να αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη τιμή αυτού του χρόνου (22,65 λεπτά/κ.μ.). Όσον αφορά τους χρόνους εργατικής απασχολήσεως (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.) και αλυσοπρίονου, παρατηρούμε ότι για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας απαιτούνται 35,21 και 8,21 λεπτά, αντίστοιχα. Η σχέση (συμμεταβολή) του συνολικού χρόνου υλοτομίας (καθαρού χρόνου εργασίας) ανά μονάδα όγκου ξύλου (y σε λεπτά /κ.μ.) σε συνάρτηση με τη στηθιαία διάμετρο (x σε εκ.) εκφράζεται με την εξίσωση y 1 = 205,31-8,629x + 0,105x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,51) κα ι δίνει την καμπύλη 1 του σχήματος 2Α, ενώ στην καμπύλη 2 φαίνεται το αποτέλεσμα αυτό όταν έχει υπολογισθεί και ο χρόνος καθυστέρησης (καμπύλη απόδοσης). 141

146 Χρόνος Υλοτομίας - Στηθιαία διάμετρος 80 Χρόνος Υλοτομία ς, λεπτά/κ. μ. 70 y 1 = 205,31-8,629x + 0,105x 2 60 y 2 = 1,14 - y (2) (1) Στηθιαία διάμετρος, εκ. Σχήμα 2Α. Κατανάλωση χρόνου εργασίας ανά μονάδα παραγωγής (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x). Όσον αφορά τη συμμεταβολή του συνολικού χρόνου υλοτομίας (καθαρού χρόνου εργασίας) ανά μονάδα όγκου ξύλου (y σε λεπτά /κ.μ.) σε σχέση με τον όγκο του δένδρου (x σε κ.μ.), αυτή εκφράζεται με την εξίσωση y 1 = 81,277-67,126x + 20,17x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,72) και δίνει την καμπύλη 1 του σχήματος 3Α, ενώ στην καμπύλη 2 φαίνεται το αποτέλεσμα αυτό όταν έχει υπολογισθεί και ο χρόνος καθυστέρησης (καμπύλη απόδοσης).. Υλοτομίας, λεπτά/κ.μ Χρόνος Χρόνος Υλοτομίας - Όγκος δένδρου y 1 = 81,277-67,126x + 20,17x 2 y 2 = 1,14 - y Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 3Α. Κατανάλωση χρόνου εργασίας ανά μονάδα παραγωγής (y) σε σχέση τον όγκο του δένδρου (x). 142 (2) (1)

147 Η συμμεταβολή της παραγωγικότητας υλοτομίας (y σε κ.μ./ώρα) του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86, σε συνάρτηση με τη στηθιαία διάμετρο (x σε εκ.), εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση y = - 0, ,06x, με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,360 (Σχήμα 4Α). Όσον αφορά την παραγωγικότητα υλοτομίας (y σε κ.μ./ώρα) και πως αυτή μεταβάλλεται με τον όγκο του δένδρου (x σε κ.μ.), παρατηρούμε ότι η σχέση τους εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση y = 0, ,152x που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,621 (Σχήμα 5Α). Παραγωγικότητα Υλοτομίας - Στηθιαία διάμετρος Υλοτομία ς, κ.μ./ώρα Παραγωγικότητα Στηθιαία διάμετρος, εκ. Σχήμα 4Α. Παραγωγικότητα υλοτομίας σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο, σε κ.μ./ώρα Παραγωγικότητα Υλοτομίας - Όγκος δένδρου Παραγωγικότητα Υλοτομίας, κ.μ./ώρα Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 5Α. Π αραγωγικότητα υλοτομίας σε σχέση με τον όγκο του δένδρου, σε κ.μ./ώρα. 143

148 Η σχέση (συμμεταβολή) του συνολικού χρόνου υλοτομίας (y σε λεπτά) σε συνάρτηση με τον όγκο παραγωγής (x σε κ.μ.), για το συνεταιρισμό εκμετάλλευσης και εμπορίας του ξύλου με το Π.Δ. 126/86, εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση y = 19, ,902x, που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,380 (Σχήμα 6Α), και η σχέση της παραγωγής ξύλου (y σε κ.μ.) με την στηθιαία διάμετρο (x σε εκ.), εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση y = - 0, ,046x, που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,618 (Σχήμα 7Α). Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Παραγωγή ξύλου Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας, λεπτά y = 19, ,902x R 2 = 0, Παραγωγή ξύλου, κ.μ. Σχήμα 6Α. Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε σχέση με την παραγωγή ξύλου (x). Παραγωγή ξύλου - Στηθιαία διάμετρος Παραγωγή ξύλου, κ.μ y = - 0, ,046x R 2 = 0, Στηθιαία διάμετρος, εκ. Σχήμα 7Α. Συμμεταβολή παραγωγής ξύλου (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x). 144

149 Από τις καμπύλες απόδοσης (σχήματα 2Α και 3Α), παρατηρούμε ότι ο χρόνος εργασίας ανά μονάδα παραγωγής (κυβικό μέτρο) ελαττώνεται όσο η στηθιαία διάμετρος και ο όγκος του δένδρου αυξάνονται. Με βάση τις συμμεταβολές που υπολογίσθηκαν (σχήματα 4Α, 5Α, 6Α και 7Α) βλέπουμε ότι η παραγωγικότητα της υλοτομίας αυξάνεται όσο η στηθιαία διάμετρος και ο όγκος του δένδρου αυξάνονται. Συμπεραίνεται από τα παραπάνω πως η παραγωγικότητα εργασίας του συνεργείου, είναι ευθέως ανάλογη της στηθιαίας διαμέτρου και του όγκου των δένδρων που υλοτομεί. Αυτές οι επιπτώσεις οφείλονται βασικά στο θεμελιώδους σημασίας, για τη συγκομιδή του ξύλου, «Νόμο της μάζας ανά Μονάδα», που για την υλοτομία έχει αναλυθεί από τον Speidel (1952) για δε τη μετατόπιση από τον Ευθυμίου (1973) (Κατενίδης και Ευθυμίου 1983). Συνολικά, για το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, χρονομετρήθηκαν 43 δένδρα δασικής πεύκης μέσης στηθιαίας διαμέτρου 36 εκ. και συνολικού όγκου 38,31 m 3. Η εργασιακή απόδοση του υλοτόμου (παραγωγικότητα υλοτομίας), στο συνολικό χρόνο της υλοτομίας (καθαρού χρόνου εργασίας + δικαιολογημένων καθυστερήσεων), ήταν: 3 38,31m Α Υλ. = = 1,70 m 3 /h ή 1349,11min Α Υλ. = 13,63 m 3 /8ωρο Παραγ ωγικότητα μετατόπισης με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 Ο χρόνος εργατικής απασχολήσεως ή χρόνος μηχανήματος Unimog, ο συνολικός χρόνος μετατόπισης καθώς και οι επιμέρους χρόνοι του (σταθερός και μεταβλητός), για τη μετατόπιση 1 κ.μ. φορτίου ξυλείας (λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα), με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, παρουσιάζονται στο παρακάτω γράφημα 6Α. Παρατηρούμε ότι ο συνολικός χρόνος (Κ.Χ.Ε.) για τη μετατόπιση 1 κ.μ. φορτίου ξυλείας ανέρχεται σε 13,05 λεπτά ανά 10,0 εκατόμετρα απόστασης μετατοπίσεως, όπου ο μεταβλητός χρόνος αντιπροσωπεύει την μεγαλύτερη τιμή αυτού του χρόνου, με 12,09 λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα, και ο σταθερός 0,96 λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα. Όσον αφορά το χρόνο εργατικής απασχολήσεως ή χρόνος μηχανήματος Unimog (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.), παρατηρούμε ότι για τη μετατόπιση 1 κ.μ. φορτίου ξυλείας απαιτούνται 13,80 λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα. 145

150 Χρόνος εργατικής απασχολήσεως ή χρόνος μηχανήματος UNIMOG 13,80 Δικαιολογημένες καθυστερήσεις 0,75 Συνολικός χρόνος μετατόπισης 13,05 Μεταβλητός χρόνος 12,09 Σταθερός χρόνος 0, Χρόνος, λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα Γράφημα 6Α. Χρόνος εργασίας συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86, για τη μετατόπιση 1 κ.μ. φορτίου ξυλείας (λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα). Η συμμεταβολή του συνολικού χρόνου μετατόπισης (καθαρού χρόνου εργασίας) ανά μονάδα όγκου ξύλου και απόσταση μετατόπισης (y σε λεπτά /κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα) σε σχέση με τον όγκο του φορτίου (x σε κ.μ.), εκφράζεται με την εξίσωση y = 47,3-24,913x + 4,127x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,931) και δίνει την καμπύλη απόδοσης του σχήματος 8Α. Χρόνος Μετατόπισης - Όγκος φορτίου 40, εκατόμετρα Μετατόπισης Χρόνος λεπτά/κ.μ. και 10, y = 47,3-24,913x + 4,127x 2 R 2 = 0, Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 8Α. Κατανάλωση χρόνου εργασίας μετατόπισης ανά μονάδα παραγωγής και 10,0 εκατόμετρα (y) σε σχέση με τον όγκο του φορτίου (x). 146

151 Στο σχήμα 9Α φαίνεται η συμμεταβολή της παραγωγικότητας μετατόπισης (y σε κ.μ./ώρα και 10,0 εκατόμετρα) σε συνάρτηση με τον όγκο του φορτίου (x σε κ.μ.), όπου παρατηρούμε ότι η σχέση τους εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση y = 0, ,073x που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,750, ενώ στο σχήμα 10Α παρουσιάζεται η παραγωγικότητα της μετατόπισης (y σε κ.μ./ώρα) σε σχέση με την απόσταση μετατόπισης (x σε μέτρα) και για διαφορετικό όγκο φορτίου (z σε κ.μ.). Παραγωγικότητα Μετατόπισης - Όγκος φορτίου 15 Παραγωγικότητα Μετατόπισης,, κ.μ./ώρα και 10,0 εκατόμετρα 10 5 y = 0, ,073x R 2 = 0, Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 9Α. Παραγωγικότητα μετατόπισης σε σχέση με τον όγκο του φορτίου, σε κ.μ./ώρα και 10,0 εκατόμετρα. Παραγωγικότητα Μετατόπισης,, κ.μ./ώρα Παραγωγικότητα Μετατόπισης - Απόσταση 4,0 κ.μ. 3,0 κ.μ. 2,0 κ.μ. 1,0 κ.μ Απόσταση, μ. Σχήμα 10Α. Παραγωγικότητα μετατόπισης σε σχέση με την απόσταση μετατόπισης, σε κ.μ./ώρα και για διαφορετικό όγκο φορτίου. 147

152 Η καμπύλη του σχήματος 8Α, δείχνει ότι ο χρόνος μετατόπισης ανά μονάδα παραγωγής (κυβικό μέτρο) και 10,0 εκατόμετρα απόστασης μετατοπίσεως, ελαττώνεται όσο ο όγκος του φορτίου αυξάνεται, και με βάση τη συμμεταβολή του σχήματος 9Α, παρατηρούμε ότι η παραγωγικότητα της μετατόπισης (κ.μ./ώρα και 10,0 εκατόμετρα) αυξάνεται όσο ο όγκος του φορτίου αυξάνεται. Ακόμη στο σχήμα 10Α, φαίνεται ότι η παραγωγικότητα για το συνεργείο μετατόπισης του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86, επηρεάζεται από την απόσταση και τον όγκο του φορτίου. Βλέπουμε δηλαδή ότι η υψηλότερη παραγωγικότητα παρουσιάζεται σε μικρές αποστάσεις μετατοπίσεως και σε μεγάλο όγκο φορτίου που μετατοπίζεται. Συμπεραίνεται, από τα παραπάνω, πως η παραγωγικότητα εργασίας του συνεργείου, βρίσκεται σε ευθεία σχέση με τον όγκο του φορτίου που μετατοπίζει, και είναι αντιστρόφως ανάλογη με την απόσταση μετατοπίσεως. Αυτές οι επιπτώσεις οφείλονται βασικά στο θεμελιώδους σημασίας, για τη συγκομιδή του ξύλου, «Νόμο της μάζας ανά Μονάδα», που για την υλοτομία έχει αναλυθεί από τον Speidel (1952) για δε τη μετατόπιση από τον Ευθυμίου (1973) (Κατενίδης και Ευθυμίου 1983). Κατά την μετατόπιση με UNIMOG σε συνθήκες Π.Δ. 126/86, χρονομετρήθηκαν 19 φορτία συνολικού αριθμού 40 κορμοτεμαχίων με μέσο φορτίο 2 κορμοτεμάχια και εύρος 1-3 κορμοτεμάχια, συνολικού όγκου 39,80 m 3 με μέσο φορτίο 2,0 m 3 και εύρος 0,63-3,28 m 3, και σε αποστάσεις α) προμετατόπισης εντός της συστάδας (εκτύλιξη συρματόσχοινου) σε μέση απόσταση 35 m ή εύρους m και β) κύριας μετατόπισης επί τρακτεροδρόμου σε μέση απόσταση 1400 m ή εύρους m. Η εργασιακή απόδοση (παραγωγικότητα μετατόπισης), με τον χρόνο του μηχανήματος UNIMOG ή με τον συνολικό χρόνο εργατικής απασχολήσεως (καθαρού χρόνου εργασίας + δικαιολογημένων καθυστερήσεων), ήταν: Α Μετ. = 4,35 m 3 /h και 10,0 εκατόμετρα απόσταση μετατοπίσεως ή Α Μετ. = 34,80 m 3 /8ωρο και 10,0 εκατόμετρα απόσταση μετατοπίσεως 148

153 4.7.3 Κόστος υλοτομίας και κόστος μετατόπισης με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 Οι αμοιβές του υλοτόμου και του μετατοπιστή, οι δαπάνες χρήσεως αλυσοπρίονου και Unimog, η δαπάνη για το σύνολο της δασεργατικής απασχολήσεως καθώς και οι συνολική δαπάνη του συστήματος συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, σε /ώρα και σε /κ.μ., παρουσιάζονται αντίστοιχα στα παρακάτω γραφήματα 7Α και 8Α. Συνολική δαπάνη Σύνολο εργατικής απασχολήσεως 154,90 146,20 Αμοιβή μετατοπιστή Αμοιβή υλοτόμου 65,80 80,40 Χρήσεως Unimog Χρήσεως αλυσοπρίονου 5,35 3, Δαπάνη, /ώρα Γράφημα 7Α. Δαπάνες υλοτομίας και μετατόπισης του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86, ( /ώρα). Συνολική δαπάνη Σύνολο εργατικής απασχολήσεως 60,39 57,19 Αμοιβή μετατοπιστή 18,48 Αμοιβή υλοτόμου 38,71 Χρήσεως Unimog Χρήσεως αλυσοπρίονου 1,23 1, Δαπάνη, /κ.μ. Γράφημα 8Α. Δαπάνες υλοτομίας και μετατόπισης του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86, ( /κ.μ.). 149

154 Παρατηρούμε ότι η δαπάνη απασχολήσεως του μετατοπιστή (αμοιβή μετατοπιστή) ανά ώρα εργασίας είναι μεγαλύτερη από την δαπάνη του υλοτόμου, (80,40 /ώρα έναντι 65,80 /ώρα), ενώ η αντίστοιχη αμοιβή του μετατοπιστή σε σχέση με την μονάδα παραγωγής (κ.μ.) είναι αρκετά μικρότερη από την αμοιβή του υλοτόμου (18,48 /κ.μ. έναντι 38,71 /κ.μ.). Όσον αφορά το κόστος χρήσεως του μηχανήματος Unimog, βλέπουμε ότι ανέρχεται σε 5,35 /ώρα ή 1,23 /κ.μ. Η χρήση του αλυσοπρίονου αποτελεί την μικρότερη δαπάνη, με 3,35 /ώρα ή 1,97 /κ.μ., σε σχέση με το σύνολο των δαπανών του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86 (154,90 /ώρα ή 60,39 /κ.μ.). Η σχέση της δαπάνης απασχολήσεως του υλοτόμου (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.) ανά μονάδα παραγωγής (y σε /κ.μ.) σε συνάρτηση με τη στηθιαία διάμετρο (x σε εκ.), εκφράζεται με την πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού, y = 226,41 9,463x + 0,115x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,510) και δίνει την καμπύλη δαπάνης του σχήματος 11Α, ενώ η σχέση της δαπάνης απασχολήσεως του υλοτόμου (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.) ανά μονάδα παραγωγής (y σε /κ.μ.) σε συνάρτηση με τον όγκο του δένδρου (x σε κ.μ.), εκφράζεται με την πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού, y = 89,133 73,615x + 22,12x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,716) και δίνει την καμπύλη δαπάνης του σχήματος 12Α. Δαπάνη απασχολήσεως υλοτόμου - Στηθιαία διάμετρος Δαπάνη απασχολήσεως υλοτόμου, /κ.μ y = 226,41-9,463x + 0,115x 2 R 2 = 0, Στηθιαία διάμετρος, εκ. Σχήμα 11Α. Δαπάνη απασχολήσεως υλοτόμου ( /κ.μ.) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (εκ.). 150

155 Δαπάνη απασχολήσεως υλοτόμου - Όγκος δένδρου απασχολήσεως υλοτόμου, /κ.μ. η Δαπάν y = 89,133-73,615x + 22,12 R 2 = 0,716 x Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 12Α. Δαπάνη απασχολήσεως υλοτόμου ( /κ.μ.) σε σχέση με τον όγκο του δένδρου (κ.μ.). Εδώ φαίνεται ότι η δαπάνη απασχολήσεως του υλοτόμου ανά μονάδα παραγωγής ( /κ.μ.) επηρεάζεται σε μεγάλο ποσοστό (71,6%) από τον όγκο του δένδρου (κ.μ.), δηλαδή όσο αυξάνεται ο όγκος του δένδρου τόσο μειώνεται αυτή η δαπάνη ανά κ.μ., και αντίστροφα. Επίσης παρατηρούμε ότι η δαπάνη απασχολήσεως του υλοτόμου είναι αντιστρόφως ανάλογη της μεταβολής της στηθιαίας διαμέτρου (σε ποσοστό 51%). Δαπάνη απασχολήσεως μετατοπιστή - Όγκος φορτίου Δαπάνη απασχολήσεως μετατοπιστή, /κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα y = 64,718-33,266x + 5,501x 2 R 2 = 0, Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 13Α. Δαπάνη απασχολήσεως μετατοπιστή ( /κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα) σε σχέση με τον όγκο του φορτίου (κ.μ.). 151

156 Όσον αφορά τη σχέση της δαπάνης απασχολήσεως του μετατοπιστή (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.) ανά μονάδα παραγωγής και απόστασης μετατοπίσεως (y σε /κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα) σε συνάρτηση με τον όγκο του φορτίου (x σε κ.μ.), αυτή εκφράζεται με την πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού, y = 64,718 33,266x + 5,501x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,929) και δίνει την καμπύλη δαπάνης του σχήματος 13Α. Εδώ παρατηρούμε ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (περίπου 93%) από την μεταβολή της δαπάνης απασχολήσεως του μετατοπιστή (y) επηρεάζεται από τον όγκο του φορτίου (x), που σημαίνει ότι σε μεγαλύτερα φορτία μετατόπισης μειώνεται το αντίστοιχο κόστος και αντίστροφα. Η δαπάνη χρήσεως του αλυσοπρίονου επηρεάζεται από τη στηθιαία διάμετρο και από τον όγκο του δένδρου, και η σχέση τους εκφράζεται με την πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού, που δίνει αντίστοιχα συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,510 και 0,716 (σχήμα 14Α και σχήμα 15Α, αντίστοιχα). Εδώ φαίνεται ότι η δαπάνη του αλυσοπρίονου είναι αντιστρόφως ανάλογη της στηθιαίας διαμέτρου και του όγκου του δένδρου, που σημαίνει ότι το κόστος χρήσεως του συγκεκριμένου μηχανήματος αυξάνεται όσο μειώνονται οι παραπάνω ξυλομετρικοί παράγοντες του δένδρου, και αντίστροφα. Δαπάνη Αλυσοπρίονου - Στηθιαία διάμετρος 5 /κ.μ. Δαπάνη Αλυσοπρίονου, y = 11,527-0,482x R 2 = 0, ,006x Στηθιαία διάμετρος, εκ. Σχήμα 14Α. Δαπάνη αλυσοπρίονου ( /κ.μ.) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (εκ.). 152

157 Δαπάνη Αλυσοπρίονου - Όγκος δένδρου 5 η Αλυσοπρίονου, /κ.μ. Δαπάν y = 4,538-3,748x + 1,126x 2 R 2 = 0, Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 15Α. Δαπάνη αλυσοπρίονου ( /κ.μ.) σε σχέση με τον όγκο του δένδρου (κ.μ.). Τέλος η δαπάνη χρήσεως του μηχανήματος Unimog επηρεάζεται από τον όγκο του φορτίου που μετατοπίζει. Η σχέση τους εκφράζεται με την πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού, y = 4,311-2,221x + 0,368x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,931) και δίνει την καμπύλη δαπάνης του σχήματος 16Α. Εδώ βλέπουμε ότι όσο αυξάνεται ο όγκος του φορτίου που μετατοπίζεται (x) τόσο μειώνεται το αντίστοιχο κόστος χρήσεως του μηχανήματος Unimog (y), και αντίστροφα. 4 Δαπάνη UNIMOG - Όγκος φορτίου Δαπάνη UNIMOG, /κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα y = 4,311-2,221x + 0,368x 2 R² = 0, Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 16Α. Δαπάνη UNIMOG ( /κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα) σε σχέση με τον όγκο του φορτίου (κ.μ.). 153

158 4.8 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ Κ.Ε.Δ Παραγωγικότητα υλοτομίας με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. Οι χρόνοι εργασίας των επιμέρους φάσεων υλοτομίας, ο χρόνος του δασεργάτη, ο χρόνος του αλυσοπρίονου καθώς και ο συνολικός χρόνος υλοτομίας με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας (λεπτά/κ.μ.), παρουσιάζονται στο παρακάτω γράφημα 5Β. Χρόνος εργατικής απασχολήσεως 44,90 Χρόνος αλυσοπρίονου Δικαιολογημένες καθυστερήσεις 3,37 7,34 Συνολικός χρόνος υλοτομίας Διαμόρφωση 41,53 39,84 Αποφλ. & Στρ. 34,19 Αποκλ., Μετρ. & Τεμ. Ρίψη 1,70 5,64 Γράφημα 5Β. Χρόνος εργασίας συστήματος συγκομιδής Κ.Ε.Δ. για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας (λεπτά/κ.μ.). Παρατηρούμε ότι ο συνολικός χρόνος υλοτομίας (Κ.Χ.Ε.) για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας ανέρχεται σε 41,53 λεπτά, και ότι η φάση της αποφλοίωσης και στρέψης αντιπροσωπεύει την μεγαλύτερη τιμή αυτού του χρόνου με 34,19 λεπτά/κ.μ.. Όσον αφορά τους χρόνους εργατικής απασχολήσεως (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.) και αλυσοπρίονου, βλέπουμε ότι για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας απαιτούνται 44,90 και 7,34 λεπτά, αντίστοιχα. Για το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., η σχέση (συμμεταβολή) του συνολικού χρόνου υλοτομίας (καθαρού χρόνου εργασίας) ανά μονάδα όγκου ξύλου (y σε λεπτά /κ.μ.) σε συνάρτηση με τη στηθιαία διάμετρο (x σε εκ.) εκφράζεται με την εξίσωση y 1 = 285,66-12,196x + 0,149x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,660) και δίνει την καμπύλη 1 του σχήματος 2Β, ενώ στην καμπύλη 2 φαίνεται το αποτέλεσμα αυτό όταν έχει υπολογισθεί και ο χρόνος καθυστέρησης (καμπύλη απόδοσης) Χρόνος, λεπτά/κ.μ. 154

159 Χρόνος Υλοτομίας - Στηθιαία διάμετρος Χρόνος Υλοτομίας, λεπτά/κ.μ y 1 = 285,66-12,196x + 0,149x 2 y = 1,08 - y 2 1 ( 2) (1) Στηθιαία διάμετρος, εκ. Σχήμα 2Β. Κατανάλωση χρόνου εργασίας ανά μονάδα παραγωγής (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x). Όσον αφορά τη συμμεταβολή του συνολικού χρόνου υλοτομίας (καθαρού χρόνου εργασίας) ανά μονάδα όγκου ξύλου (y σε λεπτά /κ.μ.) σε συνάρτηση με τον όγκο του δένδρου (x σε κ.μ.), αυτή εκφράζεται με την εξίσωση y 1 = ,014x + 24,291x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,678) και δίνει την καμπύλη 1 του σχήματος 3Β, ενώ στην καμπύλη 2 φαίνεται το αποτέλεσμα αυτό όταν έχει υπολογισθεί και ο χρόνος καθυστέρησης (καμπύλη απόδοσης). ς, λεπτά/κ.μ. Υλοτομία Χρόνος Χρόνος Υλοτομίας - Όγκος δένδρου Σχήμα 3Β. Κατανάλωση χρόνου εργασίας του δένδρου (x). y 1 = ,014x + 24,291x 2 y 2 = 1,08 - y Όγκος δένδρου, κ.μ. (2) (1) ανά μονάδα παραγωγής (y) σε σχέση τον όγκο 155

160 Για τη συμμεταβολή της παραγωγικότητας υλοτομίας (y σε κ.μ./ώρα), σε συνάρτηση με τη στηθιαία διάμετρο (x σε εκ.), υπολογίσθηκε η ευθύγραμμη εξίσωση y = - 0, ,061x, που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,553, και παρουσιάζεται στο σχήμα 4Β. Όσον αφορά την παραγωγικότητα υλοτομίας (y σε κ.μ./ώρα) και τη σχέση της με τον όγκο του δένδρου (x σε κ.μ.), παρατηρούμε ότι αυτή εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση y = 0, ,642x και με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,570 (Σχήμα 5Β). Παραγωγικότητα Υλοτομίας, κ.μ./ώρα Παραγωγικότητα Υλοτομίας - Στηθιαία διάμετρος Στηθιαία διάμετρος, εκ. Σχήμα 4Β. Παραγωγικότητα υλοτομίας σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο, σε κ.μ./ώρα. Παραγωγικότητα Υλοτομίας, κ.μ./ώρα Παραγωγικότητα Υλοτομίας - Όγκος δένδρου Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 5Β. Παραγωγικότητα υλοτομίας σε σχέση με τον όγκο του δένδρου, σε κ.μ./ώρα. 156

161 Η σχέση (συμμεταβολή) του συνολικού χρόνου υλοτομίας (y σε λεπτά) σε συνάρτηση με τον όγκο παραγωγής (x σε κ.μ.), για το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση y = 22, ,405x, που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,590 (Σχήμα 6Β), ενώ η σχέση μεταξύ του όγκου παραγωγής (y σε κ.μ.) και της στηθιαίας διαμέτρου (x σε εκ.), εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση y = - 1, ,069x, που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,780 (Σχήμα 7Β). Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας - Παραγωγή ξύλου 50 Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας, λεπτά y = 22, ,405x R 2 = 0, Παραγωγή ξύλου, κ.μ. Σχήμα 6Β. Συμμεταβολή συνολικού χρόνου υλοτομίας (y) σε συνάρτηση με τον όγκο παραγωγής (x). Παραγωγή ξύλου - Στηθιαία διάμετρος 1,60 Παραγωγή ξύλου, κ.μ. 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 y = - 1, ,069x R 2 = 0,780 0,20 0,00 20,00 25,00 30,00 35,00 40,00 45,00 Στηθιαία διάμετρος, εκ. Σχήμα 7Β. Συμμεταβολή του όγκου παραγωγής (y) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (x). 157

162 Οι καμπύλες απόδοσης (σχήματα 2Β και 3Β), δείχνουν ότι ο χρόνος εργασίας ανά μονάδα παραγωγής (κυβικό μέτρο) ελαττώνεται όσο η στηθιαία διάμετρος και ο όγκος του δένδρου αυξάνονται. Ακόμη, από τις συμμεταβολές που υπολογίσθηκαν (σχήματα 4Β, 5Β, 6Β και 7Β), παρατηρούμε ότι η παραγωγικότητα της υλοτομίας αυξάνεται όσο η στηθιαία διάμετρος και ο όγκος του δένδρου αυξάνονται. Συμπεραίνεται, από τα παραπάνω, ότι η παραγωγικότητα εργασίας του συνεργείου, είναι ευθέως ανάλογη της στηθιαίας διαμέτρου και του όγκου των δένδρων που υλοτομεί. Αυτές οι επιπτώσεις οφείλονται βασικά στο θεμελιώδους σημασίας, για τη συγκομιδή του ξύλου, «Νόμο της μάζας ανά Μονάδα», που για την υλοτομία έχει αναλυθεί από τον Speidel (1952) για δε τη μετατόπιση από τον Ευθυμίου (1973) (Κατενίδης και Ευθυμίου 1983). Συνολικά, με το σύστημα συγκομιδής της Κρατικής Εκμετάλλευσης Δασών, χρονομετρήθηκαν 41 δένδρα δασικής πεύκης μέσης στηθιαίας διαμέτρου 34 εκ. και συνολικού όγκου 34,47 m 3. Η εργασιακή απόδοση του υλοτόμου (παραγωγικότητα υλοτομίας) στο συνολικό χρόνο της υλοτομίας (καθαρού χρόνου εργασίας συν δικαιολογημένων καθυστερήσεων), ήταν: Α Υλ. = 3 34,47m 1547,83min = 1,34 m 3 /h ή Α Υλ. = 10,69 m 3 /8ωρο Παραγωγικότητα μετατόπισης με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. Ο χρόνος εργατικής απασχολήσεως ή χρόνος μηχανήματος Unimog, ο συνολικός χρόνος μετατόπισης καθώς και οι επιμέρους χρόνοι του (σταθερός και μεταβλητός), για τη μετατόπιση 1 κ.μ. φορτίου ξυλείας (λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα), με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., παρουσιάζονται στο παρακάτω γράφημα 6Β. Βλέπουμε ότι ο συνολικός χρόνος (Κ.Χ.Ε.) για τη μετατόπιση 1 κ.μ. φορτίου ξυλείας ανέρχεται σε 9,52 λεπτά ανά 10,0 εκατόμετρα απόστασης μετατοπίσεως, όπου ο μεταβλητός χρόνος αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη τιμή αυτού του χρόνου, με 8,25 λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα, και ο σταθερός ανέρχεται σε 1,29 λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα. Όσον αφορά το χρόνο εργατικής απασχολήσεως ή χρόνος μηχανήματος Unimog (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.), παρατηρούμε ότι για τη μετατόπιση 1 κ.μ. φορτίου ξυλείας απαιτούνται 10,20 λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα. 158

163 Χρόνος εργατικής απασχολήσεως ή χρόνος μηχανήματος UNIMOG 10,20 Δικαιολογημένες καθυστερήσεις 0,68 Συνολικός χρόνος μετατόπισης 9,52 Μεταβλητός χρόνος 8,23 Σταθερός χρόνος 1, Χρόνος, λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα Γράφημα 6Β. Χρόνος εργασίας συστήματος συγκομιδής Κ.Ε.Δ για τη μετατόπιση 1 κ.μ. φορτίου ξυλείας (λεπτά/κ. μ. και 10,0 εκατόμετρα). Η σχέση του συνολικού χρόνου μετατόπισης (καθαρού χρόνου εργασίας) ανά μονάδα όγκου ξύλου και απόσταση μετατόπισης (y σε λεπτά /κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα) σε συνάρτηση με τον όγκο του φορτίου (x σε κ.μ.), εκφράζεται με την εξίσωση y = 33,625 13,407x + 1,732x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,818) και δίνει την καμπύλη απόδοσης του σχήματος 8Β. Χρόνος Μετατόπισης - Όγκος φορτίου 40, εκατόμετρα Μετατόπισης Χρόνος λεπτά/κ.μ. και 10, y = 33,625-13,407x + 1,732x 2 R 2 = 0, Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 8Β. Κατανάλωση χρόνου εργασίας μετατόπισης ανά μονάδα παραγωγής και 10,0 εκατόμετρα (y) σε σχέση με τον όγκο του φορτίου (x). 159

164 Στο σχήμα 9Β φαίνεται η συμμεταβολή της παραγωγικότητας μετατόπισης (y σε κ.μ./ώρα και 10,0 εκατόμετρα) σε συνάρτηση με τον όγκο του φορτίου (x σε κ.μ.), όπου παρατηρούμε ότι η σχέση τους εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση y = 0, ,318x που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,650, ενώ στο σχήμα 10Β παρουσιάζεται η παραγωγικότητα της μετατόπισης (y σε κ.μ./ώρα) σε σχέση με την απόσταση μετατόπισης (x σε μέτρα) και για διαφορετικό όγκο φορτίου (z σε κ.μ.). Παραγωγικότητα Μετατόπισης - Όγκος φορτίου 15 Παραγωγικότητα Μετατόπισης, κ.μ./ώρα και 10,0 εκατόμετρα 10 5 y = 0, ,318x R 2 = 0, Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 9Β. Παραγωγικότητα μετατόπισης σε σχέση με τον όγκο του φορτίου, σε κ.μ./ώρα και 10,0 εκατόμετρα. Παραγωγικότητα Μετατόπισης, κ.μ./ώρα Παραγωγικότητα Μετατόπισης - Απόσταση 4,0 κ.μ. 3,0 κ.μ. 2,0 κ.μ. 1,0 κ.μ Απόσταση, μ. Σχήμα 10Β. Παραγωγικότητα μετατόπισης σε σχέση με την απόσταση μετατόπισης, σε κ.μ./ώρα και για διαφορετικό όγκο φορτίου. 160

165 Σύμφωνα με την καμπύλη του σχήματος 8Β, ο χρόνος μετατόπισης ανά μονάδα παραγωγής (κυβικό μέτρο) και 10,0 εκατόμετρα απόστασης μετατοπίσεως, ελαττώνεται όσο ο όγκος του φορτίου αυξάνεται, ενώ στη συμμεταβολή του σχήματος 9Β, παρατηρούμε ότι η παραγωγικότητα της μετατόπισης (κ.μ./ώρα και 10,0 εκατόμετρα) αυξάνεται όσο ο όγκος του φορτίου αυξάνεται. Στο σχήμα 10Β, φαίνεται ότι η παραγωγικότητα για το συνεργείο μετατόπισης του συστήματος συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., επηρεάζεται από την απόσταση και τον όγκο του φορτίου. Βλέπουμε δηλαδή ότι η υψηλότερη παραγωγικότητα παρουσιάζεται σε μικρές αποστάσεις μετατοπίσεως και σε μεγάλο όγκο φορτίου που μετατοπίζεται. Συμπεραίνεται, από τα παραπάνω, πως η παραγωγικότητα εργασίας του συνεργείου, βρίσκεται σε ευθεία σχέση με τον όγκο του φορτίου που μετατοπίζει, και είναι αντιστρόφως ανάλογη με την απόσταση μετατοπίσεως. Αυτές οι επιπτώσεις οφείλονται βασικά στο θεμελιώδους σημασίας, για τη συγκομιδή του ξύλου, «Νόμο της μάζας ανά Μονάδα», που για την υλοτομία έχει αναλυθεί από τον Speidel (1952) για δε τη μετατόπιση από τον Ευθυμίου (1973) (Κατενίδης και Ευθυμίου 1983). Κατά την μετατόπιση με UNIMOG σε συνθήκες Κ.Ε.Δ., χρονομετρήθηκαν 13 φορτία συνολικού αριθμού 40 κορμοτεμαχίων με μέσο φορτίο 3 κορμοτεμάχια και εύρος 2-4 κορμοτεμάχια, συνολικού όγκου 37,82 m 3 με μέσο φορτίο 2,91 m 3 και εύρος 1,52-4,21 m 3, και σε αποστάσεις α) προμετατόπισης εντός της συστάδας (εκτύλιξη συρματόσχοινου) σε μέση απόσταση 49 m ή εύρους m και β) κύριας μετατόπισης επί τρακτεροδρόμου σε μέση απόσταση 900 m ή εύρους m. Η εργασιακή απόδοση (παραγωγικότητα) της μετατόπισης, με τον χρόνο του μηχανήματος UNIMOG ή με τον συνολικό χρόνο εργατικής απασχολήσεως (καθαρού χρόνου εργασίας συν δικαιολογημένων καθυστερήσεων), ήταν: Α Μετ. = 5,90 m 3 /h και 10,0 εκατόμετρα απόσταση μετατοπίσεως ή Α Μετ. = 47,20 m 3 /8ωρο και 10,0 εκατόμετρα απόσταση μετατοπίσεως 161

166 4.8.2 Κόστος υλοτομίας και κόστος μετατόπισης με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. Οι αμοιβές του υλοτόμου και του μετατοπιστή, οι δαπάνες χρήσεως αλυσοπρίονου και Unimog, η δαπάνη για το σύνολο της δασεργατικής απασχολήσεως καθώς και οι συνολική δαπάνη του συστήματος συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., σε /ώρα και σε /κ.μ., παρουσιάζονται αντίστοιχα στα παρακάτω γραφήματα 7Β και 8Β. Συνολική δαπάνη Σύνολο εργατικής απασχολήσεως 153,73 144,10 Αμοιβή μετατοπιστή 107,80 Αμοιβή υλοτόμου 36,30 Χρήσεως Unimog Χρήσεως αλυσοπρίονου 6,00 3, Δαπάνη, /ώρα Γράφημα 7Β. Δαπάνες υλοτομίας και μετατόπισης του συστήματος συγκομιδής Κ.Ε. Δ., ( /ώρα). Συνολική δαπάνη Σύνολο εργατικής απασχολήσεως 49,09 45,36 Αμοιβή μετατοπιστή 18,27 Αμοιβή υλοτόμου 27,09 Χρήσεως Unimog Χρήσεως αλυσοπρίονου 1,02 2, Δαπάνη, /κ.μ. Γράφημα 8Β. Δαπάνες υλοτομίας και μετατόπισης του συστήματος συγκομιδής Κ.Ε.Δ., ( /κ.μ.). 162

167 Εδώ βλέπουμε ότι η δαπάνη απασχολήσεως του μετατοπιστή (αμοιβή μετατοπιστή) ανά ώρα εργασίας είναι σχεδόν τριπλάσια από την αντίστοιχη δαπάνη του υλοτόμου, (107,80 /ώρα έναντι 36,30 /ώρα). Από την άλλη, η αμοιβή του υλοτόμου ανά μονάδα παραγωγής (κ.μ.) είναι υψηλότερη σε σχέση με την αμοιβή του μετατοπιστή (27,09 /κ.μ. έναντι 18,27 /κ.μ.). Ακόμη, η δαπάνη χρήσεως του μηχανήματος Unimog ανέρχεται σε 6,0 /ώρα ή 1,02 /κ.μ., και η δαπάνη χρήσεως του αλυσοπρίονου σε 3,63 /ώρα ή 2,71 /κ.μ., ενώ η συνολική δαπάνη του συστήματος συγκομιδής Κ.Ε.Δ. υπολογίσθηκε σε 153,73 /ώρα ή 49,09 /κ.μ. Η σχέση της δαπάνης απασχολήσεως του υλοτόμου (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.) ανά μονάδα παραγωγής (y σε /κ.μ.) σε συνάρτηση με τη στηθιαία διάμετρο (x σε εκ.), εκφράζεται με την πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού, y = 172,8 7,378x + 0,090x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,660) και δίνει την καμπύλη δαπάνης του σχήματος 11Β, ενώ η σχέση της δαπάνης απασχολήσεως του υλοτόμου (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.) ανά μονάδα παραγωγής (y σε /κ.μ.) σε συνάρτηση με τον όγκο του δένδρου (x σε κ.μ.), εκφράζεται με την πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού, y = 65,15-52,20x + 16,27x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,670) και δίνει την καμπύλη δαπάνης του σχήματος 12Β. Δαπάνη απασχολήσεως υλοτόμου - Στηθιαία διάμετρος. Δαπάνη απασχολήσεως υλοτόμου, /κ.μ y = 172,80-7,378x + 0,090x 2 R 2 = 0, Στηθιαία διάμετρος, εκ. Σχήμα 11Β. Δαπάνη απασχολήσεως υλοτόμου ( /κ.μ.) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (εκ.). 163

168 Δαπάνη απασχολήσεως υλοτόμου - Όγκος δένδρου απασχολήσεως υλοτόμου, /κ.μ. η Δαπάν y = 65,15-52,20x + 16,27x 2 R 2 = 0, Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 12Β. Δαπάνη απασχολήσεως υλοτόμου ( /κ.μ.) σε σχέση με τον όγκο του δένδρου (κ.μ.). Παρατηρούμε ότι η δαπάνη απασχολήσεως του υλοτόμου ανά μονάδα παραγωγής ( /κ.μ.) επηρεάζεται σε ένα ποσοστό 66% από τη στηθιαία διάμετρο (εκ.) και σε ένα ποσοστό 67% από τον όγκο του δένδρου (κ.μ.). Βλέπουμε δηλαδή ότι η αύξηση του όγκου του δένδρου και της στηθιαίας διαμέτρου, επηρεάζουν το κόστος υλοτομίας με σχετική μείωση της δαπάνης απασχολήσεως του υλοτόμου ανά κ.μ., και αντίστροφα. Δαπάνη απασχολήσεως μετατοπιστή - Όγκος φορτίου Δαπάνη απασχολήσεως μετατοπιστή, /κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα y = 59,67-21,18x + 2,538x 2 R 2 = 0, Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 13Β. Δαπάνη απασχολήσεως μετατοπιστή ( /κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα) σε σχέση με τον όγκο του φορτίου (κ.μ.). 164

169 Όσον αφορά τη δαπάνη απασχολήσεως του μετατοπιστή (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.) ανά μονάδα παραγωγής και απόστασης μετατοπίσεως (y σε /κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα), και πως αυτή επηρεάζεται από τον όγκο του φορτίου (x σε κ.μ.), παρατηρούμε ότι η σχέση τους εκφράζεται με την πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού, y = 59,67 21,18x + 2,538x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,870) και δίνει την καμπύλη δαπάνης του παραπάνω σχήματος 13Β. Φαίνεται ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (87%) από την μεταβολή της δαπάνης απασχολήσεως του μετατοπιστή (y) επηρεάζεται από τον όγκο του φορτίου (x), πράγμα που σημαίνει ότι κατά τη μετατόπιση μεγάλου όγκου φορτίου μειώνονται οι δαπάνες απασχολήσεως του μετατοπιστή και κατά συνέπεια το αντίστοιχο κόστος της εργασίας μετατόπισης, και αντίστροφα. Η δαπάνη χρήσεως του αλυσοπρίονου επηρεάζεται από τη στηθιαία διάμετρο και από τον όγκο του δένδρου, και η σχέση τους εκφράζεται με την πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού, που δίνει αντίστοιχα συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,660 και 0,670 (σχήμα 14Β και σχήμα 15Β, αντίστοιχα). Παρατηρούμε ότι η δαπάνη χρήσεως του αλυσοπρίονου είναι αντιστρόφως ανάλογη της στηθιαίας διαμέτρου και του όγκου του δένδρου, γεγονός που δηλώνει ότι η δαπάνη χρήσεως του συγκεκριμένου μηχανήματος μειώνεται όσο αυξάνεται η στηθιαία διάμετρος και ο όγκος του υλοτομημένου δένδρου, και κατά συνέπεια μειώνεται το κόστος υλοτομίας, και αντίστροφα. Δαπάνη Αλυσοπρίονου - Στηθιαία διάμετρος 5 Δαπάνη Αλυσοπρίονου, /κ.μ y = 17,283-0,737x + 0,009x 2 R 2 = 0, Στηθιαία διάμετρος, εκ. Σχήμα 14Β. Δαπάνη αλυσοπρίονου ( /κ.μ.) σε σχέση με τη στηθιαία διάμετρο (εκ.). 165

170 Δαπάνη Αλυσοπρίονου - Όγκος δένδρου 5 Δαπάνη Αλυσοπρίονου, /κ.μ y = 6,516-5,220x + 1,628x 2 R 2 = 0, Όγκος δένδρου, κ.μ. Σχήμα 15Β. Δαπάνη αλυσοπρίονου ( /κ.μ.) σε σχέση με τον όγκο του δένδρου (κ.μ.). Τέλος, η σχέση της δαπάνης χρήσεως του μηχανήματος Unimog σε συνάρτηση με τον όγκο του φορτίου, εκφράζεται με την πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού, y = 3,321-1,179x + 0,141x 2 (με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,870) και δίνει την καμπύλη δαπάνης του σχήματος 16Β. Παρατηρούμε ότι κατά την μετατόπιση μεγάλου όγκου φορτίου μειώνεται αρκετά η δαπάνη χρήσεως του μηχανήματος Unimog, σε σχέση με την αντίστοιχη δαπάνη σε μικρότερο όγκο φορτίου, και κατά συνέπεια μειώνεται το κόστος εργασίας της μετατόπισης. Δαπάνη UNIMOG, /κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα Δαπάνη UNIMOG - Όγκος φορτίου y = 3,321-1,179x + 0,141x 2 R² = 0, Όγκος φορτίου, κ.μ. Σχήμα 16Β. Δαπάνη UNIMOG ( /κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα) σε σχέση με τον όγκο του φορτίου (κ.μ.). 166

171 5. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ 5.1 ΥΛΟΤΟΜΙΑ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Π.Δ. 126/86 ΚΑΙ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Κ.Ε.Δ. Με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, χρονομετρήθηκαν 43 δένδρα δασικής πεύκης μέσης στηθιαίας διαμέτρου 36 εκ., ενώ στο σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. ο αριθμός των δένδρων δασικής πεύκης που χρονομετρήθηκαν ήταν 41, με μέση στηθιαία διάμετρο 34 εκ. Κατά την υλοτομία σε συνθήκες Π.Δ. 126/86, η συνολική παραγωγή ανήλθε σε 38,31 m 3, όπου παράχθηκαν 28 κορμόξυλα και 39 κολώνες ΔΕΗ. Από την άλλη, η συνολική παραγωγή του συνεταιρισμού της Κ.Ε.Δ. ήταν μικρότερη σε σχέση με αυτή του Π.Δ. 126/86, με 34,47 m 3, και περιελάμβανε 40 κολώνες ΔΕΗ, ενώ δεν παράχθηκαν κορμόξυλα. Σχετικά με την ποιοτική ταξινόμηση των κορμόξυλων (μόνο για το Π.Δ. 126/86), παρατηρούμε ότι 15 κορμόξυλα έχουν κυκλική εγκάρσια διατομή και δεν εμφανίζουν κωνικομορφία και άλλα σφάλματα. Από την άλλη, σε 11 κορμόξυλα παρατηρούμε ότι εμφανίζεται σχεδόν σε όλα ελλειψοειδής διατομή, κωνικομορφία (μη έντονη) σε 4 από αυτά και εξογκώματα κατά μήκος του κορμού σε 2 από τα 11. Τέλος 2 κορμόξυλα εμφανίζουν ελλειψοειδή διατομή και επιφανειακές ραγάδες κατά μήκος του κορμού. Κατά τον τρόπο αυτό, τα 16 κορμόξυλα ταξινομούνται στη ποιότητα Α, τα 11 κορμόξυλα στη ποιότητα Β και τα 2 κορμόξυλα στη ποιότητα Γ (βλ. Παράρτημα). Όσον αφορά την ποιοτική ταξινόμηση, μεταξύ των κολώνων ΔΕΗ του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86 και των κολώνων ΔΕΗ του συστήματος συγκομιδής Κ.Ε.Δ., προκύπτουν τα εξής: 1. Η κατάταξη των κολώνων, έγινε με το διαστασιολόγιο της ΔΕΗ. Με βάση την ελάχιστη διάμετρο κορυφής και το μήκος τους, βρέθηκαν όλες αποδεκτές. Στην κατηγορία «Μέσος» ανήκουν 7 κολώνες του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86 και 2 κολώνες του συστήματος συγκομιδής Κ.Ε.Δ., ενώ στην κατηγορία «Βαρύς» ανήκουν 32 κολώνες του συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86 και 38 κολώνες του συνεταιρισμού της Κ.Ε.Δ. 2. Η πτώση της διαμέτρου (κωνικομορφία) που παρουσιάστηκε, δεν ήταν έντονη και έτσι δεν συμπεριλήφθηκε στα κριτήρια ποιοτικής ταξινόμησης. 3. Σε ποσοστό 50% περίπου, οι κολώνες ΔΕΗ του Π.Δ. 126/86 παρουσιάζουν στρεψοΐνια, ένα ποσοστό ελαφρώς μεγαλύτερο από αυτό των κολώνων ΔΕΗ της Κ.Ε.Δ. (45%). 4. Για το συνεταιρισμό του Π.Δ. 126/86, το μέγεθος της στρεψοΐνιας κυμάνθηκε μεταξύ 3-10 εκ./τρέχων μ. κολώνας, όπου το 21% αυτών (4 κολώνες ΔΕΗ) παρουσιάζουν στρεψοΐνια >8 εκ./τρέχων μ. και το υπόλοιπο 79% (15 κολώνες ΔΕΗ) στρεψοΐνια 3-7 εκ./τρέχων μ. Από την άλλη, στο συνεταιρισμό της Κ.Ε.Δ. το μέγεθος της στρεψοΐνιας 167

172 κυμάνθηκε μεταξύ 3-11 εκ./τρέχων μ. κολώνας, όπου το 11% αυτών (2 κολώνες ΔΕΗ) παρουσιάζουν στρεψοΐνια >8 εκ./τρέχων μ. και το υπόλοιπο 89% (16 κολώνες ΔΕΗ) στρεψοΐνια 3-7 εκ./τρέχων μ. Σε γενικές γραμμές, κριτήριο απόρριψης των κολώνων ΔΕΗ κατά την ποιοτική ταξινόμησή τους, θεωρήθηκε η στρεψοΐνια >8 εκ./τρέχων μ. κολώνας. 5. Σχετικά με τη μορφή των κολώνων ΔΕΗ, σε ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ήταν ευθυτενείς ή εμφάνισαν μικρή απόκλιση από την ευθυτένεια (ποσοστό 84% για το Π.Δ. 126/86, έναντι 89% για την Κ.Ε.Δ.), ενώ το υπόλοιπο ποσοστό αποτελούσε κολώνες ΔΕΗ που παρουσίαζαν στρεβλώσεις σε ένα ή περισσότερα σημεία και οι οποίες απορρίφθηκαν εξαιτίας της έντασης του σφάλματος (ποσοστό 16% για το Π.Δ. 126/86, έναντι 11% για την Κ.Ε.Δ.). 6. Ο αριθμός και το μέγεθος των ρόζων που μετρήθηκαν, πληρούν τις προϋποθέσεις σχετικά με τα επιτρεπόμενα ελαττώματα σε κολώνες ΔΕΗ. Ο αριθμός των ρόζων στις κολώνες ΔΕΗ του συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86, κυμάνθηκε από 13 έως 60 ανά κολώνα και από 0,8 έως 4,5 ανά τρέχων μ. κολώνας, ενώ σε αυτές του συνεταιρισμού της Κ.Ε.Δ. από 3 έως 65 ανά κολώνα και από 0,3 έως 4,3 ανά τρέχων μ. κολώνας. Αντίστοιχα, η διάμετρος των ρόζων κυμάνθηκε από 2,5 εκ. έως 8,0 εκ. (Π.Δ. 126/86) και από 1,5 εκ. έως 6,5 εκ. (Κ.Ε.Δ.). 7. Με βάση τα ελαττώματα που παρουσιάστηκαν, η ποιοτική ταξινόμηση των κολώνων ΔΕΗ έγινε σε δύο κατηγορίες, όπου στην πρώτη κρίθηκαν επιτρεπόμενα («επιτρεπτή») και στη δεύτερη αποτελούσαν αιτία απόρριψής τους («απορριπτέα»). Το μεγαλύτερο ποσοστό «απορριπτέων» κολώνων ΔΕΗ βρέθηκε στο συνεταιρισμό του Π.Δ. 126/86, με ποσοστό 13% περίπου (5 κολώνες), έναντι ποσοστού 5% στο συνεταιρισμό της Κ.Ε.Δ. (2 κολώνες). Από την στατιστική επεξεργασία των χρονικών σπουδών υλοτομίας με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, την έρευνα για το αν επηρεάζονται και πώς από τα διάφορα χαρακτηριστικά ξυλομετρικά στοιχεία, καθώς και τις συμμεταβολές που υπολογίστηκαν, προκύπτουν τα εξής: 1. Η μεταβολή του χρόνου ρίψεως, με βάση τις εξισώσεις που υπολογίστηκαν, έδειξε ότι επηρεάζεται σε πολύ μικρό ποσοστό από τη μεταβολή των διαφόρων ξυλομετρικών παραγόντων και των στοιχείων του περιβάλλοντος εργασίας. Οι τιμές των συντελεστών προσδιορισμού R 2 που εκτιμήθηκαν σε κάθε εξίσωση, κυμαίνονται σε πολύ χαμηλές τιμές, με αποτέλεσμα να δεχθούμε ότι υπάρχει πολύ μικρή σχέση μεταξύ του χρόνου ρίψεως και των αντίστοιχων ξυλομετρικών στοιχείων (στηθιαία διάμετρος, ύψος, όγκος, αριθμός κλαδιών) καθώς και της κλίσης του εδάφους στο υλοτόμιο, και ότι αυτός ο 168

173 χρόνος ανά δένδρο επηρεάζεται και από πολλούς άλλους παράγοντες του εργασιακού συστήματος. 2. Για τον χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού, οι τιμές των συντελεστών προσδιορισμού R 2 που υπολογίστηκαν σε κάθε εξίσωση, κυμαίνονται σε χαμηλές τιμές. Η μεταβολή αυτού του χρόνου ανά δένδρο βρέθηκε ότι επηρεάζεται σε ένα μικρό ποσοστό (20%) από τη μεταβολή του αριθμού των κλαδιών. Για τους άλλους ξυλομετρικούς παράγοντες που εκτιμήθηκαν (στηθιαία διάμετρος, ύψος και όγκος δένδρου), μπορούμε να πούμε ότι επηρεάζουν ελάχιστα το χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού, αφού οι εξισώσεις συμμεταβολής, που υπολογίστηκαν έδειξαν ότι υπάρχει πολύ μικρή σχέση μεταξύ τους. 3. Όσο αναφορά τον χρόνο αποφλοίωσης και στρέψης, αυτός μπορεί να εκφραστεί σε συνάρτηση με το μήκος της κολώνας. Η σχέση του με το μήκος της κολώνας περιγράφεται με ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,56. Ακόμη, βρέθηκε ότι ένα ποσοστό περίπου 33% της μεταβολής του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου της κολώνας και μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ τους, που περιγράφεται με την ευθύγραμμη εξίσωση. Για τους άλλους ξυλομετρικούς παράγοντες που εκτιμήθηκαν (στηθιαία διάμετρος, ύψος και όγκος δένδρου, αριθμός ρόζων) μπορούμε να δεχθούμε ότι επηρεάζουν ελάχιστα τον χρόνο αποφλοίωσης και στρέψης, αφού οι εξισώσεις συμμεταβολής που υπολογίστηκαν έδειξαν ότι υπάρχει μικρή σχέση μεταξύ τους. 4. Ο χρόνος διαμόρφωσης, σχετίζεται με τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος του δένδρου και το μήκος της κολώνας. Η σχέση του σε συνάρτηση με τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος του δένδρου και το μήκος της κολώνας, εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει αντίστοιχα συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,40, 0,44 και 0,43. Επίσης, δεχόμαστε ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ του χρόνου διαμόρφωσης και του όγκου του δένδρου και της κολώνας, αφού οι εξισώσεις συμμεταβολής που υπολογίστηκαν, έδειξαν ότι ποσοστό 36% και 30%, αντίστοιχα, από την μεταβολή αυτού του χρόνου ανά δένδρο εξηγείται από τη μεταβολή του όγκου του δένδρου και του όγκου της κολώνας. 5. Τέλος, ο συνολικός χρόνος υλοτομίας, μπορεί να εκφραστεί σε συνάρτηση με το ύψος και τον όγκο του δένδρου, καθώς και με το μήκος και τον όγκο της κολώνας. Η σχέση του σε συνάρτηση με το ύψος του δένδρου, με το μήκος και τον όγκο της κολώνας, περιγράφεται με την ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει αντίστοιχα συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,43, 0,438 και 0,42. Από την άλλη, ο συνολικός χρόνος υλοτομίας περιγράφεται σε συνάρτηση με τον όγκο του δένδρου με την πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού και με συντελεστή 169

174 προσδιορισμού R 2 = 0,40. Όσο αναφορά τη σχέση του συνολικού χρόνου υλοτομίας με τη στηθιαία διάμετρο, προκύπτει ότι υπάρχει ασθενής σχέση που περιγράφεται με την ευθύγραμμη εξίσωση και με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,33, ενώ ακόμη βρέθηκε ότι ένα μικρό ποσοστό (27%) της μεταβολής του συνολικού χρόνου υλοτομίας εξηγείται από τη μεταβολή του αριθμού των κλαδιών. Από την στατιστική επεξεργασία των χρονικών σπουδών υλοτομίας με το σύστημα συγκομιδής της κρατικής εκμετάλλευσης δασών (Κ.Ε.Δ.), την έρευνα για το αν επηρεάζονται και πώς από τα διάφορα χαρακτηριστικά ξυλομετρικά στοιχεία, καθώς και τις συμμεταβολές που υπολογίσθηκαν, προκύπτουν τα εξής: 1. Ο χρόνος ρίψεως, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από το ύψος και τον όγκο του δένδρου. Η σχέση του χρόνου ρίψεως σε συνάρτηση με το ύψος του δένδρου, περιγράφεται από την ευθύγραμμη εξίσωση με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,45. Ο χρόνος ρίψεως εκφράζεται σε συνάρτηση με τον όγκο του δένδρου με την πολυωνυμική εξίσωση 3 ου βαθμού και δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,62. Ακόμη, βρέθηκε ότι η μεταβολή αυτού του χρόνου ανά δένδρο επηρεάζεται σε ένα μικρό ποσοστό (24%) από τη μεταβολή της στηθιαίας διαμέτρου. Όσο αναφορά, τον αριθμό των κλαδιών και την κλίση του εδάφους στο υλοτόμιο, οι εξισώσεις συμμεταβολής, που υπολογίστηκαν έδειξαν ότι υπάρχει πολύ μικρή σχέση μεταξύ αυτών των παραγόντων και του χρόνου ρίψεως. 2. Ο χρόνος αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού, σχετίζεται με τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος και τον αριθμό κλαδιών του δένδρου. Η σχέση του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού σε συνάρτηση με τη στηθιαία διάμετρο το ύψος και τον αριθμό κλαδιών του δένδρου, εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει αντίστοιχα συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,40, 0,47 και 0,50. Όσο αναφορά τη σχέση του χρόνου αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού με τον όγκο του δένδρου, δεχόμαστε ότι υπάρχει ασθενής σχέση που περιγράφεται με την ευθύγραμμη εξίσωση, με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0, Ο χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης, με βάση τις συμμεταβολές που υπολογίστηκαν, βρέθηκε ότι συνδέεται άμεσα με τους περισσότερους ξυλομετρικούς παράγοντες (στηθιαία διάμετρος, ύψος και όγκος δένδρου, μήκος και όγκος κολώνας). Ο χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης περιγράφεται σε συνάρτηση με τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος και τον όγκο του δένδρου, το μήκος και τον όγκο της κολώνας, με ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει αντίστοιχα συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,53, 0,50, 0,55, 0,72 και 0,65. Όσο αναφορά τη σχέση του χρόνου αποφλοίωσης και στρέψης με τον αριθμό των ρόζων, 170

175 προκύπτει ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ τους, που εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0, Ο χρόνος διαμόρφωσης, σχετίζεται με όλους τους ξυλομετρικούς παράγοντες που εξετάσθηκαν (στηθιαία διάμετρος, ύψος και όγκος του δένδρου, μήκος και όγκος της κολώνας). Η σχέση του χρόνου διαμόρφωσης σε συνάρτηση με τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος και τον όγκο του δένδρου, καθώς και το μήκος και τον όγκο της κολώνας, περιγράφεται από την ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,58, 0,53, 0,59, 0,76 και 0,636 αντίστοιχα. 5. Τέλος, ο συνολικός χρόνος υλοτομίας, περιγράφεται σε συνάρτηση με όλους τους ξυλομετρικούς παράγοντες που μελετήθηκαν (στηθιαία διάμετρος, ύψος και όγκος του δένδρου, αριθμός κλαδιών, μήκος και όγκος κολώνας). Η σχέση του συνολικού χρόνου υλοτομίας με τις παραπάνω μεταβλητές, περιγράφεται από την ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,595, 0,47, 0,60, 0,763, 0,648 και 0,49 αντίστοιχα. Όσον αφορά τους διάφορους ξυλομετρικούς παράγοντες και τα στοιχεία του περιβάλλοντος εργασίας, κατά την υλοτομία σε συνθήκες Π.Δ. 126/86 και σε συνθήκες Κ.Ε.Δ., συμπεράνουμε από τα παραπάνω ότι: 1. Το μήκος της κολώνας αποτελεί ένα σημαντικό ξυλομετρικό παράγοντα που επηρεάζει το χρόνο εργασίας της αποφλοίωσης και στρέψης, το χρόνο της διαμόρφωσης και το συνολικό χρόνο υλοτομίας, κατά την υλοτομία σε συνθήκες Π.Δ. 126/86, και ότι αυτοί οι χρόνοι ανά δένδρο επηρεάζονται, σε μικρότερο βαθμό, και από τον όγκο της κολώνας. Βλέπουμε δηλαδή ότι οι διαστάσεις της κολώνας (μήκος και όγκος), που αποτελεί το κυριότερο παραγόμενο προϊόν του συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86, επηρεάζουν τις κυριότερες φάσεις (αποφλοίωση και στρέψη, διαμόρφωση) και το συνολικό χρόνο της υλοτομίας, γεγονός που μπορεί να οφείλεται στη διαμόρφωση και πώληση της κολώνας ΔΕΗ σε μεγάλα μήκη ύστερα από συνεννόηση του συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86 με τους αγοραστές ξυλοβιομηχάνους του Νομού Δράμας. 2. Άλλοι ξυλομετρικοί παράγοντες που επηρεάζουν το χρόνο διαμόρφωσης και το συνολικό χρόνο υλοτομίας του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86, είναι και η στηθιαία διάμετρος, ο όγκος και το ύψος του δένδρου. 3. Ο αριθμός των κλαδιών και η κλίση του εδάφους δεν φαίνεται να επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τις διάφορες φάσεις εργασίας κατά την υλοτομία με το συνεταιρισμό του Π.Δ. 126/ Ο χρόνος της αποφλοίωσης και στρέψης, ο χρόνος της διαμόρφωσης και ο συνολικός χρόνος υλοτομίας με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., επηρεάζονται κυρίως από τις 171

176 διαστάσεις της κολώνας (μήκος και όγκος) και σε σημαντικό βαθμό από τους υπόλοιπους ξυλομετρικούς παράγοντες που εξετάσθηκαν (στηθιαία διάμετρος, ύψος και όγκος δένδρου). 5. Ακόμη, το ύψος και ο όγκος του δένδρου επηρεάζουν και το χρόνο ρίψεως, καθώς και το χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού κατά την υλοτομία σε συνθήκες Κ.Ε.Δ. 6. Τέλος, ο χρόνος αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού του συνεταιρισμού της Κ.Ε.Δ., επηρεάζεται και από τον αριθμό των κλαδιών και τη στηθιαία διάμετρο του δένδρου. Αναφορικά με την κατανάλωση χρόνου των επιμέρους φάσεων εργασίας, το χρόνο της δασεργατικής απασχολήσεως, το χρόνο του αλυσοπρίονου, τις δικαιολογημένες καθυστερήσεις καθώς και τον συνολικό χρόνο υλοτομίας (Κ.Χ.Ε.), μεταξύ των δύο συστημάτων συγκομιδής, προκύπτει ότι: 1. Η αποφλοίωση και στρέψη αποτελεί την πιο χρονοβόρα φάση εργασίας κατά την υλοτομία δένδρων δασικής πεύκης. Ωστόσο για το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 η χρονική κατανάλωση της συγκεκριμένης φάσης βρέθηκε μικρότερη από αυτή της Κ.Ε.Δ., με 73,40% έναντι 82,34% ποσοστό επί του Κ.Χ.Ε. 2. Όσον αφορά το χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού, για το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 αντιπροσωπεύει περίπου το 21% του Κ.Χ.Ε., ποσοστό μεγαλύτερο σε σχέση με αυτό της Κ.Ε.Δ. (13,58%). 3. Ομοίως, ο χρόνος ρίψεως βρέθηκε μεγαλύτερος για το σύστημα του Π.Δ. 126/86, με 5,52% ποσοστό επί του Κ.Χ.Ε., έναντι 4,08% για την Κ.Ε.Δ. 4. Σε γενικές γραμμές, ο χρόνος διαμόρφωσης για το Π.Δ. 126/86 αποτελεί ένα ποσοστό περίπου 94,5% του συνολικού χρόνου υλοτομίας, ποσοστό ελαφρώς μικρότερο σε σχέση με αυτό της Κ.Ε.Δ. (96%). 5. Ο συνολικός χρόνος υλοτομίας (Κ.Χ.Ε.) για τον συνεταιρισμό της Κ.Ε.Δ., ήταν μεγαλύτερος από τον συνολικό χρόνο του συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86 (1431,77 έναντι 1182,41 λεπτά). 6. Το ποσοστό δικαιολογημένων καθυστερήσεων που παρατηρήθηκε κατά την υλοτομία με το Π.Δ. 126/86, ήταν σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με αυτό της Κ.Ε.Δ. (14,10% έναντι 8,10%). Ωστόσο, τα ποσοστά δικ. καθυστερήσεων που παρατηρήθηκαν είναι ιδιαίτερα χαμηλά για τις υλοτομικές εργασίες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κατά την εκτέλεση των χρονικών σπουδών οι δασεργάτες των δύο συνεταιρισμών απασχολήθηκαν με την ρίψη και τη διαμόρφωση και άλλων δένδρων, πέραν αυτών της παρούσας έρευνας, με αποτέλεσμα να χρονομετρηθούν μόνο οι κυριότερες δικ. καθυστερήσεις (ξεκούραση, γέμισμα και τρόχισμα του αλυσοπρίονου). 172

177 7. Ο χρόνος εργατικής απασχολήσεως (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.) στο σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., ήταν μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο χρόνο του συστήματος Π.Δ. 126/86, με 1547,83 έναντι 1349,11 λεπτών. 8. Σχετικά με το χρόνο λειτουργίας του αλυσοπρίονου, αυτός βρέθηκε μικρότερος στο σύστημα της Κ.Ε.Δ. με ένα ποσοστό περίπου 18% επί του συνολικού χρόνου υλοτομίας (Κ.Χ.Ε.), έναντι ποσοστού 26,6% για το σύστημα του Π.Δ. 126/86. Σχετικά με το χρόνο εργασίας των επιμέρους φάσεων υλοτομίας, το χρόνο εργασίας του δασεργάτη, το χρόνο χρήσεως του αλυσοπρίονου και το συνολικό χρόνο υλοτομίας για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας (λεπτά/κ. μ.), καθώς και την παραγωγικότητα, μεταξύ του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86 και του συστήματος συγκομιδής Κ.Ε.Δ., προκύπτουν τα παρακάτω: 1. Ο χρόνος αποφλοίωσης και στρέψης αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη τιμή του συνολικού χρόνου εργασίας (Κ.Χ.Ε.) για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας, όπου στο σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. βρέθηκε αρκετά υψηλότερος σε σχέση με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 (34,19 έναντι 22,65 λεπτά/κ.μ. παραγωγής). 2. Από την άλλη, ο χρόνος εργασίας για την αποκλάδωση, μέτρηση και τεμαχισμό ήταν μεγαλύτερος στο συνεταιρισμό του Π.Δ. 126/86, με 6,51 λεπτά/κ.μ. παραγωγής έναντι 5,64 λεπτά/κ.μ. παραγωγής για το σύστημα της Κ.Ε.Δ. 3. Ο χρόνος ρίψεως για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας, δεν διαφέρει ανάμεσα στα δύο συστήματα συγκομιδής (1,70 λεπτά/κ.μ. παραγωγής). 4. Σε γενικές γραμμές, ο χρόνος εργασίας της διαμόρφωσης στο συνεταιρισμό της Κ.Ε.Δ. ήταν αρκετά μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο χρόνο εργασίας του Π.Δ. 126/86 (39,84 έναντι 29,16 λεπτά/κ.μ. παραγωγής). 5. Ο συνολικός χρόνος υλοτομίας στο σύστημα της Κ.Ε.Δ. ήταν μεγαλύτερος σε σχέση με το συνολικό χρόνο υλοτομίας του Π.Δ. 126/86, με 41,53 έναντι 30,86 λεπτά/κ.μ. παραγωγής. 6. Ο χρόνος εργατικής απασχολήσεως (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.) για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας ήταν υψηλότερος στο σύστημα της Κ.Ε.Δ. με 44,90 λεπτά/κ.μ. παραγωγής, έναντι 35,21 λεπτά/κ.μ. παραγωγής για το σύστημα του Π.Δ. 126/ Από την άλλη, ο χρόνος χρήσεως του αλυσοπρίονου για την παραγωγή 1 κ.μ. ξυλείας βρέθηκε υψηλότερος στο σύστημα του Π.Δ. 126/86 με 8,21 λεπτά/κ.μ. παραγωγής, έναντι 7,34 λεπτά/κ.μ. παραγωγής για το σύστημα της Κ.Ε.Δ. 8. Η παραγωγικότητα υλοτομίας του συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86 ήταν μεγαλύτερη σε σχέση με την παραγωγικότητα του συνεταιρισμού της Κ.Ε.Δ., με 1,70 έναντι 1,34 κ.μ./ώρα. 173

178 Αναφορικά με τους ξυλομετρικούς παράγοντες και πως αυτοί επηρεάζουν την εργασιακή απόδοση των ερευνηθέντων συστημάτων συγκομιδής, παρατηρούμε ότι τόσο ο χρόνος εργασίας ανά μονάδα παραγωγής (κ.μ.) όσο και η παραγωγικότητα της υλοτομίας, επηρεάζονται από τη στηθιαία διάμετρο και τον όγκο του δένδρου. Σχετικά με τη στηθιαία διάμετρο βρέθηκε ότι όσο αυξάνεται ο συγκεκριμένος παράγοντας του δένδρου, μειώνεται ο χρόνος εργασίας ανά μονάδα παραγωγής και κατά συνέπεια αυξάνεται η εργασιακή απόδοση των υλοτόμων (παραγωγικότητα). Κατά παρόμοιο τρόπο, βλέπουμε ότι αυξάνοντας τον όγκο των δένδρων που υλοτομούνται, η παραγωγικότητα εργασίας του συνεργείου είναι ευθέως ανάλογη, ενώ παρατηρείται μείωση του χρόνου εργασίας ανά μονάδα παραγωγής. Εκτός από τις παραπάνω διαφορές, σημαντικές διαφορές παρατηρήθηκαν και στο κόστος της υλοτομίας μεταξύ των συνεταιρισμών Π.Δ. 126/86 και Κ.Ε.Δ., οι οποίες παρουσιάζονται παρακάτω: 1. Η αμοιβή του υλοτόμου ανά ώρα εργασίας για το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, ήταν σχεδόν διπλάσια από την αντίστοιχη αμοιβή του υλοτόμου της Κ.Ε.Δ. (65,80 /ώρα έναντι 36,30 /ώρα). 2. Ομοίως, η δασεργατική αμοιβή ανά μονάδα παραγωγής για τον υλοτόμο του Π.Δ. 126/86 ήταν αρκετά μεγαλύτερη από την αμοιβή του υλοτόμου της Κ.Ε.Δ., με 38,71 /κ.μ. έναντι 27,09 /κ.μ. 3. Η δαπάνη του αλυσοπρίονου ανά ώρα λειτουργίας, ήταν ελαφρώς μεγαλύτερη για το συνεταιρισμό της Κ.Ε.Δ. με 3,63 /ώρα έναντι 3,35 / ώρα για το συνεταιρισμό του Π.Δ. 126/ Ομοίως, η δαπάνη χρήσεως του αλυσοπρίονου ανά μονάδα παραγωγής (κ.μ.) για το συνεταιρισμό της Κ.Ε.Δ. ήταν μεγαλύτερη σε σχέση με τη δαπάνη λειτουργίας του συγκεκριμένου μηχανήματος από το συνεταιρισμό του Π.Δ. 126/86 (2,71 /κ.μ. έναντι 1,97 /κ.μ.). Όσον αφορά τους ξυλομετρικούς παράγοντες, παρατηρούμε ότι το κόστος υλοτομίας (δαπάνη απασχολήσεως υλοτόμου + δαπάνη χρήσεως αλυσοπρίονου), επηρεάζεται από τη στηθιαία διάμετρο και τον όγκο του δένδρου. Βρέθηκε ότι η δαπάνη απασχολήσεως του υλοτόμου όπως και η δαπάνη χρήσεως του αλυσοπρίονου, ανά μονάδα παραγωγής ( /κ.μ.), μειώνονται όσο αυξάνεται η στηθιαία διάμετρος και ο όγκος του δένδρου. 174

179 5.2 ΜΕΤΑΤΟΠΙΣ Η ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Π.Δ. 126/86 ΚΑΙ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Κ.Ε.Δ. Κατά την μετατόπιση σε συνθήκες Π.Δ. 126/86 και σε συνθήκες Κ.Ε.Δ., μετατοπίστηκε ο ίδιος αριθμός κορμοτεμαχίων δασικής πεύκης (40 κορμοτεμάχια). Ωστόσο, μεταξύ των δύο συνεταιρισμών παρατηρήθηκαν διαφορές στο συνολικό αριθμό των φορτίων, στον αριθμό και στο εύρος των κορμοτεμαχίων ανά φορτίο, στο μέσο όγκο και στο εύρος του όγκου ανά φορτίο, στη απόσταση προμετατόπισης, στην απόσταση κύριας μετατόπισης και στο συνολικό όγκο που μετατοπίστηκε, οι οποίες παρουσιάζονται παρακάτω: 1. Κατά τη μετατόπιση σε συνθήκες Π.Δ. 126/86, χρονομετρήθηκαν περισσότερα φορτία σε σχέση με τη μετατόπιση σε συνθήκες Κ.Ε.Δ. (19 έναντι 13 φορτίων). 2. Το μέσο φορτίο του μηχανήματος Unimog για το σύστημα της Κ.Ε.Δ. ήταν 3 κορμοτεμάχια (με εύρος 2-4), ενώ αυτό του συστήματος Π.Δ. 126/86, 2 κορμοτεμάχια (με εύρος 1-3). 3. Ο μέσος όγκος και το εύρος του όγκου ανά φορτίο, ήταν μεγαλύτερα για το συνεργείο της Κ.Ε.Δ. σε σχέση με το συνεργείου του Π.Δ. 126/86 (όγκος 2,91 m 3 έναντι 2,0 m 3 και εύρος 1,52-4,21 m 3 έναντι 0,63-3,28 m 3 ). 4. Συνολικά μετατοπίστηκαν 39,80 m 3 με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 και 37,82 m 3 με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. 5. Σημαντικές διαφορές παρουσιάστηκαν στην απόσταση κύριας μετατόπισης, όπου το μεγαλύτερο εύρος παρατηρήθηκε στο συνεργείου του Π.Δ. 126/86, που κυμάνθηκε από 1100 έως 1700 μέτρα, ενώ η αντίστοιχη απόσταση στο συνεργείο της Κ.Ε.Δ., παρουσίαζε εύρος μέτρα. 6. Ομοίως, η μέση απόσταση κύριας μετατόπισης για το σύστημα του Π.Δ. 126/86, ήταν αρκετά μεγαλύτερη σε σχέση με τη μέση απόσταση του συστήματος της Κ.Ε.Δ. (1400 έναντι 900 μέτρα). 7. Όσον αφορά την απόσταση προμετατόπισης εντός της συστάδας (εκτύλιξη συρματόσχοινου), μεγαλύτερο εύρος παρουσιάστηκε κατά την μετατόπιση με το σύστημα του Π.Δ. 126/86, με απόσταση μέτρα έναντι μέτρα για την Κ.Ε.Δ. 8. Από την άλλη, μεγαλύτερη μέση απόσταση προμετατόπισης εμφανίζεται στο σύστημα της Κ.Ε.Δ. σε σχέση με το σύστημα του Π.Δ. 126/86 (49 έναντι 35 μέτρα). Από την στατιστική επεξεργασία των χρονικών σπουδών μετατόπισης με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, την έρευνα για το αν επηρεάζονται και πώς από τα διάφορα χαρακτηριστικά ξυλομετρικά στοιχεία και από τα στοιχεία του περιβάλλοντος εργασίας, καθώς και τις συμμεταβολές που υπολογίστηκαν, προκύπτουν τα εξής: 175

180 1. Ο χρόνος διαδρομής άφορτο, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την απόσταση μετατόπισης. Η σχέση του χρόνου διαδρομής άφορτο σε συνάρτηση με την απόσταση μετατόπισης εκφράζεται από την ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0, Ο χρόνος προμετατόπισης φορτίου, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την απόσταση μετατόπισης, ενώ σχετίζεται και με τον όγκο του φορτίου. Η σχέση του χρόνου προμετατόπισης με την απόσταση μετατόπισης περιγράφεται από την ευθύγραμμη εξίσωση που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,895, και η σχέση του με τον όγκο του φορτίου εκφράζεται με ευθύγραμμη εξίσωση και με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0, Όσο αναφορά το χρόνο κυρίως μετατόπισης φορτίου, αυτός σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την απόσταση μετατόπισης και συνδέεται άμεσα με τον όγκο του φορτίου. Η σχέση του χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου με την απόσταση μετατόπισης εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,75, και σε συνάρτηση με τον όγκο του φορτίου περιγράφεται από την πολυωνυμική εξίσωση 3 ου βαθμού με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0, Ο χρόνος μετατόπισης (προμ. και κυρίως μετ.) φορτίου επηρεάζεται άμεσα από τον όγκο του φορτίου και την απόσταση μετατόπισης. Η συσχέτιση του χρόνου μετατόπισης φορτίου με τις δύο αυτές μεταβλητές, περιγράφεται από την ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0, Ο μεταβλητός χρόνος μετατόπισης φορτίου συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την απόσταση μετατόπισης και η σχέση τους περιγράφεται από την ευθύγραμμη εξίσωση που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,852. Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει το μεταβλητό χρόνο μετατόπισης φορτίου είναι ο όγκος του φορτίου. Η σχέση αυτού του χρόνου σε συνάρτηση με τον όγκο του φορτίου εκφράζεται με την πολυωνυμική εξίσωση 3 ου βαθμού και δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,42. Τέλος, ο μεταβλητός χρόνος μετατόπισης φορτίου μπορεί να εκφραστεί σε συνάρτηση με τον όγκο του φορτίου και την απόσταση μετατόπισης, με την ευθύγραμμη εξίσωση και με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0, Ο σταθερός χρόνος μετατόπισης (εκτ., προσδ. & αποσυνδ.) φορτίου, δείχνει να επηρεάζεται από τον όγκο του φορτίου. Η σχέση του συνάρτηση με τον όγκο του φορτίου περιγράφεται από την ευθύγραμμη εξίσωση που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,

181 7. Τέλος, ο συνολικός χρόνος διαδρομής, σχετίζεται με την απόσταση μετατόπισης και η σχέση του περιγράφεται με την ευθύγραμμη εξίσωση και με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,68. Η συμμεταβολή του συνολικού χρόνου διαδρομής φορτίου με την απόσταση μετατόπισης και τον όγκο του φορτίου, μπορεί να περιγραφεί με την ευθύγραμμη εξίσωση που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,554. Όσο αναφορά τη σχέση του συνολικού χρόνου διαδρομής φορτίου με τον όγκο του φορτίου, προκύπτει ότι υπάρχει ασθενής σχέση μεταξύ τους, που εκφράζεται με την πολυωνυμική εξίσωση 2 ου βαθμού και με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,32. Από την στατιστική επεξεργασία των χρονικών σπουδών μετατόπισης με το σύστημα συγκομιδής της κρατικής εκμετάλλευσης δασών (Κ.Ε.Δ.), την έρευνα για το αν επηρεάζονται και πώς από τα διάφορα χαρακτηριστικά ξυλομετρικά στοιχεία και από τα στοιχεία του περιβάλλοντος εργασίας, καθώς και τις συμμεταβολές που υπολογίστηκαν, προκύπτουν τα εξής: 1. Ο χρόνος διαδρομής άφορτο, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την απόσταση μετατόπισης. Η σχέση του χρόνου διαδρομής άφορτο σε συνάρτηση με την απόσταση μετατόπισης εκφράζεται από την ευθύγραμμη εξίσωση που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0, Ο χρόνος προμετατόπισης φορτίου, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την απόσταση μετατόπισης. Η σχέση του χρόνου προμετατόπισης με την απόσταση μετατόπισης περιγράφεται από την ευθύγραμμη εξίσωση που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,852. Ο χρόνος προμετατόπισης φορτίου σχετίζεται άμεσα και με τον όγκο του φορτίου. Η σχέση του με τον όγκο του φορτίου εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0, Ο χρόνος κυρίως μετατόπισης φορτίου, σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την απόσταση μετατόπισης. Η σχέση του χρόνου κυρίως μετατόπισης φορτίου με την απόσταση μετατόπισης εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,80. Ένας άλλος παράγοντας που δείχνει ότι επηρεάζει το χρόνο κυρίως μετατόπισης φορτίου είναι ο όγκος του φορτίου. Η σχέση τους περιγράφεται με την πολυωνυμική εξίσωση 3 ου βαθμού με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0, Ο χρόνος μετατόπισης (προμ. και κυρίως μετ.) φορτίου επηρεάζεται άμεσα από τον όγκο του φορτίου και την απόσταση μετατόπισης. Η συσχέτιση του χρόνου μετατόπισης φορτίου με τις δύο αυτές μεταβλητές, περιγράφεται από την ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,

182 5. Ο μεταβλητός χρόνος μετατόπισης φορτίου, δείχνει να επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την απόσταση μετατόπισης. Η σχέση τους περιγράφεται από την ευθύγραμμη εξίσωση που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,77. Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει το μεταβλητό χρόνο μετατόπισης φορτίου είναι ο όγκος του φορτίου. Η σχέση του μεταβλητού χρόνου μετατόπισης φορτίου σε συνάρτηση με τον όγκο του φορτίου εκφράζεται με την ευθύγραμμη εξίσωση και δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,51. Τέλος, η συσχέτιση αυτών των δύο μεταβλητών (όγκος φορτίου και απόσταση μετατόπισης) με το μεταβλητό χρόνο μετατόπισης φορτίου, περιγράφεται με την ευθύγραμμη εξίσωση που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0, Όσο αναφορά το σταθερό χρόνο μετατόπισης (εκτ., προσδ. & αποσυνδ.) φορτίου, αυτός σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τον όγκο του φορτίου. Η σχέση του συνάρτηση με τον όγκο του φορτίου περιγράφεται από την ευθύγραμμη εξίσωση που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0, Τέλος, ο συνολικός χρόνος διαδρομής, επηρεάζεται από την απόσταση μετατόπισης και η σχέση του περιγράφεται με την ευθύγραμμη εξίσωση που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,633. Η συμμεταβολή του συνολικού χρόνου διαδρομής φορτίου με τον όγκο του φορτίου, δείχνει ότι αυτός ο χρόνος ανά διαδρομή επηρεάζεται άμεσα από τον όγκο του φορτίου, και αυτή η σχέση εκφράζεται από την ευθύγραμμη εξίσωση με συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,58. Η συσχέτιση αυτών των δύο μεταβλητών (όγκος φορτίου και απόσταση μετατόπισης) με το συνολικό χρόνο διαδρομής φορτίου, περιγράφεται με την ευθύγραμμη εξίσωση που δίνει συντελεστή προσδιορισμού R 2 = 0,646. Σχετικά με τους διάφορους ξυλομετρικούς παράγοντες και τα στοιχεία του περιβάλλοντος εργασίας, κατά την μετατόπιση σε συνθήκες Π.Δ. 126/86 και σε συνθήκες Κ.Ε.Δ., συμπεράνουμε από τα παραπάνω ότι: 1. Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν του χρόνους εργασίας της διαδρομής άφορτο, της προμετατόπισης και της κυρίως μετατόπισης φορτίου, του μεταβλητού και του σταθερού χρόνου μετατόπισης φορτίου καθώς και του συνολικού χρόνου διαδρομής φορτίου, των δύο συστημάτων συγκομιδής, είναι η απόσταση μετατόπισης και ο όγκος του φορτίου. 2. Η συμμεταβολή δύο παραγόντων (απόσταση μετατόπισης και όγκος φορτίου) με το χρόνο μετατόπισης (προμ. και κυρίως μετ.) φορτίου, το μεταβλητό χρόνο μετατόπισης φορτίου και το συνολικό χρόνο διαδρομής φορτίου, έδειξε ότι η απόσταση μετατόπισης και ο όγκος του φορτίου επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό, τους παραπάνω χρόνους ανά φορτίο, 178

183 τόσο για το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 όσο και για το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. Όσον αφορά την κατανάλωση χρόνου των επιμέρους φάσεων εργασίας, το χρόνο εργατικής απασχολήσεως ή χρόνο μηχανήματος Unimog, τις δικαιολογημένες καθυστερήσεις καθώς και το συνολικό χρόνο μετατόπισης (Κ.Χ.Ε.), μεταξύ των δύο συστημάτων συγκομιδής, προκύπτει ότι: 1. Ο χρόνος διαδρομής έμφορτο, χρόνος που απαιτείται για την μετατόπιση των κορμοτεμαχίων δασικής πεύκης από το υλοτόμιο στην κορμοπλατεία συγκεντρώσεως, αποτελεί την πιο χρονοβόρα φάση της μετατόπισης. Για το σύστημα της Κ.Ε.Δ., αυτός ο χρόνος ανά φορτίο αντιπροσωπεύει ένα ελαφρώς μεγαλύτερο ποσοστό του Κ.Χ.Ε. (56,47%) σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό χρόνου του Π.Δ. 126/86 (περίπου 54%). 2. Επίσης, ο χρόνος άφορτης διαδρομής, χρόνος που απαιτείται για την προσπέλαση του μηχανήματος Unimog από την πλατεία συγκεντρώσεως στο υλοτόμιο, αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό ποσοστό του Κ.Χ.Ε., όπου για το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 ανέρχεται περίπου στο 39%, ένα ποσοστό μεγαλύτερο σε σχέση με αυτό του συστήματος της Κ.Ε.Δ. (30%). 3. Σε γενικές γραμμές, βλέπουμε ότι ο μεταβλητός χρόνος μετατόπισης (άφορτη και έμφορτη διαδρομή) για το σύστημα του Π.Δ. 126/86 είναι μεγαλύτερος σε σχέση με τον αντίστοιχο χρόνο της Κ.Ε.Δ., με 93% περίπου έναντι 86,5% ποσοστό επί του Κ.Χ.Ε. 4. Από την άλλη, παρατηρούμε ότι το ποσοστό του σταθερού χρόνου μετατόπισης επί του Κ.Χ.Ε. για το σύστημα της Κ.Ε.Δ., είναι σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο ποσοστό του συστήματος Π.Δ. 126/86 (13,51% έναντι 7,32%). 5. Ο συνολικός χρόνος μετατόπισης (Κ.Χ.Ε.) του συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86 ήταν αρκετά μεγαλύτερος (παραπάνω από διπλάσιος) σε σχέση με το αντίστοιχο χρόνο του συνεταιρισμού Κ.Ε.Δ. (726,99 έναντι 323,97). 6. Το ποσοστό των δικαιολογημένων καθυστερήσεων που παρατηρήθηκαν κατά τη μετατόπιση με το σύστημα της Κ.Ε.Δ., ήταν ελαφρώς μεγαλύτερο σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό του συστήματος Π.Δ. 126/86 (7,07% έναντι 5,75%). 7. Ο χρόνος της εργατικής απασχολήσεως ή χρόνος του μηχανήματος Unimog (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.) στο σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 ήταν παραπάνω από διπλάσιος σε σχέση με το αντίστοιχο χρόνο του συστήματος Κ.Ε.Δ. (768,76 έναντι 346,88 λεπτά). 179

184 Αναφορικά με το χρόνο της εργατικής απασχολήσεως ή χρόνο του μηχανήματος Unimog, το σταθερό, το μεταβλητό και το συνολικό χρόνο εργασίας για τη μετατόπιση 1 κ.μ. φορτίου ξυλείας (λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα), καθώς και την παραγωγικότητα της μετατόπισης, μεταξύ των συνεταιρισμών Π.Δ. 126/86 και Κ.Ε.Δ., προκύπτουν τα εξής: 1. Ο μεταβλητός χρόνος εργασίας του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86 ήταν αρκετά μεγαλύτερος σε σχέση με τον αντίστοιχο χρόνο του συστήματος συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. (12,09 έναντι 8,25 λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα). 2. Από την άλλη, ο σταθερός χρόνος εργασίας του συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86 ήταν ελαφρώς μικρότερος από τον αντίστοιχο χρόνο του συνεταιρισμού της Κ.Ε.Δ. (0,96 έναντι 1,29 λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα). 3. Ο συνολικός χρόνος (Κ.Χ.Ε.) για τη μετατόπιση 1 κ.μ., ήταν μεγαλύτερος για το σύστημα του Π.Δ. 126/86, με 13,05 λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα, έναντι 9,52 λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα του συστήματος της Κ.Ε.Δ. 4. Ομοίως, ο χρόνος εργατικής απασχολήσεως ή χρόνος μηχανήματος Unimog (Κ.Χ.Ε. + Δικ. καθ.) για τη μετατόπιση 1 κ.μ. φορτίου ξυλείας με το σύστημα του Π.Δ. 126/86, βρέθηκε μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο χρόνο του συστήματος της Κ.Ε.Δ. (13,80 έναντι 10,20 λεπτά/κ.μ. και 10,0 εκατόμετρα). 5. Η παραγωγικότητα μετατόπισης του συνεταιρισμού Κ.Ε.Δ. ήταν μεγαλύτερη από την παραγωγικότητα του συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86, με 5,90 έναντι 4,35 κ.μ./ώρα και 10,0 εκατόμετρα. Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την χρονική κατανάλωση καθώς και την παραγωγικότητα της μετατόπισης, των ερευνηθέντων συστημάτων συγκομιδής, είναι ο όγκος του φορτίου και η απόσταση μετατόπισης. Παρατηρούμε ότι όσο αυξάνεται ο όγκος του φορτίου, ελαττώνεται η χρονική κατανάλωση και κατά συνέπεια αυξάνεται η παραγωγικότητα της μετατόπισης. Σχετικά με την απόσταση μετατόπισης, παρατηρούμε ότι η παραγωγικότητα της μετατόπισης αυξάνεται όσο μικρότερη είναι η απόσταση μετατόπισης του φορτίου. Βλέπουμε δηλαδή ότι, τόσο για το συνεργείο μετατόπισης του Π.Δ. 126/86 όσο και για το συνεργείο της Κ.Ε.Δ., η υψηλότερη παραγωγικότητα παρουσιάζεται κατά την μετατόπιση μεγάλου όγκου φορτίου σε μικρή απόσταση μετατοπίσεως. Συμπεραίνεται, από τα παραπάνω, πως η παραγωγικότητα εργασίας των δύο συνεταιρισμών μετατοπίσεως, βρίσκεται σε ευθεία σχέση με τον όγκο του φορτίου που μετατοπίζει, και είναι αντιστρόφως ανάλογη με την απόσταση μετατοπίσεως. 180

185 Εκτός από τις παραπάνω διαφορές (χρόνος εργασίας, παραγωγικότητα, κ.α.), σημαντικές διαφορές παρατηρήθηκαν και στο κόστος της μετατόπισης μεταξύ των συνεταιρισμών Π.Δ. 126/86 και Κ.Ε.Δ., οι οποίες παρουσιάζονται παρακάτω: 1. Η αμοιβή του μετατοπιστή ανά ώρα εργασίας, για το σύστημα της Κ.Ε.Δ. ήταν αρκετά υψηλότερη σε σχέση με το σύστημα του Π.Δ. 126/86, με 107,80 /ώρα και 80,40 /ώρα αντίστοιχα. 2. Ακόμη, η δασεργατική αμοιβή ανά μονάδα παραγωγής (κ.μ.), για τον μετατοπιστή της Κ.Ε.Δ. ήταν σχεδόν ίση με την αντίστοιχη αμοιβή του μετατοπιστή του Π.Δ. 126/86 (18,27 /κ.μ. έναντι 18,48/κ.μ.). 3. Η δαπάνη χρήσεως ανά ώρα εργασίας για το μηχάνημα Unimog του συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86, ήταν μικρότερη σε σχέση με την αντίστοιχη δαπάνη για το μηχάνημα Unimog της Κ.Ε.Δ. (5,35 /ώρα έναντι 6,0 /ώρα). 4. Από την άλλη, η δαπάνη χρήσεως του μηχανήματος Unimog ανά μονάδα παραγωγής (κ.μ.), βρέθηκε μεγαλύτερη για το συνεργείο μετατόπισης του Π.Δ. 126/86, με 1,23 /κ.μ. έναντι 1,02 /κ.μ. για το συνεργείο μετατόπισης της Κ.Ε.Δ. Παρατηρούμε ότι το κόστος της μετατόπισης (δαπάνη απασχολήσεως μετατοπιστή + δαπάνη χρήσεως Unimog) επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τον όγκο του φορτίου. Βρέθηκε ότι η δαπάνη απασχολήσεως του μετατοπιστή καθώς και η δαπάνη χρήσεως του μηχανήματος Unimog, μειώνονται όσο αυξάνεται ο όγκος του φορτίου που μετατοπίζεται. 181

186 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σήμερα, το σύστημα συγκομιδής και εμπορίας ξύλου με το Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ.) 126/86, εφαρμόζεται στα περισσότερα ελληνικά δάση, έναντι του συστήματος συγκομιδής της Κρατικής Εκμετάλλευσης Δασών (Κ.Ε.Δ.). Μέχρι τώρα, δεν έχει πραγματοποιηθεί αντίστοιχη μελέτη παραγωγικότητας και κόστους συγκομιδής (υλοτομία και μετατόπιση), μεταξύ των δύο συστημάτων. Από τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας, στην οποία εξετάστηκε από τεχνικής και οικονομικής απόψεως το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 σε σχέση με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., μπορούμε να βγάλουμε τα εξής χρήσιμα συμπεράσματα για την υλοτομία συστάδων δασικής πεύκης: 1. Ο συνολικός χρόνος υλοτομίας συστάδων δασικής πεύκης, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από το μήκος των κολώνων ΔΕΗ. Παρατηρώντας ότι, κατά την υλοτομία με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 και με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., η πιο χρονοβόρα φάση εργασίας ήταν η αποφλοίωση και στρέψη, φάση η οποία αντιπροσώπευε το μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού χρόνου υλοτομίας (73,40% για το Π.Δ. 126/86 και 82,34% για την Κ.Ε.Δ.) και στην οποία διαμορφώνονταν οι κολώνες ΔΕΗ, συμπεραίνουμε ότι ο κυριότερος παράγοντας που επηρεάζει το συνολικό χρόνο υλοτομίας είναι το μήκος των κολώνων ΔΕΗ. 2. Η στηθιαία διάμετρος, το ύψος και ο όγκος του δένδρου, καθώς και ο όγκος των κολώνων ΔΕΗ αποτελούν άλλους σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν το συνολικό χρόνο εργασίας που απαιτείται για τη φάση της υλοτομίας, με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 και με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., ενώ οι συνθήκες του περιβάλλοντος εργασίας (κλίση εδάφους στο υλοτόμιο) δεν επηρεάζουν αυτούς τους χρόνους ανά δένδρο. 3. Ο συνολικός χρόνος (Κ.Χ.Ε.) για την υλοτομία 1 κ.μ. ξυλείας δασικής πεύκης, που περιλαμβάνει το χρόνο ρίψεως, το χρόνο αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού, και το χρόνο αποφλοίωσης και στρέψης, ήταν 30,86 και 41,53 λεπτά στο σύστημα συγκομιδής Π.Δ. 126/86 και στην Κ.Ε.Δ., αντίστοιχα. Αυτό δείχνει ότι ο χρόνος που καταναλώθηκε για την υλοτομία 1 κ.μ. ξυλείας ήταν κατά 35% περίπου υψηλότερος στην Κ.Ε.Δ. σε σχέση με το χρόνο του Π.Δ. 126/86. Παρόμοιο αποτέλεσμα βρέθηκε στο χρόνο της εργατικής απασχολήσεως (Κ.Χ.Ε.+ Δικ. καθ.) για την υλοτομία 1 κ.μ. ξυλείας. Παρατηρούμε ότι αυτός ο χρόνος ήταν κατά 28% περίπου υψηλότερος στην Κ.Ε.Δ. σε σχέση με το χρόνο του Π.Δ. 126/86, με 44,90 έναντι 35,21 λεπτά, αντίστοιχα. Ωστόσο, ο αντίστοιχος χρόνος του αλυσοπρίονου βρέθηκε κατά 12% περίπου χαμηλότερος στην 182

187 Κ.Ε.Δ. σε σχέση με το χρόνο του Π.Δ. 126/86 (7,34 έναντι 8,21 λεπτά). Αυτό το γεγονός μπορεί να οφείλεται στην διαφορετική εκτέλεση της φάσης αποκλάδωσης, μέτρησης και τεμαχισμού, καθώς με την Κ.Ε.Δ. διενεργείται εξ ολοκλήρου στο υλοτόμιο, ενώ με το Π.Δ. 126/86 η αποκλάδωση εκτελείται στο υλοτόμιο ενώ η μέτρηση και ο τεμαχισμός στην κορμοπλατεία. 4. Η παραγωγικότητα των δύο συστημάτων συγκομιδής, κατά την υλοτομία συστάδων δασικής πεύκης, ήταν 1,34 και 1,70 κ.μ./ώρα στην Κ.Ε.Δ. και στο Π.Δ. 126/86, αντίστοιχα. Αυτό δείχνει ότι το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 ήταν κατά 27% περίπου αποδοτικότερο σε σχέση με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., γεγονός που οφείλεται στον μικρότερο συνολικό χρόνο εργασίας του Π.Δ. 126/86 για την υλοτομία 1 κ.μ. ξυλείας. 5. Σύμφωνα με την υπολογισθείσα απόδοση της υλοτομίας, αναμένουμε μικρότερο κόστος υλοτομίας με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86. Βρέθηκε ότι η δαπάνη χρήσεως του αλυσοπρίονου για το συνεταιρισμό της Κ.Ε.Δ. ήταν κατά 38% μεγαλύτερη σε σχέση με τη δαπάνη του Π.Δ. 126/86 (2,71 έναντι 1,97 /κ.μ.), γεγονός που οφείλεται στην υψηλότερη κατανάλωση καυσίμου, με 2,0 έναντι 1,8 λίτρα/ώρα (βλ. Παρ.). Ωστόσο, παρατηρούμε ότι η δαπάνη για την αμοιβή υλοτόμου ήταν κατά 43% υψηλότερη στο Π.Δ. 126/86 σε σχέση με την Κ.Ε.Δ. (38,71 έναντι 27,09 /κ.μ.). Αυτό το γεγονός οφείλεται στις διαφορές των δασεργατικών αμοιβών μεταξύ των δύο συνεταιρισμών, όπου για την παραγωγή 1 κ.μ. κολώνων ΔΕΗ ο υλοτόμος του Π.Δ. 126/86 αμείβεται με 44,22 ενώ η αντίστοιχη αμοιβή ενός υλοτόμου που εργάζεται στην Κ.Ε.Δ. ανέρχεται σε 27,15 (βλ. Παρ.). Έτσι, διαπιστώθηκε ότι το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. ήταν οικονομικότερο, καθώς το συνολικό κόστος υλοτομίας (δασεργατική αμοιβή + δαπάνη αλυσοπρίονου) του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86 ήταν κατά 37% υψηλότερο σε σχέση με το κόστος της Κ.Ε.Δ. (40,68 έναντι 29,80 /κ.μ.). Από τα παραπάνω στοιχεία γίνεται σαφές ότι το κέρδος ενός υλοτόμου που εργάζεται με το Π.Δ. 126/86 είναι αρκετά μεγαλύτερο σε σχέση με το κέρδος ενός υλοτόμου της Κ.Ε.Δ. 6. Η χρονική κατανάλωση, η παραγωγικότητα και το κόστος υλοτομίας, των ερευνηθέντων συστημάτων συγκομιδής, επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τη στηθιαία διάμετρο και τον όγκο του δένδρου. Βρέθηκε ότι η παραγωγικότητα των συνεργείων υλοτομίας, ήταν ευθέως ανάλογη της στηθιαίας διαμέτρου και του όγκου των δένδρων που υλοτομούσαν, και ότι η χρονική κατανάλωση και το κόστος υλοτομίας (δασεργατική αμοιβή + δαπάνη αλυσοπρίονου), μειώνονταν όσο αυξάνονταν η στηθιαία διάμετρος και ο όγκος του δένδρου. 183

188 7. Η ποιοτική κατάσταση των παραγόμενων προϊόντων ήταν σχεδόν άριστη. Βρέθηκε ότι ένα μεγάλο ποσοστό (92% περίπου) του συνολικού αριθμού κολώνων ΔΕΗ των δύο συστημάτων συγκομιδής, πληρούν τις προϋποθέσεις σχετικά με τα επιτρεπόμενα ελαττώματα. Παρ όλα αυτά, ο αριθμός «απορριπτέων» κολώνων ΔΕΗ του συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86, ήταν 5 κολώνες, 60% μεγαλύτερος σε σχέση με τον αριθμό «απορριπτέων» κολώνων ΔΕΗ του συνεταιρισμού Κ.Ε.Δ. (2 κολώνες). Από τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας, στην οποία εξετάστηκε από τεχνικής και οικονομικής απόψεως το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 σε σχέση με το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ., μπορούμε να βγάλουμε τα εξής χρήσιμα συμπεράσματα για την μετατόπιση ξυλείας δασικής πεύκης: 1. Ο συνολικός χρόνος (Κ.Χ.Ε.) για την μετατόπιση φορτίου 1 κ.μ. ξυλείας δασικής πεύκης, που περιλαμβάνει το σταθερό και το μεταβλητό χρόνο μετατόπισης, ήταν 13,05 και 9,52 λεπτά στο σύστημα συγκομιδής Π.Δ. 126/86 και στην Κ.Ε.Δ., αντίστοιχα. Αυτό δείχνει ότι ο χρόνος του Π.Δ. 126/86 ήταν κατά 37% περίπου μεγαλύτερος σε σχέση με το χρόνο της Κ.Ε.Δ. Παρόμοιο αποτέλεσμα βρέθηκε για το χρόνο της εργατικής απασχολήσεως ή χρόνο μηχανήματος Unimog (Κ.Χ.Ε. + Δικ. Καθ.) κατά την μετατόπιση φορτίου 1 κ.μ. ξυλείας. Βλέπουμε ότι αυτός ο χρόνος ήταν κατά 35% περίπου μεγαλύτερος στον συνεταιρισμό του Π.Δ. 126/86 σε σχέση με το χρόνο στον συνεταιρισμό της Κ.Ε.Δ., με 13,8 έναντι 10,20 λεπτά, αντίστοιχα. 2. Σχετικά με την παραγωγικότητα των δύο συστημάτων συγκομιδής, κατά την μετατόπιση ξυλείας δασικής πεύκης, βρέθηκε ότι η Κ.Ε.Δ. υπερέχει του Π.Δ. 126/86, με 5,90 έναντι 4,35 κ.μ./ώρα και 1000 μέτρα απόσταση μετατόπισης, αντίστοιχα. Βλέπουμε δηλαδή, ότι το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. ήταν κατά 37% περίπου αποδοτικότερο σε σχέση με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86, γεγονός που οφείλεται στον μικρότερο συνολικό χρόνο εργασίας της Κ.Ε.Δ. για την μετατόπιση φορτίου 1 κ.μ. ξυλείας. 3. Όσον αφορά το κόστος μετατοπίσεως, παρατηρούμε ότι η δαπάνη χρήσεως του μηχανήματος UNIMOG ήταν κατά 21% περίπου μεγαλύτερη στο Π.Δ. 126/86 σε σχέση με την Κ.Ε.Δ., με 1,23 έναντι 1,02 /κ.μ., αντίστοιχα. Ακόμη, η δαπάνη για την αμοιβή μετατοπιστή του Π.Δ. 126/86 βρέθηκε ελαφρώς υψηλότερη σε σχέση με την δαπάνη της Κ.Ε.Δ., με 18,48 έναντι 18,27 /κ.μ., αντίστοιχα. Έτσι, το συνολικό κόστος μετατόπισης (δασεργατική αμοιβή + δαπάνη UNIMOG) του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/86 ήταν κατά 2% περίπου υψηλότερο σε σχέση με το συνολικό κόστος της Κ.Ε.Δ. (19,71 έναντι 19,29 /κ.μ.), γεγονός που οφείλεται στην χαμηλότερη παραγωγικότητα του Π.Δ. 126/

189 4. Η παρούσα έρευνα, απέδειξε ότι η απόσταση μετατόπισης και ο όγκος του φορτίου αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες που επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τους χρόνους εργασίας, την παραγωγικότητα και το κόστος της μετατόπισης. Βρέθηκε ότι η παραγωγικότητα μετατόπισης των δύο συνεταιρισμών, βρίσκεται σε ευθεία σχέση με τον όγκο του φορτίου που μετατοπίζεται, και είναι αντιστρόφως ανάλογη με την απόσταση μετατοπίσεως, καθώς και ότι το κόστος μετατόπισης των δύο συστημάτων συγκομιδής μειώνεται σε μεγαλύτερο όγκο φορτίου μετατοπίσεως. Ο υψηλότερος μέσος όγκος ανά φορτίο (2,91 έναντι 2,0 m 3 ) και η μικρότερη μέση απόσταση κύριας μετατόπισης (900 έναντι 1400 μέτρα) αποτελούν άλλες σημαντικές αιτίες για την υψηλότερη παραγωγικότητα και το χαμηλότερο κόστος μετατόπισης του συνεταιρισμού Κ.Ε.Δ., σε σχέση με το συνεταιρισμό Π.Δ. 126/86. Συγκεντρωτικά, στον παρακάτω πίνακα 3 παρουσιάζονται ο χρόνος, η απόδοση και το κόστος εργασίας για την υλοτομία και την μετατόπιση του ξύλου, καθώς επίσης και οι διαφορές αυτών των τιμών σε ποσοστό (%), μεταξύ των δύο συστημάτων συγκομιδής. Πίνακας 3. Συγκριτικός πίνακας χρόνου, απόδοσης και κόστους των δύο συστημάτων συγκομιδής. Φάση Σύστημα Συγκομιδής Κατηγορία Συγκομιδής Κ.Ε.Δ. Π.Δ. 126/86 ΧΡΟΝΟΣ (λεπτά/κ.μ.) Συνολικός Χρόνος Υλοτομίας (Κ.Χ.Ε.) 41,53 30,86 (-35%) ΥΛΟΤΟΜΙΑ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ Χρόνος Εργατικής Απασχολήσεως (Κ.Χ.Ε. + Δικ. Καθ.) 44,90 35,21 (-28%) Χρόνος Αλυσοπρίονου 7,34 8,21 (+12%) ΑΠΟΔΟΣΗ (κ.μ./ώρα) 1,34 1,70 (+27%) ΚΟΣΤΟΣ ( /κ.μ.) Δασεργατική Αμοιβή 27,09 38,71 (+43%) Δαπάνη Αλυσοπρίονου 2,71 1,97 (-38%) Σύνολο 29,80 40,68 (+37%) ΧΡΟΝΟΣ (λεπτά/κ.μ. και 1000μέτρα) Συνολικός Χρόνος Μετατόπισης (Κ.Χ.Ε.) 9,52 13,05 (+37%) Χρόνος Εργατικής Απασχολήσεως ή Χρόνος Μηχανήματος UNIMOG (Κ.Χ.Ε. + Δικ. Καθ.) 10,20 13,80 (+35%) ΑΠΟΔΟΣΗ (κ.μ./ώρα και 1000μέτρα) 5,90 4,35 (-36%) ΚΟΣΤΟΣ ( /κ.μ.) Δασεργατική Αμοιβή 18,27 18,48 (+1%) Δαπάνη UNIMOG 1,02 1,23 (+21%) Σύνολο 19,29 19,71 (+2%) Σύνολο Δαπάνης Συγκομιδής 49,09 60,39 (+23%) 185

190 Παρατηρούμε ότι οι συνολικές δαπάνες των ερευνηθέντων συστημάτων συγκομιδής, ήταν 60,39 /κ.μ. για το Π.Δ. 126/86 και 49,09 /κ.μ. για την Κ.Ε.Δ. Βλέπουμε δηλαδή ότι, το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. ήταν κατά 23% περίπου οικονομικότερο σε σχέση με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86. Τέλος, στον παρακάτω πίνακα 4 παρουσιάζεται το ακαθάριστο κέρδος του δασεργάτη και τα κρατικά έσοδα από την πώληση των παραχθέντων προϊόντων. Όσον αφορά τα στοιχεία του συνεταιρισμού Π.Δ. 126/86, αυτά υπολογίστηκαν με βάση δύο διαφορετικές τιμές πώλησης προϊόντων: η πρώτη σύμφωνα με τα δηλωθέντα στοιχεία των δασεργατών και η δεύτερη με βάση τις τιμές που επιτυγχάνονται από την Δασική Υπηρεσία (Δασαρχείο Δράμας). Επίσης, στο ακαθάριστο κέρδος περιλαμβάνονται τα προσωπικά έξοδα του δασεργάτη (φαγητό, διαμονή, μετακινήσεις, κ.α.) καθώς και οι δαπάνες χρήσεως μηχανημάτων (αλυσοπρίονο και UNIMOG). Πίνακας 4. Ακαθάριστο κέρδος δασεργάτη και κρατικά έσοδα από την πώληση των παραχθέντων προϊόντων ( /κ.μ.). Π.Δ. 126/86 Τιμές δασεργάτη Π.Δ. 126/86 Τιμές Δασικής Υπηρεσίας Διαφορά (%) Κ.Ε.Δ. Ακαθάριστο κέρδος υλοτόμου 40,68 42,99 5,38 29,80 Ακαθάριστο κέρδος μετατοπιστή 19,71 20,86 5,50 19,29 Κρατικά έσοδα 29,74 31,45 5,44 76,78 Σύνολο 90,13 95,30 5,43 125,87 Σύμφωνα με τα δηλωθέντα στοιχεία των δασεργατώ ν, διαπιστώνεται από τον παραπάνω πίνακα 4, ότι το ακαθάριστο κέρδος ενός δασεργάτη (υλοτόμος ή μετατοπιστής) που εργαζόταν με το σύστημα του Π.Δ. 126/86, από το οποίο προκύπτει το καθαρό κέρδος μετά την αφαίρεση των εξόδων, ήταν μικρότερο σε σχέση με το αντίστ οιχο κέρδος, όταν οι τιμές πώλησης επιτυγχάνο νταν από την Δασική Υπηρεσία. Ωστόσο, εκφράζονται αμφιβολίες για ορισμένες τιμές πώλησης των παραχθέντων προϊόντων από τον συνεταιρισμό του Π.Δ. 126/86. Επίσης υπολογίστηκε ότι το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. αποφέρει μεγαλύτερα έσοδα στο κράτος-δασοϊδιοκτήτη και παρουσιάζει υψηλότερα συνολικά έσο δα, σε σχέση με τα αντίστοιχα έσοδα του συστήματος συγκομιδής Π.Δ. 126/

191 Συμπεραίνουμε ότι τα δύο συστήματα συγκομιδής παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους. Σχετικά με την υλοτομία συστάδων δασικής πεύκης, βλέπουμε ότι το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 ήταν αποδοτικότερο, ενώ το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. ήταν οικονομικότερο. Όσον αφορά την μετατόπιση ξυλείας δασικής πεύκης, από οικονομικής απόψεως και από απόψεως απόδοσης εργασίας, η Κ.Ε.Δ. υπερείχε του Π.Δ. 126/86. Από τα παραπάνω συμπεράσματα γίνεται σαφές ότι η συνολική δαπάνη για τη συγκομιδή (υλοτομία και μετατόπιση) σε συνθήκες Π.Δ. 126/86, είναι αρκετά μεγαλύτερη σε σχέση με τη συνολική δαπάνη για τη συγκομιδή σε συνθήκες Κ.Ε.Δ. και ότι το κέρδος ενός υλοτόμου που εργάζεται με το Π.Δ. 126/86 είναι αρκετά μεγαλύτερο σε σχέση με το κέρδος ενός υλοτόμου της Κ.Ε.Δ. Tα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας συνεισφέρουν στην κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν την παραγωγικότητα και το κόστος των διαφορετικώ ν φάσεων συγκομιδής σε συστάδες δασικής πεύκης. Η σύγκριση ανάμεσα σε Π.Δ. 126/86 και Κ.Ε.Δ. προσθέτει νέα στοιχεία στη πολυετή συζήτηση που αφορά το σύστημα εκμετάλλευσης των Ελληνικών δασών. Για να αποκτήσουμε μια πιο ολοκληρωμένη άποψη, σχετικά με το καταλληλότερο σύστημα εκμετάλλευσης και αξιοποίησης των Ελληνικών δασών, απαιτείται περαιτέρω έρευνα. Η παρούσα έρευνα, συν δυαζόμενη με άλλες μελλοντικές που θα εξέταζαν κα ι άλλες παραμέτρους, σχετικές με την ποιότητα εργασίας των δασεργατών και με τις ζημιές που προκαλεί η συ γκομιδή του ξύλου στην εναπομένουσα συστάδα, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αναδιοργάνωση και τον σχεδιασμό των δασικών εργασιών καθώς και στην επιλ ογή του βέλτιστου συστήματος αξιοποίησης των Ελληνικών δασών. 187

192 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ ΜΕ ΚΡΑΤΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΔΑΣΩΝ (ΚΕΔ) ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ Π.Δ. 126/86 ΣΤΗΝ ΕΛΑΤΙΑ ΔΥΤ. ΡΟΔΟΠΗΣ Υπό Δημητρίου Σ. Κουτσιανίτη Δασολόγου Περιβαλλοντολόγου ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της έρευνας αυτής είναι η τεχνικό-οικονομική αξιολόγηση και σύγκριση των συστημάτω ν συγκομιδής ξύλου με το Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ.) 126/86 και με την Κρατική Εκμετάλλευση Δασών (Κ.Ε.Δ.). Η παρούσα έρευνα διεξήχθη στην περιοχή Βαθύρεμα του δασ. συμπλέγματος Ελατιάς Δυτ. Ροδόπης, στο Δασαρχείο Δράμας. Για την μελέτη των υλοτομικών εργασιών του Π.Δ. 126/86 και της Κ.Ε.Δ., επιλέχθηκαν οι συστάδες 63ε και 63ζ, αντίστοιχα. Για την διεξαγωγή των χρονικών μελετών επιλέχθηκε διμελές συνεργείο λήψης στοιχείων, αποτελούμενο από τον χρονομετρητή και τον βοηθό του, όπως επίσης και διμελές συνεργείο δασεργατών, διαφορετικό για κάθε σύστημα συγκομιδής, αποτελούμενο από ένα υλοτόμο και ένα μετατοπιστή. Η χρονομέτρηση έγινε με την μέθοδο του μηδενισμού ή της τμηματικής χρονομέτρησης. Συνολικά ελήφθησαν στοιχεία ρίψης και διαμόρφωσης 43 και 41 δένδρων δασικής πεύκης και στοιχεία μετατόπισης 19 και 13 φορτίων, με το Π.Δ. 126/86 και με την Κ.Ε.Δ., αντίστοιχα. Η παραγωγικότητα της υλοτομίας ήταν 1,70 m 3 /h και 1,34 m 3 /h, ενώ το κόστος της ανήλθε σε 40,68 /m 3 και 29,80 /m 3, με το σύστημα συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 και της Κ.Ε.Δ., αντίστοιχα. Η παραγωγικότητα της μετατόπισης ήταν 4,35 m 3 /h και 5,90 m 3 /h, και το κόστος της ανήλθε σε 19,71 /m 3 και 19,29 /m 3, με το Π.Δ. 126/86 και την Κ.Ε.Δ., αντίστοιχα. Το ακαθάριστο κέρδος του υλοτόμου (σε /m 3 συγκομιζόμενου ξύλου) με το Π.Δ. 126/86, ήταν υψηλότερο κατά 43% περίπου σε σχέση με το αντίστοιχο του υλοτόμου της Κ.Ε.Δ. (40,68 /m 3 έναντι 29,80 /m 3 ). Το ακαθάριστο κέρδος του μετατοπιστή (σε /m 3 συγκομιζόμενου ξύλου) ήταν ελαφρώς υψηλότερο με το Π.Δ. 126/86 (19,71 /m 3 έναντι 19,29 /m 3 ). Η δαπάνη χρήσεως του αλυσοπρίονου ανήλθε σε 1,97 /m 3 και 2,71 /m 3, ενώ η δαπάνη χρήσεως του μηχανήματος Unimog ανήλθε σε 1,23 /m 3 και 1,02 /m 3, για το Π.Δ. 126/86 και για την Κ.Ε.Δ., αντίστοιχα. Έτσι, το συνολικό κόστος συγκομιδής του Π.Δ. 126/86 ήταν 60,39 /m 3, 23% περίπου υψηλότερο σε σχέση με το αντίστοιχο κόστος της 188

193 Κ.Ε.Δ. (49,09 /m 3 ). Ακόμη υπολογίστηκε ότι το σύστημα συγκομιδής της Κ.Ε.Δ. αποφέρει μεγαλύτερα έσοδα στο κράτος-δασοϊδιοκτήτη και παρουσιάζει υψηλότερα συνολικά έσοδα. Με βάση τις στατιστικές εξισώσεις που υπολογίστηκαν σε αυτήν την έρευνα, φαίνεται ότι ο συνολικός χρόνος ανά δένδρο που απαιτείται για την εκτέλεση των εργασιών υλοτομίας επηρεάζεται κυρίως από το μήκος των κολώνων ΔΕΗ και σε μεγάλο βαθμό από τη στηθιαία διάμετρο, το ύψος, τον όγκο του δένδρου και τον όγκο των κολώνων ΔΕΗ, και ότι ο χρόνος εργασίας, η παραγωγικότητα και το κόστος υλοτομίας επηρεάζονται από την στηθιαία διάμετρο και τον όγκο του δένδρου. Ακόμη βρέθηκε ότι ο χρόνος εργασίας, η παραγωγικότητα, το κόστος και ο συνολικός χρόνος μετατόπισης ανά φορτίο επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την απόσταση μετατόπισης και τον όγκο του φορτίου. Με βάση την ποιοτική ταξινόμηση, το ποσοστό «επιτρεπτών» κολώνων ΔΕΗ ήταν 87% και 95% για το συνεταιρισμό του Π.Δ. 126/86 και της Κ.Ε.Δ., αντίστοιχα. Tα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας συνεισφέρουν στην κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν την παραγωγικότητα και το κόστος των διαφορετικών φάσεων συγκομιδής σε συστάδες δασικής πεύκης. Η σύγκριση των συστημάτων συγκομιδής με Π.Δ. 126/86 και Κ.Ε.Δ. προσθέτει νέα στοιχεία στη πολυετή συζήτηση που αφορά τα συστήματα εκμετάλλευσης των Ελληνικών δασών. Η παρούσα έρευνα, συνδυαζόμενη με άλλες μελλοντικές που θα εξέταζαν και άλλες παραμέτρους, σχετικές με την ποιότητα εργασίας των δασεργατών και με τις ζημιές που προκαλεί η συγκομιδή του ξύλου στην εναπομένουσα συστάδα, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αναδιοργάνωση και τον σχεδιασμό των δασικών εργασιών καθώς και στην επιλογή του βέλτιστου συστήματος αξιοποίησης των Ελληνικών δασών. 189

194 COMPARISON OF WOOD HARVESTING SYSTEMS WITH THE PRESIDENTIAL DECREE 126/86 AND THE STATE-OWNED FOREST EXPLOITATION IN ELATIAS OF W. RODOPI (N. GREECE)* of Drama in West Rodopi (N. Greece). By Dimitrios S. Koutsianitis Forester Environmentalist SUMMARY The objective of this research-work is the technical-economic evaluation and comparison of the wood harvesting systems with the Presidential Decree 126/86 (P.D.) as well as with the State-owned Forest exploitation (K.E.D.) in Elatias forest complex, District The research was carried out in Vathyrema region belonging to the forest district office of Drama. The study of harvesting operations of P.D. and K.E.D., took place in the forest stands 63e and 63z, respectively. Harvesting was carried out by two teams, (a crew for each harvesting system), each composed of two workers, one logger and one skidding operator. A two-person working team, consisting of the timekeeper and his assistant, was responsible for data collection and time studies, according to the method of repetitive timing. Time studies were conducted in a total of 84 felled and processed trees (43 with P.D. and 41 with K.E.D.) as well as 32 loading cycles (19 with P.D. and 13 with K.E.D.) The productivity of tree felling and processing was measured to be 1,70 m 3 /effective hour and 1,34 m 3 /effective hour, while the cost of tree felling and processing per 1 m 3 of wood amounted to 40,68 /m 3 and 29,80 /m 3, in P.D. and K.E.D. harvesting systems, respectively. The productivity of skidding was measured to be 4,35 m 3 /effective hour and 5,90 m 3 /effective hour, whereas the cost of skidding per 1 m 3 load of wood amounted to 19,71 /m 3 and 19,29 /m 3, in P.D. and K.E.D. harvesting systems, respectively. Logger gross revenue (in per m 3 of harvested wood) was approximately 43% higher in P.D. than K.E.D. (40,68 /m 3 to 29,80 /m 3 ). Skidding operators gross revenue (in per m 3 of harvested wood) was found a little higher in the P.D. harvesting system (19,71 /m 3 to 19,29 /m 3 ). The cost of chainsaw amounted to 1,97 /m 3 and 2,71 /m 3, while the cost of Unimog ranged at 1,23 /m 3 and 1,02 /m 3, in P.D. and K.E.D. harvesting systems, respectively. *M.Sc.-Thesis at the Lab. of Forest Utilization, Faculty of Forestry and Natural Environment, Aristotle University of Thessaloniki, 24 June 2010 (Supervisor: Prof. Dr. Paul N. Efthymiou). 190

195 Thus, the total harvesting cost was 23% higher in P.D. compared to K.E.D. (60,39 /m 3 to 49,09 /m 3 ). On the contrary, higher state income and higher total operation income has been achieved with K.E.D.-System. Based on the estimated statistical equations, it has been found that the total time per tree needed for the tree felling and processing operations, was influenced mainly by the length and the volume of the produced tim ber, and to a lesser extent by the diameter at breast height (dbh), the tree height and the total tree volume. The dbh and the tree volume were the most influential factors with regard to the working time, productivity and tree felling and processing cost. As for the skidding operations, it was found that load size and skidding distance were the most influential factors affecting the working time, productivity, cost and total time of skidding per load cycle. In terms of timber quality, K.E.D gives better results, as 95% of the logs produced met the standards for pillar (or column) production, compared to 87% of the logs produced with P.D. The results derived from this study contribute to a better understanding of the influencing factors on the productivity and cost of the various work phases of harvesting Scotch pine stands. The comparison of wood harvesting systems with the P.D. and the K.E.D. supplies new data, supporting the discussion on changes in the exploitation systems of Greek forests. The present research should be combined with further studies in the future in the context of an in depth evaluation of harvesting systems on various interacting levels, such as ecological, economic, ergonomical, environmental and social ones. The combination of such studies could provide the necessary scientific expertise which could be valuable for an overall refreshed assessment toward an improved planning of harvesting operations, as well as in the choice of most optimal exploitation system for the Greek state forests. 191

196 8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Acar, H.H., O. Topalak, and H. Eroglu, Forest skylines in Turkish forestry. Mehanizacija Sumarstva , Special Issue of the Journal Nova mehanizacija sumarstva, 26 (2): Akay, A.E Determining Cost and Productivity of Using Animals in Forest Harvesting Operations. Journal of Applied Sciences Research 1(2): Akay, A.E., H.H. Acar, and J. Sessions, An Analysis of Utilizing Helicopter Logging in Turkish Forestry. Journal of Applied Sciences 8 (21): Appelroth, S-E Classic and Nordic Forest Work Studies. In Efthymiou P.N.(Ed.): Developments on Work Studies in Forestry. Proceedings IUFRO-WP : Work Study, Payment and Labor Productivity, June Dept. of Forest Engineering, FRI of Thessaloniki, Vassilika Greece, pp Barreto, P., P. Amaral, and E. Vidal, Costs and benefits of forest management for timber production in eastern Amazonia. Forest Ecology and Management 108 (1-2): Blate, G.M., F.E. Putz, and J.C. Zweede, Progress towards RIL adoption in Brazil and Bolivia: driving forces and implementation successes. In Enters et al (Eds.): Applying Reduced Impact Logging to Advance Sustainable Forest Management. International conference proceedings, 26 February to 1 March 2001, Kuching, Malaysia, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Regional Office for Asia and the Pacific Bangkok, Thailand 2002, pp Βουλγαρίδης, Η., Ποιότητα Ξύλου (Πανεπιστημιακές παραδόσεις). Τμήμα Εκδόσεων Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη. Brock, S.M., K.D. Jones, and G.W. Miller, Felling and Skidding Costs Associated with Thinning a Commercial Appalachian Hardwood Stand in Northern West Virginia. Northern Journal of Applied Forestry, 3: Chua, D Helicopter harvesting in the hill mixed dipterocarp forests of Sarawak. In Enters et al (Eds.): Applying Reduced Impact Logging to Advance Sustainable Forest Management. International conference proceedings, 26 February to 1 March 2001, Kuching, Malaysia, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Regional Office for Asia and the Pacific Bangkok, Thailand 2002, pp

197 Cremer, T. and B. Velazquez-Marti, Evaluation of two harvesting systems for the supply of wood-chips in Norway spruce forests affected by bark beetles. Croatian Journal of Forest Engineering 28 (2): Δήμου, Β. Γ Εκτίμηση του συστήματος συγκομιδής και εμπορίας ξύλου με το Π.Δ. 126/86. Δασική Έρευνα, 20: Δήμου, Β.Γ Συγκομιδή και μεταφορά ξύλου στην Ελλάδα. Θέματα Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων (1 ος τόμος), Περιοδική έκδοση τμήματος Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, σελ Ευθυμίου, Π.Ν Αι χρονικαί σπουδαί εις την δασικήν πράξιν. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Εργαστήριο Υλοχρηστικής, 22 σελ., Θεσσαλονίκη. Ευθυμίου, Π.Ν Η Εξέλιξη της Ελληνικής Δασοπονίας. Βασική ομιλία κατά τον εορτασμό 75 χρόνων Ανώτατης Δασολογικής Παιδείας στο ΑΠΘ και 100 χρόνων Δασολογικής Επιστήμης στην Ελλάδα, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ιουνίου 2002, 12 σελ. Ευθυμίου, Π.Ν Συγκομιδή Δασικών Προϊόντων. Πανεπιστημιακές εκδόσεις, Θεσσαλονίκη. Ευθυμίου, Π.Ν. και Θ.Ν. Καραμπατζάκης, Αξιολόγηση του συστήματος συγκομιδής και εμπορίας ξύλου από τους δασεργατικούς συνεταιρισμούς με το Π.Δ. 126/86. Πρακτικά 5 ου συνεδρίου Ελληνικής Δασολογικής Εταιρείας, Καλαμάτα 4-6 Μαρτίου 1992, σελ Efthymiou, P.N National Status Report for Greece. In Kofman, P.D. (Ed.) 1992: A final report of the Concerted Action Rationalisation of Harvesting Operations MA2B-CT , pp Ghaffariyan, M.R., T. Durston, H. Sobhani, and M.R.M. Mohadjer, Mule Logging in Northern Forests of Iran: A Study of Productivity, Cost and Damage to Soil and Seedlings. Croatian Journal of Forest Engineering, 30 (1): Ghaffarian, M.R. and H. Sobhani, Cost production study of motor-manually felling and processing of logs. Forest Science, 3: Ghaffarian, M.R., K. Stampfer, and J. Sessions, Forwarding productivity in Southern Austria. Croatian Journal of Forest Engineering, 28 (2): Glode, D Single- and Double-Grip Harvesters Productive Measurements in Final Cutting of Shelterwood. Journal of Forest Engineering, 10 (2):

198 Κακαράς, Ι Επίδραση μεθόδων συγκομιδή-διακίνησης και προστασίας του ξύλου στην περαιτέρω αξιοποίηση του. Πρακτικά Πανελλήνιου Δασολογικού Συνεδρίου Βελτίωση της παραγωγικότητας στην Ελληνική Δασοπονία, Δράμα, 4-6 Οκτωβρίου 1989, σελ Κατενίδης, Κ.Β. και Π.Ν. Ευθυμίου, Μελέτη υλοτομικών εργασιών στα ελληνικά δάση οξυάς. Δασική Έρευνα IV (3): Krc, J. and B. Kosir, Predicting Wood Skidding Direction on Steep Terrain by DEM and Forest Road Network Extension. Croatian Journal of Forest Engineering, 29 (2): Ljubojevic, S. and D. Marceta, Nonconventional method of wood extraction in the conditions of low forest opening A case study from Bosnia and Herzegovina. In Proceedings of the 3rd International Scientific Conference FORTECHENVI, Prague/Czech Republic, May 2008, p.p Mederski, P.S A comparison of harvesting productivity and costs in thinning operations with and without midfield. Forest Ecology and Management, 224 (3): Messingerova, V. and J. Tajbos, Technological and Environmental Parameters of Helicopter Timber Extraction in Slovakia. Croatian Journal of Forest Engineering 27 (2): Mousavi, R Comparison of productivity, cost and environmental impacts of two harvesting methods in Northern Iran: short-log vs. long-log. Dissertationes Forestales 82, 93p. Πασχαλίδης, Α.Π Καθορισμός πρότυπων χρόνων και προσαυξήσεων αμοιβής σε σχέση με τις συνθήκες των υλοτομικών εργασιών οξυάς και δρυός. Διδακτορική διατριβή. Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 209 Σελ. Poje, A. and I. Potocnik Influence of working conditions on overlapping of cutting and ground skidding in group work. Croatian Journal of Forest Engineering 28 (2): Pollini, C., G. Leonelli, and G. Gios, Work organization of logging operations in alpine environment in Italy. In Efthymiou P.N.(Ed.): Developments on Work Studies in Forestry. Proceedings IUFRO-WP : Work Study, Payment and Labor Productivity, June Dept. of Forest Engineering, FRI of Thessaloniki, Vassilika Greece, pp

199 Porsinsky, T., A.P.B. Krpan, M. Susnjar, and Z. Zecic, Skidding technologies in Croatian mountainous selection forests actual situation and possible future development. Mehanizacija Sumarstva , Special Issue of the Journal Nova mehanizacija sumarstva, 26 (2): Rottensteiner, C., G. Affenzeller, and K. Stampfer, Evaluation of the Feller-Buncher Moipu 400E for Energy Wood Harvesting. Croatian Journal of Forest Engineering, 29 (2): Saarilahti, M. and P. Isoaho, Handbook for ox skidding researches. The Finnish Forest Research Institute, Forestry Training Programme, Swedish University of Agricultural Sciences, 101p. Sabo, A. and T. Porsinsky, Skidding of fir roundwood by Timberjack 240C from selective forests of Gorski Kotar. Croatian Journal of Forest Engineering, 26 (1): Samset, I Some observations on time and performance studies of forest operations. In Efthymiou P.N.(Ed.): Developments on Work Studies in Forestry. Proceedings IUFRO-WP : Work Study, Payment and Labor Productivity, June Dept. of Forest Engineering, FRI of Thessaloniki, Vassilika Greece, pp Samset, I Opening Speech. In Efthymiou P.N.(Ed.): Developments on Work Studies in Forestry. Proceedings IUFRO-WP : Work Study, Payment and Labor Productivity, June Dept. of Forest Engineering, FRI of Thessaloniki, Vassilika Greece. Scott, A.H Work Measurement: Observed Time to Standard Time. Work Study in Forestry. Forestry Commission Bulletin 47. Wittering W.O., Sowa, J., D. Kulak, and G. Szewczyk, Costs and efficiency of timber harvesting by NIAB 5-15 processor mounted on a farm tractor. Croatian Journal of Forest Engineering, 28 (2): Σπαθής Δ. και Χ. Κουτσονάσιος, Κατάσταση και προοπτικές της συγκομιδής ξύλου στην Ελλάδα. Πρακτικά Πανελλήνιου Δασολογικού Συνεδρίου Βελτίωση της παραγωγικότητας στην Ελληνική Δασοπονία, Δράμα, 4-6 Οκτωβρίου 1989, σελ

200 Tobioka, J A study on the prediction of productivity in the helicopter yarding system. In Efthymiou P.N.(Ed.): Developments on Work Studies in Forestry. Proceedings IUFRO-WP : Work Study, Payment and Labor Productivity, June Dept. of Forest Engineering, FRI of Thessaloniki, Vassilika Greece, pp Τσιώρας, Π.Α Ανάλυση και διαμόρφωση σύγχρονων συστημάτων δασεργατικής εκπαίδευσης για την Ελληνική Δασοπονία. Διδακτορική διατριβή. Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 264 Σελ. Τσουμής, Γ Ποιοτική ταξινόμησις κορμοτεμαχίων και πριστής ξυλείας ελάτης εις το πριονιστήριον του Πανεπιστημιακού δάσους Περτουλίου. Επιστ. Επετ. ΓΔ Σχολής. Τόμος 6: Τσουμής, Γ Προκαταρκτική Τεχνο-Οικονομική Μελέτη Συγκομιδής Ξύλου Ελάτης εις το Πανεπιστημιακόν Δάσος Περτουλίου. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Επιστ. Επετηρίς Γεωπονικής και Δασολογικής Σχολής. Τόμος ΙΓ. Τσουμής, Γ Συγκομιδή δασικών προϊόντων. Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη. Τσουμής, Γ. και Π. Ευθυμίου, Μελέτη συγκομιδής ξύλου δρυός εις το Πανεπιστημιακόν δάσος Ταξιάρχου (Χαλκιδικής). Επιστημονική Επετηρίς Γεωπονικής και Δασολογικής Σχολής Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Η υφιστάμενη κατάσταση της Ελληνικής Δασοπονίας Συνοπτική παρουσίαση. Πληροφορίες από την ιστοθέση του Υπουργείου: Φασούλας, Α.Κ Στοιχεία πειραματικής στατιστικής. Θεσσαλονίκη, 255 Σελ. Zecic, Z., A.P.B. Krpan, and S. Vukusic, Productivity of C Holder 870 F tractor with double drum winch Igland 4002 in thinning beech stands. Croatian Journal of Forest Engineering, 26 (2): Zecic, Z. and J. Marence, Mathematical models for optimization of group work in harvesting operation. Croatian Journal of Forest Engineering, 26 (1): Zimbalatti, G. and A.R. Proto, Cable logging opportunities for firewood in Calabrian forests. Biosystems Engineering, 102 (1):

201 9. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 197

202 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΧΡΗΣΕΩΣ ΑΛΥΣΟΠΡΙΟΝΟΥ Π.Δ. 126/86 (Δεν περιλαμβάνεται η αμοιβή του χειριστή) 1. Απόσβεση Αρχική αξία (χωρίς αλυσίδα) : Κ = Περίοδος αποσβέσεως : ν = 5 χρόνια Υπολειμματική αξία : Κν = 0 Ετήσια απόσβεση : Α = Κ/ν = 1.250/5 = 250 Σύνολο ωρών εργασίας : 600 ώρες/έτος Δαπάνη αποσβέσεως : 250/600 = 0,416 /ώρα 2. Σταθερές δαπάνες χρήσεως - Τόκος απασχολούμενου κεφαλαίου Απασχολούμενο κεφάλαιο : Κ(ν+1)/2ν = 1.250*6/10 = 750 Ετήσιος τόκος (10%) : 750*0,10 = 75 Δαπάνη από τόκους : 75/600 = 0,125 /ώρα - Ασφάλεια (0,5%) : 750*0,005 = 3,75 Δαπάνη από ασφάλεια : 3,75/600 = 0,00625 /ώρα 3. Μεταβλητές δαπάνες χρήσεως - Αλυσίδα : 20 Ώρες υπηρεσίας : 270 ώρες/έτος Δαπάνη αλυσίδας : 20/270 = 0,074 /ώρα - Καύσιμα, Λιπαντικά Βενζίνη : 1,8 λίτρα/ώρα Τιμή βενζίνης/λίτρο (Αύγουστος 2008) : 1,20 /λίτρο Δαπάνη από βενζίνη : 1,8*1,2 = 2,16 /ώρα Δαπάνη από λάδι (15% δαπάνης από βενζίνη) : 2,16*0,15 = 0,324 /ώρα - Επισκευές, Συντήρηση (μικροανταλλακτικά) 60% ετήσιας αποσβέσεως : 250*0,6 = 150 Δαπάνη από επισκευές κλπ. : 150/600 = 0,25 /ώρα Γενικό σύνολο δαπανών αλυσοπρίονου : 3,35 /ώρα 198

203 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΧΡΗΣΕΩΣ ΑΛΥΣΟΠΡΙΟΝΟΥ Κ.Ε.Δ. (Δεν περιλαμβάνεται η αμοιβή του χειριστή) 1. Απόσβεση Αρχική αξία (χωρίς αλυσίδα) : Κ = Περίοδος αποσβέσεως : ν = 5 χρόνια Υπολειμματική αξία : Κν = 0 Ετήσια απόσβεση : Α = Κ/ν = 1.250/5 = 250 Σύνολο ωρών εργασίας : 600 ώρες/έτος Δαπάνη αποσβέσεως : 250/600 = 0,416 /ώρα 2. Σταθερές δαπάνες χρήσεως - Τόκος απασχολούμενου κεφαλαίου Απασχολούμενο κεφάλαιο : Κ(ν+1)/2ν = 1.250*6/10 = 750 Ετήσιος τόκος (10%) : 750*0,10 = 75 Δαπάνη από τόκους : 75/600 = 0,125 /ώρα - Ασφάλεια (0,5%) : 750*0,005 = 3,75 Δαπάνη από ασφάλεια : 3,75/600 = 0,00625 /ώρα 3. Μεταβλητές δαπάνες χρήσεως - Αλυσίδα : 20 Ώρες υπηρεσίας : 270 ώρες/έτος Δαπάνη αλυσίδας : 20/270 = 0,074 /ώρα - Καύσιμα, Λιπαντικά Βενζίνη : 2,0 λίτρα/ώρα Τιμή βενζίνης/λίτρο (Αύγουστος 2008) : 1,20 /λίτρο Δαπάνη από βενζίνη : 2,0*1,2 = 2,4 /ώρα Δαπάνη από λάδι (15% δαπάνης από βενζίνη) : 2,4*0,15 = 0,36 /ώρα - Επισκευές, Συντήρηση (μικροανταλλακτικά) 60% ετήσιας αποσβέσεως : 250*0,6 = 150 Δαπάνη από επισκευές κλπ. : 150/600 = 0,25 /ώρα Γενικό σύνολο δαπανών αλυσοπρίονου : 3,63 /ώρα 199

204 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΧΡΗΣΕΩΣ UNIMOG Π.Δ. 126/86 (Δεν περιλαμβάνεται η αμοιβή του χειριστή) 1. Απόσβεση ελκυστήρα Αρχική αξία (χωρίς λάστιχα) : Κ = Περίοδος αποσβέσεως : ν = 8 χρόνια Υπολειμματική αξία (10%) : Κν = Ετήσια απόσβεση : Α = (Κ-Κν)/ν = /8 = 1.687,5 Σύνολο ωρών εργασίας : ώρες/έτος Δαπάνη αποσβέσεως ελκυστήρα : 1.687,5/1.200 = 1,41 /ώρα 2. Σταθερές δαπάνες χρήσεως - Τόκος απασχολούμενου κεφαλαίου Απασχολούμενο κεφάλαιο : [(Κ-Κν)*(ν+1)]/2ν = Ετήσιος τόκος (15%) : 7.594*0,15 = Δαπάνη από τόκους : 1.139/1.200 = 0,95 /ώρα - Ασφάλεια (0,5%) : 7.594*0,005 = 37,97 Δαπάνη από ασφάλεια : 37,97/1.200 = 0,032 /ώρα 3. Μεταβλητές δαπάνες χρήσεως - Ελαστικά : 4*650 = Ώρες υπηρεσίας : ώρες Δαπάνη για ελαστικά : 2.600/4.300 = 0,605 /ώρα - Συρματόσχοινο : 100μ.*1,60 = 160 Ώρες υπηρεσίας : ώρες Δαπάνη συρματόσχοινου : 0,08 /ώρα - Καύσιμα ελκυστήρα Πετρέλαιο : 1,85λίτρα/ώρα Τιμή πετρελαίου/λίτρο (Αύγουστος 2008) : 1,0 /λίτρο Δαπάνη από πετρέλαιο : 1,85*1,0 = 1,85 /ώρα - Επισκευές, Συντήρηση : 500 /έτος Δαπάνη από επισκευές κλπ. : 500/1.200 = 0,416 /ώρα Γενικό σύνολο δαπανών UNIMOG : 1,41+0,95+0,032+0,605+0,08+1,85+0,416 = 5,35 /ώρα 200

205 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΧΡΗΣΕΩΣ UNIMOG Κ.Ε.Δ. (Δεν περιλαμβάνεται η αμοιβή του χειριστή) 1. Απόσβεση ελκυστήρα Αρχική αξία (χωρίς λάστιχα) : Κ = Περίοδος αποσβέσεως : ν = 8 χρόνια Υπολειμματική αξία (10%) : Κν = Ετήσια απόσβεση : Α = (Κ-Κν)/ν = /8 = Σύνολο ωρών εργασίας : ώρες/έτος Δαπάνη αποσβέσεως ελκυστήρα : 1.969/1.200 = 1,64 /ώρα 2. Σταθερές δαπάνες χρήσεως - Τόκος απασχολούμενου κεφαλαίου Απασχολούμενο κεφάλαιο : [(Κ-Κν)*(ν+1)]/2ν = Ετήσιος τόκος (15%) : 8.860*0,15 = Δαπάνη από τόκους : 1.329/1.200 = 1,10 /ώρα - Ασφάλεια (0,5%) : 8.860*0,005 = 44,30 Δαπάνη από ασφάλεια : 44,30/1.200 = 0,037 /ώρα 3. Μεταβλητές δαπάνες χρήσεως - Ελαστικά : 4*650 = Ώρες υπηρεσίας : ώρες Δαπάνη για ελαστικά : 2.600/4.000 = 0,650 /ώρα - Συρματόσχοινο : 100μ.*1,60 = 160 Ώρες υπηρεσίας : ώρες Δαπάνη συρματόσχοινου : 0,08 /ώρα - Καύσιμα ελκυστήρα Πετρέλαιο : 2,10λίτρα/ώρα Τιμή πετρελαίου/λίτρο (Αύγουστος 2008) : 1,0 /λίτρο Δαπάνη από πετρέλαιο : 2,10*1,0 = 2,10 /ώρα - Επισκευές, Συντήρηση : 500 /έτος Δαπάνη από επισκευές κλπ. : 500/1.200 = 0,416 /ώρα Γενικό σύνολο δαπανών UNIMOG : 1,64+1,10+0,037+0,650+0,08+2,10+0,416 = 6,0 /ώρα 201

206 ΔΑΣΕΡΓΑΤΙΚΗ ΑΜΟΙΒΗ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥ Π.Δ. 126/86 1. Κολώνες ΔΕΗ - Παραγωγή προϊόντων : 30,49m 3 Τιμή πώλησης προϊόντων : 110 /m 3 Κρατήσεις για ένσημο, μίσθωμα, φόρους (33%) : 110*0,33 = 36,3 /m 3 Κέρδος συνεταιρισμού : ,3 = 73,7 / m 3 - Ποσοστό κέρδους υλοτόμου (60%) : 73,7*0,6 = 44,22 /m 3 Κατανάλωση χρόνου εργασίας (Κ.Χ.Ε. + δικ. καθ) : 1349,11/30,49 = 0,737ώρες/m 3 Δασεργατική αμοιβή υλοτόμου : 44,22/0,737 = 60,0 /ώρα - Ποσοστό κέρδους μετατοπιστή (40%) : 73,7*0,4 = 29,48 /m 3 Κατανάλωση χρόνου εργασίας (Κ.Χ. Ε. + δικ. καθ) : 768,76/30,49 = 0,42ώρες/m 3 Δασεργατική αμοιβή μετατοπιστή : 29,48/0,42 = 70,20 /ώρα 2. Κορμόξυλο (Βουβό) 3 - Παραγωγή προϊόντων : 7,8236m 3 Τιμή πώλησης προϊόντων : 50 /m Κρατήσεις για ένσημο, μίσθωμα, φόρους (33%) : 50*0,33 = 16,5 /m 3 Κέρδος συνεταιρισμού : 50-16,5 = 33,5 /m 3 - Ποσοστό κέρδους υλοτόμου ( 50%) : 33,5*0,5 = 16,75 /m 3 Κατανάλωση χρόνου εργασίας (Κ.Χ.Ε. + δικ. καθ) : 1349,11/7,8236 = 2,874ώρες/m 3 Δασεργατική αμοιβή υλοτόμου : 16,75/2,874 = 5,80 /ώρα - Ποσοστό κέρδους μετατοπιστή (50%) : 33,5*0,5 = 16,75 /m 3 Κατανάλωση χρόνου εργασίας (Κ.Χ.Ε. + δικ. καθ) : 768,76/7,8236 = 1,637ώρες/m 3 Δασεργατική αμοιβή μετατοπιστή : 16, 75/1,637 = 10,20 /ώρα Δασεργατική αμοιβή υλοτόμου (Κολώνες ΔΕΗ + Κορμόξυλο): 60,0+5,80=65,80 /ώρα Δασεργατική αμοιβή μετατοπιστή (Κολώνες ΔΕΗ + Κορμόξυλο) : 70,20+10,20=80,40 /ώρα Σύνολο δασεργατικών αμοιβών (Υλοτόμος + Μετατοπιστής) : 146,20 /ώρα 202

207 ΔΑΣΕΡΓΑΤΙΚΗ ΑΜΟΙΒΗ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥ Κ.Ε.Δ. 1. Κολώνες ΔΕΗ * - Παραγωγή προϊόντων : 34,4741m Τιμή πώλησης προϊόντων : 115,88 /m - Αμοιβή υλοτόμου (χωρίς ένσημο) : 20,11 /m 3 Ποσοστό προσαυξήσεων (35%) : 20,11*0,35 = 7,04 /m 3 Συνολική αμοιβή υλοτόμου : 20,11+7,04=27,15 /m Κατανάλωση χρόνου εργασίας (Κ.Χ.Ε. + δικ. καθ) : 1547,83/34,4741 = 0,748ώρες/m Δασεργατική αμοιβή υλοτόμου : 27,15/0,748=36,30 /ώρα - Αμοιβή μετατοπιστή (χωρίς ένσημο) : 13,33 /m 3 Ποσοστό προσαυξήσεων (35%) : 13,33*0,35 = 4,67 /m 3 Συνολική αμοιβή μετατοπιστή : 13,33+4,67=18,0 /m 3 Κατανάλωση χρόνου εργασίας (Κ.Χ.Ε. + δικ. καθ) : 346,88/34,4741 = 0,167ώρες/m 3 Δασεργατική αμοιβή μετατοπιστή : 18,0/0,167 = 107,80 /ώρα 3 2. Κορμόξυλο (Βουβό) ** - Παραγωγή προϊόντων : 0m 3 Τιμή πώλησης προϊόντων : 56,0 /m 3 - Αμοιβή υλοτόμου (χωρίς ένσημο) : 12,21 /m 3 Ποσοστό προσαυξήσεων (25%) : 12,21*0,25 = 3,05 /m 3 Συνολική αμοιβή υλοτόμου : 12,21+3,05=15,26 /m 3 - Αμοιβή μετατοπιστή (χωρίς ένσημο) : 9,31 /m 3 Ποσοστό προσαυξήσεων (25%) : 9,31*0,25 = 2,33 /m 3 Συνολική αμοιβή μετατοπιστή : 9,31+2,33=11,64 /m 3 Δασεργατική αμοιβή υλοτόμου (μόνο Κολώνες ΔΕΗ) : 36,30 /ώρα Δασεργατική αμοιβή μετατοπιστή (μόνο Κολώνες ΔΕΗ) : 107,80 /ώρα Σύνολο δασεργατικών αμοιβών (Υλοτόμος + Μετατοπιστής) : 144,10 /ώρα Σημειώσεις: * Προσαυξήσεις Κολώνων ΔΕΗ : Ενιαίου Φορέα (20%) + Δαπανών Μετακίνησης (15%). ** Προσαυξήσεις Κορμόξυλου : Ενιαίου Φορέα (10%) + Δαπανών Μετακίνησης (15%). Η τιμές για την παραγωγή κορμόξυλου δίνονται ενδεικτικά για την περαιτέρω αξιολόγηση. 203

208 α β γ δ ε ζ Εικόνα 13. Ποιοτική ταξινόμηση παραγόμενων προϊόντων: α) και β) κορμόξυλο ποιότητας Γ, γ) επιτρεπτός στύλος ΔΕΗ, δ) απορριπτέος στύλος ΔΕΗ, ε) και ζ) επιτρεπόμενος ρόζος διαστάσεων 8,0*5,5 εκ. 204